WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH

Transkrypt

1 ROCZNIKI EKONOMII I ZARZ DZANIA Tom 5(41) 2013 WYKORZYSTANIE TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH WPROWADZENIE Niniejszy artyku ma na celu przeprowadzenie analiz: stopnia wykorzystania technologii informacyjnych (information technologies IT) oraz tempa zmian stopnia ich wykorzystania w latach w praktyce gospodarczej przedsi biorstw spoza sektora finansowego, zatrudniaj cych przynajmniej 10 osób i maj cych siedzib na terenie Polski. T em porówna b d podmioty z Unii Europejskiej (dalej: UE, Unii), Danii, Norwegii, Szwecji i Finlandii. Miernikiem wykorzystania IT b dzie analiza nast puj cych zjawisk: wykorzystanie sieci komputerowych do zakupów, otrzymywanie zamówie za pomoc sieci komputerowych, uzyskiwanie przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. Autor zdecydowa si porówna Polsk z krajami skandynawskimi 1 i Finlandi, poniewa wed ug danych Banku wiatowego, w 2008 r. pa stwa te przeznacza y najwy szy odsetek produktu krajowego brutto na badania i rozwój (by y pod tym wzgl dem w pierwszej pi tnastce na wiecie) 2. Dane Eurostatu wskazuj, MGR doktorant, Wydzia Ekonomiczny Uniwersytetu Marii Curie-Sk odowskiej, adres do korespondencji: pl. M. Curie-Sk odowskiej 5, Lublin; ppfota@gmail.com 1 [dost p: ]. 2 Na podstawie danych Banku wiatowego, ttp://data.worldbank.org/ indicator/gb.xpd. RS DV.GD.ZS?order=wbapi_data_value_2008+wbapi_data_ value+wbapi_data_value-last&sort= desc [dost p ].

2 222 e w latach kraje te by y (w Europie) w: pierwszej pi tce w wydatkach bezwzgl dnych na badania i rozwój (B+R), pierwszej czternastce w wydatkach na badania i rozwój w relacji do produktu krajowego brutto, pierwszej siódemce w wydatkach bezwzgl dnych na badania i rozwój sektora przedsi biorstw, pierwszej pi tnastce w wydatkach na badania i rozwój w relacji do produktu krajowego brutto sektora przedsi biorstw 3. By y one równie w pierwszej ósemce w Europie w latach pod wzgl dem odsetka konsumentów w wieku od 16 do 74 lat dokonuj cych zakupów za pomoc sieci komputerowych w ci gu roku 4. Wed- ug danych Eurostatu, w badanym okresie Polska znalaz a si w okolicach dwudziestego pi tego miejsca w Europie pod wzgl dem wydatków B+R, jako odsetka produktu krajowego brutto, a Unia Europejska by a w okolicach miejsca dziesi tego 5. Tak zró nicowany poziom wydatków badawczo-rozwojowych mo e mie wp yw na stopie wykorzystania i tempo zmian wykorzystania technologii informacyjnych w praktyce gospodarczej. Powy sze informacje sk aniaj do postawienia nast puj cej hipotezy: tempo zmian wykorzystania technologii informacyjnych w badanym okresie w Polsce by o ni sze ni w krajach skandynawskich, Finlandii i Unii Europejskiej. 1. PODSTAWY TEORETYCZNE Zanim zajmiemy si analiz zjawisk dotycz cych zakupów i sprzeda y za pomoc sieci komputerowych, warto przybli y podstawowe poj cia z tym zwi zane, czyli: sieci komputerowe, sprzeda elektroniczn i przychody ze sprzeda y. 3 Na podstawie danych Eurostat, ge/portal/statistics/ search_database [dost p: ]. 4 Ecommerce 2009: Raport Internet Standard III Edycja. Wrzesie 2009, Warszawa: International Data Group Poland S.A. 2009, s. 7 [dokument elektroniczny], standard. pl/whitepapers/1131/raport.e.commerce.2009.html [dost p: ] i Ecommerce 2010, Raport Internet Standard IV Edycja. Wrzesie 2010, Warszawa: International Data Group Poland S.A. 2010, s. 8 [dokument elektroniczny], pl/whitepapers/1521/ Raport. ecommerce.2010.html [dost p: ]. 5 Na podstawie danych Eurostat, search_database [dost p: ].

3 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 223 Sieci komputerow nazywa si zbiór urz dze komputerowych (komputerów, drukarek, pami ci masowych, dedykowanych urz dze sieciowych, itp.) po czonych ze sob za pomoc medium transmisyjnego w taki sposób, aby mo liwa by a mi dzy nimi wymiana danych 6. Sprzeda elektroniczna jest powi zana z handlem elektronicznym, który z kolei ma zwi zek z rynkiem elektronicznym, definiowanym przez wielu autorów, jako systemy sprz tu i oprogramowania komputerów (systemy rozproszone), u których podstaw le y koncepcja elektronicznej wymiany dokumentacji 7. Philip Kotler okre la go jako przestrze rynkow, wykorzystywan zarówno przez sprzedawców do oferowania swoich produktów za po rednictwem elektronicznych kana ów komunikacyjnych, jak i nabywców do znajdowania informacji, okre lania swoich potrzeb, sk adania zamówie i zap aty z wykorzystaniem p atno ci elektronicznych 8. Warto pami ta, e aby móc nazwa jaki rynek elektronicznym, konieczne staje si wykorzystanie systemów informatycznych, gdy istotnie wp ywaj one na jego procesy i struktur 9. Handel elektroniczny równie posiada wiele definicji. Wed ug Philipa Kotlera, handel elektroniczny to termin ogólny, u ywany do okre lania procesów kupna i sprzeda y wspieranych przez urz dzenia elektroniczne 10. Bogdan Gregor i Marcin Stawiszy ski przyj li dwie definicje handlu elektronicznego. Pierwsza z nich jest w sza i odnosi si jedynie do kupna oraz sprzeda y produktów z wykorzystaniem mediów komunikacji elektronicznej. W szerszym uj ciu handel elektroniczny definiowany jest jako proces zawierania wszelkich transakcji handlowych za po rednictwem infrastruktury teleinformatycznej, cznie z regulowaniem nale no ci za towary i us ugi 11. W tym rozumieniu do handlu elektronicznego zalicza si tak e procesy: obs ugi klienta, promocji i serwisowania Spo ecze stwo informacyjne, red. J. Papi ska-kacperek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN/MIKOM 2008, s D.T. D z i u b a, Studia Informatyki Gospodarczej: Ewolucja rynków w przestrzeni elektronicznej, Warszawa: Uniwersytet Warszawski 2001, s P. K o t l e r, G. A r m s t r o n g, J. S a u n d e r s, V. W o n g, Marketing. Podr cznik europejski, Warszawa: PWE 2002, s D z i u b a, Studia Informatyki Gospodarczej, s K o t l e r, A r m s t r o n g, S a u n d e r s, W o n g, Marketing. Podr cznik europejski, s B. G r e g o r, M. S t a w i s z y s k i, e-commerce, Bydgoszcz ód : Oficyna Wydawnicza Branta 2002, s D z i u b a, Studia Informatyki Gospodarczej, s

4 224 Wed ug ustawy o rachunkowo ci, przychody to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzy ci ekonomicznych, o wiarygodnie okre lonej warto ci, w formie zwi kszenia warto ci aktywów, albo zmniejszenia warto ci zobowi za, które doprowadz do wzrostu kapita u w asnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób ni wniesienie rodków przez udzia owców lub w a cicieli 13. cz c t definicj z poj ciem sprzeda y elektronicznej, mo na stwierdzi, e przychodami ze sprzeda y elektronicznej s korzy ci ekonomiczne, uzyskane w wyniku wykorzystania rozwi za handlu elektronicznego do sprzeda y. Powy sze przyk ady nie wyczerpuj wszystkich definicji wcze niej wymienionych poj, jednak w odczuciu autora s wystarczaj ce, aby czytelnik wiedzia, czego dotyczy niniejsze opracowanie. 2. METODYKA BADANIA Dane, na podstawie których dokonano analizy zakupów i sprzeda y elektronicznej, dotycz podmiotów gospodarczych z sektora niefinansowego, zatrudniaj cych przynajmniej 10 osób. W badaniu uwzgl dniono Uni Europejsk sk adaj c si tylko z dwudziestu pi ciu pa stw, poniewa wska niki charakteryzuj ce wybrane zjawiska by y najni sze w Bu garii i Rumunii, co w oczywisty sposób zani y oby warto ci dla Unii. Analiza obj a okres od roku 2008 do roku 2010, poniewa niektóre dane z lat poprzednich (odsetek przedsi biorstw dokonuj cych zakupów przez sieci komputerowe i odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych) by y niedost pne w momencie pisania niniejszego opracowania. Rok 2011 pomini to z powodu braku danych dla Unii Europejskiej z o onej z dwudziestu pi ciu krajów. Do charakterystyki ka dego zjawiska wymienionego we wprowadzeniu wykorzystano: ró nic w uj ciu procentowym pomi dzy wielko ciami poszczególnych zjawisk w badanych krajach; ró nic w uj ciu procentowym pomi dzy wielko ciami poszczególnych zjawisk w badanych krajach a ich wielko ciami w Unii Europejskiej; 13 Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci (Dz. U. 1994, Nr 121, poz. 591).

5 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 225 ró nic w uj ciu procentowym pomi dzy wielko ciami poszczególnych zjawisk w Polsce a ich wielko ciami w krajach skandynawskich, Finlandii i UE. Do obliczenia powy szych wielko ci wykorzystano wzór na odchylenie bezwzgl dne w uj ciu procentowym (wska nik zmiany procentowej): v A1 A0 A 100%, A 0 w którym: v A to wska nik zmiany procentowej analizowanego zjawiska, A 0 to jego wielko w roku poprzednim, A 1 to jego wielko w roku badanym. W przypadku obliczania ró nicy procentowej pomi dzy wielko ciami wska ników w odniesieniu do Unii Europejskiej wykorzystano ten sam wzór, z tym e A 1 by o wielko ci wska nika w danym kraju w danym roku, a A 0 by o wielko ci wska nika w tym samym roku dla UE. W przypadku badania ró nicy procentowej pomi dzy wielko ci wska nika w Polsce a jego wielko ci w poszczególnych krajach, równie wykorzystano ten sam wzór, z tym e za A 1 podstawiono wielko wska nika dla Polski a A 0 by o wielko ci wska nika dla kraju odniesienia w danym roku 14, dzi ki czemu otrzymano odpowied na pytanie: o ile procent ni szy by dany wska nik w Polsce ni w kraju odniesienia?. 3. ZAKUPY PRZEZ SIECI KOMPUTEROWE W tabeli 1. przedstawiono odsetek przedsi biorstw dokonuj cych zakupów przez sieci komputerowe w latach Porównuj c wielko ci z tabeli 1. mo na zauwa y, e w roku 2008 odsetek przedsi biorstw wykorzystuj cych sieci komputerowe do zakupów by najwy szy w krajach skandynawskich. Na pierwszym miejscu znalaz a si Szwecja, w której wyniós on 68%. W porównaniu z Uni Europejsk by o 74,4% wy szy. Na drugiej pozycji znalaz a si Dania, w której 62% firm wykorzystywa o sieci komputerowe do zakupów, co w stosunku do Unii by o wi cej o 59,0%. Trzecie miejsce w zestawieniu (58%) nale a o do Norwegii, co w odniesieniu do UE by o 14 Analiza ekonomiczno-finansowa przedsi biorstwa. Zbiór przyk adów i zada, red. Cz. Skowronek, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2000, s. 12.

6 226 o 48,7% wi cej. Finlandia by a czwarta (42%), z tym e omawiany wska nik nie ró ni si tak bardzo od jego warto ci dla Unii (w której by równy 39%). Ró nica mi dzy nimi wynosi a 7,7%. Polska, w której 20% przedsi biorstw wykorzystywa o sieci komputerowe do zakupów, by a ostatnia w rankingu. Charakteryzowany wska nik by tu ni szy ni w: Szwecji o 70,6%; Danii o 67,7%; Norwegii o 65,5%; Finlandii o 52,4% i Unii Europejskiej o 48,7%. Tabela 1. Odsetek przedsi biorstw dokonuj cych zakupów przez sieci komputerowe w latach Kraj 2008 (% firm) 2009 (% firm) 2010 (% firm) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych Eurostatu, portal/page/portal/statistics/search_database [dost p: ] Odsetek przedsi biorstw (%) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska Rok

7 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 227 W roku 2009 na pierwszym miejscu pod wzgl dem wykorzystania sieci komputerowych do zakupów w przedsi biorstwach znalaz y si Dania i Norwegia, w których by o ono równe 65%. W porównaniu z rokiem 2008, w przypadku Danii by to wzrost o 4,8%, za w przypadku Norwegii o 12,1%. W odniesieniu do Unii Europejskiej, w roku 2009 by o to o 85,7% wi cej. Na drugiej pozycji (63%) znalaz a si Szwecja, w której nast pi spadek wykorzystania o 7,4%. Mimo to, by o ono wy sze ni w UE o 80,0%. Trzecie miejsce w zestawieniu nale a o do Finlandii, w której wykorzystanie by o na poziomie poprzedniego roku, czyli 42%. Pomimo to, w roku 2009 by o ono wy sze ni w UE o 20,0%. Natomiast w Unii, znajduj cej si na czwartej pozycji, wykorzystanie spad o o 10,3%. Ostatnie miejsce zaj a Polska, w której 12% firm u ywa o sieci komputerowych do zakupów. W porównaniu z rokiem poprzednim nast pi tu spadek o 40,0%. Badany wska nik by ni szy ni w: Danii i Norwegii o 81,5%; Szwecji o 81,0%; Finlandii o 71,4% i Unii Europejskiej o 65,7%. Analizuj c rok 2010 zauwa ymy, e odsetek przedsi biorstw wykorzystuj cych sieci komputerowe do zakupów by, podobnie jak w latach poprzednich, najwy szy w krajach skandynawskich. Liderem ponownie by a Dania, z odsetkiem równym 70%. By a to warto o 7,7% wy sza ni w roku 2009 oraz o 79,5% wy sza ni w Unii Europejskiej. Na drugim miejscu znalaz a si Szwecja (69%), w której nast pi wzrost o 9,5% w porównaniu do roku poprzedniego. By o to o 76,9% wi cej ni w Unii. Trzeci pozycj zaj a Norwegia z odsetkiem wynosz cym 66%, co w stosunku do roku 2009 by o wi cej o 1,5%, za w odniesieniu do UE o 69,2% wi cej. Zdecydowanie bli ej Unii, na czwartym miejscu w rankingu, znalaz a si Finlandia (43% firm), co w porównaniu z rokiem poprzednim by o o 2,4% wi cej. W stosunku do Unii Europejskiej by o to o 10,3% wi cej. Warto omawianego wska nika dla ca ego ugrupowania (znajduj cego si na pi tej pozycji) by a równa 39%, co w stosunku do roku 2009 stanowi o wzrost o 11,4%. Charakteryzowany odsetek w Polsce wyniós 17%, co w relacji do roku poprzedniego stanowi o wzrost o 41,7%. Mimo to uplasowa a si ona na ko cu zestawienia. Odsetek firm dokonuj cych zakupów sieciami komputerowymi by w Polsce ni szy ni w: Danii o 75,7%; Szwecji o 75,4%; Norwegii o 74,2%; Finlandii o 60,5% i Unii Europejskiej o 56,4%. Z analizy przeprowadzonej dla lat wida, e w badanym okresie odsetek przedsi biorstw dokonuj cych zakupu przez sieci komputerowe by najwy szy w Danii, Norwegii i Szwecji. W porównaniu do Unii Europejskiej by o 48% do 75% wy szy w 2008 r., o 80% do 86% wy szy w roku 2009 i o 69% do 80% wy szy w roku Analizowany wska nik w Finlandii by zbli ony do UE i by wy szy tylko o 7% do 20%. W Polsce odsetek firm wykorzystuj cych

8 228 sieci komputerowe do zakupów by najni szy. Jego warto by a ni sza ni w Unii Europejskiej o 48% do 66%, a w porównaniu do Finlandii o 52% do 71%. W odniesieniu do Danii, Norwegii i Szwecji by on ni szy o: 65% do 71% w 2008 r., oko o 81% w 2009 r. i 74% do 76% w 2010 r. Zauwa alna jest jeszcze jedna zale no. Wska nik zmiany procentowej w nast puj cych po sobie latach dla przedsi biorstw dokonuj cych zakupu sieciami komputerowymi mia stosunkowo niewielkie wahania w krajach skandynawskich, Finlandii oraz Unii Europejskiej by w przedziale od -11% do +12%. Natomiast w Polsce, w której omawiana zmienna by a na najni szym poziomie w zestawieniu, wska nik zmiany procentowej przyjmowa znacznie bardziej skrajne warto ci, tj. od -40% do +42%, co wiadczy o wi kszej dynamice zmian. 4. OTRZYMYWANIE ZAMÓWIE ZA POMOC SIECI KOMPUTEROWYCH W tabeli 2. przedstawiono odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych. Tabela 2. Odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych w latach Kraj 2008 (% firm) 2009 (% firm) 2010 (% firm) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska ród o: Opracowanie w asne na podstawie danych Eurostatu portal/page/portal/statistics/search_database [dost p: ]. Dane w tabeli 2. pokazuj, e w 2008 r. odsetek firm otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych by najwy szy w krajach skandynawskich. Liderem by a Norwegia, w której 33% przedsi biorstw mog o si pochwali takim zjawiskiem. W porównaniu do Unii Europejskiej by o to o 83,3% wi cej. Drugie miejsce nale a o do Danii, w której omawiany wska nik wy-

9 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH Odsetek przedsi biorstw (%) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska Rok niós 25%, co by o o 38,9% wi cej w porównaniu do UE. Na trzeciej pozycji, z odsetkiem na poziomie 20%, znalaz a si Szwecja, co oznacza, e by on wy szy ni w Unii o 11,1%. Czwarte miejsce nale a o do Unii Europejskiej, w której 18% firm otrzyma o zamówienia za pomoc sieci komputerowych. Finlandia, ze wska nikiem równym 16%, by a pi ta w zestawieniu i w porównaniu do UE by o to mniej o 11,1%. Polska by a na ostatnim miejscu, poniewa tylko 9% firm otrzymywa o zamówienia za pomoc sieci komputerowych. By o to mniej ni w: Norwegii o 72,7%; Danii o 64,0%; Szwecji o 55,0%; Unii Europejskiej o 50,0% i Finlandii o 43,8%. W 2009 r. na pierwszym miejscu pod wzgl dem wielko ci odsetka przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych znalaz a si (tak jak w roku poprzednim) Norwegia, w której wska nik ten wyniós 38%. Oznacza to wzrost o 15,2%. W porównaniu do Unii Europejskiej by o to a o 171,4% wi cej. Na drugiej pozycji pozosta a Dania (23%), z tym e w stosunku do roku 2008 widoczny by tutaj spadek wykorzystania o 8,0%. W porównaniu do UE by o ono wy sze o 64,3%. Trzecie miejsce (podobnie jak rok wcze niej) zaj a Szwecja, w której omawiany wska nik by równy 22%, co w odniesieniu

10 230 do roku poprzedniego oznacza o wzrost o 10,0%. W relacji do Unii Europejskiej by o to o 57,1% wi cej. Na czwart pozycj awansowa a Finlandia, w której opisywany odsetek wyniós 18%, co oznacza o przyrost o 12,5% w porównaniu z rokiem W stosunku do UE odsetek firm by wy szy o 28,6%. Wykorzystanie sieci komputerowych do zamówie w Unii Europejskiej spad o o 22,2% w stosunku do roku poprzedniego i znalaz o si na poziomie 14%. Na ostatnim miejscu (5% przedsi biorstw) znalaz a si Polska, w której odnotowano spadek o 44,4%. Wykorzystanie sieci komputerowych do zamówie w polskich firmach by o ni sze ni w: Norwegii o 86,8%; Danii o 78,3%; Szwecji o 77,3%; Finlandii o 72,2% i Unii Europejskiej o 64,3%. W 2010 r. liderem zestawienia ponownie by a Norwegia, w której 38% firm otrzymywa o zamówienia za pomoc sieci komputerowych. W porównaniu do roku poprzedniego by to taki sam odsetek. Odnosz c go do Unii Europejskiej, by on o 137,5% wy szy. Na drugim miejscu (tak jak rok wcze niej) znalaz a si Dania, w której omawiany wska nik wyniós 29%, co w relacji do roku 2009 by o wzrostem o 26,1%. W odniesieniu do UE by o to o 81,3% wi cej. Na trzeciej pozycji (bez zmian) znalaz a si Szwecja, w której wska nik ten znalaz si na poziomie 25%. W porównaniu z rokiem poprzednim by o to o 13,6% wi cej. Odnosz c t warto do warto ci w Unii, mo na zauwa y wzrost o 56,3%. Czwarte miejsce w zestawieniu (podobnie jak w roku 2009) nale a o do Finlandii, w której 19% firm otrzymywa o zamówienia za pomoc sieci komputerowych. W stosunku do roku poprzedniego zauwa alny by tu wzrost o 5,6%, za w relacji do UE by o to o 18,8% wi cej. Unia Europejska zaj a pi t pozycj, z odsetkiem równym 16%. W porównaniu z rokiem 2009 by to wzrost o 14,3%. Polska, w której odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych wyniós tylko 9%, znalaz a si na ostatnim miejscu w rankingu. W odniesieniu do roku poprzedniego widoczny by tu wzrost o 80,0%. Pomimo tak imponuj cego przyrostu, omawiany odsetek by ni szy w relacji do: Norwegii o 76,3%; Danii o 69,0%; Szwecji o 64,0%; Finlandii o 52,6% i Unii Europejskiej o 43,8%. Z powy szej analizy wynika, e w latach odsetek firm otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych by najwy szy w Norwegii, a jego warto wynios a od 33% do 38%. W porównaniu do Unii Europejskiej by on wy szy o 83% do 172%. W Danii i Szwecji znajdowa si w przedziale od 20% do 29%. Odnosz c go do Unii, by wy szy: o 11% do 38% w 2008 r., o 57% do 65% w 2009 r. i o 56% do 82% w roku Natomiast w Finlandii odsetek firm by ni szy ni w UE o oko o 11% w 2008 roku i wy szy o 18% do 29%

11 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 231 w latach W Polsce by najni szy i wyniós od 5% do 9%, co w porównaniu do Norwegii, Szwecji i Danii stanowi o o 55% do 87% mniej, za w porównaniu do Finlandii i Unii Europejskiej o 43% do 73% mniej. Mo na równie zauwa y, e w krajach skandynawskich, Finlandii i Unii Europejskiej wska nik zmiany procentowej odsetka przedsi biorstw otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych w kolejnych latach przyjmowa warto ci od -24% do +27%. W przypadku Polski mo na zaobserwowa znacznie szerszy przedzia : od -45% do +80%, co oznacza wi ksze tempo zmian. 5. UZYSKIWANIE PRZYNAJMNIEJ 1% PRZYCHODÓW ZE SPRZEDA Y ELEKTRONICZNEJ Tabela 3. przedstawia odsetek firm uzyskuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. Tabela 3. Odsetek przedsi biorstw uzyskuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej w latach Kraj 2008 (% firm) 2009 (% firm) 2010 (% firm) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska ród o: opracowanie w asne na podstawie danych Eurostatu portal/page/portal/statistics/search_database [dost p: ].

12 Odsetek przedsi biorstw (%) Dania Finlandia Norwegia Polska Szwecja Unia Europejska Rok Z danych w tabeli 3. wynika, e w 2008 r. na pierwszym miejscu pod wzgl dem otrzymywania przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej by a Norwegia, w której omawiany wska nik by równy 30%. W odniesieniu do Unii Europejskiej by o to o 76,5% wi cej. Na drugiej pozycji znalaz a si Dania, z odsetkiem równym 20%, co w porównaniu z Uni by o o 17,7% wi cej. Trzecie miejsce zaj a Szwecja, w której omawiany wska nik by równy 19%, co w relacji do UE by o o 11,8% wi cej. Czwarta w rankingu by a Unia Europejska (17% firm). Pi te miejsce nale a o do Finlandii, w której omawiany wska nik wyniós 13%, co by o mniej ni w Unii o 23,5%. Odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej by w Polsce równy 8%, co oznacza, e by on ni szy ni w: Norwegii o 73,3%; Danii o 60,0%; Szwecji o 57,9%; Unii Europejskiej o 52,9% i Finlandii o 38,5%. W 2009 r. na pierwszym miejscu pod wzgl dem otrzymywania przez firmy przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej ponownie znalaz a si Norwegia, w której 29% przedsi biorstw uzyska o taki wynik. W porównaniu z rokiem poprzednim by to spadek o 3,3%, za w odniesieniu do UE by o to o 123,1% wi cej. Na drug pozycj awansowa a Szwecja, w której omawiany wska nik by równy 21%. Zauwa amy tutaj wzrost o 10,5% w odniesieniu do ro-

13 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 233 ku W stosunku do Unii Europejskiej by o to o 61,5% wi cej. Na trzecie miejsce spad a Dania, w której 19% firm otrzyma o co najmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. W relacji do roku poprzedniego by o to o 5,0% mniej. Odnosz c omawiany wska nik do UE, by on o 46,2% wy szy. Na czwart pozycj (15% firm) awansowa a Finlandia, co w porównaniu z rokiem 2008 stanowi o wzrost o 15,4%, a w relacji do Unii by o wi cej o 15,4%. Pi ta by a Unia Europejska, z odsetkiem równym 13%. W odniesieniu do roku poprzedniego by o to o 23,5% mniej. Ostatnie miejsce w zestawieniu ponownie nale a o do Polski, w której tylko 5% firm otrzyma o przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. W porównaniu do roku 2008 by o to o 37,5% mniej. Omawiany wska nik by ni szy ni w: Norwegii o 82,8%; Szwecji o 76,2%; Danii o 73,7%; Finlandii o 66,7% i Unii Europejskiej o 61,5%. W roku 2010 na pierwszym miejscu pod wzgl dem uzyskiwania przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej (podobnie jak w roku poprzednim) by a Norwegia, z odsetkiem przedsi biorstw wynosz cym 38%. W porównaniu do roku 2009 by to wzrost o 31,0%. Odnosz c omawiany wska nik do UE, by on wy szy o 137,5%. Na drug pozycj (29% firm) awansowa a Dania. W stosunku do roku poprzedniego odnotowano tu wzrost o 52,6%. W relacji do Unii Europejskiej by to wynik o 81,3% wy szy. Na trzecie miejsce spad a Szwecja, w której 25% przedsi biorstw otrzyma o przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. Mimo utraty drugiej pozycji w rankingu, widoczny by tutaj wzrost omawianego wska nika o 19,1%. W porównaniu do Unii, by on o 56,3% wy szy. Czwarte miejsce ponownie zaj a Finlandia, z odsetkiem równym 19%. W stosunku do roku 2009 by to wzrost o 26,7%, za w odniesieniu do UE by o to o 18,8% wi cej. Podobnie jak w roku poprzednim, pi ta pozycja nale a a do Unii Europejskiej, w której 16% firm uzyska o przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej. W porównaniu do roku 2009 by to wzrost o 23,1%. Na ostatnim miejscu, z odsetkiem równym 9%, znalaz a si Polska. Odnosz c to do roku poprzedniego, zauwa amy wzrost a o 80,0%. Mimo to, odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej by w Polsce ni szy ni w: Norwegii o 76,3%; Danii o 69,0%; Szwecji o 64,0%; Finlandii o 52,6% i Unii Europejskiej o 43,8%. Z powy szej analizy wynika, e w badanych latach odsetek przedsi biorstw otrzymuj cych co najmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej by najwy szy w Norwegii i mie ci si w przedziale od 29% do 38%. W porównaniu do UE by on o 76% do 138% wy szy. W Danii i Szwecji omawiany wska nik wyniós od 19% do 29%. W porównaniu do Unii by on wy szy o 11% do 18%

14 234 w 2008 r., o 46% do 62% wy szy w 2009 r. i o 56% do 82% wy szy w roku W Finlandii i Unii Europejskiej ta zmienna znajdowa a si na zbli onym poziomie (od 13% do 19%). Z kolei w Polsce by a ona najni sza w badanych latach i wynosi a od 5% do 9%, co w porównaniu z krajami skandynawskimi by o o 57% do 83% mniej, za w odniesieniu do Unii i Finlandii by o o 38% do 67% mniej. W przypadku odsetka przedsi biorstw uzyskuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej, mo na zauwa y, e wska nik zmiany procentowej w krajach skandynawskich, Finlandii i Unii Europejskiej mia w wi kszo ci przypadków mniejszy przedzia ni w Polsce. Poza wyj tkiem w postaci Danii w roku 2010, wynosi on od -25% do +27%. Procentowa zmiana w Polsce by a wi ksza, gdy znajdowa a si w przedziale od -38% do +80%, co oznacza bardziej dynamiczne zmiany. PODSUMOWANIE Celem artyku u by o przeprowadzenie analiz: stopnia wykorzystania technologii informacyjnych oraz tempa zmian stopnia ich wykorzystania w latach w praktyce gospodarczej przedsi biorstw spoza sektora finansowego, zatrudniaj cych przynajmniej 10 osób i maj cych siedzib na terenie Polski. T em porówna by y podmioty z Unii Europejskiej, Danii, Norwegii, Szwecji i Finlandii. Analiza wykaza a, e w badanych latach najwy szy odsetek przedsi biorstw wykorzystuj cych sieci komputerowe do zakupów mo na by o znale w Danii, Norwegii i Szwecji. Warto tego wska nika dla Finlandii by a zbli ona do warto ci w UE, za w Polsce by a najni sza w zestawieniu, znacznie odbiegaj ca od porównywanych krajów i Unii. W badanym okresie odsetek firm otrzymuj cych zamówienia za pomoc sieci komputerowych by najwy szy w Danii, Norwegii i Szwecji, z tym e Norwegia by a liderem. W pa stwach tych zamówienia przy wykorzystaniu sieci komputerowych by y znacznie powszechniejsze ni w Unii Europejskiej i Finlandii, których wska niki by y na podobnym poziomie. W przypadku Polski procent przedsi biorstw by niewielki nawet w porównaniu do UE i Finlandii, a tym bardziej do krajów skandynawskich.

15 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 235 Je eli chodzi o odsetek firm uzyskuj cych przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej, to podobnie jak poprzednio, w czo ówce by y przedsi biorstwa z krajów skandynawskich, przy czym palma pierwsze stwa znów nale a a do Norwegii. Finlandia wyprzedza a w nieznacznym stopniu Uni Europejsk, za Polska by a ostatnia w zestawieniu. Zauwa y te mo na, e w wi kszo ci krajów wykorzystanie sieci komputerowych do zakupów, otrzymywanie zamówie za pomoc sieci komputerowych i uzyskiwanie przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej by o najni sze w roku W przypadku analizy wska ników zmiany procentowej poszczególnych zjawisk w kolejnych latach widzimy, e poza jednym wyj tkiem (w postaci zmian w uzyskiwaniu przynajmniej 1% przychodów ze sprzeda y elektronicznej przez du skie przedsi biorstwa w roku 2010) znajdowa y si one w znacznie szerszych przedzia ach w Polsce ni w pozosta ych krajach i Unii Europejskiej. Oznacza to, e tempo zmian wykorzystania technologii informacyjnych w badanym okresie by o w Polsce wy sze ni w porównywanych krajach, co negatywnie weryfikuje postawion hipotez. Sugeruje to, e ni szy poziom wydatków badawczo-rozwojowych wcale nie musi wiadczy o ni szym tempie zmian w wykorzystaniu IT w praktyce gospodarczej. W przypadku analizowanych krajów by o odwrotnie. Fakt ten mo e wiadczy o tym, e w a ciciele polskich przedsi biorstw staraj si zmniejszy dystans dziel cy ich od konkurentów z krajów, w których technologie informacyjne s powszechniejsze. Zjawisko to mo e by te podyktowane tym, e rynek zach ca polskie firmy do bardziej dynamicznego wdra ania rozwi za IT, ni w krajach bardziej zaawansowanych pod tym wzgl dem. Aby sprawdzi, czy dotychczasowa dynamika wdra ania technologii informacyjnych w Polsce b dzie si utrzymywa, wskazane by oby przeprowadzenie bada w przysz o ci. Analiza wykaza a, e badane zjawiska by y w Polsce na ni szym poziomie ni w Unii Europejskiej, Finlandii i krajach skandynawskich, z tym e tempo ich zmian by o wy sze w Polsce. Wynika st d wniosek, e polskie przedsi biorstwa, chc c zbli y si do poziomu charakteryzuj cego UE, powinny zwi kszy wykorzystanie technologii informacyjnych. Na obecnym etapie trudne by oby zrównanie si z krajami skandynawskimi, których wska niki by y na najwy szym poziomie w zestawieniach. Z uwagi jednak na wysok dynamik zmian w Polsce, perspektywa wdro enia IT na poziomie charakteryzuj cym Uni i Finlandi wydaje si osi galna. Szybkie tempo zmian w tej dziedzinie mo e sugerowa, e

16 236 w a ciciele polskich przedsi biorstw widz konieczno wdra ania rozwi za technologii informacyjnych, a konkurencja na rynku mobilizuje do takich dzia a. BIBLIOGRAFIA Analiza ekonomiczno-finansowa przedsi biorstwa. Zbiór przyk adów i zada, red. Cz. Skowronek, Lublin: Wydawnictwo UMCS D z i u b a D.T.: Studia Informatyki Gospodarczej: Ewolucja rynków w przestrzeni elektronicznej, Warszawa: Uniwersytet Warszawski Ecommerce 2009: Raport Internet Standard III Edycja. Wrzesie 2009, Warszawa: International Data Group Poland S.A [dokument elektroniczny], internet standard.pl/whitepapers/1131/raport.e.commerce.2009.html [dost p: ]. Ecommerce 2010: Raport Internet Standard IV Edycja. Wrzesie 2010, Warszawa: International Data Group Poland S.A., Warszawa 2010 [dokument elektroniczny], http: // [dost p: ]. G r e g o r B., S t a w i s z y s k i M.: e-commerce, Bydgoszcz ód : Oficyna Wydawnicza Branta K o t l e r P., A r m s t r o n g G., S a u n d e r s J., W o n g V.: Marketing. Podr cznik europejski, Warszawa: PWE Spo ecze stwo informacyjne, red. J. Papi ska-kacperek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN/MIKOM Strona internetowa Encyklopedii Britannica, topic/526461/scandinavia [dost p: ]. Strona internetowa Banku wiatowego, XPD. RSDV.GD.ZS?order=wbapi_data_value_2008+wbapi_data_value+wbapi_data_value -last&sort=desc [dost p: ]. Strona internetowa Eurostatu, portal/sta tisti cs/search_database [dost p: ]. Ustawa z dnia 29 wrze nia 1994 r. o rachunkowo ci (Dz. U. 1994, Nr 121, poz. 591).

17 TECHNOLOGIE INFORMACYJNE W POLSKICH PRZEDSI BIORSTWACH 237 THE USAGE ON INFORMATION TECHNOLOGIES IN POLISH ENTERPRISES S u m m a r y The purpose of the article is to carry out analyses of how Poland-based enterprises from the non-financial sector employing at least 10 employees make use of information technologies and how this use has changed if compared with the period The comparison is done against the background of firms from the European Union, Denmark, Norway, Sweden and Finland. In the introduction, the author puts forward a hypothesis which is verified further in the article, thanks to the analysis of statistical data concerning the chosen countries. In that part, the choice of countries has also been justified. Next, the definitions of the analysed phenomena are cited. Further on, the research methods are shown, along with the specification and justification of the choice of research instruments and the time-span of the analysis. The largest part of the study is devoted the analysis of the chosen indicators concerning purchases and sales in enterprises. After describing each of them, the research results are shown. The findings are revealed in the conclusion. S owa kluczowe: zamówienia, zamówienia elektroniczne, technologie informacyjne, IT, sieci komputerowe, zakupy, zakupy online, zakupy elektroniczne, sprzeda, sprzeda online, sprzeda elektroniczna, handel elektroniczny, Polska, Unia Europejska, UE, Unia, Skandynawia, kraje skandynawskie, Finlandia, Dania, Norwegia, Szwecja, analiza, przychody Keywords: Orders, online orders, information technology, IT, sales, online sales, electronic sales, electronic commerce, e-commerce, computer networks, computer mediated networks, purchases, online purchases, electronic purchases, Poland, European Union, EU, Scandinavia, Scandinavian countries, Finland, Denmark, Norway, Sweden, turnover, revenue, analysis