Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Marek Krawczyk druga kadencja [str. 4] Kontrole recept [str. 6]

Transkrypt

1 ISSN egzemplarz bezp³atny Miesiêcznik Okrêgowej Izby Lekarskiej w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza listopad 2012 nr 11 Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Marek Krawczyk druga kadencja [str. 4] Kontrole recept [str. 6] Reumatyzm problem spo³eczny [str. 12] Stomatologia: profilaktyka na Mazowszu [str. 16] Prze yæ zawa³ i nie umrzeæ [str. 26] Polski PaŸdziernik cz. 2 [str. 42]

2 OKRÊGOWA IZBA LEKARSKA W WARSZAWIE im. prof. Jana Nielubowicza godziny pracy: ; NIP Warszawa, ul. Pu³awska 18; biuro@oilwaw.org.pl Biuro Okrêgowej Izby Lekarskiej Prezes Okrêgowej Rady Lekarskiej Mieczys³aw Szatanek; tel Wiceprezes ORL Krzysztof Makuch; tel Wiceprezes ORL Ewa Miêkus-P¹czek; tel Wiceprezes ORL Dent. Marta Klimkowska-Misiak; tel sek.: Ewa Nagiel, Bogus³awa Ró ycka tel ; ; faks Sekretarz ORL adys³aw Nekanda-Trepka; tel Zastêpca sekretarza ORL Julian Wróbel; tel sek.: Katarzyna Kalinowska; tel ; faks Skarbnik Andrzej Sawoni; tel Rzecznik prasowy Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk tel Dyrektor Biura W³odzimierz Cerañski; tel sek.: Julita Kiwatyniec; tel G³ówna ksiêgowa Helena Jemio³; tel Ksiêgowoœæ Janina Potentas, Krystyna Ko³acz, Agnieszka Stefaniak-Giza; tel Dzia³ kadr Andrzej Chrz¹szcz; tel Sk³adki Marcin Trocki; tel , Janina Rzemkowska-Niesio³owska; tel ; wt. pi¹t. Kasa Stanis³awa B³aszczyk; tel poniedzia³ek nieczynna, wtorek, czwartek , œroda , pi¹tek Zespó³ Radców Prawnych koordynator mec. El bieta Barcikowska-Szyd³o; tel mec. Zdzis³aw Czarnecki; tel mec. Pawe³ Jannasz; tel mec. Bartosz Niemiec; tel kanc.: Ma³gorzata Tymkiewicz; tel Okrêgowy rzecznik odpowiedzialnoœci zawodowej Zbigniew Czernicki kanc.: Bo ena D¹browska; tel ; faks Ma³gorzata Goroñska; tel Jolanta D¹browska; tel Okrêgowy S¹d Lekarski przewodnicz¹ca El bieta Rusiecka-Kucza³ek; tel kanc.: Ewa Mrazek, Magdalena Kujawska; tel Okrêgowa Komisja Rewizyjna przewodnicz¹ca Anna Wilmowska-Pietruszyñska tel sek.: Julita Kiwatyniec; tel Okrêgowa Komisja Wyborcza przewodnicz¹cy Micha³ Targowski prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Komisja ds. Rejestracji i Prawa Wykonywania Zawodu przewodnicz¹cy adys³aw Nekanda-Trepka prac. biura: Sylwia Jaworska, Dominika Siporska, Ewa Skoneczna tel , tel./faks wtorek pi¹tek , poniedzia³ek nieczynne Komisja ds. Rejestracji Praktyk Lekarskich przewodnicz¹cy Aleksander Pieczyñski prac. biura: Katarzyna Adamska, Joanna Nowacka, Marta Makowska tel ; wt., czw., pt , œr ; pon. nieczynne Komisja ds. Konkursów na Stanowiska Kierownicze w Ochronie Zdrowia przewodnicz¹cy Rafa³ Paluszkiewicz prac. biura: Halina Skoczek; tel Komisja ds. Sta u Podyplomowego przewodnicz¹cy Miros³aw Klukowski prac. biura: Katarzyna Lisieska; tel./faks Komisja Bioetyczna przewodnicz¹cy Marek Czarkowski prac. biura: Karolina Brama, Joanna Pucha³a tel ; tel./faks Komisja ds. Lekarzy Dentystów przewodnicz¹ca Marta Klimkowska-Misiak prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Rada Funduszu Samopomocy przewodnicz¹cy Roman Olszewski prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Komisja Etyki Lekarskiej oraz Mediator przewodnicz¹cy Jacek Kubiak prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Komisja Legislacyjna przewodnicz¹cy Aleksander Kotlicki prac. biura: Katarzyna Kalinowska; tel Komisja Wspó³pracy z Zagranic¹ przewodnicz¹cy Krzysztof Schreyer prac. biura: Julita Kiwatyniec; tel Biuro Poœrednictwa Pracy przewodnicz¹cy Andrzej Morliñski prac. biura: Izabela Zió³kowska-Hryciuk; tel Komisja ds. M³odych Lekarzy przewodnicz¹ca Dorota Mazurek prac. biura: Bogus³awa Ró ycka; tel Komisja Kultury, Sportu i Turystyki przewodnicz¹cy Krzysztof Makuch prac. biura: Renata Sobolewska, Izabela Zió³kowska-Hryciuk tel Komisja ds. Emerytów i Rencistów przewodnicz¹ca Daniela Machnicka-Bacciarelli prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Komisja ds. Kontaktów z NFZ i Samorz¹dami Terytorialnymi przewodnicz¹cy Jaros³aw Ros³on prac. biura: Ewa Nagiel; tel Rzecznik Praw Lekarza przewodnicz¹cy Andrzej Ku awczyk prac. biura: El bieta Szczepañczyk; tel Oœrodek Doskonalenia Zawodowego Lekarzy i Lekarzy Dentystów dyrektor Krzysztof Dziubiñski prac. biura: Agnieszka Bromirska-Mika, Anna Dondzbach, Dorota Neryng, Monika Skolimowska, Agnieszka Mika ul. Nowogrodzka 62a, VI p.; pon. pt.: tel ; faks m.skolimowska@oilwaw.org.pl Biuletyn Informacji Publicznej Justyna Wojteczek; bip@oilwaw.org.pl Delegatura Radomska ( Radom, ul. Przerwy-Tetmajera 13) przewodnicz¹ca Ewa Miêkus-P¹czek prac. biura: Joanna Ziembicka-Ziêba godz ; tel ; faks Fundacja Pro Seniore Andrzej Surowiecki; tel Agencja ubezpieczeniowa Tadeusz Pawlikowski; tel Emilia Rutkowska, Ma³gorzata Kozio³; tel Klub Lekarza kierownik Tadeusz Pawlikowski; tel

3

4 NA MARGINESIE OrzeŸwiæ coœ, czego nie ma Nr 11 (211) listopad 2012 Na ok³adce: rektor WUM prof. Marek Krawczyk (fot. Ÿród³o: Warszawski Uniwersytet Medyczny) Rysunek autorstwa Krzysztofa Rosieckiego W numerze m.in.: rozterki prezesa 3 trzy pytania do... 4 Systemowe kontrole recept 6 Ró owe recepty 7 Nagroda Nobla 8 Apel Prezydium ORL 9 Bêdzie protest? 10 Prezydent o zdrowiu 11 Reumatyzm problem spo³eczny 12 u nas w samorz¹dzie 14 stomatologia 16 etyka Od paternalizmu Na marginesie KEL 18 Polscy lekarze nad Renem 21 polemiki 22 Polska kardiologia 24 Prze yæ zawa³ i nie umrzeæ 26 Leczenie padaczki w Polsce 27 walka z rakiem Umieranie ca³kiem bez sensu 28 z Mazowsza 30 Gruziñsko-Polska Konferencja sport X Ogólnopolskie Igrzyska Historia klasztoru literatura i ycie 38 Przyczynek do historii X-lecie Domu i Klubu Lekarza 41 Polski PaŸdziernik, cz wspomnienie 44 nowe przepisy prawne 45 felietony: w Gwiazdowicz-W³odarczyk 2 w Karczewski 9 w Walewski 11 w Balicki 13 w SMS z Krakowa 37 w Müldner-Nieckowski 37 Podstawow¹ zasad¹ demokracji jest dialog, jawnoœæ dzia³ania ka dej w³adzy tak e rz¹du oraz przekazywanie czêœci tzw. w³adztwa w dó³, np. do samorz¹dów, w tym zawodowych. W celu realizacji tych zasad ustawodawca wymyœli³ takie narzêdzia jak konsultacje spo³eczne i Biuletyn Informacji Publicznej, przyzna³ uprawnienia opiniuj¹ce korporacjom zawodów zaufania publicznego, wreszcie w Ministerstwie Zdrowia powo³a³ Departament Dialogu Spo³ecznego. Do zadañ tego departamentu nale y m.in. pilnowanie, aby projekty wszystkich aktów prawnych przygotowywanych przez resort trafi³y do w³aœciwych adresatów. O swoim drugim w tej kadencji exposé premier Donald Tusk w jednej ze stacji telewizyjnych powiedzia³, e wyg³osi³ je, by orzeÿwiæ debatê publiczn¹. Szkoda, e nie zauwa y³, lub nie wie, i w resorcie zdrowia o takiej debacie ju dawno zapomniano, wiêc nie ma czego orzeÿwiaæ. Ministerstwo Zdrowia bowiem zapomnia³o o zasadach demokracji i rozpoczê³o g³oszenie dekalogu w kontaktach ze œrodowiskiem medycznym. W ostatnich tygodniach podjê³o decyzjê o nowych rezydenturach uruchamianych jesieni¹ bie ¹cego roku. Ustalono arbitralnie ich liczbê na 2500, mimo braku, jak siê okazuje, œrodków finansowych na ten cel od ministra finansów. Cel i liczba chwalebne, bior¹c pod uwagê przysz³e potrzeby naszego spo³eczeñstwa, ale sposób, w jaki wygospodarowano pieni¹dze na te rezydentury, ju nie bardzo. Wszyscy zach³ysnêli siê t¹ dobr¹ wiadomoœci¹. Diabe³ jednak tkwi w szczegó³ach. Otó postanowiono obci¹ yæ dodatkowymi kosztami placówki, w których przyszli specjaliœci bêd¹ zdobywali wiedzê. Jak? Dotychczas oœrodki, w których szkolili siê rezydenci, otrzymywa³y pe³ne pokrycie tzw. kosztów ich zatrudnienia. Wed³ug nowych zasad odpis na fundusz socjalny pokryj¹ ci, którzy szkol¹. Genialnie prosty sposób na zdobycie brakuj¹cych funduszy bez zgody i wczeœniejszej wiedzy najczêœciej i tak ju zad³u onych szpitali klinicznych i instytutów (w nich szkoli siê najwiêcej rezydentów). Sukces polityczny murowany. Minister finansów pochwali i premier zapewne te. To nie koniec dialogu w wydaniu MZ. Samorz¹d lekarski nie znalaz³ siê wœród grona podmiotów zaproszonych do wspó³pracy przy tworzeniu listy umiejêtnoœci z zakresu wê szych dziedzin medycyny. Nie otrzyma³ tak e do zaopiniowania dokumentu tak istotnego dla wykonywania zawodu lekarza projektu rozporz¹dzenia w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów. A tu w sytuacji kryzysu finansów pañstwa tworzy siê nowe specjalizacje, pomijaj¹c zdanie specjalistów krajowych. Chodzi o zwiêkszenie liczby specjalnoœci pediatrycznych, zgodnie z postulatami lobby pediatrycznego. Mówi o tym m.in. specjalista krajowy w dziedzinie alergologii. Nie ma adnego merytorycznego powodu, aby specjalnoœæ, jak¹ jest alergologia, dzieliæ na alergologiê doros³ych i dzieci. W adnym kraju nie ma takiego rozwi¹zania. Obecny system specjalizacji w alergologii, zgodny z zaleceniami UE, zapewnia lekarzowi nabycie kwalifikacji do konsultowania w tej specjalnoœci zarówno dzieci, jak i doros³ych. Przewidywane s¹ tak e specjalnoœci: choroby metaboliczne dzieci, choroby p³uc dzieci, endokrynologia i diabetologia dzieciêca, gastroenterologia, hematologia i ywienie dzieci oraz nefrologia dzieciêca. A mo e to wizja ministra pediatry? Mówi siê tak e o dwóch nowych specjalnoœciach ginekologicznych endokrynologii ginekologicznej i rozrodczoœci oraz perinatologii. Dla systemu oznacza to ponad 100 nowych konsultantów krajowych i wojewódzkich. Przyszli specjaliœci nie bêd¹ nota bene, o czym pewnie jeszcze nie wiedz¹, specjalistami w innych krajach Unii Europejskiej. Ü Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk 2 nr 11 (211) listopad 2012

5 Fot. R. Klimkowska Utwórzmy muzeum historii medycyny Zdajê sobie sprawê, e obecna sytuacja lekarzy w Polsce jest po prostu tragiczna i to, co siê z nami wyrabia, ur¹ga wszelkim zasadom zdrowego rozs¹dku. Ale jest jedna sprawa, sprawa honorowa, któr¹ trzeba koniecznie za³atwiæ dla obrony naszego wspólnego dziedzictwa, naszej historii, historii wielkich lekarzy, ich dzie³ i dokonañ. Wobec codziennej rzeczywistoœci jesteœmy bardzo czêsto bezsilni i ubezw³asnowolnieni, ale swojej to samoœci musimy broniæ. W zbiorach specjalnych GBL znajduj¹ siê bezcenne pami¹tki, wiele manuskryptów jeszcze nieskatalogowanych, dziedzictwo, które mo e stanowiæ bogate wyposa enie ka dego muzeum historii medycyny. Jesteœmy jedynym cywilizowanym krajem, który takiej placówki nie ma. Myœlê, e to wstyd. Lekarze te posiadaj¹ wiele cennych pami¹tek. Wierzê, i gotowi s¹ je udostêpniæ, ale pod jednym warunkiem: e bêd¹ mogli przekazaæ swe zbiory w miejsce pewne, gwarantuj¹ce, e nie zostan¹ zmarnowane. Inicjatywy takie podejmowa³o ju wiele znakomitych osób, które dzia³a³y na rzecz utworzenia muzeum, powsta³o nawet stowarzyszenie, ale próby spe³z³y na ROZTERKI PREZESA niczym. W pawilonie Jazdowa, w którym mieszcz¹ siê zbiory specjalne, Ministerstwo Kultury planuje zrobiæ galeriê sztuki wspó³czesnej. Sprawa jest trudna. Mimo dobrych intencji, wielu spotkañ i deklaracji, bez pieniêdzy zebranych od nas wszystkich chyba nie uda jej siê za³atwiæ. Zwracam siê wiêc do wszystkich chêtnych, chc¹cych wspó³dzia³aæ na rzecz stworzenia samodzielnego muzeum historii medycyny, o zg³oszenie siê do mnie w celu podjêcia skutecznych dzia³añ prowadz¹cych do tego celu. Jeœli 150 tys. lekarzy w Polsce przeka e rocznie 100 z³, to po trzech latach zgromadzimy potrzebne 45 mln z³, wybudujemy nowoczesne muzeum i godnie uhonorujemy przesz³oœæ naszego zawodu. Powinniœmy tego dokonaæ za wszelk¹ cenê, by równie przez ten symbol wzmocniæ jednoœæ naszego œrodowiska. Œwiêcie w to wierzê. Chcia³bym stworzyæ grupê ludzi gotowych do dzia³ania. Wkrótce OIL bêdzie mia³a now¹, obok starej, stronê internetow¹, i na niej znajdzie siê interaktywna strefa dotycz¹ca muzeum. Mam nadziejê, e po nadchodz¹cych wyborach do izb lekarskich powstanie ekipa, która przejmie pa³eczkê i dokoñczy dzie³a utworzenia Muzeum Historii Polskiej Medycyny i Farmacji. Ü Mieczys³aw Szatanek REKLAMA nr 11 (211) listopad

6 TRZY PYTANIA DO... Nasza misja Panie profesorze, jak pan s¹dzi, dlaczego ponownie wybrano pana na rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego? Je eli po czterech latach mojej pracy jako rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego nie zg³oszono innego kandydata, to znaczy, e moje dzia³ania z poprzedniej kadencji zosta³y dobrze ocenione. Ukoñczyliœmy budowê Centrum Biblioteczno-Informacyjnego, wiêcej ni biblioteki na miarê XXI wieku, o której mówi³o siê od 60 lat. Wyremontowaliœmy Dom Medyka, realizujemy budowê Centrum Badañ Przedklinicznych w ramach projektu Centrum Badañ Przedklinicznych i Technologii. CEPT jest najwiêkszym przedsiêwziêciem biomedycznym i biotechnologicznym w Europie Œrodkowo-Wschodniej. Celem tego projektu jest utworzenie w Warszawie oœrodka naukowego sk³adaj¹cego siê ze œciœle wspó³pracuj¹cych ze sob¹ œrodowiskowych centrów badawczych, w których prowadzone bêd¹ badania dotycz¹ce najczêœciej wystêpuj¹cych chorób cywilizacyjnych, w szczególnoœci chorób nowotworowych, neurologicznych, uk³adu kr¹ enia oraz zwi¹zanych ze starzeniem siê. WUM jest koordynatorem przedsiêwziêcia, w sk³ad którego wchodzi, obok naszej uczelni, Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska i 7 instytutów PAN. Myœlê, e obdarzono mnie mandatem zaufania, wierz¹c, e przez kolejne cztery lata bêdê równie skutecznie jak dotychczas dzia³aæ na korzyœæ naszej uczelni, kadry i studentów. Jak WUM przygotowa³ siê do reformy studiów medycznych? W bie ¹cym roku rozpocz¹³ studia pierwszy rocznik studentów, którzy nie bêd¹ mieli sta u podyplomowego. W chwili obecnej wy sze uczelnie medyczne maj¹ przygotowane programy do kszta³cenia w systemie, w którym nie bêdzie sta u podyplomowego. Program ten wymaga od nas po³o enia wiêkszego nacisku na upraktycznienie nauki zawodu lekarza i lekarza dentysty, zw³aszcza na ostatnich latach studiów. Wi¹ e siê to ze szkoleniem studentów w znacznie mniejszych grupach ni dotychczas. Na jednego asystenta nie mo e przypadaæ wiêcej ni dwóch trzech studentów. Do tego obecne regulacje prawne, które uniemo liwiaj¹ wykonywanie przez studentów zabiegów u pacjentów wymuszaj¹ stworzenie specjalnych centrów naukowo-dydaktycznych, w których studenci mogliby æwiczyæ na symulatorach i fantomach. Te rozwi¹zania znacznie wykraczaj¹ poza mo - liwoœci finansowe uczelni. Wed³ug naszych informacji Ministerstwo Zdrowia dysponuje jedynie œrodkami na wykonanie projektów tych centrów. Byæ mo e alternatyw¹ jest wprowadzenie regulacji prawnych, które, podobnie jak w przypadku sta ystów, pozwala³yby na przeprowadzanie zabiegów pod nadzorem nauczycieli akademickich. Taka inicjatywa le y po stronie Ministerstwa Zdrowia. Od marca 2012 r. studenci mog¹ spêdzaæ czas w ca³kowicie zmodernizowanym Domu Medyka. Otwarty w 1936 r. klub s³yn¹³ ze znakomitej atmosfery, ciekawych imprez, zwi¹zanych z nim wspania³ych postaci. Od wielu lat wymaga³ remontu, ale dopiero uczelniane w³adze ostatniej kadencji zrealizowa³y tê potrzebê. Nak³ady finansowe WUM wynios³y 5 mln 373 tys. z³. Oddane zosta³o do u ytku Centrum Biblioteczno-Informacyjne WUM. W uroczystoœciach wmurowania kamienia wêgielnego w 2009 r. i oddania budynku do u ytku w czerwcu 2012 r. uczestniczy³ prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronis³aw Komorowski. Centrum umo liwia pkorzystanie z ogromnego potencja³u naukowego, œwiatowych i krajowych Ÿróde³ informacji oraz pozwala we w³aœciwych warunkach przechowywaæ zgromadzone woluminy. Rozpoczynaj¹cy dziœ studia, jako pierwszy rocznik, bêd¹ korzystaæ z jego zasobów. Na pocz¹tku roku 2013 zakoñczona zostanie faza inwestycyjna programu CePT. Jego struktura, oparta na laboratoriach naukowych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Uniwersytetu Warszawskiego, Politechniki Warszawskiej i Polskiej Akademii Nauk, sprawi, e bêdzie jedynym tego rodzaju centrum badawczym w Polsce i Europie Œrodkowej. Potencja³ badawczy, budowa nowych laboratoriów naukowych i wyposa enie w nowoczesn¹ aparaturê umo liwi partnersk¹ wspó³pracê z wiod¹cymi oœrodkami naukowymi na œwiecie. W ramach projektu CePT w WUM zostanie oddane do u ytku w 2013 r. Centrum Badañ Przedklinicznych, które stanie siê baz¹ naukow¹ dziewiêciu jednostek naukowo-badawczych wszystkich wydzia³ów. 10 stycznia br. po³o ono kamieñ wêgielny pod budowê Szpitala Pediatrycznego. Koszt inwestycji to 550 mln z³. Stan surowy zamkniêty budynku ma byæ gotowy 31 sierpnia 2013 r. Wyposa enie potrwa rok, a w styczniu 2015 r. szpital zostanie oddany do u ytku. We wrzeœniu br. wmurowano kamieñ wêgielny pod budowê Centrum Sportowo-Rehabilitacyjnego, które od 31 grudnia 2014 r. bêdzie s³u yæ nie tylko studentom uczelni warszawskich, olimpijczykom, ale tak e wszystkim mieszkañcom stolicy. Co s¹dzi pan, panie profesorze, o pomyœle osobnych regulacji prawnych dla szpitali klinicznych i jak rozwi¹ e pan problem potencjalnego konfliktu interesu w przypadku podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez nauczycieli akademickich? Rektorzy uniwersytetów medycznych widz¹ potrzebê stworzenia aktu prawnego o randze ustawy o szpitalach klinicznych. W poprzedniej kadencji Konferencja Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych (KRAUM),której tak jak teraz by³em cz³onkiem, przygotowa³a za³o enia do takiej ustawy. KRAUM w obecnej kadencji, w czasie spotkania z ministrem Bartoszem Ar³ukowiczem, przedstawi³ swoje oczekiwania i dorobek w tym zakresie. W moim przekonaniu bardzo Ÿle by siê sta³o, gdyby nasza czteroletnia praca nie zosta³a wziêta pod uwagê. Trzeba tak e pamiêtaæ, e bardzo wa ny jest czas. Teraz brak tej ustawy powoduje, e wiele szpitali klinicznych, zad³u onych w przesz³oœci, nie ma mo liwoœci samodzielnie wyjœæ z d³ugów. Kompleksowe leczenie w szpitalach klinicznych, bêd¹cych placówkami o najwy szym poziomie Fot. Ÿród³o: Warszawski Uniwersytet Medyczny 4 nr 11 (211) listopad 2012

7 PROF. DR HAB. N. MED. MAREK KRAWCZYK REKTOR WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO referencyjnoœci a takie wymogi musz¹ spe³niaæ, je eli maj¹ kszta³ciæ przysz³ych lekarzy poch³ania znacznie wy sze kwoty ni przeznaczone przez NFZ. Mimo to szpitale kliniczne WUM, z pomoc¹ naszej uczelni, maj¹ szansê w ci¹gu trzech lat znacz¹co zmniejszyæ swoje zad³u enie. Dlatego apelujemy razem z KRAUM-em do ministra zdrowia o przesuniêcie terminu wejœcia w ycie tych przepisów ustawy o dzia³alnoœci leczniczej, które zmusza³yby uczelnie do przekszta³cenia zad³u onych szpitali klinicznych w spó³ki prawa handlowego ju w przysz³ym roku. Jak wiêkszoœæ ekspertów, uwa amy, e szpitale kliniczne nie powinny dzia³aæ w formule organizacyjnej spó³ek prawa handlowego, poniewa grozi to utrat¹ mo liwoœci realizowania g³ównej ich misji, tj. szkolenia przed- i podyplomowego i dzia³alnoœci naukowej. Odpowiadaj¹c na drug¹ czêœæ pytania uwa am, e idealnym rozwi¹zaniem dla naszej uczelni, myœlê, e i dla innych, a tak e dla nauczycieli akademickich by³oby umo liwienie im zarabiania takich pieniêdzy na uczelni, eby nie musieli szukaæ dodatkowego zatrudnienia. Rozwi¹za³oby to tak e podnoszony od lat, problem emigracji zarobkowej lekarzy i zapewni³oby dop³yw tych najlepszych na uczelnie. Niestety polskie realia s¹ takie, e aby zatrzymaæ kadrê naukow¹, musimy zaakceptowaæ podejmowanie dodatkowej pracy przez nauczycieli akademickich. Jedynym warunkiem jest lub powinna byæ umowa o zakazie dzia³alnoœci konkurencyjnej wobec uczelni. Rozwi¹zanie takie wprowadzi³ ju w styczniu br. Senat Gdañskiego Uniwersytetu Medycznego, który podj¹³ uchwa³ê w sprawie kryteriów wyra ania zgody przez Senat lub rektora na dodatkowe zatrudnienie lub prowadzenie dzia³alnoœci gospodarczej przez nauczycieli akademickich zatrudnionych na Gdañskim Uniwersytecie Medycznym. Podobne rozwi¹zanie chcê zaproponowaæ Senatowi Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jednak dopóki w Polsce lekarze i nauczyciele akademiccy nie bêd¹ zarabiaæ na takim poziomie jak ich koledzy, np. w USA lub rozwiniêtych krajach UE, dopóty trudno bêdzie nam siê uporaæ z zagadnieniem dodatkowego zatrudnienia i wynikaj¹cymi z tego problemami. Ü pyta³a Ewa Gwiazdowicz-W³odarczyk nr 11 (211) listopad

8 OPRÓCZ LECZENIA Systemowe kontrole recept Maciej Jêdrzejowski przewodnicz¹cy Zespo³u ds. Wynagrodzeñ ORL w Warszawie, cz³onek ORL w Warszawie Lekarze, którzy podpisali umowy upowa niaj¹ce do wystawiania recept refundowanych, musz¹ siê liczyæ z czêstymi i szczegó³owymi kontrolami. Wynika to z wydanego niedawno zarz¹dzenia prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie kontroli oraz okreœlonego w ustawie refundacyjnej limitu wydatków na refundacjê, w wysokoœci 17 proc. bud etu NFZ. Zarz¹dzenie w sprawie kontroli 8 sierpnia 2012 r. prezes NFZ Agnieszka Pachciarz wyda³a zarz¹dzenie nr 50/2012/DGL w sprawie planowania, przygotowywania i prowadzenia kontroli recept refundowanych. Wbrew zapowiedziom medialnym, karane maj¹ byæ nie tylko nadu ycia lekarzy lub powa ne b³êdy merytoryczne, lecz wszystkie, równie drobne uchybienia formalne. Zgodnie z 3 ust. 1 zarz¹dzenia, kontroli ma podlegaæ szeœæ nastêpuj¹cych obszarów tematycznych: 1. spe³nianie przez recepty wymogów formalnych (w tym prawid³owoœæ u ytych druków recept, pieczêci nag³ówkowych i lekarskich), 2. czytelnoœæ danych na recepcie i prawid³owoœæ dokonanych poprawek, 3. kompletnoœæ i poprawnoœæ danych niezbêdnych do wystawienia recepty, 4. przestrzeganie zasad wystawiania recept, w tym zgodnoœci danych na nich umieszczonych z prowadzon¹ dokumentacj¹ medyczn¹ oraz z innymi regulacjami prawnymi, 5. zgodnoœæ uprawnieñ œwiadczeniobiorcy ze stanem faktycznym, 6. udokumentowanie zasadnoœci wyboru leków. Wed³ug zarz¹dzenia kontrole maj¹ mieæ charakter skoordynowany i obejmowaæ co najmniej 3 proc. kosztów refundacji leków, co oznacza dramatyczne zwiêkszenie ich czêstoœci. Przyjmuj¹c, e kwota przeznaczana z bud etu NFZ na refundacjê to 8 mld z³, a œrednia wartoœæ dop³aty do jednego opakowania leku zgodnie z danymi NFZ wynosi 18 z³, nale y siê spodziewaæ, e rocznie zostan¹ sprawdzone œrednio 24 recepty jednego lekarza. Zwiêkszenie intensywnoœci kontroli wynika zapewne z narzuconego w art. 3 ust. 1 ustawy refundacyjnej ograniczenia wydatków NFZ na refundacjê. Rys. K. Rosiecki Niezawinione b³êdy Zakres kontroli okreœlony w zarz¹dzeniu oznacza, e mo emy byæ karani za ca³¹ gamê zaskakuj¹cych dla nas b³êdów, których istnienia nawet sobie nie uœwiadamiamy. Przyk³adem nieprawid³owe wpisanie na recepcie adresu zameldowania pacjenta, zamiast wymaganego w rozporz¹dzeniu w sprawie recept adresu zamieszkania. B³¹d ten mo e byæ wygenerowany bez naszego udzia³u przez system komputerowy drukuj¹cy receptê. Z kolei do nieprawid³owoœci w danych œwiadczeniodawcy nale ¹ zamieszczenie logo przychodni (obowi¹zuje zakaz zamieszczania znaków niezwi¹zanych z przeznaczeniem recepty), wpisanie adresu siedziby œwiadczeniodawcy, zamiast adresu udzielania œwiadczeñ, wynikaj¹cego z umowy o wystawianie recept, lub kilku adresów udzielania œwiadczeñ. B³êdy te mog¹ siê pojawiaæ szczególnie czêsto do koñca bie- ¹cego roku, ze wzglêdu na u ywanie starych recept numerowanych, generowanych przed koñcem Lekarz ponosi karê równie w przypadku niezg³oszenia przez pacjentkê zmiany nazwiska panieñskiego, uciêcia zbyt d³ugiego dwucz³onowego nazwiska podczas drukowania recepty, pomy³kowej zamiany cyfry w odrêcznie wpisanym numerze PESEL (np. 1 z 7, 0 z 6), wpisania kodu oddzia³u NFZ ³¹cznie z kodem uprawnieñ dodatkowych pacjenta (!). Najbardziej zaskakuj¹ca jest jednak kara za wystawienie recepty refundowanej studentowi zg³oszonemu do ubezpieczenia zdrowotnego przez rodziców, który podj¹³ dorywcz¹ pracê, zaprzesta³ jej wykonywania i nie zosta³ ponownie zg³oszony do ubezpieczenia przez rodzinê. Nagminnie pope³niany przez nas b³¹d polega na przepisaniu leku w iloœci przekraczaj¹cej 90-dniowy okres terapii. Dotyczy to np. recepty na jedno opakowanie insuliny d³ugodzia³aj¹cej (opakowania leków parenteralnych 6 nr 11 (211) listopad 2012

9 mog¹ byæ dzielone) czy dwóch opakowañ zawieraj¹cych po 50 tabletek leku przyjmowanego raz dziennie. Wielu lekarzy b³êdnie uwa a, e wolno przepisaæ dwa opakowania leku, je eli nie zamieœci siê na recepcie schematu dawkowania. Zgodnie z rozporz¹dzeniem MZ w sprawie recept regulacja ta dotyczy jedynie dwóch najmniejszych opakowañ, a œciœle rzecz ujmuj¹c, iloœci leku odpowiadaj¹cej dwóm najmniejszym opakowaniom okreœlonym w wykazach leków refundowanych (czyli sumarycznej iloœci substancji czynnej). Powodem na³o enia kary jest te brak oryginalnej nazwy leku (np. furosemid zamiast furosemidum). Oczywiœcie NFZ mo e na³o yæ karê za wszystkie inne klasyczne uchybienia formalne, o których wielokrotnie wspominano, takie jak brak dokumentacji, brak adnotacji o wystawieniu recepty, uchybienia formalne w prowadzeniu dokumentacji, nieprawid³owe oznaczenie stopnia refundacji lub wystawienie recepty niezgodnie ze wskazaniami rejestracyjnymi. Prywatni maj¹ gorzej tycznie obowi¹zuj¹ nawet wówczas, gdy lek zosta³ przepisany ze 100-proc. odp³atnoœci¹ (o ile wykorzystano receptê numerowan¹ z kodem paskowym). Lekarze ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ-owscy) musz¹ liczyæ siê z koniecznoœci¹ zwrotu nienale nej refundacji leku (w przypadku samodzielnego zawarcia kontraktu z NFZ) lub regresem odpowiedzialnoœci (w przypadku zatrudnienia u œwiadczeniodawcy). Kwoty te czêsto bêd¹ ni sze od rycza³towej kary 200 z³. Jak siê broniæ Istot¹ sporu miêdzy lekarzami a NFZ dotycz¹cego recept refundowanych jest odmienne postrzeganie nak³adanych na nas kar. My traktujemy je jako niesprawiedliwoœæ wynikaj¹c¹ z przestrzegania litery, a nie ducha obowi¹zuj¹cego prawa. NFZ twierdzi, e kary maj¹ s³u yæ efektywnemu gospodarowaniu œrodkami publicznymi i dyscyplinowaniu nieuczciwych lekarzy. Jedynym pewnym sposobem unikniêcia kar w tej absurdalnej rozgrywce jest wywrócenie szachownicy, czyli niepodpisywanie lub wypowiedzenie umowy o wystawianie recept refundowanych. Lekarze, którzy siê na to nie zdecyduj¹, powinni dostosowaæ siê do wszelkich ograniczeñ w wystawianiu recept refundowanych, narzuconych w ramach obowi¹zuj¹cych przepisów, lub wybieraæ leki spoza listy refundacyjnej. W przypadku wystawiania recept ze 100-proc. odp³atnoœci¹ pamiêtajmy o u ywaniu recept nienumerowanych bez kodu paskowego. Ü Warto zwróciæ uwagê na istniej¹c¹ rozbie noœæ w zakresie odpowiedzialnoœci za b³êdy pope³nione przy wystawianiu recept refundowanych. Obecnie du o wiêksze ryzyko ponosz¹ lekarze wypisuj¹cy recepty refundowane w ramach umowy z NFZ (lekarze zatrudnieni w sektorze prywatnym). Mog¹ zostaæ obci¹ eni kar¹ co najmniej 200 z³ za ka d¹ nieprawid³owo wystawion¹ receptê. Kary te teorem.jedrzejowski21@gmail.com Ró owe recepty Nie wylewaæ dziecka z k¹piel¹ Pacjenci cierpi¹cy z powodu silnego bólu niejednokrotnie maj¹ problem z uzyskaniem leków opioidowych, wydawanych na tzw. ró ow¹ receptê. Jest kilka czynników, które na to wp³ywaj¹, o czym pisaliœmy w poprzednim numerze. Jeden z nich to obawa, e leki przeciwbólowe mog¹ dostaæ siê w niepowo³ane rêce i byæ stosowane jako narkotyk. Dostêpne badania nakazuj¹ z bardzo du ¹ ostro noœci¹ podchodziæ do takiej tezy. Pokazuj¹ bowiem, e przynajmniej obecnie obawy te w Polsce s¹ na wyrost. W ostatnim raporcie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii czytamy: Dostêpnoœæ i nadu ywanie opiatów dostêpnych na receptê, w szczególnoœci œrodków przeciwbólowych, s¹ ostatnio przedmiotem rosn¹cego zaniepokojenia na ca³ym œwiecie, a szczególnie w Ameryce Pó³nocnej. W oparciu o dostêpne dane trudno oceniæ zakres, w jakim zjawisko to dotyka kraje europejskie. Co wiêcej, trudno bezpoœrednio porównywaæ sytuacjê w Unii Europejskiej z sytuacj¹ w innych regionach œwiata, w du ej mierze w zwi¹zku z istotnymi ró nicami w zakresie praktyki przepisywania tych substancji przez lekarzy oraz obowi¹zuj¹cych przepisów. Nielegalne u ywanie syntetycznych opiatów w Europie przejawia siê przede wszystkim za ywaniem leków substytucyjnych, stosowanych w leczeniu substytucyjnym. W raporcie mowa jest te o tym, e w niektórych krajach UE odnotowano zjawisko u ywania fentanylu, który jest prawdopodobnie produkowany nielegalnie poza terytorium Unii Europejskiej. Problem z tym œrodkiem zaobserwowano w Estonii oraz Szwecji. Z Polski takich danych nie ma. Ü jw REKLAMA nr 11 (211) listopad

10 NAGRODA NOBLA W m³odej cytoplazmie m³ode j¹dro Prof. dr hab. med. Wies³aw Wiktor Jêdrzejczak Nagrodê Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za rok 2012 otrzymali John B. Gurdon i Shinya Yamanaka Jak wiadomo, komórki sk³adaj¹ siê z j¹dra i cytoplazmy. Za komórkow¹ g³owê powszechnie uwa a siê j¹dro, w którym znajduje siê materia³ genetyczny, czyli DNA. To, co jest w cytoplazmie, powstaje na matrycy zapisów w tym materiale i wydawaæ by siê mog³o, e cytoplazma jest ca³kowicie podporz¹dkowana j¹dru. No, mo e z wyj¹tkiem mitochondrium, które ma w³asny, oddzielny materia³ genetyczny (zawsze dziedziczony po matce). Ale oczywiœcie nigdy nie jest tak, e na pocz¹tku istnieje samo j¹dro, które wytwarza sobie cytoplazmê z pojedynczych substratów: aminokwasów, cukrów i t³uszczów. Powstaj¹ca komórka potomna przejmuje jedno i drugie od komórki rodzicielskiej. W ka dym z nas wszystkie komórki maj¹ taki sam genom, ale bardzo siê ró ni¹ miêdzy sob¹: komórki w³osów wygl¹daj¹ zupe³nie inaczej ni komórki krwi. Ta ró norodnoœæ wygl¹du i funkcji dotyczy kilkuset ró nych rodzajów komórek. W poszczególnych rodzajach komórek jedne geny ulegaj¹ aktywacji, a inne zahamowaniu i dlatego ró nie wygl¹da ich cytoplazma. J¹dro wiêc wp³ywa na to, czym jest i jak wygl¹da cytoplazma, ale pozostaje pytanie, czy cytoplazma te wp³ywa na j¹dro. Aby na to pytanie odpowiedzieæ, trzeba komórki pozamieniaæ j¹drami i zobaczyæ, co siê stanie. Nie³atwo wzi¹æ pojedyncz¹ komórkê, usun¹æ z niej j¹dro, a nastêpnie wprowadziæ tam j¹dro z innej. Komórki s¹ na ogó³ bardzo ma³e i taka manipulacja jest technicznie bardzo trudna. Chyba e chodzi o naprawdê du ¹ komórkê. Tak¹ np. jak skrzek (czyli zap³odniona komórka jajowa) aby. Historia zaczê- ³a siê w latach 50. ubieg³ego wieku (dok³adnie 60 lat temu, to jest w roku 1952), kiedy Robert Briggs i Thomas J. King z Instytutu Fox Chase w Filadelfii wyjêli j¹dro z komórki abiej blastuli i przetransferowali je do zap³odnionej komórki jajowej aby, i ostatecznie uzyskali kijankê posiadaj¹c¹ cechy odpowiadaj¹ce przeniesionemu j¹dru. Taki by³ pocz¹tek nowej technologii technologii transferu j¹dra (ang. nuclear transfer). Zwyk³a aba by³a jednak bardzo niewygodnym modelem do tych badañ, gdy rozmna a siê tylko o jednej porze roku, a badania trzeba prowadziæ ci¹gle. I oczywiœcie chodzi o to, aby próbowaæ transferowaæ j¹dra z komórek doros³ych ab. Ten problem rozwi¹za³ John B. Gurdon, który zwróci³ uwagê na abê po- ³udniowoafrykañsk¹ Xenopus levis. J¹ mo na rozmna aæ i nastêpnie badaæ jej skrzek przez ca³y rok. Dziêki temu John B. Gurdon zbada³ i opracowa³ podstawowe zagadnienia zwi¹zane z transferem j¹dra. Dziesiêæ lat póÿniej po odkryciach Briggsa i Kinga (w 1962 r.) uzyska³ abê z zarodka, który powsta³ po transferze do komórki jajowej j¹dra z komórki jelita, a wiêc komórki znacznie starszej ni pochodz¹ca z blastuli. Potem udowodni³, e za odprogramowanie j¹dra komórki zró nicowanej w jakimœ kierunku odpowiedzialna jest cytoplazma. Tym samym potwierdzi³ tezê, e w m³odej cytoplazmie odm³odzone j¹dro. Briggs zmar³ w 1983 r., a King w Najm³odszy z nich, Gurdon, w bie- ¹cym roku odbierze Nagrodê Nobla. Ktoœ siê achnie: Nobel za abê? Tak, gdy ta w³aœnie technologia, technologia transferu j¹dra, umo liwi³a klonowanie ssaków, najpierw powstanie s³ynnej owieczki Dolly, a nastêpnie klonowanych ssaków wielu innych gatunków. Czyli klonowanie reprodukcyjne. Wprowadzi³a te w stan amoku ró nych fanatyków religijnych, gdy potencjalnie umo liwia tak e klonowanie cz³owieka. Spieszê uspokoiæ: si³¹ gatunku ludzkiego nie jest jednorodnoœæ, lecz odwrotnie ró norodnoœæ. Nie klony, lecz mieszañce. Klony nie maj¹ szans z mieszañcami. Ale technologia transferu j¹dra umo liwi³a tak e klonowanie terapeutyczne, potrzebne tzw. medycynie regeneracyjnej. Jej celem jest leczenie ró nych schorzeñ, spowodowanych ubytkiem komórkowym, za pomoc¹ transplantacji odpowiednich komórek macierzystych, czyli wyjœciowych dla tych komórek, których u danego chorego brakuje: nerwowych, miêœniowych, krwiotwórczych itd. Takie komórki bardzo trudno uzyskaæ, a poza tym musz¹ byæ zgodne tkankowo, czyli zgodne w uk³adzie HLA. Zwykle nie mo na ich uzyskaæ od samego chorego, gdy z racji wieku zanik³y, a uzyskane od innych (m³odszych) osób bêd¹ ró ne tkankowo. Z kolei liczba ró nych kombinacji cech tego uk³adu to kilka miliardów i bardzo trudno znaleÿæ inn¹ osobê ca³kowicie zgodn¹ w HLA, w dodatku ona te bêdzie doros³a i uboga w komórki macierzyste. Najlepszym rozwi¹zaniem by³oby wytworzenie komórek macierzystych zgodnych tkankowo drog¹ transferu j¹dra od dojrza- ³ej komórki chorego do cytoplazmy komórki zarodkowej. Obecnie medycyna dysponuje liniami ludzkich zarodkowych komórek macierzystych. Proste zaadaptowanie technik Gurdona nie przynios³o jednak powodzenia. W miêdzyczasie sta³o siê wiadome, e za w³¹czanie i wy³¹czanie genów s¹ odpowiedzialne inne geny, tzw. geny regulacyjne, które koduj¹ bia³ka bêd¹ce czynnikami transkrypcyjnymi. Czynniki transkrypcyjne pod wp³ywem okreœlonych bodÿców, np. cytokin, rozwijaj¹ helisê DNA w okreœlonych miejscach i umo liwiaj¹ transkrypcjê znajduj¹cych siê w tych miejscach genów. Czyli w pewnym sensie one w³¹czaj¹ lub, jeœli ich nie ma, wy³¹czaj¹ okreœlone geny koduj¹ce bia³ka czynnoœci komórki, a wiêc np. gen koduj¹cy ³añcuch hemoglobiny w krwinkach czerwonych. Pozosta³o okreœliæ, które z genów czynników transkrypcyjnych musz¹ byæ w³¹czone, aby komórka by³a wielopotencjalna, aby by³a macierzysta. Zrobi³ to metod¹ prób i b³êdów Shinya Yamanaka ze wspó³pracownikami z Uniwersytetu w Kyoto. W 2006 r. okaza³o siê, e wystarcz¹ cztery takie geny: OCT4, SOX-2, c-myc i KLF4. Wprowadzenie ich do dojrza³ych komórek powoduje odprogramowanie i powstanie komórek wielopotencjalnych. Tak uzyskanym komórkom nadano nazwê wzbudzonych wielopotencjalnych komórek macierzystych (ips cells, ang. induced pluripotential stem cells). Z kolei z nich mo na uzyskiwaæ ró ne bardziej ukierunkowane 8 nr 11 (211) listopad 2012

11 G OS Z WIEJSKIEJ Stanis³aw Karczewski, wicemarsza³ek Senatu RP Ü Ostatnio g³ównym tematem przekazów medialnych by³a informacja o zad³u eniu Centrum Zdrowia Dziecka. Siêga ono 200 mln z³. Te dane to jedynie czubek góry lodowej. Zad³u enie szpitali roœnie w szybkim tempie i mówi siê o gigantycznej kwocie 10 mld z³. Postanowi³em wiêc pojechaæ na Forum Ekonomiczne do Krynicy i przys³uchaæ siê dyskusji poœwiêconej organizacji i finansowaniu ochrony zdrowia. Poniewa minister zdrowia Bartosz Ar³ukowicz zadeklarowa³ swój udzia³, mia³em nadziejê na ciekawe wiadomoœci. Kilka lat temu Ewa Kopacz, w³aœnie w Krynicy, zapowiedzia³a i zaprezentowa³a pakiet ustaw zdrowotnych. Niebawem je uchwalono i wprowadzono w ycie, myœla- ³em zatem, e obecny minister powie coœ o ich skutkach, mo e koniecznych korektach Niestety bardzo siê zawiod³em, bo ani nie zobaczy³em ministra, ani nie us³ysza³em od obecnych w Krynicy jego zastêpców o planach Ministerstwa Zdrowia dotycz¹cych naprawy systemu. Co wiêcej, nowi wiceministrowie nie zaprezentowali spójnej wizji funkcjonowania ochrony zdrowia. Zdaje siê, e ministerstwo nastawione jest jedynie na gaszenie po arów, doraÿne akcje i nie ma okreœlonego planu dzia³ania. Nie wie chocia by, ile szpitali przekszta³ci siê w spó³ki i jak bêd¹ one funkcjonowaæ, a przecie spó³ki, jak by³o do przewidzenia, równie generuj¹ d³ugi. Nie doœæ tego, przeprowadzona przez NIK kontrola funkcjonowania wybranych instytutów badawczych, nadzorowanych przez ministra zdrowia, w latach , czyli w okresie, kiedy resortem kierowa³a Ewa Kopacz, pokaza³a, e 15 z 16 z nich przynosi straty. Ujawniono liczne nieprawid³owoœci w dzia³aniu najwa niejszych szpitali, które lecz¹ skomplikowane przypadki i powinny prowadziæ badania naukowe na szerok¹ skalê. Wiêkszoœæ z nich g³ównie leczy, a badania prowadzi siê najczêœciej takie, które s³u ¹ uzyskaniu tytu³ów naukowych. Wyniki kontroli s¹ druzgoc¹ce. Uderza skala ujawnionych zaniedbañ, zatrwa a brak reakcji ze strony ministerstwa, które nie wprowadzi³o przez te lata zmian w organizacji funkcjonowania instytutów. Nale a³oby wiêc zapytaæ: gdzie przez ten czas by³o ministerstwo i dlaczego nie podjê³o adnych dzia³añ naprawczych? Tymczasem minister zdrowia podczas konferencji prasowej t³umaczy³, e zad³u enie w CZD powsta³o m.in. w wyniku wysokich wynagrodzeñ lekarzy. Bardziej pokrêtnego i nieprawdziwego wyjaœnienia nie mogliœmy siê spodziewaæ. Zaskakuj¹ce jest to, e Donald Tusk powierzy³ prowadzenie Ministerstwa Zdrowia politykowi, który krytykowa³ ustawy Ewy Kopacz, a teraz sam wprowadza je w ycie. Chc¹c odwróciæ uwagê od trudnej sytuacji w s³u - bie zdrowia, wymieniono prezesa NFZ, co w obecnej sytuacji i w obliczu oczekiwanych zmian jest jedynie kosmetyczn¹ korekt¹. G³ówny problem, i o tym wiadomo od wielu lat, stanowi niedostateczne finansowanie opieki zdrowotnej. Dopóki politycy nie tego nie zrozumiej¹, dopóty bêdzie Ÿle. Przekona siê o tym równie w przysz³ym roku Mazowiecki Oddzia³ NFZ, który wszystko na to wskazuje bêdzie dysponowa³ œrodkami a o tys. z³ mniejszymi ni w Tak¹ kwotê zaplanowa³ dla niego NFZ. Potrzeby oddzia³u s¹ o tys. z³ wiêksze i w³aœnie ta suma stanowiæ bêdzie rzeczywisty deficyt Mazowieckiego Oddzia³u NFZ. Pytanie: jak w takich warunkach finansowych maj¹ funkcjonowaæ szpitale i kliniki na Mazowszu? Ü s.karczewski@wp.pl komórki macierzyste i to komórki swoiste dla danego pacjenta. Inaczej mówi¹c, zabieg wygl¹da w ten sposób, e pobiera siê od doros³ego osobnika komórki i wprowadza do nich wymienione cztery geny. Wówczas niektóre przypominaj¹ komórki zarodkowe i mo na je teraz próbowaæ zmusiæ do zró nicowania w okreœlonym, po ¹danym kierunku. Metoda ta ma co najmniej trzy zastosowania: po pierwsze lecznicze do wykorzystania w medycynie regeneracyjnej, po drugie do badania leków. Po trzecie wreszcie pozwala opracowaæ nowe modele niezbêdne do badania chorób cz³owieka, gdy da siê unieœmiertelniæ dla celów badania komórki od chorych na bardzo rzadkie choroby (obecnie trzeba bardzo d³ugo czekaæ na nastêpny przypadek). Gurdon jest cz³owiekiem osiemdziesiêcioletnim, ale 30 lat m³odszy Yamanaka mo e jeszcze bardzo wiele zdzia³aæ. Najwiêkszy problem praktyczny polega na tym, e dziœ do transferu tych genów wykorzystuje siê noœniki (wektory) bêd¹ce zmodyfikowanymi wirusami. To w zastosowaniu klinicznym grozi wyrwaniem siê spod kontroli i wywo³aniem zmian nowotworowych. Konieczne jest zatem znalezienie innego sposobu równie skutecznego transferu genów albo bardziej skutecznej kontroli nad tymi wirusami. Poza tym nale y wypracowaæ metody generowania z komórek ips potrzebnych tkankowo swoistych komórek macierzystych w iloœciach niezbêdnych klinicznie, a wiêc miliardowych. To na razie pieœñ przysz³oœci. Ü Autor jest kierownikiem Katedry i Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnêtrznych WUM Apel Prezydium Okrêgowej Rady Lekarskiej w Warszawie z 10 paÿdziernika 2012 r. w sprawie kontraktów szpitali na Mazowszu z NFZ na rok 2013 Kieruj¹c siê trosk¹ o bezpieczeñstwo zdrowotne pacjentów, Prezydium Okrêgowej Rady Lekarskiej w Warszawie zwraca siê z apelem do dyrektorów szpitali na Mazowszu o solidarne dzia³anie i niepodpisywanie kontraktów z Mazowieckim Oddzia³em Wojewódzkim NFZ w zwi¹zku z zani on¹ wartoœci¹ tych kontraktów, wynikaj¹c¹ z zatwierdzonego przez ministra zdrowia planu finansowego NFZ na rok nr 11 (211) listopad

12 O TYM SIÊ MÓWI Zarz¹d Ogólnopolskiego Zwi¹zku Zawodowego Lekarzy chce zorganizowaæ akcjê protestacyjn¹ pod has³em: Dziêkujemy, odchodzimy. Postulaty nowe nie s¹: ustalenie minimalnych pensji zasadniczych dla lekarzy, przy czym dla specjalisty nie mniej ni trzy œrednie krajowe. Decyzja o tym, czy do protestu dojdzie, zostanie podjêta na ZjeŸdzie Krajowym OZZL, który odbêdzie siê paÿdziernika. Szef Ogólnopolskiego Zwi¹zku Zawodowego Lekarzy Krzysztof Bukiel podkreœla, e poparcie delegatów dla akcji protestacyjnej nie bêdzie oznacza³o, e ju w listopadzie protest siê rozpocznie. Dajemy sobie rok mówi. Od czasu, kiedy OZZL po raz pierwszy wysun¹³ wspomniane postulaty, sytuacja œrodowiska siê zmieni³a. Wielu lekarzy przesta³o byæ pracownikami, przeszli bowiem na tzw. kontrakty. I ci, i zatrudnieni na podstawie umowy o pracê, zarabiaj¹ wiêcej. Zdajê sobie z tego sprawê. Po swojej pensji to widzê. W 2005 r. moja zasadnicza pensja brutto wynosi³a 1950 z³ plus dodatek sta owy, a od 2008 r z³ plus dodatek. Lekarz jest w stanie zarobiæ co najmniej drugie tyle, ale bior¹c dy ury lub podejmuj¹c dodatkowe prace. To prawda, e dla wielu lekarzy zarobienie 10 tys. z³ miesiêcznie nie jest wielkim problemem mówi Krzysztof Bukiel. opieki zdrowotnej w spó³kê? Zgodnie z art. 80 ust. 4 ustawy, taka operacja powoduje przejêcie przez spó³kê z dniem przekszta³cenia wszystkich praw i obowi¹zków, jakie mia³ przekszta³cany SPZOZ. Umowy i kontrakty zostaj¹ zatem zachowane. Jednak mecenas Anna Czy z Kancelarii Prawnej Piszcz, Norek i Wspólnicy w opublikowanym na ³amach Rynku Zdrowia artykule zwróci³a uwagê, e nie ma wi¹ ¹cej interpretacji kwestii, czy przekszta³cenie takie na gruncie prawa pracy stanowi przejêcie zak³adu pracy przez innego pracodawcê? Jeœli tak, to w myœl art kodeksu pracy pracodawca przejmuj¹cy zak³ad pracy innego pracodawcy staje siê stron¹ w dotychczasowych stosunkach pracy i okreœla zasady, na jakich za zobowi¹zania wynikaj¹ce ze stosunku pracy odpowiadaj¹ dotychczasowy i nowy pracodawca. Jedna z tych zasad mówi, e nowy pracodawca przez okres roku od przejêcia zak³adu jest zobowi¹zany przestrzegaæ postanowieñ uk³adu zbiorowego pracy. Nie ma jednak pewnoœci, e przekszta³cenie SPZOZ w spó³kê mo na traktowaæ jako opisane w k.p. przejêcie zak³adu pracy przez nowego pracodawcê, w ka dym razie nie we wszystkich przypadkach. Wówczas zaœ oznacza³oby to mniejsz¹ ochronê pracowników przekszta³canej jednostki. Lekarze w zwi¹zku z przekszta³ceniami nie musz¹ siê jednak obawiaæ utraty pracy, bo wci¹ jest ich w Polsce za ma³o. Grozi im za to obni enie zarobków. Krzysztof Bukiel twierdzi, e decyzja zarz¹du dotycz¹ca dyskusji o ewentualnym proteœcie to przygotowywanie siê na tak¹ w³aœnie sytuacjê. Tym bardziej e jego zdaniem Bêdzie protest? Przestrzega jednak, e spokój i dobrobyt oka ¹ siê ju wkrótce pozorne. Trudno siê z nim nie zgodziæ. Wielkie zmiany w stosunkach w³asnoœciowych Ustawa o dzia³alnoœci leczniczej obowi¹zuje ju od ponad roku, ale jej konsekwencje zarówno zatrudnieni w ochronie zdrowia, jak i korzystaj¹cy z us³ug medycznych odczuj¹ na prze³omie 2013 i 2014 r. Ekspertka do spraw ekonomiki zdrowia prof. Stanis³awa Golinowska nie ma z³udzeñ, e czeka nas najpierw fala komercjalizacji, a czêsto te prywatyzacji publicznych placówek, a nastêpnie upad³oœci czêœci z nich. Pani profesor ubolewa nad t¹ reform¹ i przywo³uje doœwiadczenia podobnych zmian przeprowadzonych m.in. w Chile. Olbrzymim wysi³kiem organizacyjnym i finansowym trzeba by³o te procesy odwróciæ twierdzi. Nie wiadomo, co stanie siê w Polsce za siedem dziesiêæ lat, niemal pewne jest jednak, e ochrona zdrowia A.D i 2014 bêdzie zupe³nie inna ni w bie ¹cym roku. Z donios³ymi konsekwencjami dla zatrudnionych w (jeszcze) publicznych szpitalach. Nie od dziœ zarz¹dzaj¹cy próbuj¹ ci¹æ koszty. Ten proces w ostatnim roku siê nasila. Ju teraz z czêœci placówek p³yn¹ sygna³y o próbach zmian w umowach z lekarzami (przyk³adem przejœcie na równowa ny czas pracy w radomskim szpitalu), których wspólnym mianownikiem jest ograniczanie kosztów (a zatem szukanie oszczêdnoœci tak e w umowach i kontraktach z lekarzami). Jakie skutki dla pracowników i wspó³pracowników bêdzie mia³o przekszta³cenie samodzielnego publicznego zak³adu tendencji do szukania oszczêdnoœci, m.in. w wynagrodzeniach lekarzy, mo na siê obawiaæ tak e w zwi¹zku z zapowiedziami dotycz¹cymi powo³ania agencji taryfikacji, która mia³aby wyceniaæ koszty œwiadczeñ zdrowotnych. Powstaje pytanie, jak wyceniona zosta³aby praca lekarza w poszczególnych rodzajach œwiadczeñ? mówi Krzysztof Bukiel. Kryzys ante portas O ile protest piecz¹tkowy nale y uznaæ za udany, o tyle póÿniejszy receptowy zakoñczy³ siê pora k¹. Trudno bêdzie tym razem przekonaæ lekarzy, by anga owali siê w ostrzejsz¹ ni ostatnia formê protestu sk³adanie wypowiedzeñ. Jednoczeœnie pewne jest, e rz¹d zrobi wszystko, by protestuj¹cych pokazaæ jako pazernych lekarzy, którzy kieruj¹ siê nie misj¹, lecz w³asnym interesem finansowym. Próbkê tego stylu da³ minister zdrowia Bartosz Ar³ukowicz podczas konferencji prasowej dotycz¹cej sytuacji w Centrum Zdrowia Dziecka, kiedy wskazuj¹c na b³êdy zarz¹dzania, mówi³ o wysokich zarobkach pracowników szpitala w 2011 r. (œrednia 4700 z³ brutto). Z pewnoœci¹ mówi³ to œwiadom, e œrednia krajowa wynosi³a wówczas o tysi¹c z³otych mniej, ostatnio spada, a mediana zarobków to niespe³na 3000 z³ brutto (dane za GUS). Lekarze, którzy zaczn¹ ¹daæ 11 tys. z³ brutto zasadniczej pensji, na yczliwoœæ wymêczonych kolejkami pacjentów liczyæ raczej nie mog¹. Podobnie jak relacjonuj¹cych (ewentualny) protest dziennikarzy, których zarobki jak podawa³o bran owe pismo Press spadaj¹ systematycznie od trzech lat. Ü Justyna Wojteczek 10 nr 11 (211) listopad 2012

13 Fot. G. Press PUNKT WIDZENIA Pawe³ Walewski Polaku, ulecz siê sam Nasi pacjenci nale ¹ do najbardziej krytycznych w Europie. W badaniach Health Barometre najsurowiej ocenili swój krajowy system opieki zdrowotnej, przez co Polska wypad³a nawet gorzej ni w ubieg³ym roku. Ankietowanym nie podobaj¹ siê kolejki oraz to, e kiedy potrzebuj¹ szybkiej pomocy, musz¹ decydowaæ siê na wizyty prywatne i p³aciæ, i to s³ono, z w³asnej kieszeni, choæ s¹ ubezpieczeni. Tylko co czwarty Polak odpowiedzia³ twierdz¹co na pytanie, czy obecny system gwarantuje równy dostêp do us³ug medycznych. A siedmiu z dziesiêciu obawia siê b³êdów medycznych. Ocena umiejêtnoœci i doœwiadczenia lekarzy okaza³a siê równie najni sza, gorsza ni np. opinie Francuzów, Brytyjczyków czy Austriaków. Co mo na powiedzieæ o wynikach tego badania? Czy s¹ reprezentatywne dla ca³ego spo³eczeñstwa i zaskakuj¹ce? Mnie nie zdziwi³y, choæ oczywiœcie liczne media natychmiast uderzy³y w tarabany, e dzieje siê nam krzywda, jakiej œwiat nie widzia³. Tymczasem od wielu lat miêdzynarodowe raporty i sonda e sytuuj¹ polsk¹ s³u - bê zdrowia nisko w rankingach, bo choæ zalicza siê nas do elitarnego grona pañstw zamo nych (zielona wyspa w czasach kryzysu strefy euro), to opiekê medyczn¹ mamy nadal biedn¹ i rachityczn¹. A rynek prywatnych ubezpieczeñ zdrowotnych jest tak p³ytki, e ledwo zipie. Jeœli wiêc w innych krajach poprawia on nastroje chorych, u nas jeszcze d³ugo nie bêdzie w stanie nikogo zadowoliæ. Poza tym surowa ocena wystawiona przez polskich pacjentów w du ej mierze wynika z potê nych wrêcz niczym nieskrêpowanych oczekiwañ, jakie zawsze mieliœmy wobec s³u by zdrowia. Poniek¹d rozbudzaj¹ je media. S³usznie nag³aœniaj¹ jaskrawe przypadki ³amania prawa, lecz czêsto nie znaj¹ umiaru w wysuwaniu ¹dañ pod adresem placówek medycznych i lekarzy. To st¹d zapewne bierze siê wspomniana nieufnoœæ i krytyka umiejêtnoœci lekarskich, choæ nie znajduje ona na ogó³ potwierdzenia w rzeczywistoœci. A przecie kolejki czy biurokracja to nie tylko polska specjalnoœæ. W innych krajach izby przyjêæ równie pêkaj¹ w szwach i trzeba odstaæ (tu poprawka: najczêœciej odsiedzieæ w wygodnych fotelach) nawet kilka godzin. Na zabiegi wszczepienia endoprotezy te czeka siê kilka miesiêcy, a lekarze nie zawsze s¹ tak idealni i szybcy jak ci z oddzia³u doktora House a. Mo e wiêc, gdyby przyj¹æ dla wszystkich krajów identyczn¹ miarê, a nie posi³kowaæ siê trudnymi do zweryfikowania i emocjonalnymi opiniami anonimowych ludzi, ranking poziomu opieki medycznej wypad³by w Europie inaczej? Czy Polak malkontent doceni³by uroki leczenia w publicznym szpitalu w Anglii lub Austrii tak samo jak rdzenni obywatele tych pañstw? Cudze chwalimy, swego nie potrafimy doceniæ. Zreszt¹ poprawiæ równie nie. Ü Autor jest publicyst¹ Polityki. Fot. Piotr Molecki (Ÿród³o: Kancelaria Prezydenta RP) Prezydent o zdrowiu DEBATA We wrzeœniu br., w Pa³acu Prezydenckim, odby³a siê debata pt. Jak wspieraæ zdrowie Polaków? Zdrowie publiczne na rzecz zdrowia spo³eczeñstwa. Dyskusja zosta³a zorganizowana w ramach Forum Debaty Publicznej Solidarne spo³eczeñstwo, bezpieczna rodzina. Wi¹ ê z t¹ debat¹ du e nadzieje, chcia³bym, aby jak najwiêcej debat, które odbywaj¹ siê w ró nych sprawach w Pa³acu Prezydenckim, koñczy³o siê konkluzjami i propozycjami dzia³ania podkreœli³ prezydent. Nadmieni³ równie, e nie wyklucza podjêcia inicjatywy ustawodawczej w sprawie zdrowia publicznego. W Ministerstwie Zdrowia ju w poprzedniej kadencji rz¹du opracowywany by³ projekt takiej ustawy. Wiceminister zdrowia Igor Radziewicz-Winnicki zaznaczy³, e i teraz trwaj¹ prace nad tak¹ ustaw¹, e trzeba zerwaæ z sektorowoœci¹ przy takich pracach tzn. jest to zadanie dla kilku resortów. Mówi³ o koncepcji Krajowej Rady Zdrowia Publicznego przy premierze i o kontynuuj¹cych jej przysz³e zadania wojewódzkich i powiatowych centrach zdrowia publicznego. To na razie, bior¹c pod uwagê ostatnie miesi¹ce prac MZ, jeszcze daleka przysz³oœæ. Tymczasem, jak podkreœli³ rektor WUM prof. Marek Krawczyk, od kilkunastu lat absolwenci Wydzia³u Zdrowia Publicznego warszawskiej medycznej uczelni przewa nie s¹ niewykorzystani i szukaj¹ miejsc na rynku pracy. Warto wiêc po nich siêgn¹æ. Doradca prezydenta Maciej Piróg wskazywa³, e zdrowie publiczne to edukacja, profilaktyka, promocja, bezpieczne zachowania. Podkreœla³, e has³a takie jak: Ministerstwo zdrowia czy ministerstwo choroby?, Nasze zdrowie w naszych rêkach powinny przestaæ byæ pustymi s³owami. Ü egw nr 11 (211) listopad