Ocena dostêpnoœci wczesnej kompleksowej rehabilitacji poudarowej w Polsce
|
|
- Amalia Świątek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ARTYKU ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Ocena dostêpnoœci wczesnej kompleksowej rehabilitacji poudarowej w Polsce An evaluation of the accessibility of early post-stroke comprehensive rehabilitation in Poland Anna Cz³onkowska 1, 2, Iwona Sarzyñska-D³ugosz 1, Maciej Krawczyk 1 1 II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie 2 Katedra i Zak³ad Farmakologii Doœwiadczalnej i Klinicznej, Akademia Medyczna w Warszawie Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1: Streszczenie Wstêp i cel pracy: Zgodnie z rekomendacjami Europejskiej Inicjatywy Udarowej (EUSI) ka dy pacjent z udarem powinien mieæ zapewnion¹ rehabilitacjê dostosowan¹ do indywidualnych potrzeb chorego. Celem naszego badania by³a ocena dostêpnoœci wczesnej kompleksowej rehabilitacji poudarowej na oddzia³ach neurologicznych i rehabilitacyjnych w Polsce. Materia³ i metody: Opracowano i wys³ano 2 kwestionariusze oceniaj¹ce oddzia³y neurologii i rehabilitacji lecz¹ce i prowadz¹ce wczesn¹ rehabilitacjê pacjentów po udarze mózgu. W zale noœci od sposobu prowadzonej rehabilitacji oddzia³y neurologii i rehabilitacji podzielono na 5 klas: A prowadz¹ce kompleksow¹ rehabilitacjê (kinezyterapia 60 min/dzieñ, terapia mowy 30 min/5 dni w tygodniu, rehabilitacja innych zaburzeñ funkcji poznawczych 30 min/5 dni w tygodniu oraz kinezyterapia grupowa na oddzia³ach rehabilitacji), B wszystkie grupy dzia³añ, w mniejszym wymiarze czasowym, C kinezyterapia i rehabilitacja zaburzeñ mowy, D kinezyterapia i rehabilitacja zaburzeñ innych funkcji poznawczych, E kinezyterapia, oraz wyodrêbniono oddzia³y neurologii bez wyszkolonego personelu prowadz¹cego rehabilitacjê. Wyniki: Otrzymano odpowiedÿ od 191 z 215 oddzia³ów neurologicznych (88,8%). Wed³ug klasyfikacji: 26 to oddzia- ³y klasy A, 38 klasy B, 50 klasy C, 2 klasy D, 73 klasy E oraz 2 oddzia³y bez wyszkolonego personelu prowadz¹cego rehabilitacjê. Otrzymano ankiety od 115 ze 172 oddzia³ów rehabilitacyjnych (66,9%). Wed³ug klasyfikacji: 11 to oddzia³y Abstract Background and purpose: According to the European Stroke Initiative recommendations every stroke patient should undergo rehabilitation; its program should be tailored according to the individual needs of the patient. The aim of our study was to evaluate the accessibility of comprehensive early stroke rehabilitation at neurological departments in Poland. Materials and methods: We have sent a questionnaire evaluating neurological and rehabilitation departments in Poland, where stroke patients are treated and undergo early rehabilitation. We divided them into 5 categories classes from A to F: class A having comprehensive rehabilitation (kinesitherapy minimum 60 minutes/day, speech therapy minimum 30 minutes for 5 days a week and rehabilitation of other cognitive impairments and group kinesitherapy at rehabilitation departments); B having the possibility of all types of therapy, but is done less frequently; C kinesitherapy and speech therapy; D kinesitherapy and cognitive rehabilitation; E only kinesitherapy. We also separated neurological departments without trained rehabilitation staff. Results: We obtained responses from 191 of 215 (88.8%) neurological departments. According to criteria: 26 class A, 38 class B, 50 class C, 2 class D, 73 class E, 2 without specialized rehabilitation staff. We received filled questionnaires from 115 of 172 (66.9%) rehabilitation departments. According to criteria: 11 class A, 31 class B, 28 class C, 4 class D and 41 class E. Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Anna Cz³onkowska, II Klinika Neurologii, Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, Warszawa, tel , faks ; czlonkow@ipin.edu.pl Pracê otrzymano: ; przyjêto do druku: Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1
2 Kompleksowa rehabilitacja poudarowa w Polsce klasy A, 31 klasy B, 28 klasy C, 4 klasy D oraz 41 klasy E. Wnioski: Tylko w 14% oddzia³ów neurologicznych oraz 10% oddzia³ów rehabilitacyjnych stosowana jest wczesna kompleksowa rehabilitacja poudarowa. Poprawa w zakresie dostêpnoœci do kompleksowej rehabilitacji w Polsce jest niezbêdna do zmniejszenia liczby osób niepe³nosprawnych wœród pacjentów po przebytym udarze. S³owa kluczowe: udar, rehabilitacja poudarowa, klasyfikacja. Conclusion: Only 14% of all neurological departments and 10% of rehabilitation departments administered comprehensive early stroke rehabilitation in Poland. Improvement of comprehensive rehabilitation accessibility in Poland is necessary for lowering the number of disabled post-stroke patients. Key words: stroke, post-stroke rehabilitation, classification. Wstêp Udar mózgu stanowi¹cy jedn¹ z g³ównych chorób uk³adu sercowo-naczyniowego jest trzeci¹ przyczyn¹ zgonów w krajach rozwiniêtych ekonomicznie, a w krajach rozwijaj¹cych siê drug¹ oraz g³ówn¹ przyczyn¹ niesprawnoœci w populacji osób doros³ych [1]. W grupie chorych po przebytym udarze, po 6 mies. od udaru u 48% utrzymuje siê niedow³ad po³owiczy, 22% nie chodzi samodzielnie, 24 53% wymaga pomocy w czynnoœciach dnia codziennego, 12 18% ma afatyczne zaburzenia mowy, zaœ u 32% wystêpuj¹ objawy depresji [2,3]. Celem poprawy jakoœci ycia osób, które udar prze y³y, coraz szerzej stosuje siê metody profilaktyki, zarówno pierwotnej, jak i wtórnej oraz wprowadza siê zmiany organizacyjne systemu leczenia chorych z udarem, w szczególnoœci d¹ y siê do poprawy procesu diagnostycznego i leczniczego chorych z udarem oraz w³aœciwej, wczesnej rehabilitacji tych chorych [4 6]. Œwiatowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje rehabilitacjê jako kompleksowe postêpowanie w stosunku do osób niepe³nosprawnych fizycznie lub psychicznie (na skutek wad wrodzonych, chorób i urazów) maj¹ce na celu przywrócenie pe³nej lub mo liwej do osi¹gniêcia sprawnoœci fizycznej i psychicznej, zdolnoœci do pracy, zarobkowania i brania czynnego udzia³u w yciu spo³ecznym [7]. Tak definiowana rehabilitacja wymaga stworzenia interdyscyplinarnego zespo³u rehabilitacyjnego, sk³adaj¹cego siê z lekarza neurologa i specjalisty rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty, logopedy, neuropsychologa, a tak e terapeuty zajêciowego, pracownika socjalnego i pielêgniarki (ze znajomoœci¹ tematyki rehabilitacji). Zespó³ powinien wspó³pracowaæ w zale noœci od potrzeb z konsultantami z innych dziedzin (np. ortoped¹, psychiatr¹, urologiem, kardiologiem, internist¹) [8]. Lekarz kieruj¹cy zespo³em terapeutycznym definiuje zaburzenia neurologiczne stwierdzane u chorych, jest odpowiedzialny za koordynacjê pracy zespo³u, ustala realne cele rehabilitacji, zapewnia opiekê lekarsk¹, szczególnie w celu zapobiegania i leczenia powik³añ wynikaj¹cych z niesprawnoœci i unieruchomienia [9]. Rol¹ fizjoterapeuty jest d¹ enie do uzyskania maksymalnej poprawy sprawnoœci ruchowej, zdolnoœci do samodzielnego poruszania siê i redukcji wzmo onego napiêcia miêœniowego. Fizjoterapia obejmuje leczenie ruchem (kinezyterapiê), zabiegi fizykalne (fizykoterapiê) i masa. Deficyty ruchowe s¹ niwelowane przez leczenie ruchem przy czynnym udziale pacjenta, jeœli jest to mo liwe lub w sposób bierny w przypadku chorych nieprzytomnych lub w ciê kim stanie ogólnym [10]. Logopeda charakteryzuje i leczy zaburzenia funkcji mowy oraz dysfagiê [9]. Neuropsycholog definiuje problemy poznawcze i zaburzenia emocjonalne oraz stymuluje i monitoruje poprawê w zakresie tych funkcji. Rehabilitacja pacjentów z zaburzeniami funkcji poznawczych (rehabilitacja kognitywna) powinna obejmowaæ usprawnianie: funkcji jêzykowych (mowy terapia afazji, czytanie, pisanie, liczenie), uwagi, spostrzegania, pamiêci, myœlenia, zdolnoœci przestrzennych i konstrukcyjnych oraz funkcji wykonawczych [11,12]. Terapeuta zajêciowy ma za zadanie naukê niezale noœci w wykonywaniu przez pacjenta czynnoœci dnia codziennego (ubierania, toalety, przygotowywania posi³ków, jedzenia, przyjmowania leków), zaœ pielêgniarka nale ¹ca do zespo³u rehabilitacyjnego poza zabezpieczaniem typowej opieki pielêgniarskiej stymuluje wykorzystywanie przez pacjenta umiejêtnoœci uzyskanych podczas terapii w codziennych czynnoœciach oraz bierze udzia³ w terapii zaburzeñ czynnoœci zwieraczy. Pracownik socjalny uzupe³nia plan wypisu, troszczy siê o warunki socjalno-bytowe pacjenta [9]. Celem naszej pracy by³a ocena dostêpnoœci do wczesnej kompleksowej rehabilitacji poudarowej w Polsce oraz okreœlenie elementów wymagaj¹cych po- Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1 11
3 Anna Cz³onkowska, Iwona Sarzyñska-D³ugosz, Maciej Krawczyk prawy w strukturze i organizacji istniej¹cych oddzia- ³ów neurologicznych oraz rehabilitacyjnych zajmuj¹cych siê usprawnianiem pacjentów po udarze mózgu. Materia³ i metody W celu oceny dostêpnoœci i sposobu prowadzenia rehabilitacji poudarowej w Polsce opracowano dwa kwestionariusze pytañ oceniaj¹ce strukturê i wyposa- enie oddzia³ów neurologicznych i rehabilitacyjnych oraz rodzaj, czêstotliwoœæ i czas trwania zajêæ rehabilitacji prowadzonych na tych oddzia³ach. W ankietach zawarto pytania dotycz¹ce zarówno ca³ego szpitala (liczebnoœæ populacji objêtej bezpoœrednio opiek¹, typ szpitala kliniczny, wojewódzki, miejski i inne, liczba chorych hospitalizowanych rocznie w szpitalu), jak równie oddzia³u neurologicznego/rehabilitacyjnego (personel, sposób prowadzenia i czas trwania zajêæ rehabilitacyjnych, wyposa enie oddzia³u w sprzêt rehabilitacyjny, liczba hospitalizowanych chorych z udarem mózgu itp.). Ankiety rozes³ano do wszystkich oddzia- ³ów neurologicznych oraz oddzia³ów rehabilitacyjnych przyjmuj¹cych pacjentów po przebytym udarze mózgu celem wczesnej rehabilitacji poudarowej na terenie ca³ego kraju w 2004 r. Sprawdzono wszystkie nades³ane ankiety, w przypadku w¹tpliwoœci przeprowadzano weryfikacjê telefoniczn¹. Przygotowano i uzupe³niono komputerowe bazy danych na podstawie informacji uzyskanych dziêki wype³nionym kwestionariuszom. Przeprowadzono analizê uzyskanych danych. Kompleksow¹ rehabilitacjê na oddziale neurologii, prowadzon¹ przez wykwalifikowany personel, zdefiniowano opieraj¹c siê na wytycznych opracowanych przez zespó³ ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu [13] jako zajêcia obejmuj¹ce: a) kinezyterapiê minimum 60 min/dobê, b) rehabilitacjê zaburzeñ mowy minimum 30 min, 5 razy w tyg., c) rehabilitacjê zaburzeñ innych funkcji behawioralno- -poznawczych (tj. uwagi, spostrzegania, pamiêci, myœlenia, zdolnoœci przestrzennych i konstrukcyjnych, funkcji wykonawczych organizowania i kontroli ka dej z³o onej aktywnoœci poznawczo- -emocjonalnej) minimum 30 min, 5 razy w tyg. Kompleksowa rehabilitacja na oddziale rehabilitacji prowadzona przez wykwalifikowany personel obejmuje wszystkie dzia³ania, prowadzone na oddziale neurologii oraz dodatkowo kinezyterapiê grupow¹. Oddzia³y neurologiczne i rehabilitacyjne podzieliliœmy na 5 klas w zale noœci od rodzaju, czêstotliwoœci i czasu trwania zajêæ rehabilitacji prowadzonych na tych oddzia³ach: A. Prowadz¹ce rutynowo kompleksow¹ rehabilitacjê. B. Prowadz¹ce rehabilitacjê obejmuj¹c¹ wszystkie 3 grupy dzia³añ, lecz w mniejszym wymiarze czasowym (krócej lub rzadziej). C. Prowadz¹ce kinezyterapiê i rehabilitacjê zaburzeñ mowy. D. Prowadz¹ce kinezyterapiê i rehabilitacjê zaburzeñ innych funkcji behawioralno-poznawczych. E. Prowadz¹ce wy³¹cznie kinezyterapiê. Wœród oddzia³ów neurologii wyodrêbniono dodatkowo oddzia³y, które nie prowadz¹ rehabilitacji poudarowej ze wzglêdu na brak wykwalifikowanych terapeutów. Wyniki Otrzymano wype³nione ankiety od ordynatorów 191 z 215 oddzia³ów neurologicznych (88,8%). Wed³ug zastosowanej klasyfikacji: 26 z nich (14%) to oddzia³y neurologiczne klasy A, 38 (20%) oddzia³y klasy B, 50 (26%) oddzia³y klasy C, 2 (1%) oddzia³y klasy D oraz 73 (38%) oddzia³y klasy E. Pozosta³e 2 oddzia³y (1%) nie prowadz¹ rehabilitacji poudarowej ze wzglêdu na brak wykwalifikowanej kadry. Sposób prowadzenia rehabilitacji na oddzia³ach neurologicznych w poszczególnych województwach przedstawiono w tab. 1. Na podstawie listów od ordynatorów oddzia³ów neurologicznych oraz konsultantów wojewódzkich w dziedzinie neurologii i rehabilitacji medycznej stworzono listê 172 oddzia³ów rehabilitacji, przyjmuj¹cych pacjentów po przebytym udarze mózgu celem wczesnej rehabilitacji poudarowej. Otrzymano wype³nione ankiety od ordynatorów 115 oddzia³ów rehabilitacyjnych (66,9%). Wed³ug zastosowanej klasyfikacji: 11 z nich (10%) to oddzia³y rehabilitacyjne klasy A, 31 (27%) oddzia³y klasy B, 28 (25%) oddzia³y klasy C, 4 (3%) oddzia³y klasy D oraz 41 (36%) oddzia³y klasy E. Sposób prowadzenia rehabilitacji na oddzia³ach rehabilitacyjnych w poszczególnych województwach przedstawiono w tab Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1
4 Kompleksowa rehabilitacja poudarowa w Polsce Tabela 1. Dostêpnoœæ rehabilitacji na oddzia³ach neurologicznych i rehabilitacyjnych na terenie Polski Table 1. Accessibility of rehabilitation at neurological and rehabilitation departments in Poland Województwo/Province Oddzia³y neurologii/neurological departments Oddzia³y rehabilitacji/rehabilitation departments N wys³anych/n otrzymanych ankiet N sent/n received questionnaires N wys³anych/n otrzymanych ankiet N sent/n received questionnaires dolnoœl¹skie 14/14 (B 3, C 2, E 9) 19/12 (B 1, C 4, D 3, E 4) kujawsko-pomorskie 10/10 (A 2, B 1, C 2, E 5) 6/4 (C 1, E 3) lubelskie 19/15 (A 4, B 1, C 3, D 1, E 5, brak rehabilitacji 1) 12/9 (A 3, B 3, C 2, E 1) lubuskie 8/7 (A 1, B 1, C 3, E 2) 7/3 (B 1, C 1, E 1) ³ódzkie 14/11 (B 2, C 2, E 7) 15/11 (B 1, C 3, E 7) ma³opolskie 17/14 (B 3, C 4, E 7) 8/5 (B 2, C 1, E 2) mazowieckie 26/23 (A 7, B 4, C 10, E 2) 16/13 (A 3, B 4, C 3, E 3) opolskie 6/6 (B 2, E 4) 3/2 (B 1, E 1) podkarpackie 14/12 (A 2, B 3, C 1, E 6) 12/11 (A 1, B 3, C 1, D 1, E 5) podlaskie 6/6 (B 2, C 3, E 1) 5/1 (B 1) pomorskie 10/9 (A 4, B 2, E 3) 3/1 (B 1) œl¹skie 36/33 (A 2, B 5, C 9, D 1, E 16) 29/21 (A 1, B 9, C 3, E 8) œwiêtokrzyskie 8/8 (A 1, B 4, C 1, E 1, brak rehabilitacji 1) 6/4 (C 3, E 1) warmiñsko-mazurskie 7/7 (B 1, C 4, E 2) 10/6 (A 2, B 1, C 1, E 2) wielkopolskie 14/12 (A 3, B 4, C 3, E 2) 15/8 (A 1, B 2, C 4, E 1) zachodniopomorskie 6/4 (C 3, E 1) 6/4 (B 1, C 1, E 2) N liczba przypadków/number of cases A oddzia³y prowadz¹ce rutynowo kompleksow¹ rehabilitacjê/departments having comprehensive rehabilitation B oddzia³y prowadz¹ce rehabilitacjê obejmuj¹c¹ wszystkie grupy dzia³añ, lecz w mniejszym wymiarze czasowym (krócej lub rzadziej) /departments having the possibility of all types of therapy, but it is shorter or is done less frequently C oddzia³y prowadz¹ce kinezyterapiê i rehabilitacjê zaburzeñ mowy/departments having kinesitherapy and speech therapy D oddzia³y prowadz¹ce kinezyterapiê i rehabilitacjê zaburzeñ innych funkcji behawioralno-poznawczych/departments having kinesitherapy and rehabilitation of other cognitive impairements E oddzia³y prowadz¹ce wy³¹cznie kinezyterapiê/departments having only kinesitherapy Rozmieszczenie oddzia³ów neurologii oraz oddzia- ³ów rehabilitacji prowadz¹cych kompleksow¹ rehabilitacjê przestawiono na ryc. 1. Omówienie Zgodnie z wytycznymi Europejskiej Inicjatywy Udarowej (European Stroke Initiative EUSI): u ka dego pacjenta z udarem nale y rozwa yæ mo - liwoœæ leczenia rehabilitacyjnego, rehabilitacjê poudarow¹ nale y rozpoczynaæ jak najwczeœniej po udarze, rehabilitacja powinna byæ prowadzona przez wielodyscyplinarny zespó³ na oddziale udarowym, intensywnoœæ oraz czas trwania zajêæ rehabilitacyjnych powinny byæ indywidualnie dobierane do potrzeb i mo liwoœci chorego [14]. W wytycznych EUSI nie ma zaleceñ dotycz¹cych minimalnego czasu trwania zajêæ rehabilitacyjnych. Jednak przeprowadzona ostatnio metaanaliza oceniaj¹ca wp³yw wiêkszej intensywnoœci i czêstoœci fizjoterapii na stan funkcjonalny chorych wykaza³a ma³y, ale korzystny efekt wzmo onych æwiczeñ na aktywnoœæ dnia codziennego w czasie pierwszych 6 mies. po udarze [15]. Stwierdzono tak e, e intensywne æwiczenia jêzykowe istotnie poprawiaj¹ funkcjonowanie i koreluje to z korow¹ reorganizacj¹ oko³ouszkodzeniow¹ lub plastycznoœci¹ [16]. W ocenie zastosowanej w pracy podano kryterium minimalnego czasu trwania i czêstotliwoœci prowadzenia zajêæ rehabilitacyjnych. Ustalaj¹c kryteria opierano siê m.in. na wytycznych opracowanych przez zespó³ ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu. Zgodnie z nimi najkorzystniejsze s¹ zajêcia fizjoterapii w krótkich interwa³ach czasowych (np min), ale doœæ czêsto (np. 6 razy dziennie), tak aby fizjoterapia trwa³a ³¹cznie nie mniej ni 45 min. Natomiast rehabilitacja zaburzeñ mowy powinna byæ prowadzona 2 3 razy na dobê po min [13]. W Niemczech natomiast zalecany jest mini- Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1 13
5 Anna Cz³onkowska, Iwona Sarzyñska-D³ugosz, Maciej Krawczyk Legenda/Legend oddzia³y neurologii klasy A/neurological departments class A Q oddzia³y rehabilitacji klasy A/rehabilitation departments class A Ryc. 1. Rozmieszczenie oddzia³ów neurologicznych i rehabilitacyjnych prowadz¹cych kompleksow¹ rehabilitacjê poudarow¹ na terenie Polski w 2004 r. Fig. 1. The localization of neurological and rehabilitation departments with the possibility of complex post-stroke rehabilitation in Poland in 2004 mum 4-godzinny czas trwania opieki rehabilitacyjnej nad pacjentami po przeniesieniu z sal intensywnej opieki medycznej [17]. Stworzenie kryteriów czasowych pozwoli³o na wyodrêbnienie oddzia³ów zapewniaj¹cych pacjentom w pe³ni kompleksow¹ rehabilitacjê. Tylko oddzia³y klasy A spe³niaj¹ wszystkie kryteria prowadzenia kompleksowej rehabilitacji poudarowej. Nale y to braæ pod uwagê szczególnie w kontekœcie wprowadzania nowych, kosztownych metod leczenia chorych z udarem. Przyk³adem mo e byæ leczenie trombolityczne w ostrej fazie udaru niedokrwiennego mózgu za pomoc¹ rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu. Istotne jest, aby stosowaæ go w oœrodkach zapewniaj¹cych kompleksow¹ opiekê i rehabilitacjê pacjentów z udarem, gdy w ten sposób zwiêksza siê szansa na szybszy powrót do samodzielnoœci osób, które otrzyma³y drogie leczenie. Wed³ug przeprowadzonej przez nas klasyfikacji tylko w 26 pododdzia³ach udarowych zapewniana jest kompleksowa rehabilitacja poudarowa i w³aœnie w tych oœrodkach nale a³oby d¹ yæ do wdra ania nowych metod leczenia. Gdy pacjent wymaga dalszego postêpowania rehabilitacyjnego, d³u szego ni pobyt na ostrym oddziale neurologicznym, powinien byæ dalej usprawniany na oddziale rehabilitacyjnym, a pe³na dokumentacja postêpów czynionych przez pacjenta powinna zostaæ przekazana dalej przez ka dego z cz³onków zespo³u rehabilitacyjnego [18]. Zapewnienie skutecznej rehabilitacji poudarowej wymaga wiêc rozwoju zintegrowanego systemu opieki, który obejmuje intensywn¹ opiekê, rehabilitacjê ostr¹ (na oddzia³ach neurologii) i podostr¹ (na oddzia³ach rehabilitacji), jak równie zabezpiecza dalsze usprawnianie w warunkach ambulatoryjnych oraz opiekê domow¹ [19]. Istotne znaczenie dla procesu powrotu do sprawnoœci ma wiêc mo - liwoœæ kontynuacji rehabilitacji po wypisie z oddzia³u neurologicznego. Obecnie w Polsce jedynie 11 oddzia- ³ów rehabilitacyjnych jest ukierunkowanych na wczesn¹ rehabilitacjê chorych po udarze i zapewnia j¹ w sposób kompleksowy. Nale y równie zwróciæ uwagê na dysproporcje w dostêpnoœci do kompleksowej rehabilitacji poudarowej w zale noœci od rejonu zamieszkania. Oddzia³y neurologiczne i rehabilitacyjne zapewniaj¹ce kompleksow¹ rehabilitacjê poudarow¹ nie s¹ rozmieszczone równomiernie. Najlepsza sytuacja jest w województwach mazowieckim i lubelskim, chocia i w obrêbie tych województw istniej¹ dysproporcje w Warszawie oraz Lublinie jest najwiêksza liczba oddzia³ów zapewniaj¹cych kompleksow¹ rehabilitacjê, podczas gdy w krañcach pó³nocnych i wschodnich tych województw dostêpnoœæ jest istotnie gorsza. Najwiêksze problemy w dostêpnoœci do pe³nej rehabilitacji poudarowej maj¹ mieszkañcy województw dolnoœl¹skiego, ³ódzkiego, ma³opolskiego, opolskiego, podlaskiego oraz zachodniopomorskiego gdzie brak jest oddzia³ów neurologicznych oraz oddzia³ów rehabilitacyjnych zapewniaj¹cych kompleksow¹ rehabilitacjê poudarow¹. Podsumowuj¹c mo na stwierdziæ, e pomimo systematycznie poprawiaj¹cych siê mo liwoœci opieki nad pacjentami z udarem mózgu w wielu z utworzonych pododdzia³ów udarowych jest niezbêdne wyposa enie do prowadzenia intensywnej opieki, a istniej¹ braki w kadrze zespo³u rehabilitacyjnego (zw³aszcza w zakresie zatrudnianych na oddzia³ach wysoce wykwalifikowanych fizjoterapeutów, logopedów i neuropsychologów). Podobny problem dotycz¹cy personelu zespo- ³u rehabilitacyjnego (zw³aszcza neuropsychologów) widoczny jest na oddzia³ach rehabilitacyjnych. Konieczne jest wiêc uzupe³nienie brakuj¹cej kadry me- 14 Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1
6 Kompleksowa rehabilitacja poudarowa w Polsce dycznej w celu poprawy jakoœci i wyd³u enia czasu prowadzonych zajêæ rehabilitacyjnych, co umo liwi uzyskanie lepszych efektów rehabilitacji i zmniejszenia liczby osób niepe³nosprawnych. Wnioski 1. Tylko na 14% oddzia³ów neurologicznych oraz na 10% oddzia³ów rehabilitacyjnych stosowana jest w pe³ni wczesna kompleksowa rehabilitacja poudarowa. 2. Konieczne jest uzupe³nienie brakuj¹cej kadry zespo³ów rehabilitacyjnych oddzia³ów neurologicznych i oddzia³ów rehabilitacyjnych (zw³aszcza fizjoterapeutów, logopedów i neuropsychologów) w celu zwiêkszenia dostêpnoœci do kompleksowej rehabilitacji poudarowej. 3. Poprawa w zakresie dostêpnoœci do kompleksowej rehabilitacji w Polsce jest niezbêdna do zmniejszenia liczby osób niepe³nosprawnych wœród pacjentów po przebytym udarze. Oœwiadczenia i podziêkowania Praca wykonana w ramach realizacji programu POLKARD (Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Uk³adu Sercowo-Naczyniowego na lata ) wdziedzinie neurologii. Autorzy dziêkuj¹ kolegom z oddzia³ów neurologicznych oraz rehabilitacyjnych za wype³nienie ankiet. Piœmiennictwo 1. World Health Organization. The world health report. WHO, Geneva Foulkes M.A., Wolf P.A., Price T.R. i wsp. The Stroke Data Bank: design, methods, and baseline characteristics. Stroke 1988; 19: Sacco R.L., Benjamin E.J., Broderick J.P. i wsp. American Heart Association Prevention Conference. IV. Prevention and Rehabilitation of Stroke. Risk factors. Stroke 1997; 28: Jørgensen H.S., Nakayama H., Raaschou H.O. i wsp. The effect of a stroke unit: reductions in mortality, discharge rate to nursing home, length of hospital stay, and cost. A community-based study. Stroke 1995; 26: Indredavik B., Slørdahl S.A., Bakke F. i wsp. Stroke unit treatment. Long-term effects. Stroke 1997; 28: Jørgensen H.S., Kammersgaard L.P., Nakayama H. i wsp. Treatment and rehabilitation on a stroke unit improves 5-year survival. A community-based study. Stroke 1999; 30: World Health Organization. International classification of impairments, disabilities and handicaps. WHO, Geneva 1980, ss Adams H.P.Jr, Brott T.G., Crowell R.M. i wsp. Guidelines for the management of patients with acute ischemic stroke. A statement for healthcare professionals from a special writing group of the Stroke Council, American Heart Association. Stroke 1994; 25: Lennihan L., Seliger G.M. Neurologic rehabilitation. W: Rowland L.P. [red.]. Merrit s Neurology. Wyd. 10. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, USA, 2000, ss Hummelsheim H. Rationales for improving motor function. Curr Opin Neurol 1999; 12: Zespó³ Ekspertów NPPiLUM. Raport Zespo³u Ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu. Postêpowanie rehabilitacyjne po udarze mózgu. Neurol Neurochir Pol 2001; 35 (supl. 6): Walsh K. Neuropsychologia kliniczna. Wyd. 2, PWN, Warszawa Zespó³ Ekspertów NPPiLUM. Raport Zespo³u Ekspertów Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Udaru Mózgu. Postêpowanie w ostrym udarze niedokrwiennym mózgu. Neurol Neurochir Pol 1999; 33 (supl. 4): Hack W., Kaste M., Bogousslavsky J. i wsp. European Stroke Initiative Recommendations for Stroke Management-update Cerebrovasc Dis 2003; 16: Kwakkel G., van Peppen R., Wagenaar R.C. i wsp. Effects of augmented exercise therapy time after stroke: a meta-analysis. Stroke 2004; 35: Meinzer M., Elbert T., Wienbruch C. i wsp. Intensive language training enhances brain plasticity in chronic aphasia. BMC Biol 2004; 2: Bundesarbeitsgemeinschaft für Rehabilitation. Empfehlungen zur Neurologischen Rehabilitation von Patienten mit seweren und schwersten Hirnschädigungen in den Phasen B und C. Vom 2. November ISSN Kaste M., Palomäki H., Sarna S. Where and how should elderly stroke patients be treated? A randomized trial. Stroke 1995; 26: Helgason C.M., Wolf P.A. American Heart Association Prevention Conference IV: prevention and rehabilitation of stroke: executive summary. Circulation 1997; 96: Neurologia i Neurochirurgia Polska 2006; 40, 1 15
MOŻLIWOŚCI REHABILITACJI POUDAROWEJ W POLSCE
MOŻLIWOŚCI REHABILITACJI POUDAROWEJ W POLSCE Anna Członkowska 1,2, Iwona Sarzyńska-Długosz 1 W ramach działalności Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata
Bardziej szczegółowoOcena potrzeb w dziedzinie wczesnej rehabilitacji poudarowej w Polsce
ARTYKU ORYGINALNY/ORIGINAL ARTICLE Ocena potrzeb w dziedzinie wczesnej rehabilitacji poudarowej w Polsce Evaluation of needs in early post-stroke rehabilitation in Poland Anna Cz³onkowska 1,2, Iwona Sarzyñska-D³ugosz
Bardziej szczegółowoVADEMECUM. Rehabilitacja. Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych. Rehabilitacja w warunkach domowych
Rehabilitacja Rehabilitacja to kompleksowe post powanie, które ma na celu przywrócenie pe nej lub mo liwej do osi gni cia sprawno ci zycznej i psychicznej, zdolno ci do pracy i zarobkowania oraz zdolno
Bardziej szczegółowoRehabilitacja po udarze
Rehabilitacja po udarze Iwona Sarzyńska-Długosz Oddział Rehabilitacji Neurologicznej, II Klinika Neurologiczna Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Utrata lat życia w pełnej sprawności Disability
Bardziej szczegółowoOCENA SKUTECZNOŒCI REHABILITACJI PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU. 1
Agnieszka Korkosz* Katarzyna So³oducha OCENA SKUTECZNOŒCI REHABILITACJI PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU. 1 Wstêp. W Polsce zachorowalnoœæ na udary mózgowe wynosi ok. 70 000 osób rocznie. W ci¹gu czterech pierwszych
Bardziej szczegółowoOddział Neurologii z Pododdziałem Udarowym mieści się na II piętrze Szpitala. Dysponuje 32 łóżkami, a w tym 16 tworzącymi Pododdział Udarowy.
Oddział Neurologii oraz Oddział Udarowy Oddział Neurologii z Pododdziałem Udarowym mieści się na II piętrze Szpitala. Dysponuje 32 łóżkami, a w tym 16 tworzącymi Pododdział Udarowy. W skład Oddziału Udarowego
Bardziej szczegółowoNarodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata 2006-2008 - "POLKARD OGŁOSZENIE
Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata 2006-2008 - "POLKARD Warszawa, 18.02. 2008r. OGŁOSZENIE Na podstawie art. 48 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r.
Bardziej szczegółowoKrótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy
Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa
Bardziej szczegółowoOcena zabezpieczenia chorych z udarem mózgu w zakresie dostêpnoœci pododdzia³ów udarowych w Polsce
ARTYKU ORYGINALNY/ORIGINAL PAPER Ocena zabezpieczenia chorych z udarem mózgu w zakresie dostêpnoœci pododdzia³ów udarowych w Polsce Evaluation of the accessibility of stroke units in Poland Anna Cz³onkowska
Bardziej szczegółowoWytyczne Menad era Funduszy Powierniczych
7. Wytyczne Menad era Funduszy Powierniczych dla wspólnych dzia³añ promocyjno-informacyjnych dotycz¹cych inicjatywy JEREMIE Projekt wspó³finansowany przez Uniê Europejsk¹ ze œrodków Europejskiego Funduszu
Bardziej szczegółowotryb stacjonarny Postępowanie w nagłych zaburzeniach psychicznych
MODUŁ praktyczny do bloku zajęć specjalizacyjnych - opis tryb stacjonarny Nazwa modułu Warunki uczestnictwa Reguły integracji ocen z warsztatów (ew. ich części) i praktyk (ew. ich części) Adresaci modułu
Bardziej szczegółowoMożliwości, problemy i niedostatki w opiece chirurgicznej nad dziećmi województwa lubuskiego.
Możliwości, problemy i niedostatki w opiece chirurgicznej nad dziećmi województwa lubuskiego. Dr n. med. Piotr Gajewski Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Dzieci cej na terenie Województwa Lubuskiego
Bardziej szczegółowoKoordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym
9.05.2016 r. Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) Instrukcja dotycząca złożenia oferty w postępowaniu konkursowym Poniżej zawarte są informacje dotyczące złożenia oferty w postępowaniu konkursowym
Bardziej szczegółowoLEKARZ opis usługi oraz wymagane kwalifikacje
- 1 - LEKARZ opis usługi oraz wymagane kwalifikacje 1. Zadaniem lekarza - członka powiatowego zespołu jest udział w posiedzeniach składów orzekających Zespołu i wydawanie: -orzeczeń o niepełnosprawności,
Bardziej szczegółowoWytyczne Województwa Wielkopolskiego
5. Wytyczne Województwa Wielkopolskiego Projekt wspó³finansowany przez Uniê Europejsk¹ z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Bud etu Pañstwa w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu
Bardziej szczegółowoForum Społeczne CASE
Forum Społeczne CASE Europejska Strategia Zatrudnienia (ESZ) w Polsce. Próba postawienia pytań. Mateusz Walewski, CASE, 14 marca 2003 roku. LICZBOWE CELE HORYZONTALNE ESZ 2005 2010 Ogólna stopa 67% 70%
Bardziej szczegółowoDzienny Dom Opieki Medycznej w Nowym Mieście Lubawskim. Ul. Grunwaldzka 9 tel
Dzienny Dom Opieki Medycznej w Nowym Mieście Lubawskim Ul. Grunwaldzka 9 tel. 690 182 800 www.eskulapnml.pl Zasady kwalifikacji Wsparcie skierowane jest do osób niesamodzielnych, w szczególności do osób
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoNarodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego "POLKARD 2009 OGŁOSZENIE
Narodowy Program Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego "POLKARD 2009 OGŁOSZENIE Warszawa 2009-06-18 Na podstawie art. 48 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12.6 Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoHarmonogram naboru wniosków o dofinansowanie w trybie konkursowym na rok 2016
Harmonogram naboru wniosków o dofinansowanie w trybie konkursowym na rok 2016 Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 (RPOWP 2014-2020) Numer i nazwa działania/poddziałania
Bardziej szczegółowoWarszawa, 01.02.2015. Lidia Popek. Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Instytut Psychiatrii i Neurologii 02 957 Warszawa, ul.
Lidia Popek Warszawa, 01.02.2015 Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży Instytut Psychiatrii i Neurologii 02 957 Warszawa, ul. Sobieskiego 9 tel. 22 4582806; fax22 6421272 ; email. lpopek@ipi.edu.pl Raport
Bardziej szczegółowoWniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
Miejscowość:...dnia..r. DO POWIATOWEGO ZESPOŁU DO SPRAW ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W GOSTYNINIE Wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy:... Dane osoby zainteresowanej: Imię
Bardziej szczegółowoWniosek zgłaszający wpis do ewidencji. Wniosek
... (miejscowość, data) Wniosek zgłaszający wpis do ewidencji.. (Zakład lecznictwa występujący o wpis) Do Naczelnego Lekarza Uzdrowiska Wniosek Zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 2011 r.o zmianie
Bardziej szczegółowoZałącznik nr Pieczątka nagłówkowa oferenta ZGŁOSZENIE OFERTOWE. Pełna nazwa oferenta. Województwo. Adres. Numery telefonu i faxu (dyrektor)
Załącznik nr 1... Pieczątka nagłówkowa oferenta Pełna nazwa oferenta Województwo Adres Numery telefonu i faxu (dyrektor) Adres elektroniczny sekretariatu dyrektora Nazwisko i imię dyrektora ZGŁOSZE OFERTOWE
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 sierpnia 2009 r.
Dziennik Ustaw Nr 140 11046 Poz. 1146 1146 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie Êwiadczeƒ gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzale nieƒ Na podstawie
Bardziej szczegółowoW n i o s e k o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
W n i o s e k o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Nr sprawy................................ data............. Imię i nazwisko.............................................................
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU. Lek. med. Ali Akbar Hedayati
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. PIASTÓW ŚLĄSKICH WE WROCŁAWIU Lek. med. Ali Akbar Hedayati starszy asystent Oddziału Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Szpitala Wojewódzkiego w Zielonej Górze Analiza wyników operacyjnego
Bardziej szczegółowoPowiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje:
Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności wydaje: orzeczenia o niepełnosprawności dla osób, które nie ukończyły 16 roku życia, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dla osób, które ukończyły
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZESPOŁU EKSPERTÓW. projekcie pt. Przemoc wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną. Badanie pilotaŝowe,
REGULAMIN ZESPOŁU EKSPERTÓW w projekcie Przemoc wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną. Badanie pilotaŝowe 1 Niniejszy Regulamin określa wewnętrzną organizację i tryb pracy Zespołu Ekspertów działającego
Bardziej szczegółowoPraca w interdyscyplinarnym zespole
Praca w interdyscyplinarnym zespole Barbara Chandler Specjalista Rehabilitacji Medycznej Tłumaczenie z języka angielskiego dr n. med. Anna Czernuszenko Rehabilitacja Środowiskowa w Neurologii Program Edukacyjny
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus
Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
Kwart. Ortop. 20, 4, str. 34, ISSN 2083-8697 - - - - - REHABILITACJA STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO, FINANSOWANA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W LATACH 2009 200 REHABILITATION OF THE HIP AND KNEE JOINTS
Bardziej szczegółowoFINANSOWANIE OCHRONY ZDROWIA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W POLSCE COTTBUS, 26 CZERWCA 2009 ROK
FINANSOWANIE OCHRONY ZDROWIA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W POLSCE COTTBUS, 26 CZERWCA 2009 ROK WSTĘP 1) Struktura systemu opieki zdrowotnej jak i koncepcja jego zarządzania wynika z rozwiązań zawartych
Bardziej szczegółowoOC obowiązkowe. Lp. Opis Dane INSTYTUT MEDYCYNY WSI IM. WITOLDA CHODŹKI. 2 - Stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne - inne niż szpitalne
Lp. Opis Dane Podmiot leczniczy INSTYTUT MEDYCYNY WSI IM. WITOLDA CHODŹKI Przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego Zakład usług szpitalnych IMW Rodzaj działalności leczniczej 1 - Stacjonarne i całodobowe
Bardziej szczegółowowarsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz
warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć
Bardziej szczegółowoDZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU
DZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. ks. Jerzego Popiełuszki od 1 lutego 2017 roku realizuje projekt Zostań
Bardziej szczegółowoREGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO
Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA
Bardziej szczegółowoWniosek o dofinansowanie zakupu podręczników w roku szkolnym 2014/2015
Wniosek o dofinansowanie zakupu podręczników w roku szkolnym 2014/2015 (nie dotyczy uczniów słabowidzących, niesłyszących, słabosłyszących, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, z upośledzeniem umysłowym
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 67/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. z dnia 18 października 2011 r.
Zarządzenie Nr 67/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 18 października 2011 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie
Bardziej szczegółowo2. Podstawą przyjęcia do ZPOP jest zdiagnozowana przewlekła choroba psychiczna.
Kontakt: Punkt Pielęgniarski: (087) 562 64 83, Sekretariat: (087) 562 64 79 Kliknij po więcej informacji Regulamin Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Psychiatrycznego w Specjalistycznym Psychiatrycznym
Bardziej szczegółowoW TRZEBNICY UL. ARMII KRAJOWEJ 3 OG ASZA NABÓR KANDYDATÓW NA PRZEPROWADZENIE SZKOLE I WARSZTATÓW
Trzebnica, dnia 28.07.2009 r. O RODEK POMOCY SPO ECZNEJ W TRZEBNICY UL. ARMII KRAJOWEJ 3 OG ASZA NABÓR KANDYDATÓW NA PRZEPROWADZENIE SZKOLE I WARSZTATÓW w czasie realizacji projektu systemowego Od bierno
Bardziej szczegółowoWARUNKI WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW
YJNEJ 1 2 świadczenia w oddziale psychiatrycznym świadczenia w oddziale psychiatrycznym dla dzieci i młodzieży 4700 4701 4703 4705 oddział psychiatryczny oddział psychiatryczny dla dzieci, oddział psychiatryczny
Bardziej szczegółowoRaport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie Psychologia Kliniczna za rok 2015
Aleksandra Kühn-Dymecka Instytut Psychiatrii i Neurologii 02-957 Warszawa Al. Sobieskiego 9 Email dymecka@ipin.edu.pl tel., 224582534 Warszawa 01-02-2016 r Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie
Bardziej szczegółowoSEKCJA I: ZAMAWIAJĄCY SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA. 1 z 8 2015-04-14 12:59
1 z 8 2015-04-14 12:59 Kraków: przeprowadzenie szkolenia w szpitalach na temat wymogów standardów akredytacyjnych w okresie od 05.05.2015r. do 30.06.2015r. w ramach projektu Bezpieczny Szpital - Bezpieczny
Bardziej szczegółowo(KOD CPV: 80511000-9 - Usługi szkolenia personelu)
Fortress Poland Spółka z o.o. Korpele 27/7 12-100 Szczytno Korpele, dnia 21.12.2012 e- mail: anna@eufunds.pl Tel.: 502 207 430 Nr sprawy: WNEFS.042-7/2012 Zapytanie ofertowe W związku z realizacją przez
Bardziej szczegółowoZ LABORATORIUM DO KLINIKI CZYLI O REHABILITACJI NEUROPSYCHOLOGICZNEJ. Maria Nalberczak
Z LABORATORIUM DO KLINIKI CZYLI O REHABILITACJI NEUROPSYCHOLOGICZNEJ Maria Nalberczak PLAN WYPOWIEDZI Neuronauka -> Neuropsychologia Zaburzenia neuropsychologiczne Holistyczna metoda rehabilitacji neuropsychologicznej
Bardziej szczegółowoPani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie. ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin
WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-V.431.3.2015 Warszawa 19.05.2015r. Pani Janina Kula Przewodnicząca Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Garwolinie ul. Sportowa 5 08-400 Garwolin WYSTĄPIENIE
Bardziej szczegółowoKompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych umys³owo
Kompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych umys³owo Ma³gorzata Czajkowska Kompensacyjna funkcja internatu w procesie socjalizacji dzieci i m³odzie y upoœledzonych
Bardziej szczegółowoStandardy pracy Środowiskowych Domów Samopomocy
Strona1 Standardy pracy Środowiskowych Domów Samopomocy Środowiskowy Dom Samopomocy jest ośrodkiem wsparcia, którego celem jest umożliwienie osobie z niepełnosprawnością intelektualną życia w lokalnej
Bardziej szczegółowoKredyt technologiczny premia dla innowacji
Kredyt technologiczny premia dla innowacji Bogus awa Skomska Zast pca Dyrektora Departamentu Wspierania Przedsi biorczo ci i Innowacji Warszawa, 2 pa dziernika 2009 r. Kredyt technologiczny PO Innowacyjna
Bardziej szczegółowoPrzeprowadzenie studiów II stopnia niestacjonarnych (zaocznych) na kierunkach uprawniających do wykonywania zawodu pracownika socjalnego
Przeprowadzenie studiów II stopnia niestacjonarnych (zaocznych) na kierunkach uprawniających do wykonywania zawodu pracownika socjalnego OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU usługi Ogłoszenie dotyczy: zamówienia publicznego.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 2203/11 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. z dnia 19 grudnia 2011 r.
UCHWAŁA NR 2203/11 ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO z dnia 19 grudnia 2011 r. w sprawie: zmiany Statutu Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Łodzi. Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy
Bardziej szczegółowoterapeutycznych w ramach projektu systemowego Szansa na rozwój realizowanego przez Miejski Ośrodek
1 z 5 2012-08-01 14:24 Ogłoszenie powiązane: Ogłoszenie nr 163056-2010 z dnia 2010-06-10 r. Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia - Darłowo Zadanie I- terapia społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych z
Bardziej szczegółowoII.2) CZAS TRWANIA ZAMÓWIENIA LUB TERMIN WYKONANIA: Zakończenie: 31.07.2012.
1 z 5 2012-03-06 12:21 Konin: Przeprowadzenie szkolenia Instruktor nauki jazdy kat. B i dokonanie opłaty za egzamin państwowy umożliwiający nabycie uprawnień zawodowych Numer ogłoszenia: 68060-2012; data
Bardziej szczegółowoTechniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu
Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XXXVI/469/05 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 27 czerwca 2005 r.
Uchwała Nr XXXVI/469/05 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 27 czerwca 2005 r. w sprawie zatwierdzenia zmian do Statutu Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Wojewódzkiej Przychodni
Bardziej szczegółowoZakład Opiekuńczo-Leczniczy
Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Kierownik, Tel. (054) 2856231 Aleksandra Kamińska-Roszak, magister pielęgniarstwa, studia podyplomowe z zarządzania w ochronie zdrowia, psychologii zarządzania, zarządzania
Bardziej szczegółowoodmów przyjęć rejonizacja Prezentacja założeń Mateusz Komza Ministerstwo Zdrowia
Problem odmów przyjęć pacjentów w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne. Dlaczego "rejonizacja" pomoże rozwiązać problem? Prezentacja założeń do koncepcji: "Wykaz oddziałów szpitalnych pierwszego wyboru
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
Załącznik nr 7 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowoDziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r.
Dziennik Ustaw Nr 234 14858 Poz. 1974 1974 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPO ECZNEJ 1) z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó owych zasad orzekania o sta ym lub d ugotrwa ym uszczerbku
Bardziej szczegółowoOśrodek Specjalizacyjny Psychologów Klinicznych
Ośrodek Specjalizacyjny Psychologów Klinicznych Program specjalizacji w PSYCHOLOGII KLINICZNEJ przeznaczony jest dla kandydatów posiadających tytuł magistra psychologii. Czas trwania programu to 4 lata,
Bardziej szczegółowoW N I O S E K. 1. Nazwa podmiotu i adres siedziby Pełna nazwa... Adres... (ulica, numer, kod pocztowy, miejscowość)
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Białej Podlaskiej... Dział Pomocy Osobom Niepełnosprawnym pieczęć Wnioskodawcy... (nr akt i data wpływu kompletnego wniosku) W N I O S E K o dofinansowanie ze środków
Bardziej szczegółowoWYPRAWKA SZKOLNA 2015
WYPRAWKA SZKOLNA 2015 Pion Edukacji i Usług Społecznych Urzędu Miejskiego w Śremie informuje, że w ramach Rządowego programu pomocy uczniom w 2015r. Wyprawka szkolna można skorzystać z pomocy na dofinansowanie:
Bardziej szczegółowoPowszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym
Z PRAC INSTYTUTÓW Jadwiga Zarębska Warszawa, CODN Powszechność nauczania języków obcych w roku szkolnym 2000 2001 Ö I. Powszechność nauczania języków obcych w różnych typach szkół Dane przedstawione w
Bardziej szczegółowoSamodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku
1 Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku Oddział Rehabilitacji Ogólnoustrojowej z Pododdziałem Rehabilitacji Neurologicznej Ordynator Lek. med. Marek Dudzik specjalista rehabilitacji
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 2007 r.
Sprawozdanie z działalności Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Lesznie w 27 r. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności realizuje zadania z zakresu administracji rządowej
Bardziej szczegółowoZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY
ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje
Bardziej szczegółowoS-10. Sprawozdanie o studiach dziennych, wieczorowych, zaocznych, eksternistycznych według stanu w dniu 30 XI 200 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, 00-925 Warszawa, al. Niepodległości 2 Wypełnia US Oddział terenowy Nr formularza Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny REGON S- Sprawozdanie o studiach
Bardziej szczegółowoProgram Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016
Program Poprawy Opieki Perinatalnej w Województwie Lubuskim 2014-2016 Współczynnik umieralności okołoporodowej na terenie województwa lubuskiego w roku 2013 wg GUS wyniósł 7,3 i uplasował województwo lubuskie
Bardziej szczegółowoZASADY ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA
ZASADY ETYKI ZAWODOWEJ ARCHITEKTA www.a22.arch.pk.edu.pl sl8 2004/2005 dr hab. arch. PIOTR GAJEWSKI www.piotrgajewski.pl 05 kwietnia 6. OBOWI ZKI ARCHITEKTA WOBEC ZAWODU CZYLI DLACZEGO NIE MO NA BRAÆ PIENIÊDZY,
Bardziej szczegółowoZielona Góra 15.01.2016 r.
Zielona Góra 15.01.2016 r. INFORMACJA PEŁNOMOCNIKA DS. PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH O ROZSTRZYGNIĘCIU ZAPROSZENIA DO SKŁADANIA OFERT DOTYCZĄCYCH ZAKUPU USŁUG W 2016 ROKU W ZAKRESIE
Bardziej szczegółowoMETODY I FORMY AKTYWIZACJI OSÓB NIEPE NOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE W WARSZTATACH TERAPII ZAJÊCIOWEJ
Patrycja Zygmunt Marta Wiœniewska* METODY I FORMY AKTYWIZACJI OSÓB NIEPE NOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE W WARSZTATACH TERAPII ZAJÊCIOWEJ Upoœledzenie umys³owe spowodowane jest pewnymi ograniczeniami i funkcjonalnymi
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO KAMPANII INFORMACYJNEJ PORZUCONE-NIEPEŁNOSPRAWNE pt. Mój niepełnosprawny Przyjaciel
REGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO KAMPANII INFORMACYJNEJ PORZUCONE-NIEPEŁNOSPRAWNE pt. Mój niepełnosprawny Przyjaciel 1 Organizator Konkursu 1. Organizatorem konkursu plastycznego pt. Mój niepełnosprawny
Bardziej szczegółowoMIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W OSTROWI MAZOWIECKIEJ
MIEJSKI PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W OSTROWI MAZOWIECKIEJ Rozdział I ZałoŜenia wstępne 1. Narkomania jest jednym z najpowaŝniejszych problemów społecznych w Polsce. Stanowi wyzwanie cywilizacyjne
Bardziej szczegółowoKoszty opieki psychiatrycznej w Polsce. Jerzy Gryglewicz Warszawa, 2 grudnia 2016 r.
Koszty opieki psychiatrycznej w Polsce Jerzy Gryglewicz Warszawa, 2 grudnia 2016 r. Projekty badawcze Uczelni Łazarskiego,,Depresja analiza kosztów ekonomicznych i społecznych 2014 r.,,schizofrenia analiza
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mopr.siedlce.pl
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mopr.siedlce.pl Siedlce: Świadczenie usług medycznych w zakresie wydawania orzeczeń przez Powiatowy
Bardziej szczegółowoFinansowanie świadczeń w zakresie leczenia chorób uroonkologicznych w świetle Dyrektywy o Opiece Transgranicznej. lek. med., MBA Maciej Nowicki
Finansowanie świadczeń w zakresie leczenia chorób uroonkologicznych w świetle Dyrektywy o Opiece Transgranicznej lek. med., MBA Maciej Nowicki Koszyk świadczeń gwarantowanych Zbiór świadczeń zdrowotnych
Bardziej szczegółowo03-301 Warszawa, woj. mazowieckie, tel. 0-22 542 20 00, faks 0-22 698 31 57.
Warszawa: Dostawa urządzeń wielofunkcyjnych i drukarki do kart identyfikacyjnych dla Mazowieckiej Jednostki WdraŜania Programów Unijnych Numer ogłoszenia: 318210-2011; data zamieszczenia: 04.10.2011 OGŁOSZENIE
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Maria Pąchalska - Neuropsychologia kliniczna. T. 1
Księgarnia PWN: Maria Pąchalska - Neuropsychologia kliniczna. T. 1 Spis treœci Przedmowa (Jason W.. Brown own own).................................. 13 Wprowadzenie....................................................
Bardziej szczegółowo1. Spektakle/warsztaty profilaktyczne SP Nielubia Uczniowie
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ I WYDATKÓW GMINNEGO PROGRAMU ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2011 ROK Załącznik Nr 1 do Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Bardziej szczegółowoWykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, które są udzielane po spełnieniu dodatkowych warunków ich realizacji
Załącznik nr 4 Wykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, które są udzielane po spełnieniu dodatkowych warunków ich realizacji Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Dodatkowe warunki
Bardziej szczegółowoKoszty obciążenia społeczeństwa. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012
Koszty obciążenia społeczeństwa chorobami układu krążenia. Ewa Oćwieja Marta Ryczko Koło Naukowe Ekonomiki Zdrowia IZP UJ CM 2012 Badania kosztów chorób (COI Costof illnessstudies) Ekonomiczny ciężar choroby;
Bardziej szczegółowoSTATUT. SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ GMINNEGO OŚRODKA ZDROWIA W MARKUSZOWIE Rozdział I Postanowienia ogólne
STATUT SAMODZIELNEGO PUBLICZNEGO ZAKŁADU OPIEKI ZDROWOTNEJ GMINNEGO OŚRODKA ZDROWIA W MARKUSZOWIE Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Podstawowym celem powołania Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki
Bardziej szczegółowoPRO VOBIS Niepubliczna Poradnia
", ul. Rynek 19, Starogard Gdañski `www.provobis.com.pl Niepubliczna Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna INFORMATOR ", ul. Rynek 19, Starogard Gdañski `www.provobis.com.pl 1.HISTORIA PORADNI. Poradnia
Bardziej szczegółowo- Miejscowość Kod pocztowy Nr posesji Ulica Gmina
Pieczątka Wnioskodawcy Nr sprawy: ROPS.II. (pieczątka Wnioskodawcy) (pieczątka instytucji przyjmującej wniosek) W N I O S E K o dofinansowanie robót budowlanych dotyczących ze środków Państwowego Funduszu
Bardziej szczegółowoPielęgniarstwo INSTYTUT OCHRONY ZDROWIA. Studia pierwszego stopnia stacjonarne. Pielęgniarstwo Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych
INSTYTUT OCHRONY ZDROWIA Nazwa programu (kierunku) Pielęgniarstwo Poziom i forma studiów Studia pierwszego stopnia stacjonarne Specjalność: Nazwa przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: Liczba godzin w semestrze:
Bardziej szczegółowoZarządzenie Nr 16/2016 Burmistrza Tyszowiec z dnia 07 marca 2016 roku
Zarządzenie Nr 16/2016 Burmistrza Tyszowiec z dnia 07 marca 2016 roku w sprawie ustalenia wytycznych do opracowania arkuszy organizacyjnych szkół i przedszkola samorządowego prowadzonych przez Gminę Tyszowce
Bardziej szczegółowoS-3.431.6.3.2013. EP. Protokół
S-3.431.6.3.2013. EP Protokół z kontroli przeprowadzonej w trybie zwykłym w Fundacji Środowisko Wybrzeża w Mielnie - Unieście, ul. Świerczewskiego 26, organizatora turnusów rehabilitacyjnych, w których
Bardziej szczegółowo- 1 - Szkolnictwo gimnazjalne po trzech latach funkcjonowania UWAGI OGÓLNE
- 1 - Szkolnictwo gimnazjalne po trzech latach funkcjonowania UWAGI OGÓLNE Na podstawie ustawy z dnia 8 stycznia 1999 roku Przepisy wprowadzaj ce reform ustroju szkolnego nast pi a w Polsce reforma ustroju
Bardziej szczegółowoWykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, które są udzielane po spełnieniu dodatkowych warunków ich realizacji
Załącznik nr 3 Wykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej, które są udzielane po spełnieniu dodatkowych warunków ich realizacji 1 2 3 Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Dodatkowe
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody leczenia
Nowoczesne metody leczenia mechaniczna trombektomia + farmakoterapia dr hab. med. Adam Kobayashi Centrum Interwencyjnego Leczenia Udaru Mózgu Zakład Neuroradiologii Instytut Psychiatrii i Neurologii Konflikt
Bardziej szczegółowoHospicjum to też życie
OPIEKA PALIATYWNA I HOSPICYJNA Hospicjum to też życie Prosimy o pomoc w zapewnieniu dobrej opieki naszym pacjentom Porozumienie Hospicjów Dolnośląskich Sejm RP Komisja Zdrowia 14.01.2015 r. WNIOSKI dotyczące
Bardziej szczegółowoNeurologia Organizacja i wycena świadczeń. Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa
Neurologia Organizacja i wycena świadczeń Danuta Ryglewicz Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa Choroby neurologiczne wg. WHO Bardzo wysokie wskażniki rozpowszechnienia aktualnie na świecie u miliarda
Bardziej szczegółowo4. Zasady gromadzenia danych. 6. Udział pielęgniarki w terapii pacjentów
Przedmiot: Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne oddział psychiatryczny 1. Udział w organizacji opieki psychiatrycznej w Klinice w świetle obowiązujących regulacji prawnych. 2. Procedura przyjęcia
Bardziej szczegółowoWykonawcy. W terminie przewidzianym na składanie ofert wpłynęło: 7 ofert od Wykonawców.
Lipsko, dn. 21.04.2015r. PPUIC.POKL.4106.12.2015 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia publicznego w postępowaniu znak: PPUIC.POKL.4106.12.2015 prowadzonym w trybie zapytania ofertowego przez
Bardziej szczegółowo4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizykoterapia Kod przedmiotu
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWY PROGRAM NAUCZANIA FARMAKOLOGII I FARMAKOLOGII KLINICZNEJ DLA III, IV, V ROKU WYDZIA U LEKARSKIEGO
KOMPLEKSOWY PROGRAM NAUCZANIA FARMAKOLOGII I FARMAKOLOGII KLINICZNEJ DLA III, IV, V ROKU WYDZIA U LEKARSKIEGO Zajêcia odbywaja siê w formie wyk³adów, æwiczeñ i seminariów oraz tzw. symulacji sytuacji klinicznych.
Bardziej szczegółowo