Zarządzanie usługami informatycznymi oraz infrastrukturą informatyczną

Transkrypt

1 Zakład Zaawansowanych Technik Informacyjnych Z-6 Zarządzanie usługami informatycznymi oraz infrastrukturą informatyczną (Z6) (OI) (Z2) Warszawa

2 Zarządzanie usługami informatycznymi oraz infrastrukturą informatyczną Zarządzanie umowami Service Level Agreement Praca nr , , Słowa kluczowe (maksimum 5 słów): SLA SNMP zarządzanie usługi Kierownik pracy: dr inż. Janusz Granat Wykonawcy pracy: mgr inż. Michał Majdan mgr inż. Jerzy Paczocha mgr inż. Wojciech Pietroń dr inż. Waldemar Szczęsny mgr inż. Grzegorz Wójcik Kierownik Zakładu: inż. dr inż. Janusz Granat Copyright by Instytut Łączności, Warszawa

3 Spis Treści. Wstęp Zarządzanie SLA Określanie kosztów usług Przyjęta metodyka Założenia dla potrzeb określenia parametrów infrastruktury teleinformatycznej Analiza SWOT wariantów realizacji i eksploatacji Składowe elementy infrastruktury Oszacowanie przepustowości łącza do Internetu Oszacowanie kosztów instalacji i eksploatacji Parametry odnoszące się do usług i aplikacji Koszty, a SLA Monitorowanie parametrów usług Systemy zarządzania w pomiarze parametrów SLA Architektura systemu zarządzania Simple Network Management Protocol Management Information Base Remote Network Monitoring Inne protokoły zarządzania siecią Modele naliczania kar za niedotrzymanie SLA Koncepcja rozwiązania Model Danych Architektura zasilania bazy danych Wyładowanie danych Pobieranie wartości parametrów Ładowanie wartości parametrów Pobieranie danych umów SLA Specyfikacja aplikacji do zarządzania umowami Definicja umowy Monitorowanie wykonania umowy Struktura statyczna systemu Dynamiczne aspekty systemu Realizacja Wyładowanie danych z systemów źródłowych Kryteria wyboru parametrów Przykładowe parametry wykorzystywane na potrzeby systemu System pobierania danych z baz cyklicznych Środowisko pracy Ładowanie danych do bazy danych systemu Wnioski

4 . Wstęp SLA (Service Level Agrement) jest to umowa formalizująca związek pomiędzy dostawcą a odbiorcą usługi informatycznej, mająca formę kontraktu z wynegocjowanymi wartościami poziomów utrzymania i wykorzystania usług w stosunku do których podejmowane jest zobowiązanie. Umowa dodatkowo precyzuje konsekwencje niedotrzymania warunków umowy, najczęściej w postaci kar umownych powiązanych z wynegocjowanymi wartościami parametrów utrzymania usługi. Poziom utrzymania usługi zestaw parametrów oraz ich wartości maksymalnych i minimalnych za pomocą których strony SLA określają stopień spełnienia przez dostawcę uzgodnionych warunków. Poziom wykorzystania usługi - zestaw parametrów oraz ich wartości maksymalnych i minimalnych za pomocą których strony SLA określają stopień wykorzystania usługi przez odbiorcę do którego zobowiązał się on w ramach uzgodnionych warunków umowy. Parametr utrzymania wielkość związana z działaniem usługi na podstawie której mierzona jest jakość zapewnienia funkcjonowania usługi przez jej dostawcę (np. dostępność serwera). Parametr wykorzystania - wielkość związana z działaniem usługi na podstawie której mierzony jest stopień wykorzystania usługi przez jej odbiorcę. Administrator usługi postanowień umowy SLA - osoba ze strony dostawcy odpowiedzialna za dotrzymania Właściciel usługi osoba ze strony odbiorcy odpowiedzialna za dotrzymanie postanowień umowy SLA. Celem niniejszego opracowania jest projekt systemu wspomagającego osoby odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania umów SLA w organizacji w procesie monitorowania wykonania warunków umowy. Zadaniem systemu jest gromadzenie informacji o statusie monitorowanych usługi i udostępnianie tej informacji odbiorcy. Projektowany system jest hurtownią danych w której w sensie logicznym można wydzielić dwa elementy: Obiekty gromadzące informację o określonych parametrach utrzymania i wykorzystania usług (zasilanie automatycznie z systemów operacyjnych przedsiębiorstwa) Obiekty metadanych przechowujące informacje o przyjętych zobowiązaniach SLA (zasilane i modyfikowane ręcznie przez operatora) Jako interfejs użytkownika systemu zostały przewidziane specjalizowane narzędzia raportowe przeznaczone dla projektowanego systemu w postaci aplikacji WWW. 2. Zarządzanie SLA Umowy Service Level Agrement formalizują związek pomiędzy dostawcą a odbiorcą usługi. Korzyści z zawarcia takiego zobowiązania są ewidentne dla strony odbiorcy. Posiadanie umów gwarantujących określony stopień zapewnienie poprawnego funkcjonowania usługi informatycznej pozwala odbiorcy minimalizować ryzyko funkcjonowania własnej organizacji. Pozwala na bardziej wiarygodną ocenę tego co odbiorca może otrzymać w ramach środków finansowych, które przeznacza na wykorzystywane usługi. Układ który jasno precyzuje związek pomiędzy wartością środków przeznaczanych na zakup usługi a poziomem jej świadczenia pozwala odbiorcy sterować kosztami i jakością w miarę jak zmieniają się cele i priorytety jego organizacji. 4

5 Dla dostawcy usługi posiadanie umów SLA jest korzystne ponieważ jasno określa to odpowiedzialność dostawcy i pozwala uniknąć nieporozumień z odbiorcami na tle oczekiwanego poziomu utrzymania świadczonych usług. Ponadto informacja o poziomach utrzymania i wykorzystania świadczonych usług jest pomocne w planowaniu rozwoju infrastruktury, planowaniu zatrudnienia i określania opłacalności utrzymywania określonej usługi na danym poziomie oraz co za tym idzie ustalania cenników. Jedną z cech umów SLA jest fakt że precyzują one nie tylko zobowiązania dostawcy ale również precyzują jakie obowiązki lub ograniczenia w związku z wykorzystaniem usługi ma jej odbiorca. Podstawową zaletą SLA dla obydwu stron umowy jest jasne ustalenie zobowiązań, obydwu stron, które, o ile zostaną dotrzymane, pozwolą na zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizacji zarówno odbiorcy jak i i dostawcy usługi. Nowym czynnikiem jakie umowy SLA wprowadzają w relacje pomiędzy odbiorcami a dostawcami usług jest aspekt finansowy, który z jednej strony precyzuje koszt usługi dla odbiorcy a z drugiej strony określa finansowe skutki niedotrzymania postanowień umowy. Obecność umów SLA w organizacji dostawcy wpływa również na organizacje pracy u dostawcy, a konkretnie na priorytety planowanych zdań. Z oczywistych przyczyn zgłoszenia dotyczące awarii usług objętych umowami zyskują wyższy priorytet z racji na grożące konsekwencje finansowe. Dla konkretnej usługi możliwe jest zdefiniowanie więcej niż jednej umowy SLA. Każda z tych umów może ustanawiać różne wartości poziomów utrzymania i wykorzystania usługi. Możliwe jest również skonstruowanie pojedynczej umowy SLA obejmującej więcej niż jedną usługę jeżeli strony dojdą do porozumienia co do faktu iż dane grupa usług powinna być rozpatrywana jako całość. Prawidłowa umowa SLA powinna precyzować następujące zagadnienia. Definicję produktu/usługi, 2. Mierniki i metodykę pomiaru jakości utrzymania, 3. Metody komunikacji pomiędzy dostawcą a odbiorcą usługi, 4. Zasady serwisowania, 5. Postanowienia dotyczące postępowania w przypadku naruszenia warunków umowy. Dla prawidłowej implementacji SLA w relacjach pomiędzy dostawcą o odbiorca usług konieczne jest zapewnienie wiarygodnej kontroli wykonania warunków umowy przez każdą ze stron. Z punktu widzenia odbiorcy usługi monitorowane i oceniane jest spełnienie przez dostawcę założonych poziomów utrzymania. Podstawowym parametrem dla odbiorcy jest dostępność usługi definiowana jako możliwość korzystania z niej w określonym miejscu, w określonym czasie i zgodnie z jej specyfikacją zapisaną w umowie. Drugim ważnym czynnikiem oceny przez odbiorcę wykonania SLA jest obsługa umowy ze strony dostawcy, kompletność i dokładność pomiarów usługi, dostępność i jakość obsługi odbiorcy, szybkość reakcji na zgłoszenia. Z punktu widzenia dostawcy dodatkowo analizowane powinny być koszty produkcji i utrzymania usługi na założonych w umowach poziomach, oraz koszty kar naliczonych za niedotrzymanie warunków umowy. Pozwoli to ocenić rentowność każdej z posiadanych umów. W zależności od wyników takiej analizy dostawca może modyfikować swoje działania lub w skrajnych przypadkach zdecydować się na zerwanie umowy lub renegocjacje jej postanowień. 3. Określanie kosztów usług Analiza kosztów usług obejmuje podstawowe zastosowania teleinformatyczne dla małych (50 pracowników)i średnich firm (do 250 osób). Integrating Service Level Agreements John J. Lee, Ron Ben-Natan WILEY

6 Obecnie następuje rozwój usług świadczonych drogą sieciową, co nie wymaga od firm zakupu serwerów i oprogramowania, dysponowania pomieszczeniami do instalacji serwerów i stosowania procedur eksploatacji dla zapewnienia bezpieczeństwa danych. Przeprowadzono analizę dla wariantu inwestycyjnego i usługowego dla małej i średniej firmy dla dwóch wariantów. Wybrano aplikację teleinformatyczną, które umożliwiają przeprowadzenia analizy z uwagi na dostępność informacji cenowych dla obu wariantów: inwestycyjnego i usługowego. Podejmowanie analiz ekonomicznych w zakresie wdrożenia podstawowego teleinformatycznego wyposażenia jest problemem złożonym, dlatego przyjęto uproszczenia. W obu wariantach przyjęto, że firma rozpoczyna działalność. Z punktu widzenia podejmowania decyzji najbardziej istotne będą m.in.: - rodzaj wdrażanych aplikacji, - zapewnienie funkcjonalności, - krótki, efektywny czas wdrożenia, - niski koszt eksploatacji, - elastyczność rozwiązania, - zapewnienie poziomu bezpieczeństwa teleinformatycznego. 3.. Przyjęta metodyka Dla potrzeb analiz kosztów przyjęto następujące założenia: - warianty wielkości firm: mała 50 pracowników i średnia 250 pracowników - wszyscy pracownicy korzystają z usług teleinformatycznych z poczty elektronicznej i korzystają z zewnętrznych serwerów WWW, - zakłada się, że wyposażona jest w sieć LAN (urządzenia pasywne i aktywne) i wszyscy pracownicy mają dostęp do stacji roboczych. Firma rozpoczyna działalność niezbędne jest uruchomienie serwisów internetowych i przeprowadzenia pełnego cyklu wdrożeniowego oraz ponoszenia kosztów eksploatacji. Wybrano aplikację firmy Microsoft Exchange, która będzie mogła być realizowana na lokalnym serwerze (wariant inwestycyjny) lub sieciowo (wariant usługowy). Dla obu wariantów przeprowadzono analizę SWOT w celu podjęcia decyzji o wyborze wariantu wg cech, które będą dla bieżącej działalności i przyszłości firmy najbardziej istotne. Określono niezbędne wyposażenie oraz zakres prac: - dla dołączenia sieci LAN do Internetu, - dla instalacji serwera Exchange. Zakłada się, że pomieszczenie do serwera będzie typowym pomieszczeniem biurowym wymagającym adaptacji. Dla potrzeb określenia przepustowości połączenia z siecią Internet przyjęto: - średnie parametry ruchowe występujące w sieci Instytutu Łączności wynikające z aktywności użytkowników, - ilości danych oraz parametrów opóźnieniowych dla transakcji danego rodzaju na podstawie tabeli w zamieszczonej w punkcie Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania.. 6

7 3.2. Założenia dla potrzeb określenia parametrów infrastruktury teleinformatycznej Dla określenia rodzaju kosztów przyjęto następujące założenia obejmujące:. Obszar eksploatacji: - małe przedsiębiorstwo do 50 pracowników i średnie 250, - wszystkie stanowiska pracy znajdują się w jednym obiekcie, brak oddziałów firmy, - działalność typowa biurowa, - czas pracy w godzinach stosowany we większości firm 8 godz. np. od 8.00 do Wymagania w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego: - poziom tajemnicy handlowej ustalany przez przedsiębiorcę, - poziom ochrony danych osobowych nie ma wymagań szczególnych, - stosowanie typowych rozwiązań nie wymagane jest dublowanie infrastruktury. 3. Wymagania w zakresie paramentów i jakości usług Zgodnie z parametrami określonymi w zaleceniu G.00: - Web-browsing HTML - ilość danych ~0 KB opóźnienie akceptowane < 4 s/stronę, - (dostęp do serwera)- < 0 KB - opóźnienie akceptowane < 4, - (transfer serwer do serwera)- ilość danych <0 KB-opóźnienie do kilku minut. 4. Wymagania ruchowe Liczba przesyłanych dla 400 kont dziennie: - użytkowych 8 tys. na jednego użytkownika 20 dziennie, (przy pracy 8 godz.) 0,0007/s - odbieranego spamu 300 tys. - na jednego użytkownika 750 -(w ciągu doby) - 0,009/s. Liczba odwołań do serwera przy 200 użytkownikach 5 stron/s na jednego użytkownika odwołań 0,025/s Analiza SWOT wariantów realizacji i eksploatacji Poniżej przedstawiono analizę SWOT dla dwóch wariantów realizacji usług internetowych: inwestycyjnego i usługowego. Przedstawiono mocne, słabe strony oraz szanse i zagrożenia. Decyzja na podstawie analizy SWOT będzie mogła być możliwa po określeniu rodzaju działalności, sposobu prowadzenia i przyjętej strategii działania firmy. Tabela Analiza SWOT wariantów realizacji i eksploatacji Wariant I Wariant Lp. Inwestycyjny Sieciowy III 7

8 Mocne strony Słabe strony Szanse. Firma posiada kontrolę na swoimi danymi 2. Wymiana danych wewnątrz budynku odbywa się w sieci LAN w ramach obiektu 3. Mniejsze wymagania w zakresie opóźnień dla przesyłania mail (transfer serwer do serwera) 4. Posiadanie własnej infrastruktury teleinformatycznej. Koszt eksploatacji serwera 2. Koszt pomieszczenia przeznaczonego do instalacji serwera i prac adaptacyjnych 3. Koszty zasilania serwera 4. Koszty instalacji: kontroli dostępu, przeciwpożarowej, antywłamaniowej i przeciwpożarowej pomieszczenia serwera 5. Duży jednorazowy koszt wdrożenia 6. Konieczność posiadania dużej wiedzy przez administratora, konieczność zakupienia wsparcia 7. Mobilni użytkownicy będą obciążali łącze dostępowe. Posiadana infrastruktura teleinformatyczna (serwerownia) oraz specjalizowany personel może być wykorzystany do wdrożenia innych systemów w firmie.. Obniżenie całkowitych kosztów wykorzystania Microsoft Exchange Server 2. Procedury obsługi i archiwizacji danych realizowane przez usługodawcę 3. Użytkownicy mobilni nie obciążają łącza dostępowego- korzystny w przypadku dużej mobilności użytkowników 4. Krótki czas wdrożenia 5. Szyfrowanie transmisji danych pomiędzy komputerami użytkowników i serwerem z wykorzystaniem SSL 6. Eliminacja kosztów, które związane są z samodzielnym wdrożeniem Exchange Server oraz późniejszym utrzymaniem i rozwojem środowiska pocztowego 7. Spam nie obciąża łącza dostępowego. Uzależnienie do dostawcy usługi 2. Funkcjonowanie firmy uzależnione od łącza dostępu do Internetu 3. Przesyłanie poczty między pracownikami wewnątrz firmy odbywa się poprzez sieć Internet. Prosta możliwość skalowania rozwiązania ze wzrostem liczy użytkowników 8

9 4. Zagrożenia. Konieczność zakupu nowego serwera w przypadku zwiększenia potrzeb 2. Zakup nowych wersji oprogramowania 3. Prawidłowość funkcjonowania i bezpieczeństwo danych uzależnione od pracownika, administratora systemu. Dostawca usługi może mieć dostęp do danych 2. Utrudnione wdrażanie następnych aplikacji wspomagających obsługę firmy w związku z brakiem serwerowni 3. Dostawca usługi może wyłączyć usługę w przypadku konfliktu ze zleceniodawcę 4. Dostawca może zawrzeć w umowie ograniczenie odpowiedzialności np. w przypadku wystąpienia siły wyższej 5. Zaburzenia funkcjonowania firmy w przypadku niewywiązywania się dostawcy usług 6. Jakość połączeń uzależniona od funkcjonowania sieci Internet 3.4. Składowe elementy infrastruktury Poniżej przedstawiono w tabeli elementy kładowe infrastruktury teleinformatycznej (sprzętu i oprogramowania dla obu wariantów inwestycyjnego i usługowego. Tabela 2 Elementy infrastruktury teleinformatycznej dla wariantów realizacji Wariant I Wariant II Lp. Rodzaj elementu infrastruktury Uwagi inwestycyjny usługowy. Sieć LAN (okablowanie, elementy pasywne i aktywne) 2. Szerokopasmowy dostęp do Internetu 3. Firewall urządzenie lub inne rozwiązanie 4. Oprogramowanie klienckie Microsoft Outlook TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK TAK 5. Pomieszczenie serwera TAK NIE 6. Zasilacz UPS do zasilania serwera TAK NIE 7. Komputer serwera TAK NIE 8. Licencja Microsoft Serwer dla wymaganej liczby użytkowników 9. Serwer dla usług internetowych (Exchange) dla wymaganej liczby użytkowników 0. Oprogramowanie antywirusowe serwera TAK TAK TAK NIE NIE NIE Występuje jako wyposażenie obiektu, nie ujęto w analizach 9

10 . Certyfikat SSL dla bezpiecznego dostępu przez OWA i RPC over HTTPS TAK NIE 2. Oprogramowanie dla backupu TAK NIE W związku z instalacją serwera niezbędne będą następujące niezbędne elementy: - serwerownia pomieszczenie (wraz z instalacjami i urządzeniami) przeznaczone do zainstalowania serwera, - szafa teleinformatyczna do instalacji serwera i urządzeń sieciowych, - sieć LAN okablowanie strukturalne i urządzenia aktywne dla dołączenia użytkowników serwera, - punkt dostępu do sieci Internet - urządzenia dostępowe: router i urządzenia transmisji danych, - telekomunikacyjna instalacja wewnętrzna budynku dla połączenia głowicy telekomunikacyjnej z pomieszczeniem serwerowni, - użytkownicy korzystający z serwera (lokalnie lub zdalnie) połączeni siecią LAN. Zakłada się, że lokalizacja pomieszczenia w obiekcie zostanie dobrana zgodnie z wymaganiami dla potrzeb instalacji sprzętu. Zakłada się, że dla instalacji serwera potrzebne będą prace adaptacyjne, które mogą obejmować następujący zakres prac:. Budowlane - instalacja drzwi z zamkami w wykonaniu antywłamaniowym, - zabezpieczenie przed włamaniem okien, - pomalowanie ścian niepylącą farbą, - ułożenie gładkiej zmywalnej wykładziny antyelektrostatycznej trudnopalną. 2. Instalacje elektryczne - instalacja tablicy rozdzielczej niskiego napięcia zasilanej z rozdzielni głównej budynku, - instalacja uziemienia technologicznego połączona z głównym punktem uziemienia w rozdzielni głównej, - instalacja zasilacza UPS. 3. Prace związane z okablowaniem - instalacja kabla telekomunikacyjnego w budynku - instalacja punktu dostępu sieci LAN dla dołączenia użytkowników serwera do sieci LAN 4. Instalacje bezpieczeństwa Pomieszczenie serwera należy wyposażyć w instalacje: - sygnalizacji pożaru -optyczne czujki dymowe - włamania czułki ruchu - kontroli dostępu- zamkiem z ryglem magnetycznym wyzwalanym z czytnika kart magnetycznych lub chinowych z manipulatorem kodowym 5. Instalacje dla parametry środowiskowych - Instalacja klimatyzatora 0

11 - Urządzenie monitorowania środowiska w pomieszczeniu Jak z powyższego wynika adaptacja pomieszczenia serwera, w zależności od warunków lokalnych, może obejmować różne rodzaje i zakres prac. Dla potrzeb analiz mogą jedynie być określone jako kwota ryczałtowa Oszacowanie przepustowości łącza do Internetu Oszacowanie przeprowadzono dla wartości średnich biorąc pod uwagę założenia (patrz punkt 3.2). Biorąc pod uwagę, że oszacowanie wykonano dla wartości średnich i aktualnie przesyłane strony i (użytkowe) mają większą pojemność zakłada się przepustowość kilka razy większą do obliczonej i przybliżeniu do wielości typowych na rynku. Tabela 3 Oszacowanie przepustowości łącza dostępu do Internetu LP. Rodzaj aplikacji Ilość danych [bit] Liczba transferów / s Wariant I Wariant II Liczba użykowników Web-browsing HTML , (dostęp do serwera) , (transfer serwer do serwera) , (dostęp do serwera) - spam , (transfer serwer do serwera) - spam Suma przepustowości , W wobec powyższego przyjmuje się, niezależnie od wariantu realizacji: - dla firmy malej łącze o przepustowości do / od abonenta 024 kbit/s / 256 kbit/s, - dla firmy średniej łącze o przepustowości do / od abonenta 4096 kbit/s / 52 kbit/s Oszacowanie kosztów instalacji i eksploatacji Dla oszacowania kosztów przyjęto następujące założenia:

12 - analizę opracowano dla konfiguracji 50 i 250 użytkowników dla wariantu inwestycyjnego i usługowego, - cenę oprogramowania firmy Microsoft na postawie cenników autoryzowanych sprzedawców, - cenę za usługi hostingu wg oferty firmy DCS Computer Consultants Group zamieszczonej na stronie - koszt łącza dostępu do Internetu określono na podstawie TP S.A., - wykorzystanie funkcji wirtualnego firewall a, spowodowało, że uznano nie ma potrzeby używania odrębnego urządzenia, - dla konfiguracji nie występujących w cennikach dla zadanej liczby użytkowników przyjęto ceny proporcjonalnie, - wszystkie prace instalacyjne serwera wykonuje zatrudniony administrator koszt etatu administratora 9000 zł miesięcznie, - koszt przygotowania pomieszczenie dla instalacji serwera przyjęto ryczałtowo 20 tys. zł. 2

13 Tabela 4 Analiza kosztów wariantów inwestycyjnego i usługowego Lp. Specyfikacja cena Wariant I Wariant II Liczba użytkowników I. I. Infrastruktura podstawowa - dostęp do Internetu Koszty jednorazowe Instalacja usługi dostęp do Internetu DSL TP dla. wszystkich opcji Serwer DHCP dla funkcjonalności routera z translacją adresów NAT (jednorazowa) Razem jednorazowe - infrastruktura podstawowa I.2 Koszty miesięczne. DSL kbit/s / 256 kbit/s (miesięczna) DSL kbit/s / 52 kbit/s (miesięczna) Zaawansowany pakiet bezpieczeństwa realizowany w oparciu o wirtualny Firewall realizowany na platformie TP (miesięczna) 4. Opłaty miesięczne razem II. Instalacja serwera (jednorazowe). Prygotowanie pomieszczenia + instalacje Serwer Intel P4 3,2 GHz, GB RAM, dysk 2x GB i streamer do backupu Serwer Intel P4 3,2 GHz, 2 GB RAM, dysk 4x GB i streamer do backupu Windows Server Ent 2003 R2 Win32 PL użyt Windows Server Ent 2003 R2 Win32 PL użyt Exchange Server 2003 Enterprise English użyt Exchange Server 2003 Enterprise English użyt Oprogramowanie do backupu (Symantec 9. BackupExec + agent dla Exchange Server) Certyfikat SSL dla bezpiecznego dostępu przez 0. OWA i RPC over HTTPS (w pierwszym roku) Instalacja serwera razem III.. Koszt serwisu sprzętu 0 % ceny Koszt ekspoatacji serwera - miesięcznie Zatrudnienie administratora całkowity koszt etatu 2. miesięcznie (0,5-50 użyt. i,5 użyt.) Razem koszt ekploatacji serwera IV. Koszt usługi hostingu Exchange. Jednorazowa opłata instalacyjna 25 szkrzynek Firma 25 GB - 25 skrzynek miesiecznie V. Podsumowanie wariantów. Koszty za opłaty jednorazowe (bez VAT) zł Koszty miesięczne rocznie (bez VAT) zł Koszty roczne razem (bez VAT) zł VI. Koszty roczne/ użytkonika (bez VAT) zł Parametry odnoszące się do usług i aplikacji Niezależnie do sposobu realizacji, czy aplikacje wykonywane są na lokalnym serwerze, czy sieciowo, dla użytkownika istotne są parametry związane z danymi aplikacjami. 3

14 Oszacowanie parametrów dla danych rodzajów aplikacji jest niezbędne dla: - oszacowania przepustowości sieci, - określenia parametrów SLA. W oparciu o zamieszczoną niż tabelę oszacowano niezbędną przepustowość łącza dostępu do Internetu. Tabela 5 Docelowe parametry wydajnościowe wg zastosowań wg Tabeli I.2/G.00 Parametry wydajnościowe Typowa Stopień i wartości docelowe Lp Zastosowania liczba symetrii Opóźnienie w Utrata danych jednym kierunku informacji. Zalecane < 2 s Przeważający Web-browsing /stronę jednokierunko ~0 KB Zero HTML Akceptowane < 4 s / wy stronę 2. Zbiory danych transfer/wyszukiwa nie 3. Usługi transakcyjne o wysokim priorytecie np. e-commerce, ATM 4. Zarządzanie/ sterowanie 5. Stały obraz Gry interaktywne Telnet (dostęp do serwera) (transfer serwer do serwera) Fax ("real-time") Fax (zapisz & przekaż) Transakcje o niskim priorytecie Usenet Przeważający jednokierunko wy Dwukierunkow y Dwukierunkow y Jednokierunko wy Dwukierunkow y Dwukierunkow y (asymetryczny ) Przeważający jednokierunko wy Przeważający jednokierunko wy Przeważający e jednokierunko wy Przeważający jednokierunko wy Przeważający jednokierunko wy Przeważający jednokierunko wy 0 KB-0 MB < 0 KB Zalecane < 5 s Akceptowane < 60 s Zalecane < 2 s Akceptowane < 4 s Zero Zero ~ KB < 250 ms Zero < 00 KB Zalecane < 5 s Akceptowane < 60 s Zero < KB < 200 ms Zero < KB < 200 ms Zero < 0 KB Zalecane < 2 s Akceptowane < 4 s Zero < 0 KB Może być kilka minut Zero ~ 0 KB < 30 s/stronę ~ 0 KB Może być kilka minut <0-6 BER <0-6 BER < 0 KB < 30 s Zero Może być MB lub więcej Może być kilka minut Zero 4

15 3.8. Koszty, a SLA W analizowanym przypadku trudno jest określić zależności ekonomiczne między parametrami oraz warunkami SLA. W wariancie I inwestycyjnym komunikacja wewnątrz firmy będzie odbywała się poprzez sieć LAN i parametry usług będą zależały głównie od wydajności serwera. W wariancie II usługowych komunikacja będzie się odbywała do użytkowników: - wewnętrznych poprzez łącze dostępowe do siedziby firmy, - zewnętrznych poprzez łączenie z centrum danych dostawcy usługi. W wariancie I mogłaby to być zależność między wydajności serwera, a jego ceną. W wariancie II jest trudno jest ocenić, ponieważ w sieci Internet nie stosowane są mechanizmy gwarancji pasma. Można sądzić, że łącze większej przepustowości będzie gwarantowało większe wydajności. W tym przypadku nie ma także mechanizmów zapewniającym gwarancje parametrów transmisji z serwerem zainstalowanym u dostawcy usług. Biorąc pod uwagę wyniki analizy SWOT i ekonomicznej dla firmy korzystne będzie w przypadku, jeśli: - zamierza wdrażać systemy informatyczne i budować własną infrastrukturę teleinformatyczną realizować usługi poczty elektronicznej w oparciu o własny serwer, - zamierza ograniczyć zastosowania tylko do poczty elektronicznej i pracy grupowej może wziąć pod uwagę korzystanie z usługi sieciowej biorąc pod uwagę obniżenie kosztów. 4. Monitorowanie parametrów usług Z punktu widzenia odbiorcy usług pomiary parametrów powinny być wykonywane w punkcie dostępu odbiorcy do usługi. Dla monitorowania postanowień umowy SLA nie powinno wykorzystywać się mierników związanych z wewnętrznymi systemami dostawcy wspierającymi działanie usługi głównej. Dla odbiorcy znaczenie mają tylko te parametry, które są mierzone w punkcie dostępu odbiorcy do usługi. Właściwe konstruowanie mierników umów SLA jest zadaniem obydwu stron kontraktu i wymaga od negocjatorów pewnej znajomości domeny technicznej która stoi za definicją określonych parametrów. Z tego punktu widzenia w negocjowaniu definicji parametrów ze strony odbiorcy powinny uczestniczyć osoby rozumiejące naturę monitorowanych procesów. Konstruowane mierniki powinny być oparte o uznane standardy funkcjonujące na rynku by zapewnić łatwość i utrzymania i adaptacji do zmieniających się wymagań dotyczących monitorowanych procesów. 4.. Systemy zarządzania w pomiarze parametrów SLA Fundamentalnym elementem umów SLA (ang. Service Level Agreement) zawieranych zarówno między dwoma firmami, jak wewnętrznie między działami firmy, jest możliwość obiektywnego pomiaru parametrów SLA przez obie strony umowy. Obecnie najczęstszym źródłem danych o charakterze technicznym są systemy zarządzania sieciami komputerowymi lub systemami informatycznymi. Większość współczesnych systemów operacyjnych, urządzeń sieciowych, a nawet urządzeń peryferyjnych pozwala na gromadzenie szeregu danych pomiarowych. Podstawowe obszary działania systemów zarządzania definiuje standard ISO/D Obejmują one zarządzanie: obsługą błędów, konfiguracją, rozliczeniami, wydajnością i zabezpieczeniami. Obsługa błędów oznacza możliwość wykrywania, izolowania i usuwania niesprawności w trakcie działania. Zarządzanie konfiguracją pozwala na sprawdzenie konfiguracji każdego elementu sieci oraz dokonywanie w niej odpowiednich zmian. Rozliczenia, pojęcie bardzo rzadko pojawiające się w kontekście sieci TCP/IP, oznaczają możliwość monitorowania kosztów połączeń i wykorzystania zasobów sieci. Zarządzanie 5

16 wydajnością to przede wszystkim monitorowanie ruchu w sieci w celu określenia ew. wąskich gardeł. Zarządzanie bezpieczeństwem zaś, to kontrola i autoryzacja dostępu, szyfrowanie danych oraz alarmowanie o wszelkich przypadkach naruszenia zasad bezpieczeństwa. W zakresie niniejszej pracy znajdują się przede wszystkim zagadnienia związane z monitorowaniem złożonych systemów informatycznych. Obecnie praktycznie wszystkie tego typu systemy oparte są o protokół SNMP (ang. Simple Network Management Protocol) 4.2. Architektura systemu zarządzania Zwykle budowa systemu zarządzania jest bardzo prosta. Składa się on z elementów (nazywanych agentami) pozwalających na monitorowanie i zarządzanie jakimś obiektem (komputerem, urządzeniem sieciowym itp.) i ze stacji zarządzania. Agenci mogą to być części systemu (np. oprogramowania), moduły sprzętowe lub zupełnie osobne urządzenia. Komunikacja pomiędzy agentami, a stacją zarządzającą może się odbywać na dwa sposoby: przy wykorzystaniu tej samej sieci, którą zarządzamy lub poprzez stworzoną do tego celu sieć odrębną 2. Komunikacja jest zwykle inicjowana przez stację zarządzającą, która stale sprawdza stan poszczególnych agentów i zarządzanych przez nich urządzeń. Agenci rozpoczynają komunikację ze stacją tylko w razie sytuacji krytycznych (awaria, przekroczenie określonych wcześniej limitów itp.). W niektórych przypadkach pomiędzy agentami a stacją zarządzającą mogą znajdować się urządzenia pośredniczące (ang. proxy). Urządzenia takie są potrzebne np. wtedy, gdy agent i stacja zarządzająca korzystają z różnych protokołów komunikacji. Pełnią one wtedy rolę tłumacza. W przypadku bardzo rozbudowanych sieci lub wtedy, gdy stała bezpośrednia łączność pomiędzy agentem a stacją zarządzającą jest zbyt kosztowna (np. w przypadku sieci rozległych) stosuje się tzw. super-agentów. Są to zazwyczaj komputery, które zbierają dane od agentów z wyróżnionej części sieci (a więc pełnią dla nich niejako rolę stacji zarządzającej), dokonują wstępnej obróbki i agregacji informacji, a następnie wysyłają już przetworzone dane do centralnej stacji zarządzającej Simple Network Management Protocol Pierwsze mechanizmy zarządzania dla sieci TCP/IP powstały jeszcze w latach siedemdziesiątych. Należał do nich protokół ICMP (Internet Control Message Protocol). Pozwalał on między innymi na testowanie połączeń pomiędzy poszczególnymi węzłami sieci oraz na sprawdzenie opóźnień jakie w tej sieci występują. SNMP (989) jest następcą pierwszego protokołu zarządzania powstałego dla sieci TCP/IP. Był to Simple Gateway Monitoring Protocol (987). Równolegle z nim powstała wersja protokołu CMIP (ang. Common Management Information Protocol) dla sieci TCP/IP, definiująca zarówno protokół zarządzania sieciami, jak i dostępne usługi i bazy danych przechowujące informacje o urządzeniach. Ponieważ liczono się z szybkim wprowadzeniem standardów ISO-OSI, protokół SNMP był traktowany jako szybkie rozwiązanie tymczasowe. Docelowym protokołem miał być CMIP. Stało się jednak inaczej. Ze względu na bardzo skomplikowaną strukturę i nie mniej skomplikowaną implementację, CMIP nie zdobył szerszej popularności; natomiast SNMP - właśnie dlatego, że był bardzo prymitywny, ale za to nie stawiał wielkich wymagań przed sprzętem, jest najczęściej wykorzystywanym obecnie protokołem zarządzania w sieciach komputerowych. Protokołem transportowym dla SNMP jest UDP (ang. User Datagram Protocol). Budowa ramek SNMP i sposób jego działania jest bardzo prosty. 2 W sieciach telekomunikacyjnych, często stosowanym rozwiązaniem jest przesyłanie informacji systemu zarządzania wprawdzie przy użyciu tej samej sieci fizycznej, ale wyodrębnionym kanałem, tak by nie wpływał on na przesyłanie danych. 6