Leczenie metodą denerwacji nerek (RDN)

Transkrypt

1 Leczenie metodą denerwacji nerek (RDN) Poradnik dla pacjentów System denerwacji nerek Symplicity TM UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :15

2 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :16

3 Spis treści Wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie)... 2 Przyczyny... 2 Rozpoznanie (diagnoza)... 2 Możliwości leczenia wysokiego ciśnienia krwi... 3 Zmiany stylu życia... 3 Leki... 3 System denerwacji nerek Symplicity... 4 Dlaczego to działa... 4 Jak to działa... 5 Wczesne efekty leczenia... 6 Potencjalne zagrożenia... 6 Czego można oczekiwać podczas zabiegu... 7 Leczenie RDN z zastosowaniem systemu denerwacji nerek Symplicity... 7 Zabieg... 7 Opieka po zabiegu... 8 Dalsza kontrola wysokiego ciśnienia krwi... 9 Często zadawane pytania Słowniczek Piśmiennictwo Niniejsza broszura służy lekarzom do objaśniania pacjentom dostępnych możliwości leczenia nadciśnienia. Informacje w niej zawarte nie zastępują porady lekarza. Tylko lekarz jest w stanie rozpoznać zaburzenia stanu Państwa zdrowia i określić, który wariant leczenia będzie dla Państwa najlepszy. 1 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :16

4 Wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie) Wysokie ciśnienie krwi, zwane też nadciśnieniem, jest miarą siły, jaką krew wywiera na ściany naczyń krwionośnych wewnątrz organizmu. Codziennie u każdego występują pewne wahania ciśnienia krwi, jednak zwykle takie zmiany są tymczasowe i nie mają żadnego wpływu na zdrowie. W istocie normalne jest, że ciśnienie krwi jest różne u różnych osób i zmniejsza się lub zwiększa w ciągu dnia wraz ze zmianami aktywności czy stanu emocjonalnego. Jednakże u niektórych osób podwyższone ciśnienie krwi utrzymuje się przez dłuższy czas. Utrzymujące się ciągle wysokie ciśnienie krwi zmusza serce do pracy poza granicami swoich możliwości i może stanowić zagrożenie życia. Tak jak zbyt duże ciśnienie może uszkodzić oponę w samochodzie, wysokie ciśnienie krwi może uszkodzić tętnice. Wysokie ciśnienie krwi jest poważnym stanem, który może doprowadzić do niewydolności serca, udaru mózgu, niewydolności nerek, choroby wieńcowej i innych problemów zdrowotnych. 1 Przyczyny Nadciśnienie może wystąpić u każdego, jednakże zła dieta, stres, hormony i brak wysiłku fizycznego mogą przyczynić się do jego wystąpienia. Również pewne leki mogą zwiększać ciśnienie krwi. Możliwe jest, że znają Państwo w swojej rodzinie kogoś z wysokim ciśnieniem krwi - nadciśnienie często występuje w kolejnych pokoleniach w tej samej rodzinie. Wysokie ciśnienie krwi może być też związane z nadmierną aktywnością nerwów w układzie współczulnym, który unerwia najważniejsze narządy odpowiedzialne za regulację ciśnienia krwi: mózg, serce i naczynia krwionośne. Nadmierna aktywność impulsów nerwowych pomiędzy nerkami, sercem i mózgiem może spowodować zwiększenie ciśnienia krwi. 2 Rozpoznanie (diagnoza) Wielu ludzi może nie zdawać sobie sprawy, że mają wysokie ciśnienie krwi. Nadciśnienie, z uwagi na swoje nieznaczne objawy, często nazywane jest cichym zabójcą. Na szczęście wysokie ciśnienie krwi można wykryć, przeprowadzając serię pomiarów ciśnienia krwi. Ciśnienie krwi mierzy się jako ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Ciśnienie skurczowe oznacza ciśnienie, jakie występuje przy uderzeniu (skurczu) serca powodującym pompowanie krwi. Ciśnienie rozkurczowe oznacza ciśnienie, jakie występuje w momencie, gdy serce odpoczywa pomiędzy poszczególnymi uderzeniami (skurczami). Wynik pomiaru ciśnienia krwi typowo zapisuje się, jako ciśnienie skurczowe podane przed rozkurczowym, jak np. 120/80 mmhg. mmhg oznacza milimetry słupa rtęci - jednostkę stosowaną przy pomiarze ciśnienia krwi. 2 Przyjmuje się, że osoba z ciśnieniem krwi wynoszącym 140/90 mmhg lub więcej przy co najmniej dwóch osobnych pomiarach ma wysokie ciśnienie krwi. Osoby z ciśnieniem krwi wynoszącym 200/120 mmhg lub więcej wymagają UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

5 natychmiastowego leczenia. Osoby chorujące na cukrzycę są zwykle leczone, gdy ich ciśnienie krwi przekroczy 130/80 mmhg, ponieważ sama cukrzyca zwiększa u nich ryzyko choroby serca. Jeżeli ciśnienie utrzymuje się na wysokim poziomie, zwykle rozpoczyna się wstępne leczenie. Możliwości leczenia wysokiego ciśnienia krwi Tradycyjnie pacjentów z wysokim ciśnieniem krwi zachęca się do przyjęcia zdrowego trybu życia i często podaje się im leki przeciwnadciśnieniowe (zmniejszające ciśnienie krwi). Ścisłe przestrzeganie planu leczenia jest bardzo ważne, by zmniejszyć problemy związane z wysokim ciśnieniem krwi. Zmiany stylu życia Kontrolowanie wysokiego ciśnienia krwi wiąże się z przyjęciem zdrowego trybu życia obejmującego następujące zachowania: ograniczenie spożycia alkoholu, utrzymywanie właściwej masy ciała, możliwie dużo wysiłku fizycznego, zmniejszenie zawartości sodu w diecie, stosowanie diety bogatej w owoce i warzywa, zmniejszenie łącznej zawartości tłuszczu w diecie, rzucenie palenia, opanowanie stresu. Leki Cięższe przypadki nadciśnienia leczy się farmakologicznie. Nowoczesne leki przeciwnadciśnieniowe opracowane są tak, by zmniejszać ciśnienie krwi na różne sposoby - niektóre usuwają z organizmu nadmiar płynów i soli, inne spowolniają pracę serca, a jeszcze inne zmniejszają napięcie i poszerzają naczynia krwionośne. U części pacjentów połączenie kilku leków skuteczniej zmniejsza wysokie ciśnienie krwi niż jeden lek. 3 Niestety, u około połowy wszystkich leczonych pacjentów zmiany stylu życia i leki nie wystarczają do opanowania wysokiego ciśnienia krwi. U niektórych pacjentów niekontrolowane nadciśnienie określa się, jako oporne nadciśnienie tętnicze, co oznacza, że ich ciśnienie krwi znajduje się powyżej dopuszczalnego poziomu pomimo stosowania trzech lub więcej leków przeciwnadciśnieniowych, w tym jednego leku moczopędnego. Pacjenci z opornym nadciśnieniem wymagają leczenia bardziej agresywnego niż zmiana stylu życia i stosowanie leków. 3 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

6 System denerwacji nerek Symplicity U pacjentów z nadciśnieniem zwykle występuje nadaktywność nerwów nerkowych, stan, który podnosi ciśnienie krwi i przyczynia się do uszkodzenia serca, nerek i naczyń krwionośnych. System denerwacji nerek Symplicity TM wykorzystuje technikę zwaną denerwacją nerek (RDN) do selektywnego uspokojenia nadaktywnych nerwów nerkowych. Powoduje to zmniejszenie wytwarzania przez nerki hormonów zwiększających ciśnienie krwi i może też ochronić serce, nerki i naczynia krwionośne przed dalszymi uszkodzeniami. System denerwacji nerek Symplicity daje lekarzom nowatorską możliwość leczenia niekontrolowanego nadciśnienia, zapewniającą takie korzyści jak: znaczące zmniejszenie ciśnienia krwi, bezpieczny, krótki zabieg, który nie wymaga znieczulenia ogólnego, krótki okres rekonwalescencji z minimalnymi powikłaniami. Dlaczego to działa Mechanizm działania RDN oparty jest na chirurgicznej metodzie leczenia nadciśnienia zwanej nieselektywną sympatektomią chirurgiczną, która była metodą bardzo inwazyjną i obejmowała otwarty zabieg chirurgiczny przeprowadzany w celu przecięcia nerwów sympatycznych unerwiających nerki. Wykazano, że zabieg ten skutecznie zmniejsza ciśnienie krwi, jednakże powoduje znaczące skutki uboczne. Technika ta została zarzucona, gdy leki przeciwnadciśnieniowe stały się tańsze i łatwiej dostępne. 4 Rycina 1. Nadmierna aktywność nerwów pomiędzy nerkami, sercem i mózgiem może spowodować zwiększenie ciśnienia krwi. System denerwacji nerek Symplicity został opracowany w celu uspokojenia tych nerwów i zmniejszenia ciśnienia krwi. UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

7 Leczenie RDN przy użyciu systemu Symplicity zapewnia takie same efekty, co nieselektywna sympatektomia chirurgiczna, czyli skutecznie zmniejsza ciśnienie krwi. Jednakże leczenie to przeprowadzane jest bezpieczniejszą, mało inwazyjną i bardziej selektywną techniką, która wiąże się z dużo rzadszym występowaniem powikłań i skutków ubocznych. Jak to działa System denerwacji nerek Symplicity składa się z małego, sterowalnego cewnika roboczego (leczącego) oraz zautomatyzowanego generatora podającego leczenie. Leczenie to nie wymaga otwartego zabiegu chirurgicznego. Zamiast tego lekarz wykonuje małe nacięcie w pachwinie, przez które wprowadza niewielką rurkę zwaną koszulką do tętnicy udowej pacjenta. Następnie przez koszulkę wprowadza się cewnik prowadzący, służący do skierowania cewnika roboczego Symplicity do tętnic nerkowych. Cewnik Symplicity emituje fale wysokiej częstotliwości radiowej, zwane falami RF, do 4-6 miejsc w każdej z dwóch tętnic nerkowych. Zastosowana moc wynosi około 8 watów, czyli mniej więcej tyle, ile potrzeba do zasilania latarki. Takie podanie energii ma na celu uszkodzenie nerwów i zmniejszenie ciśnienia krwi w perspektywie miesięcy. Rycina 2. Cewnik Symplicity podaje fale RF do 4-6 miejsc w każdej z dwóch tętnic nerkowych w celu uszkodzenia nerwów i zmniejszenia ciśnienia krwi. 5 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

8 Wczesne efekty leczenia System denerwacji nerek Symplicity daje obiecujące wyniki i został przedstawiony na ważnych medycznych konferencjach i w międzynarodowych czasopismach medycznych. 4 W dużym badaniu klinicznym połowa pacjentów z nadciśnieniem stosowała leczenie w postaci zmiany stylu życia i leków, natomiast u drugiej połowy przeprowadzono leczenie RDN z zastosowaniem systemu denerwacji nerek Symplicity. U pacjentów z grupy leczonej zmianą stylu życia i lekami zaobserwowano zwiększenie ciśnienia krwi o 1 mmhg, natomiast w grupie leczonej metodą RDN stwierdzono średnie zmniejszenie skurczowego ciśnienia krwi o 32 mmhg. 5 W żadnej z grup nie wystąpiły poważne powikłania ani nietypowe skutki uboczne. Potencjalne zagrożenia Zabiegi obejmujące wprowadzenie cewnika przez pachwinę do tętnicy są bardzo często stosowane w leczeniu chorób serca i naczyń; nowym elementem jest podawanie energii. Wskaźnik występowania powikłań po leczeniu RDN jest bardzo niski, a potencjalne zagrożenia związane z tym leczeniem są bardzo podobne do tych związanych ze wszystkimi zabiegami diagnostycznymi obejmującymi cewnikowanie tętnic. Obejmują one między innymi: niskie lub wysokie ciśnienie krwi, zaburzenia rytmu serca (np. powolna praca serca), zatrzymanie serca, powstanie skrzepu krwi, zgon, uszkodzenie tętnicy, które może wymagać zabiegu chirurgicznego, powikłania związane ze stosowanym środkiem kontrastowym, powikłania związane ze stosowanymi lekami przeciwbólowymi i uspokajającymi. 6 Dodatkowe zagrożenia, które mogłyby być ewentualnie związane z leczeniem RDN, obejmują między innymi: uszkodzenie nerki/nerek, uszkodzenie tętnicy, zbyt duże lub zbyt szybkie zmniejszenie ciśnienia krwi, prowadzące do powikłań, ból, zakażenie, oparzenie skóry, obecność białka lub krwi w moczu, zaburzenia elektrolitowe. UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

9 Czego można oczekiwać podczas zabiegu Leczenie RDN z zastosowaniem systemu denerwacji nerek Symplicity Państwa lekarz, opierając się na wywiadzie medycznym, wynikach testów i zaobserwowanych objawach może uznać, że leczenie RDN z zastosowaniem systemu denerwacji nerek Symplicity jest odpowiednią dla Państwa metodą terapeutyczną. Zabieg Zabieg ten, który zwykle trwa minut, przeprowadzany jest w szpitalu, w wyspecjalizowanym pomieszczeniu zwanym pracownią kardiologii inwazyjnej lub hemodynamiki. Przed zabiegiem będą Państwo mieć podłączoną kroplówkę dożylną w celu podawania płynów i leków; ponadto monitorowane będzie Państwa ciśnienie krwi i rytm pracy serca. Górna część Państwa uda zostanie ogolona i umyta płynem antyseptycznym, a obszar wokół tego miejsca zostanie okryty jałowymi serwetami. Otrzymają Państwo znieczulenie miejscowe w górną część uda, dzięki czemu nie będą Państwo czuli w tym miejscu bólu. Mogą Państwo odczuwać pewien ucisk i pieczenie w miejscu znieczulenia, ale tylko przez kilka sekund. Zabieg ten nie wymaga narkozy, jednakże w razie potrzeby mogą Państwo dostać lek uspokajający, który pomoże się Państwu rozluźnić, lub lek przeciwbólowy. W przygotowanym miejscu na udzie lekarz wprowadzi do tętnicy krótką rurkę zwaną koszulką. Przez tę rurkę wprowadzona zostanie dłuższa rurka zwana cewnikiem prowadzącym. Cewnik ten zostanie skierowany do tętnic zaopatrujących Państwa nerki w krew i służyć będzie jako szlak dla cewnika Symplicity. Przez cewnik prowadzący do Państwa krwioobiegu wstrzyknięty zostanie specjalny środek kontrastowy, który umożliwi lekarzowi oglądanie Państwa tętnic na ekranie RTG, przypominającym telewizor. Po skierowaniu cewnika prowadzącego do tętnicy zaopatrującej jedną z nerek, lekarz rozpocznie właściwe leczenie obejmujące emisję fal RF w różnych miejscach w obrębie tej tętnicy. Każda emisja będzie trwać około dwóch minut. Pacjenci zwykle odczuwają w tym czasie pewien dyskomfort w jamie brzusznej, jednakże zwykle można go skutecznie złagodzić lekiem przeciwbólowym; ponadto trwa on krótko. Po zakończeniu leczenia w pierwszej tętnicy lekarz przemieści cewnik prowadzący do tętnicy zaopatrującej drugą nerkę i rozpocznie leczenie w tym miejscu. Po przeprowadzeniu wszystkich wymaganych sesji leczenia cewnik roboczy razem z cewnikiem prowadzącym zostaną wycofane z nogi. 7 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

10 Opieka po zabiegu Po zakończeniu zabiegu zostaną Państwo przewiezieni do sali pooperacyjnej, gdzie pielęgniarka będzie kontrolować Państwa stan. W tym czasie z Państwa uda może być usunięta koszulka i na miejsce wkłucia do tętnicy może być przyłożony nacisk (czasami stosuje się urządzenie zamykające) do czasu ustąpienia krwawienia. Otrzymają Państwo instrukcje, aby leżeć płasko przez kilka godzin trzymając nogę wyprostowaną, aby zapobiec ponownemu otwarciu rany operacyjnej. Miejsce wkłucia w udzie będzie dokładnie kontrolowane pod kątem jakichkolwiek oznak krwawienia. Jeżeli zauważą Państwo jakikolwiek ślad krwi lub poczują Państwo ciepło w miejscu wkłucia, należy natychmiast powiadomić lekarza. Państwa noga będzie także obserwowana pod kątem jakichkolwiek zmian koloru, temperatury i czucia. Gdy tylko powrócą Państwo do swojej sali szpitalnej, będą Państwo mogli jeść i pić, jak również przyjmować odwiedzających, zgodnie z zaleceniami lekarza. Lekarz poinformuje też, kiedy będą Państwo mogli wstać z łóżka i spacerować. Wielu pacjentów jest w stanie wrócić do domu krótko po zabiegu. Okres, przez jaki pozostaną Państwo w szpitalu będzie zależeć od kilku czynników, w tym od tego jak szybko będzie goić się miejsce wkłucia cewnika oraz od zaleceń lekarza. 8 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

11 Dalsza kontrola wysokiego ciśnienia krwi Ważne jest, aby po leczeniu RDN utrzymywali Państwo zdrowy tryby życia. Obejmuje to dokładne przestrzeganie zaleceń lekarza i dokonywanie właściwych wyborów dotyczących zdrowia: Rzucenie palenia. Palenie tytoniu przyspiesza akcję serca i podwyższa ciśnienie krwi, zwiększając w ten sposób ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Jeżeli są Państwo gotowi rzucić palenie tytoniu, proszę zwrócić się do swojego lekarza o poradę lub zasugerowanie środków ułatwiających rzucenie palenia. Ograniczenie spożycia alkoholu. Jednorazowe spożycie ponad trzech napojów alkoholowych może czasowo zwiększyć ciśnienie krwi. Powtarzające się nadużywanie alkoholu może prowadzić do długotrwałych wzrostów ciśnienia krwi. Zwiększenie aktywności fizycznej. Państwa lekarz może zalecić program aktywności dopasowany do Państwa sytuacji. Regularne ćwiczenia fizyczne mogą zmniejszyć ciśnienie krwi i zawartość cholesterolu we krwi, jak również pomóc w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Ułatwiają także opanowanie codziennego stresu związanego ze współczesnym życiem. Przejście na zdrową dietę. Dieta uboga w tłuszcze nasycone, cholesterol i sód, a bogata w chude białko, owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste ułatwi Państwu osiągnięcie właściwej masy ciała oraz kontrolowanie ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu. Opanowanie stresu. Stres stanowi niemożliwy do uniknięcia element współczesnego życia, można jednak ograniczyć jego szkodliwy wpływ na zdrowie przez stosowanie relaksacji. Badania wykazują, że stosowanie technik relaksacyjnych może poprawić zdolność radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami, zmniejszając jednocześnie szybkość akcji serca, ciśnienie krwi i poziom hormonów stresu. Dalsze stosowanie przepisanego leku przeciwnadciśnieniowego. Jeżeli mają Państwo przepisany lek, proszę go stosować w dalszym ciągu, tak jak zalecił to lekarz. Lek przeciwko nadciśnieniu działa tylko wtedy, kiedy się go zażywa. Proszę nie przerywać przyjmowania przepisanego leku ani nie zmieniać jego dawkowania bez zalecenia lekarza. Jeżeli przerwą Państwo jego stosowanie, ciśnienie krwi może znowu wzrosnąć. Jeżeli niepokoją Państwa skutki uboczne, proszę porozmawiać ze swoim lekarzem. Dostępnych jest wiele typów leków przeciwnadciśnieniowych. Mogą Państwo wspólnie ze swoim lekarzem znaleźć lek, który będzie dla Państwa odpowiedni. 9 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

12 Często zadawane pytania Czy moje nerki będą pracować tak samo jak przed zabiegiem? Badania kliniczne obejmujące system denerwacji nerek Symplicity wykazały normalną pracę nerek, bez żadnych powikłań związanych z nerkami po zabiegu. Ponadto skuteczne zabiegi przeszczepienia nerki/nerek wykazały, że te nerwy nerkowe nie są konieczne dla prawidłowej pracy nerek. W istocie dezaktywacja tych nerwów może spowodować zmniejszenie ciśnienia krwi i ochronić serce, nerki i naczynia krwionośne przed dalszymi uszkodzeniami spowodowanymi nadciśnieniem. Czy ten zabieg jest bolesny? Pomimo tego, iż przez cały czas zabiegu zachowają Państwo świadomość, będą Państwo odczuwać tylko minimalny ból. W miejscu dostępu do tętnicy zastosowane zostanie znieczulenie miejscowe, a w razie potrzeby dostaną Państwo dożylnie lek przeciwbólowy. Większość pacjentów odczuwa w momencie wprowadzania cewnika jedynie nieznaczny ucisk lub łagodne pociąganie, jednakże, ponieważ w tętnicach nie ma żadnych zakończeń nerwowych, pacjent podczas cewnikowania nie czuje cewnika przesuwającego się przez tętnice. Skąd lekarz wie, że cewnik jest we właściwym miejscu? Stosując technikę zwaną fluoroskopią, która polega na wstrzykiwaniu przez cewnik środka kontrastowego, który następnie wpływa do tętnic nerkowych. Lekarz może obserwować przepływ środka kontrastowego na ekranie połączonym z aparatem RTG, dzięki czemu może śledzić ruchy cewnika w tętnicach. Czy podczas zabiegu coś zostanie wszczepione do mojego ciała? Zabieg ten nie wymaga stosowania żadnych implantów. Jak długo będzie trwać ten zabieg? Cały zabieg potrwa około minut. Kiedy mogę wznowić normalną aktywność? Tę kwestię wyjaśni Państwu lekarz. Wielu pacjentów jest w stanie wrócić do pracy i normalnej codziennej aktywności bardzo krótko po zabiegu. 10 Czy po zabiegu mogę przerwać stosowanie leku przeciwnadciśnieniowego? Lekarz omówi z Państwem możliwość zmniejszenia dawek lub całkowitego odstawienia wszystkich stosowanych leków. Przed odstawieniem lub zmniejszeniem dawki któregokolwiek ze stosowanych leków proszę koniecznie skonsultować się ze swoim lekarzem. UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

13 Słowniczek Tętnica. Naczynie krwionośne, którym krew utleniona płynie do poszczególnych części ciała. Ciśnienie krwi. Miara siły, jaką krew wywiera na ściany naczyń krwionośnych, przepływając przez ciało. Podczas każdego cyklu pracy serca ciśnienie krwi zmienia się od wartości maksymalnej (skurczowej) do minimalnej (rozkurczowej). Cewnik. Rurka wprowadzana do jamy, przewodu lub naczynia krwionośnego w ciele, która umożliwia usunięcie niepożądanych płynów, podanie do ciała płynów lub gazów lub wprowadzenie narzędzi chirurgicznych. Badania kliniczne. W odniesieniu do nowej technologii medycznej określenie kliniczne stosowane jest w celu odróżnienia kontrolowanych badań obejmujących ludzi od wcześniejszych, nieobejmujących ludzi (przedklinicznych) badań na zwierzętach (in vivo) lub modelach laboratoryjnych (in vitro). Denerwacja. Modyfikacja lub przerwanie połączenia pomiędzy narządem lub strukturą, a nerwami łączącymi ją z ośrodkowym układem nerwowym. Tętnica udowa. Bliźniacze naczynie krwionośne znajdujące się w udzie, które przenosi krew z obszaru pachwiny do dalszych obszarów każdej z nóg. Nerka. Jeden z dwóch bliźniaczych narządów znajdujących się wysoko i głęboko w jamie brzusznej, które filtrują krew, usuwają odpady i biorą udział w regulacji ciśnienia krwi. RDN = Denerwacja nerek od ang. Renal Denervation Sympatektomia. Chirurgiczne uszkodzenie nerwów sympatycznych przez przecięcie lub ablację wysoką temperaturą lub energią częstotliwości radiowej. 11 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

14 Piśmiennictwo 1, 3 National Heart Lung and Blood Institute 2 DiBona GF, Esler MD. Translational medicine: the antihypertensive effect of renal denervation. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol , 5 Symplicity HTN-2 Investigators. The Lancet. 2010;376: UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

15 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17

16 Europa Medtronic International Trading Sàrl Route du Molliau 31 Case postale CH-1131 Tolochenaz Tel. +41 (0) Fax +41 (0) Poland Medtronic Poland Sp. Z o.o. ul. Ostrobramska Warszawa Poland Tel Fax Do dystrybucji wyłącznie w krajach, w których system denerwacji nerek Symplicity jest dopuszczony do stosowania. Broszura nie jest przeznaczona do dystrybucji w USA i Japonii. Medtronic, Inc. Wszystkie prawa zastrzeżone. Wydrukowano w UE. UC aPL 12/11 UC aPL_RDN_Patient_Broch.indd :17