Bezpieczeństwo pożarowe dachów

Transkrypt

1

2

3 PPOŻ PPOŻ. Zespół redakcyjny: Krzysztof Bagiński Natalia Bejga Maria Dreger Monika Hyjek Opole, listopad 2017

4 PPOŻ Prawa autorskie zastrzeżone. DAFA Wydanie I, Opole 2017 Nakład 500 egzemplarzy ISBN:

5 PPOŻ Spis treści Przedmowa...5 Wprowadzenie Część teoretyczna Przepisy techniczno-budowlane Odwołanie do WT Wybrane definicje Budowlane klasyfikacje ogniowe Informacje ogólne Reakcja na ogień wyrobów palność wyrobów (materiałów) budowlanych Rozprzestrzenianie ognia Odporność ogniowa Informacje o wymaganiach i praktykach ubezpieczycieli Część praktyczna dachy Projektowanie Zasady ogólne Szczególne przypadki Zestawienie rozwiązań dachów wraz z klasyfikacjami ogniowymi Zestawienie wymagań dla dachów i ich składników Wymagania dla dachów w zależności od usytuowania budynków Określenie klasy odporności ogniowej przekrycia RE15 według 219 WT Rozwiązania dla dachów betonowych Dobre praktyki sztuki budowlanej Opaska izolacyjna dookoła hali z dachem warstwowym z palną izolacją cieplną Uszczelnienie ppoż. ściany pożarowej dochodzącej do przekrycia dachu Ocieplenie ściany ppoż. wychodzącej ponad pokrycie dachu Stosowanie siatek zabezpieczających w klapach dymowych Przekrycia świetlików i klap dymowych oraz wykonanie uszczelnień podstaw Zalecenia dla wykonawców Odbiory Utrzymanie i eksploatacja budynków Spis norm i przepisów Literatura Spis tabel Spis rysunków Spis zdjęć Załączniki...34

6 4 PPOŻ. 1.01

7 PPOŻ Przedmowa Bezpieczeństwo pożarowe stanowi obecnie jeden z najważniejszych wymogów, jakie stawiane są budynkom. Znajomość zagadnień związanych z ochroną pożarową ma kluczowy wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa zarówno w trakcie realizacji inwestycji, jak i w późniejszym okresie eksploatacji budynku. Mając na uwadze ciągłe aktualizowanie przepisów w tej materii, konieczna jest wymiana poglądów i dyskusja na temat różnych rozwiązań obejmująca doświadczenia uczestników procesu budowlanego. Wielość źródeł informacji, tj. rozporządzeń, norm, wytycznych i instrukcji, sprawia, że pole do interpretacji obowiązujących wymagań i przepisów jest bardzo szerokie. Wobec tego Stowarzyszenie DAFA w ramach Grupy Merytorycznej PPOŻ. przystąpiło do opracowania praktycznych wytycznych określających jednolite wymogi z zakresu bezpieczeństwa pożarowego dachów, zasady doboru materiałów, dobre praktyki sztuki budowlanej i zalecenia dla wykonawców. W zamyśle autorów publikacja zostanie rozszerzona o zakres ścian. Mamy nadzieję, że wykorzystanie w praktyce wiedzy z wytycznych wpłynie na zwrócenie większej uwagi na dobór prawidłowych rozwiązań dla dachów płaskich w zakresie ochrony przeciwpożarowej ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich wymogów prawnych i dobrych praktyk sztuki budowlanej. W konsekwencji publikacja przyczyni się do podniesienia świadomości dotyczącej sposobów zapobiegania ryzyku pożaru i bezpieczeństwa pożarowego budynków. W imieniu Zespołu Redakcyjnego Koordynator Grupy Merytorycznej PPOŻ. Krzysztof Bagiński Niniejsza publikacja jest autorskim opracowaniem zespołu specjalistów wywodzących się z firm członkowskich Stowarzyszenia. Zespół redakcyjny tworzą: Krzysztof Bagiński (Mercor), Natalia Bejga (DWD Bautech), Maria Dreger (Rockwool Polska), Monika Hyjek (Atlas Ward Polska). W prace redakcyjne włączyli się również: Renata Ciszewska (Styropmin), Eliza Gissel (Pruszyński), Jacek Lebek (Tyron), Piotr O. Korycki (Pruszyński), Grzegorz Rak (Balex Metal), Maciej Runka (Bauder), Edyta Sauć (Swisspor), Jacek Szumiel (Soprema), Tomasz Wehowski (ISO-Chemie), Robert Mróz (DWD Bautech). Intencją autorów jest, by wytyczne te stanowiły merytoryczne wsparcie dla wykonawców, architektów, projektantów, konstruktorów, producentów, inwestorów, rzeczoznawców, a także specjalistów prowadzących i kontrolujących procesy budowlane. Publikacja zawiera podstawowe informacje: definicje, przepisy techniczno-budowlane, klasyfikacje ogniowe dla całych elementów i komponentów, wymagania i praktyki ubezpieczycieli. Część praktyczna omawia tematykę dachów, skupiając się na projektowaniu w kontekście dobrych praktyk sztuki budowlanej i zaleceń dla wykonawców oraz interpretacji szczególnych przypadków. Zawiera również zestawienie rozwiązań dachów wraz z klasyfikacjami ogniowymi.

8 6 PPOŻ. 1.01

9 PPOŻ Wprowadzenie Wymagania przeciwpożarowe są najistotniejszym elementem prewencji, dzięki której w naszym kręgu cywilizacyjnym udało się: zmniejszyć liczbę pożarów, ograniczać ich zasięg i skutki, a także zapewniać ratownikom możliwość prowadzenia skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej, niezbędnej gdy jednak pożar wybuchnie i nie zostanie ugaszony, zanim przybędzie straż pożarna. Takie zrównoważone podejście i stawianie na prewencję na równi z ratownictwem jest wynikiem doświadczeń historycznych. W przeszłości pożary zdarzały się bardzo często. W skrajnych przypadkach ich pastwą padały całe miasta. Na przykład podczas opisanego w Quo Vadis pożaru Rzymu z 64 r. kompletnie spłonęło 10 spośród 14 dzielnic, a dwumilionowe miasto praktycznie przestało istnieć. W bliższym nam 1666 r. w pożarze Londynu spaliło się 2/3 miasta: budynków, 87 spośród 100 kościołów. To zdarzenie, mimo że pociągnęło za sobą zaledwie kilkanaście ofiar śmiertelnych, wywarło tak wielkie wrażenie na współczesnych, że spowodowało ustanowienie pierwszych powszechnych przepisów ochrony przeciwpożarowej. Po drugiej stronie Atlantyku jednym z bardziej spektakularnych był trwający ponad 2 dni pożar Chicago. Od 8 do 10 października 1871 r. doszczętnie spłonęła zabudowa miasta na powierzchni ponad 10 km 2, a śmierć poniosły setki mieszkańców. Również w Polsce wiele miast mocno ucierpiało w wyniku pożarów, np. ponad 160 lat temu Kraków. Pożar z 1850 r. strawił dziesiątki budynków mieszkalnych, zabudowania klasztorów Franciszkanów i Dominikanów, drukarnię, szkołę techniczną, a szereg obiektów zostało zniszczonych podczas prowadzenia akcji ratowniczej, m.in. zrzucono dach Sukiennic i wielu innych budynków, aby w ten jedyny dostępny wówczas sposób ograniczyć rozprzestrzenianie ognia. W Polsce, jeszcze po drugiej wojnie światowej, zdarzały się pożary, w których z dymem szły całe wioski drewnianych, krytych strzechą domów. Istotnie ograniczając stosowanie łatwopalnych materiałów, wprowadzając wymagania dotyczące np. minimalnych odległości między budynkami, ograniczono liczbę i skutki pożarów. Taki system działał niezmiennie i skutecznie do końca lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia w warunkach scentralizowanej gospodarki, powtarzalnych rozwiązań realizowanych według typowych projektów, wykorzystujących głównie materiały odporne na ogień, a tym samym na ludzkie błędy i zaniedbania. Przede wszystkim zapobiegać Tymczasem po 1989 r. pojawiły się i rozwinęły nieobecne wcześniej w Polsce technologie. W tyle pozostały przepisy i upowszechnienie wiedzy o właściwościach i zasadach ich bezpiecznego stosowania, od budowy po użytkowanie. Ostatnie lata i zdarzające się coraz częściej pożary dużych obiektów wzniesionych w ostatnim piętnastoleciu wskazują na potrzebę nadrobienia tych zaległości. Niniejsze wytyczne mają pomóc w realizacji tego celu dzięki dostarczeniu podstawowych informacji na temat bezpieczeństwa pożarowego, w szczególności dachów płaskich, powszechnie stosowanych we współczesnych obiektach usługowych, produkcyjnych i magazynowych. Znajomość podstawowych zagadnień, klasyfikacji, terminologii bezpieczeństwa pożarowego przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego, a także użytkowników i administratorów budynków ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa, ponieważ to działania człowieka nie tylko są przyczyną źródłem ognia prawie wszystkich pożarów, ale również wielkość i rodzaj strat pożarowych wynikają wprost z decyzji i akcji podejmowanych przez ludzi na wszystkich etapach od projektowania, budowy, aż po eksploatację obiektów budowlanych. Podstawowe informacje o pożarze Pożar może zdarzyć się tylko wtedy, gdy jednocześnie występują 3 czynniki: paliwo, tlen w ilości dostatecznej do spalenia paliwa oraz źródło ognia (w postaci płomienia i/lub wysokiej temperatury). Paliwem jest każdy występujący w naszym otoczeniu palny materiał. Może zapalić się bezpośrednio od płomienia albo ulec samozapłonowi, gdy zostanie poddany działaniu odpowiednio wysokiej temperatury, lub samozapaleniu, jeśli jednocześnie z podwyższoną temperaturą pojawi się płomień. Rozwój pożaru następuje wtedy, gdy w otoczeniu źródła znajduje się więcej palnych wyrobów, które kolejno mogą ulegać zapaleniu. Nie należy zapominać, że w przypadku pożaru poza płomieniami i wysoką temperaturą istotnymi czynnikami niebezpiecznymi są dym i zawarte w nim toksyczne produkty spalania. Dym nie tylko może zabić lub szkodzić zdrowiu ludzi, również może bezpowrotnie zniszczyć mienie. Poza zgubnymi skutkami pożarów dla zdrowia, życia i mienia występują także konsekwencje dla środowiska naturalnego. Ten ostatni aspekt stał się przedmiotem analiz w krajach rozwiniętych. W Holandii już przed laty szacowano, że szkody w środowisku spowodowane rocznie przez pożary są porównywalne z tymi, które są skutkiem skażenia atmosfery przez transport samochodowy. W Polsce również znane są przypadki, gdy trwające wiele godzin pożary wielkopowierzchniowych hal zanieczyszczały atmosferę na dużych obszarach, a w miejscach dużych akcji gaśniczych następowało trwałe lokalne skażenie gruntu i wód gruntowych.

10 8 PPOŻ Część teoretyczna Źródłem formalnych prawnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa pożarowego w budownictwie jest w Polsce Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z 9 marca 2011 r., a także nasze krajowe ustawy: Prawo budowlane, Ustawa o ochronie przeciwpożarowej. Rozporządzenie definiuje wymagania zasadnicze wobec budynków, pośród których bezpieczeństwo pożarowe znajduje się na wysokim drugim miejscu, tuż po bezpieczeństwie konstrukcji, a także określa kryteria wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych na obszarze Unii, czego warunkiem są m.in. wspólne klasyfikacje ogniowe. Krajowe ustawy uszczegółowiają wymagania wobec obiektów, określają procedury oraz kwalifikacje osób uczestniczących w procesie inwestycyjnym i w utrzymaniu budynków. Najistotniejszym przepisem wykonawczym do rozporządzenia europejskiego z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego jest Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/364 z 1 lipca 2015 r. w sprawie klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych wydane na podstawie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011. Obowiązuje bez konieczności dodatkowego wdrażania do przepisów krajowych od 4 kwietnia 2016 r. Pełny tekst aktu prawnego, opublikowanego w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej L68 z 15 marca 2016 r., jest dostępny pod adresem: legal-content/pl/txt/pdf/?uri=oj:l:2016:068:full& from=pl. Rozporządzenie delegowane wprowadziło jedną istotną zmianę w dotychczasowym systemie klasyfikacji reakcji na ogień polegającą na nowym zdefiniowaniu najniższej klasy: F (i odpowiednio F FL1, F L 2 oraz F ca3 ). Nowa definicja jest precyzyjniejsza niż dotychczasowa, bo jednoznacznie wskazuje na konieczność wykonania badań, tym samym sprawdzenia właściwości wyrobu, jeśli deklarowana jest choćby najniższa klasa reakcji na ogień. Poprzednio można było zadeklarować klasę F (i odpowiednio F FL, F L, F ca ) bez przeprowadzania badań. Obecnie można ją zadeklarować, gdy wyrób został zbadany zgodnie z wymaganiami systemu i nie spełnił kryteriów żadnej klasy. Jeśli wyrób nie został zbadany, należy zadeklarować właściwość użytkowa nieokreślona, czyli NPD, jak przewiduje CPR w art. 6, ust. 3, lit. f. 1) F FL klasa reakcji na ogień F dla posadzek (w tym wykładzin podłogowych). 2) F L klasa reakcji na ogień F dla przewodów i izolacji cieplnych przewodów instalacyjnych stosowanych wewnątrz budynku. 3) F ca klasa reakcji na ogień dla kabli Przepisy techniczno-budowlane Należą do nich szczegółowe przepisy, które określają wymagania techniczne wobec obiektów budowlanych, a także określają obowiązki związane z zapewnieniem ich spełnienia na wszystkich etapach od projektowania, przez realizację aż po eksploatację i utrzymanie Odwołanie do WT W codziennej praktyce budowlanej najważniejsze są tzw. Warunki techniczne, potocznie w skrócie określane jako WT. W pełnym brzmieniu jest to Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z 12 kwietnia 2002 r. z późniejszymi zmianami wydane na podstawie delegacji ustawowej ustawy Prawo budowlane. Dział VI Bezpieczeństwo pożarowe zawiera szczegółowe wymagania odnoszące się do całych obiektów, ich usytuowania, układu funkcjonalno-przestrzennego, rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych poszczególnych elementów, w tym przegród, instalacji, elementów wyposażenia. Definiuje również określenia związane z palnością i niepalnością wyrobów budowlanych i rozprzestrzenianiem ognia przez elementy, jakie wymienia rozporządzenie. Szczególne znaczenie mają dwa załączniki do rozporządzenia w sprawie WT. Załącznik nr 3 Stosowane w rozporządzeniu określenia dotyczące palności i rozprzestrzeniania ognia... jest niezbędny do korzystania z obowiązującej od 2004 r. klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych, a także klasyfikacji w zakresie odporności dachów na ogień zewnętrzny. Załącznik nr 2 zawiera listę norm stanowiących bezpośrednie uzupełnienie WT jako uszczegółowienie ich wymagań lub wskazanie sposobu ich potwierdzenia. Warunki techniczne dla budynków, ich zakres i poziom wymagań pozostają w wyłącznej kompetencji poszczególnych państw członkowskich UE, co oznacza, że Unia nie określa wspólnego standardu bezpieczeństwa. Polska ma tu pełną niezależność. Wspólne i jednakowe są natomiast wszystkie budowlane klasyfikacje ogniowe, dzięki czemu wyrób, materiał, element zbadany zgodnie z normami europejskimi uzyskuje klasyfikację, która jest zrozumiała i może być wykorzystana w dowolnym kraju Unii do potwierdzenia zgodności z obowiązującymi w nim wymaganiami Wybrane definicje Budynki ZL budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, czyli budynki zaliczane do różnych kategorii zagrożenia dla ludzi: ZL I zawierające co najmniej jedno pomieszczenie przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, które nie są jego stałymi użytkownikami, np. duże pomieszczenia handlowo-usługowe, lokale gastronomiczno-rozrywkowe, poczekalnie dworcowe, a także niektóre sale konferencyjne i wykładowe,

11 PPOŻ ZL II przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, czyli osób niemogących ewakuować się samodzielnie szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych, ZL III przeznaczone dla użyteczności publicznej, z wyjątkiem zaplanowanych przede wszystkim dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się oraz zawierających pomieszczenie dla ponad 50 osób, przeznaczenie biurowe lub socjalne, ZL IV o przeznaczeniu mieszkalnym, niezależnie od rodzaju budynku, w którym się znajdują, ZL V przeznaczone do zamieszkania zbiorowego, z wyjątkiem zaplanowanych przede wszystkim dla ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się oraz zawierających pomieszczenie dla ponad 50 osób niebędących jego stałymi użytkownikami. Budynki PM budynki produkcyjne i magazynowe. Budynki IN budynki inwentarskie (służące do hodowli inwentarza). Budynki niskie (N) do 12 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie. Budynki średniowysokie (SW) od ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości od ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie. Budynki wysokie (W) od ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie. Budynki wysokościowe (WW) powyżej 55 m nad poziomem terenu. Gęstość obciążenia ogniowego oznacza ilość materiałów palnych wyrażoną w MJ, przypadającą na metr kwadratowy strefy pożarowej obiektu. Stanowi jeden z podstawowych parametrów przyjmowanych w przepisach techniczno-budowlanych przy określaniu wymagań dla budynków produkcyjno-magazynowych. Klasy odporności pożarowej budynków lub ich części, od najwyższej do najniższej: A, B, C, D i E. Od klasy zależą wymagania ppoż. zawarte w WT. Dla budynków ZL klasa odporności pożarowej zależy od wysokości i kategorii ZL. Dla budynków PM i IN od gęstości obciążenia ogniowego i liczby kondygnacji. B zdolność klapy do wymaganego funkcjonowania przez 30 minut przy stałej temperaturze badania równej 300 ºC osiągniętej zgodnie z wymaganiami normy PN-EN dla klap otwieranych automatycznie. B zdolność klapy do wymaganego funkcjonowania przez 30 minut przy stałej temperaturze badania równej 600 ºC osiągniętej zgonie z wymaganiami normy PN-EN dla klap otwieranych ręcznie. Określenia dotyczące rozprzestrzeniania ognia: NRO, SRO, silnie rozprzestrzeniające ogień. Wysokość budynku dla celów WT; mierzy się od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu znajdującym się na pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej powierzchni najwyżej położonego stropu, łącznie z grubością izolacji cieplnej i warstwy ją osłaniającej. Kondygnacja nadziemna kondygnacja niebędąca kondygnacją podziemną. Kondygnacja podziemna kondygnacja zagłębiona ze wszystkich stron budynku co najmniej do połowy jej wysokości w świetle poniżej poziomu przylegającego do niego terenu, a także każda kondygnacja usytuowana pod nią. Dodatkowo pojęcia niezdefiniowane w WT, ale występujące w WT w określonym kontekście i znaczeniu: Element (element budowlany) część budynku, konstrukcja (jej część) lub przegroda, do której mogą odnosić się wymagania odporności ogniowej, np. ściana zewnętrzna, strop, słup, belka, dach. Konstrukcja dachu elementy nośne łącznie z usztywnieniem. Przekrycie dachu przegroda (jedno- lub wielowarstwowa) spoczywająca na konstrukcji dachu, oddzielająca budynek od środowiska zewnętrznego. Pokrycie dachu zewnętrzna warstwa dachu (przekrycia), bezpośrednio wystawiona na działanie czynników atmosferycznych. Materiał rodzaj substancji, tworzywa o określonych właściwościach. Wyrób budowlany przedmiot przeznaczony do zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, z określonego materiału (materiałów) i w określonej formie. Akcesoria dachowe (elementy wyposażenia dachu) klapy dymowe, klapy wentylacyjne, świetliki, wyłazy dachowe (są wyrobami budowlanymi). Klapy dymowe urządzenie przeznaczone do grawitacyjnego odprowadzania dymu oraz ciepła powstającego podczas pożaru. Klapy wentylacyjne urządzenie przeznaczone do wentylacji naturalnej pomieszczenia oraz doświetlenia.

12 10 PPOŻ b) określenia dotyczące stopnia rozprzestrzeniania ognia odnoszące się do elementów powierzchniowych (ścian, przekryć dachów) i liniowych (izolacje instalacji), a także wyjątkowo do pojedynczych wyrobów, takich jak pokrycia dachowe. Ale uwaga: z uwzględnieniem podłoża, na jakich te pokrycia są ułożone, czyli w istocie również tutaj mamy do czynienia z klasyfikacją całego rozwiązania. Rozprzestrzenianie ognia jest pewną odmianą klasyfikacji reakcji na ogień, uwzględniającą ten właśnie wybrany aspekt reakcji; c) odporność ogniowa odnosząca się do całych elementów budowlanych. Każda z trzech powyższych różnych klasyfikacji odnosi się do pewnego zdefiniowanego poziomu oddziaływania ognia i jest jednoznacznie związana z określoną metodą lub metodami badawczymi i przypisanymi do nich kryteriami. Zdjęcie nr 1. Dach 1.2. Budowlane klasyfikacje ogniowe Informacje ogólne Do opisu właściwości ogniowych wyrobów (rzadziej materiałów) i elementów budowlanych służą następujące klasyfikacje: a) reakcja na ogień odnosząca się do wyrobów budowlanych; Zasady poszczególnych klasyfikacji opisane są szczegółowo w normach (reakcja na ogień, odporność ogniowa) lub w normach i przepisach (rozprzestrzenianie ognia). Zakresy zastosowania każdej klasyfikacji są ograniczone. Chcąc, by określone rozwiązanie zastosowane w rzeczywistości było równie skuteczne jak uzyskana przez nie klasyfikacja ogniowa, należy ściśle przestrzegać zakresów, dla jakich klasyfikacje zostały wydane oraz uwzględniać je podczas realizacji, a później podczas eksploatacji. Należy pamiętać, że współczesne lekkie konstrukcje, warstwowe rozwiązania poszyć i przekryć wykazują bardzo zróżnicowane właściwości ogniowe w zależności od wszystkich detali konstrukcyjno-materiałowych i są bardzo wrażliwe na jakość wykonania. Wymagają skrupulatnego przestrzegania zasad, zapisów klasyfikacji, zgodności z projektem i większej staranności wykonania niż tradycyjne technologie. Dokonywanie samowolnych zmian w sklasyfikowanych, wpisanych w projekt rozwiązaniach może zasadniczo zmieniać właściwości ogniowe, klasyfikacje i być podstawą do braku zgody na użytkowanie budynku. Reakcja na ogień Rozprzestrzenianie ognia Odporność ogniowa Wyroby/materiały budowlane Płyta z MW, EPS, PU Euroklasy: A1, A2, B, C, D, E, F Elementy powierzchniowe, pokrycia (instalacje) Przekrycie dachu, ETICS ocieplenie, ściana, F ROOF (t1), NRO, SRO, silnie RO Elementy budynku Ściana, strop, słup, belka, wentylacja drzwi REI 30, EI 60, R30 Rys. 1. Budowlane klasyfikacje ogniowe w WT

13 PPOŻ Reakcja na ogień wyrobów palność wyrobów (materiałów) budowlanych Dla wyrobów budowlanych, z wyjątkiem pokryć podłogowych, wyrobów izolacji termicznej, rur przewodowych oraz kabli elektrycznych (Tabela 1), wyróżnia się następujące klasy podstawowe reakcji w kolejności od najwyższej do najniższej: A1, A2, B, C, D, E, F. Klasyfikacje dodatkowe związane są z wytwarzaniem dymu i są to klasy s1, s2, s3 4 oraz płonących kropli/cząstek klasy d0, d1, d2 5. Klasy reakcji na ogień ustalane są na podstawie kompleksowej oceny zachowania wyrobów pod wpływem ognia, w warunkach odpowiadających różnym fazom rozwoju pożaru: dla wyrobów najbardziej palnych, najniższych klas źródłem ognia jest mały płomień, dla wyrobów mniej palnych pojedynczy płonący przedmiot, dla wyrobów najwyższych klas A1 i A2 badania odbywają się w warunkach pożaru rozwiniętego. Oceniane są następujące parametry: ilość i szybkość wydzielania ciepła, czas, jaki upływa do zapalenia przy kontakcie z ustabilizowanym płomieniem, rozprzestrzenianie płomieni, ilość wytworzonego dymu, występowanie płonących kropli i odpadów. Należy zwrócić uwagę, że poza ogólnymi zasadami klasyfikacji, od momentu ustanowienia zharmonizowanych klas reakcji na ogień, przyjęto poprzez CEN wiele normatywnych dokumentów, dzięki którym system klasyfikacji został doprecyzowany. Harmonizacja dotyczy procedur wyboru i przygotowania próbek do badań oraz zakresów i warunków zastosowania uzyskanych klasyfikacji. Jednolite zasady przyjmowane są dla poszczególnych rodzajów i grup wyrobów. Przykładem są wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie, stosowane również w dachach. Objęte są 10 różnymi zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi, w tym m.in. PN-EN Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby z wełny mineralnej (MW) produkowane fabrycznie Specyfikacja, PN EN Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie Specyfikacja, PE EN Wyroby do izolacji cieplnej w budow- nictwie Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) produkowane fabrycznie Specyfikacja i PN-EN Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie Wyroby ze sztywnej pianki poliuretanowej (PU) produkowane fabrycznie Specyfikacja, dla których już kilka lat temu ukazała się polska wersja językowa europejskiej normy z 2009 r. PN-EN Wyroby do izolacji. Instrukcje montażu i mocowania do badania reakcji na ogień. Wyroby produkowane fabrycznie, zawierająca wszystkie szczegóły związane z przeprowadzaniem badań i sposobem prezentowania obowiązkowej w oznakowaniu CE klasy reakcji na ogień wyrobu wprowadzonego do obrotu. To zapobiega zdarzającemu się w przeszłości i wprowadzającemu w błąd przedstawianiu klasyfikacji tzw. zastosowania końcowego jako klasyfikacji reakcji na ogień samego wyrobu. Klasa reakcji na ogień wyrobu w standardowym zestawie symulującym zastosowanie końcowe może być pokazywana wyłącznie jako uzupełnienie i w sposób, który zapobiega pomyleniu jej z klasą odnoszącą się do samego wyrobu. Zestawienie wszystkich klas reakcji na ogień zawiera Tabela 1. Tab. 1. Klasy reakcji na ogień A1 A2-s1, d0 A2-s2, d0 A2-s3, d0 B-s1, d0 B-s2, d0 B-s3, d0 C-s1, d0 C-s2, d0 C-s3, d0 D-s1, d0 D-s2, d0 D-s3, d0 E F A2-s1, d1 A2-s2, d1 A2-s3, d1 B-s1, d1 B-s2, d1 B-s3, d1 C-s1, d1 C-s2, d1 C-s3, d1 D-s1, d1 D-s2, d1 D-s3, d1 A2-s1, d2 A2-s2, d2 A2-s3, d2 B-s1, d2 B-s2, d2 B-s3, d2 C-s1, d2 C-s2, d2 C-s3, d2 D-s1, d2 D-s2, d2 D-s3, d2 E-d2 Przyporządkowanie klasom reakcji na ogień odpowiednich określeń związanych z palnością/niepalnością wyrobów (materiałów) budowlanych, z wyłączeniem posadzek, jakimi posługują się WT, zawiera Tabela 2. 4) s1 prawie bez dymu, s2 średnia emisja dymu, s3 intensywna emisja dymu. 5) d0 brak płonących kropel, d1 niewiele płonących kropel/cząstek, d2 wiele płonących kropel/cząstek.

14 12 PPOŻ Tab. 2. Klasy reakcji na ogień i odpowiadające im określenia związane z palnością wg WT Określenia dot. palności stosowane w WT Palne Niepalne niezapalne trudno zapalne łatwo zapalne Niekapiące Klasy reakcji na ogień zgodnie z PN-EN A1; A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0; A2-s1, d1; A2-s2, d1; A2-s3, d1; A2-s1, d2; A2-s2, d2; A2-s3, d2; B-s1, d0; B-s2, d0; B-s3, d0; B-s1, d1; B-s2, d1; B-s3, d1; B-s1, d2; B-s2, d2; B-s3, d2; C-s1, d0; C-s2, d0; C-s3, d0; C-s1, d1; C-s2, d1; C-s3, d1; C-s1, d2; C-s2, d2; C-s3, d2; D-s1, d0; D-s1, d1; D-s1, d2; D-s2, d0; D-s3, d0; D-s2, d1; D-s3, d1; D-s2, d2; D-s3, d2; E-d2; E; F; Samogasnące co najmniej E; Intensywnie dymiące A1; A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0; B-s1, d0; B-s2, d0; B-s3, d0; C-s1, d0; C-s2, d0; C-s3, d0; D-s1, d0; D-s2, d0; D-s3, d0; A2-s3, d0; A2-s3, d1; A2-s3, d2; B-s3, d0; B-s3, d1; B-s3, d2; C-s3, d0; C-s3, d1; C-s3, d2; D-s3, d0; D-s3, d1; D-s3, d2; E-d2; E; F. Uwaga: Każdej klasie reakcji na ogień można jednoznacznie przypisać określenia dotyczące palności. W drugą stronę nie jest to możliwe Rozprzestrzenianie ognia WT różnie definiują określenia dotyczące rozprzestrzeniania ognia dla poszczególnych elementów budowlanych: w odniesieniu do dachów (przekryć dachów) ocena tej właściwości jest przeprowadzana na podstawie norm zharmonizowanych CEN/TS i z uwzględnieniem Załącznika nr 3 do WT, który europejskie klasy odporności dachów na ogień zewnętrzny B ROOF (t1) lub F ROOF (t1) przyporządkowuje odpowiednim określeniom dotyczącym rozprzestrzeniania ognia zawartym w WT (Tabela 3); dla wewnętrznych przegród budynków poprzez reakcję na ogień wszystkich wchodzących w ich skład wyrobów lub wariantowo: reakcji na ogień całych elementów w połączeniu z reakcją na ogień wyrobu izolacji cieplnej rdzenia; dla elementów ścian zewnętrznych: od strony wnętrza budynku jak dla elementów wewnętrznych, a od strony zewnętrznej budynku poprzez badanie wg polskiej normy. Tab. 3. Zestawienie klasyfikacji B ROOF (t1) z określeniami dotyczącymi rozprzestrzeniania ognia wg WT Określenia stosowane w rozporządzeniu Nierozprzestrzeniający ognia Słabo rozprzestrzeniający ogień Silnie rozprzestrzeniający ogień Badane wg PN-ENV 1187 klasyfikacja wg PN-EN tabela 3 załącznika do rozporządzenia B ROOF (t1) spełnia kryteria testu 1 w zakresie penetracji ognia do wewnątrz, nie spełnia któregoś z kryteriów rozprzestrzeniania powierzchniowego F ROOF (t1) Procedura badania odporności dachu na ogień zewnętrzny jest opisana w CEN/TS 1187, która zawiera cztery różne metody badań. W Polsce za podstawę klasyfikacji przekryć dachowych przyjęto metodę pierwszą (stąd t1 test 1) płonącej żagwi, która pozwala ocenić, czy w razie pojawienia się płonącego przedmiotu na powierzchni pokrycia dachu ulegnie on zapaleniu i doprowadzi do rozprzestrzenienia się ognia i rozwoju pożaru. Tym płonącym przedmiotem, dla którego dokonuje się oceny, jest 600 g wełny drzewnej. Po przeprowadzeniu badania odporności dachu na ogień zewnętrzny dokonuje się oceny zgodnie z kryteriami zapisanymi w normie klasyfikacyjnej PN EN i zaszeregowuje wyrób do klasy B ROOF (t1) lub F ROOF (t1). Istnieje możliwość rozszerzania klasyfikacji uzyskanych na podstawie badań. Zasady, na jakich można to zrobić, są opisane w CEN/TS Istnienie tej normy, opracowanej na podstawie analiz wyników uzyskiwanych z badań, pozwala ograniczyć liczbę badań do reprezentatywnych rozwiązań, odpowiadających układom najmniej odpornym na działanie ognia. Klasę B ROOF (t1) mają również, bez konieczności przeprowadzania badań, pewne rodzaje pokryć (przekryć) dachów, na podstawie decyzji Komisji Europejskiej z 6 września 2000 r. wykonującą Dyrektywę Rady 89/106/EWG w odniesieniu do odporności pokryć dachowych na ogień zewnętrzny (2000/553/WE).

15 PPOŻ Kontrspadki w warstwie izolacji cieplnej Klasa B ROOF (t1) uzyskana w wyniku badania przekrycia ze stumilimetrową warstwą izolacji cieplnej z określonych wyrobów jest ważna dla wszystkich grubości tej samej izolacji cieplnej w zakresie od 50 mm do dowolnie dużej (pkt. A16 CEN/TS str.41). Odnosi się to nie tylko do płyt o stałej grubości, ale również do płyt spadkowych pod warunkiem, że grubość warstwy izolacyjnej ze spadkiem mieści się w granicach wynikających z badania płyt o stałej grubości i zachowane są graniczne spadki (pkt. A16 CEN/TS 16459, str.42). Norma nie pozwala na zamianę i zastępowanie jednego materiału izolacyjnego innym, co oznacza, że jeżeli w przekryciu dachu mają być zastosowane dwa różne materiały izolacyjne, np. jeden w warstwie podstawowej, a drugi w formie elementów spadkowych, wówczas klasyfikacja w zakresie odporności dachu na ogień zewnętrzny powinna być uzyskana dla takiego dwuwarstwowego rozwiązania z różnymi izolacjami. Zakresy zastosowania z uwagi na grubość jak wyżej Odporność ogniowa Klasyfikacja w zakresie odporności ogniowej określa w minutach zdolność konstrukcji, części konstrukcji lub elementu budynku do zachowania określonych właściwości użytkowych w warunkach pożaru. Tymi właściwościami są m.in.: R Nośność ogniowa zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia przy określonych oddziaływaniach mechanicznych, przez określony czas, bez utraty stabilności konstrukcji. E Szczelność ogniowa zdolność elementu konstrukcji, który pełni funkcję oddzielającą, do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia na stronę nienagrzewaną w wyniku przeniknięcia płomieni lub gorących gazów. Klasyfikacja odporności ogniowej może dotyczyć różnych warunków oddziaływania ognia, co jest oznaczone następująco: (o i) klasyfikacja przy oddziaływaniu ognia od zewnątrz do wewnątrz budynku i od wewnątrz do zewnątrz; (o i) tylko przy oddziaływaniu ognia od zewnątrz do wewnątrz; (o i) tylko przy oddziaływaniu ognia od wewnątrz do zewnątrz. Skróty od ang. słów: o outside (zewnątrz); i inside (wewnątrz). I Izolacyjność ogniowa zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia w wyniku znaczącego przepływu ciepła ze strony nagrzewanej na stronę nienagrzewaną. W Promieniowanie zdolność do ograniczenia możliwości przeniesienia się ognia na skutek wypromieniowania ciepła poprzez element lub jego nienagrzewaną powierzchnię. S Dymoszczelność zdolność do eliminacji lub ograniczenia przemieszczania się spalin (gazów) na stronę nienagrzewaną. C Samozamykalność zdolność zespołu drzwiowego lub żaluzjowego do automatycznego zamykania i tym samym zamknięcia otworu. G Odporność na pożar sadzy zdolność elementu do pozostania odpornym na pożar sadzy w aspekcie szczelności i izolacyjności ogniowej. K Zdolność do zabezpieczenia ogniochronnego zdolność okładziny ściennej lub sufitowej do zapewnienia materiałowi za okładziną ochrony przed zapaleniem, zwęgleniem. Tab. 4. Podstawowe wymagania wg WT Słupy, belki Ściany nośne Ściany nienośne Przekrycie dachu Konstrukcja dachu Sufity podwieszone Przejścia rur i kabli Kanały wentylacyjne Kanały oddymiające R REI REW RE REM EI EW RE R EI EI E EI E (S) EI E (S) 1.3. Informacje o wymaganiach i praktykach ubezpieczycieli Zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków i wymagania, jakim powinny odpowiadać, są zdefiniowane w Warunkach technicznych (WT). Wymagania tam zawarte dotyczą zarówno bezpieczeństwa pożarowego przegród budowlanych w początkowej fazie pożaru, tzw. reakcji na ogień, jak i ich odporności ogniowej w rozwiniętej fazie pożaru, pod kątem bezpieczeństwa ewakuacji ludzi. Oprócz warunków, które projektowany obiekt musi spełnić, firmy ubezpieczeniowe posiadają swoje zalecenia, których spełnienie jest konieczne do ubezpieczenia budynku. Ubezpieczyciele oraz brokerzy, którzy oprócz ubezpieczenia budynku, obiektu obejmują ubezpieczeniem mienie znajdujące się na jego terenie, przedstawiają swoje dodatkowe wytyczne, które na etapie koncepcji są uwzględniane w projekcie. Celem tych dodatkowych zabezpieczeń jest ograniczenie ryzyka wystąpienia zdarzenia, w wyniku którego dochodzi do dużych strat materialnych. Często to, co znajduje się na terenie budynku, ma bardzo dużą wartość oraz może mieć duży wpływ na

16 14 PPOŻ niebezpieczeństwo szybkiego rozprzestrzeniania ognia. Dlatego prewencja, jaką stosują ubezpieczyciele podczas projektowania i wznoszenia budynku, ma za zadanie zminimalizowanie ewentualnych strat w wyniku pożaru. Ubezpieczyciele szczególną uwagę zwracają m.in. na: wykonywanie ścian oddzielenia pożarowego jako dodatkowego podziału na strefy pożarowe; montaż systemu detekcji pożaru; podręczny sprzęt gaśniczy ogólnodostępny, np. gaśnice; montaż instalacji tryskaczowych; odpowiednie wykonanie i badanie stanu technicznego instalacji elektrycznych; odpowiednie wydzielenie i zabezpieczenie stanowisk ładowania wózków akumulatorowych; zwiększenie odporności ogniowej konstrukcji budynku; dobór materiałów pod kątem ich prawidłowej reakcji na ogień; prewencję w postaci wykonywania zaleceń instrukcji przeciwpożarowych i szkolenia pracowników z BHP. Powyższe wymagania są stosowane w zależności od rodzaju i przeznaczenia budynku, a konieczność ich zastosowania wynika z analiz ryzyka przeprowadzonych przez ubezpieczyciela. Wykonanie obiektu wg projektu i zaleceń ubezpieczyciela ułatwi uzyskanie ewentualnego odszkodowania od ubezpieczyciela.

17 PPOŻ Część praktyczna dachy 2.1. Projektowanie Zasady ogólne Przy projektowaniu dachów płaskich należy wziąć pod uwagę wiele aspektów, spełniając tym samym wymagania techniczne, obowiązujące przepisy oraz wymogi narzucone przez ubezpieczyciela czy inwestora. Należy uwzględnić właściwości wytrzymałościowe, a jednocześnie cieplne, akustyczne i ogniowe. Te ostatnie mogą występować zarówno w odniesieniu do całego elementu, jak i jego części składowych. Projektant w pierwszym kroku powinien określić parametry dla poszczególnych materiałów, a następnie przeanalizować, czy wybrane materiały spełniają stawiane wymagania, włączając w to również wymagania z zakresu ochrony przeciwpożarowej. To on, dobierając schematy statyczne, określa, które elementy stanowią konstrukcję główną, a które konstrukcję dachu czy ścian. Na etapie projektowania należy wziąć również pod uwagę możliwości zabezpieczenia danych elementów budynku np. brak możliwości zabezpieczenia ogniochronnego płatwi zimnogiętych. Zalecaną metodą jest analiza dachu jako jednego elementu i późniejsze uszczegółowienie na poziomie pojedynczych wyrobów. Podstawowe wymagania dotyczące odporności ogniowej elementów budynku zawarte są w 216 WT 6. Elementy te muszą być nierozprzestrzeniające ognia z wyjątkiem przypadków wymienionych w ust. 2 wyżej przytoczonego przepisu. 6) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002, nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Tab. 5. Odporność ogniowa elementów budynku w zależności od klasy odporności ogniowej KLASA ODPORNOŚCI POŻAROWEJ BUDYNKU GŁÓWNA KONSTRUKCJA NOŚNA KLASA ODPORNOŚCI OGNIOWEJ ELEMENTÓW BUDYNKU 4 KONSTRUKCJA DACHU STROP 1 ŚCIANA ZEWNĘTRZNA 1, 2 ŚCIANA WEWNĘTRZNA 1 PRZEKRYCIE DACHU 3 A R 240 R 30 REI 120 EI 120 (o i) EI 60 RE 30 B R 120 R 30 REI 60 EI 60 (o i) EI 30 RE 30 C R 60 R 15 REI 60 EI 30 (o i) EI 15 RE 15 D R 30 ( - ) REI 30 EI 30 (o i) ( - ) ( - ) E ( - ) ( - ) ( - ) ( - ) ( - ) ( - ) ( - ) nie stawia się wymagań. 1) Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej odpowiednio do wymagań. 2) Klasa odporności ogniowej dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem. 3) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeżeniem 218), jeżeli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni. 4) Klasa odporności ogniowej dotyczy elementów wraz z uszczelnieniem złączy i dylatacjami Szczególne przypadki Zestawienie rozwiązań dachów wraz z klasyfikacjami ogniowymi Dach składa się z dwóch części: konstrukcji oraz przekrycia. Konstrukcję dachu może stanowić płyta żelbetowa, żebra i podciągi żelbetowe, stalowe kształtowniki zimnogięte lub gorącowalcowane (płatwie), rzadziej elementy z drewna klejonego oraz nośna trapezowa. Przekrycie dachu to górna część budynku mająca za zadanie osłanianie go przed wpływami atmosferycznymi. W przypadku warstwowych przekryć podstawowymi warstwami są: izolacja wodochronna, izolacja cieplna, paroizolacja, warstwa nośna przekrycia. Dodatkowo mogą występować inne warstwy, niezbędne dla uzyskania odpowiednich właściwości użytkowych przez całe przekrycie, np.: welon z włókna szklanego, osłaniający izolację cieplną o niskiej klasie reakcji na ogień, warstwa balastowa, dociskająca izolację wodochronną i zabezpieczająca ją przed uszkodzeniami, podłoża ogrodnicze, w przypadku dachów zielonych. Wierzchnia warstwa przekrycia, izolacja wodochronna, stanowi pokrycie dachu.

18 16 PPOŻ Rys. 2. Elementy dachu i konstrukcja główna budynku przykładowy schemat szkieletu stalowego W załączniku nr 1 przedstawiono zestawienie przykładowych rozwiązań przekryć dachowych różnych producentów, posiadających odpowiednią dokumentację i klasyfikację przekrycia. Tabela została stworzona w oparciu o dokumenty producentów, którzy niejednokrotnie posiadają klasyfikacje dla materiałów z większymi parametrami niż te wymagane przepisami. Celem zestawienia jest pokazanie dostępnych na rynku, poprawnych przykładów dachów płaskich Zestawienie wymagań dla dachów i ich składników W związku z tym, że wymagania zarówno dla całego dachu, jak i poszczególnych jego elementów niejednokrotnie są niejasno opisywane w przepisach, poniżej zebrano w formie tabelarycznej wszystkie wymogi dla poszczególnych komponentów. Wymagania powinny być określone na etapie projektu budowlanego i będą się różniły w zależności od klasy odporności pożarowej budynku oraz ukształtowania jego bryły. Odporność ogniowa RE dla dachów na stropie żelbetowym jest zapewniana przez samą konstrukcję żelbetową. Wartość odporności ogniowej zapewniona jest poprzez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie elementu i powinna być określona i zadeklarowana przez projektanta. W przypadku blachy trapezowej określenie jej funkcji, a tym samym wymagań, jest zależne od schematów statycznych dobranych na etapie projektowania w niektórych sytuacjach trapezowa o wysokim trapezie może być częścią konstrukcji dachu. Wymagania pożarowe stawiane dachom mogą dotyczyć zarówno całych dachów, jak też ich części składowych (konstrukcji, przekrycia), a nawet poszczególnych wyrobów lub materiałów wchodzących w ich skład (wyroby izolacji cieplnej, świetliki).

19 PPOŻ Tab. 6. Zestawienie wymagań pożarowych dla dachów płaskich i ich składników L.p. Element/Wyrób Reakcja na ogień Wymagania wg WT Rozprzestrzenianie ognia Odporność ogniowa Odporność na wysoką temperaturę DACH 1. Konstrukcja dachu nie lub słabo R 15, R Przekrycie 1 nie 2 lub słabo RE 15, RE 30 EI Część nośna R 15, R 30, RE Warstwa pośrednia (welon szklany) Nie jest wyrobem budowlanym brak wymagań Paroizolacja 2.4. Izolacja cieplna Pokrycie 2.6. Klapa dymowa palne łatwo zapalne (F) 2.7. Klapa wentylacyjna nie lub słabo E 15, E Świetliki/pasma świetlne/ okna połaciowe nie lub słabo E 15 4, E Wyłaz dachowy nie lub słabo E 15, E Elementy dodatkowe B , B Łączniki konstrukcyjne Wymagania tylko z uwagi na wytrzymałość w warunkach pożaru Uszczelki Nie są wyrobem budowlanym brak wymagań. Reklamy i elementy Nie są wyrobem budowlanym brak wymagań. dekoracyjne Uwagi: 1) Dla garaży, zgodnie z przypadkami wymienionymi w 274 WT, przekrycie powinno się charakteryzować klasą reakcji na ogień d0 (niekapiące). 2) Wymaganie nierozprzestrzeniania ognia może być spełnione w postaci B ROOF (t1) lub B ROOF. 3) Wymaganie w przypadku dachów rozprzestrzeniających ogień w pasie o szerokości co najmniej 1 m, wzdłuż ściany oddzielenia przeciwpożarowego 235, ust. 3 WT. 4) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych, jeśli otwory nie zajmują więcej niż 20% powierzchni połaci dachowej. Wyłączenie nie dotyczy świetlików znajdujących się w pasie 8 m od ściany z otworami budynku wyższego. 5) Wymagania określone w klasyfikacjach jako minimalne wymiary łączników Wymagania dla dachów w zależności od usytuowania budynków Obiekty w zależności od usytuowania w stosunku do innych obiektów, podziału na strefy pożarowe, użytych materiałów oraz lokalizacji urządzeń posiadają różne wymagania pożarowe dla konstrukcji i przekrycia dachu. W przypadku obiektu z dachem rozprzestrzeniającym ogień, podział na strefy pożarowe ścianą oddzielenia pożarowego wymusza jej wysunięcie ponad przekrycie dachu o 30 cm (Rys. 3) lub zastosowanie pasa z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 1 m i klasie odporności ogniowej EI 60 (0). Należy dodać, że takie rozwiązania stosowane są niezwykle rzadko z uwagi na ogólne wymaganie stosowania elementów nierozprzestrzeniających ognia. Tylko w szczególnych przypadkach dopuszcza się elementy słabo rozprzestrzeniające ogień. W dzisiejszym budownictwie, przy użyciu elementów nierozprzestrzeniających ognia, wystarczające jest doprowadzenie ściany oddzielenia ppoż. do dolnej warstwy przekrycia dachu (Rys. 5).

20 18 PPOŻ Rys. 3. Budynek z dachem rozprzestrzeniającym ogień a ściana oddzielenia przeciwpożarowego (rozwiązanie 1) Rys. 4. Budynek z dachem rozprzestrzeniającym ogień a ściana oddzielenia przeciwpożarowego (rozwiązanie 2)

21 PPOŻ Rys. 5. Budynek z dachem nierozprzestrzeniającym ognia a ściana oddzielenia przeciwpożarowego Przy określaniu wymagań dla dachu należy zwrócić uwagę na miejsca, w których połać przylega do budynku wyższego (lub strefy pożarowej w części wyższej obiektu). W pasie 8 m od ściany z otworami budynku wyższego należy zabezpieczyć konstrukcję dachu do klasy odporności ogniowej R 30, a przekrycie dachu do RE 30. Należy brać pod uwagę tylko otwory znajdujące się w promieniu 10 m od krawędzi dachu budynku niższego, pod warunkiem że gęstość obciążenia ogniowego części niższej nie przekracza 2000 MJ/m 2. Dopuszcza się zastosowanie nieotwieranych okien w klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30, zgodnie z klasą odporności ogniowej ściany oddzielenia ppoż. Powyższy przepis nie ma zastosowania, gdy budynki są położone na jednej działce budowlanej, a ich łączna powierzchnia wewnętrzna nie przekracza najmniejszej dopuszczanej powierzchni strefy pożarowej wymaganej dla każdego ze znajdujących się na działce rodzaju budynku. Zasady te zilustrowano na rysunkach poniżej.

22 20 PPOŻ Rys. 6. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się przy ścianie budynku wyższego z otworami Rys. 7. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się w pasie 8 m od ściany budynku wyższego z otworami

23 PPOŻ Rys. 8. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się przy ścianie budynku wyższego bez otworów w pasie 10 m Rys. 9. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się w pasie 8 m od ściany budynku wyższego bez otworów w pasie 10 m

24 22 PPOŻ Określenie klasy odporności ogniowej przekrycia RE15 według 219 WT Zgodnie z 219 WT palna izolacja cieplna przekrycia o powierzchni większej niż m 2 powinna być oddzielona od wnętrza budynku przegrodą o klasie odporności ogniowej nie mniejszej niż RE 15. Może ona być np. częścią nośną dachu (przekrycia dachowego), a więc np. stalową blachą trapezową, płytą żelbetową, deskowaniem itp. Należy zaznaczyć, że klasyfikacja odporności ogniowej części nośnej dachu warstwowego nie określa klasy odporności ogniowej całego dachu warstwowego, dla którego określone są wymagania odporności ogniowej. Oznacza to, że w większości rozwiązań, w których część nośna jest w postaci stalowej blachy trapezowej, klasyfikacja odporności ogniowej części nośnej dachu to nie to samo co klasyfikacja odporności ogniowej dachu warstwowego Rozwiązania dla dachów betonowych Odporność ogniowa RE w przypadku dachów na stropie żelbetowym może być zapewniana przez samą konstrukcję żelbetową poprzez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie elementu i powinna być zadeklarowana przez projektanta. Aby określić odporność ogniową dla dachu na stropie żelbetowym, można się posłużyć danymi tabelarycznymi zawartymi w Instrukcji ITB 409/ dotyczącymi projektowania elementów żelbetowych i murowych z uwagi na odporność ogniową. Odporność ogniową elementów żelbetowych ustala się w zależności od wymiarów przekroju poprzecznego i odległości środka ciężkości zbrojenia od krawędzi elementu. Instrukcja ta w prosty sposób pozwala dobrać minimalną grubość stropu oraz grubości otulenia zbrojenia w zależności od wymaganej klasy odporności ogniowej. Projektant może również posłużyć się normą PN EN Projektowanie konstrukcji z betonu. Część 1 2: Reguły ogólne. Projektowanie z uwagi na warunki pożarowe Dobre praktyki sztuki budowlanej Opaska izolacyjna dookoła hali z dachem warstwowym z palną izolacją cieplną Potwierdzeniem spełnienia wymagań stawianych dla przekrycia dachowego jest zawarcie w dokumentacji projektowej klasyfikacji w zakresie odporności ogniowej dla danego przekrycia. W dokumencie tym, wydanym przez notyfikowaną jednostkę badawczą, znajduje się opis warunków, które należy spełnić, żeby klasyfikacja była ważna. Zapisy różnią się w zależności od materiału i producenta, w związku z tym należy każdorazowo sprawdzić, czy warunki, które narzuca klasyfikacja, są spełnione. Jednym z najczęściej występujących wymogów jest opaska wykonana z wełny lub PIR wraz z kątownikiem uszczelniające połączenie ściany attykowej z przekryciem dachu warstwowego, którego izolacja cieplna jest palna. Dokument klasyfikacyjny określa, jakie elementy powinny być zastosowane, a niekiedy też ich wymiary i materiały, z których powinny być wykonane. W sytuacji, kiedy klasyfikacja nie wymaga zastosowania wyżej wymienionego rozwiązania, dobrą praktyką (aczkolwiek niewymaganą przepisami) jest zastosowanie samego kątownika z blachy o grubości zależnej od wartości podanej w klasyfikacji. Wysokość obróbki powinna być równa izolacji cieplnej, a szerokość powinna wynosić minimalnie 200 mm i być dostosowana do profilowania blachy, umożliwiając mocowanie kątownika do górnej fali blachy trapezowej. Dodatkowo przy attykach, do których jest układana prostopadle, górne fale blachy zaleca się wypełnić np. bloczkami trapezowymi o długości równej szerokości kątownika. Poza swoją funkcją na rzecz ppoż. kątownik zabezpiecza płyty izolacji cieplnej przed przełamaniem i wpadnięciem w falę trapezu. Jego wymiary i stosowanie są zależne od projektanta. Opaska i kątownik nie są wymagane w przypadku, kiedy przekrycie dachu ma spełniać jedynie wymagania w zakresie nierozprzestrzeniania ognia. 7) Paweł Roszkowski, Paweł Sulik, Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego przekryć dachowych o powierzchni większej niż 1000 m 2, [w:] Materiały Budowlane nr 2/2017, Wydawnictwo SIGMA-NOT Sp. z o.o., Warszawa ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające Dyrektywę Rady 89/106/EWG.

25 PPOŻ OPIS WARSTW: attyka kątownik gr. 0,7 mm o wys. min. na wysokość izolacji cieplnej bloczki trapezowe z materiału niepalnego o dł. min. 20 cm trapezowa paroizolacja palna izolacja cieplna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna Rys. 10. Detal połączenia przekrycia dachu ze ścianą trapezowa układana prostopadle do attyki w przypadku, gdy klasyfikacja ogniowa nie wymaga opaski obwodowej z izolacji cieplnej OPIS WARSTW: attyka kątownik gr. 0,7 mm o wys. min. na wysokość izolacji cieplnej trapezowa paroizolacja palna izolacja cieplna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna Rys. 11. Detal połączenia przekrycia dachu ze ścianą trapezowa układana równolegle do attyki Uszczelnienie ppoż. ściany pożarowej dochodzącej do przekrycia dachu Ściana stanowiąca oddzielenie przeciwpożarowe musi szczelnie separować dwie części budynku. W związku z tym powinna wychodzić 30 cm ponad górną warstwę przekrycia, dochodzić do stropu lub do przekrycia dachu nierozprzestrzeniającego ogień. Pierwsza sytuacja jest opisana w następnym punkcie ( ). Kolejny przypadek jest prosty, gdyż połączenie wykonuje się szczelnie z elementów konstrukcyjnych lub realizuje się dylatację przeciwpożarową zgodnie z projektem i aprobatami technicznymi dotyczącymi takich dylatacji. W ostatnim z wymienionych przypadków sytuacja wydaje się być jasna do momentu, w którym nie dojdziemy do realizacji połączenia na styku ściany z częścią nośną przekrycia. Przy zastosowaniu blachy trapezowej przechodzącej nad górną powierzchnią ściany tworzą się luki między blachą i ścianą, których wielkość jest zależna od wysokości trapezu. Aby ściana spełniała swoją funkcję, szczeliny muszą być uszczelniane.

26 24 PPOŻ Ta metoda może być stosowana przy odpowiednio zaprojektowanym układzie statycznym konstrukcji dachu. Rozwiązanie tego detalu może stanowić wypełnienie pustych przestrzeni wełną mineralną i zamknięcie z obu stron obróbką stalową lub masą ogniochronną. OPIS WARSTW: bloczki trapezowe z materiału niepalnego wełna mineralna ogniochronna akrylowa masa uszczelniająca paroizolacja izolacja cieplna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna Rys. 12. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia (rozwiązanie 1) Innym przykładem dobrej praktyki budowlanej w tym przypadku jest wypełnienie szczelin pianką ogniochronną o klasie odpowiedniej do klasy odporności ogniowej ściany. OPIS WARSTW: konstrukcja dachu trapezowa przeciwpożarowa pianka uszczelniająca w każdy dolny trapez blachy bloczki trapezowe z materiału niepalnego paroizolacja izolacja cieplna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna Rys. 13. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia dachu (rozwiązanie 2)

27 PPOŻ OPIS WARSTW: ściana oddzielenia przeciwpożarowego izolacja cieplna paroizolacja bloczki trapezowe z materiału niepalnego warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna Rys. 14. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia dachu (rozwiązanie 3) Powyżej opisano zaledwie kilka z możliwych rozwiązań tego detalu. Wybierając optymalne rozwiązanie do analizowanego przypadku, należy zawsze pamiętać o zachowaniu funkcji ściany i odpowiednim uszczelnieniu połączenia materiałami niepalnymi. W razie wątpliwości rozwiązanie należy skonsultować z projektantem i rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych Ocieplenie ściany ppoż. wychodzącej ponad pokrycie dachu Ściana oddzielenia przeciwpożarowego może wychodzić ponad pokrycie dachu w dwóch przypadkach: 1) przepisy narzucają wysunięcie ściany ponad pokrycie dachu, 2) ze względów konstrukcyjnych lub architektonicznych. Warunki techniczne wymagają takiego zabiegu w dwóch wypadkach. Jeżeli przekrycie dachu jest rozprzestrzeniające ogień na podstawie 235, ust. 3 WT ścianę należy wynieść 30 cm ponad pokrycie dachu lub zastosować wzdłuż ściany pas z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 1 m i klasie odporności ogniowej EI 60, bezpośrednio pod pokryciem (przekrycie w tym pasie musi być NRO). Paragraf wymusza takie wysunięcie, kiedy bezklasowy świetlik lub klapa dymowa znajdują się w odległości mniejszej niż 5 m od ściany oddzielenia przeciwpożarowego ścianę należy wysunąć 30 cm ponad najwyższy punkt świetlika/klapy dymowej. Wysunięcie ściany wynikające z przepisów ( 232, ust. 1 WT) narzuca na projektanta i wykonawcę zaprojektowanie i wykonanie wszystkich elementów ściany oddzielenia przeciwpożarowego z materiałów niepalnych. OPIS WARSTW: ściana oddzielenia przeciwpożarowego niepalna izolacja cieplna paroizolacja izolacja cieplna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana izolacja wodochronna niepalna izolacja cieplna tynk sztywna płyta z wełny mineralnej Rys. 15. Połączenie przekrycia ze ścianą oddzielenia przeciwpożarowego

28 26 PPOŻ Wysunięcie ściany ponad pokrycie dachu może wynikać ze względów konstrukcyjnych (oparcie konstrukcji od boku ściany, np. na wspornikach) lub architektonicznych (wymagania dotyczące kształtu bryły obiektu). Jeżeli nie wynika to z przepisów przytoczonych powyżej, a przekrycie sklasyfikowano jako nierozprzestrzeniające ognia, ściana może dochodzić do przekrycia. W tym przypadku ścianę oddzielenia pożarowego można myślowo zakończyć na poziomie przekrycia, a wysunięcie ponad pokrycie traktować jako zwykłą ścianę. Takie podejście pozwala na wykończenie ściany ponad dachem materiałami palnymi (o ile są sklasyfikowane jako nierozprzestrzeniające ognia). W miejscu przejścia ściany przez przekrycie należy zapewnić izolację cieplną ściany materiałem niepalnym oraz zamknąć ją od dołu obróbką rską w kształcie kątownika. OPIS WARSTW: ściana oddzielenia przeciwpożarowego niepalna izolacja cieplna kątownik paroizolacja izolacja cieplna izolacja wodochronna warstwa separacyjna jeśli jest wymagana Rys. 16. Połączenie przekrycia ze ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, gdy przepisy nie wymagają jej wysunięcia ponad pokrycie dachu Stosowanie siatek zabezpieczających w klapach dymowych W związku z oczekiwaniami inwestorów i użytkowników obiektów budowlanych dotyczącymi zapewnienia bezpieczeństwa mienia oraz ludzi w klapach oddymiających stosowane są dodatkowe elementy wyposażenia takie jak: siatki bezpieczeństwa (asekuracyjne) lub siatki ochronne, kraty zabezpieczające przed włamaniem. Siatki asekuracyjne są elementem wykorzystywanym już na etapie prowadzenia prac montażowych klap dymowych w celu zabezpieczenia przed wpadnięciem do wnętrza obiektu budowlanego narzędzi, urządzeń oraz ludzi. Siatki bezpieczeństwa wykonane są jako siatki zgrzewane z prętów stalowych ocynkowanych, które są odporne na uderzenie ciałem miękkim dużym o maksymalnej energii 1200 J, zgodne z normą PN EN 1873:2009, lub siatki z lin poliamidowych lub polipropylenowych, zgodnie z normą PN EN Kraty zabezpieczające mające za zadanie uchronić wnętrze obiektu przed wejściem osób niepowołanych wykonywane są w postaci krat z kształtowników okrągłych i kwadratowych, przytwierdzonych do konstrukcji podstawy klapy dymowej. Niezależnie od rodzaju powyższych zabezpieczeń głównie są one montowane w świetle podstaw klap dymowych, rzadziej w świetle podkonstrukcji podstawy. Planując zastosowanie siatek i krat, należy zwrócić uwagę na zapewnienie wymaganej powierzchni czynnej oddymiania dla obiektu. Siatka bezpieczeństwa lub krata zabezpieczająca może stanowić przeszkodę dla swobodnego wypływu gorącego dymu i gazów powstałych w trakcie pożaru, a co za tym idzie obniżyć skuteczność oddymiania wnętrza obiektu. Wpływ siatek bezpieczeństwa i krat zabezpieczających należy zweryfikować w dokumentach producenta urządzenia oddymiającego. Ustalając potrzebną wysokość podstawy klapy dymowej, należy uwzględnić nie tylko układ warstw pokrycia dachowego, ale również konieczność zapewnienia obszaru swobodnej pracy siłownika do oddymiania, który montowany jest w podstawie klapy dymowej. Niedopuszczalne jest ograniczenie możliwości otwarcia siłownika do wymaganej pozycji w razie pożaru poprzez zastosowanie krat/siatek lub elementów instalacji na nieodpowiednim poziomie podstawy.

29 PPOŻ Rys. 17. Krata zabezpieczająca zamontowana w klapie dymowej próbka składająca się z fragmentu pokrycia dachowego oraz produktu badanego w pokryciu dachowym, raport klasyfikacyjny jest wydawany dla tego właśnie pokrycia dachowego. Nie dopuszcza się przenoszenia wyników badań oraz przyjętej klasyfikacji dla dachów o innym układzie warstw na zasadzie podobieństwa. Zakres stosowania raportu jest przez jednostkę badawczą ściśle określony, a co za tym idzie dotyczy konkretnych układów przekryć dachowych, których parametry powinny być również zapewnione w trakcie wykonywania prac dekarskich przy podstawach świetlików i klap. Wymagane jest, aby materiał izolacyjny i pokrycie dachowe stosowane w obróbkach dekarskich i przy układaniu warstw przekrycia dachu były jednakowe. Wysokość podstawy klapy oddymiającej należy przyjmować tak, aby górna krawędź podstawy znajdowała się 30 cm ponad powierzchnią pokrycia dachowego. W związku z bezpieczeństwem pożarowym obiektów budowlanych należy zwrócić szczególną uwagę, że dla świetlików i klap oddymiających konieczne jest przedstawienie przez producenta w dokumentacji odbiorowej deklaracji właściwości użytkowych na cały produkt, a nie na poszczególne komponenty wyrobu. Zgodnie z normą PN EN :2003, w przypadku klap dymowych nie jest możliwe zadeklarowanie właściwości wyrobu na podstawie oddzielnych dokumentów wystawionych dla siłownika do oddymiania oraz kopuły wraz z podstawą. Urządzenie pożarowe, jakie stanowi klapa dymowa, ze względu na bezpieczeństwo pożarowe powinno być przebadane i certyfikowane wyłącznie jako całość Zalecenia dla wykonawców Rys. 18. Siatka bezpieczeństwa zamontowana w klapie dymowej Przekrycia świetlików i klap dymowych oraz wykonanie uszczelnień podstaw Świetliki wykonane w konstrukcji profili aluminiowych lub stalowych, wypełnionych poliwęglanem komorowym, mogą zostać sklasyfikowane jako elementy SRO lub NRO. Przepisy techniczne stanowią, że wymagania w zakresie nierozprzestrzeniania ognia przez dachy dotyczą całego pokrycia dachu wraz z elementami doświetleń. Konieczność spełnienia tego wymogu zapewnienia parametru B ROOF (t1) dotyczy zatem obiektów o powierzchni większej niż m 2. Warto jednak zauważyć, że dopuszcza się wykonanie klap dymowych z materiałów łatwozapalnych w dachach i stropodachach, na podstawie 216, ust. 6 Rozporządzenia (WT). Badania świetlików i klap dymowych w zakresie odporności dachu na oddziaływanie ognia zewnętrznego są przeprowadzane zgodnie z PN-ENV 1187:2004, a klasyfikacja ustalona na podstawie PN-EN A1:2010. Mając na uwadze, że badaniu podlega Na wykonawcach dachów ciąży odpowiedzialność za końcowy etap prawidłowego wykonania tego elementu budynku. Jest to ostatnia szansa wyłapania błędów lub poprawienia rozwiązań detali powstających na etapie projektowania oraz związanych z doborem materiałów. W początkowej fazie realizacji wykonawca bezwzględnie jest zobowiązany do przeanalizowania kompletnego projektu, w szczególności opisu technicznego i stosowania zapisów w nim zawartych. Każdorazowa zmiana w stosunku do projektu, np. zmiana materiału, wymaga zgody projektanta. Każdy wykonawca przed rozpoczęciem prac realizacyjnych musi zapoznać się z wewnętrznymi zasadami obowiązującymi na terenie danej inwestycji (BIOZ Plan Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia) oraz przygotować Instrukcję Bezpiecznego Wykonania Robót (IBWR) dla prowadzonych prac zawierającą odpowiednie zabezpieczenia z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Należy zapewnić stały nadzór nad pracownikami realizującymi prace szczególnie niebezpieczne pożarowo. Przypomina się o realizowaniu ich przynajmniej przez dwie osoby na każdym etapie prac. Stały nadzór podwykonawcy każdorazowo jest zobowiązany do wstrzymywania prac w przypadku stwierdzenia nieprzestrzegania zasad BHP przez nadzorowanych pracowników.

30 28 PPOŻ Zdjęcie nr 2. Budowa dachu Zdjęcie nr 3. Budowa dachu W przypadku stosowania substancji niebezpiecznych należy zaznajomić wszystkich pracowników z kartami charakterystyk substancji niebezpiecznych używanych na placu budowy, instrukcją udzielania pierwszej pomocy oraz na wypadek pożaru, w której muszą znajdować się takie informacje jak plan ewakuacji, drogi ewakuacji i numery alarmowe. Zgodnie z kartami charakterystyki substancji niebezpiecznych pracownicy muszą zostać wyposażeni w dedykowane środki ochrony indywidualnej, zgodnie z wytycznymi producenta. Nadzór podwykonawcy jest zobowiązany do egzekwowania prawidłowego stosowania ŚOI Środków Ochrony Indywidualnej, zgodnie z przeznaczeniem. Nadzór podwykonawcy powinien być wyposażony np. w płuczkę do oczu, aby w przypadku zaprószenia substancją umożliwić szybkie udzielenie pierwszej pomocy. Podczas realizacji prac należy zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie porządku na dachu. Materiały palne (papier, kleje itp.) mogą dostać się do dylatacji lub pomiędzy elementy ściany oddzielenia przeciwpożarowego, a to z kolei może powodować zagrożenie pożarowe przy innych robotach (zaprószenie ognia przy pracach z elektronarzędziami). Pożary w wąskich szczelinach są bardzo trudne do opanowania. Poszczególni wykonawcy muszą uwzględnić wszystkie prace wykonywane w jednym czasie na dachu, a nie tylko te, które są realizowane przez nich. Problemem są sytuacje, kiedy na przykład jedna firma (dekarska) wykonuje prace z klejem (przestrzegając wszystkich zasad), a obok pracują inni podwykonawcy, wykonując pracę szlifierskie czy pożarowo niebezpieczne. Pomimo tego, że koordynacja wszystkich prac należy do kierownika budowy, sami pracownicy muszą zwracać uwagę na niebezpieczeństwo i mu zapobiegać. Wykonawca musi odpowiednio zabezpieczyć obszar w rejonie prowadzonych prac. Przykładowo, jeżeli są prowadzone roboty przy użyciu spawarki czy szlifierki, należy zabezpieczyć przed działaniem rozprysków spawalniczych wszelkie materiały, opakowania i urządzenia palne, których usunięcie na bezpieczną od ległość nie jest możliwe, przez osłonięcie ich arkuszami blachy, płytami gipsowymi, lub kocem gaśniczym. Powstające iskry mogą zapalić leżący w pobliżu materiał palny lub niepalny w palnych opakowaniach. Również materiały używane przy pracach oraz środki ochrony muszą być utrzymywane w odpowiednim stanie. Nie wolno przechowywać łatwopalnych substancji (butli gazowych, olejów, farb czy rozpuszczalników) w pobliżu źródeł ciepła i ognia. W przypadku, gdy nie jest to możliwe, a wykonywane są prace dekarskie z otwartym ogniem, należy osłaniać przed promieniowaniem wszystkie materiały palne, w tym butle z gazem. Istotne jest także zabezpieczenie sprzętu ppoż. przed działaniem promieni słonecznych, szczególnie w okresie letnim. Przypomina się, że przy pracach z materiałami palnymi, np. klejami poliuretanowymi, należy wyposażyć stanowisko pracy w sprzęt gaśniczy (w zależności od potrzeb: gaśnica, koc gaśniczy, pojemniki z wodą i piaskiem) oraz stosować się do zakazu palenia poza wyznaczonymi strefami. Strefy te powinny być odpowiednio oznaczone, przystosowane do pełnionej funkcji oraz wyposażone w sprzęt gaśniczy. Stosowany sprzęt gaśniczy musi być sprawny i podlegać rocznym przeglądom. W przypadku prac krótkotrwałych (np. remont pokrycia dachu) wymagane jest wygrodzenie strefy niebezpiecznej na dachu. Każdorazowo należy wygradzać strefę niebezpieczną, np. poniżej prowadzonych prac, w przypadku gdy iskry są zagrożeniem dla poruszających się poniżej pracowników placu budowy. Używając urządzeń elektrycznych, należy zwrócić uwagę na zakres ich zastosowań. Nie wolno pozostawiać włączonych urządzeń elektrycznych, które nie są przystosowane do pracy ciągłej. Przed opuszczeniem stanowiska pracy należy dokonać jego kontroli pod względem pożarowym.

31 PPOŻ Przypomina się o właściwym stosowaniu środków ochrony indywidualnej. Pracownicy muszą być wyposażeni w odpowiednią odzież roboczą i rękawice ochronne. Podczas wykonywania prac na dachu metodą zgrzewania powinna się tam znajdować apteczka pierwszej pomocy zaopatrzona w środki przeciw oparzeniom, płuczkę do oczu. Wykonawca kończąc budowę, jest zobowiązany do przygotowania dokumentacji powykonawczej zawierającej m.in. projekt, deklaracje właściwości użytkowych, certyfikaty, atesty, DTR urządzeń zamontowanych na dachu (np. klapy dymowe) i protokoły z pomiarów pomontażowych Odbiory W związku z zakończeniem budowy, odbudowy, rozbudowy, przebudowy oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynku inwestor jest zobowiązany sformalizować jego użytkowanie. Zgodnie z art. 56 Ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r., poz. 1409) inwestor, w stosunku do którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego, jest obowiązany zawiadomić organ administracji budowlanej oraz m.in. Państwową Straż Pożarną o zakończeniu robót i zamiarze przystąpienia do użytkowania budynku. Organ zajmuje stanowisko w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym. Niezajęcie stanowiska przez organ PSP w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia traktuje się jak niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag. 2) Oryginał dziennika budowy z oświadczeniem kierownika budowy o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami albo o zgodności z projektem budowlanym wraz z wprowadzonymi zmianami nieistotnymi oraz przekazać kontrolującemu kserokopię oświadczenia kierownika budowy. 3) Zatwierdzony decyzją o pozwoleniu na budowę projekt budowlany, a także zatwierdzone projekty zamienne budowlane. 4) Projekt zagospodarowania. 5) Projekt architektoniczny. 6) Projekt systemu oddymiania. 7) Dokumentację powykonawczą, tj. dokumentację budowy z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót. W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót, należy dołączyć kopie rysunków wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis. Powyższe oświadczenie powinno być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony, oraz przez rzeczoznawcę ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, jeżeli zmiany mają istotny wpływ na bezpieczeństwo pożarowe. 8) Deklaracje właściwości użytkowych, certyfikaty zastosowanych rozwiązań. 9) Krajowe deklaracje zgodności, aprobaty techniczne i certyfikaty zastosowanych rozwiązań. 10) Świadectwa dopuszczenia CNBOP (wybrane urządzenia przeciwpożarowe). Zdjęcie nr 4. Przegląd techniczny obiektu Do zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu budowlanego inwestor jest obowiązany dołączyć m.in.: 1) Decyzję o pozwoleniu na budowę (do wglądu wszystkie decyzje wydane w toku budowy, tj. decyzja pierwotna, zmiany decyzji, decyzja ostateczna) oraz przekazać kontrolującemu kserokopię decyzji ostatecznej.

32 30 PPOŻ. 1.01

33 PPOŻ Utrzymanie i eksploatacja budynków Po oddaniu do użytku obiektu odpowiedzialność za przestrzeganie przepisów i utrzymywanie w odpowiednim stanie budynku przechodzi na jego właściciela. Zgodnie z ustawą Prawo budowlane 9 właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany do jego: użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, utrzymywania w należytym stanie technicznym wpływającym na bezpieczeństwo konstrukcji, bezpieczeństwo pożarowe i bezpieczeństwo użytkowania, utrzymywania w należytym stanie estetycznym i użytkowym i niedopuszczenia do nadmiernego pogorszenia się jego własności użytkowych. Dodatkowo ustawa o ochronie przeciwpożarowej 10, precyzując wymagania z zakresu ochrony ppoż., narzuca na właściciela lub zarządcę następujące wymagania: przestrzeganie przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych, wyposażenie budynku, obiektu budowlanego lub terenu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, zapewnienie konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie, zapewnienie osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji, przygotowanie budynku, obiektu budowlanego lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej, zapoznanie pracowników z przepisami przeciwpożarowymi, ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Niedopełnienie powyższych obowiązków podlega sankcjom karnym w postaci aresztu, grzywny lub karze nagany na podstawie art. 82, 2 Kodeksu wykroczeń 11. Utrzymanie w należytym stanie technicznym należy realizować poprzez okresowe przeglądy techniczne i konserwacje oraz dokumentowanie ich w książce obiektu budowlanego (KOB). W książce powinny być rejestrowane wyniki badań i kontroli stanu technicznego budynku (w tym dachu) oraz wszelkie roboty budowlane związane z remontem lub przebudową w okresie użytkowania. KOB wraz z dokumentacją musi być przechowywana przez cały czas istnienia obiektu. Kontrole powinny być przeprowadzane: okresowo, co najmniej raz w roku sprawdzenie stanu technicznego elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmo- 9) Ustawa Prawo budowlane. 10) Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. 11) Ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (z późn. zm.). sferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, okresowo, co najmniej raz na 5 lat sprawdzenie stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą tą powinno być objęte również badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów, okresowo w zakresie, o którym mowa w pkt 1, co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31 maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków o powierzchni zabudowy przekraczającej m 2 oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni dachu przekraczającej m 2 ; osoba dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie pisemnie zawiadomić właściwy organ o przeprowadzonej kontroli, każdorazowo w przypadku wystąpienia czynników zewnętrznych odziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska, na żądanie właściwego organu po stwierdzeniu nieodpowiedniego stanu obiektu, zgodnie z zaleceniami producenta (dotyczy głównie instalacji i urządzeń). Istotne jest, aby osoba przeprowadzająca kontrolę posiadała uprawnienia budowlane w stosownej specjalności. W zakresie dachu należy zwrócić szczególną uwagę na stan jego konstrukcji i szczelność obudowy. Jeżeli zauważy się jakieś niepokojące sygnały dotyczące stanu konstrukcji, należy niezwłocznie podjąć działania zaradcze, gdyż każde takie uszkodzenie może prowadzić do awarii lub katastrofy budowlanej. Na utrzymanie właściwego stanu technicznego budynku ma również wpływ prawidłowość przeprowadzanych prac remontowych czy choćby porządkowych. Jedną z prac, która powoduje najczęstsze uszkodzenia przekrycia, jest odśnieżanie połaci dachowej. Podczas prowadzenia prac na połaci dachowej należy zachować szczególną ostrożność w pobliżu miejsc występowania świetlików i naświetli płaskich wykonanych z materiałów nieprzeznaczonych do poruszania się po ich powierzchni. W związku z powyższym, przed podjęciem prac związanych z odśnieżaniem należy zlokalizować i odpowiednio oznaczyć miejsca występowania powyższych elementów, które mogą być przykryte warstwą śniegu.

34 32 PPOŻ Należy pozostawić około 3 cm warstwy śniegu w celu zabezpieczenia pokrycia połaci dachowej przed uszkodzeniami mechanicznymi. Ponadto, w czasie prac związanych z odśnieżaniem, należy używać narzędzi, które zapewnią wyeliminowanie ryzyka powstania uszkodzeń wymienionych powyżej. Każdorazowo przed rozpoczęciem prac należy zapoznać się z wytycznymi producenta materiału użytego jako pokrycia połaci dachowej dotyczącymi prac związanych z odśnieżaniem połaci dachowej oraz warunkami gwarancji dla tego produktu. Użytkownik musi mieć na uwadze, że utrzymanie obiektu w odpowiednim stanie, w tym użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem obiektu i jego elementów, pozwala zachować gwarancję udzieloną przez wykonawcę. Gwarancja najczęściej nie obejmuje uszkodzeń wynikających z prowadzenia prac polegających na naprawie, remoncie, przebudowie lub rozbudowie obiektu realizowanych przez innego wykonawcę niż pierwotny i/lub użytkownika osobiście. naprawianie urządzeń i zabezpieczeń elektrycznych przez osoby nieuprawnione. Podsumowując powyższe zalecenia w zakresie dachu, to właściciel lub zarządca ma obowiązek kontrolować i dbać o dobry stan konstrukcji i przekrycia dachu w taki sposób, aby nie straciły swoich pierwotnych właściwości, np. utraty szczelności i izolacyjności ogniowej przekrycia dachu poprzez powstałe przy odśnieżaniu połaci uszkodzenia. Także na nim spoczywa stworzenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz wdrożenie jej zaleceń. Wszystko to ma na celu utrzymanie bezpieczeństwa obiektu, a więc również bezpieczeństwa pożarowego dachu. Wytyczne w zakresie BHP są opisane w publikacji: DAFA BHP Wytyczne dla bezpiecznego prowadzenia robót dachowych i elewacyjnych projekt, Stowarzyszenie DAFA 12. Właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu przeznaczonego do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich zapewnia i wdraża instrukcję bezpieczeństwa pożarowego (IBP). Instrukcja ta zawiera wszelkie informacje w zakresie ochrony przeciwpożarowej obiektu, obowiązki użytkowników, zasady wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo, sposoby alarmowania i ewakuacji oraz zasady zapoznawania pracowników z jej postanowieniami. Poniżej podano główne czynniki mające wpływ na bezpieczeństwo pożarowe dachów w czasie eksploatacji, które powinny być zawarte w IBP: niezachowanie wymaganej klasy odporności ogniowej poszczególnych elementów konstrukcyjno- -budowlanych budynku, osłabianie wymaganej klasy odporności ogniowej elementów budowlanych, stanowiących elementy oddzieleń przeciwpożarowych poprzez wykonywanie w nich otworów i niezabezpieczenie do wymaganej klasy, stopień palności wyposażenia pomieszczeń, ilość zgromadzonych w pomieszczeniach materiałów palnych oraz sposób ich składowania, nieostrożność użytkowników (palenie tytoniu w miejscach niedozwolonych, używanie otwartego ognia w miejscach występowania materiałów niebezpiecznych pożarowo), użytkowanie instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie lub w sposób niezgodny z przeznaczeniem albo warunkami określonymi w instrukcjach obsługi producenta, nieprawidłowe prowadzenie oraz brak właściwego zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, 12) DAFA BHP Wytyczne dla bezpiecznego prowadzenia robót dachowych i elewacyjnych projekt, Stowarzyszenie DAFA.

35 PPOŻ Spis norm i przepisów Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające Dyrektywę Rady 89/106/EWG. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. 2004, nr 92, poz. 881 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002, nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Rozporządzenie delegowane Komisji Europejskiej (KE) 2016/364 z 1 lipca 2015 r. w sprawie klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Instrukcja ITB 409/2005, Projektowanie elementów żelbetowych i murowych z uwagi na odporność ogniową, Warszawa Ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (z późn. zm.). DAFA BHP Wytyczne dla bezpiecznego prowadzenia robót dachowych i elewacyjnych projekt, Stowarzyszenie DAFA. 5. Literatura Paweł Roszkowski, Paweł Sulik, Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego przekryć dachowych o powierzchni większej niż m 2, [w:] Materiały Budowlane nr 2/2017, Wydawnictwo SIGMA-NOT Sp. z o.o., Warszawa Spis tabel Tab. 1. Klasy reakcji na ogień...11 Tab. 2. Klasy reakcji na ogień i odpowiadające im określenia związane z palnością wg WT...12 Tab. 3. Zestawienie klasyfikacji B ROOF (t1) z określeniami dotyczącymi rozprzestrzeniania ognia wg WT...12 Tab. 4. Podstawowe wymagania wg WT...13 Tab. 5. Odporność ogniowa elementów budynku w zależności od klasy odporności ogniowej...15 Tab. 6. Zestawienie wymagań pożarowych dla dachów płaskich i ich składników Spis rysunków Rys. 1. Budowlane klasyfikacje ogniowe w WT...10 Rys. 2. Elementy dachu i konstrukcja główna budynku przykładowy schemat szkieletu stalowego...16 Rys. 3. Budynek z dachem rozprzestrzeniającym ogień a ściana oddzielenia przeciwpożarowego (rozwiązanie 1)...18 Rys. 4. Budynek z dachem rozprzestrzeniającym ogień a ściana oddzielenia przeciwpożarowego (rozwiązanie 2)...18 Rys. 5. Budynek z dachem nierozprzestrzeniającym ognia a ściana oddzielenia przeciwpożarowego...19 Rys. 6. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się przy ścianie budynku wyższego z otworami...20 Rys. 7. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się w pasie 8 m od ściany budynku wyższego z otworami Rys. 8. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się przy ścianie budynku wyższego bez otworów w pasie 10 m...21 Rys. 9. Wymagania dla dachu budynku niższego, znajdującego się w pasie 8 m od ściany budynku wyższego bez otworów w pasie 10 m...21 Rys. 10. Detal połączenia przekrycia dachu ze ścianą trapezowa układana prostopadle do attyki w przypadku, gdy klasyfikacja ogniowa nie wymaga opaski obwodowej z izolacji cieplnej...23

36 34 PPOŻ Rys. 11. Detal połączenia przekrycia dachu ze ścianą trapezowa układana równolegle do attyki...23 Rys. 12. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia (rozwiązanie 1)...24 Rys. 13. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia dachu (rozwiązanie 2)...24 Rys. 14. Ściana oddzielenia ppoż. dochodząca do przekrycia dachu (rozwiązanie 3)...25 Rys. 15. Połączenie przekrycia ze ścianą oddzielenia przeciwpożarowego...25 Rys. 16. Połączenie przekrycia ze ścianą oddzielenia przeciwpożarowego, gdy przepisy nie wymagają jej wysunięcia ponad pokrycie dachu...26 Rys. 17. Krata zabezpieczająca zamontowana w klapie dymowej...27 Rys. 18. Siatka bezpieczeństwa zamontowana w klapie dymowej Spis zdjęć Zdjęcie nr 1. Dach (z archiwum firmy Atlas Ward Polska Sp. z o.o.)...10 Zdjęcie nr 2. Budowa dachu (z archiwum firmy Atlas Ward Polska Sp. z o.o.)...28 Zdjęcie nr 3. Budowa dachu (z archiwum firmy Rockwool Polska Sp. z o.o.)...28 Zdjęcie nr 4. Przegląd techniczny obiektu (z archiwum firmy Atlas Ward Polska Sp. z o.o.) Załączniki Zestawienie przykładowych przekryć dachowych według rodzajów Gotowe wyroby Warstwy przekrycia Klasyfikacja przekrycia Przykładowe przekrycia dachu Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia płyta warstwowa z rdzeniem z wełny mineralnej REI 30 płyta warstwowa PRUSZYŃSKI płyta warstwowa z rdzeniem z wełny mineralnej REI 90 płyta warstwowa BALEX METAL płyta warstwowa z rdzeniem z PIR RE 60 REI 30 płyta warstwowa BALEX METAL płyta warstwowa z rdzeniem ze styropianem RE 30 płyta warstwowa BALEX METAL trapezowa RE 15 RE 30 trapezowa PRUSZYŃSKI trapezowa RE 15 RE 30 trapezowa BLACHPROFIL 2 trapezowa RE 15 RE 30 trapezowa BALEX METAL trapezowa RE 30 trapezowa PROTAN

37 PPOŻ Przekrycia warstwowe Warstwy przekrycia Klasyfikacja przekrycia Część nośna Warstwa pośrednia Paroizolacja Izolacja cieplna Pokrycie Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia trapezowa wełna izolacja wodochronna REI 15 REI 30 REI 60 trapezowa pełna folia PE lub asfaltowa płyta z wełny mineralnej PVC, EPDM, TPO (FPO) ROCKWOOL trapezowa PIR izolacja wodochronna REI 15 REI 30 REI 30 trapezowa pełna trapezowa pełna folia PE lub asfaltowa folia PE lub asfaltowa płyta PIR PVC,, EPDM, TPO płyta izolacyjna PIR laminowana membraną PVC BALEX METAL SOPREMA trapezowa PIR REI 30 trapezowa pełna włóknina szklana folia PE lub asfaltowa płyta PIR laminowana papą SOPREMA RE 15 RE 20 trapezowa pełna welon szklany folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa PVC, EPDM, TPO TYRON trapezowa styropian membrana REI 15 REI 30 trapezowa pełna welon szklany folia PE płyta styropianowa PVC, EPDM, TPO STYROPMIN REI 15 REI 30 trapezowa pełna włóknina szklana folia PE płyta styropianowa PVC, TPO SOPREMA trapezowa wełna REI 15 REI 30 REI 60 trapezowa pełna folia PE lub asfaltowa płyta z wełny mineralnej asfaltowa ROCKWOOL RE 15 RE 20 trapezowa pełna welon szklany folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa asfaltowa TYRON trapezowa styropian RE 15 REI 15 RE 20 REI 20 RE 30 REI 30 trapezowa pełna trapezowa pełna welon szklany welon szklany folia PE lub asfaltowa folia PE płyta styropianowa płyta styropianowa asfaltowa asfaltowa SWISSPOR STYROPMIN REI 15 REI 30 trapezowa pełna włóknina szklana folia PE płyta styropianowa asfaltowa SOPREMA REI 15 REI 30 trapezowa pełna welon szklany folia PE płyta styropianowa STYROPMIN trapezowa styropian laminowany papą trapezowa pełna folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa laminowana papą asfaltowa SWISSPOR trapezowa wełna membrana REI 30 trapezowa pełna folia PE płyta z wełny mineralnej PVC PROTAN trapezowa PIR membrana RE 20 REI 15 trapezowa pełna folia PE płyta z pianki PIR PVC PROTAN

38 36 PPOŻ Warstwy przekrycia trapezowa wełna EPS membrana płyta betonowa EPS membrana dowolne podłoże ciągłe dowolna izolacja PVC dach istniejący nowe pokrycie PVC perforowana wełna membrana trapezowa PIR /membrana trapezowa wełna membrana EPDM mocowana mechanicznie trapezowa strop drewniany żelbet EPS/PIR/PUR membrana EPDM klejona/ samoprzylepna podkład normowy z płyty wiórowej paroizolacja wełna mineralna (także kliny) podkładowa nawierzchniowa Klasyfikacja przekrycia REI 30 REI 30 REI 15 REI 20 B ROOF REI 30 B ROOF (t3) Część nośna trapezowa pełna lub płyta betonowa płyta betonowa lub kanałowa dowolne podłoże ciągłe, np.:, beton, płyta drewnopochodna dowolne podłoże ciągłe, np.:, beton, płyta drewnopochodna trapezowa perforowana trapezowa perforowana trapezowa strop drewniany trapezowa trapezowa strop drewniany żelbet podkład drewniany i drewnopochodny, trapezowa, płyty z betonu i żelazobetonu Warstwa pośrednia Paroizolacja folia PE folia PE istniejący układ warstw z membraną PVC, TPO lub EPDM bloczki trapezowe, RAW wkładka akustyczna w zagłębieniach trapezów blach trapezowych folia PE lub folia PE, folia samoprzylepna PE 0,2 mm lub bitumiczna asfaltowa lub folia PE folia PE, samoprzylepna asfaltowa samoprzylepna asfaltowa lub folia PE Izolacja cieplna płyta z wełny i EPS płyta z pianki EPS wełna; EPS; PIR; układy mieszane płyta z wełny mineralnej płyta z wełny mineralnej płyta PIR w okładzinach: aluminium włóknina mineralna brak okładziny Pokrycie PVC PVC PVC PVC PVC, EPDM, TPO (FPO) PVC, asfaltowa lub stalowa asfaltowa, FPO-PP, PVC Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia PROTAN PROTAN PROTAN PROTAN ROCKWOOL PRUSZYŃSKI BAUDER wełna EPDM CCM EPS/PIR/PUR EPDM CCM wełna mineralna (także kliny) asfaltowa BITUMAX

39 PPOŻ Warstwy przekrycia Klasyfikacja przekrycia Część nośna Warstwa pośrednia Paroizolacja Izolacja cieplna Pokrycie Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia podkład normowy z płyty wiórowej paroizolacja płyty PIR (także kliny) podkładowa nawierzchniowa podkład drewniany i drewnopochodny, trapezowa, płyty z betonu i żelazobetonu lub folia PE płyta PIR (także kliny) asfaltowa BITUMAX podkład normowy z płyty wiórowej paroizolacja płyty polistyrenowe EPS (także kliny) podkładowa nawierzchniowa podkład drewniany i drewnopochodny, trapezowa, płyty z betonu i żelazobetonu lub folia PE płyta polistyrenowa EPS (także kliny) asfaltowa BITUMAX renowacja pokrycia z pap na podłożu drewnianym, drewnopochodnym z blachy stalowej na podłożu niepalnym o gr. powyżej 10 mm podkład drewniany i drewnopochodny, z blachy stalowej, na podłożu niepalnym gr. pow. 10 mm asfaltowa BITUMAX podkład drewniany i drewnopochodny styropian laminowany papą podkład drewniany i drewnopochodny folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa laminowana papą asfaltowa SWISSPOR płyta OSB membrana podkład drewniany i drewnopochodny włóknina szklana PVC SOPREMA strop drewniany PIR /membrana B ROOF REI 15 REI 20 REI 30 strop drewniany asfaltowa lub folia PE płyta PIR w okładzinach: aluminium włóknina mineralna brak okładziny asfaltowa, FPO-PP, PVC BAUDER stropodach żelbetowy wełna REI 15 REI 30 REI 60 strop żelbetowy folia PE, asfaltowa płyta z wełny mineralnej asfaltowa ROCKWOOL stropodach żelbetowy styropian REI 15 REI 20 REI 30 REI 45 REI 60 strop żelbetowy folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa asfaltowa SWISSPOR stropodach żelbetowy styropian laminowany papą strop żelbetowy folia PE lub asfaltowa płyta styropianowa laminowana papą asfaltowa SWISSPOR

40 38 PPOŻ Warstwy przekrycia Klasyfikacja przekrycia Część nośna Warstwa pośrednia Paroizolacja Izolacja cieplna Pokrycie Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia dach zielony: paroizolacja PIR/EPS/XPS /membrana włókniny/maty drenaż włókniny filtracyjne substrat stropodach żelbetowy/ trapezowa/ konstrukcja drewniana, EPDM samoprzylepny, folia PE PIR, XPS, EPS bitumiczna, EPDM, PO GCL (ZINCO) dach zielony: /membrana XPS włókniny, membrany dyfuzyjne drenaż włókniny filtracyjne substrat stropodach żelbetowy/ trapezowa/ konstrukcja drewniana XPS bitumiczna, EPDM, PO GCL (ZINCO) dach zielony: stropodach żelbetowy/ trapezowa/ konstrukcja drewniana paroizolacja PIR/EPS /membrana włókniny drenaż substrat stropodach żelbetowy, trapezowa, konstrukcja drewniana asfaltowa lub folia PE płyta PIR, płyta styropianowa asfaltowa, PVC, membrana OPTIGRUEN dach zielony: stropodach żelbetowy/ trapezowa/ konstrukcja drewniana /membrana XPS włókniny drenaż substrat stropodach żelbetowy/ trapezowa/ konstrukcja drewniana płyta XPS asfaltowa, PVC, membrana OPTIGRUEN stropodach żelbetowy PIR /membrana B ROOF REI 30 strop żelbetowy asfaltowa lub folia PE płyta PIR w okładzinach: aluminium włóknina mineralna brak okładziny asfaltowa, FPO-PP, PVC BAUDER dach zielony: stropodach żelbetowy PIR /membrana substrat B ROOF REI 15 strop żelbetowy asfaltowa lub folia PE płyta PIR w okładzinach: aluminium włóknina mineralna brak okładziny asfaltowa, FPO-PP, PVC BAUDER stary układ renowacja B ROOF strop żelbetowy asfaltowa BAUDER

41 PPOŻ Warstwy przekrycia Klasyfikacja przekrycia Część nośna Warstwa pośrednia Paroizolacja Izolacja cieplna Pokrycie Producent posiadający klasyfikację dla danego typu przekrycia stropodach żelbetowy izolacja cieplna żwir REI 15 REI 30 REI 60 strop żelbetowy w zależności od pozostałych warstw folia PE, dowolna izolacja cieplna żwir o gr. minimum 50 mm SOPREMA strop drewniany stropodach niepalny strop drewniany bitumiczna płyta EPS Enkopur ENKE WERK strop drewniany stropodach niepalny strop drewniany bitumiczna płyta EPS Enkryl ENKE WERK Wszystkie przykładowe przekrycia wymienione w tabeli powyżej posiadają klasyfikację B ROOF (t1) lub są klasyfikowane jako B ROOF, a więc są nierozprzestrzeniające ognia.

42 40 PPOŻ. 1.01

43 O STOWARZYSZENIU Powstałe w 2006 r. Stowarzyszenie DAFA reprezentuje i promuje najwyższe standardy technologiczne dla nowoczesnego budownictwa dachów płaskich, zielonych i fasad. Określa wytyczne i wydaje publikacje techniczne, wpływając na bezpieczeństwo funkcjonowania całej branży. Skupia ponad 120 członków: najbardziej rzetelnych wykonawców dachów płaskich i fasad, producentów i dostawców, rzeczoznawców, architektów i projektantów. WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA DAFA jest członkiem prestiżowych i opiniotwórczych organizacji branżowych, z których przenosi myśl techniczną na polski rynek: Stowarzyszenie Budownictwa Zielonego; Stowarzyszenie Badania, Rozwoju i Kształtowania Krajobrazu; Międzynarodowe Zrzeszenie Lekkiego Budownictwa Metalowego; Międzynarodowa Federacja Dekarzy. MISJA I CELE Podniesienie standardów w branży budowlanej dachów płaskich i fasad oraz kształtowanie i inicjowanie działań wpływających na jej rozwój. Ujednolicenie warunków handlowych, pozwalających na stworzenie partnerskich relacji pomiędzy uczestnikami procesów realizacyjnych. Integracja środowiska działającego w obszarze dachów płaskich i fasad. Popularyzacja wiedzy na temat prawidłowego projektowania i wykonania dachów płaskich i fasad, w tym wymagań technicznych oraz parametrów dla wykorzystywanych materiałów. STANDARDY JAKOŚCI I WYTYCZNE TECHNICZNE Opracowując własne wytyczne oraz korzystając z dorobku międzynarodowych organizacji, Stowarzyszenie wydaje publikacje techniczne opisujące obszary działań do tej pory nieuregulowane. Podnosi tym samym wiedzę o funkcjonowaniu i technologiach dachów płaskich i fasad. Publikacje DAFA jednoznacznie definiują poprawne rozwiązania, ujednolicając parametry i wytyczne wskazywane przez różne firmy. Charakteryzuje je neutralność wobec stosowanych rozwiązań odzwierciedlają obecny poziom rozwoju technologicznego i uchodzą za powszechnie obowiązujące zasady techniki. Wytyczne powstają w ośmiu Grupach Merytorycznych Stowarzyszenia: AKUSTYKA, BHP, DACHY PŁASKIE, DACHY ZIELONE, LEKKA OBUDOWA, PŁYTY WARSTWOWE, PPOŻ., TECHNIKA MOCOWAŃ. Księgarnia Techniczna DAFA dostępna jest na: PLATFORMA DLA WYKONAWCÓW Działania DAFA ukierunkowane są na wspieranie firm wykonawczych, udzielanie pomocy w rozwiązywaniu ich problemów i umacnianie pozycji na rynku. Stowarzyszenie organizuje warsztaty poświęcone zawieraniu umów i niekorzystnym z punktu widzenia wykonawcy zapisom, zasadom ostrożności i odpowiedzialności stron. Stanowi unikalną platformę wymiany wiedzy, doświadczeń i konsultacji technicznych w kwestiach spornych. ZESPÓŁ PROJEKTANTÓW I ARCHITEKTÓW Stowarzyszenie wspiera projektantów zarówno w rozwiązywaniu problemów dotyczących współczesnych obudów ścian i dachów, w konsultacjach z ekspertami i producentami w obszarach nieuregulowanych przez wytyczne dla konstruktorów, jak również w organizacji paneli dyskusyjnych, służących wymianie wiedzy i doświadczeń. CERTYFIKAT DAFA Certyfikat członkostwa w Stowarzyszeniu DAFA jest potwierdzeniem wiarygodności i rzetelności biznesowej, a także świadectwem wysokiej jakości wykonawstwa oraz standardu dostarczonych i stosowanych produktów zgodnie z obowiązującymi wymogami i prawem budowlanym. Korzystanie z usług firmy certyfikowanej niesie same korzyści inwestor i generalny wykonawca zyskuje pewność wyboru rzetelnych partnerów, wysokiej jakości produktów i realizacji inwestycji na najwyższym poziomie. PARTNERZY WYDANIA

44 PUBLIKACJE TECHNICZNE DAFA: DACHY PŁASKIE: DAFA DP 2.01 DAFA DP 1.01 DACHY ZIELONE: DAFA DZ 1.01 Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną wytyczne dachów płaskich wydanie II. Wytyczne do projektowania i wykonania dachów z izolacją przeciwwodną wytyczne dachów płaskich. Wytyczne do projektowania, wykonywania i pielęgnacji dachów zielonych wytyczne dla dachów zielonych. LEKKA OBUDOWA: DAFA ID 1.00 DAFA ID 1.01 DAFA ID 1.02 DAFA ID 1.05 DAFA ID 1.06 DAFA ID 1.11 DAFA ID 4.01 DAFA ID 4.02 DAFA ID 4.02 DAFA ID 4.03 DAFA ID 5.04 DAFA ID Wytyczne projektowania i wykonania lekkich metalowych obudów ścian i dachów. Stalowe blachy trapezowe jako konstrukcja nośna dachów płaskich. Wytyczne z zakresu planowania i wykonania jednopowłokowych, nieocieplanych dachów ze stalowych blach fałdowych. Podręcznik oceny jakości wykonania lekkich metalowych obudów. Wzorcowe materiały przetargowe dotyczące wykazów usług związanych z wykonaniem dwupowłokowego dachu metalowego niewentylowanego. Wzorcowe materiały przetargowe dotyczące wykazów usług związanych z wykonaniem ściany ze stalowych blach kasetowych. Jednopowłokowy dach wykonany ze stalowych blach fałdowych z wierzchnią izolacją cieplną i uszczelnieniem kiedy potrzebna jest bariera pary wodnej? Szczelność połączeń w lekkiej obudowie konstrukcji stalowych. Suplement do: Szczelność połączeń w lekkiej obudowie konstrukcji stalowych. Atlas mostków cieplnych w budownictwie z płyt warstwowych. Otwory w dachach wykonanych ze stalowych profili trapezowych. Wytyczne oceny lekkich metalowych obudów ścian. TECHNIKA MOCOWAŃ: DAFA M 1.01 DAFA M 2.01 DAFA M 3.01 Wytyczne doboru łączników do montażu stalowych blach profilowych dachów i ścian. Wytyczne doboru łączników do montażu na dachach płaskich. Wytyczne doboru łączników do montażu płyt warstwowych. AKUSTYKA: DAFA A 2.01 DAFA A 1.01 DAFA ID 4.06 Katalog rozwiązań akustycznych wydanie II. Katalog rozwiązań akustycznych. Izolacja akustyczna w lekkich konstrukcjach stalowych. BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE: DAFA PPOŻ INNE: DAFA Słownik definicji i terminów branżowych. PUBLIKACJE W TRAKCIE OPRACOWANIA: DAFA O 1.01 Wytyczne do odbiorów dachów. DAFA BHP 1.01 Wytyczne dla bezpiecznego prowadzenia robót dachowych i elewacyjnych. ul. J. Cygana 4, Opole, tel.: , biuro@dafa.com.pl, ISBN: