EUROPEJSKI SEKTOR ŻYWNOŚCI:

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "EUROPEJSKI SEKTOR ŻYWNOŚCI:"

Transkrypt

1 EUROPEJSKI SEKTOR ŻYWNOŚCI: Stan obecny i przyszły europejski raport opracowany dzięki Międzynarodowej Sieci Współpracy food-mac nt Potrzeby Szkoleniowe w europejskim sektorze rolno-spożywczym Europejskie rozwiązania dla przedsiębiorstw spożywczych dzięki trans-narodowym badaniom i opiniom, w oparciu o przykłady kluczowych zagadnień dotyczących MŚP. Food-MAC project

2 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA...3 STRESZCZENIE...4 I. POTRZEBY SZKOLENIOWE I ROLA W UNIJNEJ GOSPODARCE ŻYWNOŚCIOWEJ...6 A. Jakie są potrzeby szkoleniowe?... 6 B. Typy szkolenia... 7 C. Podstawy i przykłady Potrzeb Szkoleniowych w różnych krajach... 7 II. ANALIZA SWOT POTRZEBY SZKOLENIOWE...12 A. Mocne strony B. Słabe strony C. Możliwości D. Zagrożenia III. WNIOSKI...13 opracowała Prof. Werner Lorig i Patrik Nikolaus Krutten, Fachhochschule Trier Trier, Niemcy mailto:wl@food-mac.com, mailto:pk@food-mac.com m na podstawie danych zebranych w Europie przez Sieć Współpracy food-mac This project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. Thematic Network 2 programme

3 Przedmowa 1 Food-MAC 2 jako akcja tematyczna wspierana przez Europejski Program Leonardo da Vinci, oferuje prawdziwie europejską sieć zasobów, ekspertyz i rozwiązań problemów itp., skierowanych do małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w sektorze rolno-spożywczym, dzięki zaangażowaniu całego strumienia aktorów (w górę i w dół). MAC to Multi Actors Cooperation (Międzynarodowa Sieć Współpracy) obejmuje: MŚP, większe przedsiębiorstwa, osoby indywidualne, uczelnie wyższe, centra szkoleniowe, centra badawcze, jednostki profesjonalne, przedstawicielstwa rozwoju publicznego i społecznego, związki handlu, centra przekazu informacji itp. Sieć współpracy food-mac (food-mac Network) jest rozszerzeniem projektu food-mac 3. Dzięki usługom i gotowości klientów, sieć food-mac jest otwarta na przyjmowanie nowych członków (partnerów przekazu).trwały Rozwój, Profesjonalizm, Jakość Usług, to kluczowe słowa wspomagające motto Wspólne zaufanie Innowacje, Efektywność. Misją food-mac jest: Udoskonalenie dialogu pomiędzy małymi i średnimi przedsiębiorstwami sektora rolnospożywczego, a konsumentami całej Europy poprzez: Popieranie pro-aktywnej, trans-narodowej sieci współpracy obejmującej wszystkich aktorów łańcucha żywnościowego od producenta do konsumenta, Stworzenie trwałej Międzynarodowej Sieci Współpracy (MAC) w różnych dziedzinach tematycznych adresowanych do potrzeb każdej firmy spożywczej, Zapewnienie równego dostępu do informacji i jej swobodnego przepływu pomiędzy przedsiębiorstwami niezależnie od ich wielkości, Przewidywanie preferencji i wymagań konsumentów, Identyfikację potrzeb szkoleniowych jak również przewidywanie przyszłych trendów współczesnej ekonomii. Sieć współpracy food-mac powstała dzięki projektowi, który otrzymał wsparcie Komisji Europejskiej. Program Leonardo da Vinci 4 wybrał zespół kierowniczy z grupy tworzącej Sieć MAC, w celu stworzenia współpracy tematycznej europejskich przedsiębiorstw, uczelni wyższych, jednostek profesjonalnych, organizacji krajowych i konsumenckich działających w sektorze rolnospożywczym. 1 - Opinie wyrażone w tym raporcie pochodzą od autorów i nie koniecznie odzwierciedlają oficjalny pogląd Komisji Europejskiej na zagadnienie. 2 - Więcej bieżących informacji o Sieci Współpracy food-mac i jej działalności można znaleźć na stronie: Projekt food-mac typu Sieci Tematyczne, realizowany przy wsparciu Europejskiego Programu Leonardo da Vinci jako nr. projektu: P/NT/ Informacje o programie można znaleźć na stronie: europa.eu.int/comm/education/programmes/leonardo/new/leonardo2_en.html Thematic Network 3 programme

4 Streszczenie Potrzeby szkoleniowe są inspirowane różnymi wymogami. Z jednej strony przez przepisy wewnętrzne i europejskie, a z drugiej przez konkurencję na rynku, wzrost ekonomiczny i innowacje technologiczne. Konkurencja, także w sektorze żywności, nie jest dziś już kwestią lokalną, czy krajową, ale należy brać pod uwagę również wymiar ogólnoeuropejski, a nawet globalny. Wymogi Małych I Średnich Przedsiębiorstw dotyczące doskonalenia umiejętności swojego personelu muszą znaleźć odpowiedź w specjalnych rozwiązaniach szkoleniowych proponowanych przez różne jednostki, instytuty, organizacje branżowe, uczelnie i inne. Jedyną drogą znalezienia rozwiązań jest przekrojowa współpraca wielu jednostek przekazujących sobie wiedzę. Case Study dotyczące europejskich Małych I Średnich Przedsiębiorstw o szczególnym potencjale innowacyjnym mogą stać się impulsem do odpowiednich Rozwiązań Szkoleniowych, poprzez wymianę najlepszych sposobów działania i dostarczyć jednostkom szkoleniowym właściwe treści. Czas wszechwładnych uniwersytetów się skończył. Tylko współdziałanie może dostarczyć użyteczną wiedzę i rozwiązania zapracowanemu personelowi i naciskanym przez konkurencję menedżerom. Sieć Food-MAC, wspomagana przez swój Europejski Zespół Ekspertów, umożliwiła kontakt pomiędzy organizacjami, instytucjami, ciałami branżowymi, uniwersytetami, a firmami. Tematy interesujące z punktu widzenia szkoleń dla przemysłu spożywczego, to: HSSE (Higiena, Bezpieczeństwo, Ochrona i Środowisko), ICT (Informacja i Komunikacja - szybko doskonalone Technologie), Innowacja (użyteczne narzędzia, partnerzy i wiedza konieczna do udanego zakończenia projektów innowacyjnych), Preferencje Konsumenta (co konsument chce wiedzieć i mieć), Narzędzia prognostyczne (jak wyprzedzić wzrost, wydarzenia i przyszłe potrzeby w obrębie firmy) oraz specyficzne krótkoterminowe potrzeby zgodne z rozwojem firmy. Wytyczne Europejskie Dyrektywy unijne, oddziałujące na ustawodawstwo krajowe, mają z jednej strony wpływ na pozytywne przemiany na rynku europejskim, ale z drugiej pociągają za sobą konieczność stałego dostosowywania szkoleń i edukacji. W codziennej praktyce, szczególnie w wielu przypadkach Małych I Średnich Przedsiębiorstw, brak na to czasu i personelu o właściwych kwalifikacjach. Świadomość znaczenia szkoleń i edukacji oraz korzyści, jakie firma może osiągnąć dzięki nim, nie zawsze jest pełna. Potrzebą pierwszego rzędu w wielu Małych I Średnich Przedsiębiorstwach jest komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna, mająca na celu nawiązanie korzystnej współpracy pomiędzy firmami i w obrębie własnej organizacji, ukierunkowanej na zapewnianie wiedzy, wyposażenia i kolejnych szkoleń. Kontekst problemowy i tendencje dotyczące Małych I Średnich Przedsiębiorstw Spojrzenie w przyszłość ukazuje wzrost potrzeby szkoleń. Na przykład przepis EG/178/2002 będzie po włączeniu do ustawodawstwa krajowego podstawą nowych potrzeb i rozwiązań szkoleniowych (Identyfikacja Pochodzenia, Ocena ryzyka, Zarządzanie ryzykiem). Wytyczne Brytyjskiego Konsorcjum Handlu Detalicznego (BRC) i Międzynarodowej Organizacji Standaryzacji Żywności (IFS) są przykładami potrzeb szkoleniowych wynikających z konkurencji na rynku. Case study pochodzi z Niemiec, ale założenie może służyć pomocą innym europejskim Małym i Średnim Przedsiębiorstwom z sektora rolno-spożywczego: Codzienne doświadczenia Fachhochschule (Uniwersytetu Nauk Stosowanych) z kontaktu z Małymi I Średnimi Przedsiębiorstwami z sektora piekarniczego. Bäckerlädchen opracował wraz z niemieckim Fraunhofer Institute i Uniwersytetem Nauk Stosowanych w Trewirze nowy, innowacyjny wyrób, noszący nazwę Eifelkeimling. Ten nowy produkt to kiełkujące biologiczne ziarno z regionu Eifel w Niemczech. Eifelkeimling może poprawiać właściwości funkcjonalne chleba (więcej witamin, lepsza bioprzyswajalność) w naturalny, niechemiczny sposób. Dodatki stają się niepotrzebne. Mamy więc z jednej strony innowacyjny wyrób, a z drugiej prawo krajowe i europejskie. Nowy wyrób zainspirował potrzeby szkoleniowe i wraz z Uniwersytetem Nauk Stosowanych znaleziono rozwiązanie, które pomogło piekarniom i produktowi wejść na rynek. Thematic Network 4 programme

5 Mechanizmy, zasoby i instytucje branżowe wspomagające Małe I Średnie Przedsiębiorstwa W Europie i zaangażowanych krajach istnieje wiele mechanizmów pomagających osobom z branży określić potrzeby/rozwiązania szkoleniowe. Szczególnie istotne są krajowe organizacje i instytuty oraz urzędy nadzorcze. Istnieje łączność pomiędzy władzami prawodawczymi, a Małymi I Średnimi Przedsiębiorstwami. Uniwersytety, organizacje branżowe, jak również witryny i portale internetowe mogą wskazać Małym I Średnim Przedsiębiorstwom gamę propozycji oferowanych w sektorze potrzeb/rozwiązań szkoleniowych. W przypadku Małych I Średnich Przedsiębiorstw, wymiar europejski stanowi jeden z najważniejszych aspektów przyszłości. Wspólnota Europejska oferuje doskonałą okazję do wzajemnej nauki. Poprzez nasze doświadczenia nauczyliśmy się, jak łatwo niemieckie rozwiązania szkoleniowe stymulowały estońskie Małe I Średnie Przedsiębiorstwa do opracowywania własnych projektów szkoleniowych. To porównanie dokonane podczas konferencji Visio wykazało podobieństwa i różnice pomiędzy dwiema małymi przemysłowymi piekarniami, ale stało się również przyczynkiem do wymiany dobrych (i złych) doświadczeń oraz dalszej wzajemnej współpracy. SWOT analysis Mocne strony Większość informacji znajduje się w internecie (łatwy dostęp dla każdej firmy i każdego pracownika) Opisane są wszystkie tematy (nawet, jeśli wymagają dostosowania do profilu i kultury pracy firmy) Wzrastająca świadomość konieczności stałego kształcenia (z powodu przepisów) Słabe strony Trudności w uporządkowaniu dużej ilości informacji (nie zawsze w miejscowym języku) Brak czasu i pracowników w MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWACH (szybki zwrot inwestycji jest priorytetem) Większość MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW w sektorze żywnościowym ma siedziby poza dużymi centrami (dodatkowy czas na podróże zmniejsza produktywność) Możliwości Poszerzający się zasięg rozwiązań ICT (znoszenie barier: kultura firmy, czas, braki wiedzy) Dyrektywy EU (nakładają wyższe wymogi jakościowe, stąd wiedza technologiczna) Prosperujący rynek globalny (klienci i dostawcy dostępni w każdym miejscu) Zagrożenia Większość Małych I Średnich Przedsiębiorstw to tradycyjnie firmy rodzinne, o silnych powiązaniach z rynkiem lokalnym (często niechętne do stawiania czoła nieznanemu) Wielowiekowa kultura sekretów w Małych I Średnich Przedsiębiorstwach próbujących innowacji na własny rachunek (co opóźnia ich rozwój) Trudna sytuacja finansowa najmniejszych firm (szkolenia w drugim rzędzie po produkcji). Zalecenia Małe i Średnie Przedsiębiorstwa pochodzące z sektora rolno-spożywczego potrzebują silnej sieci współpracy spełniającej ich długookresowe wymogi i/lub nieokreślone jeszcze potrzeby szkoleniowe. Ważne wydaje się rozpoczęcie od lokalnej analizy, mającej na celu pomoc w uzyskaniu lub podtrzymaniu konkurencyjności w dłuższym okresie: Udostępnienie pomocy, na jaką nie mogą sobie pozwolić (doradztwo zewnętrzne, ekspertyzy naukowe, infrastruktura techniczna) Podnoszenie świadomości korzyści z dalszych szkoleń (zbieranie i selekcja informacji, reorganizacja siły roboczej, zatrudnianie nowego personelu ) Wymiana doświadczeń z dobrych praktyk i niepowodzeń z innymi firmami (łatwiejsze na poziomie międzynarodowym) Doświadczenie wskazuje, że łatwiej i skuteczniej wymienia się informacje na poziomie multitematycznym, międzynarodowym i międzysektorowym. Ważne wydaje się przekazywanie udanych przykładów, podkreślających korzyści ze współpracy uczelni i przedsiębiorstw oraz jej pozytywnego wpływu na konkurencyjność firmy. Nowe umiejętności wymagają nowych szkoleń, a kluczowym elementem jest wspólny rozwój instytucji szkoleniowych i firm, dla stworzenia właściwych podstaw dla stałego rozwoju sektora żywnościowego. Thematic Network 5 programme

6 I. Potrzeby szkoleniowe i rola w unijnej gospodarce żywnościowej A. Jakie są potrzeby szkoleniowe? Począwszy od lat 70 powodzenie i konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw, (MŚP) zależy od wykorzystania nowoczesnych technologii i wydajnych metod produkcji. Ostatnio ważną rolę zaczął odgrywać jeszcze jeden element: zdolność rozwoju i kwalifikacje pracowników sektora. Nie można już mówić o produktywności Małych I Średnich Przedsiębiorstw i rozwoju zawodowym personelu, jako o odrębnych problemach. Wraz z globalizacją i otwarciem rynków, obydwa elementy muszą być rozpatrywane jako współzależne składniki tej samej formuły. Doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników jest zatem kluczowe dla rozwoju 19 milionów Małych I Średnich Przedsiębiorstw w całej Europie. W takim właśnie kontekście program Leonardo da Vinci dostarczył europejskim Małym I Średnim Przedsiębiorstwom zestaw zebranych w wielu krajach praktyk związanych z zarządzaniem zasobami ludzkimi. W związku z tym ważne jest położenie nacisku na ciągłość strategii szkolenia kierunkowego UE oraz podkreślenie różnych projektów wspomagających tę strategię. Projekt wprowadza również najważniejsze tematy dotyczące szkolenia zawodowego dla małych i średnich przedsiębiorstw. Projekty Leonardo da Vinci skierowane do Małych I Średnich Przedsiębiorstw przyczyniały się do osiągnięcia trzech różnych celów. Po pierwsze dostarczyły pracownikom podstawowe umiejętności wymagane przez rynek. Po drugie, menadżerzy Małych I Średnich Przedsiębiorstw uzyskali środki do oceny potrzeb własnych firm i znalezienia dróg do ich realizacji. Małe I Średnie Przedsiębiorstwa poprawiły wreszcie swoje wyniki na coraz bardziej konkurencyjnym i ulegającym globalizacji rynku. Potrzeby szkoleniowe są stymulowane różnymi wymogami. Z jednej strony przez prawo krajowe i europejskie, a z drugiej przez konkurencję w biznesie. Wyzwala to potrzeby szkoleniowe na poziomie krajowym i europejskim, szczególnie dla Małych I Średnich Przedsiębiorstw. Potrzeby szkoleniowe wynikające z konkurencji w biznesie nie są tak jasne dla Małych I Średnich Przedsiębiorstw, jak potrzeby wyzwalane przez prawodawstwo krajowe. Spojrzenie na inne kraje członkowskie jest jednak jedną z największych szans dla naszego sektora rolno-spożywczego. Małe I Średnie Przedsiębiorstwa proszą o specjalne rozwiązania szkoleniowe, dopasowane do potrzeb. Rozwiązania szkoleniowe mogą być dostarczane przez Małe I Średnie Przedsiębiorstwa, Organizacje, Instytuty, Organizacje branżowe, uczelnie i inne jednostki. Na rozwiązania szkoleniowe mogą mieć wpływ Case Study dotyczące europejskich MŚP o największym potencjale innowacyjnym. Europejskie Małe I Średnie Przedsiębiorstwa pochodzące z sektora rolno-spożywczego w ostatnich kilku latach stawiły czoła wielkim wyzwaniom i przeszły wielkie zmiany, a muszą wprowadzić jeszcze większe zmiany w przyszłości. Już dziś wiemy, że w świetle nowego europejskiego prawa żywnościowego EG/178/2002 wiele Małych I Średnich Przedsiębiorstw musi zmienić swój system nadzoru ( ). Określenie potrzeb szkoleniowych jest pierwszym krokiem w tworzeniu rozwiązań szkoleniowych skoncentrowanych szczególnie na potrzebach Małych I Średnich Przedsiębiorstw. W ciągu ostatnich 20 lat Małe I Średnie Przedsiębiorstwa musiały stworzyć i utrzymywać własne systemy nadzoru, szczególnie w zakresie higieny i bezpieczeństwa żywności. W przyszłości będą musiały zmodyfikować te systemy, wprowadzając do nich śledzenie pochodzenia, ocenę i zarządzanie ryzykiem. Niemieckie Ministerstwo Ochrony Konsumentów, Żywności i Rolnictwa zamierza zdynamizować ekologiczny wymiar rolnictwa, co stanowi kolejny przykład potrzeb szkoleniowych. Małe I Średnie Przedsiębiorstwa potrzebują platformy zapewniającej optymalną interakcję w zakresie całego łańcucha żywnościowego. Potrzeby szkoleniowe wskazują możliwości konkurencji oraz potrzeby wynikające z legislacji. Potrzeby i rozwiązania szkoleniowe to droga oferująca Małym I Średnim Przedsiębiorstwom najlepsze możliwości podwyższenia wartości własnej pracy. Dobre szkolenie ma wiele twarzy, na przykład szkolenia wstępne oferowane przez wiele instytucji: Opracowanie business planów Szkolenie HACCP Higiena i Bezpieczeństwo Żywności Szkolenie ICT o Sprzęt o Oprogramowanie Przepisy dotyczące żywności Projektowanie wyrobu Zarządzanie jakością I wiele innych Thematic Network 6 programme

7 Wywoływane przez prawo krajowe&europejskie Wywoływane przez kokurencjębiznesową Potrzeby szkoleniowe Rozwiązania szkoleniowe SME, Organizacje, instytuty, uczelnie,... Case Study SME B. Typy szkolenia Typy szkolenia mogą być następujące. Szkolenie może być oferowane przez o Personel wewnętrzny/nadzoru o Audytorów zewnętrznych o Firmy konsultingowe szkoły językowe organizacje certyfikacyjne o Organizacje branżowe o Uczelnie o Instytuty o Izby handlowe o Stowarzyszenia o Centra rekrutacyjne o Pracowników urzędów nadzorujących Multimedialne materiały szkoleniowe, CD-ROMy, DVD, VHS, etc. Podręczniki, Przewodniki, Publikacje, Raporty Witryny internetowe Wymianę dobrych praktyk: o Fabry s Fast Food: wideokonferencyjne szkolenie pracowników Szkolenie jest ideą uniwersalną, ale w opinii wielu Małych I Średnich Przedsiębiorstw ciągle luksusem. C. Podstawy i przykłady Potrzeb Szkoleniowych w różnych krajach Ten rozdział raportu powinien dostarczyć użytkownikowi dobre przykłady europejskich praktyk. Nie jest to kompletna lista, czy katalog. Wskazuje szerokie możliwości, szczególnie dla Małych I Średnich Przedsiębiorstw, jeśli zechcą się uczyć od innych europejskich Małych I Średnich Przedsiębiorstw. Wzajemna nauka będzie konieczna w świecie, w którym konkurencja stale rośnie. Wierzymy jednak, że Małe I Średnie Przedsiębiorstwa mają wolę kształcenia, z uwagi na szanse dla siebie samych, dla swoich dostawców i klientów docelowych. Thematic Network 7 programme

8 1. Niemcy Federalne Ministerstwo Ochrony Konsumentów, Żywności i Rolnictwa W Niemczech przywiązuje się duże znaczenie do produkcji zdrowej żywności, oferując konkurencyjne możliwości zarówno w kraju, jak i za granicą. Skrupulatne systemy bezpieczeństwa obejmujące cały łańcuch żywnościowy mają w tym swój znaczny udział. Poprzez ustanowienie w 2002 roku Federalnego Urzędu Ochrony Konsumentów i Bezpieczeństwa Żywności oraz Federalnego Instytutu Oceny Ryzyka, Niemcy zrobiły ważny krok w kierunku bezpieczeństwa żywności. Rząd federalny wdrożył zmiany w polityce konsumenckiej, żywnościowej i rolnej. Rząd kieruje się w swoich działaniach celami stabilności i konkurencyjności sektora rolnego, leśnego i żywnościowego oraz rozwoju wsi. Zastosowane środki mają poprawić warunki dla dobrze zorganizowanych holdingów, wykorzystujących lokalne atuty do skutecznej konkurencji, zgodnie z wymogami ochrony środowiska i zwierząt. Ustawa dotycząca reorganizacji Ochrony Zdrowia Konsumentów i Bezpieczeństwa Żywności z 6 sierpnia 2002 była kluczowym krokiem w drodze do instytucjonalnej poprawy bezpieczeństwa żywności w Niemczech. Po jej wejściu w życie 1 listopada 2002 r., Federalny Instytut Oceny Ryzyka (Bundesinstitut für Risikobewertung, BfR) wraz z Federalnym Urzędem Bezpieczeństwa Żywności i Ochrony Konsumentów (Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit, BVL) podjęły obowiązki określone dla nich w ustawie. Kluczową kompetencją BfR jest dokonywanie oceny ryzyka w zakresie prewencyjnej ochrony zdrowia konsumentów oraz bezpieczeństwa żywności. Obejmuje to wczesne powiadamianie organów wyznaczających kierunki polityki oraz społeczeństwa o istniejących zagrożeniach oraz zagrożeniach, których nie można uniknąć, jak również współpracę z Europejskim Urzędem Bezpieczeństwa Żywności. Zadania oceny ryzyka spoza zakresu kompetencji BMVEL są skoncentrowane w BVL. Obejmuje to funkcje wykonawcze, tj. zezwolenia na stosowanie pestycydów, jak również specyficzne zadania zarządcze zlecane przez BMVEL, takie jak przyznawanie zwolnień w trybie Ustawy o Żywności i Towarach (LMBG). Również tu koordynacja i współpraca pomiędzy rządem federalnym, a krajami związkowymi w zakresie rozdzielania obowiązków kontrolnych i nadzorczych musi zostać usprawniona poprzez określenie ogólnych zasad administracyjnych dotyczących tego sektora działania. Informacja konsumencka i ochrona wolności wyboru konsumenta jest kluczowym celem polityki konsumenckiej rządu federalnego. Przyznawany przez administrację centralną znak żywności ekologicznej, zaprezentowany we wrześniu 2001 roku, został z powodzeniem wprowadzony na rynek. W styczniu 2003 roku ponad 700 użytkowników poinformowało o oznakowaniu nim z górą wyrobów. Na poziomie UE przygotowywane są spójne zasady autoryzacji, znakowania i śledzenia pochodzenia żywności oraz pasz modyfikowanych. Rząd federalny popiera ich szybkie wejście w życie. BMVEL jest już odpowiedzialny za modyfikowaną genetycznie żywność i pasze. Pozostałe obszary kompetencyjne związane z inżynierią genetyczną roślin zostały przekazane BMVEL przez zlikwidowane Federalne Ministerstwo Zdrowia (BMG) w październiku Starania rządu federalnego celem utworzenia ogólnounijnych przepisów dotyczących rolnictwa organicznego zintensyfikowały bieżącą debatę w krajach UE. Krajowa Ustawa o Rolnictwie Organicznym została przyjęta przez Parlament Federalny w lipcu 2002 roku. Co więcej, federalne Schematy Rolnictwa Organicznego uzupełniają istniejące już schematy pomocnicze i zostały zaprojektowane tak, aby doskonalić otoczenie dla dalszej ekspansji rolnictwa organicznego. Celem jest stabilny wzrost sektora organicznego, w oparciu o regularnie zbilansowaną ekspansję popytu i podaży. Ustalono zatem środki na wszystkich poziomach, od produkcji do konsumpcji. Utworzenie BfR i BVL wymaga dalszego dopracowania badań departamentalnych. Z uwagi na fakt, iż BfR może prowadzić prace badawcze jedynie w ograniczonym zakresie, badania departamentalne muszą dostarczać pakiety wyników. Aby spełnić wynikające stąd wymogi, federalne centra badawcze, które współpracowały dotąd w sieci "Badań nad Produktami i Żywością" muszą zostać połączone w nowym Federalnym Centrum Badań nad Żywieniem i Żywnością. 2. Hiszpania Przykłady z Hiszpanii oferują dobry przegląd miejscowego sektora rolno-spożywczego. Od instytutów badawczych, po kursy on-line, dostępne są praktycznie wszystkie informacje na temat sektora. Znaczna ich ilość jest opublikowana w internecie, często w różnych językach. Europejskie małe i średnie przedsiębiorstwa mogą odnaleźć w hiszpańskich przykładach wiele użytecznych, ważnych i potrzebnych informacji. Oto kilka przykładów: Thematic Network 8 programme

9 Hiszpańskie Stowarzyszenie na rzecz Jakości (AEC) AEC stanowi dla osób i przedsiębiorstw zainteresowanych informacjami związanymi z zarządzaniem jakością i środowiskiem, forum wymiany informacji przy współudziale działających już instytucji. Kurs on-line systemu APPCC i bezpieczeństwa żywności Kurs dotyczy bezpieczeństwa żywienia (studium na temat zagrożeń związanych z produkcją, przetwarzaniem, sprzedażą i konsumpcją żywności) a jednocześnie wprowadzenia i zastosowania Systemu Analizy Zagrożeń oraz Punktów Kontroli Krytyczności (APPCC) w przemyśle spożywczym. 3. Finlandia Fiński sektor rolno-spożywczy jest dobrym przykładem koncepcji obejmującej cały łańcuch żywnościowy. Liczne informacje pochodzą z prawodawstwa europejskiego i krajowego oraz od organizacji i instytutów badawczych. Istotną informacją z punktu widzenia małych i średnich przedsiębiorstw jest np. narodowa strategia jakości żywności dla Finlandii. Narodowa Strategia Jakości Żywności dla Finlandii Strategia jakości jest próbą konsolidacji mocnych stron fińskiego łańcucha produkcji żywności: bezpieczeństwa, niezawodności i otwartości. Tworzenie zorientowanej na konsumenta jakości wymaga spójnych i stałych prac rozwojowych. Celem prac nad jakością jest zwiększenie skuteczności działania poprzez stymulowanie współpracy pomiędzy poszczególnymi zaangażowanymi partnerami, co podwyższa konkurencyjność tak poszczególnych stron, jak i całego łańcucha. o Badania i aktywność doradcza o Gospodarstwa rolne, farmy o Surowce produkcyjne i przemysł żywnościowy o Handel o Władze państwowe o Konsumenci 4. Węgry Wszystkie informacje dotyczą szczegółów węgierskiego sektora żywnościowego. Jakość informacji dotyczących węgierskich przepisów żywnościowych jest bardzo dobra. Umożliwia wszystkim głębsze spojrzenie na system prawny obowiązujący na Węgrzech. Istotną część stanowią również informacje dotyczące systemu edukacji i szkolenia w sektorze żywnościowym. Systemy szkolenia w węgierskim sektorze żywnościowym na wszystkich poziomach SYSTEMY SZKOLENIOWE SZKOŁY ZAWODOWE: Mikrobiologia Higiena Zapewnianie jakości Praktyka laboratoryjna Żywienie, Dietologia SZKOŁY ŚREDNIE Systemy Zapewniania Jakości HACCP TQM w Produkcji Żywności Rozwijanie jakości Żywienie, Dietologia POZIOM UNIWERSYTECKI Mikrobiologia i higiena w przemyśle spożywczym Stosowana mikrobiologia przemysłowa Zapewnianie jakości analiz żywności Toksykologia żywności Prawo i Standardy dotyczące żywności Metody statystyczne kontroli jakości Fizjologia, Dietetyka, Żywienie Thematic Network 9 programme

10 5. Polska Poza programem kształcenia dla młodzieży z terenów wiejskich we wchodzących w skład szkolnictwa publicznego średnich szkołach oraz uczelniach rolniczych, istnieje wiele organizacji pozarządowych (np. izb rolniczych) oraz instytucji związanych z sektorem rolno-spożywczym prowadzących działalność edukacyjną w Polsce. Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Brwinowie Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Brwinowie (koło Warszawy) zostało utworzone w wyniku połączenia instytucji o wieloletnich tradycjach w szerzeniu różnego rodzaju form edukacji i doradztwa rolniczego. Centrum jest agendą Ministerstwa Rolnictwa Rozwoju Wsi i współpracuje z różnymi instytucjami przy wdrażaniu rządowej polityki dotyczącej rolnictwa i obszarów wiejskich w zakresie przyspieszenia ich dostosowania do warunków gospodarki wolnorynkowej i wymogów wynikających z integracji z UE. Instytucja zatrudnia obecnie około 1000 pracowników i obejmuje oddziały w Poznaniu i Krakowie oraz 7 centrów regionalnych na terenie całego kraju. Zadania Centrum SA realizowane przez zespoły branżowe: Doradztwo w agrobiznese Rozwój obszarów wiejskich Doskonalenie zawodowe i szkolenia Oświata i współpraca naukowa Integracja z UE i współpraca z zagranicą Informacja, programy i wydawnictwa Szkolenia na odległość 6. Portugalia W skład sektora szkolnictwa specjalistycznego wchodzą w Portugalii uczelnie, instytuty i firmy. Dobrym przykładem jest Instytut Rozwoju Nowych Technologii. UNINOVA (Instytut Rozwoju Nowych Technologii) UNINOVA (Instytut Rozwoju Nowych Technologii) jest spółką non-profit uczelni i przedsiębiorstw, utworzoną w 1986 roku przez Wydział Nauk i Technologii Nowego Uniwersytetu Lizbońskiego (FCT-UNL), Instytut Szkoleń Zawodowych i Zatrudnienia (IEFP), holding finansowy (IPE) i 30 innych spółek. Głównym zadaniem UNINOVA jest prowadzenie badań naukowych, technicznych prac rozwojowych, szkoleń wysokiej jakości oraz tworzenie nowych centrów innowacyjnych i małych przedsiębiorstw przemysłowych. Siedziba UNINOVA mieści się w campusie Wydziału Nauk i Technologii. Całość struktur była finansowana w pełni przez partnerów przemysłowych i instytucje portugalskie promujące prace badawczorozwojowe oraz przez sam rząd w ramach programu PEDIP (Specjalny Program Rozwoju Przemysłu Portugalskiego). W 1988 roku UNINOVA została uznana za członka właściwego IASP (Międzynarodowego Stowarzyszenia Parków Przemysłowych), dzięki doskonałej współpracy instytucji i Wydziału, odpowiadającej doskonale wszystkim parametrom zaakceptowanym prze UE i OECD. Symbioza ta objawia się najlepiej poprzez fizyczną bliskość i model finansowania zastosowany podczas wdrażania programu UNINOVA. Jednym z najistotniejszych projektów dla UNINOVA i FCT jest Park Naukowo-Technologiczny, składający się z dwóch głównych części Parku Naukowego (nauczanie na wysokim poziomie, podstawowe i specjalistyczne funkcje badawcze) i Parku Technologicznego (przestrzeni przeznaczonej specjalnie dla firm w początkowym okresie działalności). 7. Szwecja Sektor spożywczy jest jednym z najważniejszych w Szwecji, na poziomie ogólnokrajowym, regionalnym i lokalnym. Wielkie zmiany w ostatnich kilku latach doprowadziły do restrukturyzacji branży. Aż do przystąpienia Szwecji do UE w 1995 roku, sektor był w znacznym zakresie chroniony przed międzynarodową konkurencją. Począwszy od roku 1995, szwedzki sektor spożywczy konkuruje na rynkach unijnych na takich samych zasadach, jak inne kraje (firmy), stawiając czoła nowym wyzwaniom. Efekty członkostwa są dostrzegalne w postaci fuzji z firmami z innych krajów nordyckich, przejęć przez firmy z krajów UE, zwiększonej liczby przypadków upadłości i osłabienia obszarów wiejskich. Problemy globalizacji, nowych technologii, etyki i środowiska, fragmentaryzacja popytu, prawo unijne oraz rosnąca konkurencja będą odgrywać znaczną rolę w możliwościach rozwoju i osiągnięcia zysku, wzroście konkurencyjności i w sukcesach na rynku globalnym. Istnieje potrzeba strategicznego rozwoju i kształcenia w firmach z sektora spożywczego. Elastyczność i czułość na zapotrzebowanie klienta oraz zdolność zmiany i szybkiej odpowiedzi w postaci nowych wyrobów i koncepcji przeznaczonych dla wymagających rynków i grup konsumentów ma kluczowe znaczenie Thematic Network 10 programme

11 dla nowoczesności i opłacalności działania. Działania szkoleniowe w Szwecji koncentrują się na następujących obszarach: Higiena Opracowanie wyrobu Bezpieczeństwo wyrobu Biotechnologia Żywność funkcjonalna Zarządzanie strategiczne 8. Grecja Greckie informacje na temat potrzeb szkoleniowych oferują nam bardzo dobry przegląd greckiego sektora Potrzeb Szkoleniowych, szczególnie w zakresie rybołówstwa i wody pitnej. Istnieje więc możliwość nauki wielu nowych elementów w tym zakresie. Dzięki case study i dobremu opisowi sektora edukacyjnego, grecki wkład wnosi wiele do projektu. ELOT Grecka Organizacja Standaryzacji jest innym, bardzo przydatnym źródłem pomagającym określić Potrzeby Szkoleniowe. ELOT Grecka Organizacja Standaryzacji ELOT jest narodową organizacją grecką, która: Opracowuje greckie normy krajowe: Greckie Normy, zgodne z międzynarodowymi wytycznymi, są dokumentami zapewniającymi wspólne i powtarzalne wykorzystanie specyfikacji, zasad, wytycznych, charakterystyk działania lub jego wyników, i dążącymi do osiągnięcia optymalnego stopnia uporządkowania w danym kontekście. Greckie Normy sprzyjają generalnie rozwojowi greckiej gospodarki. Dotyczą wyrobów, procesów i usług oraz systemów jakości. Zgodnie z ustawą nr 372/76, ELOT jest jedyną organizacją na poziomie narodowym zatwierdzającą, wydającą i rozpowszechniającą Greckie Normy. Stanowi centralny punkt badań materiałów, Ocenia systemy zarządzania (akredytacja Sincert (1) & ESYD (2)) i certyfikuje wyroby i usługi (akredytacja ESYD (1)): Certyfikacja wyrobu, Wdrażanie dyrektyw EE, Inspekcje i testy, Certyfikacja systemu jakości, Certyfikacja systemów środowiskowych, Certyfikacja systemu zarządzania BHP, Certyfikacja systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji, System certyfikacji HACCP Zapewnia informację techniczną. ELOT reprezentuje Grecję w kilku organizacjach europejskich i międzynarodowych. Thematic Network 11 programme

12 II. Analiza SWOT Potrzeby szkoleniowe A. Mocne strony Duża ilość informacji dostępna w internecie. To dotychczas jeden z najmocniejszych punktów naszego programu. Oferuje każdemu użytkownikowi możliwość szybkiego dostępu, często w znanym mu języku, co umożliwia bezpośrednie zrozumienie treści. Nie trzeba powtarzać, jak ważny w dzisiejszych czasach jest szybki dostęp do informacji. Innym ważnym punktem jest fakt, iż dysponujemy również rozległymi informacjami na temat ofert z całej Europy. Dzięki strukturze MAC projektu, przedsiębiorstwa mogą zdobywać dokładne informacje na temat przepisów w obecnych i przyszłych krajach członkowskich. B. Słabe strony Słabym punktem jest fakt, iż informacje (potrzeby, narzędzia i rozwiązania), do których mają dostęp firmy są już tak liczne, że nikt nie ma całkowitej orientacji we wszystkich oferowanych możliwościach. C. Możliwości Nasze informacje są podstawą poszukiwania rozwiązań szkoleniowych w wszystkich krajach europejskich. Stanowi to szansę dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także dla docelowych użytkowników i UE. Przyszłe dyrektywy UE, jak przepis EG/178/2002 harmonizujący normy europejskie, śledzenie pochodzenia, ocenę i zarządzanie ryzykiem, a także urząd EFSA stanowią podstawy europejskiego systemu prawnego dotyczącego kwestii żywności. Dobrze wyszkoleni uczniowie potrafią korzystać ze zwiększonej mobilności do odkrywania krajów Europy i mogą stanowić pierwszy element ogólnoeuropejskiej wymiany potrzeb i rozwiązań szkoleniowych. Mobilność nie powinna być jednak pojęciem kierowanym wyłącznie do młodych ludzi, ponieważ znamy struktury, szczególnie wśród małych i średnich przedsiębiorstw, w których często nie ma możliwości aktywnej wymiany pracowników. Ogromną szansą mogą być nowe rozwiązania ICT. Tele- i wideokonferencje są przykładami nowych szans na sukces. Szkolenia mogą pomóc w przełamaniu starych struktur i otwarciu horyzontów niektórych właścicieli małych i średnich przedsiębiorstw. Szkolenie w sektorze ICT może również otwierać przed małymi i średnimi przedsiębiorstwami nowe obszary. Dzięki globalizacji i handlowi elektronicznemu łatwiej wchodzić dziś na nowe rynki. Podstawą jest dobre szkolenie. Firmy muszą znać prawo i wiedzieć, jak korzystać z udogodnień informatyczno-telekomunikacyjnych (ICT) i logistyki. Witryny sieciowe w różnych językach mogą być pierwszym krokiem. Wiemy np. że do końca tego roku w Niemczech zostanie zainstalowanych 15 milionów nowych linii internetowych ADSL. Wiele spośród nich będzie wykorzystywane przez małe i średnie przedsiębiorstwa. W międzyczasie powstało kilka rynków internetowych, jak ebay (75.3 milionów użytkowników na całym świecie w 2002 roku (na podstawie: faz-net)) i inne. Są to platformy dla przyszłej działalności małych i średnich przedsiębiorstw i krajów, które stawiają na rozwój. Szkolenia dla drugiej strony użytkownik docelowy musi przychylić się do nowych pomysłów, pozostawiając stare przyzwyczajenia i wykorzystując nowe kanały konsumpcji. D. Zagrożenia Małe firmy, często o długiej tradycji rodzinnej próbujące ignorować nowe szanse globalnego rynku. Dlaczego mielibyśmy sprzedawać nasze wyroby w innych krajach Europy? Mój dziadek tego nie robił, więc dlaczego ja miałbym? Takie opinie słyszymy często. Szefowie takich firm pytają, dlaczego mieliby poświęcać czas i pieniądze na szkolenie swoich słabo wykwalifikowanych pracowników. Powinni pracować, zarabiać pieniądze szkolenia to luksus. Innym powodem dla niektórych małych i średnich przedsiębiorstw jest ich kultura tajemnicy. Niechętnie odnoszą się do kontaktów, pozbawiając się możliwości płynących z dzielenia z innymi udanych i nieudanych doświadczeń. W niektórych specjalnościach tajemnica jest obowiązkowa, ale w wielu sektorach jest tylko przeszkodą. Dlaczego piekarz z Portugalii nie miałby skorzystać z doświadczeń swojego kolegi z Finlandii? Dlaczego francuska koncepcja zastosowania ICT miałaby nie działać w niemieckim zakładzie przetwórstwa mięsnego? Nie ma powodów, są tylko możliwości. Małe i średnie przedsiębiorstwa muszą dbać o swoją kondycję finansową. Szkolenie kosztuje, a w czasach, gdy sytuacja finansowa wielu firm staje się coraz trudniejsza, gdy wskaźniki niewypłacalności rosną, pieniądze na szkolenia są wydawane bardzo ostrożnie. Thematic Network 12 programme

13 III. WNIOSKI Istnieje wielkie zainteresowanie zbliżeniem uczelni / firm szkoleniowych do użytkownika końcowego, aby objąć cały łańcuch żywieniowy. Uczelnie pozostaną naturalnie w bliskiej współpracy z przemysłem, aby dostosowywać do nich swoją ofertę szkoleniową i edukacyjną. Nowych umiejętności wymaga się od pracowników w różnych firmach i różnych sektorach działalności. Na przykład w przypadku ICT, potrzeby/rozwiązania szkoleniowe muszą być tworzone i dostosowywane do specyficznych potrzeb użytkownika. W ostatnich latach byliśmy świadkami gwałtownego wzrostu nowych technologii i innowacji. Zatem każdy w UE musi się uczyć. Nauka ta nie może być ograniczona (edukacja szkolna i uniwersytecka). Musimy uczyć się całe życie z powodu ciągle rosnącej ilości umiejętności i potrzeb. Nauka zaś ma się odbywać w kontekście europejskim Zespoły MAC są podstawowym składnikiem tego procesu edukacyjnego. Władze krajowe muszą myśleć o programach edukacji kierunkowej, aby intensyfikować wymianę na poziomie krajowym i międzynarodowym. Mamy dobre przykłady (programy szkoleniowe o zasięgu unijnym i krajowym). Np. UE i kraje członkowskie muszą intensyfikować edukację w zakresie rolnictwa organicznego, z uwagi na rosnące preferencje konsumentów. W następstwie skandali żywnościowych konsumenci zainteresowani są tanią żywnością produkowaną w sposób organiczny. Programy studiów magisterskich, licencjackich i doktoranckich poświęcone sektorowi rolno-żywnościowemu stają się coraz liczniejsze, w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie. HACCP jest dobrym przykładem, jak ważne stało się szkolenie w ostatnich latach. HACCP jest podstawową częścią krajowego prawa żywnościowego i znalazło zastosowanie w przedsiębiorstwach produkujących żywność oraz ich systemach nadzoru. HACCP jest koniecznością dla producentów żywności, począwszy od hurtowników, przez małe i średnie firmy, aż po mikroprzedsiębiorstwa. Nowy przepis europejski EG/178/2002 będzie następnym krokiem na drodze do harmonizacji europejskiego ustawodawstwa żywnościowego. Te potrzeby szkoleniowe są stymulowane przez prawo europejskie i krajowe. A co z potrzebami związanymi z konkurencją? To szerokie pole działania, ale rosnąca ilość firm zamierzających wdrożyć systemy BRC lub IFS (BRC = Brytyjskie Konsorcjum Handlu Detalicznego; IFS = Międzynarodowy Standard Żywności) wskazuje tę tendencję. Wielcy hurtownicy, jak np. Carrefour (Francja) już wprowadzili te systemy, a mali dostawcy muszą podążać za dużymi. Zatem małe i średnie przedsiębiorstwa nie mogą zamykać oczu na konieczność szkolenia. Szkolenie musi objąć cały łańcuch żywnościowy i całą Unię Europejską. * 56 * * Niniejszy raport dostępny pod adresem: Informacje o projekcie food-mac można znaleźć na stronie: Własne komentarze lub więcej informacji można uzyskać pisząc na adres: mailto:info@food-mac.com Thematic Network 13 programme

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0079/160. Poprawka 160 Isabella Adinolfi, Rosa D'Amato w imieniu grupy EFDD

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0079/160. Poprawka 160 Isabella Adinolfi, Rosa D'Amato w imieniu grupy EFDD 6.3.2019 A8-0079/160 160 Motyw 2 (2) W orędziu o stanie Unii z dnia 14 września 2016 r. podkreślono potrzebę inwestowania w młodzież i ogłoszono utworzenie Europejskiego Korpusu Solidarności ( programu

Bardziej szczegółowo

Czym jest SIR? Cele szczegółowe SIR:

Czym jest SIR? Cele szczegółowe SIR: Czym jest SIR? Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich funkcjonuje w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (podsieć KSOW) i ma charakter otwarty. Uczestnikami Sieci mogą być wszystkie

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie łańcuchem dostaw

Zarządzanie łańcuchem dostaw Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania

Bardziej szczegółowo

Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie. Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne

Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie. Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne Sekcja I: Identyfikacja respondenta 1. Skąd dowiedział(a) się Pan(i)o konsultacji

Bardziej szczegółowo

Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) w Polsce koncepcja, rola i zadania poszczególnych instytucji oraz partnerów sieci

Sieć na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR) w Polsce koncepcja, rola i zadania poszczególnych instytucji oraz partnerów sieci Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Materiał opracowany przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Mazowiecki Ośrodek Badawczy

Bardziej szczegółowo

Newsletter Grudzień 2012

Newsletter Grudzień 2012 Projekt Sharing European Memories at School kończy się 31 grudnia tego roku, po dwóch latach owocnej pracy i zaangażowaniu sześciu organizacji partnerskich. Pozytywne opinie nauczycieli i uczniów, którzy

Bardziej szczegółowo

Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze

Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców

Bardziej szczegółowo

Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego

Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego Michał Majcherek Agro Klaster Kujawy Stowarzyszenie Na Rzecz Innowacji i Rozwoju WAŻNE DATY Listopad 2011 niektóre firmy

Bardziej szczegółowo

Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności

Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności ci Unii Europejskiej dr hab. Diana Pietruch-Reizes, prof. ŚWSZ w Katowicach IX Krajowe FORUM

Bardziej szczegółowo

Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu

Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Program HORYZONT 2020 w dziedzinie transportu Rafał Rowiński, Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce Inwestycje w badania i rozwój są jednym ze sposobów wyjścia z kryzysu gospodarczego. Średni

Bardziej szczegółowo

ZWIĘKSZANIE TRANSGRANICZNEJ SPRZEDAŻY OBUWIA ONLINE POPRZEZ COACHING Z ZAKRESU E-HANDLU DLA MŚP Z BRANŻY OBUWNICZEJ. boost4shoes.

ZWIĘKSZANIE TRANSGRANICZNEJ SPRZEDAŻY OBUWIA ONLINE POPRZEZ COACHING Z ZAKRESU E-HANDLU DLA MŚP Z BRANŻY OBUWNICZEJ. boost4shoes. ZWIĘKSZANIE TRANSGRANICZNEJ SPRZEDAŻY OBUWIA ONLINE POPRZEZ COACHING Z ZAKRESU E-HANDLU DLA MŚP Z BRANŻY OBUWNICZEJ boost4shoes.eu Chcesz poprawić sprzedaż transgraniczną? Chcesz wypracować strategią sprzedaży

Bardziej szczegółowo

Europejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze. budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy

Europejska inicjatywa dotycząca przetwarzania w chmurze. budowanie w Europie konkurencyjnej gospodarki opartej na danych i wiedzy Cyberpolicy http://cyberpolicy.nask.pl/cp/dokumenty-strategiczne/komunikaty-komis ji-euro/66,europejska-inicjatywa-dotyczaca-przetwarzania-w-chmurze-b udowanie-w-europie-konk.html 2019-01-15, 14:37 Europejska

Bardziej szczegółowo

FoodNet prezentacja projektu LOGISTYCZNA SIEĆ BIZNESOWA POLSKI CENTRALNEJ

FoodNet prezentacja projektu LOGISTYCZNA SIEĆ BIZNESOWA POLSKI CENTRALNEJ FoodNet prezentacja projektu Informacje ogólne Tytuł projektu: FOOD IN ECO NETWORK INTERNATIONALIZATION AND GLOBAL COMPETITIVENESS OF EUROPEAN SMES IN FOOD AND ECO LOGISTICS SECTOR Program: Czas trwania:

Bardziej szczegółowo

Misja i działania Agencji Rynku Rolnego w zakresie wspierania innowacji i promocji żywności wysokiej jakości

Misja i działania Agencji Rynku Rolnego w zakresie wspierania innowacji i promocji żywności wysokiej jakości Misja i działania Agencji Rynku Rolnego w zakresie wspierania innowacji i promocji żywności wysokiej jakości Kraków, 8 października 2015 r. Piotr Sendor Informacja o instytucji 1990 r. - Powstanie Agencji

Bardziej szczegółowo

Działalność naukowo-badawcza na rzecz konkurencyjności eksportu rolno-spożywczego

Działalność naukowo-badawcza na rzecz konkurencyjności eksportu rolno-spożywczego VI Kongres Eksporterów Przemysłu Rolno-Spożywczego Działalność naukowo-badawcza na rzecz konkurencyjności eksportu rolno-spożywczego Prof. dr hab. inż. Aleksander Lisowski Pełnomocnik Rektora ds. Współpracy

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a

Bardziej szczegółowo

Priorytety Polski w zakresie wspólnej polityki rolnej po 2020 roku

Priorytety Polski w zakresie wspólnej polityki rolnej po 2020 roku Priorytety Polski w zakresie wspólnej polityki rolnej po 2020 roku Dokument przyjęty przez radę Ministrów w dniu 16 maja 2017 r. Ryszard Zarudzki Podsekretarz Stanu w MRiRW Jak MRiRW przygotowuje się do

Bardziej szczegółowo

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Bardziej szczegółowo

MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE

MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT C- A IDEA SPOŁECZNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI BIZNESU. PODSTAWY CSR. Skąd się wziął CSR? Historia społecznej odpowiedzialności biznesu. Koncepcja zrównoważonego rozwoju.

Bardziej szczegółowo

ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w.

ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. VI PROF. DR HAB. INŻ. WALDEMAR MICHNA MGRINŻ. DANUTA LIDKĘ DR INŻ. DOMINIK ZALEWSKI ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. Redakcja

Bardziej szczegółowo

Prezentacja programu Leonardo da Vinci

Prezentacja programu Leonardo da Vinci Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Prezentacja programu Leonardo da Vinci Europejski wymiar edukacji rola dyrektora szkoły w realizacji międzynarodowych

Bardziej szczegółowo

Matryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza bezpieczeństwo żywności, studia pierwszego stopnia 2015/16. Przedmiot/moduł

Matryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza bezpieczeństwo żywności, studia pierwszego stopnia 2015/16. Przedmiot/moduł W0 W02 W03 W04 W05 W06 W07 W08 W09 W0 W W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 W9 Matryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza bezpieczeństwo, studia pierwszego stopnia 205/6 BZs_00 Chemia organiczna z elementami ogólnej

Bardziej szczegółowo

WiComm dla innowacyjnego Pomorza

WiComm dla innowacyjnego Pomorza Centrum Doskonałości WiComm WiComm dla innowacyjnego Pomorza Michał Mrozowski wicomm@wicomm.pl Centrum Doskonałości WiComm Inżynieria Systemów Komunikacji Bezprzewodowej Politechnika Gdańska Ul. Narutowicza

Bardziej szczegółowo

Główne założenia. Strategii zrównoważonego Rozwoju wsi, rolnictwa i Rybactwa Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Główne założenia. Strategii zrównoważonego Rozwoju wsi, rolnictwa i Rybactwa Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Spotkanie organizowane prze PODR nt. Dochodowość gospodarstw rolnych na podstawie rachunkowości PL FADN w latach 2004-2018 oraz działalność administracji i instytucji

Bardziej szczegółowo

Możliwości wsparcia z funduszy UE. Zbigniew Krzewiński

Możliwości wsparcia z funduszy UE. Zbigniew Krzewiński Możliwości wsparcia z funduszy UE Zbigniew Krzewiński krzew@man.poznan.pl Plan prezentacji 1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2. 7. Program Ramowy 3. Program technostarterów WRPO Priorytety

Bardziej szczegółowo

Matryca wypełnienia efektów kształcenia Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności Tabela odniesień efektów kierunkowych do modułów kształcenia WIEDZA

Matryca wypełnienia efektów kształcenia Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności Tabela odniesień efektów kierunkowych do modułów kształcenia WIEDZA Matryca wypełnienia efektów kształcenia nazwa kierunku studiów: Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności poziom kształcenia: studia stacjonarne i niestacjonarne drugiego stopnia profil kształcenia: ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Strategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus

Strategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus Strategia umiędzynarodowienia Uczelni na potrzeby wniosku programu Erasmus WSZ E pretenduje do stania się nowoczesną placówką naukową, edukacyjną, badawczą i szkoleniową, wykorzystującą potencjał korporacji

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów

KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów Panel W zgodzie z naturą i kulturą czyli jak skutecznie wspierać rozwój infrastruktury na wsi? Warszawa, 28 października 2010

Bardziej szczegółowo

Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+

Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Upowszechnianie zasad gospodarki cyrkularnej w sektorze MŚP - wprowadzenie do projektu ERASMUS+ Ewelina Kaatz-Drzeżdżon Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku marzec 2015 Nowy

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż.

Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż. Uwarunkowania i ekonomiczna ocena wdrażania systemów zarządzania jakością w produkcji i przetwórstwie mięsa wieprzowego mgr inż. Sławomir Stec Zakład Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Państwowa Wyższa

Bardziej szczegółowo

Możliwości udziału firm w 7. Programie Ramowym

Możliwości udziału firm w 7. Programie Ramowym Możliwości udziału firm w 7. Programie Ramowym Do udziału w projektach finansowanych w ramach 7. Programu Ramowego zachęca się przede wszystkim przedsiębiorstwa które są zainteresowane nawiązaniem współpracy

Bardziej szczegółowo

POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ

POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ POLITYKA GOSPODARCZA POLSKI PO AKCESJI DO UNII EUROPEJSKIEJ Pod redakcją naukową prof. dr. hab. Stanisława Zięby prof. dr. hab. Eugeniusza Mazurkiewicza ALMAMER WYŻSZA SZKOŁA EKONOMICZNA Warszawa 2007

Bardziej szczegółowo

Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw

Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce 2 Trendy yglobalne Globalizacja Zmiany demograficzne Zmiany klimatu WYZWANIE: Konieczność budowania trwałych podstaw wzrostu umożliwiających realizację aspiracji rozwojowych

Bardziej szczegółowo

Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego

Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego Agro Klaster Kujawy regionalna organizacja przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego Michał Majcherek Agro Klaster Kujawy Stowarzyszenie Na Rzecz Innowacji i Rozwoju W dzisiejszych warunkach konkurencyjność

Bardziej szczegółowo

Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW

Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW Przyszłość rolnictwa, gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich dr hab. Julian T. Krzyżanowski SGGW Konferencja Rolnictwo, gospodarka żywnościowa, obszary wiejskie 10 lat w UE SGGW, 11.04.2014r. Znaczenie

Bardziej szczegółowo

Zespół do spraw Transformacji Przemysłowej Departament Innowacji

Zespół do spraw Transformacji Przemysłowej Departament Innowacji Zespół do spraw Transformacji Przemysłowej 26.07.2016 Departament Innowacji Kierunki transformacji polskiej gospodarki 5 Filarów rozwoju gospodarczego Polski Reindustrializacja Rozwój innowacyjnych firm

Bardziej szczegółowo

sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu

sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu nowocześnie wyposażone laboratoria badawcze zaciszna lokalizacja miła

Bardziej szczegółowo

PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020

PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 PROW 2014 2020 na rzecz celów Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi Rolnictwa i Rybactwa na lata 2012-2020 Dr inż. Dariusz Nieć Dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich Warszawa 28 stycznia 2015

Bardziej szczegółowo

INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY

INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań

Bardziej szczegółowo

Ramowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych)

Ramowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych) Ramowy program zajęć dydaktycznych Standardy ISO i zarządzanie przez jakość (TQM) (nazwa studiów podyplomowych) Załącznik nr do Zarządzenia Rektora PG nr 1. Wykaz przedmiotów i ich treść, wymiar godzinowy,

Bardziej szczegółowo

Co n a s w y r ó ż n i a

Co n a s w y r ó ż n i a Kim jesteśmy Centrum Prawa Żywnościowego to profesjonalny ośrodek doradczo- -badawczy specjalizujący się w dziedzinie prawa żywnościowego. Stanowi ono fachowe zaplecze eksperckie dla wszystkich podmiotów

Bardziej szczegółowo

BIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013

BIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013 SZCZECIN 20 \06 \ 2013 BIOGOSPODARKA Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09 22 BIOGOSPODARKA

Bardziej szczegółowo

STARTEGIA DZIAŁANIA NA LATA

STARTEGIA DZIAŁANIA NA LATA STARTEGIA DZIAŁANIA NA LATA 2017-2020 2020 Niniejszy dokument przedstawia proponowaną przez Partnerstwo na Rzecz Edukacji Finansowej strategię działania na lata 2017-2020. em strategii jest zwiększenie

Bardziej szczegółowo

Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.

Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2. Wielkopolski klaster chemiczny jednostek naukowo-badawczych oraz przedsiębiorstw jest projektem realizowanym w ramach Działania 2.6 Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy Zintegrowanego Programu

Bardziej szczegółowo

Polityka językowa Unii Europejskiej. Łódź 14 maja 2012

Polityka językowa Unii Europejskiej. Łódź 14 maja 2012 Polityka językowa Unii Europejskiej Łódź 14 maja 2012 Wielojęzyczna Europa od 1958 r. Pierwsze rozporządzenie Rady nr 1/58 stanowi, że oficjalnymi i roboczymi językami są języki państw członkowskich Traktat

Bardziej szczegółowo

Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem działalności innowacyjnej- działania PARP

Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem działalności innowacyjnej- działania PARP Mirosław Marek PARP, Prezes Zarządu Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem działalności innowacyjnej- działania PARP Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)

Bardziej szczegółowo

Mining and Mineral Processing Waste Management Innovation Network Sieć Innowacji w Zarządzaniu Odpadami Górniczymi i Przeróbczymi

Mining and Mineral Processing Waste Management Innovation Network Sieć Innowacji w Zarządzaniu Odpadami Górniczymi i Przeróbczymi Mining and Mineral Processing Waste Management Innovation Network Sieć Innowacji w Zarządzaniu Odpadami Górniczymi i Przeróbczymi Główne problemy i możliwości sektora gospodarki odpadami górniczymi i przeróbczymi

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie technologii informacyjnych do zarządzania łańcuchami i sieciami dostaw w warunkach globalizacji rynku żywności

Wykorzystanie technologii informacyjnych do zarządzania łańcuchami i sieciami dostaw w warunkach globalizacji rynku żywności Zarządzanie łańcuchami dostaw żywności w Polsce. Kierunki zmian. Wacław Szymanowski Książka jest pierwszą na naszym rynku monografią poświęconą funkcjonowaniu łańcuchów dostaw na rynku żywności w Polsce.

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU INŻYNIERII PRODUKCJI I LOGISTYKI DO ROKU 2020

STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU INŻYNIERII PRODUKCJI I LOGISTYKI DO ROKU 2020 Politechnika Opolska Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki STRATEGIA ROZWOJU WYDZIAŁU INŻYNIERII PRODUKCJI I LOGISTYKI DO ROKU 2020 Opole, maj 2014 r. Krótka informacja o nas Historia Wydziału Inżynierii

Bardziej szczegółowo

KRK w kontekście potrzeb pracodawców. Krzysztof Chełpiński, członek Zarządu Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji

KRK w kontekście potrzeb pracodawców. Krzysztof Chełpiński, członek Zarządu Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji KRK w kontekście potrzeb pracodawców Krzysztof Chełpiński, członek Zarządu Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji Gospodarka Oparta na Wiedzy Inwestycje w badania i rozwój. Wzrost zatrudnienia

Bardziej szczegółowo

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich. Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich. Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich Podstawy prawne UE Art. 68 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w

Bardziej szczegółowo

"Małe i średnie przedsiębiorstwa. Szkoła Główna Handlowa

Małe i średnie przedsiębiorstwa. Szkoła Główna Handlowa "Małe i średnie przedsiębiorstwa Szkoła Główna Handlowa Sektor małych i średnich przedsiębiorstw (sektor MŚP) sektor publiczny i sektor prywatny zrzeszający średnie, małe przedsiębiorstwa oraz mikroprzedsiębiorstwa.

Bardziej szczegółowo

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020.

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2012 http://www.mac.gov.pl/raporty-i-dane/ 2 3% populacji firm w Polsce 1540 firm dużych Potencjał sektora

Bardziej szczegółowo

Warunki uczestnictwa. w Sieci Ekspertów ds. BHP, certyfikowanych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy

Warunki uczestnictwa. w Sieci Ekspertów ds. BHP, certyfikowanych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy Warunki uczestnictwa w Sieci Ekspertów ds. BHP, certyfikowanych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 1 2 Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez

Bardziej szczegółowo

Klastry wyzwania i możliwości

Klastry wyzwania i możliwości Klastry wyzwania i możliwości Stanisław Szultka Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 29 września 2015 Klastry wyzwania nowej perspektywy 1. Klastry -> inteligentne specjalizacje 2. Organizacje klastrowe

Bardziej szczegółowo

Á Á JAKIE SPECJALNOŚCI

Á Á JAKIE SPECJALNOŚCI KIERUNEK MARKETING I KOMUNIKACJA RYNKOWA Marketing i komunikacja rynkowa to kierunek przygotowany z myślą o kształceniu wysokiej klasy specjalistów z zakresu marketingu. Zajęcia pozwalają zdobyć wiedzę

Bardziej szczegółowo

Polska. Efektywność i profesjonalizm dzięki szkoleniom GS1

Polska. Efektywność i profesjonalizm dzięki szkoleniom GS1 Polska Efektywność i profesjonalizm dzięki szkoleniom GS1 Dlaczego warto wybrać GS1 Polska? 1. Szkolenia prowadzone przez ekspertów Współpracujemy z wieloma sektorami przemysłowymi, aby rozwijać globalny

Bardziej szczegółowo

SK01-KA

SK01-KA 2018-1-SK01-KA203-046318 O2 Metodyczny i techniczny przewodnik krok-po-kroku dotyczący wdrażania innowacji w programie studiów medycznych i w naukach pokrewnych Podsumowanie Autorzy: projekt BCIME Disclaimer:

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA

EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA Europejska współpraca terytorialna to instrument polityki spójności służący rozwiązywaniu problemów wykraczających poza granice państw oraz wspólnemu rozwijaniu potencjału

Bardziej szczegółowo

Plan działania Sekretariatu Regionalnego KSOW woj. świętokrzyskiego. na lata

Plan działania Sekretariatu Regionalnego KSOW woj. świętokrzyskiego. na lata Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Plan działania Sekretariatu Regionalnego KSOW woj. świętokrzyskiego na lata 2012-2013 Wrzesień 2011 r. Spis treści: 1. Cele i opis działań Sekretariatu

Bardziej szczegółowo

ERASMUS+ Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Leonardo da Vinci

ERASMUS+ Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe Leonardo da Vinci ERASMUS+ PROGRAM KOMISJI EUROPEJSKIEJ, KTÓRY ZASTĄPIŁ M.IN. PROGRAMY UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE I MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU. Leonardo da Vinci 2007-2013 Erasmus+ Kształcenie i szkolenia zawodowe 2014-2020

Bardziej szczegółowo

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Europejski sojusz na rzecz przygotowania zawodowego Oświadczenie Rady

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Europejski sojusz na rzecz przygotowania zawodowego Oświadczenie Rady RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 18 października 2013 r. (21.10) (OR. en) 14986/13 SOC 821 ECOFIN 906 EDUC 393 JEUN 93 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Europejski sojusz na rzecz

Bardziej szczegółowo

O nas programu Erasmus+ start-up w całej Europie Nasza misja

O nas programu Erasmus+ start-up w całej Europie Nasza misja Erasplus O nas Jesteśmy firmą z 6-letnim doświadczeniem, specjalizującą się w wyszukiwaniu najlepszych ofert praktyk zagranicznych, przede wszystkim w ramach programu Erasmus. Nasze siedziby mieszczą się

Bardziej szczegółowo

Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa

Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa Rozwój obszarów wiejskich i rolnictwa w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) Konferencja prasowa Warszawa, 17 lutego 2017 r. PRZYJĘCIE STRATEGII PRZEZ RADĘ

Bardziej szczegółowo

Klastry- podstawy teoretyczne

Klastry- podstawy teoretyczne Klastry- podstawy teoretyczne Dr inż. Anna Szerenos Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Produkcji Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, Program Innet Plan prezentacji Koncepcja klastra

Bardziej szczegółowo

Ryzyko to nasza działalność. www.riskexperts.at

Ryzyko to nasza działalność. www.riskexperts.at Ryzyko to nasza działalność 1 Bezpieczeństwo to podstawowy wymóg Bezpieczeństwo nie może być traktowane jako oddzielne wymaganie, jednakże zrozumienie potencjalnego ryzyka stanowi podstawę do zapewnienie

Bardziej szczegółowo

na rzecz transferu wiedzy i innowacji do gospodarki

na rzecz transferu wiedzy i innowacji do gospodarki budować sieci współpracy na rzecz transferu wiedzy i innowacji do gospodarki Miasto Poznań przyjazne dla przedsiębiorców Władze Miasta Poznania podejmują szereg działań promujących i wspierających rozwój

Bardziej szczegółowo

na temat współpracy MŚP i organizacji młodzieżowych

na temat współpracy MŚP i organizacji młodzieżowych CooP Streszczenie Krajowego Raportu Polski na temat współpracy MŚP i organizacji młodzieżowych STUDY Badanie to zostało przeprowadzone w ramach projektu Cooperate to Operate - skupiającego organizacje

Bardziej szczegółowo

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 09.09.2011 Wprowadzenie Ewolucja WPR - od zabezpieczenia potrzeb

Bardziej szczegółowo

Audyt RODO dla firm szkoleniowych i szkoleniowo-doradczych Opis usługi

Audyt RODO dla firm szkoleniowych i szkoleniowo-doradczych Opis usługi Audyt RODO dla firm szkoleniowych i szkoleniowo-doradczych Opis usługi GLOBALNY PARTNER na rzecz BEZPIECZNEGO ŚWIATA SOLIDNY GLOBALNY PARTNER N 1925 Założona w Berlinie jako zarejestrowane stowarzyszenie

Bardziej szczegółowo

Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami

Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami Michał Kuszyk Wiceprezes Związku Pracodawców Polska Miedź Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami Czym jest Związek Pracodawców? Samorządną ORGANIZACJĄ

Bardziej szczegółowo

Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji

Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania

Bardziej szczegółowo

CARS 2020 Plan działania na rzecz konkurencyjnego i zrównoważonego przemysłu motoryzacyjnego w Europie

CARS 2020 Plan działania na rzecz konkurencyjnego i zrównoważonego przemysłu motoryzacyjnego w Europie Dyrekcja Generalna Przedsiębiorstwa i przemysł CARS 2020 Plan działania na rzecz konkurencyjnego i zrównoważonego przemysłu motoryzacyjnego w Europie Maciej Szymanski Zawiercie, 12 czerwca 2013 Przemysł

Bardziej szczegółowo

sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu

sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu sześć kierunków kształcenia profesjonalna kadra naukowa współpraca z gospodarką i biznesem pełne zaplecze infrastrukturalne kampusu nowocześnie wyposażone laboratoria badawcze zaciszna lokalizacja miła

Bardziej szczegółowo

Erasmus+ Akcja KA1 Odkurzamy Dom Kultury

Erasmus+ Akcja KA1 Odkurzamy Dom Kultury Erasmus+ Akcja KA1 Odkurzamy Dom Kultury 1.06.2016 31.05.2017 Mobilność job shadowing: 16-22.11.2016r. Wiedeń IDEA I GŁÓWNE CELE PROJEKTU ODKURZAMY DOM KULTURY 12 miesięcy 2 kraje 6 osób Mobilność job

Bardziej szczegółowo

9481/19 dh/aga/mk 1 JAI.1

9481/19 dh/aga/mk 1 JAI.1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 22 maja 2019 r. (OR. en) 9481/19 NOTA Od: Do: Prezydencja Nr poprz. dok.: 9035/19 Dotyczy: Komitet Stałych Przedstawicieli / Rada COSI 117 JAI 555 ENFOPOL 261 ENFOCUSTOM

Bardziej szczegółowo

Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii. dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności

Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii. dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Przemysłu, Badań Naukowych i Energii 29.11.2011 2011/0156(COD) PROJEKT OPINII Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii dla Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego,

Bardziej szczegółowo

Spotkanie Partnerów projektu. Biuro GOM, 10 kwietnia 2013 r.

Spotkanie Partnerów projektu. Biuro GOM, 10 kwietnia 2013 r. Spotkanie Partnerów projektu Zintegrowana Miejsce i data prezentacji Strategia Rozwoju Metropolii Biuro GOM, 10 kwietnia 2013 r. Dlaczego potrzebna jest strategia? Dostosowanie do wymogów UE w nowej perspektywie

Bardziej szczegółowo

Zimowa Szkoła Leśna X Sesja. Współczesne problemy komunikacji społecznej i edukacji w leśnictwie WNIOSKI

Zimowa Szkoła Leśna X Sesja. Współczesne problemy komunikacji społecznej i edukacji w leśnictwie WNIOSKI Zimowa Szkoła Leśna X Sesja Współczesne problemy komunikacji społecznej i edukacji w leśnictwie WNIOSKI 1. Dynamiczne zmiany środowiskowe, gospodarcze i społeczne mają istotny wpływ na kształtowanie oczekiwań

Bardziej szczegółowo

Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 2013

Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 2013 Małopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 2013 Regionalny program operacyjny jest narzędziem słuŝącym realizacji strategii rozwoju regionu przy wykorzystaniu środków Unii Europejskiej w latach

Bardziej szczegółowo

Kształcenie i szkolenia zawodowe

Kształcenie i szkolenia zawodowe Kształcenie i szkolenia zawodowe Erasmus+ program Komisji Europejskiej, który zastąpił między innymi wcześniejsze programy sektorowe Uczenie się przez całe życie i Młodzież w działaniu. Leonardo da Vinci

Bardziej szczegółowo

Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu

Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu AUTOEVENT 2014 2 PRZEMYSŁ MOTORYZACYJNY Jeden z największych producentów samochodów i komponentów motoryzacyjnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA OTWARCIA OTK 2015 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ NA ŚCIEŻKACH KARIERY

KONFERENCJA OTWARCIA OTK 2015 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ NA ŚCIEŻKACH KARIERY KONFERENCJA OTWARCIA OTK 2015 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ NA ŚCIEŻKACH KARIERY Organizatorzy: Urząd Miasta Rybnika Izba Przemysłowo - Handlowa Rybnickiego Okręgu Przemysłowego GRUPA FIRM MUTAG Temat: CIT RYBNIK

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie projektami B+R jak to się robi w Polsce? Agnieszka Gryzik Ośrodek Przetwarzania Informacji Instytut Badawczy

Zarządzanie projektami B+R jak to się robi w Polsce? Agnieszka Gryzik Ośrodek Przetwarzania Informacji Instytut Badawczy Zarządzanie projektami B+R jak to się robi w Polsce? Agnieszka Gryzik Ośrodek Przetwarzania Informacji Instytut Badawczy Tematy badań 1 2 3 Zarządzanie projektami B+R w sektorze nauki Zarządzanie projektami

Bardziej szczegółowo

Dr Mirosław Antonowicz POZNAŃ 2015

Dr Mirosław Antonowicz POZNAŃ 2015 Dr Mirosław Antonowicz POZNAŃ 2015 Profil jednostki, specjalizacja, obszary badawcze Niepubliczna szkoła wyższa o szerokim profilu biznesowym, posiadającą pełne uprawnienia akademickie. Założona w 1993

Bardziej szczegółowo

Zasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP

Zasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP System HACCP Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie firmy zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności muszą wdrożyć i stosować zasady systemu HACCP. Przed opisaniem podstaw prawnych

Bardziej szczegółowo

Deklaracja polityki w programie

Deklaracja polityki w programie Deklaracja polityki w programie Uczelnia, przypisując programowi Erasmus trudną do przecenienia rolę w umiędzynarodowieniu, modernizacji i indywidualizacji procesu kształcenia, pragnie w dalszym ciągu

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Nr 1. Sierpień 2011 PREZENTACJA BIULETYNU

Biuletyn Nr 1. Sierpień 2011 PREZENTACJA BIULETYNU Biuletyn 01 Projekt finansowany przez hiszpańską Narodową Agencję dla Europejskich Programów Edukacyjnych (OAPEE) przy wsparciu programu Unii Europejskiej Lifelong Learning Biuletyn Nr 1 Sierpień 2011

Bardziej szczegółowo

Dlaczego ten projekt OPEN ONLINE CATALOGUE OF INTERCULTURAL TOOLS FOR VET TRAINERS

Dlaczego ten projekt OPEN ONLINE CATALOGUE OF INTERCULTURAL TOOLS FOR VET TRAINERS OPEN ONLINE CATALOGUE OF INTERCULTURAL TOOLS FOR VET TRAINERS Nr projektu2018-1-de02-ka202-005051 Październik 2018 Kwiecień 2019 Biuletyn nr 1 Dlaczego ten projekt Kompetencje międzykulturowe (IC) są niezbędne

Bardziej szczegółowo

Metody pozyskiwania podstawowych surowców i produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz ogólne zagadnienia dotyczące towaroznawstwa.

Metody pozyskiwania podstawowych surowców i produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz ogólne zagadnienia dotyczące towaroznawstwa. Matryca wypełnienia efektów kształcenia nazwa kierunku studiów: Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności poziom kształcenia: studia stacjonarne i niestacjonarne pierwszego stopnia profil kształcenia: ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Program Leonardo da Vinci

Program Leonardo da Vinci Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Uczenie się przez całe życie Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Program Uczenie się przez całe życie Program Leonardo da Vinci Łódź, 3 grudnia

Bardziej szczegółowo

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich

Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich Spotkanie koordynatorów odnowy wsi Jarnołtówek, 13-14 listopada 2008 1 Podstawy prawne UE Art. 68 rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie

Bardziej szczegółowo

w zakresie: TRANSFERU WIEDZY DO GOSPODARKI PROJEKTÓW BADAWCZO-ROZWOJOWYCH

w zakresie: TRANSFERU WIEDZY DO GOSPODARKI PROJEKTÓW BADAWCZO-ROZWOJOWYCH 1 w zakresie: TRANSFERU WIEDZY DO GOSPODARKI PROJEKTÓW BADAWCZO-ROZWOJOWYCH 2 Fundusze zewnętrzne 2014 2020, (projekty programów operacyjnych) 1. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

Bardziej szczegółowo

IDEA! Management Consulting Poznań Sp. z o.o. ul. Grottgera 16/1 60 758 Poznań

IDEA! Management Consulting Poznań Sp. z o.o. ul. Grottgera 16/1 60 758 Poznań Bezpłatne usługi doradcze finansowane ze środków EFRR w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w ramach pomocy de minimis. Informacje o projekcie IDEA! Management Consulting Poznań Sp. z o.o.

Bardziej szczegółowo

2011-04-08. Konsorcjum grupa partnerów wspólnie składająca wniosek i odpowiedzialna za jego realizację.

2011-04-08. Konsorcjum grupa partnerów wspólnie składająca wniosek i odpowiedzialna za jego realizację. Określenie potrzeb do realizacji projektu Poszukiwanie partnerów do projektu i tworzenie dobrego konsorcjum Nasz pomysł co chcemy robić? Jakie są nasze cele? (analiza możliwości, terminów, sposobu wykonania

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ AUDITU TECHNOLOGICZNEGO

FORMULARZ AUDITU TECHNOLOGICZNEGO F7/8.2.1/8.5.10806 1/5 Załącznik nr 19b do SIWZ FORMULARZ AUDITU TECHNOLOGICZNEGO Auditorzy: Data auditu: Osoby zaangażowane w audit ze strony firmy: F7/8.2.1/8.5.10806 2/5 A. INFORMACJE OGÓLNE Firma:

Bardziej szczegółowo

ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+

ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+ ROLA PARTNERSTW STRATEGICZNYCH I MOBILNOŚCI W PROGRAMIE ERASMUS+ Akcja 1 Mobilność edukacyjna uczniów i kadry VET Akcja 2 Partnerstwa strategiczne VET AKCJA 1. MOBILNOŚĆ EDUKACYJNA Staże zawodowe za granicą

Bardziej szczegółowo

WIELE DZIAŁAŃ JEDEN CEL

WIELE DZIAŁAŃ JEDEN CEL WIELE DZIAŁAŃ JEDEN CEL Polskie Stowarzyszenie Rolnictwa Zrównoważonego ASAP Rejestracja 2/06/2014 rok Rolnictwo zrównoważone to moda czy konieczność. Dariusz Rutkowski Dyrektor Biura 2 Globalne wyzwania

Bardziej szczegółowo

Polska w Onii Europejskiej

Polska w Onii Europejskiej A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika

Bardziej szczegółowo