Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Nina Żurawska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Vol. 13/2014 Nr 3(48) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Dynamika zmian stanu klinicznego dzieci i młodzieży w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 (sześć lat obserwacji świeżych zachorowań) Dynamics of the changes of clinical condition of the children and adolescents at the time of diagnosis of type 1 diabetes mellitus under the six years surveillance 2 Małgorzata Wójcik, 1 Agata Krawczyk-Ożóg, 1 Agnieszka Ilona Kobyłka, 1 Katarzyna Anna Pasternak, 1 Monika Paulina Wołek, 1 Małgorzata Gabriela Sudacka, 1 Barbara Maria Wasyl, 2 Jerzy B. Starzyk 2 Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii, PAIP Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum 1 Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii, PAIP Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Adres do korespondencji: Agata Krawczyk-Ożóg, Małgorzata Wójcik, Klinika Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Katedry Pediatrii, PAIP UJCM, ul. Wielicka 265, Kraków, tel , fax: , agatakrawczyk18@wp.pl Słowa kluczowe: nowo rozpoznana cukrzyca typu 1, stan kliniczny, choroby współistniejące z DM 1 Key words: new onset diabetes mellitus type 1, clinical condition, coexisting diseases with DM1 STRESZCZENIE/ABSTRACT Cukrzyca typu 1 (DM1) jest jedną z najczęściej występujących chorób wieku rozwojowego o początku charakteryzującym się nagłym wystąpieniem typowych objawów. U chorych na DM1 częściej niż w populacji ogólnej występują choroby z autoimmunizacji, w tym endokrynopatie. Cele. Charakterystyka stanu klinicznego chorych w momencie rozpoznania DM1 oraz analiza zmian następujących w okresie sześciu lat obserwacji. Określenie częstości występowania chorób współistniejących w momencie rozpoznania DM1. Materiał i metody. Badaniem retrospektywnym objęto 523 chorych z DM1 rozpoznaną w latach W ocenie stanu klinicznego uwzględniono: stan odżywienia, stan nawodnienia, ph krwi, stężenia: glukozy, HbA1c, HCO3-, potasu, sodu oraz fosforanów we krwi, obecność glukozurii i ketonurii, a także współwystępowanie rozpoznanych wcześniej lub równocześnie z DM1 chorób. Wyniki. W chwili rozpoznania kliniczne cechy odwodnienia stwierdzono u 48% chorych, średni stopień odwodnienia, wyrażony niedoborem ciężaru ciała, wynosił (-) 4,17%, SD:16,2%. Glukozuria i ketonuria była obecna u odpowiednio 85% i 78% badanych; DKA u 29,17% (w tym u 7,5% ciężka). Średnie stężenia: glukozy 26,39 mmol/l (SD 12,23), HbA1c 11,57% (SD 2,45); średnia wartość ph krwi 7,34 (SD 0,183), HCO3-- 17,56 mmol/l (SD 6,88), K+ 4,6 mmol/l (SD 0,63), fosforanów 1,45 mmol/l (SD 0,35). Hipernatremię stwierdzono u 8,3% chorych, po skorygowaniu stężenia sodu uwzględniającego hiperglikemię aż u 43,2%. U 1,34% stwierdzono chorobę Hashimoto, a u 0,96% celiakię. U 3,8% chorych stwierdzono otyłość, u 3,05% przerost migdałków podniebiennych, u 2,1% astmę, a u 1,14% padaczkę. Wnioski. Wczesne rozpoznanie DM1 nadal stanowi problem dla pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu, czego wyrazem jest duża częstość DKA, wysokie stężenie glukozy i HbA1c u chorych w momencie rozpoznania 25
2 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 13/2014;3(48):25-34 DM1. Rozpoznanie DM1 może ułatwić wiedza o występowaniu u chorego autoimmunizacyjnej choroby tarczycy i/ lub celiakii. Endokrynol. Ped. 13/2014;3(48): Diabetes mellitus (DM1) is one of the most common childhood disease with the onset characterized by sudden occurrence of typical symptoms. Patients with DM1 have more often than in general population autoimmune diseases including polyendocrinopathies. Aims. The profile of patient s clinical condition at the time of DM1 diagnosis and analysis of the following changes in the period of six years of observation. To determine the prevalence of coexisting diseases at the time of DM1 diagnosis. Materials and methods. The retrospective analysis of 523 patients with DM1 diagnosed in To determine clinical condition there were taken into account: nutritional status, dehydratation status, blood ph, levels of: glucose, HbA1c, HCO3-, K+, Na+ and phosphates in blood, the presence of glucosuria and acetonuria and also coexisting of diseases diagnosed before or during DM1 diagnosis. Results. Clinically significant dehydration was present in 48% of patients, mean dehydration degree defined by weight deficiency was (-) 4,17%. Glucosuria and acetonuria were present in 85% and 78% respectively of patients; DKA in 29,17% (including 7,5% of severe DKA). The mean ph was 7,34 (SD 0,183); glycaemia 26,39 mmol/l (SD 12,23), HbA1c 11,57% (SD 2,45), HCO3-- 17,56 mmol/l (SD 6,88), K+ 4,6 mmol/l (SD 0,63), phosphates 1,45 mmol / l (SD 0,35), Hypernatraemia was diagnosed in 8,3% of patients, after adjusting it in relation to hyperglycemia, patients with hypernatremia were up to 43.2%. Hashimoto s disease was diagnosed in 1,34% of patients. In 0,96% of patients celiac disease was diagnosed. In 3,8% of DM1 newly diagnosed patients obesity was revealed, in 3,05% tonsillar hypertrophy, in 2,1% asthma, in 1,14% epilepsy. Conclusions. Early diagnosis of DM1 is still a problem for pediatricians and GPs which is reflected by high frequency of DKA, high glycaemia and HbA1c in patients at the time of DM1 diagnosis. Knowledge of the presence of Hashimoto s disease or celiac disease in patient can help in making an early diagnosis of DM1. Pediatr. Endocrinol. 13/2014;3(48): Wstęp Cukrzyca typu 1 (DM1) jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych wieku rozwojowego, występując z porównywalną częstością u obu płci. Najwyższy roczny wskaźnik zapadalności występuje w Finlandii (64/ /rok), a najniższy w Chinach i Wenezueli (0,1/ /rok) [1]. W Polsce w ostatnim dwudziestoleciu notuje się systematyczny wzrost zapadalności do średniej wartości 12,44/ /rok [2]. Potwierdzają to także wyniki badań własnych prowadzonych na populacji byłego województwa krakowskiego, które wykazały zwiększenie współczynnika zapadalności z 5,2 w 1987 r. do 21,9 / / rok w 2012 r. [2,3]. Pomimo znacznego postępu badań nad patogenezą DM1 nie udało się dotychczas jednoznacznie ustalić czynników bezpośrednio odpowiedzialnych za jej wystąpienie. Pod uwagę bierze się liczne czynniki środowiskowe, które po nałożeniu się na predysponujący genotyp doprowadzają do zainicjowania zapalenia autoimmunizacyjnego zależnego od limfocytów T, a w konsekwencji do postępującego niszczenia komórek beta wysp trzustkowych [1]. Początkowo proces przebiega bezobjawowo. Choroba manifestuje się klinicznie zwykle dopiero po zniszczeniu 80 90% komórek beta i charakteryzuje się nagłym wystąpieniem typowych objawów: poliurii, polidypsji, zmniejszenia masy ciała, które są konsekwencjami bezwzględnego niedoboru insuliny i rozwoju hiperglikemii [1]. Trudności w rozpoznawaniu DM1 i opóźnienie rozpoczęcia leczenia są główną przyczyną rozwoju cukrzycowej kwasicy ketonowej (DKA) u młodych chorych. Za główny czynnik ryzyka opóźnienia rozpoznania uznaje się wiek pacjenta, szczególnie narażone są dzieci poniżej drugiego roku życia [1 3]. U chorych na DM1 częściej niż w populacji ogólnej występują choroby z autoimmunizacji, w tym endokrynopatie. Częstość autoimmunizacyjnej choroby tarczycy szacowana jest na 15 30%, nieco rzadziej występują: autoimmunizacyjne zapalenie błony śluzowej żołądka i/lub niedokrwistość złośliwa (5 10%), celiakia (4 9%), bielactwo (2 10%), choroba Addisona (0,5%) [4]. Cukrzyca typu 1 może wchodzić w skład autoimmunizacyjnych zespołów wielogruczołowych (APS). Występuje przed 21 rokiem życia u 14% chorych z APS1 oraz 61% z APS2. Jest stałą składową APS3, jakkolwiek pozostałe składowe choroby w tej grupie pacjentów są rozpoznawane z opóźnieniem lub wcale [4]. Cele Cele pracy to: (1) Analiza stanu klinicznego chorych w momencie rozpoznania DM1, hospitalizowanych z tego powodu w Klinice Endokrynologii Dzieci i Młodzieży USD UJCM w Krakowie. (2) 26
3 Określenie czasu, jaki upłynął od momentu wystąpienia pierwszych objawów do postawienia rozpoznania DM1. (3) Analiza współwystępowania chorób towarzyszących u pacjentów w momencie rozpoznania DM1 oraz porównanie ich częstości występowania z populacją ogólną. (4) Ocena dynamiki zaburzeń w chwili rozpoznania DM1 w okresie sześciu lat obserwacji od 2006 do 2011 r. Materiał i metody Badaniem retrospektywnym objęto 523 chorych (280 chłopców i 243 dziewcząt) w wieku 1 18 lat (śr. 9,6 lat), u których w latach rozpoznano DM1. W ocenie stanu klinicznego uwzględniono ocenione w momencie rozpoznania DM1: ubytek masy ciała wyrażony w %, klinicznie istotne cechy odwodnienia (5-10%), występowanie cukrzycowej kwasicy ketonowej, definiowanej jako ph<7,3, HCO3 <15 mmol/l, bądź ciężkiej cukrzycowej kwasicy ketonowej (ph<7,1; HCO3 <5 mmol/l), stężenie glukozy we krwi oraz hemoglobiny glikowanej HbA1c, występowanie glukozurii, ketonurii, hipernatremii, hipokaliemii oraz hipofosfatemii. Na podstawie indywidualnej dokumentacji medycznej przeanalizowano również współwystępowanie rozpoznanych wcześniej lub jednocześnie z DM1 chorób towarzyszących. Porównano ich częstość z częstością występowania w populacji ogólnej, o której dane uzyskano z aktualnych publikacji naukowych [7 12] Analizę statystyczną wykonano za pomocą pakietu Statistica Wyniki Klinicznie istotne cechy odwodnienia zostały stwierdzone u 48% chorych, średni ubytek masy ciała wynosił (-) 4,17%, SD:16,2%. Średnia wartość stężenia sodu w surowicy u wszystkich dzieci z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 1 podczas przyjęcia wyniosła 137,18 mmol/l, SD: 5,01 mmol/l. Hipernatremię (Na> 143mmol/l) stwierdzono u 8,3% tych chorych, natomiast po korekcji stężenia sodu, uwzględniającej hiperglikemię, hipernatremię stwierdzono aż u 43,2 % pacjentów. Średnie stężenie potasu wynosiło 4,6 mmol/l (SD 0,63), fosforu 1,45 mmol/l (SD 0,35). Wartości średnie parametrów oceniających gospodarkę węglowodanową podczas przyjęcia to: stężenie glukozy 26,39 mmol /l (SD 12,23), HbA1c 11,57% (SD 2,45). Glukozuria była obecna u 85% pacjentów, ketonuria u 78% badanych. Średnia wartość ph krwi to 7,34 (SD 0,183); HCO ,56 mmol/l (SD 6,88). Przy przyjęciu 29,17% pacjentów spełniało kryteria cukrzycowej kwasicy ketonowej, w tym 7,5% ciężkiej DKA. Rozpoznanie DM1 miało miejsce w różnym czasie od wystąpienia pierwszych objawów. Średnio wynosił on 3 tygodnie (SD 3,57). Najwięcej rozpoznań stawianych było w czasie mniejszym bądź równym dwu tygodni, jednak aż u 42 (9,3%) pacjentów okres ten przekroczył 6 tygodni. Opóźnienie rozpoznania najczęściej wynikało z błędnej diagnozy lub jednoczesnego wystąpienia objawów innej choroby, które maskowały objawy DM1 lub zmniejszyły czujność lekarza. 32% chorób rozpoznanych bez jednoczesnego rozpoznania DM 1 przez lekarza pierwszego kontaktu/pediatrę stanowiły infekcje górnych dróg oddechowych, inne to w 8% zakażenia grzybicze, 6% zapalenie gardła i migdałków, 5% ospa wietrzna, 5% zapalenie płuc, 3% nawracające infekcje dróg moczowych. W momencie rozpoznania DM1 u 1,34% pacjentów na podstawie obecności przeciwciał p/tyreoperoksydazie, podwyższenia stężenia TSH i obniżenia stężenia ft4 stwierdzono niedoczynność tarczycy spowodowaną chorobą Hashimoto, u 0,96% na podstawie obecności przeciwciał p/endomysium, a następnie badania histopatologicznego śluzówki jelita cienkiego rozpoznano celiakię. U 3,8% chorych z nowo rozpoznaną cukrzycą stwierdzono otyłość. Przed zachorowaniem na DM1 u 3,05% badanych występował przerost migdałków podniebiennych, u 2,1% astma, a u 1,14% padaczka. W grupie badanej w momencie rozpoznanie DM 1 częściej niż w populacji ogólnej występowały: padaczka (1,14% vs 0,07%)[7], celiakia (0,96% vs 0,66%(1-0,33%) [8], niedobór IgA (0,96% vs 0,15%) [12], zespół Downa (0,60% vs 0,16%) [10], choroba Gravesa-Basedowa (0,4% vs 0,002%) [11] oraz autyzm (0,19% vs 0,17%) [9] (ryc. 1). W kolejno analizowanych latach zaobserwowano nieznaczne zmniejszenie częstości występowania DKA w chwili rozpoznania DM1, jakkolwiek różnice nie były znamienne statystycznie. Nie stwierdzono znamiennej różnicy w zakresie częstości występowania ciężkiej DKA. Dla żadnego z analizowanych parametrów nie wykazano znamiennych statystycznie różnic pomiędzy wartościami w poszczególnych latach (tabela I). 27
4 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 13/2014;3(48):25-34 Tabela I. Charakterystyka stanu klinicznego pacjentów z nowo rozpoznaną DM1 w poszczególnych latach. W tabeli przedstawiono odsetek pacjentów z DKA i ciężką DKA, glikozurią i ketonurią oraz średnie i SD: ubytku masy ciała i wartości parametrów biochemicznych w chwili rozpoznania DM1 w poszczególnych latach Table I. The characteristic of the clinical condition newly diagnosed DM1 patients in particular years. There is presented in the chart the percentage of patients with DKA and severe DKA, glycosuria, ketonuria, average and SD of: loss of weight, biochemical parameters at the time of the DM1 diagnosis in particular years Liczba nowych zachorowań na DM Czas trwania objawów przed rozpoznaniem DM1 [tyg.] 4,32 (4,4) 2,58 (3,5) 3,45 (4,8) 2,62 (2,5) 2,3 (2,0) 3,16 (3,9) DKA [%] 30,86 34,15 28,57 27,38 28,43 24,04 Ciężka DKA [%] 9,88 10, ,95 5,88 4,81 Glukozuria [%] 77,5 92,1 92,5 87,1 85,3 81,5 Ketonuria [%] 71,2 89,03 86,6 77, ,1 Ubytek masy ciała [%] -6,22 (18,3) -1,29 (16,7) -3,1 (17,9) -4,99 (16,7) -3,04 (15,6) -6,84 (12,3) Glukoza [mmol/l] 27,8 (12,9) 28,58 (12,9) 25,06 (11,7) 25,22 (13,0) 26,62 (11,7) 25,13 (11,4) HbA1c [%] 11,35 (SD 2,428) 10,98 (SD 2,369) 11,80 (SD 2,660) 11,76 (SD 2,175) 11,3 (SD 2,275) 12,18 (SD 2,650) Sód [mmol/l] 137,18 (5,6) 136,21 (4,8) 136,56 (4,3) 135,43 (5,5) 138,08 (5,0) 138,9 (4,2) Potas [mmol/l] Fosfor [mmol/l] 4,54 (0,7) 1,42 (0,4) 4,43 (0,6) 4,51 (0,5) 4,58 (0,6) 4,73 (0,8) 4,63 (0,5) 1,52 (0,7) 1,35 (0,2) 1,42 (0,3) 1,48 (0,2) 1,50 (0,2) ph 7,3 (0,4) 7,33 (0,1) 7,33 (0,1) 7,36 (0,1) 7,35 (0,1) 7,37 (0,1) Dyskusja Pomimo rozwoju i coraz większej dostępności metod diagnostycznych, jak również intensywnej edukacji personelu medycznego oraz rodziców i nauczycieli rozpoznanie DM1 w wielu przypadkach nadal stanowi trudność. Kłopoty z rozpoznawaniem DM1 i opóźnienie rozpoczęcia leczenia są główną przyczyną rozwoju powikłań, w tym szczególnie DKA u młodych chorych. Z tego powodu zagadnienie stanu klinicznego dzieci i młodzieży w momencie rozpoznania DM1 jest poruszane w wielu publikacjach na całym świecie [6,16 19,21]. Auto- rzy starają się bliżej przyjrzeć warunkom, w jakich lekarze stawiają rozpoznanie DM1 w różnych populacjach. Przedstawiają stan kliniczny na podstawie wybranych parametrów jego oceny i analizują możliwe czynniki opóźniające bądź przyśpieszające diagnozę. W celu obiektywnej charakterystyki wykorzystywane są badania laboratoryjne [6,16]. Oceny stanu klinicznego powszechnie dokonuje się na podstawie: stanu odżywienia, stanu nawodnienia, ph krwi, stężenia: glukozy, HbA1c, HCO3-, potasu, sodu oraz fosforanów we krwi, obecności glukozurii i ketonurii [17], a także współwystępowania chorób rozpoznanych wcześniej lub jednocześnie 28
5 Zapadalność w populacji [%] 1,20% 1,00% 0,80% 0,60% 0,40% 0,20% 0,00% 1,14% 0,07% 0,96 % 0,96% 0,66% PADACZKA CELIAKIA NIEDOBÓR IgA 0,6% 0,15% 0,16% ZESPÓŁ DOWNA BADANA POPULACJA POPULACJA OGÓLNA 0,4% 0,00% CHOROBA GRAVESA 0,19 % 0,17% AUTYZM Ryc. 1. Porównanie częstości występowania chorób towarzyszących DM1 w badanej grupie z częstością ich występowania w populacji ogólnej Fig. 1. The comparison of the prevalence of coexisting diseases with DM1 in study group with that occurring in the general population z DM1. U dzieci, u których diagnoza nie została postawiona podczas pierwszej wizyty, obserwowano większą ciężkość prezentowanych objawów, ze szczególnym uwzględnieniem nasilenia kwasicy ketonowej, oraz większe zaburzenia w zakresie badań laboratoryjnych. Wykazano bowiem zależność między czasem, który upłynął od wystąpienia pierwszych objawów do rozpoznania DM1, a częstością DKA (p=0,01) [6]. Wskazuje to na większe niebezpieczeństwo powikłań w porównaniu z rozpoznaniem o czasie, co potwierdza wyższa średnia wartość HbA1c u osób z DKA w porównaniu z brakiem DKA [18]. Za opóźnienie rozpoznania DM1 uważa się brak trafnej diagnozy na pierwszej wizycie u lekarza, ma to niewątpliwie negatywny wpływ na stan kliniczny dzieci [6,17]. W dotychczas opublikowanych badaniach nie potwierdzono związku płci, obciążonego wywiadu rodzinnego ani wykształcenia matki z opóźnionym rozpoznaniem DM1 [6]. W naszym badaniu postawienie rozpoznania odbyło się w różnym czasie od chwili pojawienia się pierwszych objawów, najczęściej w ciągu mniej niż dwu tygodni, jednak w niektórych przypadkach nawet siedmiu tygodni, podobnie jak w opracowaniach innych autorów [16,17]. Na podstawie przeprowadzonej analizy danych własnych stwierdzono, iż najczęstszymi objawami, z jakimi pacjenci zgłaszali się po raz pierwszy do lekarzy, były typowe dla DM1 wzmożone pragnienie oraz wielomocz, co potwierdza wyniki uzyskane przez innych autorów [16,17]. W badanej grupie klinicznie istotne wartości odwodnienia na poziomie 5 10% stwierdzono u 48%. Wartość HbA1c, która koreluje z długością trwania hiperglikemii, czyli pośrednio odzwierciedla czas do postawienia trafnego rozpoznania DM1, wynosiła średnio 11,57% (SD 2,45). Podobny wynik uzyskano w badanych podgrupach populacji kaukaskiej oraz afroamerykańskiej [17] Średnia wartość stężenia glukozy wynosiła tam 30,4 mmol/l. Klasyfikacja powyższych objawów oraz zaburzeń laboratoryjnych odnośnie do wieku badanej grupy wykazuje pewne różnice. Dzieci młodsze (< 5 lat) prezentowały większy ubytek masy ciała, były bardziej zakwaszone, stężenie sodu miało wyższą wartość w porównaniu do dzieci starszych. Natomiast wartość HbA1c była w tej grupie wiekowej najniższa (tabela II). Obserwacje własne jak również dane z piśmiennictwa wskazują jednoznacznie, iż rozpoznanie na podstawie objawów jest najtrudniejsze w najmłodszej grupie wiekowej (< 5 lat) [17,18]. Rozdrażnienie, płacz, brak apetytu mogą być interpretowane jako zachowania charakterystyczne dla wieku dziecka [18]. Na poziomie komórkowym w tej grupie wiekowej niższa rezer- 29
6 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 13/2014;3(48):25-34 Tabela II. Porównanie wybranych parametrów oceny stanu klinicznego w momencie rozpoznania DM1 w poszczególnych grupach wiekowych Table II. The comparison of the selected parameters of the evaluation of the clinical condition at the time of type 1 diabetes mellitus diagnosis in particular age groups Wiek [lata] N (liczba dzieci) % utraty masy ciała 13,19 14,15 12,23 Glikemia (mmol/l) 29,7 29, Sód (mmol/l) HCO3 (mmol/l) 17, HbA1c (%) 10,63 11,88 11,74 wa wydzielnicza komórek beta trzustki prowadzi do szybszego wystąpienia bezwzględnego niedoboru insuliny [19]. Mniejsza tolerancja niedoboru insuliny prowadzi z kolei do wystąpienia DKA, często o ciężkim przebiegu [6]. U starszych dzieci opóźnienie rozpoznania może być z kolei konsekwencją większej niezależności i braku kontroli przez rodziców [18]. Rodzice często nie zwracają uwagi na pojawiające się objawy polidypsji czy poliurii, a w konsekwencji nie są nawet w stanie określić początku występowania objawów, dlatego tak ważne jest staranne przeprowadzenie wywiadu i zbadanie pacjenta [22]. W młodszej grupie wiekowej nie wykazano także związku pomiędzy obciążonym wywiadem rodzinnym i szybkością postawienia rozpoznania [17]. W prezentowanym badaniu własnym także nie wykazano związku między dodatnim wywiadem rodzinnym a czasem, jaki upłynął do postawienia rozpoznania od wystąpienia pierwszych objawów (p=0,76). Jednym z najpoważniejszych powikłań DM1, mogących bezpośrednio zagrażać życiu, jest DKA. W 0,3 1% chorych z nowo rozpoznaną cukrzycą prowadzi ono do wystąpienia obrzęku mózgu [21]. Na przestrzeni dekady zaobserwowano spadek występowania DKA w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1, jednak stopień wyrównania metabolicznego pozostał niezmieniony. We Włoszech dzięki specjalnemu programowi edukacyjnemu wśród nauczycieli i lekarzy pierwszego kontaktu częstość występowania DKA w czasie rozpoznania DM1 spadła z 83% do 13% [22, 23]. Wczesne wykrywanie cukrzycy typu 1 pozwala na uniknięcie ciężkich powikłań związanych z DKA oraz zmniejszenie kosztów leczenia i hospitalizacji. W związku z tym powinno się dążyć do zwiększenia świadomości pacjentów na temat typowych objawów DM1 [22]. Jak wykazano, obecnie około 25 30% pacjentów w momencie rozpoznania DM1 prezentuje cechy DKA, co jest porównywalne z wynikami uzyskanymi w prezentowanej analizie (DKA u 29,17%) [18,22]. W anaizowanym materiale stwierdzono jednak znacznie rzadsze niż w danych opublikowanych przez innych autorów występowanie ciężkiej DKA (7,5% vs 15 50%) [18,22]. Czynnikami wpływającymi na częstość występowania kwasicy ketonowej są: zbyt późne rozpoznawanie objawów DM1 zarówno przez lekarzy, jak i rodziców [6], młodszy wiek dzieci, niższy status socjoekonomiczny populacji oraz mała częstość występowania w niej choroby, co wiąże się z mniejszą wiedzą o cukrzycy i jej objawach [22]. Leczenie cukrzycy typu 1 komplikowane jest przez wiele chorób towarzyszących, które wymagają regularnego monitorowania, oceny i leczenia. Są to: autoimmunizacyjna choroba tarczycy (AITD), celiakia, zaburzenia odżywiania i inne. Wszystkie te jednostki chorobowe mają duży wpływ na ogólny stan zdrowia w aspekcie psychicznym jak i fizycznym, dziecka chorego na cukrzycę typu 1. Wszystkie choroby autoimmunizacyjne towarzyszące DM1 mogą pogarszać kontrolę glikemii i prowadzić do zwiększonego odsetka incydentów hipoglikemii [4]. Celiakia występuje u genetycznie predysponowanych dzieci, ze zwiększoną zapadalnością na DM1. Celiakia w badanej grupie występowała z częstością 1:105. Na podstawie europejskich i amerykańskich badań przesiewowych szacuje się, 30
7 że celiakia u osób rasy białej występuje z częstością od 1:100 do 1:300 [8]. Wobec braku szczegółowych danych na temat epidemiologii celiakii w Polsce nie można porównać częstości występowania celiakii u dzieci z cukrzycą typu 1 w badanej grupie z populacją ogólną. Potwierdzono natomiast wyższą częstość występowania celiakii u m.in. dzieci z dodatnim wywiadem rodzinnym, młodszych i z towarzyszącą AITD. Z racji tego, że choroba ta ma ogromną ilość prezentacji klinicznych, ważna jest rutynowa diagnostyka w jej kierunku każdego pacjenta z nowo rozpoznaną DM1 (NASPGHAN, 2005). Badanie przesiewowe w kierunku celiakii powinna być przeprowadzona w momencie diagnozy i co roku przez pierwsze 5 lat, później rzadziej [25]. Częstsze podejmowanie diagnostyki celiakii jest wskazane w sytuacjach klinicznych sugerujących objawy choroby trzewnej lub w przypadku gdy dziecko chore na DM1 ma krewnego pierwszego stopnia z celiakią. Dzieci z cukrzycą typu 1, u których wykryto celiakię podczas badania przesiewowego, powinny być pod opieką pediatry gastroenterologa i na podstawie diagnozy (biopsja jelita cienkiego), powinny otrzymać wsparcie od dietetyka dziecięcego doświadczonego w zalecaniu diety cukrzycowej i bezglutenowej. Częstość AITD u dzieci z DM1 jest wyższa niż w populacji dzieci bez cukrzycy od 4 do 50% w zależności od kraju, w którym przeprowadzano badania (Blilimoria et al. 2003; Kordonouri et al. 2002). Obserwuje się wzrastającą zapadalność na AITD w miarę wydłużania się czasu trwania cukrzycy. Choroba występuje też częściej u dziewczynek niż u chłopców (Kordonouri et al. 2002; Burek et al. 1990). ISPAD [25] zaleca screening funkcji tarczycy w postaci analizy TSH podczas diagnozy cukrzycy i co 2 lata w przypadku bezobjawowych pacjentów bez wola tarczycy. Częstsza ocena jest wskazana przy obecności wola. W analizowanej grupie najczęściej stwierdzaną chorobą współistniejącą w momencie rozpoznania DM1 była otyłość (3,82%). Potwierdzono korelację pomiędzy HbA1c a BMI (p=0,003). Te dane wskazują na możliwość potencjalnej pomyłki diagnostycznej przy rozpoznawaniu typu cukrzycy. Dzieci i młodzież z nadwagą lub otyłością, a zwłaszcza te, które nie prezentują w momencie rozpoznania objawów DKA, mogą być traktowane jako pacjenci z cukrzycą typu 2 [26]. Coraz częściej chorzy z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 1 prezentują kliniczne cechy oporności na insulinę, co dodatkowo komplikuje proces diagnostyczny. W badanej grupie stwierdzono około 16 razy częstsze niż w populacji ogólnej występowanie padaczki, co znacznie przewyższa częstość podawaną przez innych autorów (w badaniu Ramakrishnan i wsp. częstość sześć razy większa w porównaniu do populacji ogólnej) (ryc. 1) [7, 27]. Związek obu chorób pozostaje niejasny. Przypuszczenia skupiają się na roli autoimmunizacji i na specyficznych przeciwciałach przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD), których stężenie jest podniesione u wielu pacjentów z DM1 jak i w wielu chorobach neurologicznych, w tym w padaczce [29]. Kolejnym zaburzeniem, które w analizowanej grupie występowało częściej niż w populacji ogólnej, był autyzm (191 vs 168/ ) [9,30]. W ostatnich latach w światowej literaturze coraz częściej pojawiają się doniesienia sugerujące współwystępowanie DM1 oraz zaburzeń z kręgu autyzmu (ASD). Autorzy prac sugerują prawdopodobnie wspólną etiologię autoimmunizacyjną autyzmu i DM1. Denney i in. [33] w swojej pracy opisał niższy odsetek komórek indukujących limfocyty T pomocnicze i obniżony stosunek limfocytów pomocniczych do supresorowych u dzieci z autyzmem jak również niższy odsetek limfocytów z ekspresją receptora dla IL-2 odpowiadających za stymulację mitogenną w porównaniu z grupą kontrolną. Gupta i in. [34] wykazali również zaburzoną równowagę między cytokinami limfocytów Th1 i Th2, która może być istotna w patogenezie autyzmu. Obecnie, poza badaniem własnym, brak jest danych dotyczących częstości współwystępowania ASD i DM1 w populacji dzieci polskich. Przedstawiona charakterystyka stanu klinicznego pacjentów dowodzi, że wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1 nadal stanowi problem dla pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu, czego wyrazem jest znaczne zaawansowanie choroby i jej powikłań w chwili rozpoznania. Brak poprawy w sześcioletniej obserwacji skłania do konieczności wyczulenia lekarzy, pielęgniarek i rodziców, że w każdym przypadku wystąpienia objawów, takich jak polidypsja, poliuria i utrata masy ciała, należy podejrzewać cukrzycę typu 1. Wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1 może ułatwić wiedza o występowaniu u chorego autoimmunizacyjnej choroby tarczycy i/lub celiakii. Również dzieci z rozpoznaną cukrzycą stanowią grupę o podwyższonym ryzyku chorób towarzyszących lub znajdujących się już w subklinicznej fazie cho- 31
8 Praca oryginalna Endokrynol. Ped., 13/2014;3(48):25-34 roby, dlatego warto robić badania profilaktyczne w ich kierunku. Wnioski 1. Przedstawiona charakterystyka stanu klinicznego pacjentów dowodzi, że wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1 nadal stanowi problem dla pediatrów i lekarzy pierwszego kontaktu, czego wyrazem jest znaczne zaawansowanie choroby i jej powikłań w chwili rozpoznania. 2. Czas jaki upłynął od momentu wystąpienia pierwszych objawów do postawienia rozpoznania DM1 średnio wynosił 3 tygodnie. 3. Dzieci z rozpoznaną cukrzycą stanowią grupę o podwyższonym ryzyku chorób towarzyszących lub znajdujących się już w subklinicznej fazie choroby, dlatego warto robić badania profilaktyczne w ich kierunku. Wczesne rozpoznanie cukrzycy typu 1 może ułatwić wiedza o występowaniu u chorego autoimmunizacyjnej choroby tarczycy i/lub celiakii. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Craig M.E., Hattersley A., Donaghue K.C.: Definition, epidemiology and classification of diabetes in children and adolescents. Pediatr. Diabetes, 2009:10 (suppl. 12), [2] Ciechanowska M.: Praca doktorska. [3] Curzytek M., Wasyl B., Miśkiewicz P. et al.: The incidence of the type 1 Diabetes Mellitus in the pediatric population of Małopolska in the years Przegl. Lek., 2012:69, Suppl 1,54. [4] Witek P.R., Witek J., Pańkowska E.: Type 1 diabetes-associated autoimmune diseases: screening, diagnostic principles and management. Med. Wieku Rozwoj., 2012:16(1), [5] Gepts W.: Pathologic anatomy of the pancreas in juvenile diabetes mellitus. Diabetes, 1965:14, [6] Pawłowicz M., Birkholz D., Niedźwiecki M. et al.: Difficulties or mistakes in diagnosing type 1 diabetes in children? demographic factors influencing delayed diagnosis. Pediatr. Diabetes, 2009:10(8), [7] Forsgren L., Beghi E., Oun A. et al.: The epidemiology of epilepsy in Europe a systematic review. Eur. J. Neurol., 2005:12(4), [8] WGO Practice Guidelines. Celiac disease s. 2. [9] Pietras T., Witusik A., Gałecki P.: Autyzm epidemiologia, diagnoza i terapia. CONTINUO, Wrocław [10] Pietrzyk J.J.: Rola pediatry pierwszego kontaktu w opiece nad dzieckiem przewlekle chorym; Odcinek 6: Zespół Downa. Medycyna Praktyczna, 1999, 80. [11] Kumorowicz-Kopiec M., Dziatkowiak H., Starzyk J. et al.: Zapadalność dzieci na chorobę Gravesa-Basedowa w wybranych regionach Polski południowo-wschodniej. Przegl. Lek., 2004:61, [12] Wybrane zagadnienia z pediatrii, III. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod red. J.J. Pietrzyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004, 113. [13] Garg S.K., Chase H.P., Marshall G. et al.: Limited joint mobility in subjects with insulin dependent diabetes mellitus: relationship with eye and kidney complications. Arch. Dis. Child., 1992:67, [14] Rosenbloom A.L., Silverstein J.H., Lezotte D.C. et al.: Limited joint mobility in diabetes mellitus of childhood: natural history and relationship to growth impairment. J. Pediatr., 1982:101, [15] Kasper D.L., Braunwald E., Fauci A. et al.: Harrison s Principles of Internal Medicine (16th ed.). McGraw-Hill, New York 2005, [16] Savova R., Popova G., Koprivarova K. et al.: Clinical and laboratory characteristics of type I (insulin dependent) diabetes mellitus at presentation among Bulgarian children. Diabetes Res. Clin. Pract. 1996:34 Suppl, [17] Kumar A.R., Kaplowitz P.B.: Patient age, race and the type of diabetes have an impact on the presenting symptoms, latency before diagnosis and laboratory abnormalities at time of diagnosis of diabetes mellitus in children. J. Clin. Res. Pediatr. Endocrinol., 2009:1(5), [18] Klingensmith G.J., Tamborlane W.V., Wood J. et al.: Pediatric Diabetes Consortium. Diabetic ketoacidosis at diabetes onset: still an all too common threat in youth. J. Pediatr., 2013:162(2), [19] Sadauskaite-Kuehne V., Samuelsson U., Jašinskiene E. et al.: DEBS Study Group: Severity at onset of childhood type 1 diabetes in countries with high and low incidence of the condition. Diabetes Res. Clin. Pract., 2002:55, [20] Rodackia M., Zajdenverga L., Tortoraa R.P. et al.: Characteristics of childhood and adult-onset type 1 diabetes in a multi-ethnic population. Diabetes Res. Clin. Pract., 2005:69, [21] Siafarikas A., O Connell S.: Type 1 diabetes in children emergency management. Aust. Fam. Physician., 2010:39(5), [22] Rewers A., Klingensmith G., Davis C. et al.: Presence of diabetic ketoacidosis at diagnosis of diabetes mellitus in youth: the Search for Diabetes in Youth Study. Pediatrics, 2008:121(5), [23] de Vries L., Oren L., Lebenthal Y. et al.: Decrease in frequency of ketoacidosis at diabetes onset over the past two decades perspectives of a paediatric tertiary care centre. Diabet. Med., 2012:29(8),
9 [24] Dittmar M., Kahaly G.J.: Polyglandular autoimmune syndromes: Immunogenetics and long-term follow-up. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2003:88(7), [25] Ispad diabetes in childhood and adolescence guidelines 2011, 124. [26] Kaminski B.M., Klingensmith G.J., Beck R.W. et al.: Body mass index at the time of diagnosis of autoimmune type 1 diabetes in children. J. Pediatr., 2013:162(4), [27] Ramakrishnana R., Appletonb R.: Study of prevalence of epilepsy in children with type 1 diabetes mellitus. Seizure, 2012:21(4), [28] O Connell M.A., Harvey A.S., Mackay M.T. et al.: Does epilepsy occur more frequently in children with type 1 diabetes. J. Pediatr. Child. Health, 2008:44, [29] Vianello M., Tavolato B., Giometto B.: Glutamic acid decarboxylase autoantibodies and neurological disorders. Neurol. Sci., 2002:23, [30] Freeman S.J., Roberts W., Daneman D.: Type 1 diabetes and autism is there a link? Diabetes Care, 2005:28, [31] Iafusco D., Vanelli M., Songini M. et al.: Type 1 diabetes and autism association seems to be linked to the incidence of diabetes. Diabetes Care, 2006:29, [32] Rice C.E., Baio J., Van Naarden B.K. et al.: A public health collaboration for surveillance of autism spectrum disorders. Paediatr. Perinat. Epidemiol., 2007:21, [33] Denney D.R., Frei B.W., Gaffney G.R.: Lymphocyte subsets and interleukin-2 receptors in autistic children. J. Autism Dev. Disord., 1996:26, [34] Gupta S., Aggarwal S., Rashanravan B. et al.: Th1- and Th2-like cytokines in CD4+and CD8+ T cells in autism. J. Neuroimmunol., 1998:85,
STRESZCZENIE Wprowadzenie
STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoGdańsk 10.10.2015 r.
Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoCzy przyszedł czas na zmianę rekomendacji diagnostycznych w celiakii?
Czy przyszedł czas na zmianę rekomendacji diagnostycznych w celiakii? Husby et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2012; 54(1):136-60 Rozpoznanie celiakii bez biopsji jelitowej stare wytyczne ESPGHAN U pacjentów
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoAutomatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych
Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia
Bardziej szczegółowoCukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoinwalidztwo rodzaj pracy
Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoDostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych
Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoDostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoOsoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie
3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoIV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?
Bardziej szczegółowoPowikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych
Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych S.Szymik-Kantorowicz, A.Taczanowska-Niemczuk, P.Łabuz, I.Honkisz, K.Górniak, A.Prokurat Klinika Chirurgii Dziecięcej CM
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoLek. Joanna Marciniak
Lek. Joanna Marciniak Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we lekarz rezydent Wpływ atopowego zapalenia skóry na jakość życia chorych dzieci
Bardziej szczegółowopośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski Aleksandra Pyziak-Skupień Rozprawa doktorska: Ocena klinicznych i biochemicznych wykładników występowania częściowej remisji klinicznej w przebiegu cukrzycy
Bardziej szczegółowo10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoUrszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoZmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92
Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoLeczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym
Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowolek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej
lek. Olga Możeńska Ocena wybranych parametrów gospodarki wapniowo-fosforanowej w populacji chorych z istotną niedomykalnością zastawki mitralnej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr
Bardziej szczegółowoCzy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?
Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)
Bardziej szczegółowoHipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Hipoglikemia - niedocukrzenie Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Holstein A, Patzer OM, Machalke K i wsp.: Substantial increase in incidence of severe hypoglycemia between 1997-2000 and
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - diabetologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-D Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Bardziej szczegółowoW kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii
Bardziej szczegółowoDIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
Bardziej szczegółowoDOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka 1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? NA CUKRZYCĘ TYPU 1
1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE NA CUKRZYCĘ TYPU 1 CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? POInT (Primary Oral Insulin Trial) DOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka Samodzielny Publiczny Dziecięcy
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowopacjentów. Kryteria przeszukiwania bazy danych, celem identyfikacji pacjentów o dużym prawdopodobieństwie monogenowego podłoża choroby, były oparte
prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec Gdańsk, dnia 26.05. 2014 r. Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7 80-952 Gdańsk tel. 058
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 14
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 14 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 32 letnia pacjentka zgłosiła się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek
Diagnostyka i monitorowanie cukrzycy i chorób nerek Business Development Manager Konferencja naukowo-szkoleniowa Ryn Badania laboratoryjne w chorobach nerek Wyzwaniem dla współczesnej medycyny jest badanie
Bardziej szczegółowoPatofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1
Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1 Ewelina Szamocka Praca magisterska wykonana w Katedrze Analityki Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku pod kierunkiem prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoCukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Bardziej szczegółowoProgresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego
Progresja przewlekłej choroby nerek u dzieci z wadami układu moczowego Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Poland VII Zjazd PTNFD,Łódź,24-26.05.,
Bardziej szczegółowoCzy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Bardziej szczegółowo4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max
4.5. Joduria. Jodurię w porannej próbce moczu oznaczono u 489 osób (54,9%) z populacji badanej miasta Krakowa w tym u 316 kobiet (55,3%) i 173 mężczyzn (54%). Pozostała część osób nie dostarczyła próbki
Bardziej szczegółowoMgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Bardziej szczegółowo1. Analiza metodologii dla właściwej oceny wydalania promotorów i inhibitorów z moczem u dzieci i młodzieży z nadmierną masą ciała.
STRESZCZENIE Kamica układu moczowego jest stanem, w którym w drogach moczowych dochodzi do powstania złogów zbudowanych z naturalnych lub patologicznych składników moczu. W ciągu ostatnich kilku dekad
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoCystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Praktyczny przewodnik WSTĘP Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla
Bardziej szczegółowoLP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
Bardziej szczegółowotypu 2 Kamil Dirani Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapia Fizjoterapii
Fizjoterapia Kamil Dirani typu 2 Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapii Zatwierdzono w dniu... Podpis... ...3 Cel pracy...4 I. Charakterystyka jednostki chorobowej...5 1.1 Definicja i typy
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Piekarski R. i inni: Długofalowa ocena wyrównania Szewczyk L. dzieci i inni z cukrzycą Aktywność typu opioidowa 1, leczonych u dziewcząt przy z nadczynnością pomocy osobistej i niedoczynnością pompy insulinowej
Bardziej szczegółowoAKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Bardziej szczegółowoEpidemiologia cukrzycy
Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoTarczyca a ciąża. Kraków 22-23 października 2010. www.tarczycaciaza.cm-uj.krakow.pl
Tarczyca a ciąża Kraków 22-23 października 2010 Organizator: Katedra i Klinika Endokrynologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum www.tarczycaciaza.cm-uj.krakow.pl Szanowni Państwo, Drogie Koleżanki,
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoRAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM
RAPORT Z PRZEBIEGU BADAŃ PRZESIEWOWYCH MOJE DZIECKO NIE CHRAPIE WYKONYWANEGO PRZEZ FUNDACJĘ ZDROWY SEN. PROGRAM POD PATRONATEM WIELKIEJ ORKIESTRY ŚWIĄTECZNEJ POMOCY Warszawa dnia 2014-05-08 Opracowanie:
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 2
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Bardziej szczegółowoProf nadzw. dr hab. n. med. Krystian Jażdżewski Kierownik Pracowni Medycyny Genomowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Prof nadzw. dr hab. n. med. Krystian Jażdżewski Kierownik Pracowni Medycyny Genomowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa, dnia 02 czerwca 2014 Ocena całokształtu dorobku naukowego i rozprawy
Bardziej szczegółowoCo to jest cukrzyca?
CEL/75/11/09 Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2)
Załącznik B.71. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WIRUSOWEGO ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C TERAPIĄ BEZINTERFERONOWĄ (ICD-10 B 18.2) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Kryteria kwalifikacji: 1) Do programu kwalifikowani są dorośli świadczeniobiorcy
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoKlinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoWitamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego
Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański Uniwersytet Medyczny Witamina D w chorobach
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. Zarys Projektu
Diagnostyka i leczenie nowotworów nerki, pęcherza moczowego i gruczołu krokowego Zarys Projektu Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, Centrum Onkologii Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes
STRESZCZENIE W większości badań zakłada się (a obecna klasyfikacja przewlekłej choroby nerek (PChN) wg Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) wzmacnia to przekonanie), że rozpoznanie PChN oznacza
Bardziej szczegółowoNoworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego
Noworodek z wrodzoną wadą metabolizmu - analiza przypadku klinicznego Marcin Kalisiak Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kierownik Kliniki: prof. Ewa Helwich 1 Plan prezentacji co to
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoOCENA CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH WYSTĄPIENIE I DŁUGOŚĆ REMISJI KLINICZNEJ U OSÓB Z CUKRZYCĄ TYPU 1
OCENA CZYNNIKÓW WARUNKUJĄCYCH WYSTĄPIENIE I DŁUGOŚĆ REMISJI KLINICZNEJ U OSÓB Z CUKRZYCĄ TYPU 1 Stanisław Piłaciński Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola
Bardziej szczegółowoHiperglikemia. Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?
Hiperglikemia Jak postępować przy wysokich poziomach cukru? POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU STWIERDZENIA WYSOKIEGO POZIOMU GLUKOZY WE KRWI, CZYLI HIPERGLIKEMII Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy)
Bardziej szczegółowoMinister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx
Bardziej szczegółowoSepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie
Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowo