Relacja z pielgrzymki do Ziemi Świętej

Transkrypt

1 Relacja z pielgrzymki do Ziemi Świętej 30 października 7 listopada 2009 r. Wyjazd Jest piątek, 30 października, godz Gromadzimy się na placu przed kościołem Matki BoŜej Fatimskiej w Gdańsku. Jesteśmy juŝ w autobusie. Zaraz wyruszymy w pierwszy etap naszej podróŝy do Ziemi Świętej na lotnisko Okęcie w Warszawie. Ks. Proboszcz Piotr Tworek przyszedł, by nas poŝegnać. Modlimy się wspólnie, po czym Ksiądz Piotr udziela nam błogosławieństwa i kropi wszystkich wodą święconą. Kilka minut później ruszamy do Warszawy, zabierając po drodze pozostałych pielgrzymów we Wrzeszczu przy Manhattanie i w Gdańsku przy kościele św. Jakuba. Jadą z nami organizatorzy pielgrzymki p. Krzysztof i p. Joanna oraz księŝa: Janusz Herman z parafii Matki BoŜej Fatimskiej w Gdańsku-śabiance, Bartłomiej Wittbrodt z parafii Błogosławionego Michała Kozala Biskupa i Męczennika w Pruszczu Gdańskim i ojciec Piotr Nowak z kościoła św. Jakuba w Gdańsku Głównym. Na razie stanowimy jedną grupę. 31 października Warszawa Taba Betlejem Po krótkim postoju w Glinojecku docieramy do Warszawy o godz Samolot mamy dopiero o Wykorzystujemy ten czas, by coś zjeść, porozmawiać. Nawiązujemy pierwsze znajomości. W Warszawie dołączają do nas pielgrzymi z Poznania i stolicy. Zostajemy podzieleni na dwie grupy. Jedną stanowią pielgrzymi z śabianki i Warszawy oraz księŝa Janusz i Bartłomiej oraz p. Krzysztof jako nasz pilot. W drugiej grupie znajdują się pozostali pielgrzymi z Gdańska i Poznania z panią Joanną i ks. Piotrem. O godz rozpoczyna się odprawa. Teraz czas biegnie juŝ szybko. Wsiadamy do samolotu linii Centralwings i lecimy do Taba w Egipcie. Docieramy na miejsce po niecałych 4 godzinach lotu. Na lotnisku musimy wypełnić kilka formularzy, po czym udajemy się do dwóch autobusów, które zawiozą nas do granicy egipsko-izraelskiej. Granicę przekraczamy pieszo. Jesteśmy dość szczegółowo kontrolowani, zwłaszcza po stronie izraelskiej. Trwa to bardzo długo. Wreszcie około godz czasu miejscowego (w Polsce jest dopiero 18.30) wyruszamy w dalszą drogę do Betlejem. Ku naszemu miłemu zaskoczeniu od granicy jedziemy autokarami w biało-czerwowych barwach z wymalowanymi duŝymi białymi orłami. Te autokary będą nam towarzyszyć przez cały pobyt w Izraelu. Po drodze zatrzymujemy się na krótką przerwę. Do hotelu Angel w Betlejem docieramy o godz To juŝ niedziela. Wszyscy jesteśmy zmęczeni i trochę głodni. Nikt nie przewidywał, Ŝe podróŝ będzie trwała tak długo. Poznajemy naszą przewodniczkę p. Małgosię, otrzymujemy klucze do swoich pokoi (2-osobowych) i udajemy się do jadalni na posiłek. Jak to dobrze, Ŝe czekali na nas tak długo z kolacją. Jutro, a właściwie juŝ dziś, rozpoczniemy naszą wędrówkę po tej świętej ziemi. 1 listopada Betlejem Rozpoczynamy naszą wędrówkę po ścieŝkach, którymi chodzili apostołowie i Jezus. Po śniadaniu udajemy się na Pole Pasterzy w Betlejem. To tu pasali owce pasterze, którym anioł obwieścił radosną nowinę o narodzinach Mesjasza (Łk 2, 8-20). Teraz w tym miejscu stoi kościół. W Polsce wszyscy stoją dziś przy grobach swoich zmarłych, a my w kościele na Polu Pasterzy śpiewamy kolędę Gdy się Chrystus rodzi. Następnie udajemy się do pobliskiej Groty Anioła. To 1

2 jedna z takich grot, w których mieszkali pasterze doglądający owiec na pastwisku. Nasi księŝa odprawiają tu Mszę św. JakŜe inaczej brzmi ewangelia o narodzinach Jezusa (Łk 2, 1-7). Jesteśmy wzruszeni, wielu z nas ukradkiem ociera łzy. Po wyjściu z Groty Anioła podziwiamy piękną fontannę Dawida i rzucamy okiem na krajobrazy wokół Pola Pasterzy. Udajemy się do Ein Karem. Tam mieszkali św. ElŜbieta i Zachariasz rodzice Jana Chrzciciela. W miejscu ich letniego domu stoi dziś Kościół Nawiedzenia. Niestety, przybywamy kilka minut za późno właśnie zaczęła się przerwa, kościół będzie zamknięty przez najbliŝsze 2,5 godziny. Tworzymy krąg przed bramą kościoła. Pani Małgosia czyta nam fragment Pisma św. mówiący o nawiedzeniu św. ElŜbiety przez Maryję (Łk 1,39-45), a następnie, trzymając się za ręce, słuchamy tekstu Magnificat (Łk 1,46-55). W Ein Karem jest jeszcze kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela, ale poniewaŝ dziś jest święto, jest on zamknięty. Jedziemy więc dalej. Docieramy do Groty Mlecznej. Nad wejściem do groty znajduje się figura przedstawiająca Matkę BoŜą Karmiącą. Wg legendy, kiedy Święta Rodzina uciekała do Egiptu, zatrzymała się w tym miejscu, by Maryja mogła nakarmić Jezusa. Wówczas kilka kropel pokarmu upadło na skałę, a ta natychmiast zrobiła się mleczno-biała. Do Groty Mlecznej przybywają kobiety, które pragną mieć dzieci, by prosić Matkę BoŜą o wstawiennictwo. W Grocie widzimy rzeźbę i obraz Matki BoŜej Karmiącej oraz figurę Świętej Rodziny na osiołku. Wspólnie śpiewamy kolędę LulajŜe Jezuniu. Z Groty Mlecznej udajemy się do Bazyliki Narodzenia Jezusa Chrystusa. Oprócz nas są tu inni pielgrzymi. Wchodzimy do kościoła przez niskie drzwi trzeba się mocno nachylić, Ŝeby wejść. Kiedyś drzwi były wysokie, zostały zmniejszone, by uniemoŝliwić wprowadzanie zwierząt do kościoła. W kościele jest duŝo pielgrzymów. Chcemy zejść do Groty Narodzenia, w której znajduje się 14-to ramienna Gwiazda Betlejemska. Zdejmujemy medaliki, wyciągamy róŝańce i inne dewocjonalia, by połoŝyć je na chwilę przy Gwieździe, aby zostały uświęcone w tym szczególnym miejscu. Czekamy w kolejce, by wejść do groty. W tym czasie odpalamy zakupione wcześniej świece od ognia betlejemskiego. Świece zostają po chwili zdmuchnięte, ale wierzymy, Ŝe w ten sposób zaniesiemy światełko pokoju do naszych domów. Po chwili schodzimy do Groty Narodzenia. Panuje tu tłok, kaŝdy chce uklęknąć na chwilę w miejscu, gdzie narodził się Zbawiciel. Znów ogarnia nas wzruszenie. Tych chwil wzruszenia będzie jeszcze wiele podczas naszej pielgrzymki. Wychodzimy z groty, by obejrzeć kościół. Zachwycają nas piękne drzwi do bazyliki ufundowane przez Ojca św. Na dziś to juŝ wszystko. Wracamy do hotelu Angel na pyszną obiadokolację. 2 listopada Betlejem - Cezarea Nadmorska Hajfa Nazaret Rano czeka nas niemiła niespodzianka pada deszcz. W Betlejem się cieszą, czekają na ten deszcz od dawna. My jesteśmy pełni obaw, czy uda się zaplanowany na dziś spacer nad Morzem Śródziemnym. Po śniadaniu zabieramy nasze bagaŝe i udajemy się do Cezarei Nadmorskiej. W autobusie śpiewamy Kiedy ranne wstają zorze i modlimy się krótko o dobrą drogę i pogodę. Mamy przed sobą ponad godzinę jazdy. Dziś Dzień Zaduszny. Wypisujemy na kartkach imiona naszych bliskich zmarłych. Po drodze odmawiamy róŝaniec w ich intencji. Gdy docieramy do Cezarei, na chwilę przestaje padać, ale juŝ kilka minut później z nieba leją się strugi deszczu. 2

3 Jesteśmy prawie przy nabrzeŝu, ale musimy zrezygnować ze spaceru. JuŜ jesteśmy przemoczeni, a przed nami jeszcze cały dzień pielgrzymowania. Mamy nadzieję, Ŝe pogoda się poprawi. Ruszamy dalej. DojeŜdŜamy do staroŝytnego akweduktu. Na chwilę przestaje padać, ale wieje silny wiatr. Wysiadamy z autobusu, by zrobić kilka zdjęć. Pogoda nam sprzyja. Zaczyna padać dopiero, gdy ruszamy dalej. Docieramy do Hajfy. To trzecie co do wielkości miasto Izraela. LeŜy ono na zboczach Góry Karmel (ok. 550 m n.p.m.). Nawiedzamy kościół Stella Maris, w którym znajduje się Grota Eliasza. Na Górze Karmel prorok Eliasz pokonał 450 wyznawców Baala (1 Krl 18, 1-46). Po tym wydarzeniu ukrywał się w grocie przed królem Achabem i królową Izebel. Z kościoła udajemy się na chwilę na taras widokowy przy latarni morskiej, by popatrzeć na port i miasto. WyjeŜdŜając z Hajfy, podziwiamy z autobusu piękne Ogrody Bahaistów. Ruszamy w dalszą drogę. Zatrzymujemy się na posiłek w kibucu Mizra. Pada deszcz, więc w środku jest duŝo ludzi. Spotykamy inne polskie pielgrzymki. Kto chce coś zjeść musi dość długo stać w kolejce, ale warto, bo jedzenie jest pyszne i na dodatek tanie. Po godzinie jedziemy dalej. W autobusie odmawiamy Anioł Pański. PrzyjeŜdŜamy do Nazaretu pod Bazylikę Zwiastowania. Wzrok przyciąga misternie wykończona betonową koronką kopuła w kształcie odwróconej lilii, wieńcząca dach bazyliki. Na fasadzie kościoła wypisany jest tekst Salve Regina. Na drzwiach do kościoła znajdują się płaskorzeźby ukazujące róŝne sceny z Ŝycia Jezusa. Wchodzimy do środka. Na ścianach zawieszone są obrazy przedstawiające Matkę BoŜą z róŝnych stron świata. Wśród nich jest teŝ obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Słuchamy fragmentu ewangelii mówiącego o Zwiastowaniu (Łk 1, 26-38). Schodzimy na moment do Groty Zwiastowania, gdzie odmawiamy wspólnie modlitwę Zdrowaś Mario. W Bazylice Zwiastowania mamy zaplanowaną Mszę św. na godz Mamy jeszcze sporo wolnego czasu. Ks. Janusz proponuje, by odprawić Mszę św. w innym miejscu, gdzie bylibyśmy sami, a nie w towarzystwie innych grup pielgrzymkowych. Podoba nam się ten pomysł. Udajemy się do pobliskiego kościoła św. Józefa. Okazuje się, Ŝe nie ma tu innych pielgrzymów. O godz uczestniczymy we Mszy św., którą nasi księŝa odprawiają w intencji tych wszystkich, których imiona wypisaliśmy na wypominkach. Po Mszy św. oglądamy kościół. Stoi tu rzeźba przedstawiająca św. Józefa i kilkuletniego Jezusa. WitraŜe w oknach przypominają sceny z Ŝycia św. Józefa. Przyglądamy się szczególnie witraŝowi ukazującemu, jak Jezus przeprowadza konającego Józefa do domu Ojca. Schodzimy do Groty św. Józefa. Tu równieŝ witraŝe w oknach zawierają sceny związane ze św. Józefem. Wychodzimy z kościoła. Pani Małgosia pokazuje nam drzewo rosnące obok bazyliki. To drzewo figowe. Ma duŝe liście. Takimi właśnie liśćmi okrywali się w raju Adam i Ewa, kiedy po zjedzeniu jabłka z drzewa zakazanego zauwaŝyli, Ŝe są nadzy. Deszcz ciągle pada. Mamy jeszcze trochę czasu do kolacji, więc p. Małgosia zabiera nas do kawiarni na kawę i miejscowe ciasteczka podawane na gorąco. Są bardzo słodkie, ale mają ciekawy smak. Dzień dobiega końca. Jeszcze tylko sklep z pamiątkami i udajemy się do hotelu Galileo w Nazarecie na zasłuŝony wypoczynek. Jesteśmy przemoczeni i zziębnięci, ale zadowoleni, Ŝe mimo niepogody, udało nam się zrealizować program na dziś. W hotelu czeka na nas pyszny posiłek. 3

4 3 listopada Nazaret - Kana Galilejska Góra Ośmiu błogosławieństw Jezioro Genezaret Kafarnaum Tabga Jardenit Tyberiada - Nazaret Dzień zaczyna się śniadaniem o godz Dziś znów pada deszcz. Padało całą noc. Ale niebo wyraźnie się przejaśnia. Czy uda się zaplanowany na dzisiaj rejs po Jeziorze Genezaret? WyjeŜdŜamy przed 8.00 do Kany Galilejskiej, by być pierwszą grupą na Mszy św. W autobusie modlimy się, prosząc przede wszystkim o dobrą pogodę. Jesteśmy w Kanie troszeczkę za szybko, ale po chwili oczekiwania moŝemy wejść do środka. Pierwszą rzeczą, jaką widzimy, jest kamienna stągiew. To jedna ze stągwi z wesela w Kanie, podczas którego Jezus przemienił wodę w wino (J 2,1-12). Udajemy się do Kościoła Cudu, w którym w prezbiterium umieszczono symboliczne stągwie, przypominające wydarzenia sprzed prawie 2000 lat. Zaraz rozpocznie się tu naboŝeństwo sióstr, które opiekują się kościołem. Przechodzimy więc do sąsiedniej kaplicy, w której nasi księŝa odprawiają Mszę św. w podanych przez nas intencjach. Modlimy się głównie w intencjach małŝeństw. W naszej grupie jest pięć par małŝeńskich, które podczas eucharystii odnawiają przyrzeczenia ślubne. Najstarsza para ma za sobą 43 lata wspólnego Ŝycia, najmłodsza 6. Ks. Janusz w kazaniu przypomina dzień zaślubin. Słowa kieruje do obecnych par małŝeńskich, ale tak naprawdę kaŝda osoba, która stanęła juŝ na ślubnym kobiercu moŝe uwaŝać, Ŝe to właśnie do niej kierowane są słowa płynące z ambony. Wielu z nas ociera łzy. Następuje moment odnowienia przyrzeczeń. MałŜonkowie stają naprzeciwko siebie, podają sobie ręce i powtarzają za ks. Bartkiem słowa przysięgi. Potem jeszcze poświęcenie obrączek. Na koniec ks. Janusz błogosławi indywidualnie kaŝde małŝeństwo. Po Mszy św. idziemy do sklepu z pamiątkami na degustację wina weselnego. Mamy teŝ okazję zakupić wino jako pamiątkę pobytu w Kanie. W drodze do autobusu zatrzymujemy się na chwilę przed kościołem apostoła Bartłomieja, który pochodził z Kany. Kierujemy się do naszego autokaru, by ruszyć w dalszą drogę. Pogoda wyraźnie się poprawia, jest nadzieja, Ŝe rejs się uda. Zmierzamy w kierunku Góry Błogosławieństw. Na tej Górze Jezus wygłosił kazanie, w którym zawarł 8 błogosławieństw i 3 przekleństwa (Łk 6, 20-26). W kościele Ośmiu Błogosławieństw na witraŝach okiennych wypisane są treści zawarte w błogosławieństwach. Kościół na Górze usytuowany jest w pięknym ogrodzie, z którego rozciąga się widok na Jezioro Genezaret. Z Góry Błogosławieństw jedziemy nad Jezioro Galilejskie (Genezaret). To nad tym jeziorem Jezus powołał pierwszych uczniów (Mk 1, 16-20). Spotykamy tam drugą grupę naszej pielgrzymki, z którą wspólnie będziemy pływać po jeziorze. Kiedy wchodzimy na statek, zaczyna padać deszcz. Na jeziorze są duŝe fale, które bardzo kołyszą statkiem. Śpiewając Mazurek Dąbrowskiego, wciągamy polską flagę na maszt. Podczas rejsu słuchamy fragmentu ewangelii, mówiącego o uciszeniu burzy na morzu (Łk 8,22-25) oraz rozwaŝań, głoszonych przez ojca Piotra. Śpiewamy Barkę, a potem Na jeziorze wielka burza oraz Idzie Jezus. Fale na jeziorze uspakajają się i wygląda słońce Z pokładu oglądamy wzgórza izraelskie oraz widoczne w oddali Wzgórza Golan na granicy syryjsko-izraelskiej, na których do końca sierpnia stacjonowały polskie wojska. Nasz rejs trwa niecałą godzinę. 4

5 Z przystani udajemy się do Kafarnaum. To miejscowość związana ze św. Piotrem. Jezus przebywał w Kafarnaum przez 20 miesięcy. W tym czasie nauczał w synagodze, której ruiny moŝemy oglądać, oraz uzdrawiał chorych (Mk 1, 32-34, Mt 8,5-13) i wypędzał złe duchy (Łk 4, 31-37). W Kafarnaum stoi do dziś dom, w którym mieszkał św. Piotr. To tu Jezus uzdrowił jego teściową (Łk 4, 38-41). Nad domem wybudowano Kościół św. Piotra kształtem przypominający rybę. Przed kościołem stoi figura św. Piotra z kluczami w jednej ręce i pastorałem w drugiej. Poznając miejsca związane z działalnością Jezusa i Jego uczniów mamy moŝliwość zaspokoić nie tylko zmysły wzroku, dotyku i węchu, ale równieŝ smaku. W pobliskiej restauracji zamawiamy Rybę św. Piotra. Do głównego dania dostajemy mnóstwo surówek, daktyle oraz kawę. Wg tradycji to właśnie takie ryby spoŝywali apostołowie. Po posiłku jedziemy dalej. Przed nami Tabga. Znajdują się tu dwa kościoły związane z działalnością Jezusa. Pierwszym z nich jest Kościół RozmnoŜenia Chleba, przed którym stoją staroŝytne naczynia do wytłaczania oliwy z oliwek: kamienna prasa oraz kadź. Kościół jest bardzo prosty, jedyną ozdobą jest olbrzymi świecznik na 12 świec zawieszony nad ołtarzem oraz mozaika ułoŝona pod ołtarzem, symbolizująca chleb i ryby, które Jezus rozmnoŝył (Łk 8,12-17). Na naszym pielgrzymim szlaku jest jeszcze Kościół Prymatu św. Piotra, stojący nad brzegiem jeziora. Prowadzi do niego aleja wysadzana drzewami. Siadamy na kamieniach przed kościołem, by wysłuchać fragmentu ewangelii o ustanowieniu św. Piotra Pasterzem Ludzi (J 21, 15-19). Wchodzimy do kościoła. Uwagę przyciąga skała Mensa Christi znajdująca się tuŝ przy ołtarzu. Na tej skale Jezus zjadł śniadanie ze swymi uczniami po zmartwychwstaniu (J 21, 1-14), zanim przekazał Piotrowi władzę pasterską. Dotykamy skały, której dotykał Jezus, modlimy się w ciszy, by za chwilę ruszyć w dalszą drogę. Docieramy do Jardenit nad rzeką Jordan. Nad Jordanem miał miejsce chrzest Jezusa (Łk 3, 21-22). Właściwe miejsce chrztu Jezusa znajduje się na drugim brzegu Jordanu, w Jordanii. Pielgrzymi nawiedzający Izrael symbolicznie przyjmują Jardenit jako miejsce odnawiania przyrzeczeń chrzcielnych. Przychodzimy nad rzekę. Panuje tu tłok. Wielu pielgrzymów ubranych jest w białe szaty chrzcielne, które moŝna nabyć na miejscu. My ograniczamy się do wejścia do wody po kostki. Ks. Bartłomiej zadaje nam pytania o naszą wiarę, a my po kolei wyrzekamy się zła i wyznajemy wiarę w Boga. Następnie kolejno wchodzimy do wody, a ksiądz Janusz błogosławi nas, polewając nasze głowy wodą z Jordanu. Po chrzcie przechodzimy jeszcze pod tablicę w języku polskim upamiętniającą chrzest Jezusa. Program dzisiejszego dnia został zrealizowany. Pani Małgosia zabiera nas jeszcze do Tyberiady, do firmowego sklepu fabryki kosmetyków zawierających minerały z Morza Martwego. Zapoznajemy się z właściwościami kosmetyków, równieŝ leczniczymi, po czym wielu z nas zakupuje wybrane produkty. Mieliśmy jeszcze pospacerować główną ulicą Tyberiady, ale poniewaŝ znów zaczyna padać, jedziemy do hotelu w Nazarecie. Po kolacji czeka nas jeszcze jedna atrakcja. MałŜeństwa, które odnowiły w Kanie swoje ślubowania, zapraszają nas na wesele. Gromadzimy się w sali hotelowej. Śpiewamy Sto lat, pijemy toast za zdrowie młodych par, zostajemy poczęstowani tortem, księŝa przebrani za szejków wręczają certyfikaty świadczące o odnowieniu przyrzeczeń małŝeńskich i zaczyna się zabawa. Tańczymy przy polskich utworach, śpiewamy polskie piosenki i przyśpiewki weselne. Około godz udajemy się do swoich pokoi. 5

6 4 listopada Nazaret Góra Tabor Jerycho Morze Martwe Betania - Jerozolima Dzisiaj opuszczamy Nazaret. Z samego rana udajemy się na Górę Tabor (562 m n.p.m.), na którą wjeŝdŝamy busami. To na tej górze Jezus przemienił się w obecności Piotra, Jana i Jakuba (Łk 9,28-36). W polowej kaplicy św. Jerzego zostaje odprawiona Msza św., podczas której modlimy się głównie w intencji księŝy. Po Mszy św. udajemy się do Bazyliki Przemienienia. Malowidło na ścianie w prezbiterium ukazuje moment przemienienia się Jezusa, zaś kaplice boczne poświęcone są MojŜeszowi i Eliaszowi, którzy stanęli obok Jezusa w momencie przemienienia. Z Góry Tabor udajemy się do najstarszego miasta świata Jerycha. Zatrzymujemy się przy drzewie zwanym sykomorą Zacheusza. Na to właśnie drzewo wszedł Zacheusz, by zobaczyć przechodzącego Jezusa (Łk 19,1-10). Jedziemy dalej, by po chwili stanąć u podnóŝy Góry Kuszenia (350 m n.p.m., ale 600 m nad poziomem Jerycha leŝącego w depresji). Na tej właśnie górze, na Pustyni Judzkiej, przebywał Jezus 40 dni i 40 nocy, modlił się i pościł i w końcu był kuszony przez diabła (Łk 4,1-13). Na zboczach góry znajduje się grecki klasztor św. KrzyŜa. Na szczyt góry moŝna wjechać kolejką linową. Jerycho słynie z owoców. Tak słodkich daktyli nie ma nigdzie na świecie. Zatrzymujemy się w mieście na posiłek, po którym ruszamy w dalszą drogę. Jedziemy nad Morze Martwe, które leŝy w najniŝszym punkcie Ziemi (418 m poniŝej poziomu morza). Pogoda nam sprzyja, termometry pokazują około 30 stopni. Chętni mogli zaŝyć kąpieli w morzu. Zasolenie wody przy brzegu wynosi prawie 30%. To powoduje, Ŝe woda lekko unosi ciało na powierzchni. Dodatkową atrakcją jest błoto zawierające minerały, którym moŝna się wysmarować przed kąpielą. Wielu z nas korzysta z tej moŝliwości. Szkoda tylko, Ŝe kąpiel moŝe trwać nie dłuŝej niŝ 25 minut. DłuŜszy pobyt w tak słonej wodzie moŝe zaszkodzić skórze. Jesteśmy zrelaksowani po kąpieli morskiej i słonecznej. Ruszamy w dalszą drogę. Docieramy do Betanii, gdzie znajduje się kościół i grób Łazarza. Słuchamy fragmentów ewangelii związanych z Betanią (Łk 10, 38-42, J 11,1-44), wchodzimy na chwilę do kościoła, po czym udajemy się do grobu Łazarza. Schodzimy do grobu stromymi krętymi schodami wykutymi w skale. Przy grobie z trudem mieścimy się wszyscy razem. Na środku pomieszczenia znajduje się bardzo niski tunel prowadzący do sąsiedniej groty, która stanowi właściwy grób. MoŜna do niej zajrzeć przez niewielki otwór w pionowej skale. Z Betanii jedziemy do hotelu 7 Arches na Wzgórzu Oliwnym w Jerozolimie. Jest juŝ ciemno. Urzeka nas morze świateł w tym mieście. 5 listopada Jerozolima Ein Karem - Jerozolima Wychodzimy rano z hotelu. Dopiero dzisiaj doceniamy urok miejsca, w którym stoi nasz hotel. Wieczorem widzieliśmy tylko światła, teraz rozpościera się przed nami widok na całą staroŝytną część miasta. Wszystkie święte miejsca oprócz Syjonu były otoczone murem. Do miasta moŝna było wejść jedną z ośmiu bram. W centrum staroŝytnej Jerozolimy, na Wzgórzu Moria, stoi budynek ze złotą kopułą Dom na Skale w którym znajduje się kamień proroków. Schodzimy w dół stromą dróŝką do Ogrodu Getsemani. Po drodze widzimy fragment nekropolii kamienne 6

7 skrzynki, do których wkładano kości, kiedy ciało zmarłego się rozpadło. Na chwilę zatrzymujemy się przy kościele Dominus Flevit (Pan Zapłakał) przypominającym kształtem łzę. Kościół upamiętnia moment, gdy Chrystus zapłakał nad losem Jerozolimy (Łk 19,41-44). Przed kościołem spoglądamy ze zdziwieniem na rosnące tu drzewo cierniowe. Czy przypuszczaliśmy, Ŝe jego ciernie są aŝ tak długie? Koronę z takich cierni włoŝono na głowę Jezusa, kiedy został skazany na śmierć. Idziemy dalej. Poruszamy się trasą, którą Jezus wjechał do Jerozolimy na tydzień przed swoją śmiercią (Łk 19,29-40). Zachowały się tu autentyczne kamienie z czasów Chrystusa. Docieramy do Kościoła Getsemani. Został on wybudowany nad skałą, na której klęczał Jezus, gdy modlił się w Ogrójcu (Łk 22,39-53). Wokół tej skały gromadzimy się na Mszy św. Dziś modlimy się za chorych i konających. Po Mszy św. klęczymy jeszcze przy skale, modląc się w swych intencjach. Udajemy się na Górę Syjon, gdzie znajduje się Kościół Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Schodzimy do dolnego kościoła, do Krypty Zaśnięcia NMP. WraŜenie robi figura Maryi spoczywającej na katafalku. Tworzymy krąg wokół figury i śpiewamy Czarną Madonnę. Potem idziemy do górnego kościoła, w którym mieści się Wieczernik. To właśnie na Syjonie Jezus zjadł paschę ze swymi uczniami po triumfalnym wjeździe do Jerozolimy. W Wieczerniku ustanowił Sakrament Kapłaństwa i Eucharystii (Łk 22,7-20), ustanowił przykazanie miłości (J 13,31-35). Tu równieŝ powołany został 13-ty Apostoł, Maciej, po zdradzie Judasza (Dz 1,15-26). W tym miejscu w dzień Pięćdziesiątnicy pojawiły się nad Apostołami języki ognia (Dz 2,1-13). W Wieczerniku umieszczono dar Jana Pawła II rzeźbę przedstawiającą drzewo, z którego pnia wyrastają trzy gałęzie symbolizujące trzy główne religie: judaizm, chrześcijaństwo i islam, mające wspólne korzenie. Na Syjonie mieści się równieŝ grób króla Dawida. Tu panowie i panie wchodzą do osobnych części pomieszczenia odgrodzonych od siebie ścianą. Panowie muszą załoŝyć jarmułki. Jedziemy dalej. Zatrzymujemy się na chwilę przed budynkiem Knesetu parlamentu izraelskiego. Stoi tu pomnik w kształcie menory. To największa menora w Izraelu. Kolejny etap naszej pielgrzymki to Yad Vashem - Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu. Zwiedzamy Muzeum Holocaustu mieszczące się w budynku Instytutu. Następnie udajemy się pod tablice, na których wypisane są nazwiska wszystkich osób, które otrzymały medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (osoby, które ukrywały śydów). Wśród wymienionych osób, są tam nazwiska Polaków. Od tablic przechodzimy przez plac Getta Warszawskiego pod pomnik przedstawiający Henryka Goldszmita (Janusza Korczaka) z dziećmi. Wchodzimy do budynku, w którym płonie wieczny ogień oraz do mauzoleum ufundowanego przez Abe i Edit Spieglów, których 2,5-letni syn zginął w obozie koncentracyjnym w Auschwitz, poświęconemu pamięci wszystkich dzieci zamordowanych w okresie Holocaustu. Mauzoleum robi na nas ogromne wraŝenie. Zatrzymujemy się w restauracji przy Instytucie, by napić się kawy i nieco się posilić. Właściwie wyczerpaliśmy program na dzisiaj, ale jest jeszcze wcześnie. Pani Małgosia proponuje wyjazd do Ein Karem, by nawiedzić Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela, który był 7

8 zamknięty w niedzielę. Kościół stoi w miejscu domu Św. ElŜbiety i Zachariasza. Schodzimy do Groty Narodzenia św. Jana Chrzciciela. Słuchamy ewangelii mówiącej o tym wydarzeniu (Łk 1, 57-66), a następnie udajemy się pod tablicę, na której w języku polskim wypisany jest Kantyk Zachariasza. Pani Małgosia ma dla nas niespodziankę. Zawozi nas do szlifierni diamentów. Izrael słynie z wydobycia i obróbki diamentów. Na miejscu oglądamy krótki film o diamentach, a potem podziwiamy piękne kamienie oprawione w szlachetne kruszce. Na nocleg wracamy do hotelu 7 Arches w Jerozolimie. 6 listopada Jerozolima Przed nami ostatni dzień pielgrzymki. Dzisiaj idziemy na drogę krzyŝową (Via Dolorosa). Na początku drogi krzyŝowej stoi Kościół św. Anny. Wchodzimy do niego, by zobaczyć mieszczącą się w nim Grotę Narodzenia NMP. W pobliŝu kościoła znajduje się sadzawka Owcza (Betesda), w której chorzy doznawali uzdrowienia. Nad tą sadzawką Jezus uzdrowił chromego (J 5, 1-18). Od sadzawki kierujemy się do Kaplicy Skazania, w której mieści się II stacja drogi krzyŝowej. Stacja I naleŝy do muzułmanów, nie moŝemy jej zobaczyć. Następnie udajemy się do Kaplicy Biczowania. Zatrzymujemy się tu na Mszy św., podczas której dziękujemy Panu Bogu za otrzymane łaski. Po Mszy św. ruszamy dalej. Przed nami Kościół Ecce Homo. W prezbiterium widoczny jest łuk Ecce Homo. Wg tradycji pod tym łukiem Piłat wypowiedział słowa Oto człowiek (J 19,1-12). Wchodzimy do podziemi Kaplicy Skazania. Zachowały się tu autentyczne kamienie z Litostrotos (dziedzińca Pretorium), gdzie Jezus został skazany na śmierć. Stojąc na nich, słuchamy fragmentu ewangelii o wydarzeniach, które rozgrywały się na tym miejscu prawie 2000 lat temu (J 19, 1-16). W tym miejscu rozwaŝamy I i II stację drogi krzyŝowej. RozwaŜania prowadzi ks. Bartek. Przechodząc wśród kramów kupieckich na Via Dolorosa, rozwaŝamy kolejne stacje drogi krzyŝowej. Czasami przyklękamy, czasami tylko pochylamy głowy, bo panuje duŝy tłok. Stacje III i IV mieszczą się w kaplicach. Tu moŝemy wejść i w spokoju się pomodlić. Stacje od V do VIII znajdują się po prostu na ulicy. Przy V stacji ma murze widzimy odcisk ręki Jezusa, który podparł się w tym miejscu, zanim Szymon Cyrenejczyk pomógł mu nmieść krzyŝ. Stacja VI znajduje się na domu, w którym mieszkała św. Weronika. Docieramy do Bazyliki Grobu BoŜego. Jest ona wybudowana na Golgocie. W kościele panuje duŝy tłok. Zbici w ciasną gromadkę przystajemy na dłuŝszą chwilę przy stacji XI, którą opiekują się franciszkanie. Dalej posuwamy się bardzo wolno. Przed nami duŝa grupa pielgrzymów prawosławnych. Czekamy w kolejce, by uklęknąć w miejscu, gdzie stał krzyŝ na Golgocie. Nad ołtarzem wisi duŝy krzyŝ z figurą Jezusa. Miejsce, na którym stał krzyŝ, znajduje się pod ołtarzem. Mamy duŝo czasu na indywidualne rozwaŝania w czasie oczekiwania na swoją kolej. Przechodzimy dalej. Stacja XIII jest umiejscowiona przy Kamieniu Namarzenia, na którym namaszczono ciało Jezusa przed złoŝeniem do grobu. Wewnątrz Bazyliki znajduje się równieŝ Grób Jezusa. Mieści się on w wysokiej kaplicy stojącej na środku bazyliki. Tu znów czekamy w długiej kolejce ponad godzinę. Do środka wchodzi się po kilka osób. Grób Pański składa się z dwóch pomieszczeń. W pierwszym, zwanym kaplicą 8

9 Anioła, na środku stoi niewielki blok skalny, stanowiący pozostałość po kamieniu, którym przywalone było wejście do grobu. Miejsce to symbolizuje Pępek Świata, za jaki jest uwaŝana Jerozolima. W drugim pomieszczeniu, stanowiącym właściwy grób, znajduje się kamień, na którym ułoŝono ciało Jezusa po zdjęciu go z krzyŝa. Po wyjściu z Grobu Pańskiego oglądamy pozostałe miejsca związane z męką Jezusa. Zaglądamy do ciemnicy, w której był więziony Jezus przed śmiercią. W ołtarzu bocznym bazyliki umieszczony jest fragment kolumny, przy której Jezus był biczowany. Schodzimy do Groty Adama, w której widać fragment skały Golgoty. Pęknięta skała Golgoty widoczna w grocie ma symbolizować krew spływającą z krzyŝa do grobu Adama znajdującego się poniŝej. Opuszczamy Bazylikę Grobu BoŜego i kierujemy się w stronę Ściany Płaczu. Ta jedyna pozostałość świątyni jerozolimskiej z 20 r. n.e. stanowi najświętsze miejsce judaizmu. Zgodnie z tradycją Ŝydowską, panie idą na jedną stronę, panowie z jarmułkami na głowach na drugą stronę. Ostatnim miejscem, które nawiedzamy, jest Kościół Pater Noster. Stoi on nad grotą Pater Noster, w której Jezus nauczył apostołów modlitwy Ojcze nasz (Łk 11,1-4). Na ścianach wokół kościoła wiszą tablice z tekstem Modlitwy Pańskiej w róŝnych językach. Zatrzymujemy się przed tablicą w języku polskim i wspólnie odmawiamy modlitwę. Odnajdujemy równieŝ tablicę w języku kaszubskim. Tym razem modlitwę Ojcze nasz odmawia w tym języku ks. Bartłomiej. Wracamy do hotelu 7 Arches na ostatni nocleg. Po kolacji księŝa święcą w pokojach dewocjonalia, które nabyliśmy w Ziemi Świętej. 7 listopada Jerozolima Eliat Taba Warszawa - Gdańsk Wstajemy o godz O godz czasu miejscowego (5.00 czasu polskiego) ruszamy w drogę powrotną. Po drodze zatrzymujemy się na chwilę na pustyni, w miejscu połoŝonym 300 m poniŝej poziomu morza. To jedna z największych depresji na świecie. Robimy zdjęcia i ruszamy dalej. TuŜ przed granicą izraelsko-egipską zatrzymujemy się na kawę w duŝym namiocie Beduinów. Jest upał, termometry pokazują 42 stopnie. Z przyjemnością rozsiadamy się na niskich kanapach wokół niskich stołów i delektujemy się kawą z dodatkiem imbiru. Ukradkiem obserwujemy młodzieŝ izraelską palącą fajkę wodną. Przed nami rozciąga się widok na plaŝę nad Zatoką Akaba. Pełno tu kąpiących się, choć to przecieŝ listopad. Ruszamy dalej. Docieramy do granicy w Eliacie. śegnamy się z naszym wspaniałym kierowcą Adelem, który wiele razy pokazywał, jakim jest fachowcem, pokonując wielkim autokarem wąskie i kręte uliczki oraz znajdując miejsca do parkowania. Udajemy się do punktu granicznego. Czy znów będą nas tak kontrolować? Ku naszemu zaskoczeniu i ogromnemu zadowoleniu tym razem przekroczenie granicy trwa bardzo sprawnie. Celnicy sprawdzają nasze paszporty, ale juŝ nie zaglądają do naszych walizek. Po stronie egipskiej wsiadamy do autobusu i jedziemy na lotnisko w Taba. Docieramy na miejsce około godz Pół godziny później zaczyna się odprawa. Przebiega ona bardzo sprawnie, więc mamy trochę wolnego czasu przed odlotem. O godz wsiadamy do samolotu egipskich linii Lotus, by odlecieć do Warszawy. Przylatujemy na Okęcie około godz naszego czasu. I tu czeka nas przykra niespodzianka. Z powodu korków na drodze po jakimś wypadku, nasz autokar nie dotarł na czas do Warszawy. W ostatni etap naszej podróŝy wyruszamy dopiero o godz Docieramy do Gdańska około godz Jest niedziela, 8 listopada. 9 GraŜyna Wardzińska