Polityka rachunkowości, dane szacunkowe i ich zmiany, zdarzenia po dniu bilansowym

Transkrypt

1 Polityka rachunkowości, dane szacunkowe i ich zmiany, zdarzenia po dniu bilansowym Przygotowały: Justyna Grzelak, Magda Marciszewska, Karolina Pachnik, Aleksandra Starczuk

2 ? Polityka rachunkowości = zasady rachunkowości

3 Pojęcie z koperty

4 Zasady rachunkowości Zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które są stosowane w praktyce, aby dostarczane informacje o sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa, jego działalności gospodarczej i osiąganych wynikach finansowych były pełne, jasne, rzetelne i użyteczne.

5 Zasady rachunkowości ujęte w UoR Zasada wiarygodnego i rzetelnego obrazu jednostki Zasada wyższości treści nad formą Zasada istotności Zasada ciągłości Zasada kontynuacji działania Zasada memoriału Zasada współmierności przychodów i kosztów Zasada ostrożności Zasada zakazu kompensat

7 Polityka rachunkowości (definicja) Jest to przemyślany dobór i konsekwentne stosowanie przez kierownictwo jednostki gospodarczej szczegółowych rozwiązań określonych w prawnych regulacjach rachunkowości, których wybór przewidują te regulacje, mający na celu rzetelny (prawdziwy) pomiar wielkości ekonomicznych i ich jakościową prezentację w sprawozdaniu finansowym.

8 W polityce rachunkowości jednostka gospodarcza uwzględnia zasady rachunkowości: wymagające bezwzględnego zastosowania, jak i rozwiązania wybrane przez jednostkę spośród dopuszczonych do stosowania przez standardy oraz przepisy o rachunkowości.

9 Jednostki gospodarcze tworzą swoją politykę (zasady) rachunkowości adaptując szczegółowe zasady rachunkowości do specyfiki swojej działalności tak, aby przyjęte zasady (polityka) rachunkowości umożliwiały przedstawienie wiernego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.

10 Politykę rachunkowości należy stosować w sposób ciągły.! Nie oznacza to jednak, iż występuje całkowity zakaz jej zmian.

11 Podstawy prawne Ustawa o Rachunkowości Krajowy Standard Rachunkowości 7 Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

12 Za politykę rachunkowości odpowiada kierownik jednostki.

14 W obszarze polityki rachunkowości kierownik jednostki odpowiada za: ustalenie obowiązujących w jednostce rozwiązań dopuszczonych ustawą o rachunkowości, sporządzenie dokumentacji polityki rachunkowości, stosowanie ustalonej polityki rachunkowości (w tym uproszczeń), aktualizację zasad (polityki) rachunkowości oraz ujawnianie przyjętej polityki rachunkowości w sprawozdaniu finansowym.

15 Niedopełnienie obowiązków w zakresie polityki rachunkowości lub stosowanie rozwiązań niezgodnych z prawem bilansowym grozi odpowiedzialnością cywilnoprawną i karną.

16 Rola polityki rachunkowości Odbiorcy wewnętrzni Polityka rachunkowości Odbiorcy zewnętrzni

17 Zakres polityki rachunkowości Podstawowe informacje zawarte w polityce rachunkowości

18 Dwa obszary informacji polityki rachunkowości założenia koncepcyjne dotyczące rachunkowości aktywów i pasywów jednostki zasady techniczno-organizacyjne prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz ochrony danych i ich zbiorów

19 założenia koncepcyjne dotyczące rachunkowości aktywów i pasywów jednostki

20 Zakres założeń koncepcyjnych, które tworzą rachunkowość jednostki obejmuje: określenie roku obrotowego oraz wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych; metody wyceny aktywów i pasywów na moment początkowego ujęcia w księgach rachunkowych i na dzień bilansowy; metody ustalania wyniku finansowego; sposób prezentacji informacji w sprawozdaniu finansowym; zasady klasyfikacji i grupowania zdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego.

21 Określenie roku obrotowego oraz wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych Rok obrotowy rok kalendarzowy lub inny okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych; Rok obrotowy i jego zmiany są określane w statucie lub umowie, na podstawie której utworzono jednostkę. Powinien być zgodny z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa podatkowego, ponieważ jest on także stosowany do celów podatkowych. Okresy sprawozdawcze wchodzące w skład roku obrotowego Są to okresy, za które jednostka sporządza sprawozdanie finansowe, w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdania (np. sprawozdania statystyczne lub deklaracje podatkowe) sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych. Takim okresem sprawozdawczym mogą być np.: miesiąc, kwartał, półrocze lub też cały rok

22 Metody wyceny aktywów i pasywów Wycena na moment początkowego ujęcia w księgach rachunkowych oraz na dzień bilansowy. Uwzględniając zasadę ostrożności. Przykładowo - w przypadku zapasów wybór jednej z czterech metod rozchodu rzeczowych składników aktywów obrotowych (FIFO, LIFO, średnia ważona lub szczegółowa identyfikacja cen)

23 Metody ustalania wyniku finansowego W polityce rachunkowości należy określić sposób ustalania wyniku finansowego, zawartość informacyjną pozycji sprawozdawczych oraz sposób prezentacji danych. Oznacza to wybór: wariantu rachunku zysków i strat (porównawczy lub kalkulacyjny); sposobu ustalania zmiany stanu produktów; zasad ujmowania operacji dotyczących obrotów wewnętrznych; zasad grupowania i klasyfikowania zdarzeń gospodarczych; przyporządkowania zdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego (do aktywów lub pasywów, przychodów lub kosztów, zysków lub strat) albo do przepływów pieniężnych.

24 zasady technicznoorganizacyjne prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz ochrony danych i ich zbiorów

25 Część techniczno-organizacyjna W przypadku gdy jednostka wspiera system rachunkowy przy użyciu komputera, w polityce rachunkowości powinna zawrzeć informacje, takie jak: zakładowy plan kont, wykaz zbioru danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych, opis systemu informatycznego.

27 Zakładowy plan kont Określa: wykaz kont księgi głównej, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, Powiązania kont ksiąg pomocniczych z kontami księgi głównej.

28 Wymogi prawa bilansowego Potrzeby informacyjne jednostki Zakładowy plan kont

29 W szczególności zakładowy plan kont powinien: wyodrębniać konta umożliwiające prowadzenie ewidencji księgowej przy respektowaniu wszystkich zasad rachunkowości (np. konta kosztów rozliczane w czasie, księgi pomocnicze dla istotnych składników aktywów); uwzględniać nazwy kategorii ekonomicznych i finansowych występujące w prawie bilansowym (np. środki trwałe w budowie, aktualizacja wartości należności, rozliczenia międzyokresowe przychodów); określać przyjęte przez jednostkę metody ewidencji aktywów i pasywów (np. środków trwałych, towarów czy zasady tworzenia rezerw);

30 W szczególności zakładowy plan kont powinien: wskazywać przyjętą do stosowania klasyfikację kosztów: tylko w układzie rodzajowym, tylko w układzie kalkulacyjnym lub jednocześnie w obu układach; umożliwiać jednolite ujmowanie i identyczne przyporządkowanie do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego zdarzeń tego samego rodzaju; uwzględniać zróżnicowanie prowadzonej przez jednostkę działalności podstawowej (handlowej, produkcyjnej, budowlanej, usługowej lub innego rodzaju), przyjętą organizację wewnętrzną i związana z tym potrzebę ustalania dla wyodrębnionych rodzajów, typów i odmian działalności oraz placówek gospodarczych wyniku finansowego (zysku, straty) ze sprzedaży towarów i produktów.

31 Wzorcowy plan kont Zespół 0 Majątek trwały Zespół 1 Środki pieniężne Zespół 2 Rozrachunki i roszczenia Zespół 3 Materiały i towary Zespół 4 Koszty według rodzaju i ich rozliczanie Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczanie Zespół 6 Produkty Zespól 7 Przychody Zespół 8 Fundusze i kapitały

32 Wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe Obejmuje: strukturę zbiorów, powiązania między nimi, funkcje zbiorów w organizacji całości ksiąg rachunkowych i procesach przetwarzania danych. Formy zorganizowania zasobów informacyjnych (WARUNEK = odpowiednie oprogramowanie): oddzielne komputerowe zbiory danych, baza danych, wyodrębnione części bazy danych, bez względu na miejsce ich powstania i przechowywania.

33 Opis systemu informatycznego Obejmuje: wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, opis algorytmów i parametrów stosowanych w systemie, opis programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności: metody zabezpieczenia dostępu do danych, system przetwarzania danych; określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji.

34 System ochrony danych i ich zbiorów Ochronie podlegają: dokumentacja polityki (zasad) rachunkowości, dowody księgowe, księgi rachunkowe, dokumenty inwentaryzacyjne, sprawozdania finansowe inne dokumenty stanowiące podstawę zapisów księgowych.

35 System ochrony danych i ich zbiorów Ochrona przed: niedozwolonymi zmianami, nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Ochrona polega na: stosowaniu odpornych na zagrożenia nośników danych, doborze stosownych środków ochrony zewnętrznej, systematycznym tworzeniu rezerwowych kopii zbiorów danych zapisanych na informatycznych nośnikach danych,

36 Uproszczenie może polegać na: Wszystkie jednostki prowadzące księgi rachunkowe zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości ustaleniu granicy wartości początkowej (tj. ceny nabycia lub kosztu wytworzenia) środków trwałych bądź wartości niematerialnych i prawnych, poniżej której jednostka dokonuje (nie wcześniej niż w momencie oddania do używania) jednorazowego odpisu wartości tego rodzaju składników aktywów wycenie materiałów i towarów w cenie zakupu, zamiast w cenie nabycia, wycenie produkcji w toku o przewidywanym czasie wykonania krótszym niż 3 miesiące w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianiu jej w ogóle nierozliczaniu przychodów i kosztów z tytułu wykonywanych długoterminowych niezakończonych usług, zgodnie z przepisami UoR, jeżeli udział przychodów z niezakończonych usług na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego

37 Uproszczenie może polegać na: Uproszczenia dla jednostek mikro i małych klasyfikowaniu umów leasingu według kryteriów określonych przepisami prawa podatkowego, zamiast przepisami UoR zaniechaniu ustalania rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego stosowaniu do wyceny instrumentów finansowych wyłącznie przepisów UoR, zamiast przepisów rozporządzenia o instrumentach finansowych doliczaniu do kosztu wytworzenia produktu kosztów pośrednich związanych z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych (ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od możliwej do uzyskania ceny sprzedaży netto)

39 Wartości szacunkowe i ich zmiany Wartości szacunkowe - przybliżone kwoty pieniężne przyjęte przez jednostkę do wyceny określonych składników aktywów lub pasywów, bądź przychodów i kosztów wobec niemożności dokładnej ich wyceny.

40 Przedmiotem szacunku mogą być: okresy użytkowania podlegających amortyzacji: środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, inwestycji w nieruchomości i prawa, należności, których ściągalność jest wątpliwa, zapasy wyceniane w cenach sprzedaży netto wobec utraty przez nie przydatności gospodarczej dla jednostki, aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerwy na zobowiązania i traktowane na równi z nimi bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, np. rezerwy na świadczenia pracownicze, rezerwy na straty z tytułu transakcji gospodarczych w toku (w tym na skutki toczącego się postępowania sądowego, z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń), koszty wytworzenia długoterminowych, niezakończonych usług, wartość godziwa np. nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji, aktywów i zobowiązań finansowych.

41 Weryfikacja oraz zmiana wartości szacunkowych Nie później niż na dzień bilansowy, jeżeli: zmieniły się okoliczności, będące podstawą dokonanych szacunków, jednostka uzyskała dodatkowe informacje, które wcześniej nie były jej znane, jednostka nabierze większego doświadczenia gospodarczego. Zmiana wartości szacunkowych powoduje konieczność skorygowania wartości wykazanych w księgach rachunkowych i w odpowiednich pozycjach aktywów lub pasywów bilansu. Skutki zmiany wartości szacunkowych (w tym spowodowane ich weryfikacją) jednostka uwzględnia, stosując podejście prospektywne. Podejście to polega na zastosowaniu zmienionych wartości szacunkowych od dnia dokonania ich zmiany za wyjątkiem okresu ekonomicznej użyteczności środków trwałych. Skutki zmian należy odnieść odpowiednio w ciężar lub na dobro wyniku finansowego lub na kapitał (fundusz) własny: roku obrotowego, w którym nastąpiła zmiana (jeżeli zmiana dotyczy tego roku), lub roku obrotowego, w którym nastąpiła zmiana i lat przyszłych (jeżeli zmiana dotyczy wszystkich tych okresów).

42 Zmiany wartości szacunkowych Obowiązek zamieszczenia informacji o zmianach wartości szacunkowych w dodatkowych informacjach i objaśnieniach. wyjaśnienia dotyczące rodzaju, przyczyny i kwoty zmiany wartości szacunkowych lub braku możliwości ujawnienia liczbowych skutków zmian wartości szacunkowych dotyczących przyszłych okresów - w przypadku gdy określenie tych skutków jest praktycznie niewykonalne. Zmiana wartości szacunkowych nie jest zmianą przyjętej polityki (zasad) rachunkowości. W przypadku trudności w odróżnieniu zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości od zmiany wartości szacunkowych przyjmuje się, że nastąpiła zmiana wartości szacunkowych.

43 Zmiany przyjętej polityki (zasad) rachunkowości mogą być spowodowane m.in.: obowiązkiem wynikającym ze zmiany przepisów o rachunkowości, uzyskaniem przez jednostkę prawa lub utratą uproszczeń przewidzianych przepisami o rachunkowości, indywidualną decyzją jednostki spowodowaną: zmianą przedmiotu działalności, zwiększeniem lub zmniejszeniem jej zakresu, potrzebą dostosowania się do rozwiązań obowiązujących w grupie kapitałowej, do której jednostka weszła lub w branży, w której jednostka rozpoczęła działalność, wykorzystaniem możliwości uproszczeń, wykonaniem zaleceń kontroli lub rewizji finansowej, decyzją o zastosowaniu lub rezygnacji ze stosowania MSR.

44 Nie stanowi zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości np.: podjęcie decyzji o amortyzowaniu nowo nabytych środków trwałych za pomocą innej metody niż stosowana dotychczas do podobnych obiektów, zmiana stawek amortyzacyjnych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych wynikająca z weryfikacji okresów ich użytkowania, przekwalifikowanie do środków trwałych nieruchomości zaliczanych do inwestycji długoterminowych lub na odwrót - jeżeli wynika to wyłącznie z decyzji o zmianie przeznaczenia tej nieruchomości, przekwalifikowanie aktywów finansowych z długoterminowych do krótkoterminowych lub odwrotnie, wynikające wyłącznie ze zmiany decyzji jednostki w odniesieniu do tych aktywów, wycena długoterminowej, niezakończonej usługi proporcjonalnie do stopnia jej zaawansowania zamiast metodą zysku zerowego.

45 Fragment uchwały wprowadzającej zasady (politykę) rachunkowości Fragment uchwały wprowadzającej zasady.pdf

46 Zdarzenia po dniu bilansowym Rodzaje zdarzeń po dniu bilansowym, ujęcie w księgach rachunkowych i ujawnianie w sprawozdaniu finansowym tych zdarzeń

47 Co to jest zdarzenie po dniu bilansowym? Jest to zdarzenie, które nastąpiło po dniu bilansowym, ale przed dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego. dzień bilansowy Zdarzenie po dniu bilansowym dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego

49 Rodzaje zdarzeń po dniu bilansowym Ze względu na wpływ na sprawozdanie finansowe, zdarzenia te można podzielić na: dostarczające dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy, wskazujące na stan zaistniały po dniu bilansowym.

50 Przykłady zdarzeń dostarczających dowodów na istnienie określonego stanu na dzień bilansowy: korekty przychodów ze sprzedaży polegające zarówno na zmianach kwot faktur, jak i anulowaniu sprzedaży, rozstrzygnięcie sprawy sądowej, które potwierdza lub zmienia wysokość wykazanej na dzień bilansowy rezerwy na zobowiązanie jednostki bądź powoduje powstanie zobowiązania, na które nie utworzono rezerwy, uzyskanie informacji o tym, że na dzień bilansowy wartość składnika aktywów na skutek utraty wartości była niższa od wykazanej w księgach rachunkowych jednostki, ustalenie ostatecznej ceny nabycia zakupionych przez jednostkę w roku sprawozdawczym (przed dniem bilansowym) aktywów, przychody ze sprzedanych po dniu bilansowym aktywów, pomniejszone o koszty sprzedaży, są niższe od wartości, w jakiej aktywa te figurują na dzień bilansowy w księgach rachunkowych, wykrycie błędów (w tym wywołanych oszustwami)

51 Przykłady zdarzeń wskazujących na stan zaistniały po dniu bilansowym: spadek wartości rynkowej inwestycji posiadanych przez jednostkę, zadeklarowanie dywidend należnych posiadaczom instrumentów kapitałowych jednostki, połączenie jednostki z inną jednostką, znaczące zakupy aktywów przez jednostkę, przeznaczenie do sprzedaży lub znacząca sprzedaż aktywów przez jednostkę, zniszczenie przez pożar, powódź ważnego zakładu jednostki, ogłoszenie rozpoczęcia lub rozpoczęcie wdrażania restrukturyzacji jednostki, znaczące zmiany cen aktywów lub kursów wymiany walut obcych mających związek z działalnością jednostki, zaciągnięcie znaczących zobowiązań przez jednostkę, udzielenie przez jednostkę wysokich gwarancji, poręczeń, wniesienie sprawy do sądu lub otrzymanie pozwu przez jednostkę w sprawach wynikających ze zdarzeń, które nastąpiły po dniu bilansowym

52 UWAGA! Jeżeli po dniu bilansowym wpłynęły do jednostki dowody dotyczące zdarzeń, które miały miejsce przed dniem bilansowym nie są one zdarzeniami po dniu bilansowym, NAWET jeśli na dokumencie widnieje data z rokiem NASTĘPNYM (po roku, za który sporządza się sprawozdanie finansowe).

53 Ujęcie w księgach rachunkowych i ujawnianie w sprawozdaniu finansowym zdarzeń po dniu bilansowym

54 Zdarzenia, które zmieniają stan na dzień bilansowy Po dniu bilansowym, przed sporządzeniem rocznego sprawozdania finansowego Sprawozdanie finansowe tego roku obrotowego, kończącego się tym dniem bilansowym Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, przed jego zatwierdzeniem (skutki uznane za istotne) Koryguje się już sporządzone sprawozdanie finansowe

55 Zdarzenia, które zmieniają stan na dzień bilansowy Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, przed jego zatwierdzeniem (skutki uznane za nieistotne) Po dniu zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego Księgi rachunkowe oraz sprawozdanie finansowe roku, w którym informacje wpłynęły do jednostki

56 Zdarzenia wskazujące na stan po dniu bilansowym Po dniu bilansowym, przed zatwierdzeniem rocznego sprawozdania finansowego Informacja dodatkowa i objaśnienia w ust. 6 pkt 2 W informacji dodatkowej jednostka podaje lub aktualizuje już wykazane informacje lub ujawnia dla każdej kategorii (typu) zdarzeń informacje o: rodzaju zdarzenia, szacunkowej kwocie jego skutków finansowych lub stwierdza, że szacunek taki jest praktycznie niewykonalny.

57 Źródła: Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym ujęcie i prezentacja Dz. Urz. Min. Fin poz. 2 Ustawa z dnia r o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 1089) Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa według polskiego prawa bilansowego E. Kalwasińska, D. Maciejowska Polityka rachunkowości jako źródło informacji o jednostce A. Starczuk Stępień K. Polityka rachunkowości w teorii i prawnych regulacjach rachunkowości., w: Teoria rachunkowości a jej współczesne regulacje, red. B. Micherda, Difin, Warszawa 2014, s. 67