PODRĘCZNIK DOWÓDCY DRUŻYNY ZMOTORYZOWANEJ

Transkrypt

1 1 PODRĘCZNIK DOWÓDCY DRUŻYNY ZMOTORYZOWANEJ

2 2 SPIS TREŚCI Rozdział I Drużyna piechoty zmotoryzowanej Struktura organizacyjna i wyposażenia (dane takt. - tech.) plutonu / drużyny zmotoryzowanej Możliwości bojowe oraz dane taktyczno techniczne KTO ROSOMAK 13 Rozdział II Dowodzenie Proces dowodzenia Praca dowódcy drużyny na KTO w czasie przygotowania walki (działań) Składanie meldunków sytuacyjnych i bojowych Dokumenty dowodzenia Podział dokumentów dowodzenia Treść wybranych graficznych dokumentów dowodzenia wykonywanych przez dowódcę drużyny Zasady wykonywania graficznych dokumentów dowodzenia Przykładowe szkice i rozkazy dowódcy drużyny Rozkaz dowódcy drużyny do natarcia Rozkaz dowódcy drużyny do obrony Przykładowy rozkaz dowódcy plutonu do marszu Przykładowe zadanie przygotowawcze Łączność Podstawowe zasady obowiązujące w łączności radiowej do ścisłego przestrzegania we wszystkich relacjach wojskowych. 36 Rozdział III. Drużyna w działaniach taktycznych Drużyna zmotoryzowana w marszu Działanie drużyny zmotoryzowanej w rejonie wyjściowym ześrodkowania Drużyna zmotoryzowana w walce Obrona Natarcie Działania opóźniające Pokonywanie zapór inż. przeciwnika i wojsk własnych Działanie podczas ostrzału środkami ppanc Działanie po opuszczeniu transportera Drużyna zmotoryzowana w działaniach pokojowych i stabilizacyjnych Posterunek obserwacyjny Posterunek kontrolny Patrol Konwój Drużyna zmotoryzowana jako element rozpoznania Zasadzka Działanie pustynne i realizowane w warunkach ekstremalnie gorących Działania bojowe w warunkach zimowych 123

3 3 Rozdział IV. Techniki operacyjne Rozdział V. Rozpoznanie Rozdział VI. Ogniowe 6. Wiadomości z teorii strzału 6.1. Zjawisko strzału 6.2. Odrzut broni 6.3. Tor lotu pocisku 6.4. Celowanie 6.5. Rozrzut pocisków i jego praktyczne znaczenie 6.6. Wpływ wiatru na celność strzelania 6.7. Przystrzeliwanie broni strzeleckiej 6.8. Wiadomości ogólne 6.9. Warunki przystrzeliwania Przystrzeliwanie broni z celownikami mechanicznymi Kolejność podczas przystrzeliwania broni Określanie średniego punktu trafienia ŚPT Przystrzeliwanie broni z celownikami optycznymi (noktowizyjnymi) Kolejnośc podczas przystrzeliwania Przystrzeliwanie broni wyposażonej w celownik noktowizyjny PCS 5 GABRO Przystrzeliwanie karabinka wz. 96 z celownikiem noktowizyjnym PCS Przystrzeliwanie rgppanc 7 i jego odmian Trudności przystrzeliwania Uwagi dotyczące przystrzeliwania 6.10 Zasady strzelania z broni strzeleckiej Strzelanie do celów nieruchomych i ukazujących się Strzelanie do celów ruchomych Strzelanie w różnych warunkach Strzelanie w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności Sposoby strzelania z broni strzeleckiej Bojowe sposoby prowadzenia ognia Zmiana magazynków 6.11 Eksploatacja broni strzeleckiej Zacięcia i sposoby ich usuwania Amunicja 6.12 Granaty ręczne Budowa i podstawowe dane taktyczno techniczne granatów ręcznych Dane taktyczno techniczne granatów ręcznych Budowa granatów ręcznych i zapalnika UZRGM Posługiwanie się granatami ręcznymi Zasadnicze uzbrojenie i wyposażenie drużyny zmotoryzowanej Rozdział VII. Kierowanie ogniem drużyny 7.1. Zasady ogólne 7.2. Organizacja systemu ognia 7.3. Organizacja obserwacji 7.4.Wybór i przygotowanie stanowisk ogniowych

4 Stawianie zadań ogniowych 7.6. Kierowanie ogniem w walce Wskazówki ogólne Wskazywanie celów, stawianie zadań i Wydaw. komend ogniowych Obserwacja wyników i poprawianie ognia Wykonanie manewru ogniem pododdziału (siłami i śr. ogniowymi) 7.7. Kierowanie ogniem drużyny w walce Rozdział VIII. Terenoznawstwo 8.1. Orientowanie się w terenie bez mapy oraz ocena odległości 8.2. Posługiwanie się busolą i GPS 8.3. Marsz wg azymutu 8.4. Posługiwanie się mapą z siatka kartograficzną UTM Rozdział IX. Zabezpieczenie bojowe Ubezpieczenie Maskowanie Obrona plot Zabezpieczenie inżynieryjne OPBMR 213 Rozdział X. Zabezpieczenie logistyczne drużyny zmotoryzowanej Zasady ogólne Zabezpieczenie materiałowe Zaopatrywanie pododdziału zmotoryzowanego w środki bojowe Sposoby dostarczania środków bojowych i materiałowych w czasie działań Organizacja żywienia pododdziałów zmotoryzowanych Świadczenie specjalistycznych usług materiałowych Zabezpieczenie techniczne Rozpoznanie techniczne Ewakuacja techniczna Ewakuacja niesprawnego KTO Remont uzbrojenia i sprzętu technicznego 242 Rozdział XI Zabezpieczenie medyczne Zasady ogólne Wyposażenie sanitarne Ewakuacja medyczna Udzielanie pierwszej pomocy Ewakuacja rannych z wozu KTO 258 Bibliografia 276 Załączniki 1. Spieszenie i rozwijanie piechoty z KTO. 2. Sygnały dowodzenia.

5 5 II Dowodzenie 2.1. Proces dowodzenia Dowodzenie to proces, poprzez który dowódca narzuca swoją wolę i zamiary podwładnym. Obejmuje władzę i odpowiedzialność za użycie podległych mu sił i środków do wykonania zadania. Odpowiedzialność dowódcy jest niepodzielna i nie może być przekazywana. To również proces w ramach którego dowódca planuje, organizuje, koordynuje i ukierunkowuje działania podlegającego mu pododdziału poprzez użycie standardowych procedur działania i wszelkich dostępnych środków przekazywania informacji. Istota dowodzenia wyraża się w ciągłym i zorganizowanym oddziaływaniu dowódcy na podległe pododdziały, w celu zgodnego z jego wolą (decyzją) wykonania zadania bojowego z najmniejszymi stratami i w czasie nakazanym przez przełożonego Obowiązki osób funkcyjnych drużyny w czasie przygotowania i prowadzenia walki. Pomocnik dowódcy plutonu/dowódca drużyny dowodzenia podlega bezpośrednio dowódcy plutonu. Pomaga dowódcy plutonu w szkoleniu, prowadzeniu spraw administracyjnych, personalnych i logistycznych plutonu. Zna wszystkich żołnierzy plutonu oraz sposób wykorzystania przez nich w walce uzbrojenia będącego na etatowym wyposażeniu. Posiada wiedzę w zakresie właściwego wykorzystania etatowych i wspierających działanie plutonu środków ogniowych. Przejmuje dowodzenie plutonem podczas nieobecności dowódcy plutonu. Ponadto do jego obowiązków należy: 1. znać zamiar przełożonego; 2. przewidywać rozwój sytuacji i podejmować decyzję; 3. określać zadania dla podwładnych; 4. zbierać od dowódców drużyn zapotrzebowania na amunicję, wodę, racje żywnościowe. Współpracować z szefem kompanii w zakresie pozyskania niezbędnego zaopatrzenia. Ustalać sposób pobierania zaopatrzenia oraz dystrybucji poczty; 5. meldować dowódcy o działaniach podjętych samodzielnie bez otrzymanego rozkazu; 6. brać udział w planowaniu działań; 7. dowodzić doraźnie tworzonymi elementami plutonu w działaniach taktycznych; 8. koordynować i kontrolować przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego na szczeblu plutonu;

6 6 9. sprawdzać czy zaopatrzenie zostało rozdzielone zgodnie z wytycznymi dowódcy plutonu. Dowódca drużyny podlega bezpośrednio dowódcy plutonu i odpowiedzialny jest za wszystkie działania drużyny. Ponosi pełną odpowiedzialność za wszystkie niepowodzenia. Dowodzi drużyną w czasie przygotowania i prowadzenia walki. Ponadto do obowiązków dowódcy drużyny należy: 1. znać zamiar przełożonego; 2. przewidywać rozwój sytuacji i podejmować decyzję; 3. określać zadania dla podwładnych; 4. właściwie dzielić siły i środki do wykonania zadania; 5. dowodzić drużyną na polu walki i kierować ogniem; 6. dawać osobisty przykład i motywować podwładnych do wykonania zadania; 7. znać wyposażenie i uzbrojenie drużyny; 8. utrzymywać drużynę w odpowiedniej zdolności bojowej; 9. szkolić żołnierzy w wykonywaniu zadań indywidualnych i w składzie drużyny; 10.sprawować stały nadzór nad logistycznymi i personalnymi potrzebami drużyny, i wymagać od przełożonych uzupełnień w zakresie: amunicji, wody, racji żywnościowych i wyposażenia specjalnego; 11.znać stan aktualny żołnierzy oraz wyposażenia w drużynie; 12.sporządzać meldunek o stratach drużyny oraz korygować meldunki złożone przez żołnierzy drużyny; 13.przedstawiać propozycje o wyróżnieniu i odznaczeniu swoich podwładnych; 14.meldować o potrzebach w zakresie remontu sprzętu i uzbrojenia drużyny; 15.dokonywać kontroli w zakresie stanu uzbrojenia, umundurowania oraz wyposażenia podwładnych; 16.dopilnować aby żołnierze drużyny otrzymali właściwe zaopatrzenie i środki walki; 17.meldować dowódcy plutonu o stanie zaopatrzenia drużyny oraz o potrzebach w tym zakresie; 18.dopilnować aby zaopatrzenie i środki walki zostały właściwie rozdzielone wewnątrz drużyny.

7 Meldunki sytuacyjne i bojowe Meldunek sytuacyjny (bojowy) 1. Przeciwnik (ocena przeciwnika, wnioski) 2. Wojska własne 3. Zabezpieczenie logistyczne 4. Inne informacje 5. Ocena rozwoju sytuacji (wnioski, ewentualne propozycje dotyczące aktualnej sytuacji oraz zamiar dalszego działania) Meldunek MEDEVAC MIEJSCE ODBIORU CZĘSTOTLIWOŚĆ/ SYGNAŁ WYWOŁAWCZY MIEJSCA ODBIORU LICZBA POSZKODOWANYCH WYPOSAŻENIE SPECJALNE LICZBAPACJENTÓW WG TYPU STAN OCHRONY MIEJSCA PODEJŚCIA (LĄDOWANIA) SPOSÓB OZNAKOWANIA LĄDOWISKA NARODOWOŚĆ I STATUS PACJENTÓW SKAŻENIA A NAGLĄCY B NAGLĄCY-CHIRURGICZNY C Z PIERWSZEŃSTWEM D ZWYKLI E DLA WYGODY A BRAK B PODWIESZONE C WYCIĄGARKI RATOWNICZE D RESPIRATOR L+# NA NOSZACH A+# SIEDZĄCYCH N BRAK JEDNOSTEK PRZECIWNIKA P UWAGA NA MOŻLIWOŚĆ OBECNOŚCI PRZECIWNIKA E UWAGA NA PRZECIWNIKA W REJONIE LĄDOWANIA X PRZECIWNIK W REJONIE LĄDOWANIA, WYMAGANA ESKORTA A PANEL (SYMBOL) B SYGNAŁY PIROTECHNICZNE C SYGNAŁY DYMNE D BRAK E INNE A ŻOŁNIERZ US B CYWILE US C ŻOŁNIERZ SIŁ KOALICJI D CYWILE SIŁ KOALICJI E INNI N A /nuklearne/ B B /biologiczne/ C C /chemiczne/ 0 ZERO 1 ONE 2 TWO 3 THREE 4 FOUR 5 FIVE 6 SIX 7 SEVEN 8 EIGHT 9 NINE MELDUNEK CAS 1. POŁOŻENIE (własne - UTM lub współrzędne geograficzne) 2. AZYMUT DO CELU (stopnie dla lotnictwa, tysięczne dla artylerii) 3. ODLEGŁOŚĆ DO CELU 4. WYSOKOŚĆ n.p.m. (metry lub stopy), 5. RODZAJ CELU

8 8 IED REPORT 1. Data/czas wykrycia urządzenia. 2. Współrzędne ładunku / najbliższa miejscowość. 3. Częstotliwość radiowa, kryptonim, numer telefonu do kontaktu. 4. Rodzaj urządzenia (wystrzelone, umieszczone, rzucone). Podać ilość, jeżeli więcej niż jedno. 5. Zagrożenie BMR - jeżeli występuje. 6. Inne zagrożenia. 7. Krótki opis sytuacji taktycznej i jak IED wpłynąć może na przebieg realizacji zadania. 8. Środki bezpieczeństwa, które należy podjąć w celu ochrony ludzi i sprzętu. 9. Stopień zagrożenia (natychmiastowy, pośredni, zwykły, żaden). QRF REPORT 1. Miejsce zdarzenia współrzędne UTM (minimum 6-cyfrowe), najbliższa miejscowość. 2. Oczekiwany rodzaj wsparcia (powietrzny, lądowo-powietrzny, lądowy). 3. Kryptonim wywołującego. 4. Opis celu + jego skład + opis jego działania. 5. Położenie celu według UTM lub określenie położenia względem własnego pododdziału. 6. Sposób oznaczenia celu. 7. Wielkość (ilość) i sposób oznaczenia własnego pododdziału. 8. Inne informacje mające wpływ na sytuację. PAMIĘTAJ!!! Wzywając QRF godzisz się na to, by po jego przybyciu własny pododdział wszedł w podporządkowanie dowódcy QRF! SALTR REPORT SIZE WIELKOŚĆ ELEMENTU PRZECIWNIKA ACTIVITY RODZAJ JEGO DZIAŁANIA LOCATION POŁOŻENIE (KOORDYNATY UTM) TIME GRUPA DATY I CZASU (DDGGMM) REACTION PODJĘTE DZIAŁANIA SALUTE REPORT SIZE WIELKOŚĆ ELEMENTU PRZECIWNIKA ACTIVITY RODZAJ JEGO DZIAŁANIA LOCATION POŁOŻENIE (KOORDYNATY UTM) UNIT IDNTYFKATOR WŁASNEGO ELEMENTU TIME GRUPA DATY I CZASU (DDGGMM) EQUIPMENT WYPOSAŻENIE PRZECIWNIKA

9 9 SPOT REPORT 1. KONTAKT! 2. Rodzaj kontaktu: np. RPG/ostrzał/snajper 3. Kierunek kontaktu: np. na 9 /z południa/nieznany 4. OUT! Wezwanie wsparcia z powietrza Dane dla JTACA przy zamawianiu wsparcia lotnictwa 1. Rodzaj/ opis celu 2. Położenie celu (gridy UTM) 3. Wysokość celu (m)n.p.m. 4. Oznaczenie celu 5. Siły własne (sytuacja ogólna): - ogólny kierunek do celu - dystans do celu 6. Oznaczenie własnej pozycji 7. Położenie własne 8. Możliwe zagrożenia: (pogoda, teren, artyleria, środki opl p-ka) 9. Pozycje zauważonych środków OPL p-ka 10. Proponowany rodzaj uzbrojenia 11. Restrykcje i ograniczenia 12. Żądany kierunek ataku z na. POWTÓRZ! W PRZYPADKU ISTOTNEJ ZMIANY SYTUACJI DLA PRZEBIEGU CASN NATYCHMIAST POWIADOM JTACA! 6. Wsparcie z powietrza może być udzielone przez samoloty (Close Air Support) lub śmigłowce (Close Combat Attack). 7. Koordynatorem wsparcia z powietrza jest wyspecjalizowany żołnierz (TZKOP, JTAG, ALO). Jeżeli znajduje się w prowadzącym TOC, wówczas dowódca komponentu lądowego pełni funkcję obserwatora (Joint Forward Observer) i to on przekazuje kluczowe informacje do TOC. 8. Zadania, jakie może wykonać dla nas wsparcie powietrzne to: pokaz obecności (Show of Presence) przelot wysoki nad naszym położeniem, w perymetrze; pokaz siły (Show od Force) przelot bezpośrednio nad głowami ; strzały ostrzegawcze (Warning Shots) ostrzelanie wskazanego przez JTAG (JFO) obiektu, nie będącego jednocześnie celem; strzały bezpośrednie (Direct Shots) ostrzelanie celu. Sposób komunikacji ze statkiem latającym (wariant) 1. Biała gwiazda w górę moje położenie. 2. Zielona gwiazda w górę sytuacja nie wymaga już użycia wsparcia powietrznego.

10 10 3. Czerwona gwiazda w kierunku celu ostrzelaj ten obiekt! PAMIĘTAJ!!! Większość pilotów śmigłowców oraz pilotów samolotów A-10 będzie chciała znać kryptonim i częstotliwość, na jakiej pracujesz, żeby samemu (bez JTAG) komunikować się z Tobą. PROCEDURA CALL FOR FIRE Wezwanie ognia artyleryjskiego do celu planowego 1. Procedura ta stosowana jest w sytuacji, gdy osoba prosząca o artyleryjskie wsparcie ogniowe dysponuje wykazem celów planowych pododdziałów artylerii. 2. Algorytm pracy w sieci radiowej: Po wywołaniu jednostki strzelającej podać komendę: Prepare fo receive Call for Fire Przygotuj się do odebrania meldunku Call for Fire I. Kryptonim jednostki strzelającej this is (tu)... Loc stat (Moje położenie)... Adjust Fire (Przygotuj się do prowadzenia ognia) Over (Odbiór) II. The Target... Over (Cel... Odbiór) III. At my command Na moją komendę jeżeli rozpoczęcie prowadzenia ognia ma być prowadzone na komendę występującego o wsparcie IV. Fire Ognia jeżeli występujący o artyleryjskie wsparcie ogniowe podejmie decyzję o konieczności jego rozpoczęcia Wezwanie ognia artyleryjskiego z pola walki 1. Algorytm pracy w sieci radiowej: Po wywołaniu jednostki strzelającej podać komendę: Prepare for receive Call for Fire Przygotuj się do odebrania meldunku Call for Fire I. Kryptonim jednostki strzelającej this is (tu)... Loc stat (Moje położenie)... Adjust Fire (Przygotuj się do prowadzenia ognia) Over (Odbiór) II. Grid (Współrzędne celu)... Altitude (Wysokość celu n.p.m.)... Direction (Azymut)... Over (Odbiór)

11 11 LUB II. Direction (Azymut)... Distance (Odległość do celu)... Altitude (Wysokość celu n.p.m.)... Over (Odbiór) III. What the target is (Co jest celem) What the target is doing (Co robi cel) Number of elements in target (Liczba elementów wchodzących w skład celu) Degree of protection (Stopień zabezpieczenia przed ogniem) Size (Rozmiar celu) tylko, jeżeli jest znaczący Over (Odbiór) IV. At my command (Na moją komendę) jeżeli rozpoczęcie prowadzenia ognia ma być prowadzone na komendę występującego o wsparcie V. Fire (Ognia) jeżeli występujący o artyleryjskie wsparcie ogniowe podejmie decyzję o konieczności jego rozpoczęcia Poprawianie ognia w trakcie realizacji wsparcia ogniowego 1. Zasady ogóne: jeżeli pociski spadły z lewej strony celu, to przyjmujemy przeciwieństwo, czyli Right (Prawo); jeżeli pociski spadły z prawej strony celu, to przyjmujemy przeciwieństwo, czyli Left (Lewo); jeżeli pociski spadły przed celem, to podajemy Add (Zwiększ o) o wartość uchylenia; jeżeli pociski spadły za celem, to podajemy Drop (Pomniejsz o) o wartość uchylenia. Uwaga! Jeżeli obserwator nie jest w stanie określić uchylenia wybuchu od celu w donośności, to należy przyjąć wartość Praca w sieci radiowej: I. Direction (Azymut) mierzony przez obserwatora do celu II. Left (Lewo) / Right (Prawo)... poprawka kierunku (minimalna korekta to 30) III. Add (Zwiększ o) / Drop (Pomniejsz o)... poprawka donośności (minimalna korekta to 50) 2.2. Dokumenty dowodzenia Podział dokumentów dowodzenia Dokumenty dowodzenia ze względu na zawartą treść, jak również jego przeznaczenie, dzielą się na trzy zasadnicze grupy: rozkazodawcze, planistyczne i sprawozdawczo - informacyjne.

12 12 W każdej z wyżej wymienionych grup dokumenty na szczeblu drużyny KTO z reguły są przygotowywane lub tworzone od nowa i służą one procesowi przygotowania walki (działań). W zależności od przeznaczenia do grupy dokumentów rozkazodawczych na szczeblu drużyny należą: rozkaz bojowy; zarządzenie bojowe; zadanie przygotowawcze; wstępne zarządzenie bojowe; Powyższych dokumentów na szczeblu drużyny nie opracowuje się pisemnie lecz ich treści wydaje się ustnie lub przez TŚR na podstawie wcześniej opracowanego szkicu (planu walki) i przygotowanych notatek. Zasady wydawania, układ i treść przedstawiono w rozdziale 2.1. Proces dowodzenia. Na szczeblu drużyny podstawowym dokumentem planistycznym opracowywanym w procesie dowodzenia (w fazie planowania) jest graficzny plan walki (szkic działania obrony, natarcia, marszu itp.) Ponadto dowódca drużyny może opracowywać inne dokumenty planistyczne jeżeli uznania je za niezbędnie do wypracowania zamiaru np. kalkulacje czasu. Na szczeblu drużyny KTO dokument ten wraz z notatkami stanowi podstawę do postawienia zdań dla podwładnych i dowodzenia nimi w walce. Na szczeblu drużyny składa się meldunki sytuacyjne i bojowe oraz można wykonywać inne dokumenty uważane przez dowódcę za niezbędne. Zasady wydawania, układ i treść przedstawiono w rozdziale 2.1. Proces dowodzenia. Warianty dokumentów rozkazodawczych wydawanych na szczeblu drużyny KTO zawarto w załączniku Treść wybranych graficznych dokumentów dowodzenia wykonywanych przez dowódcę drużyny Szkic obrony drużyny powinien zawierać: opis dokumentu; kierunek zasadniczy (północy lub działania); odwzorowanie terenu z zaznaczonymi polami martwymi i zakrytymi; dozory i punkty orientacyjne; położenie przeciwnika i możliwy charakter jego działania: o rozmieszczenie wykrytych punktów (stanowisk) oporu oraz środków ogniowych będących w bezpośredniej styczności; o możliwy charakter działania sił i środków walki przeciwnika będących w głębi jego obrony, a przechodzących do natarcia w kierunku punktu oporu (stanowiska ogniowego, stanowiska oporu) własnego oraz sąsiadów: linie (rozwinięcia, ataku, spieszania); podstawę wyjściową do natarcia; kierunek głównego natarcia (ataku); zadania bojowe (obiekt, oś lub kierunek natarcia);

13 13 linie rozgraniczenia. położenie środków ogniowych będących przed przednim skrajem obrony (na linii ubezpieczeń bojowych oraz w ubezpieczeniu bezpośrednim), drogi manewru, punkty przejścia przez własne uszykowanie plutonu; przedni skraj obrony; linie rozgraniczenia (boczne i tylna); pas ognia, dodatkowy sektor lub kierunek ognia dla plutonu; stanowiska ogniowe KTO(główne zapasowe i tymczasowe); sektor ognia czołgu, dodatkowy sektor ognia lub kierunek ognia; linie otwarcia ognia broni pokładowej czołgu; linię maksymalnego natężenia ognia; stanowiska ogniowe sąsiadów i ich sektory ognia; odcinki ześrodkowań ognia dla kompanii, plutonu; stanowiska ogniowe (punkty obserwacyjne) środków przełożonego będące w pobliżu SO KTO oraz ich zadania wykonywane na korzyść kompanii, plutonu oraz drużyny; kierunki i linie planowanych kontrataków; planowane pozycje bojowe dla pododdziałów do zamknięcia luki, wyjścia na rubież ogniową oraz drogi podejścia; zapory inżynieryjne; rozmieszczenie urządzeń (pododdziałów) logistycznych własnych i przełożonego; miejsce stanowiska dowodzenia własnego, podwładnych, przełożonego i sąsiadów; tabele danych do prowadzenia ognia w warunkach ograniczonej widoczności; legendę. Szkic natarcia drużyny KTO powinien zawierać: opis dokumentu; kierunek zasadniczy (północy lub działania); odwzorowanie terenu; dozory i punkty orientacyjne; położenie przeciwnika i możliwy charakter jego działania: o przedni skraj obrony przeciwnika; o linię ubezpieczeń bojowych (prawdopodobną lub faktyczną) przeciwnika; o linię ubezpieczeń bezpośrednich przeciwnika (prawdopodobną lub faktyczną); o linię maksymalnego natężenia ognia przeciwnika; o rozmieszczenie wykrytych punktów (stanowisk) oporu oraz środków ogniowych; o prawdopodobne linie rozgraniczenia; o rodzaje i miejsca zapór inżynieryjnych przeciwnika; o położenie i możliwy charakter działania sił oraz środków walki przeciwnika w głębi jego obrony podczas wykonywania własnego zadania; punkt wyjściowy; drogę podejścia do linii rozwinięcia, linii wyjściowej do natarcia, linii ataku oraz drogi podejścia do manewru na skrzydło, tyły punktu (stanowiska) oporu

14 14 przeciwnika; charakterystyczne obiekty na drodze do linii rozwinięcia; linii (wyjściowej do natarcia, rozwinięcia, ataku, spieszania, bezpieczeństwa, kontrolnej i końcowej działania zaczepnego); podstawę wyjściową do natarcia (podczas przechodzenia do natarcia z bezpośredniej styczności); kierunek głównego ataku; zadanie KTO i zadania sąsiadów; linie rozgraniczenia (z reguły na szkicach nanosi się linie rozgraniczenia od szczebla plutonu wzwyż ) ; rodzaj i miejsce położenia zapór inżynieryjnych wojsk własnych oraz przejścia w nich; rozmieszczenie urządzeń (pododdziałów) logistycznych własnych i przełożonego; miejsce stanowiska dowodzenia przełożonego ; niezbędne informacje na szkicu (w legendzie) wynikające z synchronizacji (współdziałania) walki Zasady wykonywania graficznych dokumentów dowodzenia Graficzne dokumenty dowodzenia - szkice działania powinny być wykonane (opracowywane) zgodnie z obowiązującymi zasadami ich prowadzenia i nanoszenia sytuacji taktycznej. Przedstawiana sytuacja taktyczna powinna być przejrzysta (czytelna), dokładnie wrysowana, wiarygodna i aktualna. Sytuację taktyczną należy wrysowywać tak, aby nie zamazywać czytelności szkicu, gdyż podjęcie właściwej decyzji zależy w dużej mierze od właściwej oceny terenu, częstokroć dokonywanej na jego (jej) podstawie. Należy wrysowywać tylko te dane, które są potrzebne dowódcy do realizacji przedsięwzięć takich jak: planowanie walki, stawianie zadań oraz dowodzenie pododdziałem w czasie walki: Przy opracowywaniu dokumentów graficznych należy stosować następujące zasady tj.: do oznaczania położenia i działania wojsk stosuje się następujące kolory : niebieski - znaki graficzne i wszelkie opisy na dokumentach dotyczących wojsk własnych związane z ich położeniem, zadaniami i sposobami działania; czerwony - znaki graficzne i wszelkie opisy na dokumentach dotyczących wojsk przeciwnika, położenia jego sił i środków oraz przewidywany charakter działań; zielonym - zobrazowanie wojsk neutralnych; żółtym - należy oznaczać położenie wojsk nierozpoznanych i nieznanych; fioletowym i brązowym - obiekty meteorologiczne; czarnym - linie rozgraniczenia, linie, rejony (obszary) wojsk własnych, ramki, znaki.

15 15 Podstawowe znaki taktyczne z opisem w języku angielskim Rekonesans Przed wyjazdem na rekonesans w teren dowódca plutonu określa: skład grupy rekonesansowej i grupy ubezpieczenia, czas i miejsce rekonesansu, sposób przemieszczenia na punkt pracy w terenie. Dowódca plutonu po przybyciu w miejsce rekonesansu (pracy w terenie) stawia zadanie dla ubezpieczenia. Po zajęciu stanowiska ogniowego (SO) przez ubezpieczenie, wskazuje dowódcom drużyn punkt rekonesansowy i wspólnie z nimi skrycie zajmuje go. Po zajęciu punktu rekonesansowego dowódca plutonu rozpoczyna I etap pracy w ramach którego: przeprowadza orientację topograficzną dla podległych dowódców ;

16 16 określa podległym dowódcom wycinek terenu, którego szkic mają wykonać (dowódca plutonu zna punkt oporu, którego ma bronić z informacji uzyskanych od przełożonego, posiada ogólny zarys rozegrania walki, uwzględnia doświadczenie podległych dowódców oraz poziom wyszkolenia ich podwładnych); wyznacza spośród swoich podwładnych dowódcę grupy przed udaniem się na punkt rekonesansowy dowódcy kompanii (punkt pracy, w którym kończy planowanie, przygotowanie danych do orientacji taktycznej oraz postawienia zadań). Orientacja topograficzna 1. Wskazanie kierunku zasadniczego (północnego lub kierunku prawdopodobnego podejścia przeciwnika, ewentualnie kierunku działania własnego pododdziału 2. Określenie miejsca stania (w terenie i na mapie) w stosunku do otaczających przedmiotów terenowych (metodą dwóch wcięć) 3. Orientacja okrężna (ze szczególnym uwzględnieniem kierunku działania) 4. Charakterystyka terenu (od obiektów, przedmiotów najbliższych do najdalszych, z lewa na prawo) pod względem przyszłego działania. Po przybyciu z rekonesansu od dowódcy kompanii dowódca plutonu wysłuchuje meldunku od dowódcy (starszego) grupy o tym co się wydarzyło (np. co zaobserwowano, jakie wykryto środki ogniowe itp. informacje), a następnie sprawdza wykonanie przez dowódców drużyn (drużyn) szkiców terenu i przystępuje do realizacji kolejnych czynności związanych z rekonesansem (pracą dowódcy w trenie). Rozpoczyna tym samym drugi etap opracowywania szkicu przez dowódców załóg drużyn który obejmuje: wskazywanie dozorów - wskazane przez dowódcę plutonu dozory dowódcy drużyn natychmiast nanoszą na swoje szkice ; orientację taktyczną, w trakcie której dowódcy drużyn nanoszą na szkic następujące elementy: położenie, skład, wykryte środki ogniowe i zapory inżynieryjne przeciwnika oraz przewidywany charakter jego działania; zadanie kompani przedni skraj obrony; zadania wykonywane przez przełożonego na korzyść plutonu: w rejonie stanowisk ogniowych KTO (stanowiska oporu drużyny) np.: ognie artylerii, zapory inżynieryjne, zadania sąsiadów stanowiska ogniowe ubezpieczeń i sąsiednich drużyn oraz sektory (pasy) ich ognia - dotyczy tylko drużyn sąsiednich plutonów; zadanie plutonu - granicę punktu oporu, pas ognia, odcinki ognia ześrodkowanego plutonu i kompanii. Orientacja taktyczna: 1. Położenie sił przeciwnika - jednostki będące w styczności - odwody przeciwnika, które mogą mieć wpływ na lokalną sytuację - działanie przeciwnika podczas okresu objętego meldunkiem - ocena sił przeciwnika, środków materiałowych, morale i jego prawdopodobną znajomość naszej sytuacji

17 17 - prawdopodobny sposób jego dalszego działania 2. Sytuacja wojsk własnych - krótki opis i wyniki działań, przeprowadzony w okresie objętym meldunkiem - lokalizacja linii styczności - położenie własnych elementów ugrupowania bojowego pododdziałów wspomagających - linie rozgraniczenia, położenie i zadania (o ile znane) sąsiednich jednostek 3. Zabezpieczenie logistyczne 4. Inne informacje (informacje nie występujące gdzie indziej) 5. Własna ocena rozwoju sytuacji i zamiar działania 6. Prośby Po zakończeniu orientacji taktycznej dowódca plutonu przystępuje po słowie rozkazuję do stawiania zadań, w czasie, którego dowódcy drużyn realizują trzeci etap opracowywania szkicu. W trakcie stawiania zadań przez przełożonego dowódcy drużyn nanoszą następujące elementy na szkic lub notują je w notatnikach a po wysłuchaniu zadań nanoszą je. Elementami tymi są: zadanie własnego drużyny rejon stanowisk ogniowych (oporu) - głównych, zapasowych i tymczasowych, sektor (pas) ognia, dodatkowy sektor ognia (kierunek strzelania), linie otwarcia ognia oraz rejon ustawienia zapór inżynieryjnych wykonywanych przez załogę (drużynę); zadania sąsiadów - stanowiska ogniowe (oporu) ubezpieczeń i sąsiednich drużyn oraz sektory (pasy) ich ognia (dotyczy to drużyn, sąsiednich z plutonu); wytyczne koordynujące (zapisują w legendzie); miejsce rozwinięcia urządzeń logistycznych kompanii (gdy znajdują się w rejonie stanowiska ogniowego (oporu) oraz limity środków (zapisują); stanowisko dowodzenia dowódcy plutonu; sygnały, kryptonimy itp. (zapisują w legendzie). kod terenu (podany kod terenu dowódcy natychmiast nanoszą na szkice Po postawieniu zadań przez dowódcę plutonu dowódcy drużyn przystępują do realizacji faz procesu dowodzenia w ramach, którego realizują czwarty etap opracowania szkicu (graficznego planu walki). W tym etapie dowódcy drużyn nanoszą na szkic pozostałe elementy w układzie: a) wszyscy: własne dozory; prawdopodobny charakter działania przeciwnika na kierunku ich obrony; b) dowódcy drużyn: miejsca zapasowych stanowisk ogniowych KTO i drogi manewru miedzy stanowiskami; dowódcy drużyn: zadania dla poszczególnych środków ogniowych - rejony stanowisk ogniowych (głównych, zapasowych i tymczasowych), sektory ognia, dodatkowe sektory ognia (kierunki strzelania), drogi manewru i linie otwarcia ognia;

18 18 ognie ześrodkowane drużyny. c) wszyscy: - dodatkowe dane niezbędne do sprawnego postawienia zadań i dowodzenia(w legendzie); - podpis dokumentu Przykładowe szkice i rozkazy dowódcy drużyny Rozkaz dowódcy drużyny do natarcia Z rozkazu bojowego dowódcy plutonu wynika, że przed nami przeciwnik broniący się systemem plutonowych i drużynowych linii obronnych, posiada BWP. Nasz pluton o godz października, wykona atak w celu opanowania wzgórza pluton w tym samym czasie wykonuje atak - na lewo od nas - w celu opanowania wzgórza 205; a 1 pluton w tym samym czasie wykonuje atak, w celu opanowania wzgórza 309. Zadaniem 1 drużyny - naszej - jest zaatakowanie i opanowanie lewej części wzgórza 301. Atakujemy w szyku pieszym, do linii strumienia - naszej linii ataku - przemieszczamy się w kolumnie marszowej, mając z przodu 2 drużynę i SD dowódcy plutonu, za nami 3 drużyna. Nasz wóz bojowy ze wzgórza 294 zabezpiecza ogniem działanie plutonu (wskazuje wzgórze w terenie). Po osiągnięciu linii strumienia - linii ataku - rozwijamy się w ugrupowanie bojowe: nasza drużyna na lewym skrzydle plutonu, 2 drużyna - kierunkowa, w środku ugrupowania, 3 drużyna na prawym skrzydle w celu opanowania wzgórza obiekt CZERWONY. Po opanowaniu obiektu ataku kontrolujemy tę drogę, pomiędzy nami a 1 plutonem na wzgórzu 309, w gotowości do zwalczania kontratakującego przeciwnika. O godz rozpocznie się 15-minutowe przygotowanie artyleryjskie. Zadaniem drużyny jest - opanować lewą część wzgórza, na prawo naciera 2 drużyna. Nasz wóz bojowy ze wzgórza 294, przemieszcza się na sygnał SKOK i dołączy do nas po opanowaniu obiektu ataku. Nikt nie może przesunąć się w trakcie natarcia dalej niż 100 m za grzbiet wzgórza. Bierzemy dwie racje żywnościowe na żołnierza oraz dodatkowo 600 sztuk amunicji kalibru Wóz bojowy zatankować do pełna do godz. 2000, w zajmowanym rejonie. Będę w ugrupowaniu pieszym, zastępca celowniczy karabinu maszynowego. Na moim zegarku jest teraz godzina... Częstotliwości oraz kryptonimy bez zmian. Sygnał do przeniesienia ognia dwie zielone gwiazdy lub na rozkaz. Czy są pytania?.

19 19 SZKIC NATARCIA 3drzmot Zach D-13 STROME 1800 BRAMA Wzg. Ostre BETA ALFA MOSINA D-11 MUREK 1500 D-2 KONAR 1300 D-1 BOK 1200 D-11 WYSOKI E 900 LS ŻÓŁTA Jez. Nyskie Las TORES PLA 3 5/ LA CZERWONA Wzg. 111 SZCZYGŁO LR BIAŁA LEGENDA: SYGNAŁY: GROM 1 ZO 1 plpzmot LOTNIK -alarm pplot 111 -osiągnąłem gotowość zając SO 333 naprzód 444- stój Pozostałe wg. tabeli WARTA KRYPTONIMY OGNIWO okólnik BATORY 10 - dca 1 kpzmot BATORY 11 dca 1 plpzmot BATORY 34 dca 3/5 plpzmot Pozostałe jak dotychczas CZASY - gotowość do dzialania A LIPIEC 1 2 Szkic natarcia drzmot (wariant). LWN SZARA Jan LIPOWSKI kapral DOWÓDCA A GRUDZIEŃ

20 Przykładowy rozkaz dowódcy drużyny do obrony SPOSÓB REALIZACJI ZADANIA a) zamiar walki Zadanie zamierzam zrealizować w następujący sposób: lewe skrzydło osłonić ogniem KTO ze stanowiska ogniowego przy drzewie ze ściętą koroną (wskazuje), niszczyć przeciwnika ogniem wspólnie z 3 i 2 drz. Przed przednią linią obrony wykonać zapory inżynieryjne i ustawić grupy min. W wypadku przekroczenia przez przeciwnika linii drzew (wskazuje) niszczyć go ogniem wszystkich środków ogniowych oraz granatami ręcznymi, wykonując ześrodkowanie ognia na sygnał środek w rejonie (wskazuje w terenie). W razie włamania się izolować ogniem i granatami rejon włamania i wspólnie z 3 drz odtworzyć poprzednie położenie. Środki ogniowe rozmieszczę: na lewym skrzydle KTO; w prawo obsługa km; w środku strzelec kbkg Pallad ; na prawo od niego obsługa granatnika; dalej na prawo strzelec A. Punkt ciężkości na prawym skrzydle stanowiska oporu. b) zadania dla podległych pododdziałów W związku z otrzymanym zadaniem rozkazuję: działonowy operator stanowisko ogniowe KTO w wykopie (wskazuje), niszczyć ogniem broni pokładowej pojazdy opancerzone, a po przekroczeniu linii drzew niskich niszczyć piechotę przeciwnika; sektor ognia: D-11 WYSOKIE, wylot drogi (wskazuje); kierowca-mechanik wykonywać polecenia działonowego-operatora, wybrać drogę wycofania na zapasowe stanowisko ogniowe przy dębie (wskazuje) na komendę: ZAPAS ; obsługa km zająć stanowisko ogniowe na lewym skrzydle (wskazuje), nacierającą piechotę przeciwnika niszczyć samodzielnie; sektor ognia: D-2 KĘPA bliżej 500, D-12 CZERWONY (wskazuje), zapasowe stanowisko ogniowe w wykopie (wskazuje w terenie); strzelec kbkg Pallad stanowisko ogniowe przy suchym krzaku (wskazuje; ogień prowadzić w sektorze: D-2 KĘPA, D-13 SKRAJ; zapasowe stanowisko ogniowe 20 m z tyłu (wskazuje); obsługa rgppanc zająć stanowisko ogniowe na prawo od strzelca kbkg; niszczyć wozy opancerzone przeciwnika w sektorze: D-1 PODWÓJNE, D-13 SKRAJ w miarę wchodzenia ich w zasięg ognia granatnika; zapasowe stanowisko ogniowe przy drzewie (wskazuje); sektor ognia: D-1 PODWÓJNE bliżej 100, D-13 SKRAJ w lewo 200; strzelecy stanowisko ogniowe przy kamieniu (wskazuje); ogień prowadzić w sektorze: D-11 WYSOKIE bliżej 200, D-3 DRZEWO; zapasowe stanowisko ogniowe z tyłu 20 m (wskazuje). Drużyna! Zająć stanowiska całością sił na moją komendę: NA STANOWISKA. Pomocnicy broni zespołowej i strzelec: ustawić grupy min po 10 sztuk w grupie, pierwsza w rejonie D-1 PODWÓJNE, druga D-2 KĘPA. c) wsparcie ogniowe

21 21 W ramach wsparcia 1 kwsp naszego batalionu ze stanowisk ogniowych w rejonie oczka wodnego jest w gotowości do wykonania ogni ześrodkowanych na podchodzącego i rozwijającego się przeciwnika na kierunku obrony plutonu. d) wytyczne koordynujące - czas gotowości systemu rażenia PAŹDZIERNIK; - czas gotowości do obrony PAŹDZIERNIK. Płn. SZKIC OBRONY 3 drzmot MANIEWO LESKO D-1 KORONA 1000 Białą ŚRODEK 1 plz D-2 CEGŁA 900 D-1 KRZAK 600 D-12 SKRAJ 600 Czerwona POCISK RAKIETA Czerwona zer 127,5 125, LEGENDA: Czas gotowości do obrony LISTOPAD. Czas gotowości systemu rażenia LISTOPAD SKOK - wycofanie czujki Alarm lotniczy: LOTNIK Alarm o skażeniu GAZ Przejść na zapasowe SO ZAPAS CZERWONA prawdopodobna linia spieszania przeciwnika BIAŁA prawdopodobna linia ataku przeciwnika ŚRODEK - ześrodkowanie ognia 2,3,4 drużyny Dowódca plutonu BERYL POCISK ześrodkowanie ognia drużyny RAKIETA ześrodkowanie ognia drużyny Częstotliwość: - robocza zapasowa KOWAL kapral A GRUDZIEŃ

22 Przykładowy rozkaz dowódcy drużyny do marszu 1. SPOSÓB REALIZACJI ZADANIA a) zamiar działania: W celu ubezpieczenia sił głównych patrolu czołowego i rozpoznania drogi marszu zamierzam prowadzić rozpoznanie drogi marszu i obiektów terenowych jak: most, skrzyżowanie dróg, skraj lasu i miejscowości poprzez obserwację, a w razie potrzeby poprzez działanie szperaczy. Ich działanie ubezpieczyć bronią pokładową z dogodnego stanowiska w terenie. Uniemożliwić przeciwnikowi dezorganizacje przegrupowania się sił głównych patrolu. Małe grupy i pojedynczych żołnierzy brać do niewoli lub niszczyć ogniem broni pokładowej, zmuszając przeciwnika do wycofania, po czym kontynuować rozpoznanie drogi marszu zgodnie z otrzymanym zadaniem. W przypadku przeważających sił przeciwnika zabezpieczyć wejście do walki sił głównych patrolu, a następnie działać zgodnie z decyzją dowódcy plutonu. Główny wysiłek skupić na rozpoznaniu: mostu i skraju miejscowości. b) Zadania dla podległych żołnierzy działonowy operator podczas marszu obserwować do przodu, ubezpieczać działanie szperaczy, w razie spieszenia dowodzić KTO, zwalczać środki ogniowe przeciwnika na komendę i samodzielnie kierowca - mechanik - wykonywać marsz po wskazanej drodze, obserwować do przodu, w razie zatrzymania samodzielnie wybrać dogodne stanowisko ogniowe; obsługa rgppanc. zająć miejsce w lewym przedziale desantowym. W czasie marszu obserwować na lewo, spieszać się na lewą stronę. Cele niszczyć na moją komendę lub samodzielnie w razie braku kontaktu głosowego. obsługa karabinu maszynowego - zająć miejsce w prawym przedziale desantowym. Prowadzić obserwację na prawo. Spieszać się na prawą stronę. Cele niszczyć samodzielnie lub na moją komendę. strzelec Małecki - szperacz. Zająć miejsce w lewym przedziale desantowym. W czasie rozpoznania obiektów ściśle współdziałać ze starszym szperaczem wykonując jego polecenia. Spieszać się do rozpoznania obiektów na mój sygnał. W razie napotkania przeciwnika prowadzić walkę ogniową i zabezpieczyć wejście do walki drużyny patrolowej. W czasie spieszania drużyny zająć miejsce na lewym skrzydle. Przeciwnika zwalczać samodzielnie i na moją komendę. Strzelec Pietruszka - starszy szperacz. Zająć miejsce w prawym przedziale desantowym. W czasie marszu obserwować do tyłu. Kierować działaniem szperacza i ubezpieczać go. Na mój sygnał spieszyć się w celu rozpoznania obiektów terenowych. W razie napotkania przeciwnika prowadzić walkę ogniową i zabezpieczyć wejście do walki drużyny patrolowej. W czasie spieszania drużyny zająć miejsce na prawym skrzydle. Przeciwnika zwalczać samodzielnie i na moją komendę. c) wytyczne koordynujące: Gotowość do działania 1000;

23 23 2. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE Przed rozpoczęciem marszu do godz wydać żołnierzom gorący posiłek oraz racje żywnościową typu S na żołnierza. Do godz zatankować do pełnej jednostki napełnienia. Do godz uzupełnić amunicję do pełnej jednostki. 3. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a) dowodzenie Moje miejsce: w czasie marszu w wozie bojowym, po spieszeniu w środku ugrupowania. Zastępca: Strzelec karabinka granatnika Pallad b) sygnały: alarm powietrzny nb ośw. na spadochronie LOTNIK alarm o skażeniu biały dym SKAŻENIE alarm bojowy czerwona gwiazda ALARM odwołanie alarmu zielona gwiazda ODBÓJ Przykładowe zadanie przygotowawcze. W dniu dzisiejszym w godzinach popołudniowych będziemy wykonywać marsz do rejonu, gdzie będziemy przygotowywać się do natarcia. Prawdopodobnie będziemy nacierać na kierunku m. GOLEWO. Z dostępnych informacji wynika, że przeciwnik jest dobrze przygotowany do obrony, posiada czołgi i wozy bojowe. Jest okopany. Budynki są umocnione. Przed przednią linią obrony są zapory drutowe i miny. Naszym zadaniem będzie opanować budynek na skraju miejscowości. Musimy być przygotowani do zniszczenia BWP przeciwnika i oczyszczenie budynku. Obsługa km PK jesteście dyżurnym środkiem ogniowym, stanowisko w wykopie na skraju lasu przy drodze, prowadzicie obserwację w kierunku północym, o wykrytych celach natychmiast meldować. Do naszego wyposażenia i uzbrojenia otrzymamy dodatkowo po trzy granaty na żołnierza. Do godziny szer. Kowalski pobiera 10 kostek trotylu 200 g, 10 spłonek, zapalniki, 10 m lontu prochowego. Przed przygotowaniem ładunków sprawdzić czas palenia się lontu. Szer. Nowak pobierze trzy granatniki KOMAR i 10 granatów dymnych oraz dodatkowe granaty dla całej drużyny. Szer. Nowicki pobierze liną z kotwiczką do ściągania zapór drutowych. Mechanik-kierowca zatankować wóz bojowy do pełna, cysterna będzie tutaj za 30 minut, sprawdzić stan techniczny wozu, o usterkach meldować niezwłocznie. Działonowy-operator dokonać sprawdzenia i obsługi broni pokładowej, o niesprawnościach meldować niezwłocznie. Amunicję pobrać z punktu amunicyjnego rozmieszczonego w zagajniku do godziny Uzupełnić opatrunki osobiste i ISOPS. Teraz udaję się do dowódcy plutonu wysłuchać rozkazu bojowego. Do mojego powrotu dowodzi i nadzoruje przygotowanie drużyny st. szer. Sojka. Po powrocie przekażę zadania i przedstawię plan działania naszej drużyny w tym samym miejscu.

24 24 MOKRE do 1.5 do 2 km (-) CZ CZUJKA PLAC Wzrok do 5 km 1 (+) 1 w w w w 50 m S 3 1 (+) S 1 (+) 1 KOLONIA Szkic działania w rejonie wyjściowym (ześrodkowania

25 Łączność. W celu zapewnienia łączności dowodzenia, współdziałania oraz przekazywania sygnałów alarmowania w kompanii stosuje się środki radiowe i sygnalizacyjne. Decydujące znaczenie we wszystkich rodzajach działań bojowych mają środki radiowe, ponieważ tylko dzięki nim można zapewnić ciągłą łączność w ruchu, na postoju, w każdych warunkach terenowych i atmosferycznych. Łączność dowodzenia Na szczeblu pododdziału zmotoryzowanego (do kompanii włącznie) kierowanie łącznością leży w obowiązkach dowódcy kompanii. Do realizacji dowodzenia podległymi plutonami dowódca kompanii wykorzystuje radiostacje pokładowe UKF i radiostacje kompanijne UKF. W kompanii organizuje sieć radiową dowódcy kompanii i dowódców plutonów. Łączność alarmowania Na potrzeby alarmowania wykorzystuje się wszystkie relacje łączność dowodzenia, współdziałania przekazując sygnały poza wszelką kolejnością. Organizacja łączności w kompanii zmotoryzowanej Organizacja łączności w kompanii zmotoryzowanej w poszczególnych rodzajach działań bojowych np. obrona, natarcie, pościg, marsz w zasadzie nie różni się od siebie. Różnica polega tylko na właściwym wykorzystaniu środków łączności w zależności od sytuacji. Zasady wykorzystania środków radiowych stosownie do etapów walk można przedstawić następująco: a) w rejonie wyjściowym (ześrodkowania) obowiązuje zakaz wykorzystania środków radiowych na nadanie (praca tylko na odbiór). Dopuszcza się możliwość przejścia na nadawanie w wyjątkowych przypadkach do przekazywania sygnałów alarmowania (dowodzenia). Wymiana informacji w relacjach radiowych UKF może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy nie będzie innej możliwości jej wymiany (innymi środkami) i tylko za zezwoleniem dowódcy lub po wykonaniu uderzenia BMR albo zmasowanego uderzenia lotniczego. b) w czasie marszu na rubież wejścia do walki obowiązuje nadal zakaz wykorzystania środków radiowych na nadawanie. Środki radiowe UKF można wykorzystywać na nadawanie jedynie do przekazywania sygnałów dowodzenia. Ograniczenia w łączności radiowej przestają obowiązywać z chwilą zaistnienia bezpośredniego zagrożenia uderzeniami przeciwnika na maszerujące kolumny. c) w czasie prowadzenia walki środki radiowe wykorzystuje się bez ograniczeń. Ponieważ zasada funkcjonowania środków radiotelefonicznych jest podobna do radiowych, te same zasady wykorzystania odnoszą się również do nich. Przez cały czas trwania działań obronnych radiowe środki łączności powinny być w stałej gotowości do użycia. Z chwilą rozpoczęcia przez przeciwnika natarcia łączność środkami radiowymi w pododdziałach prowadzących walkę obronną wykorzystuje się bez ograniczeń. Ogólną zasadą jest, że w rejonach wyjściowych, w czasie marszu i w rejonach odpoczynku łączność radiowa wykorzystywana jest przede wszystkim do przekazywania sygnałów alarmowania.

26 26 Podczas marszu pracują radiostacje wszystkich wozów bojowych w systemie odbiór dyżurny, w gotowości do odbioru sygnałów alarmowania. W marszu obowiązuje bezwzględny zakaz pracy środkami radiowymi na nadawanie, za wyjątkiem przekazania krótkich sygnałów dowodzenia i alarmowania. W rejonie wyjściowym do natarcia dowódca kompanii zmechanizowanej utrzymuje łączność radiową, przewodową i pocztową. W każdym plutonie wyznacza się kolejno jedną radiostację dyżurną pracująca w systemie odbiór dyżurny w S/R dowódcy kompanii. Łączność przewodowa organizowana jest siłami i środkami batalionu. Poza przekazywaniem sygnałów alarmowania zabrania się w tym czasie wykorzystywać łączność radiową. Wytyczne i zarządzenia dla podwładnych dowódca kompanii przekazuje poprzez łączników. Rozkazy bojowe i wytyczne do współdziałania, podwładnym i współdziałającym dowódca kompanii winien wydać wykorzystując styczność osobistą. Do ogłaszania alarmów w drużynach i plutonach wykorzystuje się środki sygnalizacji dźwiękowej. Środki sygnalizacji wzrokowej należy stosować z ograniczeniem ponieważ mogą zdradzić położenie wojsk (pole walki może być monitorowane komputerowo). Sposoby nawiązywania łączności Nawiązywanie łączności jest to proces obejmujący: 1) identyfikacje radiostacji za pomocą kryptonimu radiostacji; 2) sprawdzenie tożsamości korespondenta według ustalonego sposobu; 3) uzyskanie danego rodzaju i jakości łączności poprzez nastrojenie i regulację aparatury, dobór częstotliwości i anten. W pododdziałach zmechanizowanych w relacjach radiowych KF i UKF nawiązywanie telefonicznej łączności radiowej odbywa się przy wykorzystaniu kryptonimów indywidualnych. Dlatego też, wszystkie przykłady prowadzenia wymiany radiowej fonem będą podane wyłącznie przy wykorzystaniu kryptonimów indywidualnych.

27 27 Zbiorcze zestawienie sposobów nawiązywania łączności Kolejność Nadawania SPOSOBY WYWOŁYWANIA I ODPOWIEDZI PODCZAS STOSOWANIA KRYPTONIMÓW INDYWIDUALNYCH Standardowe Wywoł anie Odpow iedź W warunkach zakłóceń Wywoł anie Odpow iedź Przy wyk. kryptonimu okólnikowego Wywoł anie Odpow iedź Kryptonim wywoływanej 1 raz 1 raz 3 razy 3 razy - - radiostacji Kryptonim raz - okólnikowy Słowo TU 1 raz 1 raz 2 raz 2 raz 1 raz 1 raz Kryptonim własnej radiostacji 1 raz 1 raz 2 razy 2 razy 1 raz 1 raz Słowo ODBIÓR 1 raz 1 raz 1 raz 1 raz 1 raz 1 raz Uwaga: Każda radiostacja, która z różnych przyczyn nie nawiązała łączności lub ją utraciła, jest zobowiązana do poszukiwania korespondenta. Przykład 1. NAWIĄZANIE ŁĄCZNOŚCI PRZY WYKORZYSTANIU INDYWIDUALNYCH KRYPTONIMÓW wywołanie: odpowiedź: potwierdzenie: KONTRA-50 TU BRZOZA-45 ODBIÓR TU KONTRA-50 ODBIÓR Odebrano ODBIÓR KONTRA-50 - kryptonim radiostacji nr 2 (wywoływanej) BRZOZA-45 - kryptonim radiostacji nr 1 (wywołującej) Przykład 2. NAWIĄZANIE ŁĄCZNOŚCI KRYPTONIMEM OKÓLNIKOWYM PRZY STOSOWANIU INDYWIDUALNYCH KRYPTONIMÓW wywołanie odpowiedź : MALWA-14 TU BRZOZA-45 ODBIOR : TU KONTRA-50 ODBIÓR TU MINOR-26 TU KOJA-60 ODBIÓR potwierdzenie: Odebrano ODBIÓR ODBIÓR MALWA-14 - kryptonim okólnikowy Podstawowe zasady obowiązujące w łączności radiowej do ścisłego przestrzegania we wszystkich relacjach wojskowych. 1. Zabrana się wszelkiej transmisji bez pozwolenia odpowiedniego przełożonego.

28 28 2. Ponadto zabrania się: a) Naruszania obowiązującej ciszy radiowej; b) Prowadzenia nieformalnej korespondencji pomiędzy operatorami; c) Nadawania bez pozwolenia radiostacji głównej; d) Zbyt długiego strojenia i sprawdzania radiostacji z promieniowaniem energii; e) Posługiwania się przez operatora niewłaściwym kryptonimem; f) Nadawania wiadomości tekstem jawnym bez zezwolenia; g) Używania niewłaściwych zwrotów i skrótów przez operatora; h) Używania tekstu otwartego zamiast obowiązujących skrótów radiowych i innych zwrotów; i) Łączenia lub zamiennego stosowania niejawnych sygnałów wywoławczych i grupy adresowej otwartym tekstem lub łączenia ich z jawnymi sygnałami wywoławczymi; j) Stosowania niecenzuralnego języka; 3. Należy unikać następujących praktyk: a) Używania zbyt dużej mocy nadajnika radiostacji; b) Wydłużania czasu strojenia, zmiany częstotliwości oraz dopasowania sprzętu; c) Nadawania z prędkością większą niż możliwą do odebrania przez korespondenta. Sprawdzenie tożsamości korespondenta Tożsamość korespondentów sprawdza się w celu identyfikacji radiostacji prowadzących wymianę radiową, aby wyeliminować we właściwym czasie próby nawiązania łączności przez radiostacje nieprzyjaciela w celu prowadzenia dywersji radiowej. Innymi słowy tożsamość korespondenta sprawdza się w celu ustalenia, czy nawiązaliśmy łączność z właściwym korespondentem. Tożsamość korespondentów sprawdza się: w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do przynależności radiostacji z którą nawiązuje się łączność; podczas włączania się do pracy w sieci radiowej S/R (lub kierunku radiowego KR) radiostacji, której kryptonim nie jest wpisany do tabeli danych radiowych; podczas pierwszego nawiązania łączności radiowej na nowych danych radiowych; przed nadaniem rozkazów bojowych i zarządzeń. W przypadku nieotrzymania (lub otrzymania) fałszywej odpowiedzi na zapytanie o tożsamość należy natychmiast przerwać łączność, zameldować przełożonemu i postępować zgodnie z otrzymanym poleceniem. Sposoby sprawdzania tożsamości podane są do wiadomości wszystkich korespondentów w sieciach lub kierunkach radiowych przez wpisanie ich na blankietach wyciągu z tabeli danych radiowych danej relacji radiowej.

29 29 Sprawdzenie tożsamości korespondenta w sieci radiowej dokonujemy z każdym korespondentem oddzielnie. Nie można stosować tych samych grup dla wszystkich korespondentów danej sieci radiowej. Dane taktyczno techniczne radiostacji Lp Typ radiostacji Zakres częstotliwoś ci [MHz] Liczba kanałów Seperacja kanałowa [khz] Moc wyjściowa [W] 5. Rodzaj transmisji TRC 9100 UKF TRC 9200 TRC 9300 A/B/C-3* UKF TRC 9500 TRC 9600** UKF RS 3501 UKF R 123 UKF R173 UKF R 107 UKF T 2/01 UKF , / 0.1 5/ / 5/ 0.5 1/ / 1 Analogowa i cyfrowa Analogowa i cyfrowa Analogowa i cyfrowa Analogowa i cyfrowa Analogo wa Analogo wa Analogo wa Analogo wa

30 30 1. przełącznik rodzaju pracy i siły głosu 2. przełącznik kanałów 3. gniazdo urządzeń antenowych 4. przycisk nadawania sygnałów selektywnego wywołania 5. przełącznik nadawanie odbiór 6. zatrzask mocowania akumulatora 7. zasilacz akumulatorowy 8. antena 9. gniazdo antenowe 10. głośnik 11. mikrofon 12. wyświetlacz Rys Radiostacja kompanijna (osobista) UKF R-3501 OPIS OZNACZEŃ NA PRZEŁĄCZNIKU RODZAJÓW PRACY I SIŁY GŁOSU STAN WYŁĄCZENIA M P F Ustawienie poziomu głośności (włączona blokada szumów). Ustawienie min. głośności powoduje automatycznie zwiększenie czułości mikrofonu (funkcja SZEPT). Uruchomiony system oszczędnego zasilania obniżającego pobór prądu z zasilacza akumulatorowego (oznaczenie na wyświetlaczu RX SQL). Wyłączona blokada szumów (stosowana przy słabym sygnale). Wyłączone oszczędne zasilanie (oznaczenie na wyświetlaczu RX). Programowanie ręczne. Programowanie przy wykorzystaniu programatora (FILL GUN). * Wprowadzanie nastaw technologicznych w procesie strojenia. C Kasowanie zawartości pamięci. Rodzaje łączności radiowej: łączność foniczna analogowa nieutajniona; łączność foniczna analogowa maskowana;

31 31 łączność foniczna cyfrowa; transmisja danych z przepływnością 16 kbit/s; współpraca z zewnętrznym modemem transmisji danych; współpraca z zewnętrznym urządzeniem utajniającym. FRQ RX TX SQL SEL MOD PWR EXT, A D SCR NUMER CZĘSTOTLIWOŚĆ RODZAJ POZIOM KANAŁU ROBOCZA PRACY MOCY w.cz. Wyświetlacz LCD KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI 1. podłączyć akumulator podłączyć antenę (w zależności od potrzeb 3581 lub 3582). 3. przełącznik rodzaju pracy i siły głosu ustawić w położenie P. 4. nacisnąć przełącznik nadawanie /odbiór (pulsuje cyfra oznaczająca numer kanału), przełącznikiem kanałów wybrać żądany numer kanału pracy od 1 do 10 np. 6 Uwaga: podczas programowania parametr lub cyfra podlegająca ustawianiu jest przedstawiona na wyświetlaczu w sposób pulsujący. Wszystkie parametry lub cyfry ustawiamy przełącznikiem rodzaju pracy i siły głosu. 5. przełącznikiem kanałów wybrać żądany numer kanału pracy od 1 do 10 np. 6 Uwaga: podczas programowania parametr lub cyfra podlegająca ustawianiu jest przestawiona na wyświetlaczu w sposób pulsujący. Wszystkie parametry lub cyfry ustawiamy przełącznikiem rodzaju pracy i siły głosu. 6. nacisnąć przełącznik nadawanie /odbiór (pulsuje cyfra oznaczająca numer kanału), przełącznikiem kanałów wybrać żądany numer kanału pracy od 1 do 10 np. 6 Uwaga: podczas programowania parametr lub cyfra podlegająca ustawianiu jest przedstawiona na wyświetlaczu w sposób pulsujący. Wszystkie parametry lub cyfry ustawiamy przełącznikiem rodzaju pracy i siły głosu.

32 32 III Drużyna zmotoryzowana w działaniach taktycznych 3.1. Drużyna zmotoryzowana w marszu Marsz to ruch pododdziałów po drogach i na przełaj do wyznaczonych rejonów lub rubieży. Pododdział wykonuje marsz na własnych środkach transportowych lub jest przewożony transportem kolejowym, wodnym (morskim, śródlądowym). Ponadto pododdział może być przewożony transportem powietrznym. Marsz wykonywany jest w kolumnach marszowych. Kolumna marszowa to ugrupowanie pododdziałów na jednej drodze pod jednym dowództwem. Marsz może być wykonywany w przewidywaniu wejścia do walki lub bez zagrożenia spotkaniem z przeciwnikiem naziemnym. Zasady wykonywania marszu W zależności od kierunku przemieszczania w stosunku do linii styczności wojsk marsze dzieli się na: dofrontowe (czołowe) wykonywane w kierunku frontu; odfrontowe wykonywane od frontu; rokadowe (boczne) wykonywane wzdłuż frontu Prędkość marszu jest jego najważniejszym wskaźnikiem. Prędkość marszu to średnia prędkość, z jaką powinny maszerować pododdziały bez uwzględnienia przerw. Średnią prędkość marszu określa się dzieląc długość drogi przez czas trwania marszu, bez uwzględniania czasu postojów. Drużyna maszerująca bez zakłóceń może osiągnąć prędkość km/h. Odległość marszu w ciągu doby ustala się na podstawie średniej prędkości marszu, przy normalnej eksploatacji pojazdów mechanicznych i dopuszczalnym dobowym wysiłku fizycznym ludzi (10-12 godzin). W nocy przy częściowym maskowaniu świateł, w warunkach użycia noktowizorów, przy świetle księżyca oraz po drogach z sygnalizacją świetlną i jednokierunkowych - prędkość marszu może być zbliżona do dziennej. W specyficznych środowiskach walki średnia prędkość marszu i odległość marszu w ciągu doby mogą zmniejszyć się o połowę a niekiedy i więcej. Drużyna wykonuje marsz w składzie kolumny przełożonego. Między pojazdami, odległości określają dowódcy kolumn. W celu kierowania marszem (terminowego rozpoczęcia i regulowania prędkości ruchu kolumn) na drodze wyznacza się punkt wyjściowy, oraz punkt zejścia z drogi, a także punkty koordynacyjne (wyrównania, meldunkowe). Punkt wyjściowy - wyznaczany jest głównie w celu terminowego rozpoczęcia marszu. Odległość punktu wyjściowego od rejonu rozmieszczenia pododdziału powinna umożliwić uformowanie kolumny marszowej wzmocnionego batalionu i

33 33 gwarantować uzyskanie zakładanego tempa marszu. Odległość ta może wynosić 3-5 km. Przekroczenie punktu wyjściowego przez pododdział czołem kolumny stanowi dla niego początek marszu. Termin rozpoczęcia marszu ustala i podaje dowódcy pododdziału przełożony stawiając zadanie do jego wykonania. Punkty wyrównania - wyznacza się w celu sprawnego regulowania tempa marszu (regulowania szybkości ruchu kolumn). Położenie punktów wyrównania powinno być ściśle związane z charakterystycznymi rubieżami (punktami) terenowymi, jak również z planowanymi postojami (odpoczynkami). Wyznacza się je w odstępach co 3-4 godziny marszu. Dla zapewnienia odpoczynku żołnierzy, spożycia posiłków, uzupełnienia paliw, sprawdzenia stanu uzbrojenia i sprzętu technicznego oraz jego obsługiwania technicznego organizuje się podczas marszu następujące postoje i odpoczynki: pierwszy postój jednogodzinny - po 2 godzinach marszu, kolejne w miarę potrzeb. Postoje te przeznaczone są dla kierowców i załóg na sprawdzenie stanu technicznego pojazdów oraz uporządkowania kolumn. Na postój jednogodzinny maszerujące pojazdy zatrzymują się na poboczu drogi we wcześniej rozpoznanych miejscach, zachowując odpowiednie odległości między pojazdami. postój dwugodzinny - po 5-6 godzinach marszu. Jest przeznaczony na spożycie posiłku i odpoczynek żołnierzy, sprawdzenie stanu technicznego pojazdów (usunięcie wykrytych niesprawności), ewentualne dotankowanie paliwa i uzupełnienie środków materiałowych. Na postój dwugodzinny pojazdy mogą schodzić z dróg marszu do wyznaczonych i rozpoznanych rejonów zachowując gotowość do natychmiastowego wyjścia na drogę marszu. odpoczynek dzienny (nocny) - organizuje się po wykonaniu każdego marszu dobowego. Wykorzystuje się na regenerację sił żołnierzy, uzupełnienie środków materiałowych oraz kontrolę techniczną pojazdów. Czas trwania odpoczynku może wynosić 6-10 godzin, co wynika z następujących wyliczeń: marsz dwa-cztery postoje jednogodzinne godzin; godziny; jeden postój dwugodzinny - 2 godziny Razem godzin Na czas odpoczynku kolumny zjeżdżają z drogi marszu i zajmują tzw. rejon odpoczynku. W rejonach tych pododdziały rozmieszczają się w sposób zapewniający utrzymanie gotowości bojowej i najmniejsze zużycie czasu na sformowanie kolumn marszowych (najlepiej wzdłuż dróg). Wozy bojowe zajmują stanowiska w odległości m jeden od drugiego, żołnierze w ich pobliżu. Teren, w którym przewiduje się zorganizowanie odpoczynku powinien zapewnić: rozśrodkowanie i skryte rozmieszczenie pododdziałów; możliwość szybkiego wyciągnięcia kolumn i rozpoczęcia marszu;

34 34 dogodne warunki rozmieszczenia i odpoczynku żołnierzy; dobre warunki sanitarno-epidemiologiczne; dostateczną liczbę źródeł wody i dróg dogodnych do ruchu pojazdów. OD212300Z PW DO Z PR ŻW PS 1 PK PK P - punkt wyjściowy; - planowana trasa; PK - punkt kontrolny (regulacja ruchu przełożonego); PS 1 - punkt sprawdzający (wyrównania); Ż W - punkt kontrolny nadzoru ruchu wojsk przez ŻW; PR - punkt rozwinięcia; - kolumna marszowa na postoju; - planowany rejon odpoczynku. Rys. Droga marszu z elementami kierowania marszem (wariant)

35 35 ok. 50 m S w w S w Rys. Rozmieszczenie plutonu zmotoryzowanego i drużyn na drodze marszu w czasie postoju (wariant) W każdym przypadku należy unikać rozmieszczania pododdziałów w pobliżu ważnych obiektów oraz w rejonach występowania chorób zakaźnych. Zabrania się rozmieszczania pododdziałów pod liniami wysokiego napięcia oraz w rejonach rurociągów gazowych i naftowych. Ugrupowanie marszowe W celu zapewnienia terminowego i zorganizowanego wykonania marszu tworzy się ugrupowanie marszowe. Jego skład zależy od warunków wykonywania marszu oraz od przewidywanego sposobu wykorzystania plutonu (drużyny) po jego zakończeniu. Ugrupowanie marszowe to uszykowanie pododdziału (pojazdów, żołnierzy) do wykonania marszu. Powinno ono zapewnić szybkie, sprawne i terminowe wykonanie marszu, rozwinięcie w ugrupowanie przedbojowe (bojowe) oraz utrzymanie dowodzenia. Drużyna zmechanizowana maszeruje w składzie plutonu lub może działać jako drużyna patrolowa, stanowiąc ubezpieczenie bezpośrednie sił głównych lub innych elementów ubezpieczeń marszowych, wysyłana na odległość zapewniając obserwację jej działania.

36 36 Elementem ubezpieczenia bezpośredniego plutonu w marszu jest drużyna patrolowa i szperacze. Pododdziały wykonują marsz w jednej kolumnie. Odległości między pododdziałami i pojazdami ustala się zależnie od szybkości marszu i warunków widoczności. Odległości te mogą wynosić: pomiędzy plutonami - do 0,5 km; pomiędzy pojazdami - do 50 m. Odległości między pojazdami w marszu zwiększa się w warunkach ograniczonej widoczności (deszcz, mgła, tumany kurzu itp.), w czasie gołoledzi, na drogach o stromych wzniesieniach i spadach oraz z ostrymi zakrętami, a także przy ustaleniu większej prędkości marszu. (+) szperacze Sz Cz PCz DP do 3 km 50 m odl. wzrok. odl. wzrok km Rys. Ugrupowanie wzmocnionego plutonu zmotoryzowanego jako patrol czołowy (wariant) 3.2. Działanie drużyny zmotoryzowanej w rejonie wyjściowym / ześrodkowania. Rozmieszczanie to stacjonowanie wojsk w garnizonach oraz pobyt w rejonach ześrodkowania (wyjściowych, odpoczynku, wyczekiwania i innych) z zachowaniem odpowiedniego stopnia (poziomu) gotowości bojowej. Pododdziały rozmieszcza się w sposób umożliwiający zorganizowanie obrony i ochrony oraz wykonanie manewru. Nie rozmieszcza się pododdziałów w pobliżu obiektów, które mogą stanowić cele uderzeń przeciwnika. Znajdować się tam powinna odpowiednia liczba dróg manewru. Pododdziały w rejonach ześrodkowania zachowują gotowość do odparcia napadu przeciwnika naziemnego i powietrznego oraz do szybkiego i skrytego opuszczenia rejonu. Rejonem ześrodkowania nazywamy obszar zajęty (przewidywany do zajęcia) przez pododdziały przed, w czasie i po wykonaniu określonego zadania. W pierwszym wypadku będzie on zajmowany zwykle po osiągnięciu gotowości bojowej oraz podczas tworzenia określonych zgrupowań do działania (walki). W czasie organizacji i prowadzenia działań bojowych rejony ześrodkowania wyznacza się dla określonych elementów ugrupowania, nie będących w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem. Rejony ześrodkowania po wykonaniu zadań bojowych wyznacza się głównie w celu odtworzenia przez pododdziały zdolności bojowej. Rejonem wyjściowym nazywamy obszar zajęty (planowany do zajęcia) przez pododdziały bezpośrednio przed przystąpieniem do wykonania określonego zadania bojowego. Rozróżnia się rejon wyjściowy do: natarcia, kontrataku, boju

37 37 spotkaniowego, forsowania, luzowania i inne. Ponadto rejony wyjściowe mogą zajmować pododdziały w czasie wykonywania zasadzki i podczas działań desantowo-szturmowych. Rejonem wyczekiwania nazywamy obszar zajęty (planowany do zajęcia) przez pododdziały, w którym przygotowują się one i osiągają gotowość do wykonania określonych zadań. Wyznacza się go przede wszystkim w czasie luzowania oraz przewozów (przerzutów). Pododdział rozmieszcza się w rejonie, umożliwiającym szybkie przejście w ugrupowanie marszowe, przedbojowe i bojowe. Należy unikać rozmieszczania pododdziałów w dużych kompleksach leśnych i w pobliżu obiektów, na które przeciwnik może wykonać uderzenia (linie wysokiego napięcia, rurociągi, urządzenia energetyczne i hydrotechniczne). Terenie górzystym pododdziały rozmieszcza się wykorzystując pofałdowanie terenu, tunele, wyrobiska górskie, pieczary oraz rejony nie narażone na lawiny, powstanie osuwisk, obrywów skał, ścieków deszczowych i zalewy wodne. Rejony rozmieszczenia powinny zapewnić pododdziałom szybkie wyjście na drogi lub rozwinięcie do odparcia napadu przeciwnika. W terenie lesistym (lesisto - jeziornym) pododdziały rozmieszcza się wzdłuż dróg i przesiek. W przypadku wybuchu pożarów należy mieć przygotowane drogi wyjścia do rejonów zapasowych. Gaszeniem pożarów zajmuje się pododdział dyżurny, a w razie konieczności - wszyscy żołnierze. W zimie pododdziały rozmieszcza się w rejonach osłoniętych przed wiatrem. Szczególną uwagę zwraca się na utrzymanie w stanie przejezdnym dróg do wyprowadzenia pododdziałów z rejonu. W celu ogrzania ludzi buduje się schrony oraz organizuje punkty ogrzewcze. Silniki, KTO w miarę potrzeby podgrzewa się. Podejmuje się przedsięwzięcia ochraniające żołnierzy przed zatruciem gazami spalinowymi, przeziębieniem i odmrożeniem. Tabela 2. Wielkości rejonów rozmieszczenia pododdziałów w terenie Pododdział PLUTON DRUŻYNA Wielkość rejonu (w km 2 ) Odległość między pododdziałami ( w km) 0,1 km 2 między plutonami - do 0,1-0,2 km rejon KTO między drużynami (wozami bojowymi) m Odległości i odstępy są uzasadnione koniecznością zabezpieczenia przed jednoczesnym porażeniem dwóch sąsiadujących ze sobą pododdziałów. Dowódca drużyny po otrzymaniu zadania podaje podwładnym: sposób i czas wykonania ukrycia dla żołnierzy oraz okopu dla wozu bojowego; wyznacza obserwatora; omawia sposób działania drużyny w przypadku ataku przeciwnika i działania na sygnały alarmowe. Podczas organizacji rozmieszczenia pododdziałów w terenie przewiduje się zawsze przedsięwzięcia związane z odparciem niespodziewanego ataku

38 38 przeciwnika. W tym celu pododdziałom (środkom ogniowym) wskazuje się pozycje ogniowe, określa się sposób ich przygotowania i drogi wyjścia na nie, możliwy manewr ogniem i pododdziałami. Pododdziały w rejonie rozmieszczenia oprócz elementów ubezpieczenia postoju, na zewnątrz i wewnątrz ubezpieczają się elementami ubezpieczenia bezpośredniego. Ilość żołnierzy przeznaczona na ubezpieczenie nie powinna przekroczyć jednej trzeciej sił i środków. W rejonach rozmieszczenia oprócz elementów ubezpieczenia postoju i bezpośredniego mogą być wyznaczane pododdziały dyżurne, które pozostają w stałej gotowości do niszczenia grup dywersyjno - rozpoznawczych przeciwnika, gaszenia pożarów oraz wykonywania innych dodatkowych zadań bojowych. Działanie pododdziałów w rejonach rozmieszczenia Wyznaczone rejony rozmieszczenia pododdziały zajmują sukcesywnie w miarę podchodzenia do nich. Niedopuszczalne jest zatrzymywanie kolumn na drogach w oczekiwaniu na wejście do rejonu. Pododdziały schodzą z dróg marszu i rozmieszczają się w sposób rozśrodkowany, w pewnym oddaleniu od dróg marszu, w odległościach i odstępach zapewniających bezpieczeństwo i zmniejszających straty w wypadku uderzeń środków napadu powietrznego przeciwnika. Rozmieszczenie i ustawienie, KTO i środków transportowych powinno stwarzać dogodne warunki do szybkiego sformowania kolumn marszowych i płynnego rozpoczęcia marszu. Po wejściu pododdziałów do rejonu rozmieszczenia ogranicza się ruch, ustala ścisłe przestrzeganie zasad maskowania, organizuje obserwację przeciwnika powietrznego, rozpoznanie skażeń i zakażeń oraz ubezpieczenie. W rejonie rozmieszczenia plutonu (drużyny), w zależności od infrastruktury terenu i przewidywanego czasu pobytu oraz stopnia zagrożenia uderzeniami przeciwnika naziemnego i powietrznego, jak również pory roku wykonuje się rozbudowę fortyfikacyjną. Rozbudowę fortyfikacyjną rejonów rozpoczyna się od wykonania szczelin dla żołnierzy w pobliżu, KTO i środków transportowych. Następnie przystępuje się do przykrycia szczelin, wykonania schronów typu lekkiego dla stanów osobowych oraz ukryć dla sprzętu wojskowego (środków materiałowych). Ponadto przygotowuje się pozycje ogniowe dla dyżurnych środków ogniowych i ubezpieczeń. Maskuje się miejsca rozmieszczenia pododdziałów, sprzętu bojowego, pozycje ubezpieczeń, dyżurnych środków ogniowych, a ślady pojazdów zaciera się. W rejonach rozmieszczenia i na podejściach do nich przygotowuje się drogi wyjścia i manewru. Zmian rejonu rozmieszczenia dokonuje się według wytycznych i na rozkaz dowódcy oddziału, w przypadku niespodziewanego użycia środków trujących (zapalających) o zmianie rejonu decyduje dowódca batalionu. W rejonach rozmieszczenia przeprowadza się kontrolę stanu technicznego sprzętu (pojazdów) i uzbrojenia, uzupełnia zapasy paliwa (w zbiornikach, kanistrach, beczkach) i środków materiałowych, wydaje gorący posiłek żołnierzom oraz organizuje się ich odpoczynek. W razie potrzeby dokonuje się przeglądu technicznego (obsługi technicznej) i ewentualnych napraw. Łączność w pododdziałach organizuje się za pomocą środków przewodowych i ruchomych, a sygnały powiadamiania dubluje za pomocą środków

39 39 sygnalizacji dźwiękowej. W rejonach rozmieszczenia mogą występować (lub być zarządzane) ograniczenia w wykorzystaniu środków radiowych, wówczas wyznacza się tylko dyżurne środki radiowe, przeznaczone wyłącznie do odbierania sygnałów. Na sygnał powiadamiający o przeciwniku powietrznym pododdział dyżurny przygotowuje się do prowadzenia ognia i otwiera go na komendę dowódcy. Pozostałe pododdziały prowadzą ogień do celów powietrznych w miarę osiągania gotowości lub zajmują miejsca w ukryciach. Po sygnale powiadamiającym o skażeniach żołnierze zajmują miejsca w ukryciach, (w KTO) i zakładają indywidualne środki ochrony. Zabiegi sanitarne i specjalne z zasady przeprowadza się poza rejonem rozmieszczenia pododdziałów. W wypadku użycia przez przeciwnika środków zapalających (powstania pożarów) wyprowadza się sprzęt bojowy (pojazdy) i stany osobowe z rejonów zagrożonych, pododdział dyżurny przystępuje do lokalizacji i gaszenia. W razie większych pożarów do gaszenia mogą być angażowane całe pododdziały. W razie zagrożenia (wykonania) ataku przez przeciwnika naziemnego pododdziały wychodzą na wyznaczoną pozycję i przygotowują się do odparcia go. Ubezpieczenia wytrwale utrzymują zajmowane pozycje i zabezpieczają rozwinięcie oraz wejście do walki sił głównych. Drużyna zmechanizowana w rejonie rozmieszczenia może znajdować się w rejonie rozmieszczenia plutonu, a ponadto wykonywać zadania związane z ubezpieczeniem bezpośrednim rejonu. Zasady działania ubezpieczeń postoju oraz bezpośrednich są przedstawione w rozdziale dotyczącym zabezpieczenia bojowego - ubezpieczenie Drużyna zmotoryzowana w walce Obrona. OBRONA jako podstawowy rodzaj walki jest działaniem zamierzonym lub wymuszonym prowadzonym w celu udaremnienia lub odparcia uderzeń wojsk przeciwnika, zadania im maksymalnych strat, utrzymania zajmowanego terenu, zyskania czasu oraz stworzenia warunków do działań zaczepnych. Celem obrony jest uniemożliwienie przeciwnikowi opanowania terenu, rozbicie zgrupowań uderzeniowych i załamania jego natarcia oraz przejęcie inicjatywy. OBRONA MOŻE BYĆ PRZYGOTOWANA: 1) zawczasu 2) doraźnie Drużyna organizuje obronę w ramach plutonowego punktu oporu w systemie ognia plutonu. Może działać samodzielnie jako ubezpieczenie bezpośrednie (placówka) lub organizować elementy ubezpieczenia bezpośredniego w ramach plutonowego punktu oporu (patrz: rozdział ubezpieczenie).

40 40 W zadaniu do obrony dowódca drużyny może otrzymać miejsce rozmieszczenia stanowiska oporu, pas ognia drużyny, dodatkowy kierunek ognia oraz kierunek w którym należy udaremnić uderzenie przeciwnika. Stanowisko oporu powinno zapewniać: - dobre warunki obserwacji; - jak najlepsze wykorzystanie skutecznego zasięgu ognia środków ogniowych; - możliwości maskowania i ukrycia; - kontakt wzrokowy z poszczególnymi żołnierzami drużyny oraz sąsiadami; - dogodne drogi ewakuacji i możliwości zmiany stanowisk. M M Do 400 m m m Rys. Drużyny w obronie w ugrupowaniu plutonu. Dowódca drużyny zmotoryzowanej będąc w obronie powinien rozważyć następujące kwestie: Nieokopany KTO Rosomak posiada znaczne wymiary, co powoduje że może być wykryty ze znacznej odległości; Należy wykorzystać możliwości kamery termowizyjnej do wykrycia i identyfikacji celów na znacznych odległościach; Należy wykorzystać możliwości prowadzenia ognia z armaty do celów ruchomych; Należy wykorzystać wyrzutnie granatów dymnych do maskowania wykonywanego manewru; Przed wykonaniem natarcia przeciwnik prawdopodobnie użyje lotnictwa i artylerii do obezwładnienia stanowisk oporu naszych wojsk; Największe zagrożenie dla drużyny w obronie stanowią: o Środki rażenia śmigłowców, zwłaszcza przeciwpancerne pociski kierowane, niekierowane pociski rakietowe oraz broń strzelecka; o Środki rażenia lotnictwa taktycznego, takie jak bomby odłamkowoburzące lub kasetowe, zawierające głównie odłamkowe i przeciwpancerne podpociski mogące razić cele powierzchniowe; o Ogień artylerii, zwłaszcza amunicja kasetowa i precyzyjna;

41 41 o Ogień bezpośredni wozów bojowych mogących prowadzić skuteczny ogień w ruchu (posiadających stabilizowane uzbrojenie), zwłaszcza czołgów i bojowych wozów piechoty; o Ogień bezpośredni przeciwpancernych pocisków kierowanych wystrzeliwanych z bojowych wozów piechoty czy wyrzutni przenośnych. Niektóre typy czołgów (np. T-72B T-80U) posiadają także możliwość prowadzenia ognia z użyciem ppk. Należy pamiętać, że ppk mają zasięg skuteczny nawet do 6 km (ppk 9M114 Szturm); o Ogień bezpośredni broni ręcznej piechoty; o Obezwładnienie łączności radiowej poprzez oddziaływanie radioelektroniczne. Drużyna zmotoryzowana broni się w składzie plutonu. Jako odwód kompanii może występować w specyficznych warunkach prowadzenia obrony w mieście, w lesie lub w górach. Niekiedy może również występować jako ubezpieczenie bezpośrednie batalionu (placówka). Treścią zadania drużyny zmotoryzowanej jest odparcie ataku przeciwnika. We współdziałaniu z sąsiadami, w wypadku włamania, uniemożliwienie ruchu włamującemu się przeciwnikowi w stronę skrzydła z zapasowej linii obrony (rubieży ogniowej). M M m m Rys. Drużyny w obronie w ugrupowaniu plutonu w walce o przedni skraj. Przygotowanie obrony przez dowódcę drużyny w znacznym stopniu różni się od kolejności i treści pozostałych dowódców pododdziałów. Z reguły nie prowadzi on tak szczegółowej pracy myślowej jak dowódca plutonu czy kompanii.

42 42 Z chwilą otrzymania zadania dowódca drużyny wprowadza drużynę na wskazane stanowisko oporu. Wyznacza obserwatora, sam natomiast dokonuje oceny terenu przede wszystkim pod względem: możliwości prowadzenia ognia i wykonania manewru. Po dokonaniu oceny wskazuje stanowiska ogniowe dla: KTO, karabinu maszynowego i granatnika przeciwpancernego oraz dla pozostałych strzelców. Swoje stanowisko wybiera tam, skąd będzie mógł najdogodniej przekazywać komendy i sygnały głównym środkom ogniowym. Po wybraniu stanowisk ogniowych określa zakres, kolejność oraz czas rozbudowy fortyfikacyjnej stanowiska oporu. Sam natomiast precyzuje sposób wykonania zadania, wybiera dozory, po czym wzywa drużynę w celu wydania rozkazu bojowego. W szczególnych wypadkach skrajnie ograniczonego czasu (np. w bezpośredniej styczności z przeciwnikiem) sam podczołgowuje się do każdego strzelca (obsługi) i przekazuje zadanie, nie przerywając prac inżynieryjnych Natarcie. NATARCIE jest podstawowym, rozstrzygającym rodzajem działań bojowych (walki) polegającym na rażeniu przeciwnika, wykonaniu uderzenia, rozbiciu jego wojsk i opanowaniu zajmowanego przez niego terenu. Celem natarcia jest pokonanie przeciwnika i opanowanie zajmowanego przez niego terenu. SPOSOBY PRZEJŚCIA DO NATARCIA 1) z marszu a. z zajmowaniem rejonu wyjściowego b. bez zajmowania rejonu wyjściowego 2) z bezpośredniej styczności a. z położenia obronnego b. po zluzowaniu Drużyna, bierze udział w natarciu w składzie plutonu. W zadaniu do natarcia dowódca drużyny może otrzymać obiekt ataku. Aby zapewnić właściwe wykonanie zadania, podczas planowania i wykonywania natarcia, występują elementy charakterystyczne, z którymi dowódca drużyny może się spotkać przechodząc do natarcia: Linię wyjściową do natarcia; Linię rozwinięcia do natarcia z ugrupowania marszowego w przedbojowe; Linię rozwinięcia do natarcia z ugrupowania przebojowego w bojowe; Linię ataku; Linię spieszania. Dowódca drużyny zmotoryzowanej będąc w natarciu powinien rozważyć następujące kwestie: KTO Rosomak posiada znaczne wymiary, co powoduje, że może być wykryty ze znacznej odległości; Należy wykorzystać możliwości kamery termowizyjnej do wykrycia i identyfikacji celów na znacznych odległościach;

43 43 Należy wykorzystać możliwości stabilizowanego uzbrojenia do prowadzenia ognia w ruchu; Przed przednim skrajem obrony przeciwnik prawdopodobnie rozmieści zapory inżynieryjne oraz użyje artylerii lub lotnictwa do odparcia natarcia; Największe zagrożenie dla drużyny w natarciu stanowią: o Środki rażenia śmigłowców, zwłaszcza przeciwpancerne pociski kierowane, niekierowane pociski rakietowe oraz broń strzelecka; o Ogień artylerii, zwłaszcza amunicja kasetowa i precyzyjna; o Nierozpoznane zapory inżynieryjne, zwłaszcza pola minowe, także narzutowe; o Ogień bezpośredni wozów bojowych mogących prowadzić skuteczny ogień do celów będących w ruchu; o Ogień bezpośredni przeciwpancernych pocisków kierowanych wystrzeliwanych z bojowych wozów piechoty, niszczycieli czołgów czy wyrzutni przenośnych. Niektóre typy czołgów (np. T-72B T-80U) posiadają także możliwość prowadzenia ognia z użyciem ppk. Należy pamiętać że ppk mają zasięg skuteczny nawet do 6 km (ppk 9M114 Szturm); o Ogień bezpośredni broni ręcznej piechoty. Drużyna zmotoryzowana w natarciu działa z reguły w składzie plutonu i może występować jako drużyna skrzydłowa lub środkowa. Rola drużyny działającej w składzie plutonu polega głównie na wykonywaniu kolejnych ataków na obiekty przeciwnika lub umocnieniu opanowanego obiektu. W marszu do linii ataku lub w pościgu może występować jako drużyna patrolowa, a w głębi obrony przeciwnika jako ruchomy posterunek obserwacyjny działający na korzyść batalionu. KLIN ALFA TARAN DELTA BETA GAMA AS WERA Rys. Drużyny w natarciu w ugrupowaniu plutonu.

44 44 W zadaniu bojowym drużyna zmotoryzowana otrzymuje obiekt ataku. Obiektem ataku może być grupa żołnierzy przeciwnika lub pojedyncze środki ogniowe z obsługą. W sytuacji, gdy niemożliwe jest określenie obiektu ataku dla drużyny zmotoryzowanej (działanie w nocy, w terenie lesistym i innych trudnych sytuacjach) określa się jej tylko kierunek (azymut) natarcia. Dowódca drużyny w natarciu z marszu udokładnia zadanie bojowe przed wyjściem na linię ataku lub na linii ataku w formie komend, zadań dla obsług i żołnierzy drużyny. W czasie natarcia z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem ma możliwość wydania rozkazu na podstawie wyjściowej. Drużyna może nacierać, na KTO prowadząc ogień z broni pokładowej. Po spieszeniu się nacierać może uszykowana w linię lub w inny sposób tak, aby zespoły (obsługi) środków ogniowych współdziałając zapewniały sobie wzajemne wsparcie ogniem w pokonywaniu terenu w kierunku obiektu ataku, stosowanie manewrów przy wykorzystaniu maskująco-ochronnych właściwości terenu. KTO w tym wypadku wspierał będzie działanie żołnierzy spieszonej drużyny z za jej uszykowania (w uszykowaniu) lub ze skrzydła, w ruchu lub podczas krótkich przystanków wykorzystując możliwe ukrycia terenowe. (Szyki drużyny patrz załącznik). Przygotowanie natarcia w drużynie w zależności od sposobu przechodzenia do natarcia rozpoczyna się równolegle z procesem planowania na podstawie wydanych przez dowódcę drużyny zarządzeń przygotowawczych lub po zakończeniu przez dowódcę drużyny planowania natarcia i wydaniu rozkazu bojowego. Zakres i kolejność realizowanych przedsięwzięć stanowiących o gotowości drużyny do natarcia zależne będą od położenia drużyny w stosunku do przeciwnika, stopnia jego obezwładnienia, możliwości pododdziałów w realizacji tych przedsięwzięć, stanu zaopatrzenia w środki materiałowe i wielkości ich przydziału, zadań realizowanych przez przełożonego na korzyść pododdziału, czasu na osiągnięcie gotowości oraz sposobu przejścia do natarcia.

45 45 ALFA BETA EN TARAN DELTA GAMA EN Rys. Drużyny w natarciu w ugrupowaniu plutonu na obiekty ataku. W każdym jednak przypadku przygotowanie drużyny do natarcia sprowadza się do fizycznej realizacji przedsięwzięć, które będą dotyczyć: przygotowania żołnierzy, do wykonania zadania oraz broni i sprzętu technicznego; wykonania czynności stanowiących o gotowości do prowadzenia rozpoznania w czasie natarcia; realizacji czynności maskowania; wykonania przedsięwzięć powszechnej obrony przeciwlotniczej i przeciwchemicznej; osiągnięcia stanu zaopatrzenia pododdziału w środki materiałowe, zgodne z przydzielonymi limitami; przeprowadzenia pracy wyjaśniająco-mobilizującej z żołnierzami; poprawienia położenia do sprawnego wyjścia do marszu lub przyjęcia ugrupowania do natarcia. Czynności stanowiące o gotowości drużyny do natarcia realizuje się w rejonie wyjściowym. Po wykonaniu tych przedsięwzięć i przeprowadzeniu przez dowódcę drużyny końcowej kontroli gotowości pododdziału do natarcia składa on meldunek przełożonemu w określonym przez niego terminie. W natarciu z marszu, w czasie rozwijania, dowódca drużyny wyprowadza drużynę na nakazany kierunek. Jeżeli atak ma być wykonany po spieszeniu, drużyna na określonej linii spiesza się w ruchu i przemieszcza na linię ataku. Dowódca drużyny udokładnia w tym czasie zadania spieszonym żołnierzom. KTO zajmuje

46 46 dogodne miejsce i wspiera walkę drużyny do czasu opanowania obiektu ataku. Jeżeli przed obroną przeciwnika znajdują się zapory, drużyna pokonuje je przez wykonane przejście. Po przejściu zapór przyjmuje określone uszykowanie. Rozmieszczenie środków ogniowych w uszykowaniu zależne będzie od treści zadania bojowego drużyny. W czasie ataku żołnierze mogą wysuwać się do przodu lub w bok nie zmieniając nakazanego kierunku. Ułatwia to prowadzenie ognia, współdziałanie i wykorzystanie właściwości terenu. Uwzględniając średnie odstępy do 10 m między żołnierzami, szerokość linii bojowej drużyny wynosi do 100 m. Po osiągnięciu położenia, na odległość rzutu granatem drużyna, rzuca granatami i zwalcza przeciwnika w obiekcie ataku ogniem broni strzeleckiej i w walce wręcz. Po opanowaniu obiektu ataku, bez zatrzymania, drużyna rozwija natarcie w nakazanym kierunku w głąb obrony przeciwnika. Wycofujące się siły ściga ogniem, nie pozwalając im na oderwanie się. Na komendę (sygnał) ładuje się na KTO i atakuje w nakazanym kierunku. KTO po opanowaniu obiektu ataku przez piechotę, wykorzystując ukrycia terenowe, przemieszcza się skokami za drużyną, wspierając jej walkę. Ustalonymi sygnałami piechota wskazuje środki ogniowe przeciwnika do zwalczania przez broń pokładową KTO Rys. Manewr parą żołnierzy Rys. Manewr sekcją w parach

47 Rys. Manewr drużyną w sekcjach

48 Rys. Manewr drużyną po spieszeniu z wozu 48

49 49 REAKCJA NA KONTAKT BOJOWY DRUŻYNY W SZYKU PIESZYM Opis sytuacji Sygnał Działanie Drużyna znajduje się OGIEŃ na 2- Żołnierze natychmiast zajmują najbliższe, w marszu. Przeciwnik giej! dogodne stanowiska ogniowe. Drużyna otworzył w kierunku natychmiast odpowiada ogniem. drużyny ogień z broni strzeleckiej. Przeciwnik prowadzi ogień, drużyna odpowiada ogniem. Dowódca jest w stanie wskazać część pozycji przeciwnika oraz zidentyfikować siły i środki ogniowe przeciwnika. DRUGA SEKCJA NA PRAWO! LINIA NA 2-gą! Zadania ogniowe, Komendy ogniowe Drużyna przeformowuje się w kierunku przeciwnika, tworząc na komendę dowódcy odpowiedni szyk zapewniając jednocześnie ubezpieczenie z pozostałych kierunków. Żołnierze utrzymują stały kontakt wzrokowy lub słowny ze swoimi sąsiadami z prawej i lewej strony meldują ewentualne straty. Każdy żołnierz jest zobowiązany do udzielenia pomocy najbliżej znajdującemu się, porażonemu koledze. W tym przypadku melduje on o rannym aby inny żołnierz wskazany przez dowódcę drużyny mógł mu zapewnić ubezpieczenie - w trakcie udzielania pomocy - z kierunku zagrożenia. Dowódca drużyny, jeśli jest to możliwe, melduje przełożonemu kontakt bojowy. Jeżeli drużyna działa w składzie plutonu, dowódca plutonu może podjąć decyzję o wzmocnieniu ogniem przez inną drużynę plutonu. Drużyna prowadzi kontrolowany i kierowany ogień. Bezwzględnie meldują o zużyciu połowy (lub więcej) amunicji. Dowódca drużyny decyduje czy może pozostać w kontakcie z przeciwnikiem i może osiągnąć przewagę w walce (wykonuje wtedy procedurę ATAKU), czy też musi natychmiast zerwać z nim kontakt i wycofać się (wykonuje procedurę ZERWANIA KONTAKTU). Swoją decyzję melduje przełożonemu i rozpoczyna manewr.

50 50 WYKONANIE ATAKU DRUŻYNY W SZYKU PIESZYM Opis sytuacji Sygnał Działanie Dowódca drużyny Zadania ogniowe, Drużyna prowadzi kontrolowany i zdecydował, że może Komendy kierowany ogień. pozostać w kontakcie ogniowe Wszyscy żołnierze przygotowują się do bojowym z ataku przeciwnikiem i może osiągnąć PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO ATAKU! przewagę w walce. Otrzymał rozkaz bądź podjął decyzję o wykonaniu ataku. Drużyna wykonuje atak sekcjami bądź parami w sekcjach, krótkimi skokami w kierunku pozycji przeciwnika lub we wskazanym kierunku i na wskazaną linię. KIERUNEK., NA LINIĘ, PIERWSZA SEKCJA UBEZPIECZA, DRUGA DO ATAKU NAPRZÓD! (I SPOSÓB) KIERUNEK., NA LINIĘ, PARAMI W SEKCJACH, PIERWSZA SEKCJA UBEZPIECZA, DRUGA DO ATAKU NAPRZÓD! (II SPOSÓB) I SPOSÓB: Pierwsza sekcja prowadzi ogień, druga wykonuje skok. Po wykonaniu skoku, dowódca drugiej sekcji melduje GOTÓW, skok wykonuje sekcja pierwsza. II SPOSÓB: Pierwsza sekcja prowadzi ogień, druga wykonuje skok w parach. Po wykonaniu skoku, dowódca drugiej sekcji melduje GOTÓW, skok wykonuje sekcja pierwsza parami. Manewr jest gwałtowny i agresywny. Ogień jest prowadzony przez cały czas manewru. Szyk jest utrzymywany przez cały czas manewru. Przeciwnik zostaje zniszczony lub wycofał się. Drużyna zachowuje zdolność bojową, zajmuje linię końcową ataku. Dowódca drużyny poprawia szyk i melduje przełożonemu.

51 51 ZERWANIE KONTAKTU BOJOWEGO PRZEZ DRUŻYNĘ W SZYKU PIESZYM Opis sytuacji Sygnał Działanie Dowódca drużyny PRZYGOTOWAĆ Drużyna prowadzi kontrolowany i zdecydował, że w SIĘ DO kierowany ogień. wyniku przewagi WYCOFANIA! Wszyscy żołnierze przygotowują się do ogniowej przeciwnika wycofania musi zerwać z nim kontakt lub drużyna poniosła straty. Otrzymał rozkaz bądź podjął decyzję o zerwaniu kontaktu. Drużyna wycofuje się sekcjami bądź parami w sekcjach, krótkimi skokami w kierunku dogodnym do zerwania kontaktu lub we wskazanym kierunku i na wskazaną linię. KIERUNEK., NA LINIĘ, PIERWSZA SEKCJA UBEZPIECZA, DRUGA WYCOFANIE! (I SPOSÓB) KIERUNEK., NA LINIĘ, PARAMI W SEKCJACH, PIERWSZA SEKCJA UBEZPIECZA, DRUGA WYCOFANIE! (II SPOSÓB) I SPOSÓB: Pierwsza sekcja prowadzi ogień, druga wykonuje skok do tyłu. Po wykonaniu skoku, dowódca drugiej sekcji melduje GOTÓW, skok wykonuje sekcja pierwsza. II SPOSÓB: Pierwsza sekcja prowadzi ogień, druga wykonuje skok do tyłu w parach. Po wykonaniu skoku, dowódca drugiej sekcji melduje GOTÓW, skok wykonuje sekcja pierwsza parami. Może być zastosowane maskowanie manewru poprzez zadymienie. Ogień jest prowadzony przez cały czas manewru. Szyk jest utrzymywany przez cały czas manewru. Przeciwnik nie powinien mieć możliwości wykonania pościgu. Drużyna zajmuje bezpieczną linię końcową wycofania. Dowódca drużyny poprawia szyk i melduje przełożonemu.

52 52 REAKCJA NA KONTAKT BOJOWY DRUŻYNY NA WOZIE BOJOWYM Opis sytuacji Sygnał Działanie Drużyna znajduje się OGIEŃ na 2- Wóz bojowy zmniejsza prędkość, w marszu. Przeciwnik otworzył w kierunku drużyny. giej! DRUŻYNA na 2- gą Z WOZU! żołnierze spieszają się. Wóz bojowy odpowiada ogniem zwracając się przodem do przeciwnika. Przeciwnik prowadzi ogień, drużyna odpowiada ogniem. Dowódca jest w stanie wskazać część pozycji przeciwnika oraz zidentyfikować siły i środki ogniowe przeciwnika. DRUGA SEKCJA NA PRAWO! LINIA NA 2-gą! Zadania ogniowe, Komendy ogniowe Drużyna przeformowuje się w kierunku przeciwnika, tworząc na komendę dowódcy odpowiedni szyk zapewniając jednocześnie ubezpieczenie z pozostałych kierunków. Spieszeni żołnierze utrzymują stały kontakt wzrokowy lub słowny ze swoimi sąsiadami z prawej i lewej strony meldują ewentualne straty. Każdy żołnierz jest zobowiązany do udzielenia pomocy najbliżej znajdującemu się, porażonemu koledze. W tym przypadku melduje on o rannym aby inny żołnierz wskazany przez dowódcę drużyny mógł mu zapewnić ubezpieczenie - w trakcie udzielania pomocy - z kierunku zagrożenia. Dowódca drużyny melduje przełożonemu kontakt bojowy. Jeżeli drużyna działa w składzie plutonu, dowódca plutonu może podjąć decyzję o wzmocnieniu ogniem przez inną drużynę plutonu. Drużyna prowadzi kontrolowany i kierowany ogień. Bezwzględnie meldują o zużyciu połowy (lub więcej) amunicji. Dowódca drużyny decyduje czy może pozostać w kontakcie z przeciwnikiem i może osiągnąć przewagę (wykonuje wtedy procedurę ATAKU), czy też musi natychmiast zerwać z nim kontakt i wycofać się (wykonuje procedurę ZERWANIA KONTAKTU). Swoją decyzję melduje przełożonemu i rozpoczyna manewr.

53 53 REAKCJA NA NAPOTKANIE POLA MINOWEGO PRZEZ DRUŻYNĘ W SZYKU PIESZYM Opis sytuacji Sygnał Działanie Drużyna znajduje się MINA! Następuje uruchomienie procedury ZOMZ (Z- zatrzymaj się; O-oceń sytuację; M- w marszu. Jeden z DRUŻYNA melduj; Z-zadziałaj) żołnierzy przedniej STÓJ! Wszyscy żołnierze pozostają na swoich miejscach, ubezpieczając się okrężnie sekcji wszedł na minę. prowadzą obserwację; Jest ranny ale jego stan jest stabilny. Sytuacja pozwala na ewakuację rannego z pola minowego. TRÓJKA DOKONAĆ EWAKUACJI! DRUGA DRUŻYNA PO ŚLADACH, WYCOFANIE! Dowódca drużyny wskazuje żołnierza, który dokona ewakuacji rannego. Dowódca drużyny, jeśli jest to możliwe, melduje przełożonemu straty po wejście na minę. Ocenia, czy drużyna może wycofać się po śladach. Jeżeli nie to wyznacza kolejnego żołnierza, który dokonuje sprawdzenia w poniższy sposób drogi ewakuacji dla drużyny. Wskazany żołnierz dokonuje sprawdzenia drogi od swojego miejsca do miejsca przebywania rannego. Etapami, metodycznie dokonuje sprawdzenia wybranej, najkrótszej drogi w kierunku rannego. Każdy etap składa się z następujących czynności: 1) Poszukiwanie odciągów oraz wystających elementów prętowych zapalnika; 2) Za pomocą przedmiotów podręcznych (wycior, bagnet) pod kątem 30 do podłoża sprawdza podłoże nakłuwając je na głębokość ok. 15 cm; 3) Oznaczenie przebytej drogi (np. za pomocą kolorowego sprayu, pudru do stóp). Sprawdzenia można dokonać na całej długości drogi (jeżeli ewakuację trzeba przeprowadzić czołganiem) lub sposobem tzw. placków, gdzie sprawdzone zostają tylko oddalone od siebie kwadraty o wymiarach ok. 50 cm X 50 cm. Po dotarciu do rannego należy sprawdzić teren wokół niego aby móc mu w sposób bezpieczny dla siebie udzielić pomocy. Następnie udziela mu pomocy wg procedur udzielania pierwszej pomocy. Transportuje rannego do miejsca z którego rozpoczął sprawdzenie drogi. Jeżeli jest to możliwe to drużyna wycofuje się po śladach jeżeli lub po sprawdzonej drodze w bezpieczne miejsce.

54 Działania opóźniające Działania opóźniające są jednym z rodzajów walki. Obejmują one wiele kolejnych starć o charakterze obronnym i zaczepnym, często stosowany manewr oraz działania osłabiające potencjał przeciwnika, których celem jest powstrzymywanie jego natarcia. Istotą działań opóźniających jest unikanie przewlekłych walk przez stawianie nacierającym oporu na kolejnych liniach opóźniania oraz niedopuszczanie do rozstrzygających starć. W działaniach opóźniających szczególnie ważne są następujące czynniki: rozpoznanie i wykorzystanie skutków walki elektronicznej; połączenie manewru i siły ognia; teren, przestrzeń i czas; aktywność i różnorodność oddziaływania na przeciwnika; podtrzymywanie swobody działania; ochrona i obrona; pozorowanie. Pluton zmechanizowany (drużyna) może być użyty do uczestniczenia w działaniach opóźniających na kierunku w składzie kompanii. Zadaniem jego jest obrona punktu oporu, w ramach linii opóźniania (przedniej, pośredniej, końcowej). Trwałość i aktywność obrony zapewnić ma utrzymanie zajmowanego punktu oporu i wykonanie zadania. Obsługi broni zespołowej i żołnierze mają uporczywie bronić tego, co zostało określone im w zadaniu bojowym. W wypadku natarcia przeważających sił przeciwnika, na komendę lub sygnał dowódcy, opuszczają zajmowane stanowiska lub punkty oporu i zajmują nowe na kolejnej linii opóźniania w głębi ugrupowania Sposoby prowadzenia działań opóźniających Zadania wykonywane będą głównie za pomocą dobrze zaplanowanego i elastycznie realizowanego ognia. Oddziaływanie ogniowe powinno odbywać się już przed pierwszą linią opóźniania by wydłużyć czas i zmniejszyć siłę uderzenia przeciwnika. Pluton w działaniach w tym etapie może wykonywać zasadzki i bronić zapór inżynieryjnych na drogach przemarszu kolumn i przechodzenia w ugrupowanie bojowe do natarcia. W połączeniu z minowaniem dogodnych odcinków terenu powinien zapewnić sobie dogodne warunki do zmiany punktów i stanowisk oporu na kierunku opóźniania. Właściwe wykorzystanie naturalnych przeszkód terenowych poprzez wykonywanie niszczeń, pożarów, zatopień, powinno pomagać w rozbijaniu poszczególnych części ugrupowania bojowego nacierającego przeciwnika. Podczas prowadzenia działań opóźniających, pluton walczący w składzie kompanii, a w niektórych wypadkach samodzielnie zależnie od zaistniałej sytuacji, będzie bronił się, wycofywał lub nacierał w składzie większego pododdziału wykonującego kontratak lub wzmacniającego opór na zagrożonym kierunku.

55 55 Działania opóźniające, w zależności od składu i możliwości bojowych przeciwnika oraz własnych pododdziałów, celu prowadzonych walk i warunków terenowych, są najczęściej prowadzone trzema metodami: ciągłej walki; przekraczania kolejnych linii opóźniania oraz metodą kombinowaną. DZIAŁANIA OPÓŹNIAJĄCE Rod zaj e Ciągłe Przemienne Kombinowane Metody pro wadzeni a Obsadzania kolejnych rubieży Przekraczania Kombinowana Rys Podział działań opóźniających Rodzaje i metody prowadzenia działań opóźniających Opóźnianie ciągłe realizowane będzie metodą obsadzania kolejnych linii opóźniania. W tym wypadku pododdziały przeznaczone do prowadzenia opóźniania prowadzą ciągłą walkę z przeciwnikiem na kolejnych liniach oporu. Opóźnianie natarcia jak i uniemożliwianie pościgu realizowane jest przez te same pododdziały. Przejście na kolejne linie opóźniania odbywa się pod jego bezpośrednim oddziaływaniem. Jednocześnie z odpieraniem powietrzno-lądowych ataków, likwidowaniem skutków ogniowego i elektronicznego oddziaływania, pododdziały wychodzą z walki i wykonując manewr zajmują punkty oporu na kolejnej linii opóźniania. W takich warunkach odbywać się będzie organizowanie systemu ognia, uzupełnianie środków materiałowych oraz odtwarzanie zdolności bojowej. Opóźnianie ciągłe prowadzone metodą obsadzania kolejnych rubieży

56 56 Opóźnianie przemienne prowadzone metodą przekraczania, polega na zajmowaniu kolejnych linii opóźniania przez pododdziały, które opuściły pierwszą linię i przystąpiły do organizowania obrony na kolejnej w głębi. Walkę zaś z przeciwnikiem rozpoczęły prowadzić te, które wcześniej zajęły punkty obrony na tej linii opóźniania. Stwarza to korzystne warunki organizowania walki w głębi. W ten sposób przeciwnik w czasie natarcia napotyka na zawsze silną obronę i zmuszony jest do pokonywania kolejnej linii obrony, co zmusza go do rozpoczęcia nowych przygotowań, a tym samym utraty czasu na rozwijanie się do ataku. Pododdziały zaś w głębi realizują czynności związane z organizacją walki na zajętej rubieży terenowej. Metoda ta określana jest dość często jako szufladkowanie. Opóźnianie przemienne prowadzone metodą przekraczania Opóźnianie kombinowane prowadzone metodą kombinowaną jest połączeniem poprzednich sposobów walki z przeciwnikiem. Dzięki temu można przygotować się do zwalczania go w warunkach braku wyraźnie zarysowującego się głównego kierunku jego działania. W toku walki, gdy poznany zostanie już kierunek natarcia, wykonany manewr pododdziałami zapewni obsadzenie zagrożonego kierunku i wzmocnienie w ten sposób obrony tam, gdzie przeciwnik skierował swoje główne siły.

57 57 Rys.7.4. Opóźnianie kombinowane prowadzone metodą kombinowaną 3.4. Drużyna zmotoryzowana w szczególnych sytuacjach bojowych (działanie drużyny podczas natknięcia się na pola minowe, ostrzał bronią ppanc, opuszczanie transportera przez załogę) Działanie załogi transportera podczas natknięcia się na pola minowe W wypadku napotkania przez załogę pól minowych przeciwnika, należy zastosować się do głównych, poniższych założeń: Jeżeli rozpoznano przeciwnika, który osłania zaporę minową ogniem, należy natychmiast otworzyć do niego ogień z broni pokładowej, zwłaszcza, gdy znajduje się na bliskiej odległości; Po ustawieniu zasłony dymnej, manewr wycofania, bądź manewr do najbliższego ukrycia wykonywać w miarę możliwości po istniejących śladach; Meldować dowódcy plutonu o miejscu i rodzaju zapory. Pamiętaj: Przy napotkaniu zapory inżynieryjnej: - prowadź ogień, - maskuj dymem, - wycofaj się do najbliższego ukrycia, - Melduj! W przypadku wcześniejszego wykrycia / rozpoznania zapory, dowódca drużyny (transportera) melduje dowódcy plutonu, bądź w sieci kompanijnej: (Kryptonim lub okólnik).. tu ALFA 11, Uwaga!!, Zapora. (typ; pole minowe, zawała itd.) lub kodem. W przypadku, gdy jeden z transporterów najedzie na minę, pozostałe transportery w zależności od sytuacji powinny najczęściej: Zapewnić osłonę ogniem załodze uszkodzonego transportera; Wycofać się do najbliższego ukrycia wykorzystując w miarą możliwości istniejące ślady; Prowadzić obserwację zwłaszcza tych wycinków terenu, z których przeciwnik osłania pole minowe ogniem. W przypadku, gdy w wyniku wybuchu miny transporter traci możliwość dalszej jazdy, załoga: prowadzi dalszą obserwację pola walki i zwalcza wykryte cele; stawia zasłonę dymną, jeżeli sytuacja tego wymaga, realizuje zadania samopomocy i ewakuacji rannych, dowódca ustala i melduje rodzaj i zakres uszkodzeń transportera, przygotowuje transporter do ewakuacji z pola walki.

58 58 drużyna zmotoryzowana spiesza się zajmuje stanowiska i zwalcza wykryte cele osłaniając działanie załogi transportera. W czasie kontroli uszkodzeń transportera, załoga, jeżeli koniecznym jest opuszczenie go, zwraca uwagę, aby poruszać się po istniejących śladach. Najczęściej miny przeciwpancerne ustawiane są wspólnie z pewną ilością min przeciwpiechotnych, co stanowi dodatkowe zagrożenie po opuszczeniu transportera. Ze względu na czas, oraz ilość środków, jaką trzeba użyć, zapory przekraczane będą tylko w wyjątkowych przypadkach. Najczęściej jednak (głównym sposobem) pokonania zapory inżynieryjnej, jest jej obejście. Zaporę przekracza się (wykonuje przejścia) wtedy, gdy obezwładniono przeciwnika, który broni zaporę (osłania ogniem). Do tego typu przedsięwzięcia wymagane jest ścisłe współdziałanie kilku transporterów, pododdziałów czołgów i saperów. W wyjątkowych przypadkach transporter może wykonywać przejście w zaporze inżynieryjnej lub ją unieszkodliwiać za pomocą ognia armaty (należy mieć na myśli narzutowe pola minowe, które wszystkie pododdziały zobowiązane są przekraczać). Wiąże się to jednak z dużym zużyciem amunicji, dlatego sposób taki należy traktować jako szczególny, wykonywany na rozkaz przełożonego Działanie załogi transportera podczas ostrzału bronią przeciwpancerną Broń przeciwpancerna (PPK) stwarza ogromne zagrożenie z dużej odległości, z którymi na współczesnym polu walki należy się szczególnie liczyć. Pamiętaj: Obserwując pole walki, każdorazowo należy ocenić możliwość oddziaływania przez przeciwnika bronią przeciwpancerną. W przypadku oddziaływania (ataku) bronią przeciwpancerną, załoga musi mieć na uwadze, że: lot pocisku kierowanego podczas ostrzału jest trudny do zaobserwowania; pociski mogą być odpalane z dużych odległości dochodzących nawet do 5000m, tak z pojazdów, jak i z pokładów śmigłowców bojowych; śmigłowce bojowe wykonują szybkie ataki spoza ukryć terenowych na większe odległości, po czym zazwyczaj natychmiast zmieniają pozycję do kolejnego uderzenia (czas zawisu od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund); podczas ataku ppanc, śmigłowce pozostają w zawisie na pozycji bojowej w celu wskazania i oznaczenia celu i prowadzenia pocisku; stanowiska strzelców granatników, czy spieszone obsługi ppk, są trudne do rozpoznania powyżej odległości 80m; w rejonach pokrytych, kanalizujących ruch, atak bronią ppanc piechoty (granatniki) najczęściej połączony jest z ogniem karabinów maszynowych; działanie broni ppanc wspiera najczęściej działanie czołgów (BWP, transporterów) przeciwnika;

59 59 Przez odpowiednie działanie, drużyna może zminimalizować skutki uderzenia bronią przeciwpancerną, dlatego też: zawsze należy liczyć się z możliwością ataku ppanc, zwłaszcza w terenie otwartym i w warunkach dobrej widoczności; poruszać się w taki sposób, aby na ewentualny ostrzał narażona była jak najmniejsza powierzchnia transportera; wykorzystywać rzeźbę terenu i wszelkie przeszkody terenowe aby zminimalizować czas przebywania w strefach umożliwiających przeciwnikowi prowadzenie ognia przeciwpancernego (strefy głębokiego wglądu w teren); ograniczać przeciwnikowi skuteczny ogień, poprzez wykorzystywanie zakrzaczeń, pojedynczych zabudowań i drzew w czasie manewrów, przystanków, postojów; jednocześnie skupiać ogień na przeciwpancernym środku ogniowym przeciwnika, współdziałając z sąsiadami. Strefy odkryte, zwłaszcza głębokiej obserwacji, gdy wynoszą więcej niż 200m, należy pokonywać manewrując pomiędzy okryciami, każdorazowo czas przystanku nie powinien przekraczać 15 sekund (15 sekund określa czas wykonania zadania ogniowego przez KTO). W czasie ostrzału bronią przeciwpancerną (kierowany pocisk ppanc, ogień granatników), bądź w przypadku rozpoznania prowadzenia pocisku w kierunku własnych sił: załoga stawia zasłonę dymną przy wykorzystaniu wyrzutni granatów; zatrzymuje natychmiast transporter, po czym; manewruje transporterem w bok do najbliższego ukrycia, zasłony terenowej, itp; dowódca transportera (drużyny) ostrzega pozostałe transportery w plutonie (sieci dowódcy kompanii). Jeżeli sytuacja nie pozwala na podjęcie walki, należy na dużej prędkości wyjść ze strefy ostrzału przeciwpancernego, zwłaszcza, gdy prowadzony jest bronią ppanc piechoty na mniejszych odległościach Działanie po opuszczeniu transportera. Drużyna opuszcza transporter (spiesza się) tylko w przypadku pożaru wozu, bądź w przypadku uszkodzenia uniemożliwiającego poruszanie w strefie rażenia ogniem przeciwnika. Załoga (drużyna) opuszcza transporter na rozkaz dowódcy transportera (drużyny) tak szybko, jak to możliwe. Dowódca w zadaniu do opuszczenia alarmowego transportera podaje: - kolejność opuszczania transportera przez poszczególnych jej członków; - wyposażenie, które należy zabrać; - kierunek (punkt) zbiórki drużyny po spieszeniu. W czasie alarmowego opuszczania KTO należy zabrać ISOPS, broń osobistą (zespołową km UKM 2000), granaty ręczne, dane radiowe, szkice (mapy, jeśli takie posiada). W czasie, gdy ogień przeciwnika nie pozwala na bezpieczne opuszczenie transportera włazem działonowego, kierowcy i dowódcy, załoga spiesza się przez przedział desantowy, osłaniana przez drużynę zmotoryzowaną

60 60 W przypadku rannych członków drużyny, należy ewakuować ich z transportera w pierwszej kolejności. W przypadku zagrożenia ogniem bezpośrednim przeciwnika, zwłaszcza z broni maszynowej, przed opuszczeniem transportera należy osłonić go zasłoną dymną. Pod osłoną dymu, drużyna pośpiesznie opuszcza transporter i przemieszcza się do najbliższego ukrycia. Za zebranie drużyny odpowiada dowódca, który upewnia się co do jej stanu, ocenia położenie i sytuację: w zakresie dalszego działania drużyny (np: gdzie udzielić pomocy rannym, gdzie (jak) wejść w kontakt z inną drużyną (własnym KTO), środki pierwszej pomocy, środki transportowe, bądź pomoc sanitarna w miejscu ukrycia); jakie podjąć kroki w stosunku do transportera (np: zniszczenie, przygotowanie do holowania (ewakuacji technicznej), ubezpieczenie przed przeciwnikiem naziemnym i powietrznym, maskowanie; co należałoby jeszcze podjąć z transportera, dodatkowy sprzęt (np: karabin maszynowy, dodatkowa amunicja strzelecka, radiostacja, inne wyposażenie osobiste); w jaki sposób szukać kontaktu z własnym pododdziałem (wojskami). Każda drużyna w razie napotkania spieszonej drużyny, zobowiązana jest zameldować o tym dowódcy plutonu. W miarę możliwości powinna udzielić niezbędnej pomocy i ochrony spieszonym żołnierzom, mając na uwadze realizację zadania własnego.

61 3.7 Działanie pustynne i realizowane w warunkach ekstremalnie gorących. Pustynie ogólna charakterystyka. Mapa pustyń (źródło Internet). Pustynia teren pozbawiony zwartej szaty roślinnej na skutek małej ilości opadów (do 200 mm rocznie), gdzie występują wysokie temperatury powietrza (średnie około +30 C, ekstremalne do +50 C, nocą dochodzą do 0 C) i znaczne ich amplitudy dobowe. Teren charakteryzuje się stałym deficytem wilgotności oraz silnym nasłonecznieniem. Roślinność jest uboga i nie zajmuje więcej niż 10% powierzchni. Najwięcej roślinności występuje w oazach. Wyróżnia się pustynię piaszczystą, żwirową i skalistą. Pustynie właściwe występują głównie w strefie zwrotnikowej: w Afryce Północnej i Południowej, na Bliskim Wschodzie, w Ameryce Południowej i centralnej Australii, a także w strefie podzwrotnikowej, np. w Azji Środkowej czy Ameryce Północnej. Teren kluczowy Jeżeli podłoże uniemożliwia poruszania się KTO terenem kluczowym stają się drogi, skrzyżowania które zapewnia kontrole obszaru. Analizując wcześniejsze konflikty zbrojne, na pustyni walczy się o linie komunikacyjne, ujęcia wody, lotniska, porty, osiedla ludzkie (wioski, miasta). Utrzymanie terenu pustynnego nie będzie miało wpływu na ostateczny wynik walki. Charakterystyka wybranych zjawiska atmosferycznych i form terenowych.

62 Rys. Zdjęcie własne, Internet Wadi. Koryto cieku wodnego na ogół suche przez cały rok. Przekraczanie wadi w pewnych porach roku może być niebezpieczne z powodu nieoczekiwanych gwałtownych powodzi. Takie gwałtowne powodzie są przyczyną wielu zgonów rocznie w Ameryce Północnej i wielu na Bliskim krajów wschodnich. Cechy wadi działające na naszą korzyść: możliwość maskowania ruch ochrona przed rozpoznaniem z powietrza dobre miejsce na organizowanie postoju Cechy wadi działające na naszą nie korzyść: możliwość maskowania ruch przeciwnika zapewnia przeciwnikowi ochroną przed ostrzałem w trakcie ucieczki i możliwość szybkiego manewru szczególnie gdy wykorzystuje motocykle ograniczenie możliwości pokonywania terenu na przełaj ze względu na wysokie skarpy możliwość zaminowania przejazdów przez wadi kanalizujących ruch Burza piaskowa. W trakcie burzy piaskowej prowadzenie jakichkolwiek działań taktycznych może przynieś więcej szkód niż korzyści. Burza może pojawić się nagle, i ograniczyć widoczność praktycznie do zera. Po jej ustaniu należy pamiętać o usunięciu piasku który mógł dostać się do wieży w celu uniknięcia uszkodzenia zespołu podajnika i innych elementów ruchomych wieży. Obowiązkowo wyczyścić broń strzelecką w szczególności przewód lufy, komorę nabojową, komorę zamkową.

63 Zdjęcie własne. Adaptacja do wysokiej temperatury: Aklimatyzacja to fizjologiczna reakcja adaptacyjna, do której u normalnej osoby dochodzi w 7-14 dni od czasu rzpoczęcia pracy w otoczeniu o wysokiej temperaturze. Polega ona na wcześniejszym poceniu się, zwiększeniu objętości wydzielanego potu, zmniejszeniu w wydzielanym pocie stężenia elektrolitów. W tropiku suchym 80% poprawy efektywności termoregulacji uzyskuje się w pierwszych 7 10 dniach. Wysiłek fizyczny w wymiarze minut dziennie - średnio intensywny znacznie przyspiesza i ułatwia aklimatyzację. Wpływ warunków pustynnych i wysokich temperatur na KTO Wysoka temperatura panująca na pustyni jest surowym sprawdzianem dla układu chłodzenia silnika i układu zasilania powietrzem. Przy temperaturze powietrza sięgającej prawie 30 0 C nawet niewielkie niedomagania dadzą znać o sobie i mogą być przyczyną przegrzania silnika. Podstawową obsługę można wykonać samodzielnie, ponieważ są to czynności bardzo proste. Dzięki zamontowanym czujnikom kierowca ma stały wgląd na parametry pracy silnika co umożliwia mu natychmiastową reakcję w przypadku wystąpienia awarii. Przegląd trzeba rozpocząć od sprawdzenia poziomu płynu chłodzącego w zbiorniczku wyrównawczym. Dolewkę można zrobić dopiero po ostygnięciu silnika, ponieważ płyn jest pod ciśnieniem i otwarcie przy nagrzanym układzie grozi poparzeniem. Niewielkie braki płynu chłodzącego są dopuszczalne. Gdy ubytek jest znaczny świadczy to o nieszczelności, którą dość łatwo zlokalizować,

64 ponieważ miejsce wycieku jest zabarwione na biało. Potencjalnym miejscem nieszczelności jest chłodnica, ale należy sprawdzić także przewody gumowe, pompę i nagrzewnicę. Nieszczelny może być również termostat, który steruje ilością przepływającej cieczy chłodzącej. W przypadku uszkodzenia termostatu w pozycji zamkniętej silnik przegrzeje się po kilku kilometrach. Można się wówczas ratować włączeniem na maksimum nagrzewnicy i wentylatora dmuchawy. Oczywiście zabieg ten nie pozwoli normalnie kontynuować jazdy, ale przynajmniej będzie można dotrzeć do czołówek remontowych. Również od jakości płynu zależy skuteczność chłodzenia. Zalanie układu samym koncentratem nie jest dobre, ponieważ zdolność odprowadzania ciepła przez taki płyn jest zdecydowanie mniejsza niż takiego samego, ale wymieszanego z wodą we właściwej proporcji. Skuteczność chłodzenia zależy także od czystości chłodnicy, która po kilku latach może być bardzo zanieczyszczona owadami lub błotem. Wyciek z układu w postaci jednej kropli na sekundę powoduje utratę 26l w ciągu 24h. Czyszczenie trzeba przeprowadzać ostrożnie, aby nie uszkodzić delikatnych rdzeni. Ważna rolę pełnią wentylatory, więc koniecznie trzeba sprawdzić ich działanie. Włączają się one cyklicznie i zapobiegają przegrzaniu układu. Jeśli nie pracują, można bardzo łatwo zlokalizować przyczynę. Pierwszym krokiem będzie sprawdzenie bezpieczników. Gdy są dobre, wystarczy znaleźć włącznik termiczny wentylatora (najczęściej w głowicy) i zmostkować go. Gdy wówczas uruchomi się wentylator, to znaczy, że uszkodzony jest włącznik. Kolejnym i ostatnim już punktem do sprawdzenia jest pasek klinowy, napędzający pompę wodną. Jeśli będzie zbyt luźny to i skuteczność chłodzenia będzie mniejsza. Należy zwrócić uwagę na system napędu wieży i nie eksploatować jej w trybie pełnej stabilizacji bez potrzeby ze względu na przegrzewanie się silników elektrycznych. Sprzęt łączności należy obsługiwać częściej niż w warunkach europejskich, zbierające się zabrudzenia na elementach stykowych powoduje jego nieprawidłowe działanie. Wpływ temperatury na człowieka Pod wpływem długotrwałego nasłonecznienia, wysokiej temperatury powietrza oraz odwodnienia organizmu może wystąpić udar cieplny. Podejrzenie udaru cieplnego występuje w sytuacji kiedy: żołnierz wykonywał duży wysiłek fizyczny w warunkach wysokiej temperatury otoczenia; jest zmęczony, zdezorientowany lub nieprzytomny; jego skóra jest czerwona i sucha Objawy lekkiego porażenia słonecznego:

65 obfite pocenie się i uczucie pragnienia; zawroty głowy, ból głowy; poczucie osłabienia; przyśpieszony oddech, zblednięcie; nudności, wymioty. Objawy ciężkiego udaru cieplnego: są podobne objawy, jak w opisanej na wstępie lekkiej postaci udaru, ale pocenie się jest mniejsze lub całkowicie ustaje; gorąca, zaczerwieniona skóra, spuchnięte oczy; niepokój, dezorientacja, zaburzenia świadomości; bardzo szybkie tętno i szybki wzrost gorączki powyżej 40 stopni C; mogą wystąpić skurcze mięśni kończyn, brzucha lub pleców, drgawki; utrata przytomności, zatrzymanie krążenia. Pierwsza pomoc dla żołnierza z udarem cieplnym 1. Usuń go z pod działania wysokiej temperatury; 2. zdejmij nadmiar odzieży; 3. połóż go i unieś mu kończyny dolne; 4. schładzaj powierzchnię ciała wodą; 5. zapewnij dostęp świeżego powietrza; 6. jeżeli jest przytomny podawaj zimne płyny do picia. Są to czynności, które powinien umieć zrobić każdy żołnierz w ramach pomocy wzajemnej na polu walki. Higiena osobista jest krytyczna warunkiem dla dobrej kondycji fizycznej żołnierzy. Brak dobrego zaplecza sanitarnego i brak nadzoru powoduje więcej strat niż walka. Większość strat ZSSR w Afganistanie była spowodowana złymi warunkami sanitarnymi, marszałek Rommel w 1942 stracił 28,400 w trakcie operacji pustynnych z tych samych powodów. Wysokie standardy dotyczące higieny osobistej muszą być zachowane. Jeżeli jest dostępna bieżąca woda należy golić się i myć codziennie, w wypadku braku wody codziennej higieny osobistej można dokonywać przy pomocy: wilgotnych chusteczek higienicznych, baby powder, gąbek, wilgotnych ręczników. Nie należy lekceważyć nawet najmniejszych ran i zadrapań. Dodatkowo trzeba przestrzegać wszystkich nakazów i zakazów określonych przez służby medyczne.

66 Nie można zapomnieć także o pozbywaniu się śmieci i problemów związanych z lekceważeniem tego zagadnienia takich jak pojawienie się owadów i dzikich zwierząt z całą gamą towarzyszących im bakterii. Odwodnienie Obowiązkiem każdego żołnierza jest dbanie o prawidłowy poziom nawodnienia organizmu, najprostszym sposobem jest kontrola barwy moczu (kolor ciemno żółty oznacz że jesteś odwodniony). Powinno się pić płyny nawet jeżeli nie czuje się pragnienia. Pić tylko wodę butelkowaną i z pewnych źródeł, a w przypadku braku czystej wody używać filtrów lub chemicznych środków odkażających. Żołnierze powinni być przeszkoleni by nie marnować wody w szczególności podczas działania w dużej odległości od bazy lub innego źródła wody. Umundurowanie. Zasady: Mundur powinien być luźny Mundur powinien osłaniać przed promieniowaniem słonecznym (na części odsłonięte używaj kremu z filtrami) Noś kapelusz i okularu przeciwsłoneczne Nie podwijaj rękawów Miej przy sobie bandanę na wypadek burzy piaskowej w celu ochrony szyi i twarzy Zmieniaj często skarpetki Buty zużywają się bardzo szybko jeżeli działasz na kamienistym podłożu. Dobierając obuwie weź pod uwagę czy teren jest piaszczysty czy kamienisty. Noś rękawiczki taktyczne Zdjęcie własne.

67 Działanie drużyny plutonu piechoty zmotoryzowanej w obronie w warunkach pustynnych i ekstremalnie gorących Podstawowe zasady. 1. Obrona liniowa nie ma sensu. 2. Nasycenie terenu różnego rodzaju polami minowymi. 3. Dążenie do wczesnego rozpoznania przeciwnika. 4. Utrzymanie zdolności do wykonania szybkiego manewru. Dobrze przygotowana pozycja obronna daje możliwość pełnego wykorzystania uzbrojenia. Stanowisko oporu drużyny powinno mieć wyznaczony dokładnie sektor ognia, co umożliwi prowadzenie intensywnego i zorganizowanego ognia oraz udzielenia wsparcia ogniowego sąsiadom. Okopy muszą być zamaskowane, aby były niewidoczne z ziemi i powietrza. Przy wyborze miejsca na okopy i transzeje należy wziąć pod uwagę wiele czynników, czasami stojących ze sobą w sprzeczności. Wybranie miejsce powinno zapewniać dobry sektor obserwacji i ostrzału. Głównym zagrożeniem dla okopanego żołnierza piechoty są pociski artyleryjskie rozrywające się nad ziemią, dlatego należy pamiętać żeby pokrycie schronu miało co najmniej 45 cm grubości. Przed okopami należy usypać przedpiersie o wysokości nie większej niż 50 cm. Należy wtedy zostawić przejścia i luki w celu zapewnienia dostępu do okopu, możliwość prowadzenia ognia z broni przeciwpancernej, gdzie występuje strumień gazów wylotowych oraz rzutu granatem. Należy przygotować ziemię wokół okopu pod względem unoszenia się pyłu podrywanego z ziemie w wyniku otwarcia ognia. Zapylenie powstałe w ten sposób skutecznie ogranicza widoczność i wpływa negatywnie na celność prowadzenia ognia, dodatkowo demaskuje stanowiska ogniowe. Ta zasada dotyczy również KTO gdzie piasek i pył zebrany na pancerzu może oślepić załogę. Jeżeli planujemy pozostać dłużej w danym rejonie SO powinny mieć osłona przed słońcem np. siatka maskująca. W celu zabezpieczenia burt SO przed obsuwaniem można użyć np. faszyny, blach, desek. Budując schrony i SO należy wykorzystać system HESCO(konstrukcja z siatki metalowej wypełniona pisakiem, kamieniami, gliną).

68 Zdjęcie własne. Następnie należy przystąpić do przygotowania dodatkowych elementów rozbudowy fortyfikacyjnej (zapory drutowe, grupy min itp.). Transporter opancerzony może być wykorzystany jako nieruchomy lub ruchomy punkt ogniowy. Kamera termowizyjna daje nam zdecydowaną przewagę na przeciwnikiem. Zdjęcie własne. W pierwszym przypadku będzie wykorzystywany wówczas, gdy ze względu na warunki terenowe nie można skrycie zmieniać stanowisk lub, gdy nowe stanowiska nie zabezpieczają KTO przed ogniem przeciwnika. W dogodnym terenie wyznaczyć można dla KTO kilka stanowisk ogniowych, z których jedno jest główne, a pozostałe zapasowe. Stanowisko ogniowe trzeba wybrać tak, aby KTO ukryty za fałdami terenowymi był niewidoczny od strony przeciwnika, ale aby mógł prowadzić ogień do przodu oraz w stronę skrzydeł w całym sektorze ognia drużyny.

69 Działanie drużyny plutonu piechoty zmotoryzowanej w natarciu w warunkach pustynnych i ekstremalnie gorących. Podstawowe zasady. 1. Śmiałe, szybkie ataki na skrzydła 2. Szybki manewr na tył przeciwnika i odcięcie mu możliwości manewru 3. Możliwość narażenia na silny ogień p-ka z powodu braku ukryć naturalnych 4. Ubezpieczenie tyłów i skrzydeł 5. Duża możliwość wykonania nagłych i nieoczekiwanych manewrów Atakujący powinien skupić się na jak najlepszym rozpoznaniu terenu przed, za i na skrzydłach nie tylko by uzyskać jak najlepsze informacje o lokalizacji p-ka ale też w celu otrzymania szybkiej informacji o jego manewrze na skrzydło lub tyły. Z tego względu sensowne jest wysłanie elementów rozpoznawczych na dużą odległość. Z powodu unoszenia się pyłu i braku form terenu umożliwiających maskowanie ruchu tracimy możliwość wykorzystania element zaskoczenia. Działając w terenie pozbawionym charakterystycznych punktów terenowych wskazane jest używanie systemu GPS do koordynacji działania. Pododdział prowadzący natarcie musi być zdolny do szybkiej koncentracji swoich sił w celu wykonania zadania i szybkiego ich rozśrodkowanie w celu uniknięcia stworzenia przeciwnikowi lukratywnego celu. Pododdział wyposażony w KTO w terenie pustynnym powinien posiadać dokładnie informacje o terenie pod względem przejezdność. Pojazdy gąsienicowe maja przewagę w poruszaniu się po terenach pustynnych. Dowódca powinien wykorzystywać takie walory KTO jak kamera termowizyjna w celu rozpoznania SO p-ka i możliwość prowadzenia ognia do 4000m. Działania opóźniające w warunkach pustynnych i ekstremalnie gorących. Podstawowe zasady. 1. Utrzymanie stałego kontaktu z przeciwnikiem w celu uniknięcia okrążenia 2. Oddziaływanie na przeciwnika na głębokości maksymalnego zasięgu ognia 3. Wycofanie z walki zanim przeciwnik dojdzie do bronionych pozycji 4. Zmian pozycji pod osłona zasłon dymnych i ciemności Tworząc plan przejście do działań opóźniających należy wcześniej wyznaczyć rubieże a w szczególności sprawdzić przejezdność dróg manewru w celu uniknięcia ugrzęźnięcia KTO. Wskazanym jest wykorzystanie systemów nawigacji GPS w celu lepszej koordynacji, brak charakterystycznych punktów odniesienia utrudnia dowódcom orientację.

70 Działania stabilizacyjne w warunkach pustynnych i ekstremalnie gorących. W trakcie planowania działania w warunkach pustynnych i ekstremalnie gorących dowódca, żołnierz powinien odpowiedzieć sobie na następujące pytania: Do jakiego kraju jadę Jakie są tam warunki klimatyczne i terenowe Jakie będę miał dodatkowe wyposażenie Jakie potrzebuje dodatkowe wyposażeni do działania w warunkach pustynnych Czy wyposażenie wymaga specjalnego przygotowania do działania w warunkach pustynnych Czy żołnierze są przygotowania do działania na pustyni Co mogę zrobić by przygotować siebie, żołnierzy i sprzęt do działania Jakiego rodzaju zadania będę wykonywał Uzyskanie odpowiedzi na te pytania i stosowanie zasad i sposobów działania zawartych w innych rozdziałach tego podręcznika ułatwi osiągnięcie sukcesu. Obowiązkowo należy przeanalizować historie wcześniejszych działań zbrojnych w danym rejonie w celu uniknięcia powtórzenia błędów Działania bojowe w warunkach zimowych. Warunki arktyczne ogólna charakterystyka Działania w warunkach arktycznych i zimowych wymagają szczególnych metod szkolenia i wyposażenia. Ich uwzględnienie zminimalizuje negatywne skutki oddziaływania na walczące wojska. Zimno, wilgoć, śnieg i wiatr obniżają sprawność żołnierzy i zagrażają ich życiu. Ponieważ woda jest dobrym przewodnikiem ciepła, w związku z czym mokre lub wilgotne umundurowanie szybko wchłania znaczną ilość ciepła wydzielanego przez organizm. Ciepło to jest pochłaniane również przez wiatr. Efektem tej specyficznej przewodności cieplnej jest to, że w wilgotnym lub mokrym umundurowaniu, a szczególnie przy silnym wietrze, żołnierz marznie znacznie szybciej niż w odzieży suchej. Zjawisko to musi być uwzględniane przez dowódców odpowiedzialnych bezpośrednio za kondycję psychofizyczną żołnierzy. Dlatego w procesie szkolenia stanu osobowego wiele czasu i uwagi należy poświęcić przedsięwzięciom z zakresu ochrony przed zimnem, wilgocią, wiatrem

71 i śniegiem. Uzyskiwanie pożądanych, pozytywnych rezultatów w tej dziedzinie przygotowania żołnierzy do działań na ewentualnym polu walki zależy w dużym stopniu od doświadczeń, jakie zdobywa w procesie praktycznego szkolenia poligonowego, a zwłaszcza w toku ćwiczeń. Sama teoria nie może w tym przypadku zastąpić wrażeń i doznań osobistych. Każdy dowódca powinien sobie zdawać sprawę z tego, że nie można wyćwiczyć marznięcia, można natomiast wyszkolić żołnierzy w zakresie przedsięwzięć ochrony przed zimnem. Szkolenie takie nie może być zamierzeniem oderwanym od całokształtu szkolenia bojowego, a wręcz przeciwnie powinno być elementem dydaktycznowychowawczym każdego przedsięwzięcia praktycznego w terenie, bez względu na porę roku. Ważnymi cechami charakterystycznymi warunków zimowych są: wielogodzinny czas nocny; chłód, który powoduje znacznie zmniejszenie wydolności żołnierzy; opady śniegu i pokrywa śnieżna; wiatry, które potęgują podatność organizmu na ochłodzenie i mogą ograniczyć widoczność; ograniczone możliwości wykorzystania dróg i linii kolejowych; obniżone możliwości trakcyjne pojazdów mechanicznych. Szkolenie w zakresie prowadzenia walki w warunkach zimowych ma na celu przygotowanie żołnierzy do: uzyskiwania przewagi nad przeciwnikiem w warunkach niskiej temperatury powietrza i opadów śniegu; zachowania dobrego stanu zdrowia i wydolności fizycznej w utrudnionych warunkach prowadzenia działań właściwego wykorzystania umundurowania i wyposażenia; poruszania się w terenie górzystym pieszo, na nartach, na KTO; urządzania stanowisk ogniowych, obserwacyjnych itp. oraz ukryć w śniegu; umiejętnego wykorzystania terenu pokrytego śniegiem dla pomyślnego prowadzenia działań bojowych, z uwzględnieniem maskowania i mylenia; pielęgnacji broni i sprzętu; wykonania każdego postawionego zadania. Wpływ zimna na organizm

72 Wychłodzenie: Wychłodzenie to obniżenie ciepłoty ciała na skutek panujących warunków atmosferycznych. Najczęściej dochodzi do niego na skutek: wpadnięcia do zimnej wody bądź szczeliny lodowej, przymusowego biwaku, załamania pogody lub zasypania lawiną. Rys.52. Wpływ prędkości wiatru na odczuwalność temperatury przez człowieka Obniżenie temperatury ciała: 35 C-dreszcze, drżenie rąk, apatia; 33 C-pogłebiajace się drżenia ciała, utrata czucia w rękach, brak orientacji; 30 C-brak drżenia, pogłębiający się bak orientacji, utrata możliwości chodzenia; C zanik pulsu i oddechu, arytmia, możliwość zawału serca; C-nieprzytomny,możliwość śmierci. Np. kiedy temp. spadnie w palcach do 15 C stają się one zdrętwiałe i nie możesz otworzyć zamka. Faza I (stan wzrastającego pobudzenia) Następuje ożywienie, stan podniecenia i niepokoju występowanie niezależnych od woli dreszczy i drżeń mięśniowych, przyspieszenie tętna i oddechu. Skóra przyjmuje blade zabarwienie. Faza II (zanikanie reakcji )Charakteryzuje się częściową utratą świadomości, sennością, zwolnieniem tętna i oddechu, sztywnieniem mięśni, brakiem odczuwania bólu. Faza III (utrata przytomności )Chory nie daje się obudzić, brak odruchów, źrenice są rozszerzone z opóźnioną reakcją na światło, tętno bardzo słabe, przerywane, następują długie przerwy w oddechu. Faza IV (śmierć pozorna poniżej 27ºC) przynosi zanik tętna i oddechu.

73 Głównym mechanizmem obronnym organizmu jest obkurczenie obwodowych naczyń krwionośnych i ograniczenie krwioobiegu do narządów klatki piersiowej(centralizacja krwiobiegu). Obniżenie temperatury ciała a zachowanie się organizmu człowieka. W celu zapobiegania wychłodzeniom należy: stosować odpowiednio przygotowaną (nieprzemakalną i wiatroszczelną ), wielowarstwową, nie uciskającą odzież, spożywać wysokokaloryczne pożywienie, unikać miejsc eksponowanych na działanie wiatru (zwłaszcza podczas odpoczynku). Kategorycznie zakazuje się spożywania alkoholu lub jakichkolwiek innych środków rozszerzających naczynia krwionośne. Utrata temperatury: Wiele ciepła ucieka przez głowę, ponieważ organizm musi utrzymać mózg w odpowiedniej stałej temperaturze. Mózg potrzebuje tlenu do prawidłowego funkcjonowania. Organizm stara się zapewnić stały dopływ krwi transportującej tlen do mózgu. W temperaturze -10 C 50%, a w temp.-20 C-75 % ciepła organizmu może uciekać poprzez nieosłoniętą głowę. Drżenie jest reakcją organizmu na obniżającą się temperaturę. Postępuje stopniowo obejmując całe ciało i zwiększając częstotliwość. Jest to pierwszy sygnał o obniżającej się temperaturze i sygnał do podjęcia działań zapobiegających (dodatkowa odzież, ciepły napój, schronienie) Postępowanie w przypadku utraty temperatury i odmrożenia: ukryj się przed wiatrem; zmień odzież na suchą i ubierz dodatkową izolacje; pij ciepły i słodki napój trzymając ciepły kubek; Jeżeli jest tobie tylko zimno bądź aktywnym ( biegaj i ruszaj się );

74 znajdź jak najszybciej ciepłe schronienie jak namiot, samochód. postępuj z poszkodowanym ostrożnie, unikaj niepotrzebnego jego ruchu; przenieś poszkodowanego w zasłonięte miejsce, usuń śnieg, usuń wilgotne wyposażenie, zapakuj go od stóp do czubka głowy w suche ubranie, osłoń pałatką lub ubraniem zewnętrznym i folią NRC ( sprawdź odpowiednią stroną), zapakuj broń wyposażenie; odizoluj poszkodowanego od zimnego podłoża; połóż go w bezpiecznej pozycji np. bocznej ustalonej; nie rozgrzewaj go masując; rozpocznij ewakuację poszkodowanego w bezpiecznej pozycji do lekarza lub punktu medycznego(w przypadku Hipotermii i odmrożeń 3 /4 stopnia) sprawdzaj często jego oddech i puls. Podstawowe środki zaradcze stosowane bezpośrednio na miejscu obejmują: zmianę mokrej odzieży na suchą; ochronę przed zimnem, wiatrem i wilgocią (przy użyciu folii aluminiowej, śpiwora, płachty biwakowej, koca itp.); odizolowanie od podłoża; ograniczenie do minimum ruchów poszkodowanego; obowiązuje całkowity zakaz masowania, chodzenia i innej aktywności ruchowej. W toku dalszego postępowania należy: kontynuować osłonięcie od niekorzystnych warunków atmosferycznych; stopniowo ogrzewać tułów; umieścić poszkodowanego w ciepłym pomieszczeniu; równolegle redukować skutki powstałych odmrożeń. Jeżeli nie nastąpiła utrata przytomności zezwala się podawać gorące, osłodzone napoje. osusz nogi i zabezpiecz przed zimnym podłożem; zmieniaj często skarpety; zdejmuj buty tak często, jak to tylko możliwe; masuj stopy przez 5 min. dziennie; wietrz skarpety, stopy i buty. Odwodnienie Pocenie się organizmu występuje zawsze nawet podczas zimnych warunków. Około 0,5-1.0 litra wody organizm traci każdego dnia. Przy dużym obciążeniu fizycznym utrata wody może sięgnąć nawet 4 l na godzinę. Postępowanie(wentylacja):

75 Rozepnij kołnierz przy karku; Odsłoń ręce (zdejmij rękawice ); Zdejmij na chwilę czapkę i Hełm Rozepnij kurtkę Eliminuj wilgoć: Ubieraj się adekwatnie do temperatury zewnętrznej oraz przyszłego zadania; Ubierz mniej odzieży jeżeli przewidujesz być wilgotny lub mokry; Zachowaj suchą odzież na czas przerwy lub odpoczynku; Usuń śnieg z ubrania, sprzętu a szczególnie butów jeżeli zamierzasz przebywać w tzw. ciepłym pomieszczeniu; Obniż temperaturę we wnętrzu pojazdu Pamiętaj!!!! Pij mało ale często; Pij 4-5 litrów na dobę ; Pij ciepłe napoje; Nie jedz śniegu,aby ugasić pragnienie. Dobre rady: Zmień odzież na suchą jeżeli przewidujesz że będziesz mógł wysuszyć mokrą. Wykorzystuj każdą okazję aby wysuszyć mokrą odzież w pomieszczeniu namiocie lub pojeździe; Wilgotne części odzieży możesz wysuszyć wykorzystując ciepło własnego ciała. Mokrą odzież można wysuszyć w niskich temperaturach poprzez zamrożenie. Higiena dieta i odpoczynek: Pamiętaj, że codzienna higiena zapobiega wielu infekcjom i chorobom które mogą uczynić ciebie niezdolnym do walki. W zimie jest to szczególnie trudne ze względu na ograniczony dostęp do ciepłej wody jak i temperaturę. Należy wykorzystać każdą okazję do utrzymania higieny gdy ma się dostęp do ciepłej wody i pomieszczenia. Pamiętaj: Myj się tak przed noclegiem aby dać skórze odbudować swoją warstwę ochronną(3-4 godziny,); Myj ręce po czynnościach fizjologicznych; Myj stopy, skarpety i bieliznę tak często jak tylko możliwe; Myj strefy intymne przy każdej możliwej okazji; Unikaj balsamów toaletowych i kremów zawierających wodę gdyż mogą one doprowadzić do szronienia a tym samym odmrożeń w niskich temperaturach Używaj kremów i maści natłuszczających:

76 Dieta: W zimie wzrasta zapotrzebowanie na pokarm o wysokiej wartości odżywczej, które może zapewnić energie do dalszych działań. W zimie dzienne zapotrzebowanie wzrasta do kj Pożywienie powinno zawierać: 60% węglowodanów, 30 % tłuszczów 10% białka. Zwiększając tłuszcze w diecie, a zmniejszając węglowodany zmniejsza się możliwości działania w środowisku zimowym. Zawsze powinno się posiadać słodkie batony i czekolady a także wskazane są suszone owoce w podręcznym użyciu..zawsze SPOŻYWAJ CIEPŁE NAPOJE I POŻYWIENIE, ABY UNIKNĄĆ BIEGUNKI I RAKA I ABY NIE UTRACIĆ CIEPŁOTY CIAŁA. SPOŻYWAJĄC ZIMNIE POSIŁKI ORGANIZM POZBYWA SIĘ ENERGII Odpoczynek: Przerwy winne trwać krótko min lub długo min. Można je zwiększać lub zmniejszać odpowiednio do interwałów. Jako żołnierz wykorzystuj każdą okazję do odpoczynku posilając się pożywieniem i ciepłymi napojami, ponieważ twój organizm odzyskuje siły i energię niezbędna do działania ( sen sekwencyjny). Zachowanie podczas przerwy: Zejdź z drogi znajdź ukrycie i ustal swoją pozycje ogniowa w ugrupowaniu; Ubierz dodatkową odzież; Napij się ciepłego napoju i zjedz suchą racje Dowódca decyduje o przygotowaniu ciepłego posiłku; Nie siadaj na śniegu; Zmień wilgotna odzież na suchą; Sprawdź wyposażenie. Napraw uszkodzenia; Jeżeli dowódca pozwoli osusz wyposażenie i gotuj wodę na ogniu do termosu; Nie zapomnij zdjąć dodatkową odzież przed rozpoczęciem marszu Schronienie w zimie: Schronienie powinno zapewnić ochronę przed wiatrem i zimnem.grupa może w nim odpocząć, zjeść, napić i przeczekać zła pogodę.schronienie powinno się potrafić wykonać szybko używając materiałów podręcznych i śniegu.

77 Rys. awaryjna śnieżna jaskinia Przykładem takiego schronienia jest w przypadku gdy działamy na pieszo bez KTO w warunkach arktycznych w górach śnieżna jaskinia którą tworzymy w śnieżnych zboczach gór w kształcie trójkąta z wyżłobieniem po środku jego podstawy będącym jednocześnie wejściem do takiej jaskini. Rys. śnieżna dziura Kolejnym sposobem na pozyskanie schronienia jest wykopanie lub wykorzystanie już istniejącego zagłębienia w ziemi jako schronienia poprzez stworzenie zadaszenia, należy tylko pamiętać przy wykonywaniu takiego schronienia o zachowaniu dopływu powietrza. Obsługa uzbrojenia i sprzętu: Obsługa, przechowywanie i wykorzystywanie broni oraz sprzętu w warunkach zimowych wymagają przestrzegania następujących zasad: lufy moździerzy i broni ciężkiej, bądź prowadnice broni rakietowej, powinny

78 w miarę możliwości być stale osłonięte pokrowcami; granaty i pociski, a zwłaszcza ich elementy prowadzące, przed załadowaniem należy oczyścić z lodu i zabrudzeń; broń należy przechowywać, o ile jest to możliwe w pomieszczeniach o niezbyt niskiej temperaturze, ale jednocześnie nie powinny one być ogrzewane; broń składowana na wolnym powietrzu musi być zabezpieczona pokrowcami ochronnymi; przed przystąpieniem do czyszczenia broni w pomieszczeniach trzeba ją koniecznie osuszyć; podczas prowadzenia ognia nie wolno dopuścić do tego, aby rozgrzane części broni stykały się ze śniegiem maski przeciwgazowe po użyciu muszą być dokładnie wytarte, gdyż ich zamarznięte części zewnętrzne ulegają spękaniu; amunicję do broni ciężkiej należy składować pod przykryciem, względnie w niszach wykonanych w ziemi lub w śniegu; w pojazdach samochodowych należy często sprawdzać poziom płynu chłodzącego, a przede wszystkim zawartego w nim płynu niezamarzającego; w krytycznie niskich temperaturach powietrza, paliwa należy wzbogacać przewidzianymi do tego celu dodatkami. Warunki arktyczne - obrona Warunki atmosferyczne wywierają istotny wpływ na prowadzenie działań bojowych, a co za tym idzie na przygotowanie ludzi i sprzętu do działania oraz użycie w walce. Pokrywa śnieżna w poważnym stopniu utrudnia manewr siłami oraz wykonanie kontrataków. Stanowisko ogniowe (SO) buduje się metodą nasypową. Ważne jest, aby dowódcy wszystkich szczebli dowodzenia zabezpieczyli niezbędne siły i środki w celu utrzymania SO w pełnej używalności przez cały okres walki. ŚNIEG ŚNIEG

79 Rys. 1. Utrudnienia spowodowane pokrywą śnieżną podczas zajmowania i opuszczania SO dla KTO (opracowanie Piotr Kozłowski) Silne opady śniegu połączone z porywistym wiatrem ograniczają możliwości obserwacji pola walki i sprzyjają zaskoczeniu. Wykorzystując urządzenia termowizyjne w jakie wyposażony jest KTO można temu zapobiegać. Należy jednak pamiętać, aby wprowadzić rotacyjność w wyznaczaniu KTO do obserwacji, aby nie dopuścić do rozładowania akumulatorów. Pokrycie terenu śniegiem poprawia widoczność zarówno w dzień jak i w nocy przy elementach kontrastowych np. sprzęt w standardowym malowaniu. Maskowanie wojsk i sprzętu wymaga użycia farb maskujących lub masek. Jednakże dobrze wykonane maskowanie jest znacznie bardziej efektywne i łatwiejsze w wykonaniu niż maskowanie do warunków letnich. W czasie działań bojowych należy zwrócić uwagę na maskowanie śladów np. ślady kół transportera. Ślady kół demaskują położenie KTO pod koronami drzew (opracowanie Piotr Kozłowski) Niska temperatura, a szczególnie jej duże wahania ujemnie wpływają zarówno na kondycję i samopoczucie żołnierzy, jak też na walory bojowe sprzętu. U żołnierzy zaobserwować można zmniejszenie ich wytrzymałości i wydajności, mogą również występować odmrożenia i częstsze zachorowania. Aby utrzymać zdolność bojową zachodzi konieczność dodatkowego wyposażenia żołnierzy w ciepłą odzież, okulary ochronne, zwiększenie racji żywnościowych (głównie ciepłej strawy). Przy eksploatacji sprzętu należy uwzględniać wpływ temperatury na żywotność ogniw elektrycznych i na temperatury eksploatacyjne MPS. Jednym ze sposobów uniknięcia zamarzania MPS jest uruchamianie silników jednakże powoduje to demaskowanie własnego położenia i znaczny wzrost zużycia paliwa. Rejonami, które mogą nam zapewnić w pewnym stopniu ochronę przed ekstremalnym zimnem są: zabudowania i lasy. Odczuwalna temperatura w tych rejonach jest znacznie wyższa, a spowodowane jest to tym, iż ukształtowanie terenu

80 jak też naturalne i sztuczne przeszkody spowalniają wiatr główny czynnik wpływający na poziom temperatury odczuwalnej. Obniżona temperatura powoduje zamarzanie gleby, co utrudnia okopywanie się i wykonywanie wszelkich prac inżynieryjnych lub wydłuża czas ich trwania. Silne mrozy powodują zamarzanie rzek, jezior i bagien stanowiących naturalne przeszkody terenowe, co może ułatwić przeciwnikowi ich pokonanie. Powoduje to konieczność użycia większych sił i środków na tych kierunkach, które w innych warunkach mogą być bronione mniejszym wysiłkiem. W zimie ulega wydłużeniu czas nocny. W związku z tym należy przygotować środki ogniowe do walki w tych warunkach i zgromadzić dodatkową ilość środków oświetlających. Przednią linię obrony pododdział wybiera w miarę możliwości za trudno dostępnymi przeszkodami terenowymi. Skryte podejścia do przedniej linii obrony niszczy się lub zaminowuje, a ponadto przygotowuje się różnorodne przeszkody bronione ogniem artylerii i ogniem z zasadzek. W przypadku ograniczonego czasu na rozbudowę fortyfikacyjną obrony i przy grubej pokrywie śnieżnej można stanowiska ogniowe budować w śniegu, pamiętając o zagęszczeniu (np. ubiciu) przedpiersi. Należy pamiętać o wykorzystaniu ukształtowania terenu takich jak naturalne wzniesienia jako SO oraz jednoczesne ukrycie dla KTO, zarówno jako główne jak i zapasowe SO. Wykorzystanie ukształtowania terenu jak SO dla KTO W terenie górzystym należy uwzględnić konieczność likwidacji nawisów śnieżnych, nie dopuszczając do powstania lawin i zasypania lub odcięcia własnych pododdziałów. Walkę z przeciwnikiem pododdział podejmuje z chwilą jego wejścia w zasięg środków ogniowych. W celu niedopuszczenia do obejścia czołowych punktów oporu, na ich skrzydłach i w lukach wykonuje się ogień artylerii i moździerzy. Głęboki śnieg, który powoduje spowolnienie ruchu, sprzyja zwalczaniu nacierającej piechoty i wozów bojowych przeciwnika. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb czołowych plutonowych punktów oporu należy ogniem artylerii i moździerzy zatrzymać jego natarcie, a kontratakiem odwodu nie dopuścić do jego umocnienia się.

81 KTO w obronie powinien posiadać kilka SO jedno zasadnicze i jeżeli to możliwe kilka zapasowych. SO wybiera się i przygotowuje w taki sposób, aby zapewniało możliwie dobre warunki obserwacji i prowadzenia ognia do przodu i na skrzydła, jednocześnie zapewniając KTO odpowiednią ochronę. Można to uzyskać przez dwustopniowe SO: I poziom umożliwia obserwację zapewniając niemalże całkowite ukrycie KTO; II poziom umożliwia prowadzenie ognia. przeciwnik Poziom I Linia obserwacji przeciwnik Linia ognia Poziom II Dwupoziomowe SO dla KTO (opracowanie Piotr Kozłowski) Warunki arktyczne natarcie Na przebieg natarcia w takich warunkach wpływają: głębokość pokrywy śnieżnej (utrudnia poruszanie się w terenie i zmusza nacierające pododdziały do trzymania się dróg); niska temperatura i częste jej wahania, gołoledź i opady śniegu (powodują między innymi zmniejszenie sprawności ludzi i możliwości techniczno eksploatacyjnych sprzętu); zamiecie, zawieje śnieżne i gęste mgły (utrudniają orientowanie się w terenie i prowadzenie obserwacji, zmniejszają tym samym możliwości wykrycia i niszczenia celów); przeszkody wodne pokryte lodem o różnej grubości lub płynącą krą (utrudniają lub uniemożliwiając ich forsowanie). Natarcie na broniącego się przeciwnika jest prowadzone z położenia w bezpośredniej styczności z nim, a jeśli warunki terenowe i pogodowe (np. pokrywa śnieżna) pozwalają również po podejściu z głębi. Działanie pododdziałów obejścia może polegać na wykonywaniu manewru oskrzydlającego i ataków na skrzydła i tyły broniącego się przeciwnika, przy ścisłym współdziałaniu ogniowym i taktycznym z pododdziałami nacierającymi od czoła. Należy

82 uwzględnić w takich działaniach i to zarówno w warunkach regularnych działań bojowych jak i misji stabilizacyjnych wykorzystanie lekkich pojazdów mających na celu rozpoznanie drogi marszu aby zapobiec ugrzęźnięciu KTO w rozpadlinach wypełnionych śniegiem(łatwiej wyciągnąć lekki pojazd niż KTO). Ma to na celu utrzymanie mobilności KTO w działaniach zaczepnych. KTO wraz z lekkimi pojazdami rozpoznającymi drogę marszu Utrzymanie tempa działania w operacjach ofensywnych jest rzeczą nadrzędna, a wydobycie ugrzęźniętego KTO wymagać będzie zaangażowania dużych sił i środków, czasem nawet i specjalistycznego sprzętu, co daje przeciwnikowi możliwość przegrupowania sił, a tym samym naraża nasze pododdziały na prawdopodobny atak i straty w sprzęcie i ludziach. Ugrzęźnięcie KTO Prowadzenie natarcia przez pododdziały w zimie Natarcie prowadzi się wzdłuż dróg i innych dogodnych kierunków umożliwiających poruszanie się KTO, może to spowodować powstanie znacznych luk pomiędzy pododdziałami, które musimy zabezpieczyć ogniem i siłą żywą. Wymaga to też

83 organizacji rozpoznania na skrzydłach i stałego ubezpieczenia bezpośredniego pododdziałów, zwłaszcza w czasie śnieżycy. W wypadku głębokiej pokrywy śnieżnej i w innych trudnych warunkach, atak prowadzi się zazwyczaj po spieszaniu się.tabela 1. Możliwość pokonania stoków w zależności od stopnia nachylenia i warstwy śniegu Rodzaj pojazdu Kąt nachylenia stoku (w stopniach) Możliwa do pokonania grubość pokrywy śnieżnej (cm) Samochody ciężarowe 0-5 do 25 Traktory i ciągniki 0-5 do 55 KTO ROSOMAK 0-5 do 60 Czołgi 0-5 do 70 Czołgi 5-10 do 50 Czołgi do 35 Czołgi do 25 KTO mogą działać za czołgami i BWP, a swoim ogniem broni pokładowej zwalczać przeciwnika. Na trudno dostępnych kierunkach przesuwają się one na ogół po drogach. Atak na KTO jest możliwy po twardej pokrywie śnieżnej lub odpowiednio grubej pokrywie lodowej. Należy umiejętnie wykorzystywać ukształtowanie i pokrycie terenu. Odkryte i płaskie odcinki omija się lub pokonuje na maksymalnej prędkości, ubezpieczając się innym środkiem ogniowym o podobnych właściwościach (zasięg ognia skutecznego i możliwości rażenia). Grzbiety wzniesień omija się lub zwalnia tak aby można było prowadzić obserwację i ogień nie eksponując całego pojazdu. W pododdziałach realizuje (organizuje) się: 1) punkty ogrzewcze i inne przedsięwzięcia zapobiegające przemarzaniu i odmrożeniom; 2) przygotowuje się uzbrojenie, sprzęt techniczny i indywidualne środki ochrony przed skażeniami do użycia w warunkach niskich temperatur; 3) maluje sprzęt; 4) zaopatruje pododdziały w ubrania maskujące, dostosowane do otoczenia; 5) wydaje się żołnierzom ciepły posiłek oraz niezbędną ilość gorących napojów. KTO i inne środki transportu pododdziałów dostosowuje się do jazdy w zimie, a pododdziały wyposaża w sprzęt i środki o dużej zdolności pokonania terenu (narty, sanie, płozy, rakiety śnieżne itp.). Rola dowódców w trakcie działań arktycznych: Dowódca sprawdza: Czy wszyscy żołnierze mają schronienie?

84 Czy w jamach lub jaskiniach śnieżnych jest wentylacja? Czy istnieją tunele komunikacyjne? Czy gotowanie posiłków odbywa się przy wyjściu na powietrze? Dowódca sprawdza przed działaniem: czy przerwy na odpoczynek oraz posiłki zostały zaplanowane? temperaturę, wiatr oraz prognozę pogody; odzież (bieliznę) zapasową u żołnierzy; adekwatność odzieży i wyposażenie żołnierzy do warunków atmosferycznych i prognozy pogody; czy żołnierze mają odpowiednią ilość prowiantu, wody i są wypoczęci? Dowódca w trakcie działań: reguluje tempo marszu i sprzęt używany do działania; wydaje polecenia zastosowania odzieży adekwatnie do warunków atmosferycznych; Sprawdza stan psychofizyczny żołnierzy w trakcie działań, stan wychłodzenia żołnierzy,stan rąk i stóp; zapewnia możliwość spożycia napojów oraz ciepłych posiłków. Autokontrola stanu osobowego drużyny: Czy jadłeś i piłeś? Czy jesteś odpowiednio ubrany do warunków atmosferycznych? Czy nie jest ci za gorąco? Czy nie jesteś spocony? Czy nie jest ci zimno? Czy masz suche ubranie i buty? Czy masz czucie w palcach i na twarzy? Jeżeli którekolwiek z powyższych pytań jest twierdzące jak najszybciej zgłoś to dowódcy i przy najbliższej możliwości DOKONAJ ZMIAN!!!! PAMIETAJ!!!!!!! W trakcie działań w warunkach arktyczny każdy żołnierz wliczając to dowódców każdego szczebla musi: MUSI BYĆ SUCHY! MUSI BYĆ MU CIEPŁO! MUSI SIĘ ODŻYWIAĆ I NAWADNIAĆ!

85 IV. Techniki operacyjne 1. Znaj swoich żołnierzy. 2. Zwracaj uwagę na umiejętności posługiwania się bronią indywidualną i zespołową oraz wszystkimi elementami wyposażenia. 3. Zadbaj o łańcuch dowodzenia w dowodzonym przez siebie elemencie. Moimi zastępcami w kolejności są: Zorganizuj system obsługi zasadniczych środków ogniowych w przypadku utraty ich celowniczych. Pamiętaj o tym, aby w miarę możliwości nie obciążać dodatkowymi zadaniami sanitariuszy! 5. Naucz swoich podwładnych pracy z GPS, mapą i kompasem. W każdej chwili któryś z nich może zająć Twoje miejsce, a Ty nie zawsze będziesz miał czas zajmować się nawigacją. 6. W szkoleniu przestrzegaj zasady trenuj jak walczysz walcz jak trenujesz na zajęcia zabieraj wszystko to, co wziąłbyś ze sobą do działania. 7. W działaniu osłaniaj swoich ratowników medycznych to oni ratują życie Twoje i Twoich ludzi. 8. Naucz swoich podwładnych wykorzystywać właściwości terenu i otoczenia na własną korzyść. 9. Pamiętaj o organizacji systemu łączności i powiadamiania. Jeśli przełożony go nie sprecyzował pytaj o to. 10. Przekazuj po linii polecenia przełożonego i informacje podwładnych. To samo dotyczy Twoich podwładnych. Stosuj do tego dostępne środki łączności, umówione sygnały oraz własny głos. 11. Stawiając zadanie bojowe dla swojego elementu pamiętaj o następujących elementach: a. przedsięwzięcia zabezpieczenia medycznego; b. postępowanie z zatrzymanymi; c. formacja marszowa; d. plan działania na obiekt. Zsynchronizuj działanie podwładnych! 12. Podziel kompetencje między siebie, a pomocnika/zastępcę kto dowodzi, a kto składa meldunki i przekazuje informacje. WYPOSAŻENIE INDYWIDUALNE / ZESPOŁOWE Wyposażenie indywidualne w przypadku wyjazdu poza bazę Broń (osobista, zespołowa, zapasowa). Amunicja (minimum 10 magazynków do broni osobistej). Hełm. Kamizelka kuloodporna + taktyczna.

86 POC (punkty kontaktowe) z prowadzącym TOC i MEDEVAC (częstotliwości, kryptonimy, numery telefonów telefonii satelitarnej oraz lokalnej telefonii komórkowej, inne). Środek łączności indywidualnej (jeżeli jest taka możliwość). Gogle. Rękawice taktyczne (w warunkach ujemnych temperatur z wkładami ocieplającymi). Morfina. Opatrunek osobisty. Zestaw autostrzykawek. Latarka (zapasowe baterie + żarówka). Tabliczki: identyfikacyjna i z grupą krwi. ID. Gogle noktowizyjne (wg możliwości) + celowniki noktowizyjne. Apteczka (plecak medyczny) - 1 kpl. na każdym pojeździe. Granaty ręczne. Świece dymne + HLZ. Urządzenia do wskazywania własnego położenia dla lotnictwa (stroboskopy). Dodatkowa amunicja w taśmach i magazynkach. Maska przeciwgazowa. Pistolet sygnałowy z kpl. nb na każdy pojazd. MRE - sucha racja żywnościowa i 4 butelki wody na żołnierza na każdy pojazd. Notes + ołówek / długopis. Dodatkowo w plecaku (wyjazd pow. 24h) Śpiwór. Mundur. 2 podkoszulki. 2 komplety bielizny. 2 pary skarpet. Ręcznik. Nakrycie głowy. Kosmetyczka. Zestaw przeciwdeszczowy. MRE - sucha racja żywnościowa. Rękawice robocze. Przybornik do broni. Wyposażenie dodatkowe dowódcy patrolu/konwoju Telefon satelitarny. Pozwolenie na opuszczenie strefy (wg potrzeb). Lornetka. Dane radiowe wyciąg. Rozkaz wyjazdu. Mapa lub szkic z aktualną sytuacją wzdłuż drogi marszu. Nie wrysowuj sytuacji taktycznej ani żadnych stałych elementów wojsk własnych przedsięwzięcie OPSEC. GPS (zaprogramowane dane dotyczące zadania) + baterie. Telefon lokalnej telefonii komórkowej (jeżeli istnieje taka możliwość). Szkice baz przelotowych na trasie wykonania zadania. POC w bazie docelowej i bazach przelotowych (jeżeli istnieje taka konieczność).

87 ZACHOWANIE W PRZYPADKU WYKRYCIA IED/VBIED ZASADA PIĘCIU "C" PRZY POSTĘPOWANIU Z IED I VBIED: CONFIRM POTWIERDŹ CLEAR OCZYŚĆ CORDON OTOCZ, BLOKUJ CONTROL KONTROLUJ CHECK SPRAWDŹ CONFIRM: UWAGA IED! Z dużej odległości, zza ukrycia, używając np. lornetki i pod osłoną środków ogniowych. CLEAR Oczyść teren wokół urządzenia z ludzi, a przede wszystkim wojsk własnych w promieniu 300 m (użyta amunicja do 105 mm kal., w przypadku użycia amunicji większego kalibru lub niemożliwości określenia kalibru - 600m). CORDON Blokuj oczyszczony teren wystawiając ICD (Incident Control Point - punkt kontrolny zdarzenia) w odległości 300m. Osoby usuwane z rejonu zagrożonego powinny być losowo sprawdzane by uniemożliwić lub utrudnić potencjalnemu sprawcy odpalenie ładunku. CONTROL Kontroluj rejon zabezpieczony przed dostępem osób nieuprawnionych. CHECK Sprawdź, czy w rejonie nie ma kolejnych podejrzanych urządzeń. Jeżeli tak, oznacz je i zamelduj przełożonemu. Rozejrzyj się również czy w pobliżu nie występuje punkt terenowy, z którego istnieje możliwość skrytego prowadzenia obserwacji założonego ładunku i odpalenia go. W miarę posiadanych sił i środków sprawdź takie miejsca. Działanie według zasady pięciu "C" musi być ciągiem czynności koordynowanych przez dowódcę konwoju i wykonywanych na jego komendę. Przygotuj się także do ubezpieczenia działania elementów inżynieryjnych, które przybędą na miejsce (mogą mieć własną eskortę, ale nie muszą). TECHNIKI, TAKTYKA, PROCEDURY (TTPs) Wszelkie IED składają się z pięciu zasadniczych elementów: pojemnik (szkielet); materiał wybuchowy; włącznik (obwód do zamknięcia); mechanizm odpalający (detonator); źródło zasilania. Podział IED ze względu na sposób detonacji: czasowe; kontrolowane: o mechanicznie (przewód elektryczny, lont); o radiowo; uruchamiane przez ofiarę (VOIED): o naciskowe; o odciągowe (w tym z użyciem czujników ruchu). IED ukrywane są najczęściej w następujących lokacjach: pojazdy; śmieci, kamienie na poboczach; betonowe bloki; ciała martwych zwierząt; szczątki ludzkie;

88 manekiny; zakopane wzdłuż dróg; ukryte w betonowych przepustach i pod mostami; pod wiaduktami. Używanie IED - przynęt w otwartym terenie w celu zwolnienia ruchu konwojów w strefach śmierci rzeczywistego urządzenia, które jest zamaskowane wzdłuż trasy konwoju. Wyrzucanie IED bezpośrednio na drogi (przed przejeżdżające pojazdy albo w środek konwoju). Ustawianie IED w wybojach i przysypywanie. Stosowanie IED wzdłuż MSR i ASR. Stosowanie IED wzdłuż niesprawdzonych dróg. Stosowanie IED razem z ogniem RPG, aby odwrócić uwagę Sił Koalicyjnych. Stosowanie VBIED (samochodów pułapek), aby zdobyć dostęp do budynków w celu ich zniszczenia. Najniebezpieczniejsza i coraz częściej stosowana odmiana IED. Stosowanie IED w samobójczych atakach (kamizelki z materiałem wybuchowym) głównie przez kobiety, w celu podejścia jak najbliżej Sił Koalicyjnych (do ataków samobójczych często wykorzystywane są osoby upośledzone umysłowo ładunki przez nie przenoszone odpalają obserwatorzy). To samo dotyczy VBIED! PROCEDURA 5 / Zasady ogólne Procedura służy do wykrycia (w miarę możliwości) podłożonych ładunków w miejscu naszego zatrzymania. Wykonuj każdorazowo przy zatrzymaniu ugrupowania nawet, gdy jeden ładunek już wybuchł może ustrzeżesz się przed kolejnym. Do realizacji procedury angażuj żołnierzy w pojazdach na podwyższonych miejscach (celowniczy HMV, dowódca KTO) oraz po 1-2 żołnierzy piechoty po ich wyjściu z wozu. Prowadząc rozpoznanie 5/25 pamiętaj o ubezpieczeniu działających żołnierzy (choćby w postaci wskazania sektorów celowniczym/działonowym). Żołnierze realizujący procedurę poszukują anten, przewodów, odciągów oraz mechanizmów naciskowych; ubezpieczający ich działanie z kolei poszukują miejsc dających możliwość skrytego prowadzenia obserwacji miejsca, w którym znalazł się cały element. Żołnierz, który znalazł cokolwiek podejrzanego nie może wpaść w panikę przekazuje informację poprzez umówiony znak (np. dwukrotne klepnięcie się w hełm), następnie pozorując kontynuowanie realizacji procedury wraca do pojazdu, podobnie pozostali żołnierze. Patrol (konwój) odjeżdża w zorganizowany i sprawny sposób na bezpieczną odległość. Istnieje szansa, że obserwujący przeciwnik nie zareaguje odpowiednio szybko i uda nam się wycofać z zagrożonego rejonu Dowódcy pojazdów poprzez celowniczych komunikują się ze sobą prowadzą wstępną obserwację terenu wokół pojazdów przed i za sobą. Dopuszcza się możliwość wejścia na pancerz pojazdu i obejrzenia miejsc bezpośrednio przy wozie z góry. Przed wyjściem z wozu należy spojrzeć w miejsce gdzie żołnierz będzie stawał, a następnie w najbliższe otoczenie tego miejsca. Sprawdzić czy nic podejrzanego nie znajduje się pod pojazdem.

89 Dokonanie sprawdzenia terenu w odległości ok. 5 metrów od naszego pojazdu może to wykonać jeden żołnierz (obchodząc pojazd), a może dwóch (po jednej stronie każdy). Przy używaniu pojazdu nieopancerzonego procedura poprzedzona jest spieszeniem wszystkich (w miarę możliwości) żołnierzy na odległość ok. 25 metrów od pojazdu Kontynuacja działania 5. Realizuje ten sam żołnierz (ci sami żołnierze). Schodzi się z drogi!!! drogi często tworzone są na wniesieniach, wałach umieszczenie ładunku pod asfaltem powoduje, że nie widać go z drogi, a dopiero po zejściu z niej (dlatego sprawdzając teren po zejściu z drogi należy obrócić się i sprawdzić krawędź asfaltu); przeciwnik nie zawsze ma czas (lub nie jest na tyle wyszkolony) by zamaskować przewody idące od ładunku z drogi mogą nie być widoczne (zazwyczaj przewodu maskowane są na odległości zaledwie kilku metrów od drogi); niektóre ładunki zamaskowane są tak, że nie widać ich tylko z drogi, a po spojrzeniu pod innym kątem są widoczne. Po zakończeniu rozpoznania terenu żołnierze wracają do swoich wozów i zajmują w nich miejsca / zajmują stanowiska wskazane przez dowódcę. 4. Realizacja procedury po wybuchu (uszkodzeniu pojazdu) Po uszkodzeniu pojazdu wskutek eksplozji IED pozostałe pojazdy wycofują się na bezpieczną odległość: pierwszy pojazd uszkodzony pozostałe wycofują się do bezpiecznego rejonu; ostatni pojazd zniszczony pozostałe pojazdu jadą do przodu do bezpiecznego rejonu; środkowy pojazd zniszczony pojazdy przed/za uszkodzonym jadą do przodu/wycofują się do bezpiecznych rejonów. W pierwszej kolejności organizuje się obronę okrężną w zajętym rejonie. Po zorganizowaniu ubezpieczenia dowódca całości wyznacza element do realizacji procedury przy zniszczonym pojeździe (wcześniej sprawdzając teren przy pozostałych pojazdach). Procedurę przy pojeździe uszkodzonym realizuje się w sposób odwrotny najpierw dokonuje się sprawdzenia dalszego, a następnie bliższego pojazdowi uszkodzonemu. Dopiero po organizacji systemu ubezpieczeń i sprawdzeniu terenu przystępuje się do ewakuacji z uszkodzonego pojazdu (oraz ewakuacji pojazdu ewentualnie). 5. Informacje dodatkowe Ubezpieczenie jest podstawą wszelkich działań ubezpieczasz się przez realizację procedury 5/25, ale w czasie jej realizowania musisz ubezpieczyć zarówno żołnierzy bezpośrednio w nią zaangażowanych, jak i całość swojego pododdziału. Kontakt z IED (niezależnie od tego czy wybuchł, czy nie) jest nawiązaniem kontaktu z przeciwnikiem wykorzystaj go! Zlokalizuj możliwe ukrycia obserwatorów przeciwnika, sprawdź je, spróbuj przejść do działań ofensywnych, do pościgu!

90 PRZECIWDZIAŁANIE SNAJPEROM Przedsięwzięcia obrony pasywnej 1. Zawsze ustawiaj obronę okrężną. 2. Nie działaj schematycznie. 3. Zdejmij pagony i inne oznaki stopnia/stanowiska. 4. Maskuj kto jest dowódcą. 5. Ograniczaj widoczność siebie przez stosowanie maskowania. 6. Zawsze zakładaj kamizelkę i hełm. 7. Używaj opancerzonych pojazdów. 8. Podnoś wszystkie osłony, jakie są na pojeździe. 9. Używaj dymów. 10. Ukrywaj się w cieniu. 11. Używaj sprzętu optycznego do obserwacji przy ubezpieczeniu działań statycznych. 12. Planując swoje działania uwzględniaj TTPs przeciwnika. TTPs snajperów 1. Snajper czeka, żeby oddać następujące po sobie strzały do wszystkich żołnierzy, jacy znajdą się w strefie śmierci. 2. Ataki snajperów często są nagrywane w celach propagandowych. 3. Snajperzy mogą działać w pojazdach z przygotowanymi lukami strzelniczymi. 4. Snajperzy mogą próbować dokonać oceny swoich strzałów przejadą lub przejdą obok swojej ofiary. 5. Mogą użyć przynęty zwłoki lub IED w celu wciągnięcia w strefę śmierci. 6. Wybierają cele łatwe do zniszczenia (celowniczy HMV, dowódca KTO, pojazdy nieopancerzone). 7. Celują w niechronione przez kamizelkę lub hełm części ciała. 8. Większość ataków miała miejsce za dnia. PAMIĘTAJ!!! Atak planowany cel wciągnięty w strefę śmierci. Atak doraźny cel przypadkowy. Zasięg działania w terenie zurbanizowanym m. Zasięg działania w terenie otwartym 200 do 1000m. TTPs wojsk własnych 1. W działaniach statycznych zmieniaj nie rzadziej, niż 20 minut, system obrony, stanowiska ogniowe, ustawienie pojazdów, ludzi itp. 2. Używaj środków maskujących gdy tylko jest to możliwe (np. siatki maskujące na obręczach hesco-bastionów zamontowane na wieżach HMV). 3. Zatrzymaj i przeszukaj pojazdy widziane przynajmniej dwa razy w aktualnym rejonie działania. 4. Poruszaj się cały czas, nawet w działaniach statycznych (np. ECP, TCP). PAMIĘTAJ!!! Przeciwnik zmieni TTPs Ty też zmień swoje! Nie trzymaj się nigdy jednego wzorca postępowania Reakcja na ostrzał snajpera 1. Znajdź osłoniętą (zamaskowaną) pozycję lub zamaskuj ją dymem. 2. Ofiary muszą radzić sobie same z udzieleniem pomocy do momentu wykrycia (unieszkodliwienia) snajpera. 3. Szukaj snajpera refleksy, błyski, dym itp. 4. Po zlokalizowaniu natychmiast odpowiedz ogniem! 5. Zaatakuj wykonaj manewr (ubezpieczony ogniem) w kierunku przeciwnika i zlikwiduj zagrożenie.

91 6. Rannych ewakuuj dopiero po neutralizacji zagrożenia. PAMIĘTAJ!!! Nie panikuj! Zlikwiduj zagrożenie, a dopiero później zajmij się ofiarami. Zorganizuj obronę okrężną. Działaj zgodnie z ROE! Dąż do wyeliminowania snajpera wtedy będziesz miał pewność, że nie zaatakuje Cię kolejny raz... ALGORYTM POSTĘPOWANIA PRZY KONTAKCIE ZE SNAJPEREM PRZECIWNIKA Twój pododdział to trójkąt w środku okręgu symulującego skąd Cię widać Ogranicz pole skąd Cię widać. Ukryj się. Zamaskuj. Schowaj za pojazd, budynek. Wykorzystaj teren!? Snajper oddał strzał. Podziel okrąg na 2 części. Skup się na kierunku, z którego padł strzał. Ukryj się tak, aby mieć ochronę również z boku.? Kolejne strzały. Możesz lepiej określić skąd padły. Skup się na coraz mniejszych wycinkach. Zlokalizuj snajpera. SNAJPER Zaatakuj snajpera. Odetnij mu drogę ucieczki. Wykonaj ubezpieczony manewr zmierzający do zlikwidowania go. Jeżeli nie możesz go unieszkodliwić otocz go, poluj na niego, nękaj go. PROCEDURY EWAKUACYJNE Procedury ewakuacji rannych i poległych oraz sprzętu Przedsięwzięcia ewakuacji rozpoczyna się po rozbiciu przeciwnika i zabezpieczeniu terenu. Do ewakuacji wydziela się grupę ewakuacyjną z całości elementu.

92 1. Ewakuacja rannych i poległych: grupa ratunkowa ustawia się po bezpiecznej stronie pojazdu i wyciąga rannych i poległych; udzielenie pomocy poszkodowanym następuje po opuszczeniu strefy kontaktu. 2. Ewakuacja sprzętu: grupa ewakuacyjna ustawia się po bezpiecznej stronie uszkodzonego pojazdu; ocena możliwości ewakuacji sprzętu przez załogę grupy ewakuacyjnej; jeżeli pojazd może być usprawniony szybka ewakuacja sprzętu; jeżeli potrzebna jest do ewakuacji pomoc zewnętrzna (brak odpowiednich urządzeń) meldunek do przełożonych po wytyczne. 3. Po przeprowadzeniu ewakuacji, grupa ewakuacji dołącza do konwoju/patrolu w punkcie zbiórki. 4. Uszkodzone pojazdy w przypadku braku możliwości ewakuacji porzucić i zniszczyć na komendę dowódcy. 5. W skład patrolu/konwoju zabiera się pojazd sanitarny. Jeżeli nie ma takiego, wyznacza się jako sanitarny/ewakuacyjny jeden ze składu. W pojazdach typu HMV znajdują się w nim tylko dowódca, kierowca oraz celowniczy broni pokładowej. W pojazdach typu KTO Rosomak zostawia się przynajmniej jedną stronę desantu wolną. Punkty zbiórki Punkt zbiórki jest niezbędny do przeprowadzenia czynności po ataku (ocena sytuacji, dalsze ustalenia do wykonywania konwoju). Niezwykle istotne jest by konwój/patrol wznowił wykonywanie zadania tak szybko jak to jest możliwe. Podstawowym sposobem dowodzenia w kierowaniu do punktu zbiórki jest użycie środków łączności i zastępczych środków sygnalizacji - dymów (w dzień) i nabojów sygnałowych (w nocy). Kolory dobierane wg dostępnych środków. Punkt zbiórki czołowy" będzie się znajdował 2-3 km z przodu na kierunku marszu, tyłowy" 2-3 km w tył od miejsca kontaktu. Pojazdy ustawiać się będą w szyku zapewniającym obronę okrężną, wykorzystując pobocze (nie stwarzać zagrożenia dla innych pojazdów). Wóz dowodzenia wewnątrz ugrupowania. Pojazdy opuszczać od strony bezpiecznej. Jeżeli przebyta odległość (2-3 km) powoduje umiejscowienie punktu zbiórki w terenie niedogodnym (wąwóz, teren zabudowany), kontynuować marsz w teren odkryty. Po zorganizowaniu ubezpieczeń dowódcy przeprowadzają natychmiast analizę sytuacji i podejmują decyzje co do dalszego działania. Powiadamiają TOC. W trakcie planowania działań w AOO dopuszcza się zaplanowanie kilku punktów zbiórek według mapy. Informację o ich położeniu przekazuje się wszystkim podległym żołnierzom oraz wprowadza w GPSy. Sposoby zajmowania formacji do doraźnej obrony okrężnej: przez podążanie za dowódcą plutonu (w przypadku ograniczonej widoczności); przez bezpośrednie zajęcie stanowisk w formacji obronnej.

93 U dołu rysunku przedstawiono sygnał rękoma do przyjęcia ugrupowania do doraźnej obrony okrężnej. PRZESZUKIWANIE POJAZDÓW/OSÓB ZASADY OGÓLNE PRZESZUKIWANIA Bezpieczeństwo i ochrona: Nie noś biżuterii lub innych i wiszących przedmiotów. Zawsze stawaj tak, by być zauważonym przez uczestników ruchu. Znaj drogę ucieczki w razie potrzeby. Stawaj twarzą w kierunku ruchu. Zawsze utrzymuj kontakt wzrokowy z kierowcą przed zbliżeniem się do pojazdu. Bądź świadomy ruchu pojazdów w sprawdzanym rejonie. Upewnij się, że silnik jest wyłączony i zaciągnięty hamulec ręczny w czasie sprawdzania pojazdu.

94 Nie pal w czasie kontrolowania pojazdu, ze względu na obecność palnych oparów. Poproś o pomoc, jeżeli nie wiesz lub nie masz pewności jak pracuje lub czym charakteryzuje się określony pojazd lub ładunek. Nigdy nie kontroluj samodzielnie. Zawsze musisz wiedzieć, gdzie jest kierowca i pasażerowie. Nigdy nie dopuszczaj do możliwości zamknięcia Cię w kontenerze, na skrzyni ładunkowej. ZAWSZE: Wyprowadź wszystkich pasażerów z pojazdu. Ustaw ich w bezpiecznej odległości i nie pozwól na obserwację czynności przeszukiwania. Każdy pojazd to zagrożenie. Okazuj profesjonalizm. Bądź świadomy obecnej sytuacji (zagrożenia, możliwości wsparcia wojskowego i lokalnego, pogoda, dane rozpoznawcze). Ustal standardy przy przeszukiwaniu (unikaj pomijania elementów lub dwukrotnego sprawdzania). Dokładnie sprawdzaj, co da ci pewność, że niczego nie pominąłeś. NIGDY: Nie sprawdzaj pojazdu w pojedynkę. Nie sprawdzaj pojazdu przy pracującym silniku. Nie stawiaj się w sytuacji narażającej cię na ryzyko: istnieje prawdopodobieństwo, że mina jest w pojeździe; istnieje prawdopodobieństwo, że pasażerowie mogą zbiec. TTPs podczas przeszukiwania pojazdów W miarę możliwości zachowuj bezpieczną odległość. Jeżeli masz przystąpić do przeszukania pojazdu, który dopiero co został zatrzymany (np. podczas pościgu) i jeszcze jesteś w swoim wozie, użyj megafonu wzywając kierowcę oraz pasażerów do opuszczenia swojego pojazdu. Zanim przystąpisz do oględzin pojazdu należy sprawdzić kierowcę i pozostałych pasażerów (któryś z nich może mieć urządzenie inicjujące ładunek umieszczony w pojeździe). Drzwi, bagażnik oraz wszelkie inne schowki otwiera kierowca pojazdu Ty mu asystujesz (możesz przykryć jego rękę swoją, żeby uniemożliwić mu gwałtowne szarpnięcie i zerwanie ewentualnego odciągu). W pierwszej kolejności należy pobieżnie sprawdzić duże przestrzenie ładunkowe na obecność IED. Należy wyznaczyć linie otwarcia ognia dla broni pokładowej elementów ubezpieczających. Jeżeli dokonujemy sprawdzenia pojazdu, który stał już wcześniej zaparkowany należy nakazać kierowcy przestawienie pojazdu o przynajmniej jedną jego długość (pojazd może ukrywać coś pod sobą). SYMPTOMY NIEPOKOJĄCE U LUDZI Wyraźne trzęsienie się. Nie utrzymywanie kontaktu wzrokowego. Pocenie się. Wilgotne dłonie. Gładzenie, masowanie części ciała. Gniecenie ubrania. Drżenie rąk. Ciągłe ruszanie się, niepokój. Nie udzielanie odpowiedzi lub brak sensownych odpowiedzi. Ciężki oddech.

95 Odpowiadanie pytaniem na pytanie. Ziewanie. SYMPTOMY NIEPOKOJĄCE PRZY OGLĘDZINACH POJAZDU 1. Ogólne: Coś dziwnego w fabrycznie produkowanych elementach; Nowe lśniące śruby, bolce; Rysy po śrubokręcie lub innych narzędziach; Ślady przeróbek i majstrowania (pogięte elementy itd.); Czystsze i brudniejsze elementy w stosunku do sąsiadujących; Drut/taśma izolacyjna w pojeździe; Nowe lub uszkodzone spawy; Odciski palców lub ślady oleju, smaru w zwykle czystych elementach; Świeże elementy (farba, włókna); Brak tablic rejestracyjnych; Elementy nie będące fabrycznymi elementami pojazdu. 2. Tył pojazdu (z zewnątrz): Niesprawne światła; Brak dostępu do przestrzeni wewnątrz zderzaka. 3. Przód pojazdu (z zewnątrz): Niesprawne światła; Brak dostępu do przestrzeni wewnątrz zderzaka; Przeróbki przy wlocie powietrza do chłodnicy. 4. Boki pojazdu (z zewnątrz): Brak dostępu do schowków; Nowe schowki; Otaśmowane elementy; Świeża farba na błotnikach; "Ciężkie drzwi"; Utrudnione zamykanie; Głuchy odglos przy pukaniu w błotniki, drzwi; Obce elementy przy wlewie paliwa. 5. Koła: Nowe opony; Dziwny zapach z zaworów powietrza; Opony/felgi/kołpaki nienaturalnie zabrudzone lub wyczyszczone w stosunku do pozostałych elementów pojazdu. 6. Przedział silnikowy: Duży lub dodatkowy akumulator; Nowe / czyste przewody; Zimny wentylator; Dodatkowa przegroda w zbiorniku na płyn do spryskiwacza lub zawartość o zapachu zbliżonym do paliwa; Obce przedmioty w miejscu filtra powietrza; Zimne filtry; Świeża farba, spawy, bolce; Czysty silnik w brudnym samochodzie; Ciężka maska samochodu (pamiętaj: maskę otwiera kierowca, ale ruszasz nią sam!); Dodatkowe osłony; Wyczyszczone elementy. 7. Przestrzeń pod pojazdem: Dziwny dźwięk przy opukiwaniu zbiornika paliwa; Przymocowane do szkieletu pojazdu obce elementy;

96 Zimny lub dziwnej wielkości tłumik (pojazd może być nienaturalnie głośny); Oznaki niedawnego montowania takich elementów, jak zbiornik paliwa, tłumik itp. (pamiętaj: zapytaj kierowcę o niedawne naprawy!). 8. Wnętrze pojazdu: Zapalone kontrolki przy wyłączonym silniku; Nowe/uszkodzone śruby w desce rozdzielczej; Zatkane nawiewy; Dodatkowe nawiewy; Uszkodzona lub brak dmuchawy; Ukrycie w schowku na rękawiczki; Dziwne wybrzuszenia w fotelach; Ponaszywane szmaty (łaty) na fotelach; Sztywne fotele; Podejrzany dach i podsufitka; Nienaturalnie gruba podłoga; Popękana szyba (bez śladu uderzenia kamieniem). CYSTERNY: Wygląd (strój) kierowcy nieodpowiedni w stosunku do pojazdu; Brak aparatury, węży do opróżniania zbiornika; Niewiedza kierowcy co do obsługiwania pojazdu/zbiornika. SAMOCHÓD CIĘŻAROWY, CHŁODNIA: Niedbale przyklejone oznaczenia firmy/właściciela; Podwójne ścianki skrzyni ładunkowej; Nierówne szwy na plandece; Rozbieżności w ilości zewnętrznych i wewnętrznych żeber ścian przestrzeni ładunkowej; Oznaki majstrowania przy zewnętrznej części dachu przestrzeni ładunkowej; Nienaturalnie wysoka podłoga; Temperatura w przestrzeni ładunkowej chłodni poza zakresem (0-13 stopni); Zatkane otwory odpływowe w narożnikach skrzyni ładunkowej; Obce przedmioty wiszące w skrzyni ładunkowej; Modernizacja lub brak zbiornika płynu chłodzącego skrzynię ładunkową chłodni; Uszkodzenie opakowań przewożonych towarów wskazujące na to, że ktoś po nich chodził lub czołgał się; Ładunek poukładany w stos (niedbale); Poziom jednolitego ładunku niejednakowy z przodu i z tylu skrzyni. POSZUKIWANIE SKŁADÓW Zasady ogólne: 1. Poszukiwanie składów prowadzi się podobnie do operacji typu C&S. 2. Kryteria wyboru miejsc na składy przez przeciwnika: Szybkość użycia (dostępu); Dostępność; Ukrycie (zamaskowanie); Niedostępne dla osób z zewnątrz; Łatwe do znalezienia w dzień i w nocy. Rodzaje składów: 1. Do długotrwałego przechowywania. 2. Tranzytowe. 3. Krótkoterminowe. Działania przy poszukiwaniu składów: 1. Wyznacz miejsce do zorganizowania CP w ramach kordonu wewnętrznego. 2. Rozpoznaj teren przyszłego CP.

97 3. Zorganizuj ubezpieczenia. 4. Zajmij miejsce w CP. 5. Wyznacz obszar do przeszukania (ustal granice). 6. W wyznaczonej strefie wskaż najbardziej podejrzane punkty przystąp do sprawdzenia ich w pierwszej kolejności. 7. Najbliższy rejon każdego punktu przed przeszukaniem powinien być sprawdzony (5/25). 8. Następnie sprawdź teren przy granicach rejonu. 9. Po rozpoznaniu punktów i granic sprawdź otwarty teren przy użyciu psów oraz detektorów metalu. Działania po znalezieniu składu: 1. Skład zabezpieczony wejście zagraża życiu przeszukujących: Zaznacz wejście i skład; Wycofaj się do CP w kordonie wewnętrznym; Poinformuj kordon zewnętrzny; Zabezpiecz wejście do działania elementów EOD. 2. Skład niezabezpieczony wejście nie zagraża życiu przeszukujących: Zaznacz wejście i skład; Częścią sił rozpocznij przeszukanie wewnątrz składu; Pozostałymi siłami wycofaj się do CP w kordonie wewnętrznym; Poinformuj kordon zewnętrzny o prowadzonych działaniach; Przygotuj się do zabezpieczenia pracy elementów przełożonego wyznaczonych do wsparcia działań. Czynniki do rozważenia podczas poszukiwania składów: 1. Czego konkretnie szukam? 2. Czy w danym terenie potrzebny mi jest kordon zewnętrzny? 3. Sytuacja przeciwnika w danym rejonie. 4. Dostępność psów z przewodnikami. 5. Lokalizacje (ze współrzędnymi) miejsca (miejsc) przeszukania, najbliższych rejonów lądowisk MEDEVAC. 6. Czy w tamtym rejonie w ostatnim czasie były prowadzone działania. Jakie? 7. Dostępność EOD (na wezwanie czy jako element przydzielony). STANDARDOWE PROCEDURY DZIAŁANIA LEGENDA: CO dowódca kompanii XO zastępca dowódcy kompanii 1SG szef kompanii PLT LDR dowódca plutonu PSG pomocnik dowódcy plutonu SL dowódca drużyny TC dowódca załogi MSM strzelec wyborowy GNR celowniczy/działonowy broni pokładowej MED sanitariusz CDR dowódca DVR kierowca WINGMAN skrzydłowy KTO ROSOMAK

98 PAMIĘTAJ!!! Spieszając się z HMV pod ogniem możesz być zmuszony do przeciśnięcia się w środku wozu do drzwi po drugiej stronie wozu. Mając na sobie hełm, kamizelkę, broń i całe wyposażenie będziesz potrzebował bardzo dużo miejsca. Pamiętaj więc, by rozkładając elementy dodatkowe w środku pojazdu zapewnić sobie drogę ewakuacji na drugą stronę wozu. HMV POJAZD CYWILNY POJAZD KONWOJOWANY SPIESZANIE Z POJAZDU Zasady ogólne Spieszenie z pojazdu może nastąpić jako działanie wymuszone lub planowane. Jeżeli spieszamy się w sposób wymuszony, zazwyczaj będzie to odbywało się w kontakcie ogniowym z przeciwnikiem. PAMIĘTAJ!!! Spieszając się z pojazdu zamknij za sobą drzwi, chroniąc w ten sposób pozostających w nim członków zespołu. Po wyjściu z pojazdu (jeżeli sytuacja pozwala) sprawdź teren wokół pojazdu (promień ok. 25m) pod kątem obecności IED. Jeżeli spieszenie jest wymuszone zaczyna się cały manewr od ustawienia pojazdu, które zapewnia elementowi spieszanemu jak największą zasłonę przed ogniem przeciwnika wóz ustawia się do przeciwnika bokiem lub pod kątem tak, aby burta chroniąca była jak najdłuższa. Spieszając się pod ogniem należy jak najszybciej znaleźć się po stronie pojazdu, zapewniającej osłonę wozu przed skutkiem ognia przeciwnika. PAMIĘTAJ!!! Jeżeli przemieszczasz się pojazdem opancerzonym, wykorzystaj go jako zasłonę przed ogniem przeciwnika. Pojazd nieopancerzony chroni co najwyżej przed skutkiem ognia broni małokalibrowej konieczne jest więc znalezienie stanowiska ogniowego w pewnym oddaleniu od pojazdu nieopancerzonego. Jeżeli spieszamy się z wozu bez kontaktu z przeciwnikiem, wykonujemy procedurę 5/25. PAMIĘTAJ!!! Spieszanie Spieszając z HMV się pod ogniem istnieje realne zagrożenie, jakim jest Spieszając się bez kontaktu oddziaływujący z przeciwnikiem ogniowo nie przeciwnik. ma konieczności ewakuacji całej obsady Zagrożenie wozu na jedną ze strony stronę IED każdy jest może zagrożeniem wyjść swoimi tylko drzwiami. potencjalnym. Jeżeli nie zachodzi taka potrzeba DVR zostaje w wozie w gotowości do wykonania manewru pojazdem. Pracuje również na radiostacji w sieci radiowej. Jedyną sytuacją, gdzie spiesza się GNR, jest ostrzał RPG. Spieszenie pod ogniem realizowane jest na jedną stronę wozu.

99 1. Zasłona ogniowa 2. Wyjście żołnierzy bliżej drzwi (od strony osłoniętej) Wyjście pozostałej dwójki 4. Sposób wyjścia GNR Wykonanie zmiany na stanowisku (konieczność wymiany magazynka lub przerzucenia środka ogniowego) Rozmieszczenie osób funkcyjnych 1 3 GNR CDR 2 GNR Technikę tę można stosować przy każdym pojeździe opancerzonym, który posiada drzwi boczne. Spieszanie z KTO ROSOMAK Spieszając się bez kontaktu z przeciwnikiem nie ma konieczności ewakuacji całej obsady wozu zazwyczaj wystarcza ubezpieczenie (1-2 żołnierzy). Wariant I Wariant II DVR w gotowości do wykonania manewru, GNR skanuje teren, TC w sieci radiowej, dodatkowo obserwuje teren przekazuje informacje piechocie

100 na zewnątrz wozu, przyjmuje od nich informacje i przekazuje je przez techniczne środki łączności pozostałym elementom ugrupowania. Kluczowym elementem przez cały czas pobytu piechoty poza wozem jest utrzymanie łączności wykorzystuje się do tego PNR lub inne środki łączności (np. poprzez radiostację CDR); Spieszając piechotę z KTO zazwyczaj będzie ona w pierwszej chwili zdezorientowana konieczna będzie chwila dla nich na zorientowanie się w sytuacji i w terenie. Dlatego też manewr spieszenia pod ogniem lub z możliwym przejściem do kontaktu z przeciwnikiem musi być realizowany ściśle według procedury z nieodłącznym elementem ubezpieczenia. Spieszenie pod ogniem realizowane jest na jedną stronę wozu (burta lub tył wozu) pod ogniem osłonowym broni pokładowej. Jeżeli zachodzi konieczność ewakuacji załogi z uszkodzonego wozu, ewakuuje się ona na komendę dowódcy drużyny w składzie żołnierzy desantu ubezpieczenie osłonę ogniową zapewniają rozstawieni żołnierze desantu na stanowiskach ogniowych (dotyczy to wszystkich sposobów spieszania). Spieszenie na burtę wozu: Ogień osłonowy broni pokładowej, komenda do opuszczenia wozu przez piechotę, otwarcie drzwi. Jedynka zajmuje stanowisko ogniowe do ubezpieczenia desantującej się piechoty (dokładne ustawienie i kąt prowadzenia ognia zależnie od umiejscowienia przeciwnika względem wozu) 1 Stanowisko ogniowe zajmuje dwójka - zostawia miejsce między sobą a wozem do przejścia pozostałych żołnierzy desantu (stanowisko wybiera uzależniając je od kąta ostrzału przez przeciwnika) 1 2 Pozostali żołnierze desantu spieszają się trójka cały czas ubezpiecza kierunek na wprost pojazdu Ostatni spieszający się żołnierz przejmuje sektor dwójki 3 2

101 1 Dwójka zamyka drzwi desantowe wozu 2 3 Dwójka zajmuje docelowe stanowisko Jedynka na komendę SL zajmuje docelowe stanowisko 3 CDR 2 1 Cały manewr wykonywany jest płynnie (rysunek pokazuje tylko etapy). Zajęcie stanowisk ogniowych przez 1 i 2 uzależnione jest ich oceną sytuacji rozmieszczeniem przeciwnika, ustawieniem wozu i ukształtowaniem terenu. Należy dążyć do sytuacji, gdzie dowódca elementu znajduje się w środku ugrupowania. PAMIĘTAJ!!! Dowódca nie powinien zajmować się funkcjami prostymi! Dowódca jest od dowodzenia! Skupiając się na prostym zadaniu utrudnia sobie ocenę sytuacji, nie jest w stanie zaobserwować zmian istotnych dla podjęcia dobrej decyzji. Jeżeli tylko możesz, nie wykonuj funkcji prostych. Jeżeli musisz zajmij kierunek wymagający najmniejszego zaangażowania. Jeżeli zachodzi konieczność przerzucenia żołnierzy (środków ogniowych) z przodu na tył wozu (i odwrotnie), przechodzący żołnierze przemieszczają się między burtą pojazdu, a klęczącymi żołnierzami (nigdy przed lufami!!!). Wymiany żołnierza na skrajnym stanowisku (np. przy konieczności wymiany magazynka) dokonuje się w ten sam sposób, co przy ustawieniu przy HMV. KTO Rosomak jest wysokim pojazdem i nie ma możliwości prowadzenia przy nim ognia znad maski. Konieczne więc może być przerzucenie żołnierza (zależnie od oceny sytuacji przez dowódcę) na skraj krótszej burty (przedniej lub tylnej): Wariant I Wariant II Wariant III CDR CDR CDR

102 Spieszenie na tył wozu: Spieszenia na tył wozu pod ogniem należy unikać, gdyż ściana tylna nie zapewnia tak dużej zasłony, jak burta pojazdu niemniej, działanie takie może być wymuszone unieruchomieniem (uszkodzeniem) wozu. Spieszania dokonuje się pod ogniem osłonowym broni pokładowej w pierwszej kolejności ubezpiecza się manewr. Wariant z kontaktem od frontu (względem kierunku ruchu pojazdu): Ogień osłonowy broni pokładowej, komenda do opuszczenia wozu przez piechotę, otwarcie drzwi. Jedynka i dwójka zajmują stanowiska ogniowe do ubezpieczenia desantującej się piechoty (dokładne ustawienie i kąt prowadzenia ognia zależnie od umiejscowienia przeciwnika względem wozu) Stanowiska ogniowe zajmuje kolejna para sektorami obserwacji i ostrzału zamykają obronę okrężną Pojazd opuszcza ostatnia dwójka CDR zajmuje miejsce w środku, a jego skrzydłowy zamyka drzwi wozu. CDR Ustawienie końcowe wyjściowe do dalszego działania CDR

103 Wariant z kontaktem z tyłu (względem kierunku ruchu pojazdu): Ogień osłonowy broni pokładowej, komenda do opuszczenia wozu przez piechotę, otwarcie drzwi. Jedynka i dwójka zajmują stanowiska ogniowe do ubezpieczenia desantującej się piechoty (dokładne ustawienie i kąt prowadzenia ognia zależnie od umiejscowienia przeciwnika względem wozu) Kolejna para opuszcza pojazd i zajmuje stanowiska ogniowe Pojazd opuszcza ostatnia dwójka CDR zajmuje stanowisko ogniowe za pojazdem, a jego skrzydłowy zamyka drzwi wozu i dołącza do CDR. CDR Pierwsza para wycofuje się za pojazd CDR Ustawienie końcowe wyjściowe do dalszego działania CDR Jeżeli zachodzi konieczność ewakuacji załogi z uszkodzonego wozu, ewakuuje się ona na komendę dowódcy drużyny w składzie żołnierzy desantu ubezpieczenie osłonę ogniową zapewniają rozstawieni żołnierze desantu na stanowiskach ogniowych (dotyczy to wszystkich sposobów spieszania). TECHNIKA POKONYWANIA TERENU Technika pokonywania terenu uzależniona jest głównie od stopnia prawdopodobieństwa wejścia w kontakt z przeciwnikiem. Wyróżnia się trzy zasadnicze techniki: travelling gdy kontakt z przeciwnikiem nie jest spodziewany;

104 travelling overwatch gdy kontakt z przeciwnikiem jest możliwy; bounding overwatch gdy kontakt z przeciwnikiem jest spodziewany. W działaniach patrolowania/konwojowania teren pokonuje się głównie na pojazdach, jednak niektóre sytuacje wymagają spieszenia przynajmniej części własnego pododdziału i prowadzenia działania pieszo. TRAVELLING NA POJAZDACH TRAVELLING OVERWATCH NA POJAZDACH Travelling wszystkie elementy ugrupowania przemieszczają się jednocześnie, prowadząc obserwację okrężną, w gotowości do podjęcia działań. Travelling overwatch pododdział podzielony na co najmniej dwa elementy, gdzie jeden się przemieszcza, a drugi poruszając się za nim ubezpiecza jego manewr. Element ubezpieczający może zapewniać ubezpieczenie w ruchu lub dokonując krótkich zatrzymań.

105 PIERWSZA SEKCJA POKONUJE TEREN WYKONUJĄC SKOK UBEZPIECZANA PRZEZ DRUGĄ SEKCJĘ PIERWSZA SEKCJA ZAJMUJE POZYCJĘ; DRUGA SEKCJA WYKONUJE SKOK. DOWÓDCA CAŁOŚCI STAWIA ZADANIE OBU SEKCJOM DO KOLEJNEGO SKOKU JEDNA SEKCJA PRZEMIESZCZA SIĘ UBEZPIECZANA PRZEZ DRUGĄ BOUNDING OVERWATCH NA POJAZDACH Analogicznie teren pokonuje się w szyku pieszym, dostosowując odległości między elementami całego zespołu do możliwości terenowych oraz wpływu pogody na prowadzenie obserwacji. Z reguły przyjmuje się: ok. 10m ok. 10m SL SL KIERUNEK MARSZU ok. 20m KIERUNEK MARSZU ok m ok. 20m ok. 50m SL SL TRAVELLING / TRAVELLING OVERWATCH W SZYKU PIESZYM KIERUNEK MARSZU

106 REJON WYJŚCIOWY BOUNDING OVERWATCH W SZYKU PIESZYM Współdziałanie pojazdów ze spieszoną piechotą w pokonywaniu terenu zurbanizowanego Right Front Team Ldr Rear Left Front Left Flank OSŁONA POJAZDU PRZEZ SPIESZONY ELEMENT

107 ETAP III STEP THREE BP 2 STEP ETAP TWOII Tank 11 Tank 11 Tank 12 BP 1 BP 3 Tank 12 STEP FOUR ETAP IV ETAP STEP ONE I POKONANIE SKRZYŻOWANIA POKONANIE TERENU W SZYKU MIESZANYM (NP. W TERENIE ZABUDOWANYM) PAMIĘTAJ!!! Nie ustawiaj się na tle pojazdu, gdyż to on będzie głównym celem. Zajmij stanowisko między pojazdami i bądź w gotowości do manewru ubezpieczającego. PAMIĘTAJ!!! Spieszona piechota musi zapewnić ochronę wszystkim pojazdom włącznie z nieuzbrojonymi pojazdami konwojowanymi. ROZPOZNANIE PRZEPUSTU 1. Przepust, jak również każda inna przeszkoda terenowa na drodze marszu patrolu/konwoju, musi zostać rozpoznana. Jest to jedno z niewielu miejsc, gdzie przeciwnik może w łatwy sposób podłożyć IED na drodze asfaltowej. 2. Jeżeli dysponujesz saperami w swoim ugrupowaniu (RCT/RCP), wykorzystaj ich do rozpoznania właściwego przepustu. Będziesz jednak musiał im pomóc, jak również zabezpieczyć całość działania. 3. Technika rozpoznania to odwrócone V.

108 1. Zatrzymanie kolumny przed przepustem Kolumna zatrzymuje się w bezpiecznej odległości od przepustu. Pojazdy przed pojazdem saperów muszą zrobić im miejsce do ominięcia. 2. Wystawienie ubezpieczeń Do ubezpieczeń bezpośrednich przy każdym pojeździe wystawia się dodatkowo ubezpieczenie saperów. Saperzy podjeżdżają do przepustu ubezpieczając swoją pracę elektronicznym systemem zakłóceń montowanym na pojeździe.

109 3. Podejście do przepustu ENG Saperzy wraz ze swoim ubezpieczeniem przemieszczają się odwróconym V 4. Rozpoznanie ENG Ubezpieczenia (jeśli nie stwierdziły wcześniej zagrożenia) obserwują teren pod kątem obecności punktów terenowych dogodnych do prowadzenia obserwacji przepustu

110 5. Zwinięcie ubezpieczeń Saperzy po rozpoznaniu przejeżdżają przez przepust i robią miejsce na drodze dla pojazdów, które przemieszczały się przed nimi w kolumnie 6. Kontynuowanie zadania Po zwinięciu wszystkich spieszonych żołnierzy patrol/konwój kontynuuje zadanie 4. Saperzy, musząc przejechać do przepustu przed kolumnę, powinni znajdować się jak najbliżej jej czoła. PAMIĘTAJ!!! Przeciwnik obserwuje twoje działanie nawet, gdy nie wykazuje swojej obecności. Dlatego też nie możesz trzymać się schematów.

111 5. Ubezpieczenia przesuwając się do przodu odwróconym V rozpoznają teren na tych samych zasadach, co realizowanie procedury 5/25. ORGANIZACJA REJONU ZEŚRODKOWANIA 1. W przypadku długotrwałego prowadzenia działań poza bazą i bez możliwości postoju w innej bazie lub w razie konieczności (np. awaria pojazdu i brak możliwości ewakuacji) pododdział może zostać zmuszony do zajęcia rejonu; 2. Zajęty rejon musi spełniać wymagania bezpieczeństwa zapewniać warunki do obrony okrężnej oraz dawać możliwość wystawienia ubezpieczeń; 3. Rejon zajmuje się z marszu, najlepiej o zmierzchu tak, aby wykorzystać resztkę światła dziennego na wykonanie podstawowych czynności obsługowych pojazdów, higienę osobistą oraz zjedzenie posiłku (ok h); 4. Po zakończeniu w/w czynności, po zapadnięciu zmroku, pododdział powinien przemieścić się do właściwego rejonu postoju; 5. Do przemieszczenia wykorzystuje się noktowizję, zabronione jest użycie świateł; 6. Używając latarek w rejonie należy zaopatrzyć je w filtry świetlne ograniczające natężenie światła (czerwone, zielone, niebieskie); 7. W każdym pojeździe przez cały czas pobytu w rejonie musi być obsadzony główny środek ogniowy; 8. Obsługa środków ogniowych jednocześnie jest dyżurnym środkiem radiowym pracuje się na nasłuchu; 9. Elementy ubezpieczeń: posterunki obserwacyjne; patrol rozpoznawczy; zasadzka piesza; 10. Rodzaj i rozmieszczenie elementów ubezpieczenia zależy od terenu oraz warunków terenowo-pogodowych.

112 POSTERUNEK OBSERWACYJNY ZASADZKA PIESZA OBRONA OKRĘŻNA PATROL ROZPOZNAWCZY PROCEDURY KONTAKTOWE PLUTON W REJONIE ZEŚRODKOWANIA Nawiązanie kontaktu z przeciwnikiem Zasady ogólne: 1. Pojazdy/żołnierze nie będący w bezpośrednim kontakcie, za pomocą środków łączności wskazać liczbę pojazdów (elementów pieszych) w kontakcie, typ kontaktu, kierunek wg wskazówek zegara, kierunków stron świata lub współrzędnych (stosownie do możliwości). 2. Żołnierze w pojazdach zmuszonych do zatrzymania spieszają się na stronę przeciwną do atakowanej, zajmują stanowiska ogniowe, możliwie za ukryciem terenowym i prowadzą ogień prowadząc jednocześnie obserwację okrężną. 3. Po zmuszeniu do zatrzymania całego składu patrolu, żołnierze spieszają się na stronę nie atakowaną i prowadzą ogień. Pojazdy nie będące w kontakcie ogniowym wykorzystywać jako dodatkowe stanowiska ogniowe (po poprawieniu położenia) lub do zapewnienia obrony okrężnej. Prowadząc ogień oszczędzać amunicję. 4. Obsługi km zajmują dogodne stanowiska do pokrycia ogniem przeciwnika, wiążąc go walką. Dowódca poprawia położenie, w celu uzyskania lepszego wglądu w sytuację Złożyć meldunek sytuacyjny do TOC (w miarę możliwości wezwać śmigłowce). 5. Po stwierdzeniu zdobycia przewagi ogniowej lub przełamania kontaktu ogniowego, następuje ewakuacja rannych i poległych oraz sprzętu. 6. Jeżeli patrol nie może uzyskać przewagi ogniowej, na komendę dowódcy przejść należy do działania wg procedur zerwania kontaktu.

113 7. Po wstępnej ocenie sytuacji dowódca walczącego elementu podejmuje decyzję o spieszeniu swojego pododdziału. Zasadzka bliska: KIERUNEK DZIAŁANIA (-) 1. Ustalić kierunek i miejsce kontaktu z przeciwnikiem. 2. Natychmiast odpowiadać ogniem. Wykorzystywać RPG. 3. Atakować przeciwnika organizującego zasadzkę, drużyny w razie potrzeby spieszają się, wsparcie ogniem celowniczych km, zmasowany ogień granatami 40mm. 4. Obsługa km z ogona patrolu blokuje najbardziej prawdopodobny kierunek ucieczki przeciwnika zmieniając położenie (zbliżając się do przeciwnika) i prowadząc ogień. 5. Używać granatów w terenie zurbanizowanym ze szczególną ostrożnością dodatkowe ryzyko ofiar. 6. Złożyć meldunek do TOC. 7. W razie potrzeby wezwać QRF i/lub MEDEVAC. 8. Po przybyciu śmigłowców nabojami sygnałowymi lub dymami wskazać pozycje przeciwnika. PAMIĘTAJ!!! Ubezpieczenie jest podstawą wszelkich działań! Nie wiesz, czy przeciwnik działając w zasadzce jednostronnej

114 Zasadzka daleka (odległość ponad 100m): KIERUNEK PATROLOWANIA (-) 1. Ustalić kierunek i miejsce kontaktu z przeciwnikiem. 2. Czołowa drużyna wspiera ogniem z broni strzeleckiej i granatników. 3. Drużyna tyłowa blokuje najbardziej prawdopodobny kierunek ucieczki przeciwnika prowadząc ogień pośredni (granatniki, moździerze). 4. Po przerwaniu ognia granatników drużyny z ogona ugrupowania atakują przeciwnika w poprzek drogi marszu i niszczą go. 5. Złożyć meldunek do TOC. 6. W razie potrzeby wezwać QRF i/lub MEDEVAC. 7. Po przybyciu śmigłowców nabojami sygnałowymi lub dymami wskazać pozycje przeciwnika. PAMIĘTAJ!!! Zawsze staraj się zbliżyć do przeciwnika i zniszczyć go. W ten sposób nie wróci i nie zaatakuje ponownie.

115 Wykonanie szturmu na obiekt Zasady ogólne: 1. Obiektem niekoniecznie musi być budynek może to być dowolny punkt terenowy, który aktualnie znajduje się w posiadaniu przeciwnika, skąd prowadzi on działania przeciwko nam i opanowanie którego pozwoli nam uzyskać przewagę (powodzenie) w działaniu. 2. Szturm wykonuje się zazwyczaj doraźnie po nawiązaniu kontaktu z przeciwnikiem (wejściu w zasadzkę) lub po wejściu do walki w sytuację dynamiczną jako odwód (np. po desantowaniu ze śmigłowców). 3. Podstawą szturmu jest podział na trzy zasadnicze elementy ugrupowania: baza ogniowa; zespół manewrujący; ubezpieczenie. 4. Można zrezygnować z elementu ubezpieczenia w następujących przypadkach: niewystarczające siły i środki; współdziałanie z innym elementem, który nas ubezpiecza; przewaga zajmowanego terenu (przeciwnik nie ma możliwości obejścia nas ani wykonania uderzenia z żadnego innego kierunku). 5. Elementy ugrupowania tworzy się zadaniowo można utworzyć je na bazie organicznych elementów (np. drużyn w plutonie), ale nie jest to regułą. 6. Prowadząc działanie na pojazdach bazę ogniową mogą tworzyć środki pokładowe wozów. 7. Miejsce dowódcy całości ugrupowania powinno być przy elemencie manewrującym, gdyż tam skupia się największa dynamika walki i jego natychmiastowe decyzje tam będą najbardziej potrzebne. Schemat wykonania szturmu (w szyku pieszym) całością pododdziału: 1. Prowadzenie patrolu (przeciwnik prowadzi obserwację) PATROL 2. Kontakt z przeciwnikiem ubezpieczenie czołowe zalega tworząc bazę ogniową, ubezpieczenie tylne przechodzi do działania statycznego, siły główne przechodzą do obrony okrężnej organizując swój kolejny manewr

116 3. Wykonanie oskrzydlenia (manewr flankowy) 4. Opanowanie obiektu przez element manewrujący (w tym czasie baza ogniowa przerywa ogień lub strzela w powietrze w celu zdezorientowania przeciwnika) 5. Podciągnięcie bazy ogniowej i ubezpieczenia, przeorganizowanie 6. Kontynuowanie zadania PATROL Jeżeli kontakt będzie ze skrzydła, konieczne jest wyznaczenie przez dowódcę który element (organiczny lub zadaniowy) jakie zadanie będzie wykonywał (np.: ubezpieczenie czołowe przejdzie do działania jako zespół manewrujący, a siły główne wykonają bazę ogniową). Schemat wykonania szturmu (w szyku pieszym) przez zespół manewrujący: 1. Po nawiązaniu kontaktu przez inny element własnego ugrupowania i nie otrzymując zadania zapewnienia ubezpieczenia z danego kierunku element przechodzi do obrony okrężnej wykorzystując maskujące właściwości terenu (posiadany sprzęt). 2. Po otrzymaniu zadania działania jako zespół manewrujący, wykorzystując teren (zasłonę własnych pojazdów) wykonuje oskrzydlenie przeciwnika (manewr flankowy).

117 3. Po osiągnięciu ostatniej skrytej pozycji przechodzi w linię i wykonuje szturm na obiekt. 4. Dowódca zespołu manewrującego musi wskazać kierunek szturmu, obiekt do opanowania oraz wyznaczyć LOA Limit of Advance końcową linię szturmu, której nie wolno przekroczyć. 5. Odległość jednego skoku to 3 do 5 kroków. W celu zwiększenia dynamiki prowadzi się go od postawy klęczącej, do postawy klęczącej (zajmując LOA można przyjąć leżącą) wykorzystując możliwe ukrycia terenowe. 6. Szturm można wykonać na dwa sposoby: na zakładkę; na wyrównanie; 7. Szturm na zakładkę charakteryzuje się dużą dynamiką i większym zagrożeniem dla samych szturmujących wykonuje się go na krótszych odległościach (w końcowej fazie dłuższego szturmu). Faza wstępna (ostatnia skryta pozycja) LINIA ROZPOCZĘCIA SZTURMU Faza I Faza II (na wyrównanie) Faza III

118 Faza IV (na zakładkę) LOA LOA Faza końcowa (zajęcie LOA) Fazy I IV są na rysunku umowne, w rzeczywistości może ich być więcej lub mniej. Przejście z techniki wyrównania do zakładki wykonuje się na komendę dowódcy całego zespołu lub po przekroczeniu wyznaczonej wcześniej linii. PAMIĘTAJ!!! Jeśli nie wiesz jak podzielić swój zespół na równe części, wydaj komendę od lewego do dwóch odlicz!, a następnie posługuj się określeniami jedynki i dwójki. Zerwanie kontaktu z przeciwnikiem Zasady ogólne: Dowódca określa czy jego pododdział może zdobyć przewagę ogniową i podejmuje decyzję o zerwaniu kontaktu. Dowódca wskazuje czołowy lub tyłowy punkt zbiórki (można wskazać obydwa). Środki łączności i sygnalizacji użyte będą do utrzymania łączności między punktem zerwania kontaktu i punktem zbiórki. TTPs: Jeżeli stwierdziłeś symptomy zasadzki, nie wjeżdżaj w strefę kontaktu (śmierci). Jeżeli wjechałeś w strefę kontaktu (śmierci), staraj się jak najszybciej ja opuścić. Wykorzystać należy w miarę możliwości ukrycia i środki, maskując manewr (dymy). Pod osłoną obsługi km, grupa ewakuacyjna i ratunkowa ewakuuje rannych i poległych oraz sprzęt. Żołnierze patrolu utrzymują zdobyte pozycje w strefie kontaktu i wspierają grupę ewakuacyjną i ratunkową, jeżeli jest taka potrzeba. Uszkodzone pojazdy odholować lub zniszczyć na komendę dowódcy.

119 Pojazdy przemieszczają się do przodu lub do tyłu na komendę dowódców. Pierwszy porusza się pojazd znajdujący się najgłębiej w strefie kontaktu, następnie kolejne pod osłoną ognia km z pojazdu zmieniającego SO, do momentu zerwania kontaktu. Jeżeli zerwanie kontaktu nastąpi w dwie strony, pierwszy porusza się pojazd znajdujący się najgłębiej w strefie kontaktu. Po zajęciu punktu zbiórki, pojazdy ustawić w szyku umożliwiającym obronę okrężną. Analiza sytuacji i decyzja w zaistniałej sytuacji. Jeżeli pojazdy konwoju zostały rozdzielone po zerwaniu kontaktu z przeciwnikiem, poruszają się do najbliższego punktu zbiórki lub checkpointu w szyku zwartym. ZERWANIE KONTAKTU NA POJAZDACH Po wstępnej ocenie sytuacji dowódca walczącego elementu podejmuje decyzję o spieszeniu swojego pododdziału. KIERUNEK PATROLOWANIA (-)

120 ZERWANIE KONTAKTU PO SPIESZENIU Schemat procedury zerwania kontaktu przez element manewrujący: 1. Dowódca elementu zrywającego kontakt musi wskazać kierunek wycofania może też wskazać punkt zbiórki (gdzie organizuje się obronę okrężną). 2. Odległość jednego skoku to 3 do 5 kroków wykorzystując możliwe ukrycia terenowe. 3. Zerwanie kontaktu można wykonać na dwa sposoby (jak szturm): na zakładkę; na wyrównanie; Faza wstępna (ostatnia skryta pozycja) LINIA STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM Faza I Faza II (na wyrównanie) Faza III

121 Faza IV (na zakładkę) Faza końcowa (etap I) Faza ońcowa (etap II) Fazy I IV są na rysunku umowne, w rzeczywistości może ich być więcej lub mniej. Przejście z techniki wyrównania do zakładki wykonuje się na komendę dowódcy całego zespołu lub po przekroczeniu wyznaczonej wcześniej linii. PAMIĘTAJ!!! Szturm oraz zerwanie kontaktu cechuje wysoka dynamika działania oraz natężenie prowadzonego ognia. Wymień magazynek na pełny zanim zaczniesz wykonywać te procedury. PATROL BOJOWY Zadania patrolu bojowego: 1. Patrol jest zadaniem bojowym, jego celem jest podejmowanie walki z przeciwnikiem. 2. Przykładowe zadania patrolu bojowego: rozpoznanie; kontrola sytuacji w AOR;

122 sprawdzenie sprecyzowanego punktu (rejonu); poszukiwanie HVT. 3. Dodatkowo w ramach patrolu można wykonywać zadania typu: TCP; eskorta. 4. Patrol może być wykonywany razem z elementami przydzielonymi spośród pododdziałów lokalnych wojsk (policji). Istnieje kilka sposobów włączania ich we własne ugrupowanie: na czele ugrupowania są trałem, prowadzą; wiąże się z tym ryzyko wprowadzenia własnego pododdziału w strefę śmierci, skąd lokalni będą mogli szybko się ewakuować; w środku ugrupowania zapewnia najlepszą kontrolę nad nimi, jednakże w przypadku zastosowania na którymś z ich pojazdów VBIED lub wskutek np. awarii własny element jest podzielony; na końcu ugrupowania mają najmniejszy wpływ na rozwój sytuacji, jednak w przypadku kontaktu mają łatwą możliwość wycofania się i pozostawienia własnego pododdziału samemu sobie. 5. Każdorazowo przed wyjazdem na patrol dowódca musi udzielić instruktażu, który obejmuje: omówienie: zadania; trasy marszu; kolejności w kolumnie; zadań szczególnych elementów; zachowania w przypadku kontaktu (z rozbiciem na ich rodzaje); zachowanie w przypadku awarii pojazdu; zachowanie w przypadku napotkania przepustu (przeszkody); przedsięwzięć zabezpieczenia medycznego; procedury łączności. sprawdzenie: posiadania przez żołnierzy patrolu ID, tabliczki tożsamości, tabliczki z grupą krwi, morfiny, wyposażenia medycznego; znajomości ROE. 6. Dowódca patrolu dowodzi całością ugrupowania i odpowiada za cały patrol. Wszyscy żołnierze w jego składzie (włączając w to nawet wyższych stopniem i stanowiskiem) podlegają dowódcy patrolu i są zobligowani do wykonywania jego poleceń. KONWÓJ Zasady ogólne 1. Elementy, które muszą znaleźć się w rozkazie do konwojowania na każdym szczeblu dowodzenia: Droga marszu (wraz z drogami obejścia jeśli takie są zaplanowane); Porządek marszu (uszykowanie, kolejność pojazdów); Szczegółowe zadania w przypadku zatrzymania konwoju; Działanie na wypadek uszkodzenia pojazdu; Zadania na wypadek wejścia w kontakt z przeciwnikiem; Łańcuch dowodzenia; Sygnały dowodzenia. 2. Podstawowa organizacja eskorty konwoju: Patrol czołowy (1-2 pojazdy); Grupa osłony bezpośredniej (na czele, na końcu oraz w środku kolumny);

123 Patrol tylny (1-2 pojazdy); Element interwencyjny (1-2 pojazdy przemieszczające się wzdłuż kolumny); Patrole boczne (doraźne, według posiadanych środków, potrzeb, oceny sytuacji); Odwód (jeżeli posiadane środki pozwalają na to do odwodu wydziela się środki ogniowe o większej niż standardowa sile rażenia). PAMIĘTAJ!!! Patrol czołowy musi przemieszczać się przed siłami głównymi w takiej odległości, aby zachować kontakt wzrokowy, radiowy (zwróć uwagę na zakłócacie) oraz mieć czas na reakcję z takim wyliczeniem, by siły główne konwoju nie musiały się zatrzymywać! Sposób rozmieszczenia elementów eskorty (w sile plutonu) ODLEGŁOŚĆ UMOŻLIWIAJĄCA UBEZPIECZENIE OGNIEM NA WPROST ELEMENTY KONWOJOWANE ROZMIESZCZENIE POJAZDÓW ESKORTY NA SZEROKIEJ DRODZE Reakcja na kontakt z przeciwnikiem Jeżeli istnieje realne prawdopodobieństwo ataku na konwój na trasie przemieszczenia, konwój nie rozpoczyna marszu, a jeżeli jest w trakcie jego realizacji, zmienia trasę na alternatywną (zapasową) za zgodą przełożonego a w razie niemożliwości dokonania wyboru, zawraca konwój do bazy. W przypadku nawiązania kontaktu ogniowego z przeciwnikiem należy w miarę możliwości utrzymać konwój w ruchu i jak najszybciej opuścić strefę zagrożoną. 1. Określić kierunek i miejsce, z którego otwarto ogień. 2. Wskazać kierunek kontaktu z przeciwnikiem za pomocą środków łączności, pocisków smugowych, kierunkowskazów. 3. Odpowiedzieć przygniatającym ogniem i opuścić strefę kontaktu (max. prędkość, zwiększenie odległości między pojazdami), ubezpieczając jednocześnie inne kierunki. 4. Złożyć meldunek do TOC. 5. Za pomocą środków łączności informować o kontakcie z przeciwnikiem (określić numer pojazdu, rodzaj kontaktu i kierunek wg wskazówek zegara lub w inny sposób). 6. Jeden z najsilniejszych pokładowych środków ogniowych (jeżeli występuje; jeżeli nie jeden z pojazdów eskorty) zajmuje SO, tak by prowadzonym ogniem osłonić manewrujący konwój. 7. Złożyć meldunek SALTR/SALUTE do TOC (po wyjściu ze strefy kontaktu). 8. Konwój przegrupowuje się do wskazanego punktu zbiórki, gdzie elementy eskorty organizują obronę okrężną. REAGOWANIE ELEMENTÓW ESKORTY NA ZASADZKĘ (KONWÓJ W RUCHU):

124 A. Uszkodzone pojazdy usunięte na pobocze. B. Pojazdy konwojowane opuszczają strefę śmierci. C. Elementy eskorty wiążą ogniem przeciwnika. D. Śmigłowce/artyleria ostatecznie niszczą przeciwnika. PAMIĘTAJ!!! Nie można angażować wszystkich elementów eskorty do wiązania przeciwnika ogniem. Konwój w żadnym momencie nie może pozostać niechroniony! WSPÓŁDZIAŁANIE ELEMENTÓW ESKORTY KONWOJU Z QRF: Elementy eskorty zajmują dogodną rubież ogniową, skąd zabezpieczają wejście do walki pododdziału QRF W przypadku konieczności zatrzymania konwoju pod ogniem przeciwnika: 1. Ustalić kierunek kontaktu z przeciwnikiem. 2. Pojazdy/żołnierze nie będący w bezpośrednim kontakcie, za pomocą środków łączności wskazać numery pojazdów w kontakcie, typ kontaktu, kierunek wg wskazówek zegara, stron świata, współrzędnych wg możliwości lub w inny sposób.

125 3. Żołnierze w pojazdach zmuszonych do zatrzymania spieszają się na stronę przeciwną do atakowanej, zajmują stanowiska ogniowe możliwie za ukryciem terenowym i prowadzą ogień z dużym natężeniem ze wszystkich rodzajów broni, prowadząc jednocześnie obserwację okrężną. 4. Po zmuszeniu do zatrzymania całego konwoju, żołnierze spieszają się na stronę nie atakowaną i prowadzą ogień. Pojazdy nie będące w kontakcie ogniowym wykorzystywać jako dodatkowe stanowiska ogniowe (po poprawieniu położenia) lub do zapewnienia obrony okrężnej. Prowadząc ogień, oszczędzać amunicję. 5. Pojazdy Hibneryt (ZU), obsługi km i granatników zajmują dogodne stanowiska do pokrycia ogniem przeciwnika, wiążąc go walką. Dowódca poprawia położenie, w celu uzyskania lepszego wglądu w sytuację. 6. Złożyć meldunek sytuacyjny do TOC (w miarę możliwości wezwać śmigłowce). 7. Po stwierdzeniu zdobycia przewagi ogniowej lub przełamania kontaktu ogniowego, następuje ewakuacja rannych i poległych oraz sprzętu. 8. Jeżeli konwój nie może uzyskać przewagi ogniowej, na komendę dowódcy przejść należy do działania wg procedur zerwania kontaktu. 9. Jeżeli zaatakowano (zatrzymano) część konwoju, żołnierze części niezaatakowanej spieszają się i wykonują uderzenie ogniowe na skrzydła przeciwnika połączone z próbami manewru oskrzydlającego. DZIAŁANIE ESKORTY W ZASADZCE PO ZATRZYMANIU (W KONTAKCIE OGNIOWYM): KIERUNEK PRZEMIESZCZENIA KONWOJU POJAZDY KONWOJOWAN Zatrzymanie konwoju (bez kontaktu ogniowego)

126 PATROL CZOŁOWY ZAPORA ROZPOZNANIE PRZESZKODY UBEZPIECZENIA ROZPOZNANIE PRZESZKODY UNIEMOŻLIWIAJĄCEJ PRZEJAZD Procedura działania po napotkaniu zapory: Patrol czołowy po napotkaniu przeszkody przekazuje sygnał do dowódcy konwoju. Konwój zatrzymuje się w dogodnym miejscu (nie bezpośrednio przed zaporą), wystawiając ubezpieczenia postoju. Element zabezpieczenia ruch (jeśli występuje i jeśli ma środki) wykonuje przejście w zaporze. Dowódca konwoju podejmuje decyzję odnośnie: obejścia zapory; wykonania przejścia w przez zaporę własnymi środkami; wezwania EOD/elementu zabezpieczenia ruchu przełożonego. Złożenie meldunku do TOC (wezwanie QRF/rozpoznania powietrznego). TECHNIKA WYSTAWIENIA UBEZPIECZEŃ W PRZYPADKU ZATRZYMANIA KONWOJU BEZ STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM POWRÓT ELEMENTÓW ESKORTY KONWOJU DO SZYKU:

127 ETAP I POWRÓT ELEMENTÓW PIESZYCH DO POJAZDÓW ETAP II ZAJĘCIE PRZEZ POJAZDY WŁAŚCIWYCH MIEJSC W KOLUMNIE SPOSÓB ZAJĘCIA POJAZDAMI STANOWISK DO UBEZPIECZENIA ZATRZYMANEGO KONWOJU:

128 U dołu rysunku przedstawiono sygnał rękoma do przyjęcia ugrupowania do doraźnej obrony okrężnej. PAMIĘTAJ!!! WYMUŚ na przełożonym dokładną trasę konwoju, trasy alternatywne, punkty meldunkowe, plany baz docelowej i przelotowych współrzędne przejść granicznych oraz miejsc przekraczania stref odpowiedzialności, a także procedury postępowania w przypadku napotkania wojsk koalicji zarówno w marszu, w postoju, jak i rozmieszczonych na CP. PAMIĘTAJ!!! Konwój musi być w odpowiedni sposób oznakowany np. miniatura flagi narodowej na przedniej szybie, pulsujące niebiesko-czerwone światła. PAMIĘTAJ!!! Możesz kontaktować się z mijanymi na trasie elementami wojsk koalicji do tego służy częstotliwość COOPERATION. ORGANIZACJA TCP (Traffic CheckPoint) Zasady organizacji 1. TCP organizuje się podczas patrolu w AOR.

129 2. Wykonanie TCP, czas przebywania oraz jego położenie może być narzucone w zadaniu do wykonania patrolu, a może być wyrazem decyzji dowódcy patrolu. 3. Możliwe jest wykonanie kilku TCP podczas jednego patrolu. 4. Czas przebywania na TCP to maksymalnie minut. 5. Zazwyczaj wykonuje się je na długich odcinkach prostych dróg. Wykonanie TCP na skrzyżowaniu jest trudne, ze względu na wielokierunkowość działania oraz konieczność zaangażowania wielu sił i środków. 6. Jeżeli zadanie nie precyzuje inaczej, nie kontroluje się wszystkich pojazdów, a jedynie wybrane, przepuszczając pozostałe przez ugrupowanie. Nie przepuszcza się jednak żadnego pojazdu przez TCP podczas prowadzenia czynności kontrolnych. W danym momencie kontroluje się tylko jeden pojazd. PAMIĘTAJ!!! Im większe natężenie ruchu, tym szybciej zrobią się korki. Im większe korki, tym trudniej będzie Ci opuścić rejon TCP. Kierowcy w rejonie prowadzenia operacji przez Siły Zbrojne RP nie są nauczeni zatrzymać pojazd i czekać na wezwanie będą próbowali przecisnąć się jeden przez drugiego i poważny, trudny do rozładowania, korek jest tylko kwestią czasu. 7. Nie działaj według schematu. Na każdym TCP przyjmuj inne kryteria kwalifikacji pojazdów do kontroli. 8. Siły i środki niezbędne do wykonania TCP to pluton (minimum 4 pojazdy). 9. Elementy ugrupowania TCP (wariant): ubezpieczenia zewnętrzne (ze wszystkich kierunków); zespół przeszukujący; ubezpieczenie zespołu przeszukującego; zespół interwencyjny (odwód); zespół pościgowy. Zespoły te wyznaczane są doraźnie, zazwyczaj jedna drużyna staje się zdaniowo jednym zespołem. Zależnie od ilości dostępnych drużyn (pojazdów) dowódca patrolu (TCP) może wyznaczyć więcej zespołów lub mniej z większą ilością zadań. 10. Dodatkowe wyposażenie: zwoje concertiny (przygotowane do szybkiego rozwinięcia i zwinięcia) + rękawice ochronne; kolczatki (minimum dwie); detektor metalu (do przeszukiwania kobiet w przypadku braku kobiet w składzie TCP); drabinka (do wspinania się w celu kontroli wysokiej skrzyni ładunkowej lub dachu wysokich pojazdów); znaki drogowe STOP, SLOW DOWN, CHECKPOINT AHEAD opcjonalnie. Zadania TCP 1. Blokowanie wyznaczonego (nakazanego) rejonu. 2. Poszukiwanie HVT. 3. Element kordonu. 4. Rutynowa kontrola drogowa. Zadania poszczególnych elementów ugrupowania 1. Ubezpieczenia zewnętrzne: prowadzenie obserwacji w wyznaczonym kierunku; obserwacja pojazdów i osób czekających na przejazd przez TCP (kontrolę); przekazywanie informacji dowódcy TCP odnośnie nietypowych zachowań typowanie pojazdów i osób do kontroli;

130 otwieranie ognia w przypadku zagrożenia dowódca TCP (dowódca zespołu) wyznacza linie stopniowania użycia siły (można rozmieścić na nich znaki ostrzegawcze); obsługiwanie kolczatki (concertiny). 2. Zespół przeszukujący: przeszukiwanie pojazdów i osób; nadzór nad przeszukanymi osobami (odizolowanymi od pojazdu i od osób jeszcze nie przeszukanych); niedopuszczenie do wyrwania się (ucieczki) osób lub pojazdów przeszukiwanych. 3. Ubezpieczenie zespołu przeszukującego: ubezpieczenie całości przedsięwzięć prowadzonych wewnątrz TCP; dowódca zespołu musi ściśle współpracować z dowódcą zespołu przeszukującego; jeżeli posiadane siły i środki nie pozwalają na wyznaczenie zespołu ubezpieczającego, zadania te przejmuje zespół przeszukujący. 4. Zespół interwencyjny (odwód): współdziałanie z ubezpieczeniem zewnętrznym w zakresie ochrony i obrony TCP od zewnątrz; dowódca zespołu musi ściśle współpracować z dowódcą ubezpieczenia zewnętrznego; dowódca zespołu powinien wyznaczyć stanowiska ogniowe dla posiadanych przez siebie środków ogniowych (na wszystkich zagrożonych kierunkach). 5. Zespół pościgowy: nie dopuszczenie do zerwania kontaktu z osobami (pojazdami), którym udało się uciec z rejonu TCP; utrzymywanie ciągłej łączności z dowódcą TCP podczas prowadzenia pościgu; jeżeli posiadane siły i środki nie pozwalają na wyznaczenie zespołu pościgowego i odwodu, zadania te wykonuje jeden zespół. Warianty rozmieszczenia TCP 4-elementowe E A B D C F D A E A. ubezpieczenia zewnętrzne B. zespół przeszukujący C. ubezpieczenie zespołu przeszukującego D. zespół interwencyjny/pościgowy/odwód E. kolczatka F. miejsce przeszukiwania CAŁOŚĆ OTOCZONA ZAPORAMI Z CONCERTINY!!! TCP 5-elementowe

131 F A C G B D/E A F A. ubezpieczenia zewnętrzne B. zespół przeszukujący C. ubezpieczenie zespołu przeszukującego D. zespół interwencyjny (odwód) wydzieleni żołnierze desantu z wozu zespołu pościgowego E. zespół pościgowy F. kolczatka G. miejsce przeszukiwania CAŁOŚĆ OTOCZONA ZAPORAMI Z CONCERTINY!!! PAMIĘTAJ!!! Otrzymując zadanie wykonania TCP lub chcąc je wykonywać samemu musisz poznać aktualne procedury postępowania w przypadku napotkania przejeżdżających sił koalicji. PAMIĘTAJ!!! Na podobnych zasadach funkcjonuje ECP (checkpoint wjazdowy do baz). Jego skład i wyposażenie uwarunkowane są jednak możliwościami bazy (posiadanymi siłami i środkami do ochrony i obrony bazy oraz infrastrukturą). OPERACJE CORDON AND SEARCH Zasady ogólne 1. Działania typu C&S prowadzi się zazwyczaj w składzie zgrupowania batalionowego; 2. Struktura organizacyjna operacji: element izolujący: kordon zewnętrzny; kordon wewnętrzny; element przeszukujący, zawierający zespoły o przeznaczeniu do: wsparcia ogniowego; zajmowania się zatrzymanymi;

132 CA/PSYOPS; zabezpieczenia i rozpoznania tuneli; udokumentowania prowadzenia operacji (włączając operatorów kamer i aparatów fotograficznych Combat Camera Team); odwód (QRF); 3. Element przeszukujący powinien dodatkowo zawierać: przedstawiciela/i lokalnej policji (np. ISF - Irak, ANA - Afganistan); kobiety do przeszukiwania kobiet; 4. Zadania elementu izolującego: niedopuszczenie do opuszczenia rejonu operacji przez osoby przeszukiwane; niedopuszczenie do przybycia żadnych osób/pojazdów (wzmocnienia ewentualnych sił przeciwnika przebywających w rejonie operacji); zapewnienie osłony pododdziałom przeszukującym; 5. Element izolujący wykonuje zadanie metodą checkpointów lub blokad drogowych. Wybór metody zależy od sytuacji oraz terenu. 6. Metody przeszukiwania osób: zgromadzenie wszystkich przeszukiwanych z rejonu operacji w jednym miejscu; REJON PRZETRZYMYWANIA OSÓB SPRAWDZONYCH PRZESZUKIWANY BUDYNEK REJON PRZESZUKIWANIA/ PRZESŁUCHIWANIA REJON PRZETRZYMYWANIA OSÓB ZATRZYMANYCH zgromadzenie przeszukiwanych w pomieszczeniu aktualnie przeszukiwanego budynku; kontrola z głową domu mieszkańcy zgromadzeni się w jednym miejscu, głowa domu towarzyszy przeszukującym (metoda najbardziej preferowana); PAMIĘTAJ!!! W postępowaniu z cywilami należy minimalizować użycie siły i agresji. Cywil boi się Ciebie przez sam fakt Twojej obecności. Traktuj go z szacunkiem, to może ostrzeże Cię przed planowanym atakiem terrorystów. 7. Element izolujący odpowiedzialny jest za sprawdzenie terenu w całym rejonie operacji. Przykładem mogą być pola uprawne wokół budynków mieszkalnych w wioskach. Rozpoznanie obiektu 1. Prowadzone w miarę możliwości co najmniej jeden dzień przed operacją; 2. Należy je przeprowadzić w taki sposób, by miejscowi nie zorientowali się które budynki (grupy budynków) będą celem prowadzenia późniejszej operacji; 3. Dostępne mapy nie są wystarczająco szczegółowe. Konieczne jest współdziałanie z miejscową policją w celu poznania terenu przyszłych działań (w tym plany budynków); 4. Do prowadzenia rozpoznania obiektu dowódca elementu wyznacza dwa 3-osobowe zespoły oraz tzw. oko (dwóch żołnierzy śledzących w sposób stały zmiany w rejonie obiektu). 5. Etapy działania:

133 a. zajęcie rejonu wyjściowego; b. przygotowanie do rozpoznania obiektu: wyznaczenie zespołów i postawienie im zadań; przygotowanie zwiadowców do działania; Informacje niezbędne do określenia w zadaniu: miejsce dowódcy elementu prowadzącego działanie; ilość ludzi prowadzących rozpoznanie oraz łańcuch dowodzenia; czas nieobecności; procedura po upływie czasu działania elementu rozpoznawczego (bez jego powrotu); procedura po wejściu w kontakt ogniowy z przeciwnikiem przez element rozpoznający/element pozostający w rejonie (dla dowódcy elementu rozpoznającego oraz pozostającego w rejonie); c. marsz; d. zajęcie punktu rozejścia i zejście (PRiZ); e. obserwacja wstępna; f. uszczegółowienie zadań dla zespołów rozpoznawczych; g. rozpoznanie szczegółowe obiektu; h. zajęcie PRiZ; i. powrót do rejonu wyjściowego. TECHNIKA PROWADZENIA ROZPOZNANIA OBIEKTU OBIEKT PRiZ OKO m REJON WYJŚCIOWY

134 Kordon zewnętrzny 1. Zaleca się zajmowanie pozycji w kordonie w warunkach ograniczonej widoczności (noc). 2. Wszystkie elementy zajmują swoje miejsca jednocześnie w sposób dynamiczny. 3. Elementy kordonu muszą mieć zorganizowany system rażenia. Kordon wewnętrzny 1. Patrz: powyżej. 2. Zapewnia osłonę elementowi przeszukującemu poprzez rozmieszczenie środków ogniowych (w tym snajperów) wewnątrz rejonu operacji. Konieczne jest zorganizowanie systemu ognia. OZNACZENIE BUDYNKÓW DO SYSTEMU RAŻENIA ORAZ KOMUNIKACJI Technika podejścia i wejścia do budynku-celu 1. Pod drzwi podchodzą: dowódca pododdziału przeszukującego, przedstawiciel lokalnych władz, tłumacz oraz co najmniej jeden żołnierz eskorty. 2. Po zapukaniu do drzwi należy ogłosić, że budynek będzie przeszukany oraz wezwać mieszkańców do bezwzględnego posłuszeństwa. 3. Jeśli po dwóch próbach nie ma odpowiedzi, przechodzi się do działań ofensywnych: a. podejście zespołów szturmowych do budynku powinno zapewniać maksymalną ochronę w miarę możliwości powinno przebiegać wzdłuż ścian pozbawionych okien i innych otworów; b. podejście wykonuje się w szyku i ugrupowaniu maksymalnie zbliżonym do tego, w jakim będzie się wchodziło do budynku; c. jeżeli wejście do budynku już jest wykonane (otwarte) to zespół szturmowy pokonuje je jak najszybciej;

135 d. jeżeli wejście nie jest wykonane (otwarte) to żołnierz, który je wykonuje (otwiera) wchodzi do budynku jako ostatni, co daje mu czas na przejście z zadania wykonania wejścia do czysto zadania bojowego; e. techniki wejścia do budynku: wysadzenie drzwi (bramy, okna); wysadzenie ściany muru zewnętrznego; wysadzenie ściany budynku-celu; zniszczenie drzwi/elementu ścian pociskiem z RPG; wejście mechaniczne (użycie pojazdów, łomów, taranów, toporów, pił mechanicznych do wykonania otworu wejściowego); PAMIĘTAJ!!! Minimalny bezpieczny dystans przy użyciu 150g MW do detonacji to 10 metrów! f. w miarę możliwości wejście do budynku powinno być poprzedzone wrzuceniem granatów (granatów hukowych). PAMIĘTAJ!!! Upewnij się, że ściana ochroni Cię przed odłamkami własnego granatu! Czyszczenie pomieszczeń Zasady ogólne: 1. W celu usprawnienia poruszania się oraz redukcji hałasu wywołanego poruszaniem żołnierze elementu przeszukującego powinni mieć na sobie możliwie jak najmniej elementów wyposażenia. 2. Upewnij się, że korytarz na zewnątrz pozostaje zabezpieczony po wejściu Twojego elementu do pomieszczenia. 3. Pomieszczenie należy oznaczyć zgodnie z NATO SOP: CZERWONY-MIEJSCE WEJŚCIA DO BUDYNKU ŻÓŁTY-RANNI-POTRZEBNA POPOC MEDYCZNA ZIELONY-BUDYNEK "CZYSTY" NIEBIESKI-MINA "PUŁAPKA" Oznakowanie powinno być wykonywane za pomoca taśm, przez podgrupę torującą lub przez atakującą podczas szturmu na obiekt. Ich kolor powinien byc widoczny dla podgrupy ogniowej i izolujacej oraz dla innych środków wspierających działanie GSz. ZNAKOWANIE WEWNĄTRZ BUDYNKÓW. MIEJSCE WEJŚCIA POMIESZCZENIE "CZYSTE" PUNKT ZBIÓRKI JEŃCÓW Wszystkie oznaczenia wykonywane wewnątrz budynków mogą być wykonane farbą,kredą itp. Napisy muszą być trwałe.oznaczenia powinny być umieszczone po prawej górnej stronie drzwi. Jeśli jest to niemożliwe umieszcz sie to w innym, widocznym dla przechodzzcego żołnierza miejscu RANNI POTRZEBNA POMOCE MEDYCZNA MINA "PUŁAPKA"

136 4. Wejście do pomieszczenia musi być jak najszybsze. Należy jak najszybciej zająć pozycje dominujące w czyszczonym pomieszczeniu. 5. Stwierdzonego przeciwnika należy wyeliminować jak najszybciej celnym ogniem ogień prowadzi się do momentu uzyskania pewności, że przeciwnik jest wyeliminowany. 6. Jeżeli w pomieszczeniu znajdują się osoby postronne należy jak najszybciej przejąć nad nimi kontrolę oraz wyprowadzić je z budynku (traktując jak potencjalnych terrorystów). 7. Po obezwładnieniu przeciwnika należy go przeszukać, odebrać broń, oddzielić rannych od zabitych. 8. Po opanowaniu pomieszczenia należy przeprowadzić szybkie przeszukanie. 9. Rannych ewakuować bezzwłocznie. Własnych rannych ewakuować natychmiast po wyeliminowaniu zagrożenia ze strony broni strzeleckiej przeciwnika. 10. Należy ewakuować własne ofiary śmiertelne. 11. Zespoły szturmowe muszą być zmieniane, gdyż intensywne prowadzenie działań osłabia i wyczerpuje żołnierzy. TTPs 1. Działanie bojowe w terenie zurbanizowanym powinno być prowadzone przy udziale minimum dwóch elementów manewrującego i ubezpieczającego. Optymalnym rozwiązaniem jest posiadanie trzeciego odwodu. Rolę danego elementu zmienia się tak często, jak to możliwe element manewrujący działa w największym zagrożeniu, z największą dynamiką i pod największym obciążeniem. 2. Działania prowadzi się metodą zdobywania przyczółków stawiając i realizując kolejne zadania, po wykonaniu których zmienia się funkcje podległych elementów. Należy dążyć do tego, żeby dany zespół w danym momencie miał tylko jedno możliwie najbliższe zadanie. 3. Przeszukanie musi być prowadzone w trzech wymiarach (jak działanie w terenie zurbanizowanym). 4. Należy być szczególnie wyczulonym na możliwą obecność fałszywych stropów oraz ukrytych przejść. 5. Nie należy zostawiać niesprawdzonych szaf, łóżek, podłóg pod dywanami itp. 6. Przeszukanie powinno być prowadzone pod kątem określonego celu (co usprawni przeszukiwanie i oszczędzi czas na sprawdzanie miejsc i obiektów, w których ukrycie określonego przedmiotu/osoby jest niemożliwe). 7. Procedura po napotkaniu IED: przerwanie przeszukania nad oraz pod piętrem ze stwierdzonym IED; opuszczenie piętra z IED przez wszystkie zbędne osoby; wezwanie EOD w celu zdetonowania/rozbrojenia IED; 8. Technika przeszukania niebojowego : jedynka zapewnia ubezpieczenie w pomieszczeniu; dwójka przeszukuje pomieszczenie w poszukiwaniu ukrytych osób, broni oraz IED; przeszukujący po zakończeniu czynności ogłasza CZYSTO i oznacza pomieszczenie; żaden zespół nie wychodzi dalej, dopóki pomieszczenie nie zostanie oznaczone jako sprawdzone; poruszanie po budynku w szyku w gotowości do podjęcia działań ofensywnych. 9. W przypadku wejścia do pomieszczenia przechodniego nie wolno przekroczyć światła drzwi do pomieszczenia niesprawdzonego. Wymagane jest wyznaczenie jednego żołnierza do ciągłego ubezpieczenia niesprawdzonych drzwi (światła drzwi). PAMIĘTAJ!!! W czasie prowadzenia ognia w pomieszczeniach pociski mają tendencję do rykoszetowania wzdłuż ścian. NIE PORUSZAJ SIĘ BEZPOŚREDNIO PRZY ŚCIANACH!!!

137 Sprawdzenie narożnika 1. Czynność poprzedzająca przemieszczenie elementu w terenie zabudowanym między budynkami. 2. Czynność poprzedzająca przemieszczenie elementu wewnątrz budynku np. przy długich korytarzach z zakrętami, w piwnicach. 3. Wykonuje to dwóch żołnierzy zajmujących stanowiska najbliżej narożnika jeden z nich przyjmuje postawę klęczącą. Na sygnał obaj wychylają się zza narożnika z bronią gotową do strzału; klęczący przyjmuje sektor wzdłuż ściany, stojący to, co na zewnątrz; meldują czysto, po czym dowódca podaje komendę do ruszenia dla całości. 4. Sprawdzenie narożnika może być wykonane przez element manewrujący wówczas sprawdzający narożnik ruszają jako pierwsi lub przez element ubezpieczający wtedy zostają na pozycjach, a element manewrujący przemieszcza się do kolejnego przyczółka (kluczowa rola kontroli broni przy przechodzeniu własnych wojsk przed lufami). Wejście do pomieszczenia I. Wejście z jednej strony, drzwi brak (otwarte): a. 1 wchodzi tam, gdzie widzi najmniej; b. 2 rozpoczyna ruch całego zespołu, zachodząc za 1, aby skrócić czas przebywania samej 1 w pomieszczeniu; c. 3 wchodzi na stronę najbardziej zagrożoną; d. w przypadku wejścia niebojowego dopuszcza się przejście 2 i 4 na drugą stronę techniką krojenia tortu (z ubezpieczeniem kierunku działania), a następnie wejście dynamiczne metodą opisaną poniżej

138 TECHNIKA KROJENIA TORTU II. Wejście z dwóch stron, drzwi brak (otwarte): OŚ SYMETRII a. w świetle drzwi wyznacza się oś symetrii, której wchodzący nie mogą przekroczyć; b. 1 i 2 wchodzą jednocześnie; c. 3 wchodzi na stronę najbardziej zagrożoną w przypadku obecności drzwi otwartych do wewnątrz 3 wchodzi na tę stronę. 4 5 III. Wejście z jednej strony, drzwi otwierane na zewnątrz: 1. Drzwi otwierane w stronę od zespołu: a. 3 i 4 przechodzą na drugą stronę drzwi. Jeden z nich z lufą skierowaną cały czas na drzwi (ubezpiecza i jednocześnie dokonuje oględzin), drugi ubezpieczając do przodu; b. 3 otwiera drzwi robiąc miejsce 1 i 2 na wejście; c. 1 wchodzi tam, gdzie widzi najmniej; d. 3 wchodzi na stronę najbardziej zagrożoną według decyzji; e. przy wejściu niebojowym dopuszcza się sytuację, że po otwarciu drzwi 2 przechodzi techniką krojenia tortu na drugą stronę drzwi, po czym wchodzi razem z 1 techniką opisaną w punkcie II. 4

139 2. Drzwi otwierane w stronę do zespołu: a. działanie opisane powyżej poprzedza przejście 1, 2 i 4 na drugą stronę drzwi w sposób ubezpieczony jak powyżej; b. przy wejściu niebojowym dopuszczalne jest pozostanie 2 po pierwotnej stronie, a po otwarciu drzwi wejście dynamiczne z 1 techniką opisaną w punkcie II. 5 IV. Wejście z jednej strony, drzwi otwierane do wewnątrz: 1. Drzwi otwierane w stronę od zespołu: a. 3 i 4 przechodzą na drugą stronę drzwi. Jeden z nich z lufą skierowaną cały czas na drzwi (ubezpiecza i jednocześnie dokonuje oględzin), drugi ubezpieczając do przodu; b. 3 otwiera drzwi robiąc miejsce 1 i 2 na wejście; c. 1 wchodzi tam, gdzie widzi najmniej; d. 2 wchodząc do pomieszczenia szczególną uwagę musi zwrócić na to, co kryje się za drzwiami; e. 3 ubezpiecza stronę 2 ze względu na obecność drzwi i możliwość ukrycia za nimi osoby lub IED; f. przy wejściu niebojowym dopuszcza się sytuację, że po otwarciu drzwi 2 przechodzi techniką krojenia tortu na drugą stronę drzwi, po czym wchodzi razem z 1 techniką opisaną w punkcie II. 2. Drzwi otwierane w stronę do zespołu: a. 3 i 4 przechodzą na drugą stronę ubezpieczając się od strony drzwi (i dokonując oględzin) oraz od strony kierunku działania;

140 b. 3 otwiera drzwi, 1 i 2 wchodzą dynamicznie; c. 1 wchodzi tam, gdzie widzi najmniej; d. szczególną uwagę 1 zwraca na to, co może znaleźć się za drzwiami; e. 3 wchodzi za 1 ubezpieczając; f. przy wejściu niebojowym dopuszcza się sytuację, że po otwarciu drzwi 2 przechodzi techniką krojenia tortu na drugą stronę drzwi, po czym wchodzi razem z 1 techniką opisaną w punkcie II. PAMIĘTAJ!!! Nie skręcaj się przodem do ściany lepiej przyjąć pocisk na płytę przednią, niż między nią a tylną! Poruszanie się po korytarzu 1. Jeśli zespół porusza się korytarzem samodzielnie (nie jest w stanie wystawić dwóch elementów na dwie strony korytarza) stosuje się jedną z technik poniżej: SERPENTYNA ZWINIĘTE T TECHNIKI PORUSZANIA SIĘ PO KORYTARZU 2. Serpentyna stosowana jest w wąskich korytarzach. 3. Zwinięte T stosuje się w szerokich korytarzach. 4. Zespół nie może przejść dalej, niż niesprawdzone pomieszczenie. Za przemieszczającym się zespołem (nawet gdy czas jest kluczowy) nie może pozostać niesprawdzone pomieszczenie. 5. W przypadku napotkania większej ilości wejść (np. drzwi na dwie strony, schody w górę i w dół), gdy posiadanymi siłami nie można dokonać sprawdzenia, element zatrzymuje się i wzywa kolejny zespół (zespoły) niezbędny do kontynuowania zadania. PAMIĘTAJ!!! Jeśli nie wystawiłeś ubezpieczenia na korytarzu lub nie zapewnił go sąsiedni element, musisz wyjść z pomieszczenia ponownie go zdobywając!

141 Pokonywanie klatki schodowej PÓŁPIĘTRO LEGENDA SEKTOR OGNIA PIĘTRO KIERUNEK MARSZU 1. 1 ocenia najbardziej zagrożony sektor i ubezpiecza go przejmuje poprzedni sektor Kolejny żołnierz przejmuje sektor poprzednika. 4. Sektory muszą pokrywać nie tylko obszar wokół zespołu, ale również górę i dół, jeśli wymaga tego konstrukcja klatki schodowej. 5. Poruszając się w górę zespół przemieszcza się możliwie najbliżej ściany zewnętrznej. 6. Poruszając się w dół zespół przemieszcza się możliwie blisko środka klatki schodowej. Pomieszczenia przechodnie OŚ OTWARCIA Pierwsze pomieszczenie zdobywane jest na ogólnych zasadach. 2. Żołnierz, w którego sektorze znajduje się otwarcie (drzwi, duże okno, dziura w ścianie itp.), melduje dowódcy i informuje pozostałych członków zespołu. 3. Nie może wyjść w pomieszczeniu dalej, niż oś otwarcia. 4. Kieruje broń w stronę otwarcia ubezpieczając zespół z tego kierunku. 5. Po wyczyszczeniu pomieszczenia zespół przyjmuje ugrupowanie i przygotowuje się do przejścia do kolejnego pomieszczenia. 6. Jeżeli w pomieszczeniu znajdują się zasłony, które należy sprawdzić, a nie można przejść przez światło otwarcia, zabezpiecza się przejście: 2

142 a. 2 przesuwając się wzdłuż ścian metodą krojenia tortu ubezpiecza zespół z kierunku pola martwego; b. 1 ubezpiecza zespół z kierunku otwarcia; c. 3 dołącza za plecy 2 ; d. 4 wchodzi do pomieszczenia, przejmuje sektor 1 ; e. 1 dołącza do 2, przejmuje sektor; f. 1 i 2 przemieszczają się metodą krojenia tortu na drugą stronę otwarcia plecami do siebie ubezpieczając jednocześnie kierunek otwarcia oraz kierunek pola martwego. 7. Jeżeli otwarcie jest zamknięte, wystarczy ubezpieczenie z jego kierunku (bez konieczności krojenia tortu przechodząc na drugą stronę). 8. Każde kolejne pomieszczenie musi być zdobyte. 9. Zaleca się częstą zmianę zespołu szturmowego. 10. Należy zwrócić uwagę na pozostawanie w stałym kontakcie wzrokowym z siłami głównymi (np. na korytarzu) w postaci ubezpieczenia lub łącznika (wówczas ubezpieczenie wystawia inny zespół). Opuszczenie rejonu operacji 1. Po zakończeniu operacji należy opuścić rejon jej prowadzenia w sposób zorganizowany. 2. Należy przewidzieć transport dla zatrzymanych. 3. Elementy ubezpieczenia (kordon) opuszczają rejon operacji jako ostatnie w sposób zorganizowany, w miarę możliwości jednocześnie. ZASADZKA Etapy działania 1. Podejście do rejonu wykonania zasadzki. 2. Rekonesans rejonu zasadzki. 3. Organizacja zasadzki. 4. Wykonanie zasadzki. 5. Działanie po wykonaniu uderzenia ogniowego.

143 6. Odejście z rejonu zasadzki. Podejście do rejonu zasadzki 1. Zatrzymanie ok m od planowanego rejonu zasadzki. Zorganizowanie doraźnej obrony okrężnej i nasłuchiwanie (ok. 3 min.). 2. Wyznaczenie elementu rozpoznawczego. 3. Element rozpoznawczy wybiera rejon ześrodkowania (ok m od planowanego rejonu zasadzki) koło o średnicy ok. 30m. 4. Wyznaczenie godziny 12 i 6 w stosunku do kierunku planowanego rejonu zasadzki. Wyznaczenie ubezpieczeń z elementu rozpoznawczego (po dwóch żołnierzy) na tych dwóch kierunkach. 5. Element rozpoznawczy wraca do rejonu pododdziału i wprowadza go w wybrany rejon ześrodkowania przez ubezpieczenie na godzinie Przy wejściu do rejonu dowódca pododdziału organizuje bramkę. 7. W rejonie ześrodkowania organizuje się ubezpieczenie okrężne m m ZATRZYMANIE /3 min. NASŁUCHIWANIE/ TECHNIKA PODEJŚCIA DO REJONU ZASADZKI Rekonesans rejonu zasadzki 1. Element udający się na rekonesans stanowią dowódca pododdziału, podlegli mu dowódcy oraz dwaj żołnierze (tzw. oko). 2. Ustaleniu podczas rekonesansu podlegają: miejsce i skład grupy wsparcia; miejsce i skład grupy napadu; strefa śmierci; miejsce składowania wyposażenia przeciwnika; ostateczna linia działania grupy napadu; sygnały, kolejność i sposób odejścia z rejonu zasadzki; punkt rozejścia i zejścia (PRiZ) ok. 50m od stanowisk grupy wsparcia i napadu. 3. Oko pozostaje na miejscu, środkami łączności informuje o ewentualnej zmianie sytuacji. 4. Po powrocie z rekonesansu dowódcy stawiają zadania podległym zespołom.

144 Organizacja zasadzki 1. Z całości elementu wyznacza się: a. chronometrażystę (z zadaniem podawania głośno czasu co 1 minutę od rozpoczęcia nawały ogniowej); b. ubezpieczenia: skrzydeł; tylne; inne w razie potrzeb; c. grupy: wsparcia; napadu. 2. Szerokość ugrupowania w zasadzce plutonowej to m. 3. PRiZ przez niego w rejon zasadzki udają się wszyscy z wyjątkiem ubezpieczeń (zajmują stanowiska bezpośrednio z rejonu). 4. W rejonie pozostaje dwóch żołnierzy jako ubezpieczenie tylne (również z zadaniem pilnowania pozostawionego wyposażenia plutonu). 5. Dowódca całego elementu ustala kolejność wyjścia z rejonu jako pierwsze wychodzą ubezpieczenia. 6. Na skraju rejonu dowódca z wybranym żołnierzem organizują bramkę. 7. Po skrytym zajęciu wybranych stanowisk dowódca przyjmuje meldunek od oka i włącza tych żołnierzy w skład grupy napadu. 8. Pododdział jest gotowy do działania po złożeniu dowódcy meldunków o gotowości przez wszystkie elementy. 9. Pluton wyczekuje na pojawienie się przeciwnika. OSTATECZNA LINIA DZIAŁANIA GRUPY NAPADU ok. 20m STREFA ŚMIERCI ok. 50m PRiZ BRAMKA

145 PLUTON NA ZASADZCE Wykonanie zasadzki 1. Element ubezpieczenia skrzydła melduje o pojawieniu się przeciwnika. 2. Dowódca pododdziału podejmuje decyzję jak duży element przeciwnika wpuścić w strefę śmierci. 3. Sygnałem do otwarcia ognia jest uderzenie środka ogniowego o dużej sile rażenia (np. RPG) lub odpalenie ładunków wybuchowych (min kierunkowych). 4. Nawała ogniowa trwa do zużycia amunicji w magazynkach podpiętych do broni. 5. Po wymianie magazynków grupa napadu skokiem zajmuje ostateczną linię działania, ubezpieczana przez grupę wsparcia ze stanowisk ogniowych. 6. Rejon zasadzki przygotowany do obrony okrężnej. 7. Dowódcy drużyn składają meldunki o stratach, zużyciu amunicji i innych rzeczach (jeśli są ważne). GRUPA WSPARCIA PRiZ PODODDZIAŁ Z ZASADZKI PO NAWALE OGNIOWEJ I WYKONANIU SKOKU

146 Działanie po wykonaniu uderzenia ogniowego 1. Na sygnał wyznaczone zespoły przeszukujące wykonują zadanie ubezpieczając się wzajemnie. 2. Chronometrażysta głośno podaje upływający czas. 3. Sanitariusze udzielają pomocy rannym, ewakuuje ich do PRiZ. 4. Zespoły przeszukujące meldują zakończenie wykonywania zadania. 5. Na komendę dowódcy przygotowują granaty fosforowe do wysadzenia pojazdów przeciwnika. 6. Następuje zorganizowane odejście z rejonu zasadzki. GRUPA WSPARCIA DZIAŁANIE ZESPOŁÓW PRZESZUKUJĄCYCH/WYSADZANIA PRiZ DZIAŁANIE NA ZASADZCE PO WYKONANIU UDERZENIA OGNIOWEGO Odejście z rejonu zasadzki 1. Na sygnał dowódcy wycofanie do PRiZ wykonuje co drugi żołnierz grupy napadu cały zespół wysadzania oraz grupa wsparcia pozostają na miejscu w gotowości do wysadzenia pojazdów, a także z zadaniem ubezpieczenia wycofania pozostałych żołnierzy. 2. Dwaj wyznaczeni żołnierze formują bramkę i liczą żołnierzy wycofujących się do rejonu wyjściowego. 3. Na sygnał pozostali w rejonie zasadzki żołnierze wycofują się do PRiZ zespół wysadzania wysadza pojazdy przeciwnika. 4. Wybuch jest sygnałem do wycofania dla ubezpieczeń skrzydeł. 5. Żołnierze udają się do rejonu wyczekiwania przez bramkę w PRiZ. 6. W PRiZ bramka melduje dowódcy plutonu ilu żołnierzy wycofało się. 7. Na sygnał (wybuch) żołnierze z ubezpieczenia tylnego organizują bramkę w rejonie, gdzie liczą wszystkich żołnierzy powracających z zasadzki (włącznie z ubezpieczeniami). 8. Żołnierze wbiegający do rejonu zajmują stanowiska do obrony okrężnej. 9. Po dotarciu wszystkich żołnierzy do rejonu dowódca podaje komendę do opuszczenia rejonu marszem ubezpieczonym.

147 10. Pododdział przemieszcza się do rejonu m od rejonu zasadzki, gdzie odtwarza zdolność bojową/składa meldunek o skutkach zasadzki/ładuje się do pozostawionych pojazdów/zostaje podjęty przez śmigłowce. GRUPA WSPARCIA PRiZ BRAMKA ODEJŚCIE Z REJONU ZASADZKI PROWADZENIE POJAZDÓW Jazda defensywna 1. Eskorta konwoju wielopasmową drogą:

148 Pojazdy eskorty ustawione są w sposób uniemożliwiający żadnemu pojazdowi przedostanie się w ugrupowanie konwoju; Przy minimum trzech pasach ruchu pojazdy konwojowane poruszają się środkowym pasem w celu uniknięcia (zminimalizowania skutków) wybuchu IED. 2. Zmiana pasa ruchu na drodze wielopasmowej: Sytuacja może mieć miejsce podczas np. włączania się do ruchu z innej drogi; Najistotniejsze jest uniemożliwienie innym pojazdom przedostania się w ugrupowanie konwoju. 3. Zatrzymanie ruchu: Pojazdy eskorty ustawiają się tak, by blokować dwa pasy ruchu; Ważne jest, by przód pojazdów eskorty skierowany był do środka osi drogi, koła skręcone w celu ułatwienia włączenia się do ruchu; Jeśli jest więcej pasów ruchu, pojazdów musi być tyle, by po ustawieniu zablokowane były wszystkie pasy pojazdy ustawia się wówczas tak, by można było je ominąć slalomem. 4. Pokonanie skrzyżowania: a. na wprost:

149 Pojazdy eskorty blokują drogi poprzeczne nie pozwalając innym pojazdom na przedostanie się do szyku; Pojazdy postronne na drogach poprzecznych zatrzymywane są w odległości min. 100m od skrzyżowania; Konwój nie może zostać pozbawiony ubezpieczenia od czoła pojazdy blokujące przemieszczają się do blokowania z innych części ugrupowania konwoju; Gdy ostatni pojazd konwoju przekroczy skrzyżowanie pojazdy blokujące dołączają na swoje miejsce w szyku. Może zdarzyć się sytuacja, gdy dowódca konwoju nie będzie dysponował taką ilością sił i środków, by ubezpieczyć obydwa kierunki (pozostawiając niezbędne elementy w ugrupowaniu konwoju) wówczas dowódca pojazdu interwencyjnego ocenia który kierunek jest bardziej niebezpieczny i na tym kierunku skupia swoje działanie. b. ze skrętem: WARIANT 1 (DWA POJAZDY INTERWENCYJNE)

150 WARIANT II (JEDEN POJAZD INTERWENCYJNY) Blokowane są: droga na wprost oraz strona przeciwna do wykonywanego skrętu. 5. Nawrót: a. nawrót na U : Stosowany gdy droga jest na tyle szeroka, że pozwala na szeroki manewr; W miarę możliwości manewr powinien być osłaniany przez element ubezpieczenia; b. nawrót na 8 : PRZESZKODA PRZESZKODA Wariant sposobu omówionego powyżej. c. nawrót na J :

151 Pojazd wykonujący nawrót zatrzymuje się jak najbliżej przeszkody (pojazdu ubezpieczającego); Następuje natychmiastowe cofnięcie pojazdu ze skrętem kół w lewo/prawo; Po nabraniu dystansu do wyjechania przodem następuje szybkie ruszenie pojazdu; Manewr można wykonać z wykorzystaniem hamulca ręcznego. 6. Ominięcia: PRZESZKODA 7. Pokonywanie wiaduktów: Zbliżając się do wiaduktu oświetl go (HLZ, nabój sygnałowy) pamiętaj o wietrze działającym na spadochron z nabojem oświetlającym); Pierwszy pojazd zatrzymuje się po wyjeździe spod wiaduktu i osłania całe ugrupowanie; Pamiętaj, by po wjeździe pod wiadukt wykonać taki manewr, by wyjechać w innym miejscu, niż wskazywałaby na to linia prosta. Ewakuacja z wykorzystaniem pojazdów 1. Zastawianie pojazdem: a. szeroka droga: PRZESZKODA Wykorzystanie manewru typu nawrót na U lub nawrót na 8 ;

152 Celowniczy pojazdu ewakuującego ubezpiecza ogniem ewakuację drużyny z uszkodzonego pojazdu; Ewakuacja dopiero po zatrzymaniu pojazdu ewakuującego, na komendę jego dowódcy na stronę przeciwną do ostrzeliwanej. b. wąska droga: Wykorzystanie manewru nawrót na J. c. uszkodzony pojazd ustawiony wzdłuż drogi: Wykorzystanie manewru nawrót na J. d. uszkodzony pojazd ustawiony wzdłuż drogi, przeciwnik wzdłuż drogi: PRZESZKODA PRZESZKODA PRZESZKODA Wykorzystanie dowolnego manewru nawrócenia, według dowódcy pojazdu ewakuującego, zależnie od sytuacji terenowo-pogodowej; Podebranie drużyny z pojazdu uszkodzonego następuje po wykonaniu nawrotu na wyraźną komendę dowódcy pojazdu ewakuującego.

153 Jeżeli nie ma przeszkody blokującej przejazd ewakuację prowadzi się od razu po dojechaniu do uszkodzonego pojazdu. PAMIĘTAJ!!! Ewakuując się z własnego pojazdu zajmij stanowisko za ukryciem. Ewakuując się do innego pojazdu, zniszcz swój pojazd. Nie pozwól, by przeciwnik wykorzystał w późniejszym działaniu Twój własny sprzęt przeciwko Tobie! Jeśli posiadasz granaty fosforowe Ewakuacja do pojazdu: Ewakuacja do pojazdu pod ogniem odbywa się na wyraźny sygnał dowódcy pojazdu ewakuującego; Ewakuacja powinna odbywać się w miarę możliwości za ukryciem, na stronę pojazdu nieatakowaną; Osoby ewakuowane jak najszybciej zajmują miejsca w pojeździe ewakuującym; Technika ewakuacji do jadącego pojazdu (z boku): zrównanie się z pojazdem; otwarcie drzwi; wybicie nogą bliższą pojazdu z jednoczesnym wskoczeniem do pojazdu nogą dalszą; dłonie otwarte, złączone nadgarstkami przed głową na wysokości czoła dłoń bliższa chwyta framugę drzwi od środka pojazdu, dłoń zewnętrzna chwyta dach (bok pojazdu); dłonie działają na zasadzie przeciwnych zwrotów siły; podciągnięcie na rękach oraz nodze zewnętrznej wciągnięcie reszty ciała do pojazdu; zamknięcie drzwi. 3. Ewakuacja z pojazdu w czasie jazdy: a. do tyłu pojazdu: otwarcie tylnych drzwi; ewakuujący ustawiony tyłem do kierunku jazdy; zeskok z pojazdu na ziemię nogi razem; broda dociśnięta do mostka, broń trzymana przed sobą; wykonanie padu w tył (plecak patrolowy amortyzuje upadek); powstanie i zajęcie miejsca w ugrupowaniu pieszym; b. na bok pojazdu: otwarcie bocznych drzwi; skręcenie ciała bokiem do kierunku jazdy (przodem w kierunku ewakuacji), oparcie stóp o część samochodu (fotel, nadkole) przed sobą;

154 wybicie nogami do przodu, ręce ułożone jak do padu w przód z przewrotem; wykonanie padu w przód z przewrotem; dobycie broni, zajęcie miejsca w ugrupowaniu pieszym. Jazda ofensywna 1. Taranowanie pojedynczego pojazdu: Jeżeli drogę blokuje jeden pojazd i konieczne jest staranowanie go, celuje się środkiem pojazdu taranującego w wybrane koło pojazdu taranowanego. 2. Taranowanie zapory: ODSTĘP WIĘKSZY, NIŻ POŁOWA SZEROKOŚCI POJAZDU TARANUJĄCEGO ODSTĘP MNIEJSZY, NIŻ POŁOWA SZEROKOŚCI POJAZDU TARANUJĄCEGO Jeżeli odstęp między blokującymi pojazdami jest szerszy, niż połowa szerokości pojazdu taranującego (na oko), środek pojazdu taranującego celuje na środek odstępu; Jeżeli odstęp między blokującymi pojazdami jest węższy, niż połowa szerokości pojazdu taranującego (na oko), środek pojazdu taranującego celuje w bliższe odstępu koło wybranego pojazdu blokującego. 3. Reakcja na atak pojazdu: a. Atak pojazdu z przodu/z tyłu: Jeżeli pojazd zbliżający się do ugrupowania z przodu/z tyłu nie reaguje na sygnały celowniczego, oddaje się strzały ostrzegawcze;

155 Jeżeli po oddaniu strzałów ostrzegawczych kierujący pojazdem nie zmienił zachowania, oddaje się strzały do pojazdu. b. Atak pojazdu z bocznej ulicy: Atak może nastąpić wskutek niezablokowania bocznej drogi (np. z uwagi na zbyt małe siły i środki własnego pododdziału); Pojazd taranujący przepuszcza pojazd atakujący i taranuje go celując w tylny bok samochodu atakującego; Pojazd atakujący po uderzeniu powinien zostać obrócony i zepchnięty na bok drogi. c. Nagłe zatrzymanie pojazdu przed ugrupowaniem: Pojazd taranujący przyspiesza, po czym uderza zatrzymany pojazd w lewą część tylnego zderzaka; Uderzenie odrzuca zatrzymany pojazd na bok lub poza drogę; Konwój z maksymalną prędkością omija zepchnięty pojazd. 4. Zatrzymanie pojazdu z ugrupowania marszowego: ETAP I ZBLIŻENIE (POŚCIG, PRZEJAZD OBOK)

156 Manewr zbliżenia wykonujemy w ten sam sposób niezależnie czy prowadzimy pościg, czy zatrzymujemy pojazd do rutynowej kontroli, czy pojazd porusza się w tym samym kierunku czy w przeciwnym, na którym pasie ruchu się znajduje. ETAP II - ZATRZYMANIE Skrajne pojazdy blokują ruch na całej drodze, ubezpieczając działanie w środku ugrupowania; Drugi i trzeci pojazd zatrzymują (blokują) pojazd do kontroli (zatrzymania kierowcy/pasażerów); Pojazdy te muszą być ustawione po kątem w stosunku do pojazdu zatrzymanego zapewnia to ochronę dla żołnierzy desantu przez ewentualną próbą staranowania przez zatrzymanego; Ewentualne pozostałe pojazdy własne znajdują się w środku ugrupowania między dokonującymi fizycznego zatrzymania (kontroli) a elementem ubezpieczenia zewnętrznego; Pojazdy (drużyny) ubezpieczenia zewnętrznego działają na tych samych zasadach, co opisane w rozdziale TCP. ETAP III DZIAŁANIE PO SPIESZENIU Przedni pojazd zatrzymujący (blokujący) spiesza piechotę, która dokonuje fizycznego przeszukania osób/pojazdu (zatrzymania HVT); Dowódca patrolu może podjąć decyzję odnośnie spieszenia z pojazdu blokującego z tyłu (z zadaniem działania jako ubezpieczenie elementu przeszukującego); Dowódca patrolu lub dowódcy elementów ubezpieczających z zewnątrz (jak również z pozostałych elementów własnego ugrupowania) mogą zadecydować o wystawieniu ubezpieczeń bezpośrednich swoich pojazdów szczególnie, gdy sytuacja wskazuje na dłuższe działanie w sposób statyczny. ETAP IV ZWINIĘCIE W KOLUMNĘ Po zakończeniu przeszukania (zatrzymaniu podejrzanych, HVT itp.) piechota jak najszybciej zajmuje miejsca w pojazdach, po czym pojazdy formują w marszu kolumnę i patrol kontynuuje zadanie.

157 WSPÓŁDZIAŁANIE ZE ŚMIGŁOWCAMI Zasady ogólne 1. Pododdział piechoty może współdziałać ze śmigłowcami w następujących sytuacjach: działanie jako desant powietrzno-lądowego QRF; wykorzystanie śmigłowców do przerzutu do wykonania właściwego zadania dla pododdziału piechoty (patrol pieszy, CP, wzmocnienie ochrony i obrony kluczowego rejonu); wykorzystanie śmigłowców do podebrania po wykonaniu właściwego zadania dla pododdziału piechoty; wykorzystanie śmigłowców do podebrania w przypadku utraty możliwości użytkowania pojazdów (ewakuacja); ewakuacja medyczna/rannych. 2. Momentami kluczowymi dla pododdziału piechoty podczas współdziałania ze śmigłowcami są: desantowanie oraz załadunek. 3. Desantowanie oraz załadunek mogą odbywać się w dwóch sytuacjach: bez kontaktu z przeciwnikiem; pod ogniem przeciwnika. Wybór strefy lądowania (LZ) 1. Każdorazowo dokonuje się wyboru głównej i zapasowej LZ. 2. Kryteria wyboru: dostosowanie do planu działania na ziemi: w obiekcie; przy obiekcie; w oddaleniu od obiektu. Wybór uzależniony sytuacją naziemną. wielkość wszystkie elementy powietrzne powinny mieścić się na LZ; położenie sił przeciwnika i jego możliwości sprzętowe głównie w zakresie prowadzenia ognia do środków powietrznych oraz możliwości szybkiego przerzutu sił w rejon LZ; pojemność (możliwość wylądowania środków powietrznych transportujących co najmniej pluton musi on znaleźć się w LZ jednocześnie); możliwości zastosowania ognia wspierającego LZ w zasięgu wsparcia artyleryjskiego lub lotniczego (CFF, CCA, CAS); przeszkody, zapory LZ musi znajdować się poza liniami zapór przeciwnika; możliwość identyfikacji LZ z powietrza. Zadania śmigłowców szturmowych podczas desantu (podebrania) 1. Ubezpieczenie LZ. 2. Zapewnienie osłony z powietrza. 3. Wezwanie ognia artylerii. 4. Położenie zasłony dymnej dla desantowanych pododdziałów. 5. Rozpoznanie drogi ewakuacji śmigłowców po wykonaniu desantu. PROCEDURA WEKTOROWANIA Procedura wektorowania to szereg czynności do wykonania przez rozbitka przed i po wektorowaniu. Wektorowanie śmigłowca podejmującego- namierzanie na siebie śmigłowca za pomocą podręcznego kompasu. Wekorowanie śmigłowca przez rozbitka powinno się rozpocząć po pomyślnej identyfikacji rozbitka przez załogę śmigłowca podejmującego. Ustawiając kompas na zbliżający się śmigłowiec, lub przy braku możliwości jego zobaczenia, na źródło dźwięku, odczytujemy na kompasie kurs przeciwny o 180 stopni. Odczytany w ten sposób kurs należy podać zbliżającej się załodze. Należy również w sposób ciągły wprowadzać poprawki do kursu śmigłowca podejmującego, ciągle

158 wycelowując kompas w śmigłowiec. Przy małych odchyleniach kursu śmigłowca od kursu na siebie- na rozbitka, należy podawać komendy do dochylenia się w prawo (prawo dla śmigłowca), lub lewo (lewo dla śmigłowca) i zaprzestania tego dochylania. Gdy śmigłowiec podejmujący jest w odległości około 5 sekund od naszej pozycji (pozycji rozbitka), należy rozpocząć odliczanie od 5 do 1. Gdy śmigłowiec jest nad nami należy podać komendę pozycja (wcześniej można również podać komendę do wyhamowania prędkości).śmigłowiec należy naprowadzić tak, żeby znajdował się lekko z lewej lub z prawej strony, a nie bezpośrednio nad nami. Przed rozpoczęciem wektorowania, należy rozpocząć korespondencję z załogą ratowniczą; - podać sygnał ratunkowy - swój kryptonim lub indeks - kurs i odległość do SARDOT, następnie w odpowiedniej odległości przystąpić do namierzania na siebie śmigłowca podejmującego. Przykład: - RATUNKU, RATUNKU, RATUNKU -BRAWO 04 -MOJA POZYCJA; 48 stopni 120 km(nm) w tym czasie załoga przeprowadza identyfikację personelu na ziemi, oraz zdobywa informacje zgodnie z tabelą akcji podejmowania. -DLA CIEBIE KURS 180, -ZMIEŃ KURS NA 170, -ZAKREĆ W LEWO -WYPROWADŹ -ZMNIEJSZ PRĘDKOŚĆ -5,4,3,2,1 -POZYCJA Rozbitek, zaznacza swoją pozycję na ziemi za pomocą dostępnych mu środków (panele, świece dymne, lampy stroboskopowe, światła chemiczne, części spadochronu itd.) Bezpośrednio przed lądowaniem śmigłowca podejmującego, rozbitek przyjmuje pozycję klęczącą z rękoma na karku, oczekując na grupę podbierającą. Musi być przygotowany na powtórną identyfikację, oraz odpowiadać na pytania, czy posiada przy sobie broń i gdzie. WYBÓR LĄDOWISKA MIEJSCE LĄDOWANIA: JEST TO MIEJSCE NA KTÓRYM ŚMIGŁOWIEC PRZYZIEMIA, DOKONYWANY JEST ZAŁADUNEK I WYŁADUNEK OSÓB I SPRZĘTU LĄDOWISKO: JEST TO OBSZAR/TEREN UMOŻLIWIAJĄCY WYKONANIE LĄDOWAŃ I STARTÓW ŚMIGOWCÓW, UWZGLĘDNIAJĄCY PRZESZKODY NA ŚCIEŻCE PODEJŚCIA I STARTU, STAN NAWIERZCHNI I KIERUNEK WIATRU, ZAWIERAJĄCY JEDNO LUB KILKA MIEJSC LĄDOWANIA Kategorie śmigłowców: CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA OKREŚLENIE KATEGORII ŚMIGŁOWCA I DOSTOSOWANIE PARAMETRÓW LĄDOWISKA: -ROZMIARY ŚMIGŁOWCA; -ŁADOWNOŚĆ; -OGRANICZENIA EKSPLOATACYJNE; -NADMIAR MOCY KAT. 1 LYNX AH Mk 7 KAT. 2 UH-60 BLACKHAWK UH-1H IROQUOIS

159 KAT. 3 BO 105 P, PUMA HC Mk 1 KAT. 4 CH-53 D SEA STALLION KAT. 5 CHINOOK HC Mk 2 SEA KING Mk 4 ROZMIARY LĄDOWISKA I PUNKTU PRZYZIEMIENIA CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA WIELKOŚĆ LĄDOWISKA: -TYP ŚMIGŁOWCA (KATEGORIA); -WYSZKOLENIE ZAŁOGI; -WARUNKI METEOROLOGICZNE; -PORA DOBY (DZIEŃ/NOC); -ILOŚĆ ŚMIGŁOWCÓW I ICH RODZAJ UGRUPOWANIA; -TRASA DOLOTOWA I ODLOTOWA -RODZAJ ŁADUNKU (PODWIESZENIA) -PRZESZKODY TERENOWE TERMINOLOGIA: HARD SURFACE- POWIESZCHNIA UTWARDZONA CLEARED TO GROUND LEVEL- POWIESZCHNIA Z ROŚLINNOŚCIĄ TRAWIASTĄ NA POZIOMIE 10-15cm FREE OF OBSTRUCTIONS- POWIERZCHNIA Z ROŚLINNOŚCIĄ NA POZIOMIE DO m Size 1 ECGL 25m 6m 14m Free of obstructions over 0,60 mtr Cleared to Ground Level Hard Surface

160 Size 2 ECGL 20m 11m 37m Free of obstructions over 0,60 mtr Cleared to Ground Level Hard Surface Size 4 ECGL 35m 15m 80m Free of obstructions over 0,60 mtr Cleared to Ground Level Hard Surface

161 Size 5 ECGL 60m 15m 100m Free of obstructions over 0,60 mtr Cleared to Ground Level Hard Surface MINIMALNE WYMIARY LĄDOWISK DLA ŚMIGŁOWCÓW WG. PSZL 95 ILOŚĆ ŚMIGŁOWCÓW WYMIARY LĄDOWISKA BEZ PRZESZKÓD NA GRANICACH LĄDOWISKA Z PRZESZKODAMI NA GRANICACH LĄDOW. O WYS. DO 25m DZIEŃ NOC DZIEŃ NOC POJEDYNCZY ŚMIGŁOWIEC 50x50 75x100 75x x300 PARA 130x x x x300 KLUCZ 250x x x x600 ESKADRA 400x x x x800

162 POWIĘKSZONE LĄDOWISKO DLA Ś-CÓW KAT. 5 PRZYKŁAD POWIĘKSZONEGO LĄDOWISKA NA DZIEŃ KAT. 3 6 m 6 0 m m R i g g i n g a r e a 4 0 m

163 PRZYKŁAD POWIĘKSZONEGO LĄDOWISKA NA NOC/NVG KAT. 3 6 m 6 0 m m R i g g i n g a r e a 4 0 m 4 0 m 3 0 m + G R E E N m 8 0 m I n v l i e g r g N A C H T O P T R E D E N STAN NAWIERZCHNI I DOPUSZCZALNE POCHYŁOŚCI NA TYLE TWARDA ŻEBY WYTRZYMAŁA NACISK ŚMIGŁOWCA MAŁA: BO-105, Mi tonowy pojazd ŚREDNIA: COUGAR, APACHE, W tonowa ciężarówka DUŻA: CHINOOK, Mi-24, Mi tonowa ciężarówka POCHYŁOŚCI:

164 POCHYŁOŚCI DLA WIĘKSZOŚCI ŚMIGŁOWCÓW (ATP-49): DZIEŃ: NOC: Mi-2 POD STOK 7 STOPNI 3 STOPNIE POPRZECZNA 7 STOPNI 3 STOPNIE ZE STOKIEM 7 STOPNI 0 STOPNI UWAGA: ZE STOKIEM COUGAR/LYNX/MI-2/MI-24/MI-17 ZAWSZE 0 STOPNI DZIEŃ I NOC!

165 OPTYMLNE ŚCIEŻKI PODEJŚCIA OPTYMALNY KIERUNEK PODEJŚCIA: WARUNKI ATMOSFERYCZNE KIERUNEK WIATRU. Headwind Windrg Crosswind max 9 kts Tailwind max 5 kts IDEALNIE, GDYBY NIE BYŁO PRZESZKÓD NA PODEJŚCIU I ODLOCIE NA KIERUNKU POD WIATR

166 NASTĘPNE KRYTERIUM OPTYMALNEJ ŚCIEŻKI ZNIŻANIA TO MAKSYMALNY KĄT PODEJŚCIA GDY POWYŻSZE KRYTERIA NIE SĄ SPEŁNIONE, ZAŁOGA ŚMIGŁOWCA PODEJMUJE OSTATECZNĄ DECYZJĘ SZEROKOŚĆ PODEJŚCIA I ODEJŚCIA DLA KAT.2 ATP m 37 m minimum width required 16 graden sector Size 2 DZIEŃ: 6 NOC NVG: 6 NOC: 4 ATP-49 REGUŁA STOSUNKU WYSOKOŚCI PRZESZKODY I DŁUGOŚCI LĄDOWISKA DZIEŃ: 10: 1 NOC NVG: 10: 1(BLACK LIGHT). NOC: 14: 1(WHITE LIGHT).

167 ZNAKOWANIE PUNKTU PRZYZIEMIENIA PO DOKONANIU WYBORU LĄDOWISKA ZGODNIE Z OMÓWIONYMI KRYTERIAMI PRZYSTĘPUJE SIĘ DO OZNAKOWANIA PUNKTU PRZYZIEMIENIA DZIEŃ; - CHORĄGIEWKI - KOLOROWE PANELE - LITERA T ODCZYTYWANA W KIERUNKU PRZYZIEMIENIA - ŚWIECE DYMNE NOC; - ŚWIATŁA STROBOSKOPOWE - BIAŁE ŚWIATŁA - REFLEKTORAMI SAMOCHODÓW - ŚWATŁA DO NVG NATO T:

168

169 Technika opuszczenia śmigłowca Zasady ogólne: 1. Moment desantowania wymusza na pilocie śmigłowca zatrzymanie się (przyziemienie, zawis), co sprawia, że jest to najniebezpieczniejszy manewr dla śmigłowca. Dlatego też działanie desantu musi maksymalnie zwiększyć bezpieczeństwo śmigłowca. Wyjątkiem jest opuszczanie śmigłowca metodą

170 kropelkową jest ona jednak najniebezpieczniejsza dla desantu i wykonuje się ją w skrajnych przypadkach. 2. Podczas podchodzenia śmigłowca do desantowania dowódca desantu musi uzyskać od załogi jak najwięcej informacji o rejonie desantowania (załoga pracuje na radiu i posiada najaktualniejsze informacje z TOC, jak również przez szyby obserwuje strefę lądowania). Dowódca desantu musi w śmigłowcu znajdować się jak najbliżej kabiny pilotów. 3. Od początku desantowania piechota ubezpiecza siebie oraz śmigłowiec. 4. Desantując się pod ogniem nie wykonuje się ubezpieczenia okrężnego, tylko z marszu wchodzi do walki. PAMIĘTAJ!!! Śmigłowiec jest jak koń nie podchodzi się do niego od tyłu. Śmigło ogonowe kręci się z taką prędkością, że go nie widać a żaden hełm nie wytrzyma jego uderzenia! 5. Najszybszym sposobem desantowania jest przyziemienie. 6. Technika opuszczenia śmigłowca uzależniona jest od jego typu (umiejscowienia drzwi). 7. Przy desantowaniu po przyziemieniu działanie może być na jednym lub dwóch kierunkach jednocześnie (jedno lub dwa wyjścia jedna lub dwie strony działania na raz). 8. Śmigłowce używane w SZ RP to: Mi-2 (drzwi na lewej burcie); Mi-8 (drzwi na lewej burcie); Mi-17 (drzwi na lewej burcie); Mi-24 (drzwi na obu burtach); W-3 Sokół (drzwi na obu burtach). Desantowanie bez kontaktu z przeciwnikiem: 1. W momencie przyziemienia na sygnał dowódcy żołnierze kolejno opuszczają śmigłowiec trzymając zasobnik (plecak) w ręku. 2. Gdy wysokość przyziemienia grozi kontuzją zasobnik (plecak) wypycha się na zewnątrz. 3. Po opuszczeniu śmigłowca wszyscy żołnierze desantu sprawnie zajmują pozycje ubezpieczając opuszczanie śmigłowca przez kolejnych żołnierzy. 4. Śmigłowiec ubezpiecza się okrężnie (wykonanie podkowy): desantowanie na jedną stronę: Etap I 1 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszcza się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmuje stanowisko ogniowe i przyjmuje sektor obserwacji i ostrzału 1

171 Etap II 2 i 3 zajmują swoje stanowiska, 4, 5 i 6 przemieszczają się za UWAGA!!! Jeżeli wirnik śmigłowca jest dostatecznie wysoki, poszczególni żołnierze mogą od razu skierować się na swoje stanowiska. Może się jednak zdarzyć, że śmigłowiec wyląduje z przechyłem wzdłużnym (dziób wyżej, niż ogon) wówczas wirnik główny będzie pochylony (przód bardzo nisko), co stwarza niebezpieczeństwo dla przebiegających przed śmigłowcem w zasięgu pracy wirnika. Dlatego też metodą preferowaną jest przemieszczanie się zawsze w kierunku do 1, a dopiero później poza obrysem wirnika na swoje kierunki! Etap III , 5 i 6 przemieszczają się do swoich stanowisk przed śmigłowcem poza zasięgiem pracy wirnika głównego 1 3 Etap IV 2 4 4, 5 i 6 zajmują stanowiska w obronie okrężnej Etap V 2 4 Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w obronie okrężnej, przechodzi do wykonania kolejnego zadania

172 UWAGA!!! Na rysunkach w tym rozdziale przedstawiono warianty z sześcioma żołnierzami desantu. W rzeczywistości może ich być mniej lub więcej. Należy jednak liczyć się z tym, że w rejonie prowadzenia operacji przez SZ RP warunki klimatyczne nie pozwolą na zabranie dużo większej ilości ludzi na pokład. Istotne jest to, aby każdy żołnierz przed rozpoczęciem desantowania wiedział która strona i który sektor są jego. desantowanie na dwie strony: Etap I 1 i 4 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszczają się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmują stanowiska ogniowe i przyjmują sektory obserwacji i ostrzału 1 4 Etap II 2 i 3 zajmują swoje stanowiska po stronie 1, 5 i 6 po stronie Etap III 2 5 Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w obronie okrężnej, przechodzi do wykonania kolejnego zadania

173 5. Po odlocie śmigłowca na sygnał dowódców drużyn żołnierze przemieszczają się szykiem ubezpieczonym do wyznaczonego wcześniej rejonu zatrzymania, gdzie uszczegóławiane są zadania oraz kierunki działania. KIERUNEK DALSZEGO DZIAŁANIA SCHEMAT PRZEJŚCIA DO DALSZEGO DZIAŁANIA PO OPUSZCZENIU ŚMIŁOWCA

174 Desantowanie pod ogniem: 1. Zasady ogólne: desantowanie musi być przeprowadzone jeszcze szybciej i sprawniej, niż bez kontaktu, ze względu na niebezpieczeństwo dla śmigłowca; jeżeli całość desantu podzielona jest na kilka śmigłowców, część będzie desantowała piechotę, pozostałe będą osłaniały ogniem; pilot śmigłowca będzie usiłował posadzić śmigłowiec przodem do przeciwnika, jednak nie zawsze może mu się to udać (wiatr, teren) i może wylądować pod kątem lub bokiem; jeżeli wiatr zniesie śmigłowiec do tego stopnia, że przyziemiłby tyłem, pilot nie przyziemi, tylko podniesie maszynę, wykona nawrót i spróbuje przyziemić ponownie. 2. Desantowanie jednostronne: przeciwnik na wprost: Etap I 1 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszcza się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmuje stanowisko ogniowe i przyjmuje sektor obserwacji i ostrzału 1 Etap II 2 i 3 zajmują swoje stanowiska, 4, 5 i 6 przemieszczają się za Etap III 4, 5 i 6 przemieszczają się do swoich stanowisk przed śmigłowcem poza zasięgiem pracy wirnika głównego Etap IV Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w linii, w gotowości do dalszego działania (szturm, obrona, wzmocnienie walczącego pododdziału w styczności)

175 przeciwnik na lewej burcie: Etap I 1 1 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszcza się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmuje stanowisko ogniowe i przyjmuje sektor obserwacji i ostrzału Etap II i 3 zajmują swoje stanowiska, 4, 5 i 6 przemieszczają się za Etap III , 5 i 6 przemieszczają się do swoich stanowisk przed śmigłowcem poza zasięgiem pracy wirnika głównego Etap IV Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w linii, w gotowości do dalszego działania (szturm, obrona, wzmocnienie walczącego pododdziału w styczności) przeciwnik na prawej burcie: Etap I 1 na komendę dowódcy desantu opuszcza śmigłowiec, zajmuje stanowisko przy drzwiach (po stronie ogona) i ubezpiecza desantowanie pozostałych żołnierzy) 1

176 Etap II 2 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszcza się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmuje stanowisko ogniowe i przyjmuje sektor obserwacji i ostrzału; 3, 4, 5 i 6 przemieszczają się za Etap III , 4, 5 i 6 zajmują swoje stanowiska 1 Etap IV Śmigłowiec odlatuje 1 Etap V Śmigłowiec odlatuje, 1 zajmuje miejsce w linii Etap VI Desant w linii, w gotowości do dalszego działania (szturm, obrona, wzmocnienie walczącego pododdziału w styczności) Desantowanie dwustronne: przeciwnik na wprost: Etap I 1 i 4 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszczają się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmują stanowiska ogniowe i przyjmują sektor obserwacji i ostrzału 1 4

177 Etap II 2 i 5 zajmują swoje stanowiska, 3 i 6 przemieszczają się odpowiednio za 2 i Etap III i 6 zajmują swoje stanowiska Etap IV Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w linii, w gotowości do dalszego działania (szturm, obrona, wzmocnienie walczącego pododdziału w styczności) przeciwnik na burcie: 1 Etap I 1 i 4 na komendę dowódcy desantu jak najszybciej przemieszczają się poza zasięg pracy wirnika głównego (pod kątem prostym do osi wzdłużnej śmigłowca), zajmują stanowiska ogniowe i przyjmują sektor obserwacji i ostrzału 4

178 3 1 2 Etap II 2 i 3 zajmują swoje stanowiska tworząc linię z 1, 5 i 6 zajmują swoje stanowiska tworząc linię z Etap III Śmigłowiec odlatuje, 4, 5 i 6 zajmują stanowiska w linii razem z 1, 2 i 3 UWAGA!!! Jeżeli przeciwnik będzie po stronie drugiej buty, wówczas 1, 2 i 3 dołączają do 4, 4 i Etap IV Śmigłowiec odlatuje, desant pozostaje w linii, w gotowości do dalszego działania (szturm, obrona, wzmocnienie walczącego pododdziału w styczności) Desantowanie na linie: 1. Wykonuje się najczęściej w celu szybkiego i skrytego umiejscowienia żołnierzy w danym punkcie. 2. Często w ten sposób umieszcza się elementy kordonu podczas większych operacji wówczas prowadzi się desantowanie jednocześnie w kilku miejscach. 3. Sposób ten pozwala na szybkie przejście do obrony okrężnej oraz do poprawy położenia w obronie. Obronę okrężną można pierwotnie organizować bezpośrednio pod śmigłowcem, a można wskazać miejsce w pobliżu punktu lądowania (można wskazać miejsce ze śmigłowca lub wyznaczyć kierunkowego żołnierza). 4. Desantowanie na linie grubej (szybkiej) wykonuje się w rękawicach polowych. 5. Desantowanie należy prowadzić w goglach pracujący wirnik śmigłowca podnosi z ziemi kurz i pył, co negatywnie wpływa na widoczność. 6. Broń podczas desantowania trzymana jest w położeniu przez plecy lub wzdłuż jednej z nóg należy zwrócić szczególną uwagę by broń nie zahaczyła o podłogę śmigłowca podczas wychodzenia z niego. 7. Jednocześnie na linie można zawiesić do 3-5 żołnierzy (zależnie od długości liny). 8. Należy wziąć pod uwagę wagę każdego żołnierza obciążenie bronią, amunicją, kamizelką, wyposażeniem. Wszelkie plecaki czy dodatkowe torby wyrzuca się ze śmigłowca przed rozpoczęciem desantowania ludzi. PAMIĘTAJ!!! Bezpośrednio po wylądowaniu, zanim zaczniesz poprawiać broń zdejmować rękawice czy gogle, odsuń się od liny, by kolega, który zjeżdża za Tobą, nie wylądował na Twojej głowie!

179 Desantowanie metodą kropelkową: 1. Najbardziej niebezpieczna metoda desantowania. 2. Polega na przelocie śmigłowca na bardzo niskim pułapie z małą prędkością żołnierze desantu wyskakują ze śmigłowca. 3. Przed rozpoczęciem desantowania wyznacza się punkt spotkaniowy, gdzie organizuje się obronę okrężną (a następnie przechodzi do wykonywania dalszego zadania). Można też wyznaczyć linię, którą mają zająć poszczególni żołnierze desantu. 4. Żołnierz przed wyskoczeniem ze śmigłowca wyrzuca wszystko, co możliwe, żeby mieć jak najmniejszą masę podczas zetknięcia ziemią. 5. Desantowanie metodą kropelkową na jedną burtę: Wyznaczenie punktu spotkaniowego Zajęcie linii

180 Zajęcie dwóch linii Desantowanie na dachu budynku: 1. W działaniach w terenie zurbanizowanym jest to preferowana metoda zdobywania budynków w działaniach konwencjonalnych daje przeciwnikowi możliwość wycofania się i pozostawienia nam terenu bez walki. Przeciwnik osaczony w budynku, z którego wyjście ma odcięte, zazwyczaj będzie się w nim bronił do upadłego. 2. Na dach budynku można się desantować z przyziemienia lub na linie (nie wchodzi w grę metoda kropelkowa).

181 3. Na dachu budynku desantuje się tylko w sytuacji, gdy nie ma na nim przeciwnika. 4. Po desantowaniu przyjmuje się obronę okrężną. Desantowanie po przyziemieniu (jedna burta) 1 jest kierunkowym dla wyznaczenia obrony okrężnej. W miarę możliwości dobrze jest wyjść poza strefę pracy wirnika głównego, jednak nie jest to wymóg (śmigłowiec ląduje na równej płaszczyźnie i obrona organizowana jest w bok od śmigłowca, a nie na jego przedzie) 1 Desantowanie po przyziemieniu (dwie burty) 1 i 4 są kierunkowymi na swoich kierunkach odpowiadają za swoje półstrefy obrony okrężnej W miarę możliwości dobrze jest wyjść poza strefę pracy wirnika głównego, jednak nie jest to wymóg (śmigłowiec ląduje na równej płaszczyźnie i obrona organizowana jest w bok od śmigłowca, a nie na jego przedzie) 1 4 Desantowanie na linie 1 jest kierunkowym. Pozostali żołnierze dostosowują się do miejsca obrony wyznaczonego przez 1 oraz do wielkości dachu 1 Wybór strefy podjęcia (PZ) 1. Każdorazowo dokonuje się wyboru głównej i zapasowej PZ; 2. Kryteria wyboru: ilość wybór większej ilości PZ angażuje większą ilość sił i środków na ziemi, ale pozwala na bardziej płynne i szybsze podebranie elementów z ziemi; wielkość wszystkie elementy powietrzne powinny mieścić się na PZ; odległość od rejonu rozmieszczenia podejmowanego pododdziału nie powinien on pokonywać dużych dystansów do PZ; dostępność terenu PZ powinna być dostępna dla pojazdów podejmowanych pododdziałów, jednak nie powinna znajdować się w pobliżu ośrodków ruchu pojazdów niezaangażowanych w działanie PZ; podatność na ataki PZ powinna być niewidoczna dla obserwacji przeciwnika; właściwości terenowo-pogodowe podłoże PZ powinno zapewniać łatwość przyziemienia i załadunku; zbocza, pył, kurz, naturalne i sztuczne przeszkody zwiększają ryzyko podebrania. Obowiązki PZCO (Pick-up Zone Control Officer) 1. Sformowanie grupy kontroli PZ:

182 elementy ubezpieczenia PZ; sygnaliści. 2. Nawiązanie łączności ze śmigłowcami. 3. Organizacja systemu ognia. 4. Rozmieszczenie elementów ubezpieczenia. 5. Oczyszczenie PZ z przeszkód. 6. Oznaczenie PZ (nigdy nie używać zielonych ani niebieskich chem-light ów!). 7. Zorganizowanie strefy CASEVAC. 8. Odpowiedzialność za całokształt przedsięwzięć w rejonie PZ. Oznaczenie PZ: 1. Zapewnia identyfikację PZ z powietrza. 2. Dokładne, precyzyjne i wyraźne oznaczenie punktów przyziemienia. 3. W rejonie PZ nie może być użyte żadne inne źródło oświetlenia niż do oznaczenia PZ. 4. Minimalne odległości między śmigłowcami: w dzień: dla CH m; dla UH-60 50m; w nocy: dla CH m; dla UH-60 75m. Technika załadunku na śmigłowce Zasady ogólne: 1. Z punktu widzenia załogi śmigłowca oraz jego charakterystyki technicznej załadunek cechuje się tymi samymi (podobnymi) zasadami ogólnymi, co desantowanie ze śmigłowca. 2. Podczas podchodzenia śmigłowca do PZ dowódca elementu naziemnego musi utrzymywać łączność z załogą. W momencie uzyskania kontaktu wzrokowego wyznaczony żołnierz rzuca dym (wskazuje załodze śmigłowca kierunek wiatru) oraz sprowadza śmigłowiec do przyziemienia. 3. Śmigłowiec musi być ubezpieczany przez piechotę (ubezpieczenie PZ). 4. Podbierając piechotę pod ogniem nie wykonuje ona ubezpieczenia okrężnego, tylko z walki ładuje się do śmigłowca. 5. Technika załadunku do śmigłowca uzależniona jest od jego typu (umiejscowienia drzwi). Załadunek bez kontaktu z przeciwnikiem: 1. Pododdział zajmuje rejon wyczekiwania; 2. Z rejonu zatrzymania stanowiska zajmują elementy ubezpieczenia PZ; 3. Dowódcy drużyn rozmieszczają skrycie drużyny w rejonie obok miejsc przyziemienia; 4. PZCO udziela pilotom informacji o warunkach w rejonie lądowiska. 5. Sygnaliści zajmują miejsca na lądowisku bezpośrednio przed przejęciem śmigłowców. Do tej pory naprowadzanie odbywa się drogą radiową. 6. Po przyziemieniu drużyny sprawnie zajmują miejsca w przedziałach desantowych dowódcy z wyznaczonymi żołnierzami tworzą bramki przed wejściem do śmigłowców; 7. Jako ostatni miejsca zajmują żołnierze elementów ubezpieczenia.

183 PZCO BRAMKA

184 TECHNIKA ZAŁADUNKU NA ŚMIGŁOWCE 8. Załadunek jednostronny - żołnierze podchodzą w jednej kolumnie od strony burty, gdzie znajdują się drzwi. 9. Załadunek dwustronny żołnierze podchodzą w dwóch kolumnach od obydwu burt. Bramkę należy wykonać przed rozejściem się elementu na dwie strony. PAMIĘTAJ!!! Śmigłowce mają montowane schodki dla ułatwienia desantowania i załadunku. Nie zawsze jednak jest czas na ich założenie. O ile nie przeszkadza to w desantowaniu, gdyż grawitacja robi swoje, o tyle przy załadunku jest to uciążliwe. Pierwszy przy śmigłowcu żołnierz klęka na czworaka, głową wpełza pod brzuch śmigłowca, a wszyscy kolejni wybijając się z ziemi wchodzą do śmigłowca po jego pośladkach. W przypadku tylnych drzwi W-3 (prawa burta) można pomóc sobie wbiegając na koło nośne śmigłowca. 10. Dopóki tylko jest to możliwe należy pozostać na ziemi w ukryciu (to samo dotyczy ubezpieczeń), a z załogą porozumiewać się przez techniczne środki łączności. Należy poinformować załogę że znajduje się w naszym rejonie. Śmigłowiec przechodzi do przemieszczania się coraz ciaśniejszymi kręgami w perymetrze. Gdy znajdzie się nad planowanym PZ, podaje mu się określony sygnał, np. Pozycja!. Dopiero wtedy przechodzi się do sprowadzania śmigłowca. Załadunek pod ogniem: 1. Zasady ogólne: obowiązują te same zasady ogólne, co przy desantowaniu pod ogniem; śmigłowiec nigdy nie wyląduje między przeciwnikiem, a ewakuowanym pododdziałem; jeżeli sytuacja pozwala można rzucić dym w celu określenia kierunku wiatru dla załogi śmigłowca; nie ryzykuje się sprowadzenia śmigłowca znakami rękoma. 2. Załadunek jednostronny: ewakuowany pododdział na wprost:

185 Etap I K Pododdział prowadzi walkę. Śmigłowiec ląduje. Dowódca wyznacza kierunkowego ( K ) Etap II Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (ze strony dalszej śmigłowca w tym przypadku jeden żołnierz); K Dobiegają w kolumnie prowadzący wbiega pod pracujący wirnik główny prostopadle do osi wzdłużnej śmigłowca, naprzeciwko drzwi. Następnie zajmuje stanowisko ogniowe przy drzwiach śmigłowca ubezpieczając załadunek pozostałych żołnierzy całego pododdziału Etap III Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (ze strony bliższej śmigłowca); K Dobiegają w kolumnie prowadzący biegnie za ostatnim żołnierzem poprzedniej kolumny (dowódca musi podawać komendy z takim wyliczeniem, aby przez cały czas ładowania się zachowana była płynność i nie było przestoju śmigłowca bez załadunku) Etap IV Kierunkowy dołącza na koniec kolumny i ładuje się do śmigłowca K

186 Etap V Ubezpieczający ładuje się do śmigłowca (za nim ewentualny żołnierz pomagający wejść pozostałym jeżeli nie ma schodków). Śmigłowiec odlatuje ewakuowany pododdział z lewej: K Etap I Pododdział prowadzi walkę. Śmigłowiec ląduje. Dowódca wyznacza kierunkowego ( K ) Etap II Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (z jednej strony śmigłowca w tym przypadku jeden żołnierz); K Dobiegają w kolumnie prowadzący wbiega pod pracujący wirnik główny prostopadle do osi wzdłużnej śmigłowca, naprzeciwko drzwi. Następnie zajmuje stanowisko ogniowe przy drzwiach śmigłowca ubezpieczając załadunek pozostałych żołnierzy całego pododdziału Etap III Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (z drugiej strony śmigłowca); K Dobiegają w kolumnie prowadzący biegnie za ostatnim żołnierzem poprzedniej kolumny (dowódca musi podawać komendy z takim wyliczeniem, aby przez cały czas ładowania się zachowana była płynność i nie było przestoju śmigłowca bez załadunku)

187 Etap IV K Kierunkowy dołącza na koniec kolumny i ładuje się do śmigłowca Etap V Ubezpieczający ładuje się do śmigłowca (za nim ewentualny żołnierz pomagający wejść pozostałym jeżeli nie ma schodków). Śmigłowiec odlatuje ewakuowany pododdział z prawej: K Etap I Pododdział prowadzi walkę. Śmigłowiec ląduje. Dowódca wyznacza kierunkowego ( K ) Etap II Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (z jednej strony śmigłowca w tym przypadku jeden żołnierz); K Dobiegają w kolumnie prowadzący wbiega pod pracujący wirnik główny prostopadle do osi wzdłużnej śmigłowca, naprzeciwko drzwi. Następnie zajmuje stanowisko ogniowe przy drzwiach śmigłowca ubezpieczając załadunek pozostałych żołnierzy całego pododdziału

188 Etap III Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowego (z drugiej strony śmigłowca); K Dobiegają w kolumnie prowadzący biegnie za ostatnim żołnierzem poprzedniej kolumny (dowódca musi podawać komendy z takim wyliczeniem, aby przez cały czas ładowania się zachowana była płynność i nie było przestoju śmigłowca bez załadunku) Etap IV K Kierunkowy dołącza na koniec kolumny i ładuje się do śmigłowca Etap V Ubezpieczający ładuje się do śmigłowca (za nim ewentualny żołnierz pomagający wejść pozostałym jeżeli nie ma schodków). Śmigłowiec odlatuje 3. Załadunek dwustronny: przeciwnik z przodu: Etap I Pododdział prowadzi walkę. Śmigłowiec ląduje. Dowódca wyznacza kierunkowych ( K1 i K2 ) K1 K2

189 Etap II Na komendę dowódcy zwijają się żołnierze od skraju do kierunkowych Dobiegają w kolumnie prowadzący wbiega pod pracujący wirnik główny prostopadle do osi wzdłużnej śmigłowca, naprzeciwko drzwi. Następnie zajmują stanowiska ogniowe przy drzwiach śmigłowca ubezpieczając załadunek pozostałych żołnierzy całego pododdziału K1 K2 Etap III Kierunkowi dołączają na koniec kolumn i ładują się do śmigłowca K1 K2 Etap V Ubezpieczający ładują się do śmigłowca (za nimi ewentualni żołnierze pomagający wejść pozostałym jeżeli nie ma schodków). Śmigłowiec odlatuje przeciwnik na burcie ewakuacja odbywa się zawsze na stronę burty bliższej (czyli według tego samego schematu, co ewakuacja jednostronna z zachowaniem zasady, że w obu burtach są tu drzwi). Nikt nie będzie ryzykował niepotrzebnie biegania przed śmigłowcem przy pracującym wirniku głównym i możliwości uderzenia ani dodatkowo dłuższego wystawiania się plecami na ogień przeciwnika. Procedury MEDEVAC / CASEVAC Zasady ogólne: 1. Wybór i ubezpieczenie LZ/PZ na ogólnych zasadach wymienionych wcześniej. 2. Ubezpieczenia LZ/PZ mogą być wystawione na pojazdach lub pieszo. Ubezpieczenia na pojazdach Ubezpieczenia piesze (mieszane)

190 LZ / PZ LZ / PZ W WARIANCIE PO PRAWEJ RANNY WRAZ Z NOSZOWYMI ORAZ UBEZPIECZAJĄCYMI SĄ CHRONIENI PRZEZ USTAWIONE POJAZDY 3. Do niesienia rannego wymaganych jest minimum czterech żołnierzy, niezależnie od tego, czy ranny (chory) transportowany jest na noszach czy jakimkolwiek innym sposobem. 4. Transport rannego do śmigłowca musi być ubezpieczony: Ubezpieczenie dwójkowe (minimalne) Ubezpieczenie czwórkowe Ubezpieczenie szóstkowe Ubezpieczenie kordonem (najlepsze) PROCEDURA POSTĘPOWANIA PO ZDARZENIU Z UŻYCIEM BRONI System informowania bez wystąpienia ofiar/strat 1. Żołnierz: złożenie meldunku o użyciu broni zgodnie z obowiązującymi procedurami. 2. Dowódca drużyny / konwoju / patrolu: złożenie meldunku o użyciu broni. 3. Dowódca plutonu / konwoju / patrolu: złożenie meldunku o użyciu broni (techniczne środki łączności); sporządzenie pisemnego meldunku bojowego do przełożonego wyższego szczebla. 4. Dowódca kompanii:

191 sporządzenie pisemnego meldunku dobowego do przełożonego wyższego szczebla. 5. Dowódca batalionu (zespołu zadaniowego): analiza meldunku i uzyskanie porady prawnej co do charakteru zdarzenia; rozważenie potrzeby powiadomienia ŻW lub PW w przypadku podejrzenia, iż użycie broni nastąpiło z naruszeniem ROE; sporządzenie pisemnego meldunku dobowego do przełożonego wyższego szczebla. 6. DSO (TOC) PKW: przekazanie meldunku o użyciu broni do Dowódcy PKW. System informowania przy wystąpieniu ofiar/strat 1. Żołnierz: złożenie meldunku o użyciu broni zgodnie z obowiązującymi procedurami. 2. Dowódca drużyny / konwoju / patrolu: złożenie meldunku o użyciu broni. 3. Dowódca plutonu / konwoju / patrolu: złożenie meldunku o użyciu broni (techniczne środki łączności); sporządzenie pisemnego meldunku bojowego do przełożonego wyższego szczebla. 4. Dowódca kompanii: sporządzenie pisemnego meldunku dobowego do przełożonego wyższego szczebla. 5. Dowódca batalionu (zespołu zadaniowego): bezzwłoczne przekazanie informacji do Sekcji ŻW lub PW; sporządzenie pisemnego meldunku dobowego do przełożonego wyższego szczebla. 6. DSO (TOC) PKW: przekazanie meldunku o użyciu broni do Dowódcy PKW. Algorytm postępowania we współdziałaniu z organami ścigania 1. Żołnierze realizując zadania w ramach PKW poza granicami kraju zobowiązani są do złożenia meldunku bezpośredniemu przełożonemu po zaistnieniu zdarzenia z użyciem broni. Dalszy obieg informacji dotyczący przedmiotowego zdarzenia odbywa się w ramach obowiązującego systemu meldunkowego dostosowanego do przyjętej struktury organizacyjnej dla określonego PKW. 2. Każdorazowe użycie broni, zarówno po stronie własnej, jak i grup rebeliantów lub przez ludność cywilną (system 1) żołnierz melduje z miejsca zdarzenia swojemu bezpośredniemu przełożonemu. Kolejnym przełożonym meldunek przekazywany jest w systemie dowodzenia. Właściwy przełożony natychmiast po jego otrzymaniu przekazuje ją w formie meldunku doraźnego o zdarzeniu (przez wykorzystanie technicznych środków łączności) do TOC celem dalszego procedowania. Szef zmiany TOC składa pisemny meldunek do dowódcy zespołu bojowego / PKW. 3. Dowódca plutonu / patrolu / konwoju/ ochrony/ grupy zadaniowej po powrocie do bazy składa swojemu dowódcy szczegółowy pisemny meldunek, w którym ujmuje informacje dotyczące okoliczności użycia broni. Przedmiotowy meldunek powinien być sporządzony i złożony przełożonemu w możliwie najkrótszym czasie. 4. Dowódca zespołu bojowego / PKW po otrzymaniu meldunku o zdarzeniu z użyciem broni, w sytuacji braku ofiar lub strat w mieniu, nie ma obowiązku informowania o tym organów ścigania, chyba że po zasięgnięciu opinii prawnej poweźmie podejrzenie, iż użycie broni nastąpiło z naruszeniem zasad określonych w ROE. 5. ŻW, w przypadku powiadomienia przez dowódcę zespołu bojowego / PKW o podejrzeniu użycia broni z naruszeniem ROE, bez zbędnej zwłoki przystępuje

192 do realizacji czynności procesowych zmierzających do obiektywnego ustalenia okoliczności zdarzenia. 6. ŻW lub PW wzywa żołnierzy do udziału w prowadzonych czynnościach za pośrednictwem obecnych w rejonie właściwych dowódców, jeśli nie spowoduje to zwłoki w postępowaniu. 7. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w k.p.k. organy ścigania mają 30 dni na podjęcie decyzji o odmowie albo wszczęciu dochodzenia lub śledztwa. 8. PW zawiadamia dowódcę zespołu bojowego / PKW o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa. Współpracuje z Szefem Wydziału ŻW, nadzoruje tok prowadzonego postępowania karnego oraz prowadzi śledztwo w sprawie zdarzeń ze skutkiem śmiertelnym. 9. Dowódca zespołu bojowego / PKW i cały personel misji wojskowej zobowiązany jest do udzielenia wszelkiej niezbędnej pomocy ŻW i PW w realizacji ich czynności. 10. Na wszystkich szczeblach dowodzenia, w zależności od potrzeb, może być opracowany pisemny meldunek uzupełniający o zdarzeniu. 11. W sytuacji użycia broni, którego skutkiem są ofiary w ludziach lub szkody w mieniu, dowódca zespołu bojowego / PKW bezzwłocznie powiadamia wojskowe organy ścigania, które przystępują do właściwych czynności procesowych (system 2). W przypadku braku takiego powiadomienia lub zwlekania z powiadomieniem, ŻW lub PW podejmują czynności procesowe z urzędu. WYKAZ SKRÓTÓW ALO ANA AOO AOR CA CAS CASEVAC CCA CCT CF CFF CP C&S ECP EOD HVT ICP Air Liason Officer łącznik z lotnictwem Afghanistan National Army Narodowa Armia Afganistanu Area of Operation strefa prowadzenia działań Area of Responsibility strefa odpowiedzialności Civil Afairs sprawy cywilne Close Air Support bliskie wsparcie lotnicze (lotnictwo) Casualties Evacuation ewakuacja rannych Close Combat Attack bliski atak śmigłowców szturmowych Combat Camera Team Bojowy Zespół Filmujący Coalition Forces Wojska Koalicji Call for Fire wezwanie ognia artylerii checkpoint punkt kontrolny Cordon & Serach otocz i przeszukaj Entry checkpoin wjazdowy punkt kontrolny Explosives Ordnance Disposal Patrol Saperski High Value Target cel wysokiej wartości Incidental Control Point doraźny posterunek kontrolny ISF JFO LOA LZ MEDEVAC MP MRE OPSEC POC POW PRiZ PSYOPS PZ QRF RCP RCT TCP Iraqi Security Forces Irackie Siły Bezpieczeństwa Joint Forward Obsever wsunięty obserwator Limit of Advance zasięg szurmu Landing Zone strefa lądowania Medical Evacuatio ewakuacja medyczna Military Police Żandarmeria Wojskowa Meal, Ready to Eat racja s Operational Secuity przedsięwzięcia ochrony operacji Point of Contact punkt kontaktu (osoba, adres, nr tel...) Prisoner of War jeniec wojenny Punkt Rozejścia i Zejścia Psychological Operations operacje psychologiczne Pick-up Zone strefa podjęcia Quick Reaction Forces siły szybkiego reagowania Road Clearance Patrol patrol udrażniania dróg Road Clearance Team zespół udrażniania dróg Temporary Checkpoint tymczasowy punkt kontrolny

193 ID IED Identification Dokument dokument stwierdzający tożsamość Improvised Explosive Device improwizowany ładunek wbuchowy TOC TTPs Tactical Opertional Command stanowisko dowodzenia Tactics, Techniques, Procedures taktyka, techniki i procedury ALFABET NATO A ALPHA [alfa] 1 one [łan] B BRAVO [brawo] 2 two [tu] C CHARLIE [czarli] 3 three [fri] D DELTA [delta] 4 four [for] E ECHO [echo] 5 five [fajf] F FOXTROT [fokstrot] 6 six [siks] G GOLF [golf] 7 seven [sewen] H HOTEL [hotel] 8 eight [ejt] I INDIA [india] 9 niner [najner] J JULIET [dżuliet] 0 zero [ziro] K KILO [keilo] L LIMA [lima] M MIKE [majk] N NOVEMBER [nowember] O OSCAR [oskar] P PAPPA [papa] Q QUEBEC [kebek] R ROMEO [romeo] S SIERRA [sierra] T TANGO [tango] U UNIFORM [juniform] V VICTOR [wiktor] W WHISKEY [łyskej] X X-RAY [eksrej] Y YANKEE [janki] Z ZULU [zulu] PAMIĘTAJ!!! Przez radiostację mów wolno i wyraźnie. Zachowuj spokój. Literując używaj alfabetu NATO. Podając liczby cyfra po cyfrze. Podając grupy cyfr i liter każda cyfra i litera (według alfabetu NATO) osobno. Składając ważne meldunki składaj je linijka po linijce. Po każdej linii oczekuj potwierdzenia.

194

195

196

197

198

199 V. Rozpoznanie V. 1. Charakterystyka działań patrolowych POJĘCIE I CELE DZIAŁAŃ PATROLOWYCH Działania patrolowe 1 to regularne operacje bojowe, organizowane z reguły na niewielką skalę, prowadzone bez styczności z wojskami własnymi przez wydzielane z nich elementy szczebla taktycznego. W formacjach ogólnowojskowych działania te prowadzone są zwykle przez drużyny, plutony i kompanie operujące jako patrole. W NATO zagadnienia związane z działaniami patrolowymi reguluje STANAG We współczesnych działaniach bojowych patrole są jednym z najbardziej wartościowych narzędzi walki. Mogą być równie skutecznie wykorzystywane w ramach operacji zaczepnych, jak i obronnych; zarówno w konfliktach na dużą, jak i małą skalę, niezależnie od czasu ich trwania. Ich efektywność ograniczona jest jedynie wyobraźnią przełożonych oraz doświadczeniem i zaciętością dowódcy patrolu i jego ludzi. Agresywne działania patrolowe w sposób niezwykle istotny wpływają na całokształt operacji zarówno wojsk własnych, jak i sił przeciwnika: Redukują swobodę manewru przeciwnika; Ograniczają rozmach jego działań; Osłabiają jego wpływ na sytuację na polu walki. W zależności od rodzaju operacji wojsk własnych działania patrolowe mogą mieć następujące cele: Rozpoznawanie sił przeciwnika, terenu oraz obiektów działania; Aktywne ubezpieczanie i osłonę sił własnych; Dezorganizację działalności przeciwnika agresywnym oddziaływaniem na jego siły i obiekty. Działania patrolowe nie są działaniami nieregularnymi ani specjalnymi, choć łączy je szereg wspólnych zasad i technik. Poszczególne formy działań patrolowych stosowane są zarówno przez wyspecjalizowane pododdziały rozpoznawcze i specjalne, jak i przez regularne formacje piechoty. FORMY DZIAŁAŃ PATROLOWYCH W ramach działań patrolowych patrole organizowane w formacjach ogólnowojskowych prowadzą trzy rodzaje operacji: rozpoznawanie, zasadzki oraz rajdy. Rozpoznawanie Rozpoznawanie to uzyskiwanie informacji o siłach przeciwnika, obiektach działania oraz terenie. Celem rozpoznania jest potwierdzenie, uaktualnienie lub rozszerzenie posiadanych przez przełożonego informacji. W ramach działań patrolowych formacje ogólnowojskowe prowadzą rozpoznawanie obiektów, rejonów oraz tras działania. Rozpoznawanie prowadzone jest przez patrole rozpoznawcze, które dostarczają danych oraz potwierdzają informacje o przeciwniku i terenie. Zasadzka

200 Zasadzka to gwałtowne uderzenie z ukrycia na siły przeciwnika będące w ruchu lub celowo zatrzymane. Celem zasadzki jest fizyczna likwidacja przeciwnika. Wynikiem zasadzki może być zdobycie informacji o przeciwniku, jego dokumentów, uzbrojenia, wyposażenia albo wymuszenie na nim określonego działania bądź jego zaniechania. Jej istotą jest możliwość skutecznego oddziaływania niewielkich sił nawet na kilkakrotnie większe. Rajd Rajd to uderzenie na nieporuszający się obiekt lub siły przeciwnika zakończony kontrolowanym wycofaniem się z rejonu działania. Celem rajdu może być zniszczenie bądź obezwładnienie określonych sił przeciwnika, zniszczenie określonego wyposażenia bądź instalacji, wyparcie sił przeciwnika z określonego obiektu, albo schwytanie bądź oswobodzenie określonych osób. Podobnie jak w przypadku zasadzki istotą rajdu jest możliwość skutecznego oddziaływania niewielkich sił nawet na kilkakrotnie większe. TYPY PATROLI Patrol to wydzielony z większych sił zespół ludzi przeznaczony do przeprowadzenia samodzielnej operacji patrolowej. W zależności od zadania i charakteru operacji, patrole wydzielane z formacji ogólnowojskowych dzielą się na dwa podstawowe typy: patrole rozpoznawcze oraz patrole bojowe. Patrole rozpoznawcze Patrole rozpoznawcze kierowane są w określone rejony w celu zebrania bądź potwierdzenia informacji o siłach przeciwnika, obiektach działania lub terenie. Podstawowe metody ich działania to obserwacja stacjonarna oraz obserwacja z kolejnych punktów obserwacyjnych. Patrole bojowe Patrole bojowe organizowane są w celu wykonania określonych zadań poprzez oddziaływanie na przeciwnika w bezpośrednim kontakcie ogniowym. Podstawowymi metodami ich działania są zasadzki i rajdy. Działalność każdego patrolu charakteryzuje się dużo większą niż w innych formach działań bojowych swobodą decyzyjną jego dowódcy, mimo że patrol organizowany jest na przykład na bazie zwykłego pododdziału regularnej piechoty. Swoboda ta wynika ze specyfiki działań patrolowych, a objawia się między innymi w samodzielnym doborze składu osobowego patrolu i jego uzbrojenia oraz ostatecznym sposobie wykonania zadania. Skład, organizacja oraz uzbrojenie i wyposażenie patrolu uzależnione są od wymogów zadania, dlatego też dowódca patrolu s a m o d z i e l n i e dopasowuje te elementy do potrzeb konkretnej operacji w ramach posiadanych możliwości. Dla przykładu może on zadecydować o nie zabieraniu na akcję określonego typu uzbrojenia bądź pozostawieniu części swoich ludzi, których nie planuje wykorzystać w danej operacji.

201 Planowanie i przygotowanie do działania to podstawa bezpieczeństwa oraz skuteczności patrolu podczas operacji. Dowódca patrolu w trakcie planowania i przygotowania wykorzystuje etapy standardowej organizacji działania. Mogą być one użyte w kolejności innej niż przedstawiona poniżej, jak również niektóre z nich mogą być wykorzystane równocześnie bądź pominięte. Organizacja działania patrolu przez jego dowódcę obejmuje: Analizę zadania; Kalkulację czasu; Analizę terenu i sytuacji; Organizację patrolu do zadania; Selekcję ludzi, uzbrojenia i wyposażenia; Postawienie zarządzenia przygotowawczego; Kontrolę i koordynację działalności patrolu; Rekonesans; Dopracowanie planu działania; Postawienie rozkazu operacyjnego; Trening działania; Wejście do działania. PLANOWANIE DZIAŁAŃ PATROLOWYCH Kalkulacja czasu W rozkazie operacyjnym przełożonego patrol z reguły otrzymuje ogólne ramy czasowe dotyczące operacji. W gestii dowódcy patrolu pozostaje szczegółowa kalkulacja czasu na wykonanie zadania, którą dowódca przeprowadza na bazie otrzymanych ram czasowych. Kalkulację czasu przeprowadza się odwrotnie do planowanego przebiegu operacji, czyli od jej etapów końcowych do początku. Jest to tak zwane planowanie wstecz. Główne etapy operacji to: (1) dotarcie do rejonu działania, (2) wykonanie otrzymanych zadań, oraz (3) powrót do ugrupowania wojsk własnych bądź połączenie z nimi. Czas na dotarcie do rejonu działania uzależniony jest od odległości do pokonania przez patrol, rodzaju terenu oraz narzuconego przez przełożonego ostatecznego terminu przeprowadzania akcji. Czas na wykonanie zadania w obiekcie działania zależy od czasu trwania rekonesansu dowódcy patrolu, bezpośredniego przygotowania się patrolu do akcji oraz samej akcji. Czas powrotu do ugrupowania wojsk własnych może być trudny do dokładnego określenia ze względu na takie czynniki jak ewentualne rany i kontuzje członków patrolu, eskortowanie jeńców bądź transportowanie zdobytego ekwipunku przeciwnika. Czynniki te będą opóźniać działanie patrolu, a trudnością dodatkową mogą być zmiany tras powrotu lub rejonów podjęcia spowodowane aktywnością sił przeciwnika. Końcowy efekt kalkulacji czasu może mieć następującą formę: odprawa w sztabie batalionu (analiza działania patrolu i jego wyników); powrót do wojsk własnych; wycofanie z rejonu działania; wykonanie zadania i reorganizacja po akcji; rekonesans obiektu działania; przegrupowanie do obiektu działania; wyjście z ugrupowania wojsk własnych; przegrupowanie do punktu wyjścia z ugrupowania wojsk własnych; końcowa kontrola gotowości;

202 nocny trening działania; dzienny trening działania; wstępna kontrola gotowości; posiłek; postawienie rozkazu operacyjnego; dopracowanie planu działania; rekonesans; postawienie zarządzenia przygotowawczego; planowanie wstępne; - koordynacja przedsięwzięć; - selekcja ludzi, uzbrojenia i wyposażenia; - organizacja patrolu do zadania; - analiza terenu i sytuacji; - kalkulacja czasu; - analiza zadania; otrzymanie rozkazu operacyjnego przełożonego. Koordynacja planu działania Dowódca patrolu w miarę możliwości uczestniczy w procesie planowania operacji prowadzonym przez sztab batalionu. Jeżeli nie jest to możliwe, koordynuje on z poszczególnymi komórkami sztabu szczegóły planu działania po otrzymaniu rozkazu operacyjnego. Jeżeli szczegóły te nie zostały ujęte w rozkazie operacyjnym koordynacja obejmuje następujące czynniki: Zmiany lub uaktualnienia sytuacji sił przeciwnika; Najlepsze wykorzystanie terenu pod kątem tras przemieszczania, punktów zbiórek, rejonów ześrodkowania, baz patrolu i innych elementów działania; Dane dotyczące warunków atmosferycznych; Zmiany w sytuacji sił własnych; Przydział specjalistów: saperów, tłumaczy, obserwatorów ognia artylerii i innych; Wykorzystanie i lokalizacja lądowisk bądź zrzutowisk; Wyjście oraz powrót patrolu do ugrupowania wojsk własnych; Wsparcie artyleryjskie i lotnicze w rejonie obiektu działania oraz wzdłuż planowanych tras przemieszczania się patrolu; Przydział specjalistycznego wyposażenia; Przydział środków transportu; Dane radiowe oraz hasła i sygnały; Czasy i miejsca treningu działania oraz zabezpieczenie w środki techniczne: amunicję, środki wybuchowe, sprzęt specjalistyczny. Wejście patrolu do działania We współczesnych działaniach bojowych patrole ogólnowojskowe zwykle wchodzą do działania drogą lądową (pieszo, rzadziej pojazdami) lub drogą powietrzną (desantem śmigłowcowym, rzadziej desantem spadochronowym). Sposób wejścia patrolu do działania uzależniony jest od zadania, sytuacji w rejonie operacji, dostępnych środków transportu, głębokości działania, warunków atmosferycznych, terenu oraz przewagi w powietrzu. Najlepszym sposobem wejścia do działania jest zwykle ten, który w danych warunkach najbardziej redukuje ryzyko zdemaskowania patrolu. Najskuteczniejsze maskowanie operacji zapewnia działanie piesze, jednak często odbywać się ono musi kosztem czasu. Opuszczenie ugrupowania wojsk własnych przez patrol pieszy może się wiązać z pewnym niebezpieczeństwem, wynikającym choćby z nieznajomości rozmieszczenia ewentualnych min, zapór inżynieryjnych i ubezpieczeń lokalnych pododdziałów. Z tego powodu dowódca patrolu koordynuje swój plan z dowódcą pododdziału, który zajmuje

203 pozycje w rejonie wyjścia patrolu z ugrupowania. Ustalenia takie obejmują ogólne wiadomości o patrolu oraz szczegółowe informacje o terenie i przeciwniku: Kryptonim i liczebność patrolu; Czas wyjścia patrolu z ugrupowania pododdziału; Ogólny rejon działania patrolu; Czas powrotu patrolu z operacji, jeżeli patrol ma wracać do punktu wyjścia; Szczegółowe informacje o terenie; Potwierdzone i przypuszczalne pozycje sił przeciwnika; Rejony wzmożonej aktywności sił przeciwnika; Aktualną działalność przeciwnika; Szczegółowe informacje o pozycjach własnych pododdziału oraz jego zaporach, przeszkodach, posterunkach obserwacyjnych i innych elementach; Ogólny system ognia pododdziału wraz z planem wsparcia artyleryjskiego; Wsparcie, jakie może zapewnić pododdział na rzecz patrolu: wsparcie ogniowe, ewakuację, przewodników, odwód na wypadek kontaktu z przeciwnikiem i inne; Hasło, odzew i sygnały rozpoznawcze pomiędzy patrolem i pododdziałem oraz hasło alarmowe patrolu; W rejonie wyjścia z ugrupowania wojsk własnych patrol porusza się rzędem. Zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu porusza się na czele patrolu, bezpośrednio za przewodnikiem z lokalnego pododdziału. W momencie przekraczania ostatnich elementów ugrupowania wojsk własnych, zastępca (pomocnik) przelicza wszystkich żołnierzy patrolu i zajmuje swoje miejsce w szyku. W przypadku nawiązania kontaktu z przeciwnikiem tuż po opuszczeniu ugrupowania, patrol stara się zerwać kontakt i kontynuować działanie. Powrót do punktu wyjścia może nastąpić jedynie w ostateczności, czyli po rozproszeniu patrolu przez przeciwnika. Trasy dojścia i powrotu Trasy dojścia do obiektu działania i powrotu z niego wymagają jak najlepszego zaplanowania. Jedną z podstawowych zasad działań patrolowych jest planowanie innej trasy dojścia niż powrotu. Dowódca patrolu w odniesieniu do wszystkich tras głównych planuje dodatkowo trasę zapasową, która może być wykorzystana zarówno jako trasa dojścia, jak i powrotu. Trasa zapasowa wykorzystywana jest w przypadku nawiązania przez patrol kontaktu z przeciwnikiem na trasie głównej. Patrol może ją również wykorzystać w sytuacji, gdy istnieje pewność lub zachodzi podejrzenie, że jego obecność została wykryta przez przeciwnika, mimo że nie doszło do bezpośredniego z nim kontaktu. Planowanie tras odbywa się na podstawie map danego terenu oraz wszystkich innych dostępnych źródeł informacji. Opracowanie tras powinno być na tyle szczegółowe i dogłębne, aby mogły być one zapamiętane wraz z charakterystycznymi punktami terenowymi pomagającymi w orientacji. W miarę możliwości wszystkie trasy powinny przebiegać przez tereny ciężkie. Zapewniają one najlepsze maskowanie działania, jak również ukrycie i osłonę w przypadku kontaktu z przeciwnikiem. Ponadto tereny takie są trudniejsze do kontrolowania przez przeciwnika. Końcowy odcinek trasy dojścia powinien być zawsze zaplanowany z uwzględnieniem tak zwanego offsetu 2. Łączność Planowanie łączności sprowadza się do przygotowania kryptonimów radiowych, częstotliwości, czasów seansów oraz sposobów utajniania korespondencji i przeprowadzane jest ono przez sztab batalionu. Dowódca patrolu opracowuje bądź uaktualnia wewnętrzne sygnały, hasła i odzewy patrolu na czas działania poza rejonem kontrolowanym przez wojska własne (patrol nie stosuje w ugrupowaniu przeciwnika tych samych haseł i sygnałów, które używa w ugrupowaniu wojsk własnych). Wszystkie te zagadnienia muszą być omówione i przećwiczone ze wszystkimi członkami patrolu.

204 Przypomnienie ich jest ważne nawet wtedy, gdy patrol jest już doświadczony w działaniu, a zaplanowane sygnały były wcześniej wykorzystywane. Wsparcie W zależności od potrzeb i możliwości wykorzystania, do wsparcia patrolu może być użyta artyleria i lotnictwo. Plan wykorzystania lotnictwa lub artylerii na korzyść patrolu musi być przygotowany bardzo szczegółowo i powinien uwzględniać wsparcie we wszystkich kluczowych rejonach i etapach jego działania. Ze względu na ograniczone możliwości artylerii, w operacjach na większych głębokościach wsparcie ogniowe będzie się głównie opierało na lotnictwie. Na nim też spoczywają ewentualne zadania z zakresu ewakuacji rannych i zabitych oraz zaopatrywanie patrolu w trakcie długotrwałej operacji. Wsparcie realizowane przez artylerię może być wykorzystywane jako: Osłona i wzmocnienie potencjału ogniowego patrolu wzdłuż tras przemieszczania się oraz w obiekcie działania; Sposób maskowania działania patrolu i odwracania uwagi przeciwnika za pomocą ognia kierowanego na wcześniej zaplanowane cele; Pomoc w nawigacji poprzez ogień kierowany na wcześniej zaplanowane cele. Wsparcie realizowane przez lotnictwo może być wykorzystywane jako: Środek podjęcia bądź ewakuacji patrolu z rejonu działania; Osłona i wzmocnienie potencjału ogniowego patrolu wzdłuż tras przemieszczania się oraz w obiekcie działania; Środek wczesnego ostrzegania przed zagrożeniem oraz pomoc w nawigacji; Środek zaopatrywania patrolu w czasie dłuższych operacji. Straty Patrol musi posiadać opracowany i skoordynowany przez przełożonych plan działania na wypadek wystąpienia strat własnych: zabitych, rannych i chorych. Plan ten musi konkretyzować, co i jak zrobi patrol i jego wyższy przełożony, jeżeli wystąpią takie przypadki. Zazwyczaj możliwe są do rozpatrzenia następujące sposoby postępowania: Wezwanie środków transportu zgodnie z procedurami ewakuacji medycznej (MEDEVAC) w celu przetransportowania poszkodowanych do wojsk własnych; Pozostawienie poszkodowanych w miejscu zapewniającym ukrycie i warunki do przetrwania, po czym podjęcie ich przez patrol w drodze powrotnej po wykonaniu zadania; Skierowanie poszkodowanych do punktu wyjścia z ugrupowania wojsk własnych. Sposób działania zależeć będzie przede wszystkim od aktualnej sytuacji, kondycji poszkodowanych oraz możliwości technicznych skoordynowanych z przełożonym. Ciężko poszkodowani powinni być jak najszybciej ewakuowani zgodnie z procedurami MEDEVAC. Tak samo mogą być transportowani zabici, jeżeli aktualna sytuacja nie stwarza wyjątkowego zagrożenia dla środków transportu i samego patrolu. W przypadku pozostawienia rannych bądź zabitych w ukryciu, dowódca patrolu przekazuje przełożonemu ich lokalizację za pomocą współrzędnych dziesięciocyfrowych na wypadek braku możliwości podjęcia ich w drodze powrotnej. Skierowanie poszkodowanych z powrotem do ugrupowania wojsk własnych jest najrzadziej stosowanym sposobem postępowania. Jest ono stosowane, gdy straty powstały zanim patrol znalazł się w ugrupowaniu przeciwnika, czyli na terenie w miarę bezpiecznym. Należy pamiętać, że w trakcie operacji priorytetem dla dowódcy patrolu jest wykonanie zadania, dlatego też wybrany sposób postępowania nie może paraliżować działania patrolu. Jeńcy

205 Opracowanie sposobu postępowania dotyczy również sytuacji, w których dochodzi do pojmania jeńców przez patrol. W zależności od ustaleń i sytuacji, ewentualni jeńcy po pojmaniu mogą być: Przetransportowani wezwanymi przez patrol środkami transportu; Eskortowani przez patrol do czasu zakończenia operacji; Obezwładnieni i pozostawieni w ukryciu, po czym w zależności od etapu operacji odebrani przez patrol w drodze powrotnej lub przejęci niezależnie przez wojska własne. W tym przypadku dowódca patrolu przekazuje przełożonemu ich lokalizację przy pomocy współrzędnych dziesięciocyfrowych. Zasadą jest, że branie jeńców planuje się jedynie wówczas, gdy nie ogranicza ono działania patrolu w sposób szczególny. Jednakże niezależnie sytuacji, w przypadku pojmania jeńców patrol działa zgodnie z ustaleniami międzynarodowego prawa wojennego oraz według poniższych zasad postępowania z jeńcami: 1. Przeszukanie Przeszukiwanie jeńców i innych pojmanych osób odbywa się natychmiast po ich schwytaniu. Zawsze prowadzone jest ono przez dwóch żołnierzy: przeszukującego i ubezpieczającego. Przeszukujący nie może znajdować się pomiędzy jeńcem i ubezpieczającym. Jeniec powinien znajdować się w pozycji uniemożliwiającej mu podjęcie jakiegokolwiek działania: oparty wyprostowanymi rękami o drzewo lub ścianę z szeroko rozstawionymi nogami lub w podporze przodem na wyprostowanych rękach, również z szeroko rozstawionymi nogami. Przeszukuje się całe wyposażenie i umundurowanie jeńca od góry do dołu, a znalezione przedmioty i dokumenty przekazuje przełożonemu lub osobom przesłuchującym. 2. Izolacja Jeńcy są od siebie izolowani i segregowani korpusami osobowymi. W przypadku większej ilości pojmanych, wszyscy dodatkowo dzieleni są na grupy mężczyzn i kobiet oraz podgrupy personelu wojskowego i osób cywilnych. Utrudnia to jeńcom porozumiewanie się, skupianie wokół przywódców i organizację jakiegokolwiek działania. Poszczególne grupy i podgrupy utrzymywane są w izolacji zarówno podczas przemieszczania, jak i w trakcie pobytu w jednym miejscu. 3. Uciszenie Jeńcom nie wolno odzywać się do siebie. Utrudnia im to przygotowanie jakiegokolwiek działania lub opracowanie fałszywych danych przed przesłuchaniem. W miarę możliwości żołnierze pilnujący jeńców przekazują dowódcom wszystko, co jeńcy próbują robić lub mówić do siebie. 4. Szybkość Postępowanie z jeńcami musi przebiegać szybko i bez przerw, dzięki czemu nie mają oni sposobności do ucieczki lub przemyślenia sposobu jakiegokolwiek działania. Jeńców należy jak najszybciej przekazywać przełożonemu lub osobom przesłuchującym. Przesłuchiwanie jeńców prowadzone jest przez S-2 batalionu, jednakże w pewnych sytuacjach zadanie to może zostać zlecone dowódcy patrolu. 5. Asekuracja Żołnierze eskortujący jeńców muszą cały czas zachowywać ostrożność i uwagę. Nie wolno im dopuścić do oddalania się jeńców podczas marszu ani postoju, a także do utraty kontroli (mieszania się grup, bójek, przekazywania jakichkolwiek przedmiotów, sygnałów, informacji itp.), co stwarza jeńcom dogodne sytuacje do ucieczki lub próby obezwładnienia eskorty. Miejsca dowódców

206 Miejsca dowódców poszczególnych szczebli planuje się w odniesieniu do zasadniczych etapów operacji: na czas przemieszczania się w ugrupowaniach marszowych, przekraczania rejonów zagrożenia oraz na czas akcji w obiekcie działania. Dowódca patrolu powinien zawsze znajdować się w miejscu, z którego może najlepiej kontrolować działanie lub w przypadku podziału patrolu jego zasadniczy element. Zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu może pełnić bardziej specjalistyczne funkcje w każdym z etapów operacji. Jeżeli istnieje potrzeba, może on wspomagać dowódcę patrolu w miejscach, w których istnieje potrzeba dodatkowej kontroli i dowodzenia: przy grupie wspierającej, w rejonie ześrodkowania i innych. Dowódcy poszczególnych elementów patrolu zwykle znajdują się przy swoich elementach lub w przypadku podziału elementów przy ich zasadniczych częściach. W każdej sytuacji, gdy może nastąpić planowane lub nie planowane rozdzielenie się członków patrolu, dowódca patrolu określa pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia, w którym przedstawia: 1. Gdzie się udaje; 2. Z kim; 3. Kiedy wraca; 4. Działanie pozostających, jeżeli dowódca nie powróci na czas; 5. Działanie patrolu w przypadku kontaktu z przeciwnikiem: a. Jeżeli dowódca patrolu wejdzie w kontakt: - działanie dowódcy patrolu, - działanie pozostających, b. Jeżeli pozostający wejdą w kontakt: - działanie dowódcy patrolu, - działanie pozostających. Powrót do wojsk własnych Sposób powrotu patrolu z operacji uzależniony jest od zadania, sytuacji w rejonie zadania, terenu, dostępnych środków transportu i odległości do wojsk własnych. W większości przypadków sposób powrotu znany jest przed rozpoczęciem działania, jednak zawsze powinien być opracowany również plan zapasowy. W zależności od charakteru działania wojsk własnych i możliwości technicznych, patrol po wykonaniu zadania: Zostaje podjęty (z reguły przez środki transportu powietrznego); Samodzielnie powraca do ugrupowania wojsk własnych; Łączy się z wojskami własnymi w określonym miejscu i czasie (co niekiedy może być możliwe do skoordynowania dopiero po wykonaniu zadania przez patrol). Powrót patrolu do wojsk własnych lub połączenie z nimi musi być dobrze zaplanowane zanim patrol wyruszy do działania. Dotyczy to w szczególności poruszania się patrolu pieszo bądź w pojazdach. Patrol powracający z operacji zatrzymuje się w punkcie zbiórki usytuowanym poza zasięgiem wzroku i słuchu z najdalej wysuniętych przednich pozycji wojsk własnych. Dowódca patrolu podaje drogą radiową sygnał o gotowości do połączenia z wojskami własnymi. Jeżeli łączność radiowa nie jest możliwa, wysyła on dwóch żołnierzy z zadaniem nawiązania kontaktu z ubezpieczeniami wojsk własnych i przekazania informacji o patrolu. Po przekazaniu informacji, z ugrupowania wojsk własnych wysyłany jest przewodnik, który bezpiecznie przeprowadza patrol przez stanowiska. Jeżeli informacja o powrocie patrolu zostaje przekazana drogą radiową, przewodnik nawiązuje kontakt z patrolem w określonym miejscu po wymianie sygnałów identyfikacyjnych. Po podejściu do pierwszych pozycji wojsk własnych, zastępca (pomocnik) wraz z jednym żołnierzem zostają w miejscu, przeliczają przechodzących

207 członków patrolu i upewniają się czy za patrolem nie podążają jakiekolwiek siły przeciwnika. W sytuacjach ekstremalnych, gdy patrol wycofuje się w kontakcie z przeciwnikiem, stosuje się hasło alarmowe, o którym muszą być poinformowani żołnierze wojsk własnych znajdujący się we wcześniej zaplanowanym rejonie połączenia. W takich przypadkach patrol nie przerywa wycofywania, lecz w odległości kontaktu głosowego z pozycjami wojsk własnych cały czas kontynuując działanie wykrzykuje ustalone hasło alarmowe do momentu, gdy jest pewny, że został pozytywnie zidentyfikowany. Na hasło alarmowe zwykle wybierany jest zwrot charakterystyczny dla danego języka, czyli trudny do wypowiedzenia przez przeciwnika nawet wtedy, gdy zdobędzie on dane dotyczące haseł. PRZYGOTOWANIE DO DZIAŁAŃ PATROLOWYCH Przygotowanie indywidualne Niezależnie od zadania i typu patrolu główny nacisk przygotowań do operacji patrolowej powinien być położony na indywidualne umiejętności taktyczne. Takie zagadnienia jak posługiwanie się mapą, busolą i przewidzianym do użycia sprzętem specjalistycznym oraz techniki poruszania się w terenie i maskowanie są podstawą działania i w razie potrzeby muszą być przypomniane oraz przećwiczone przez wszystkich członków patrolu. Podstawowe indywidualne przygotowanie do operacji patrolowej obejmuje: Zamaskowanie odkrytych powierzchni ciała; Zamaskowanie umundurowania, uzbrojenia i pozostałego wyposażenia; Sprawdzenie gotowości do użycia poszczególnych elementów swego wyposażenia; w szczególności sprawności broni i łatwości dostępu do kluczowych części ekwipunku. Kontrola gotowości Kontrola gotowości do działania członków patrolu i ich wyposażenia to przedsięwzięcie, które musi być drobiazgowo przeprowadzone nawet wtedy, gdy patrol ma już doświadczenie w tego typu operacjach. Kontrolę gotowości przeprowadzają wszyscy dowódcy poszczególnych elementów patrolu w odniesieniu do swoich podwładnych, a dowódca patrolu kontroluje wybiórczo całość patrolu. Kontrola wpływa bezpośrednio na stan fizycznego i psychicznego przygotowania patrolu do działania oraz zapewnia dopracowanie wszystkich szczegółów operacji, ekwipunku, umundurowania i uzbrojenia. W ramach kontroli gotowości dowódcy sprawdzają również wiadomości członków patrolu na temat operacji. Każdy z żołnierzy patrolu musi jako minimum: Dokładnie znać plan działania patrolu; Dokładnie wiedzieć, co i kiedy ma robić; Wiedzieć, co mają robić pozostali żołnierze i elementy patrolu; Znać hasła, odzewy, sygnały i kryptonimy. Pozostałe czynności w ramach kontroli gotowości obejmują kontrolę uzbrojenia i wyposażenia oraz zamaskowania i wyciszenia całego ekwipunku. Dowódcy sprawdzają również czy na mapach nie są naniesione jakiekolwiek dane mogące być źródłem informacji dla przeciwnika oraz czy wszyscy żołnierze patrolu pozbyli się rzeczy osobistych: prywatnych dokumentów oraz notatek. Jeżeli przewidziane jest zabranie dodatkowego ekwipunku specjalistycznego, kontrolowane jest także przygotowanie go do transportu; w szczególności sposób przenoszenia i zamaskowanie. Trening działania

208 Trening działania ma na celu zapoznanie wszystkich członków patrolu ze sposobami postępowania w trakcie operacji oraz ich utrwalenie niezależnie od poziomu doświadczenia patrolu. Przećwiczone powinny być wszystkie ważniejsze etapy operacji oraz elementy, które są najsłabiej przyswojone przez członków patrolu. Przed rozpoczęciem treningu wszyscy dowódcy ze składu patrolu powinni zapoznać się z jego rejonem i zaplanować jak najlepsze jego wykorzystanie. Ćwiczenie każdego z fragmentów operacji powinno zaczynać się od omówienia rejonu ćwiczenia i porównania go z terenem przyszłej akcji. Po omówieniu, dowódcy poszczególnych elementów przeprowadzają trening ustalonych przez dowódcę patrolu etapów i technik działania. Trening zawsze rozpoczyna się w wolnym tempie i na zmniejszonych odległościach, przy czym najpierw omawia się dane zagadnienie, a następnie przechodzi do części praktycznej. Szybkość działania jest zwiększana w miarę opanowywania zagadnień przez członków patrolu aż do osiągnięcia perfekcji w tempie rzeczywistym przez wszystkich żołnierzy. Wszelkie ewentualne błędy i niedociągnięcia muszą być usunięte w trakcie treningu. Jeżeli operacja ma się opierać na działaniach nocnych, trening rozpoczyna się za dnia, a po opanowaniu wszystkich elementów kontynuuje w ciemnościach. Po zakończeniu ćwiczenia przez poszczególne elementy następuje zgrywanie całego patrolu. Jeżeli patrol liczy niewielu żołnierzy lub jeśli operacja nie jest zbyt złożona, trening działania może być prowadzony od razu całością patrolu. W przypadku, gdy patrol ma mało czasu na przygotowanie do działania, uwagę należy skupić na etapach i elementach priorytetowych: Akcji w obiekcie działania; Zasadniczej technice działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem; Sposobie działania w rejonach zagrożenia; Działaniu poszczególnych elementów w ramach ubezpieczenia się patrolu w kluczowych etapach operacji. PODSTAWOWE ZASADY PROWADZENIA DZIAŁAŃ PATROLOWYCH Niezależnie od formy i rodzaju operacji, działanie każdego patrolu opiera się na trzech fundamentalnych zasadach prowadzenia działań patrolowych: (1) konsekwentnym dążeniu do osiągnięcia celu operacji, (2) maskowaniu działania oraz (3) ciągłym ubezpieczaniu się patrolu. Osiągnięcie celu operacji Dowódca patrolu otrzymuje rozkaz operacyjny wraz z zadaniem oraz celem operacji. Przebieg operacji uzależniony jest od osiągnięcia tego celu i jemu właśnie dowódca patrolu podporządkowuje całe działanie. Maskowanie działania Patrol nie może zdemaskować siebie i celu swego działania zanim ten cel nie zostanie osiągnięty. Jeżeli przeciwnik się zorientuje co jest obiektem działania patrolu, cała operacja może mieć niewielką szansę powodzenia. Podstawowe metody maskowania działania patrolu to: Ograniczenie poruszania się w rejonie obiektu działania do minimum; Podchodzenie do obiektu działania nie bliżej niż jest to konieczne;

209 Jak najszersze stosowanie sprzętu technicznego, umożliwiającego obserwację z dużych odległości oraz w warunkach ograniczonej widoczności; Bezwzględne przestrzeganie dyscypliny dźwięku, światła i ruchu oraz ustaleń dotyczących planu działania i stałych procedur operacyjnych (SOP) patrolu; Ograniczenie łączności radiowej oraz porozumiewania się głosem do minimum; Ciągłe ubezpieczenie Patrol nie może w żadnym momencie znaleźć się w stanie całkowitego zaskoczenia przez przeciwnika i utraty kontroli nad sytuacją. W przypadku nawiązania bezpośredniego kontaktu z przeciwnikiem, patrol musi być w stanie zerwać ten kontakt. Podstawowym tego warunkiem jest nieprzerwane ubezpieczanie się patrolu i gotowość do natychmiastowej reakcji w każdym momencie działania.

210 ROZPOZNANIE Rozpoznawanie to uzyskiwanie informacji o siłach przeciwnika i terenie. Celem rozpoznania jest potwierdzenie, uaktualnienie lub rozszerzenie posiadanych przez przełożonego informacji. W działaniach patrolowych formacje ogólnowojskowe prowadzą rozpoznawanie obiektów, rejonów oraz tras działania. Podstawą powodzenia rozpoznania jest skuteczne maskowanie swojego działania przez patrol. Rozpoznawanie prowadzone jest przez patrole rozpoznawcze, które dostarczają danych oraz potwierdzają informacje o przeciwniku i terenie. Zgodnie z terminologią NATO nazwa patrol rozpoznawczy w tym przypadku nie oznacza etatowego pododdziału rozpoznawczego, lecz patrol nawet regularnej piechoty, wykonujący jedynie zadanie o charakterze rozpoznawczym. Do wykonania szczegółowych zadań w rejonie działania patrole te dzielą się na zespoły rozpoznawcze. Wraz z rozkazem operacyjnym do działania patrole otrzymują od przełożonego priorytetowe wymagania rozpoznawcze dotyczące ich zadania, czyli konkretne dane do uzyskania bądź potwierdzenia. ROZPOZNAWANIE OBIEKTU Rozpoznawanie obiektu to uzyskiwanie informacji o ściśle określonym obiekcie działania, jego bezpośrednim otoczeniu oraz znajdujących się tam siłach przeciwnika. Rozpoznawanie obiektu może być prowadzone jako samodzielna operacja lub jako jeden z etapów przygotowania rajdu, zasadzki bądź jakiejkolwiek innej operacji zaczepnej. Rozpoznawanie obiektu zwykle przeprowadzane jest przez patrol w sile drużyny lub plutonu. METODY ROZPOZNAWANIA OBIEKTU Patrol rozpoznaje obiekt poprzez jego obserwację. Obserwacja może być prowadzona metodą stacjonarną lub z kolejnych punktów obserwacyjnych. Wyboru metody rozpoznania określonego obiektu dokonuje sam dowódca patrolu na podstawie otrzymanego zadania oraz analizy terenu i sytuacji w rejonie działania. Obserwacja stacjonarna Obserwacja stacjonarna polega na zbieraniu informacji o obiekcie z jednego lub kilku punktów obserwacyjnych (PO) obsadzonych przez zespoły rozpoznawcze. Każdy zespół zajmuje jeden punkt obserwacyjny i nie zmienia go do czasu zakończenia rozpoznawania (rys. 1). Ilość punktów obserwacyjnych uzależniona jest od liczebności patrolu, ukształtowania terenu oraz aktywności przeciwnika. Patrol stosuje obserwację stacjonarną głównie wtedy, gdy jego zadaniem jest zbieranie informacji o obiekcie działania w ściśle określonych granicach czasowych.

211 Obserwacja z kolejnych punktów obserwacyjnych Obserwacja z kolejnych punktów obserwacyjnych polega na zbieraniu informacji o obiekcie przez jeden lub dwa zespoły rozpoznawcze z jednego lub kilku niestacjonarnych punktów obserwacyjnych (PO) zlokalizowanych wokół obiektu. Każdy zespół zajmuje wyznaczony punkt obserwacyjny, na którym zbiera określone informacje, po czym przemieszcza się do następnego i kontynuuje obserwację bądź wraca do reszty patrolu (rys. 2-5). Ilość zespołów rozpoznawczych i punktów obserwacyjnych zależy od liczebności patrolu, ukształtowania terenu oraz aktywności przeciwnika. Obserwacja z kolejnych punktów obserwacyjnych stosowana jest głównie wtedy, gdy zadaniem patrolu jest zebranie określonych informacji bez odgórnie określonych ram czasowych. Zespół ubezpieczający PO Rejon ześrodkowania (RZ) Punkt rozwinięcia (PR) PO PO Zespół obserwacyjny Punkt obserwacyjny (PO) PO Zespół ubezpieczający Zespół ubezpieczający Rys. 1. Rozpoznawanie obiektu metodą obserwacji stacjonarnej. Zespół rozpoznawczy Zespół rozpoznawczy Zespół obserwacyjny Zespół obserwacyjny PR PR

212 Rys. 2, 3. Rozpoznawanie obiektu metodą obserwacji z kolejnych punktów obserwacyjnych przez 1 zespół rozpoznawczy. Zespół rozpoznawczy Zespół rozpoznawczy Zespół rozpoznawczy Granica działania Zespół rozpoznawczy Zespół obserwacyjny Zespół obserwacyjny PR PR Rys. 4, 5. Rozpoznawanie obiektu metodą obserwacji z kolejnych punktów obserwacyjnych przez 2 zespoły rozpoznawcze. ORGANIZACJA PATROLU DO ROZPOZNANIA OBIEKTU Patrol w sile plutonu: DOWÓDZTWO PATROLU zespół ubezpieczający zespół obserwacyjny zespół rozpoznawczy Patrol w sile drużyny: DOWÓDCA PATROLU zespół ubezpieczający zespół obserwacyjny zespół rozpoznawczy

213 Dowództwo patrolu Dowództwo patrolu kontroluje i koordynuje całość działań patrolu i jego poszczególnych elementów. Składa się zwykle z dowódcy patrolu, jego radiotelefonisty, zastępcy (pomocnika) dowódcy patrolu, sanitariusza lub personelu medycznego oraz innych specjalistów etatowych lub przydzielonych na czas operacji. W przypadku rozpoznawania obiektu, dowódca patrolu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym znajdują się przy zespole obserwacyjnym, a jego zastępca (pomocnik) w rejonie ześrodkowania (RZ). Zasadą jest, że niezależnie od wielkości patrolu radiotelefonista zawsze znajduje się przy dowódcy patrolu. Zespoły rozpoznawcze Zespoły rozpoznawcze prowadzą bezpośrednie rozpoznanie obiektu. Każdy zespół składa się z obserwatora, który jest jednocześnie dowódcą zespołu oraz 1-2 ubezpieczających. W przypadku patrolu liczącego 10 lub mniej żołnierzy, organizuje się tylko jeden zespół rozpoznawczy. Zespół obserwacyjny Zespół obserwacyjny obserwuje obiekt działania od rozpoczęcia rekonesansu dowódcy patrolu do zakończenia działania zespołów rozpoznawczych. Jest źródłem informacji o ewentualnych zmianach sytuacji w rejonie obiektu przed przystąpieniem do działania zespołów rozpoznawczych. W przypadku zdemaskowania się patrolu, zespół obserwacyjny zapewnia zespołom rozpoznawczym osłonę ogniową i umożliwia zerwanie kontaktu z przeciwnikiem. Składa się z obserwatora oraz ubezpieczającego, zwróconego w kierunku PR. W miarę możliwości zespół obserwacyjny powinien posiadać środki ogniowe o dużej sile rażenia do wsparcia zespołów rozpoznawczych w przypadku kontaktu z przeciwnikiem. Zespoły ubezpieczające Zespoły ubezpieczające zapewniają ubezpieczenie zespołom rozpoznawczym podczas zajmowania przez nie PO, w trakcie prowadzenia obserwacji oraz w czasie wycofywania się z rejonu akcji. Ich zadaniem jest informowanie dowódcy patrolu o ruchach sił przeciwnika, a w przypadku zdemaskowania się patrolu odizolowanie rejonu działania (niedopuszczanie jakichkolwiek odwodów oraz uniemożliwienie przeciwnikowi wydostania się z obiektu). Patrole o niskich stanach osobowych nie organizują zespołów ubezpieczających. ELEMENTY REJONU DZIAŁANIA W celu zapewnienia sprawności działania patrolu w rejonie działania, wyznacza się w nim następujące elementy koordynacyjne: (1) rejon ześrodkowania, (2) punkt rozwinięcia, (3) punkty obserwacyjne oraz (4) granicę działania. Rejon ześrodkowania Rejon ześrodkowania (RZ) to miejsce w rejonie operacji, w którym patrol ześrodkowuje swoje siły przed akcją w celu przygotowania się do działania oraz po akcji, aby dokonać kontroli i reorganizacji przed jego opuszczeniem. Powinien zapewniać ukrycie i warunki do krótkotrwałej obrony oraz znajdować się z dala od skupisk ludzi, naturalnych szlaków i linii komunikacyjnych. Powinien również być łatwy do zlokalizowania w terenie oraz znajdować się poza zasięgiem obserwacji, słuchu i ognia broni ręcznej z obiektu działania

214 w takiej od niego odległości, która nie utrudni podejścia patrolu do tego obiektu. RZ jest przez dowódcę patrolu ustalany w s t ę p n i e na etapie planowania operacji, a następnie potwierdzany lub zmieniany podczas operacji. W trakcie akcji RZ jest ubezpieczany okrężnie przez element grupy ubezpieczającej. W przypadku patrolu nielicznego, RZ ubezpieczany jest jedynie na godzinie 0600 i 1200 względem kierunku podejścia do obiektu działania. Patrol liczący 10 lub mniej ludzi na czas akcji nie pozostawia w RZ żadnych ubezpieczeń (opuszcza rejon całością swoich sił po dokonaniu ostatecznych przygotowań do działania). Punkt rozwinięcia W przypadku rozpoznawania obiektu, punkt rozwinięcia (PR) to miejsce pomiędzy rejonem ześrodkowania (RZ) i obiektem działania, w którym zespoły rozpoznawcze rozdzielają się i wychodzą na swoje kierunki. PR ustalany jest podczas rekonesansu dowódcy patrolu bezpośrednio przed akcją. Powinien znajdować się poza zasięgiem obserwacji z obiektu działania. Punkty obserwacyjne Punkty obserwacyjne (PO) to miejsca, z których zespoły rozpoznawcze obserwują obiekt działania. Muszą one zapewniać ukrycie oraz możliwość dobrej obserwacji obiektu bądź jego określonego fragmentu. PO powinny posiadać warunki do przynajmniej krótkotrwałej obrony na wypadek kontaktu z przeciwnikiem. Punkty obserwacyjne nie są tradycyjnymi posterunkami; ze względu na bliskość przeciwnika, patrol nie może ich rozbudowywać ani w żaden inny sposób ingerować w otoczenie. Na PO wybierane są tylko takie miejsca, które w sposób naturalny spełniają powyższe wymagania. Granica działania W przypadku rozpoznawania obiektu granica działania to określony przez dowódcę patrolu odcinek lub punkt w terenie, do którego prowadzą działanie zespoły rozpoznawcze. Wyznaczana jest w celu zapewnienia kontroli i koordynacji działania zespołów oraz zabezpieczenia ich przed ewentualnym wzajemnym zagrożeniem. Musi być ona łatwa do zidentyfikowania w terenie. Granicy działania pod żadnym względem nie wolno zespołom przekraczać. W przypadku działania tylko jednego zespołu rozpoznawczego, granica działania nie jest wyznaczana. ETAPY ROZPOZNAWANIA OBIEKTU Działanie patrolu w rejonie rozpoznawanego obiektu obejmuje pięć zasadniczych etapów: (1) organizację rejonu ześrodkowania, (2) rekonesans obiektu działania, (3) zajęcie pozycji i obserwację obiektu, (4) wycofanie z rejonu obiektu oraz (5) wstępne opracowanie wyników rozpoznania. Rozpoznawanie obiektu przez pluton Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca plutonu zatrzymuje pluton i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak

215 zagrożenia, wraz z dowódcami drużyn, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem RZ (po 2 żołnierzy z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze dwóch drużyn lub po 1 żołnierzu z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze trzech drużyn) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie rejonu ześrodkowania. Przed wyjściem przedstawia swemu pomocnikowi pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji RZ dowódca plutonu organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie RZ może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców drużyn wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców drużyn i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca plutonu przedstawia dowódcom drużyn pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca plutonu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 0900, 1200 i 0300 (dotyczy plutonu o strukturze dwóch drużyn) lub na godzinie 0600, 1000 i 0200 (dotyczy plutonu o strukturze trzech drużyn). Doświadczone patrole mogą ograniczyć ubezpieczenie do dwóch żołnierzy: odpowiednio na godzinie 0600 i Po rozstawieniu ubezpieczeń dowódcy wracają do sił głównych plutonu, doprowadzają pluton do RZ i rozlokowują zgodnie z ustalonym porządkiem. Dowódca plutonu może dodatkowo pozostawić jednego z dowódców drużyn w RZ na godzinie Po dojściu plutonu do RZ pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w nim poszczególne drużyny. Pluton rozlokowuje się na pozycjach w RZ parami, w ugrupowaniu do obrony okrężnej na planie koła lub trójkąta. Po wstępnym zajęciu pozycji, dowódca plutonu koryguje rozlokowanie drużyn i określa im pasy obserwacji. Dowódcy drużyn określają podwładnym sektory obserwacji oraz kontrolują załadowanie i zabezpieczenie broni. Po skorygowaniu pozycji żołnierze na przemian w parach przygotowują się do dalszego działania: poprawiają maskowanie indywidualne i wydzielają wyposażenie przewidziane do użycia w akcji. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany RZ, pluton nie przygotowuje wyposażenia, dopóki dowódca nie potwierdzi lokalizacji obiektu podczas rekonesansu. Po rozlokowaniu podwładnych, dowódcy drużyn stawiają się na stanowisku dowódcy plutonu. Dowódca określa czas gotowości do rekonesansu oraz miejsce złożenia niezabieranego na akcję ekwipunku poszczególnych elementów. O określonym czasie dowódca plutonu sprawdza stan gotowości elementu wychodzącego na rekonesans. Jeżeli nie ma zastrzeżeń, przedstawia swemu pomocnikowi plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem oraz w razie potrzeby uściśla instrukcje dotyczące działalności sił głównych plutonu podczas rekonesansu. Rekonesans obiektu działania Dowódca plutonu wraz z dowódcami poszczególnych zespołów i zespołem obserwacyjnym wychodzi na rekonesans obiektu działania. Podczas trwania rekonesansu 100% sił plutonu w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku obiektu działania, dowódca plutonu w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i obiektem ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje obiekt

216 działania, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego. Zespół obserwacyjny od razu przystępuje do obserwacji obiektu i jego otoczenia. Dowódca plutonu określa dowódcom zespołów rozpoznawczych granicę działania oraz wstępnie punkty obserwacyjne (PO), a następnie podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli pluton nie dysponuje odpowiednio długim czasem na wykonanie zadania, dowódca plutonu może wyjść na rekonesans od razu z wszystkimi zespołami, które w takim przypadku do czasu potwierdzenia lokalizacji obiektu działania pozostają w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. W tej sytuacji zespoły ubezpieczające zajmują swoje stanowiska samodzielnie po potwierdzeniu obiektu działania przez dowódcę plutonu i w oparciu o jego instrukcje. Dowódca plutonu wraz z dowódcami zespołów wraca do RZ i przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące planu działania. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza planowany przebieg akcji od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem. W przypadku istotnych zmian w planie działania, dowódca przed powrotem do RZ przekazuje je zespołowi obserwacyjnemu. Uwaga! Jeżeli możliwe jest uzyskanie w s z y s t k i c h wymaganych informacji o obiekcie podczas rekonesansu, rozpoznanie obiektu może zostać zakończone. Zajęcie pozycji i obserwacja obiektu Poszczególne elementy plutonu zajmują swoje pozycje w następującej kolejności: (1) zespoły ubezpieczające, (2) zespoły rozpoznawcze. Podejście i zajęcie pozycji przez każdy z elementów odbywa się w maksymalnej ciszy i w sposób zapewniający jak najlepsze maskowanie. W zależności od terenu i sytuacji, ubezpieczenia mogą dotrzeć do swoich pozycji przez PR lub bezpośrednio z RZ. Zespoły rozpoznawcze wchodzą do działania po zajęciu pozycji przez zespoły ubezpieczające i przekazaniu sygnałów o osiągnięciu przez nie gotowości. Dowódca plutonu opuszcza RZ z zespołami rozpoznawczymi. Zespoły rozpoznawcze zatrzymują się w PR, a dowódca plutonu nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o sytuacji w rejonie obiektu działania (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca ocenia je i koryguje dalsze działanie. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, podaje dowódcom zespołów rozpoznawczych sygnał do kontynuowania działania, po którym zespoły rozchodzą się na swoje kierunki. Jeżeli pluton rozpoznaje obiekt metodą obserwacji stacjonarnej, dowódca plutonu może osobiście rozlokować poszczególne zespoły, rozprowadzając je jedną trasą wokół obiektu. Niezależnie od metody rozpoznania obiektów, każdy zespół rozpoznawczy dokonuje ostatecznego wyboru miejsca na PO s a m o d z i e l n i e. Po zajęciu PO dowódca zespołu prowadzi obserwację i sporządza szkic obiektu, a ubezpieczenie osłania jego działanie od tyłu. Dowódca plutonu pozostaje na stanowisku zespołu obserwacyjnego, gdzie w razie możliwości również sporządza szkic obiektu. W trakcie rozpoznawania obiektu zespoły rozpoznawcze: Unikają poruszania się równolegle do obiektu; Bezwzględnie przestrzegają zasad maskowania; Końcowe odcinki dróg podejścia do określonych PO pokonują czołgając się. Nie przekraczają granicy działania. Zespoły rozpoznawcze prowadzą rozpoznanie obiektu do momentu: Zebrania wszystkich wymaganych informacji, lub -

217 Dotarcia do granicy działania, lub - Zakończenia się określonego czasu działania, lub - Wykrycia przez przeciwnika. Wycofanie z rejonu obiektu Pluton wycofuje się z rejonu akcji w kolejności odwrotnej niż podczas zajmowania pozycji: (1) zespoły rozpoznawcze, (2) zespoły ubezpieczające. Zespoły rozpoznawcze w pierwszej kolejności wycofują się do PR, gdzie przedstawiają dowódcy plutonu wyniki rozpoznania. Jeżeli dowódca uważa, że zespoły rozpoznawcze nie uzyskały wymaganych informacji, działanie jest powtarzane. Przed powtórnym rozpoznaniem dowódca plutonu jeszcze raz przedstawia plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem lub w razie potrzeby opracowuje nowy. Powiadamia również swego pomocnika o zaistniałej sytuacji i zmianie planu. Jeżeli wszystkie określone informacje zostały uzyskane, dowódca plutonu ściąga zespół obserwacyjny do PR i cały element przemieszcza się do RZ. Zespoły ubezpieczające opuszczają swoje pozycje na sygnał dowódcy plutonu, po rozlokowaniu się zespołów rozpoznawczych na pozycjach w RZ. Wycofują się one ze swoich stanowisk bezpośrednio do RZ. Po dotarciu do RZ każdy zespół pobiera swój ekwipunek i zajmuje pozycje wskazane przez pomocnika dowódcy plutonu. W trakcie pobierania ekwipunku dowódcy zespołów kontrolują czy jakiekolwiek elementy wyposażenia nie zostały pominięte. Wstępne opracowanie wyników rozpoznania Dowódca plutonu decyduje czy wyniki rozpoznania mogą być opracowane w RZ, czy też pluton musi się wycofać do rejonu bardziej oddalonego od obiektu. Niezależnie od decyzji, wstępne opracowanie wyników rozpoznania polega na naniesieniu na jeden szkic wszystkich informacji uzyskanych przez zespoły rozpoznawcze. Po zajęciu stanowisk w ugrupowaniu do obrony okrężnej przez wszystkich żołnierzy, dowódca plutonu bądź jego radiotelefonista sporządza na czysto szkic obiektu, a dowódcy zespołów rozpoznawczych uzupełniają go, przekazując zdobyte informacje. Uzupełnianie szkicu odbywa się w ten sposób, że pomocnik dowódcy plutonu wymienia się na stanowisku z dowódcą jednego z zespołów rozpoznawczych, a ten udaje się do dowódcy plutonu i przekazuje swoje informacje. Po przekazaniu danych dowódca zespołu wraca na swoją pozycję, a pomocnik wymienia się na stanowisku z dowódcą kolejnego zespołu rozpoznawczego. Po naniesieniu na szkic wszystkich informacji dowódca plutonu lub radiotelefonista sporządza i przekazuje kopie szkicu podległym dowódcom. Jeżeli to możliwe, dowódca plutonu na podstawie szkicu omawia wyniki rozpoznania podległym dowódcom, a następnie każdy z nich na podstawie swojej kopii szkicu zapoznaje z wynikami rozpoznania swoich podwładnych. Każdy szkic chowany jest w miejscu ściśle określonym przez dowódcę lub SOP plutonu (na przykład w lewej górnej kieszeni kurtki munduru). Pozwala to na szybkie odnalezienie szkicu w przypadku śmierci lub zranienia właściciela. Po zakończeniu procedur związanych z wynikami rozpoznania pluton opuszcza rejon działania. W pierwszym etapie wycofuje się w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany. Rozpoznawanie obiektu przez drużynę

218 Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca drużyny zatrzymuje drużynę i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, drużyna kontynuuje podejście do RZ. Ze względu na małą liczebność, patrol w sile drużyny i mniejszy może pomijać etap rozpoznania planowanego RZ i zajmować rejon z marszu, aby uniknąć zbytniego rozdzielania niewielkich sił. W takim przypadku drużyna podchodząc do planowanego RZ zachowuje wzmożone środki ostrożności: organizuje częstsze postoje orientacyjne, a po zajęciu rejonu rozpoznaje parami jego otoczenie. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca drużyny przedstawia rozpoznającym pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Drużyna organizuje rejon ześrodkowania na planie koła o niewielkich rozmiarach. Dzięki niewielkim rozmiarom RZ, zapewniony jest bezpośredni kontakt między jej poszczególnymi żołnierzami patrolu, a on sam jest trudniejszy do wykrycia. Jeżeli planowany RZ odpowiada wymaganiom, dowódca drużyny koryguje rozlokowanie podwładnych, kontroluje załadowanie i zabezpieczenie broni oraz określa każdemu z nich sektory obserwacji i czynności do wykonania: przygotowanie się do dalszego działania lub ubezpieczanie pozostałych członków patrolu. Drużyna przygotowuje się do dalszego działania i ubezpiecza na przemian stanowiskami: co drugi żołnierz drużyny poprawia maskowanie i wydziela wyposażenie przewidziane do użycia w akcji, pozostali w tym czasie prowadzą obserwację i nasłuchiwanie w wyznaczonych sektorach. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany RZ, drużyna nie przygotowuje wyposażenia dopóki dowódca nie potwierdzi rejonu podczas rekonesansu. Rekonesans obiektu działania Dowódca drużyny wraz z zespołem obserwacyjnym oraz radiotelefonistą (lub innym żołnierzem ubezpieczającym go, jeżeli radiotelefonista nie wchodzi w skład patrolu) wychodzi na rekonesans obiektu działania. Przed wyjściem koryguje rozlokowanie żołnierzy pozostających w RZ oraz przedstawia każdemu po kolei pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Podczas trwania rekonesansu 100% sił drużyny w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku obiektu działania, w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i obiektem, dowódca drużyny ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje obiekt działania, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego, po czym zespół rozpoczyna obserwację obiektu i jego otoczenia. Dowódca drużyny wstępnie określa punkty obserwacyjne (PO), podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia, po czym wraz z radiotelefonistą wraca do RZ i przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące planu działania. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza planowany przebieg akcji od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem.

219 Uwaga! Jeżeli drużyna nie dysponuje odpowiednio długim czasem na wykonanie zadania, dowódca może wyjść na rekonesans od razu z całym patrolem, który w takim przypadku do czasu potwierdzenia lokalizacji obiektu pozostaje w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. Jeżeli możliwe jest uzyskanie w s z y s t k i c h wymaganych informacji o obiekcie podczas rekonesansu, rozpoznanie obiektu może zostać zakończone. Zajęcie pozycji i obserwacja obiektu Drużyna opuszcza RZ całością swoich sił i z całym wyposażeniem, a zbędny w czasie akcji ekwipunek zostawia i maskuje w PR. Po zatrzymaniu drużyny w PR, dowódca nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o sytuacji w rejonie obiektu działania (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca ocenia je i koryguje dotychczasowe ustalenia. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, drużyna kontynuuje działanie. W przypadku patrolu w sile drużyny, dowódca uczestniczy w bezpośrednim rozpoznawaniu obiektu jako dowódca zespołu rozpoznawczego. Po zajęciu określonego punktu obserwacyjnego (PO) dowódca drużyny prowadzi obserwację i sporządza szkic obiektu, a pozostali żołnierze zespołu ubezpieczają go od tyłu. Ze względu na małą liczebność, drużyna nie wystawia wysuniętych ubezpieczeń. W takiej sytuacji funkcję tę pełnią żołnierze pozostawieni w PR oraz zespół obserwacyjny. W trakcie rozpoznawania obiektu zespół rozpoznawczy: Unika poruszania się równolegle do obiektu; Bezwzględnie przestrzega zasad maskowania; Końcowe odcinki dróg podejścia do określonych PO pokonuje czołgając się. Zespół rozpoznawczy prowadzi rozpoznanie obiektu do momentu: Zebrania wszystkich wymaganych informacji, lub - Zakończenia ustalonego czasu działania, lub - Wykrycia przez przeciwnika. Wycofanie z rejonu obiektu Po zakończeniu rozpoznawania obiektu drużyna wycofuje się z rejonu akcji. Zespół rozpoznawczy w pierwszej kolejności dochodzi do zespołu obserwacyjnego i przekazuje mu informuje o zakończeniu rozpoznawania, a następnie przemieszcza się do PR. W PR zespół pobiera swoje wyposażenie, po czym dowódca drużyny rozmieszcza każdego żołnierza w ugrupowaniu do obrony okrężnej. W trakcie pobierania ekwipunku dowódca kontroluje czy jakiekolwiek elementy wyposażenia nie zostały pominięte. Jeżeli sytuacja na to pozwala, dowódca drużyny opracowuje i rozprowadza wyniki rozpoznania w PR (analogicznie do sposobu opracowywania wyników przez pluton). Jeżeli warunki nie są sprzyjające, ściąga zespół obserwacyjny do PR i cała drużyna opuszcza rejon działania. W takim przypadku wstępne opracowanie wyników rozpoznania dowódca drużyny przeprowadza w najbliższym dogodnym miejscu. Niezależnie od decyzji, drużyna w pierwszym etapie wycofuje się w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany. DZIAŁANIE PATROLU PO WEJŚCIU W KONTAKT Z PRZECIWNIKIEM Sposób działania patrolu w przypadku wejścia w bezpośredni kontakt z przeciwnikiem w rejonie rozpoznawanego obiektu jest uzależniony od etapu działania, w jakim znajduje się patrol: 1. Kontakt podczas przemieszczania się na pozycje

220 Element, który został zdemaskowany przez przeciwnika zrywa kontakt i wycofuje się do RZ, gdzie jak najszybciej pobiera swój ekwipunek i zajmuje pozycje wyznaczone przez pomocnika dowódcy patrolu. Jeżeli zespół obserwacyjny w tym momencie znajduje się już na swoim stanowisku, po usłyszeniu odgłosów walki wycofuje się do RZ w najwyższej gotowości do reakcji na ewentualny kontakt z przeciwnikiem. Całość patrolu jak najszybciej wycofuje się z rejonu działania, a dowódca patrolu drogą radiową informuje wyższego przełożonego o zaistniałej sytuacji. Dalsze działanie patrolu zależy od decyzji przełożonego lub wcześniejszych ustaleń. 2. Kontakt zespołu obserwacyjnego podczas prowadzenia obserwacji Zespół obserwacyjny otwiera ogień i zrywa kontakt z przeciwnikiem, wycofując się do RZ przez PR. Dalsze działanie patrolu przebiega jak w sytuacji pierwszej. 3. Kontakt zespołów rozpoznawczych podczas rozpoznawania obiektu Zespół rozpoznawczy, który został zdemaskowany przez przeciwnika zrywa kontakt i wycofuje się do RZ, gdzie jak najszybciej pobiera swój ekwipunek i zajmuje pozycje wyznaczone przez pomocnika dowódcy patrolu. Pozostały zespół rozpoznawczy oraz zespół obserwacyjny po usłyszeniu odgłosów walki otwierają ogień do przeciwnika i ostrzeliwują obiekt do wyczerpania amunicji w podłączonych magazynkach. Zespół obserwacyjny wykorzystując środki o większej sile rażenia ostrzeliwuje kluczowe elementy obiektu i główne środki ogniowe przeciwnika. Z chwilą zakończenia ostrzału zespoły zrywają kontakt z przeciwnikiem i wycofują się do RZ. Dalsze działanie patrolu przebiega jak w sytuacji pierwszej. 4. Kontakt ubezpieczeń podczas działania na pozycjach Element ubezpieczający, który został wykryty przez przeciwnika przekazuje dowódcy patrolu sygnał o zdemaskowaniu, zrywa kontakt i wycofuje się do RZ, gdzie jak najszybciej pobiera swój ekwipunek i zajmuje pozycje wyznaczone przez pomocnika dowódcy patrolu. Wszystkie zespoły znajdujące się bezpośrednio w rejonie obiektu działania, po usłyszeniu odgłosów walki otwierają ogień do przeciwnika i ostrzeliwują obiekt do wyczerpania amunicji w podłączonych magazynkach, po czym zrywają kontakt z przeciwnikiem i wycofują się do RZ. Ubezpieczenia, które nie zostały zdemaskowane wycofują się do RZ unikając wykrycia przez przeciwnika. Uwaga! Jeżeli żaden element patrolu nie został zdemaskowany, zadaniem ubezpieczeń nie jest powstrzymywanie dodatkowych sił przeciwnika przed wejściem do rejonu działania patrolu, lecz jedynie informowanie dowódcy patrolu o zmianie sytuacji. Z tego powodu ubezpieczenia pozostają w ukryciu tak długo, jak to jest możliwe. Działanie patrolu w sile drużyny po wejściu w kontakt z przeciwnikiem jest analogiczne do reakcji na kontakt w przypadku plutonu. ROZPOZNAWANIE REJONU Rozpoznawanie rejonu to uzyskiwanie informacji o przeciwniku i terenie w granicach ściśle określonego obszaru. Rozpoznanie rejonu zwykle prowadzone jest jako jeden z etapów większej operacji zaczepnej lub obronnej. Może być ono prowadzone przez drużyny, plutony oraz kompanie. TECHNIKI ROZPOZNAWANIA REJONU Rozpoznawanie rejonu może być prowadzone techniką (1) patrolowania, (2) obserwacji stacjonarnej oraz (3) rozpoznania szeregu obiektów. Patrolowanie

221 Patrolowanie polega na rozpoznawaniu rejonu przez zespoły rozpoznawcze poruszające się po określonych trasach. Dowódca patrolu planuje trasy zespołów tak, aby pokryty został cały rozpoznawany rejon. Ze względu na wymogi maskowania, zespół rozpoznawczy nie powinien być większy od drużyny. Do rozpoznania rejonu tą techniką wykorzystuje się następujące metody patrolowania: Metoda 1 Dowódca patrolu określa na podstawie mapy szereg rejonów ześrodkowania (RZ) w rozpoznawanym obszarze. Patrol organizuje ubezpieczenie w pierwszym RZ. Poszczególne zespoły rozpoznawcze patrolują wyznaczone trasy, zaczynając i kończąc w tym samym RZ. Trasy patrolowania zazębiają się, aby zapewnić pełną skuteczność rozpoznania. W RZ dowódca patrolu utrzymuje część sił patrolu w odwodzie na wypadek kontaktu zespołów z przeciwnikiem. Po powrocie wszystkich zespołów do RZ, dowódca patrolu rozprowadza uzyskane informacje między żołnierzy patrolu, po czym patrol przemieszcza się do następnego RZ, gdzie powtarza procedurę. RZ RZ RZ Rys. 6. Patrolowanie rejonu metoda 1. Metoda 2 Dowódca patrolu określa na podstawie mapy szereg rejonów ześrodkowania (RZ) w rozpoznawanym obszarze. Zespoły rozpoznawcze patrolują rejon po wyznaczonych trasach, wychodząc z jednego RZ i schodząc się w następnym. Dowódca patrolu porusza się z jednym z zespołów rozpoznawczych. W celu ułatwienia orientacji i koordynacji działania, trasy zespołów rozpoznawczych opracowuje się w oparciu o szlaki biegnące równolegle do kierunku działania patrolu na rozpoznawanym obszarze. RZ RZ RZ RZ Metoda 3 Rys. 7. Patrolowanie rejonu metoda 2.

222 Dowódca patrolu określa na podstawie mapy dwa rejony ześrodkowania (RZ) początkowy oraz końcowy. Oba rejony wyznaczane są na przeciwległych końcach rozpoznawanego obszaru. Zespoły rozpoznawcze patrolują dany obszar, poruszając się równoległymi trasami i stosując wzdłuż nich metodę zazębiających się okręgów (patrz Metoda 1). Dowódca patrolu porusza się z jednym z zespołów rozpoznawczych. Aby skoordynować działanie zespołów, dowódca patrolu może określić zespołom rozpoznawczym ostateczny czas dotarcia do końcowego RZ. Po zejściu się wszystkich zespołów w końcowym RZ, patrol powraca do sił własnych. RZ końcowy RZ początkowy Rys. 8. Patrolowanie rejonu metoda 3. Metoda 4 Dowódca patrolu określa na podstawie mapy szereg rejonów ześrodkowania (RZ) w rozpoznawanym obszarze. Zespoły rozpoznawcze poruszają się po wyznaczonych trasach od jednego RZ do kolejnego. Patrolując konkretny odcinek, każdy zespół rozpoznawczy może stosować kombinację wyżej opisanych metod. Po rozpoznaniu każdego z patrolowanych odcinków dowódca patrolu rozprowadza uzyskane informacje. RZ RZ RZ RZ RZ Rys. 9. Patrolowanie rejonu metoda 4. Obserwacja stacjonarna Rozpoznając dany obszar techniką obserwacji stacjonarnej, dowódca patrolu rozmieszcza zespoły rozpoznawcze w punktach obserwacyjnych (PO), z których mogą one prowadzić obserwację określonego odcinka rozpoznawanego obszaru. Sieć punktów obserwacyjnych (PO) musi tworzyć spójny system obejmujący całość rozpoznawanego obszaru. Przygotowanie działania patrolu techniką obserwacji stacjonarnej opiera się na

223 dogłębnej analizie ukształtowania terenu oraz aktywności sił przeciwnika w wyznaczonym obszarze. Rozpoznawanie szeregu obiektów Zbierając informacje o określonym obszarze techniką rozpoznania szeregu obiektów, poszczególne zespoły rozpoznawcze rozpoznają określone przez dowódcę patrolu obiekty działania. Rozpoznanie tych obiektów przebiega na zasadach opisanych w rozdziale Rozpoznawanie obiektu. Każdy zespół może posiadać od jednego do kilku obiektów do rozpoznania. Dowódca patrolu wyznacza obiekty działania na podstawie mapy, w koordynacji z S-2 batalionu. Technika ta opiera się na zawężeniu rozpoznawanego obszaru do miejsc o szczególnym znaczeniu z punktu widzenia sił własnych oraz przeciwnika. ROZPOZNAWANIE TRASY Rozpoznawanie trasy to uzyskiwanie informacji dotyczących ściśle określonej drogi i przyległego do niej terenu. Celem rozpoznania trasy jest zdobycie informacji o jej stanie i przepustowości oraz aktywności sił przeciwnika na trasie i wokół niej, jak również o możliwości wykorzystania przyległego do niej terenu z punktu widzenia sił własnych i przeciwnika. Rozpoznanie trasy nie jest formą ubezpieczania wojsk własnych poruszających się po niej. Nie wiąże się ono wyłącznie ze szlakami komunikacyjnymi, ale odnosi również do precyzyjnych k i e r u n k ó w : podejść do obiektów działania, tras przenikania, osi ataku oraz im podobnych. Dowódca patrolu planuje zasięg działania zespołów rozpoznawczych tak, aby mogły one kontrolować również pobliskie szlaki znajdujące się w zasięgu ognia etatowych lub przydzielonych środków wspierających. Patrol powraca do sił własnych inną trasą niż rozpoznawana. Jeżeli część lub cała rozpoznawana trasa pokrywa się z regularnym szlakiem komunikacyjnym, patrol traktuje szlak jako rejon zagrożenia i porusza się równolegle do drogi, w odpowiedniej od niej odległości. Patrol wykorzystuje przede wszystkim odcinki terenu zapewniające osłonę i ukrycie, a jeżeli konieczne jest podejście do szlaku, zbliża się do niego jedynie wydzielony element ubezpieczany przez pozostałe siły patrolu. Podczas działania dowódca patrolu sporządza szkic rozpoznawanej trasy. Pododdział ogólnowojskowy może do rozpoznania trasy otrzymać wsparcie inżynieryjne w celu dokonania specjalistycznej analizy terenu.

224 ZASADZKA Zasadzka to gwałtowne uderzenie z ukrycia na siły będące w ruchu lub celowo zatrzymane. Celem standardowej zasadzki wojskowej jest fizyczna likwidacja przeciwnika 3. Wynikiem zasadzki może być zdobycie określonych informacji o przeciwniku, jego dokumentów, uzbrojenia bądź wyposażenia albo wymuszenie na przeciwniku określonego działania bądź jego zaniechania, na przykład zmuszenie do wycofania się z danego rejonu lub zmiany dróg zaopatrywania. Zasadzki są jednym z najstarszych i najskuteczniejszych sposobów atakowania sił przeciwnika oraz zdobywania o nim informacji. Mają duże znaczenie w walce psychologicznej, potęgując u przeciwnika stres, obawę i niepewność. Zmuszają go także do angażowania większych sił do osłony w rejonach nie objętych bezpośrednimi walkami. Zasadzki stosowane są zarówno jako element działań zaczepnych, jak i jako aktywny element systemu przesłaniania i ubezpieczeń w działaniach obronnych. Z powodzeniem mogą je organizować siły od drużyny do batalionu, jednakże podstawowym szczeblem przeprowadzającym taką operację jest pluton. Podstawą powodzenia każdej zasadzki jest zaskoczenie oraz szybkość i zdecydowanie w działaniu. Jej istotą jest możliwość skutecznego oddziaływania niewielkich sił nawet na kilkakrotnie większe. ODMIANY ZASADZEK Zasadzki dzielą się pod względem rodzaju na planowane i doraźne; typu na punktowe i złożone; oraz kształtu na liniowe, w kształcie L, w kształcie U, w kształcie V i w kształcie X. Oprócz powyższych kategorii, zasadzki dzielą się również na zasadzki z wejściem do strefy śmierci oraz zasadzki bez wchodzenia do strefy śmierci, zwane ogniowymi. Do wykonania zadania dowódca patrolu stosuje optymalną w danych warunkach kombinację rodzajów, typów oraz kształtów zasadzek. RODZAJE ZASADZEK Zasadzka planowana Zasadzka planowana organizowana jest przeciwko określonym siłom przeciwnika we wcześniej ustalonym rejonie i czasie. Przed rozpoczęciem przygotowań do zasadzki planowanej przełożony dowódcy patrolu dostarcza mu szczegółowych informacji o rejonie i celu zasadzki. Jest ona podstawowym rodzajem zasadzki. Zasadzka doraźna Zasadzka doraźna to zasadzka nie planowana; organizowana w sytuacji, gdy przeciwnik został wykryty i jest czas na jej szybkie przygotowanie bez większego ryzyka zdemaskowania się. Wymaga doświadczenia: sposób działania musi być już wcześniej opanowany przez wszystkich żołnierzy patrolu, aby po ustalonym

225 sygnale każdy z nich wiedział, co ma robić. Wszyscy muszą również znać uniwersalny plan działania na wypadek zdemaskowania przygotowań. TYPY ZASADZEK Zasadzka punktowa Zasadzka punktowa to zasadzka, w której siły przeciwnika atakowane są w jednym miejscu (wyznaczona jest jedna strefa śmierci). Jest to podstawowy typ zasadzki dla plutonu i drużyny. Zasadzka złożona Zasadzka złożona składa się z dwóch lub więcej skoordynowanych ze sobą zasadzek punktowych. W jej przypadku siły przeciwnika atakowane są przynajmniej w dwóch miejscach przez współdziałające ze sobą elementy. Jest to podstawowy typ zasadzki dla kompanii i batalionu, może ją również przeprowadzać pluton. Poprawnie realizowana zasadzka złożona skutecznie paraliżuje działalność przeciwnika nawet na rozległym obszarze. KSZTAŁTY ZASADZEK Zasadzka liniowa Zasadzka liniowa to zasadzka punktowa, w której elementy ją organizujące rozmieszczone są równolegle do kierunku poruszania się przeciwnika. Może być organizowana w terenie zamkniętym, który ogranicza możliwości manewru sił przeciwnika, jak również w terenie otwartym, o ile spełniony zostanie warunek zatrzymania i unieruchomienia przeciwnika oraz zablokowania wszystkich kierunków jego ewentualnego odwrotu ze strefy śmierci. Jest to podstawowy kształt zasadzki. GRANICA DZIAŁANIA STREFA ŚMIERCI Ubezpieczenie boczne Siły główne patrolu PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Ubezpieczenie boczne REJON ZEŚRODKOWANIA (RZ)

226 Rys. 10. Zasadzka liniowa. Zasadzka w kształcie L Zasadzka w kształcie L to zasadzka punktowa, w której grupa szturmowa tworzy wzdłuż strefy śmierci dłuższą odnogę, równoległą do kierunku poruszania się przeciwnika. Krótsza odnoga, prostopadła do strefy śmierci, tworzona jest przez grupę wspierającą. Jest ona organizowana na ostrym zakręcie drogi, ścieżki, strumienia bądź innego nierozgałęziającego się w tym miejscu szlaku. Może być też przeprowadzana na prostym odcinku, o ile jego ukształtowanie i pokrycie umożliwiają rozmieszczenie grupy wspierającej prostopadle do kierunku poruszania się przeciwnika. Nie powinna być organizowana na skrzyżowaniu bądź rozwidleniu szlaku. GRANICA DZIAŁANIA Ubezpieczenie boczne STREFA ŚMIERCI Grupa wspierająca Ubezpieczenie boczne Grupa szturmowa PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) REJON ZEŚRODKOWANIA (RZ) Rys. 11. Zasadzka w kształcie L. Zasadzka w kształcie U Zasadzka w kształcie U jest zasadzką punktową, organizowaną podobnie do zasadzki w kształcie L, lecz z dodatkowo rozmieszczonymi siłami patrolu po drugiej stronie strefy śmierci. Wymaga doboru specyficznego rejonu akcji, ponieważ strefa śmierci powinna się znajdować poniżej pozycji patrolu. Poszczególne elementy patrolu prowadzą ogień do dołu, co chroni je przed wzajemnym ostrzałem. Strefa śmierci przeszukiwana jest w tym przypadku jedynie przez wyznaczone w tym celu zespoły, bez wykonywania szturmu przez grupę szturmową.

227 Ubezpieczenie PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Siły patrolu PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) STREFA ŚMIERCI Siły patrolu Ubezpieczenie Siły patrolu Ubezpieczenie PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Rys. 12. Zasadzka w kształcie U. Zasadzka w kształcie V Zasadzka w kształcie V to zasadzka punktowa, w której elementy patrolu rozlokowane są po obu stronach szlaku, którym poruszają się siły przeciwnika. Może być stosowana zarówno w terenie o nieznacznym pokryciu (umożliwiającym rażenie przeciwnika z daleka), jak i w rejonach gęsto pokrytych roślinnością. W drugim przypadku ogień otwierany jest w bliskim kontakcie z siłami przeciwnika, na bardzo niewielkich odległościach. W zasadzce w kształcie V nie wydziela się grupy wspierającej, jak również nie przeprowadza szturmu grupy szturmowej. Jest ona trudna do zdemaskowania przez przeciwnika, jednakże wymaga szczególnej koordynacji i systemu łączności z uwagi na rozdzielenie sił patrolu (czym większa jest odległość między obydwoma elementami, tym trudniejsza kontrola i koordynacja działania). Siły patrolu PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Ubezpieczenie Siły przeciwnika Siły patrolu PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Ubezpieczenie

228 Rys. 13. Zasadzka w kształcie V. Zasadzka w kształcie X Zasadzka w kształcie X to zasadzka punktowa stanowiąca rozbudowany wariant zasadzki w kształcie V i oparta na podobnych zasadach organizacji. Posiada analogicznie rozmieszczone dodatkowe elementy patrolu, mogące razić siły przeciwnika, które podchodzą również z przeciwnego kierunku. Dzięki takiemu rozlokowaniu patrol przygotowany jest na przeprowadzenie zasadzki bez względu na kierunek poruszania się przeciwnika. PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Siły patrolu Siły patrolu PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) Rys. 14. Zasadzka w kształcie X. PLANOWANIE I PRZYGOTOWYWANIE ZASADZKI Każda zasadzka musi się opierać na skrupulatnym przygotowaniu i dokładnym wykonaniu. Oto najważniejsze, specyficzne dla zasadzki czynniki, jakie należy brać pod uwagę na etapie planowania i przygotowania: Rejon zasadzki Jeżeli miejsce zasadzki nie jest narzucone przez przełożonego, dowódca patrolu rozpatrując rejon do jej przygotowania zbiera jak najwięcej informacji o terenie działania. Wykorzystuje do tego celu mapy, szkice, zdjęcia lotnicze i inne źródła. Jeśli to możliwe, osobiście przeprowadza rekonesans tego rejonu. Należy zwracać uwagę na występowanie w rejonie zasadzki naturalnych przeszkód terenowych i możliwość ich wykorzystania. Dobrym tego przykładem może być droga ze stromym wzniesieniem lub mokradłami z jednej strony i dogodnymi pozycjami do prowadzenia ognia z drugiej. Brak przeszkód naturalnych może być uzupełniony minami o działaniu kierunkowym, ewentualnie minami odciągowymi. W dobrze przygotowanej zasadzce przeciwnik po zaatakowaniu zostaje odcięty od reszty swoich sił i pozbawiony możliwości wykorzystania swego potencjału. W razie potrzeby, aby zwabić go do strefy śmierci, wskazane jest użycie podstępu, jednak

229 najkorzystniej jest, jeśli sam teren w naturalny sposób zmusza przeciwnika do wejścia w strefę śmierci. Rejon zasadzki powinien się charakteryzować: Warunkami umożliwiającymi jego obserwację i ubezpieczenie okrężne 360 o ; Warunkami uniemożliwiającymi przeciwnikowi niezauważone podejście do strefy śmierci licznymi drogami i z wielu kierunków; Warunkami umożliwiającymi obserwację i zablokowanie ewentualnych dróg podejścia przeciwnika do strefy śmierci; Brakiem w strefie śmierci pól zakrytych, które przeciwnik mógłby wykorzystać jako ukrycie i osłonę. Pozycje sił patrolu powinny się charakteryzować: Dobrym polem ostrzału; Warunkami zapewniającymi maskowanie oraz osłonę przed ogniem przeciwnika; Przeszkodami uniemożliwiającymi podejście przeciwnika od strony strefy śmierci; Warunkami umożliwiającymi szybki odskok pod osłoną terenu. Trasy dojścia i wycofania Trasy dojścia i wycofania się patrolu z rejonu zasadzki powinny być dokładnie przemyślane i wytyczone. Muszą one zapewniać maskowanie w trakcie zajmowania pozycji i odwrotu oraz zapewniać szybkość odskoku. Podstawową zasadą jest zaplanowanie innej trasy dojścia niż wycofania. Po zajęciu rejonu zasadzki końcowy odcinek trasy, którą przybył patrol powinien być dokładnie skontrolowany i wyczyszczony z wszelkich śladów obecności patrolu. Planując odskok, dowódca patrolu opracowuje również trasę z a p a s o w ą, która pozwala uniknąć ewentualnego zablokowania patrolu przez przeciwnika w trakcie wycofywania. W przypadku zasadzki długotrwałej, najbliższe odcinki trasy wycofania powinny być systematycznie patrolowane w celu zabezpieczenia się przed zaskoczeniem ze strony przeciwnika. Łączność i kontrola przebiegu zasadzki Ścisła kontrola działania jest nieodzowna na każdym etapie operacji, przez każdy ze szczebli dowodzenia. Żaden fragment działania nie może być pozostawiony samemu sobie; bez nadzoru i koordynacji ze strony dowódców. Decydującym momentem całej operacji jest wejście sił przeciwnika do strefy śmierci, dlatego środki i sposoby łączności muszą zapewniać możliwość przekazania i odbioru informacji o przeciwniku oraz sygnałów do otwarcia ognia, a następnie do zrealizowania poszczególnych etapów działania. Jeżeli nie jest to w ogóle możliwe, otwarcie ognia następuje w chwili, gdy czoło sił przeciwnika znajdzie się we wcześniej określonym miejscu. Łączność radiowa musi być zapewniona przynajmniej pomiędzy dowódcą patrolu i ubezpieczeniami oraz między dowódcą patrolu i jego przełożonym. Odpoczynek We współczesnych konfliktach zbrojnych większość zasadzek formacji ogólnowojskowych przeprowadzano w ciągu 9-10 godzin, niejednokrotnie jednak nawet regularna piechota organizowała zasadzki długotrwałe 4. Zasadzka długotrwała wymaga zaplanowania i zorganizowania poza rejonem akcji bazy patrolu wraz z systemem ubezpieczeń, żywienia, odpoczynku i rotacji na pozycjach. Najkorzystniej jest, gdy patrol może być podzielony na trzy niezależne elementy: wyczekujący na pozycjach, odpoczywający w bazie oraz pozostający w gotowości jako wzmocnienie. Na pozycjach nigdy jednak nie może znajdować się

230 mniej niż 33% sił patrolu. Aby taki system mógł funkcjonować, zasadzka musi być organizowana przez kompanię. Patrol mniej liczny nie jest w stanie zapewnić odpowiednich sił jednocześnie na ubezpieczenie, szturm i wsparcie oraz ich rotację. W takiej sytuacji na okres odpoczynku dowódca patrolu przerywa wyczekiwanie na pozycjach i wycofuje całość sił patrolu do bazy. Po odpoczynku patrol ponowne zajmuje swoje pozycje do czasu kolejnego wycofania na odpoczynek. Maskowanie Bezbłędne maskowanie i ukrycie to jeden z najważniejszych aspektów zasadzki. Wszyscy żołnierze patrolu i ich wyposażenie muszą zlewać się z otoczeniem, a wszelkie ślady obecności patrolu w rejonie strefy śmierci muszą być usunięte. Maskowanie musi zapewniać ukrycie przed obserwacją z każdego kierunku na wypadek pojawienia się przeciwnika nawet za pozycjami patrolu. Po zamaskowaniu się na pozycjach nikt nie może zmieniać swego miejsca ani poruszać bez wyraźnej konieczności. Cierpliwość i pełna gotowość do działania są czynnikami chroniącymi przed zdemaskowaniem i niepowodzeniem zasadzki. System ognia Ogień wszystkich środków rażenia musi być zorganizowany w jeden spójny system, łącznie z ewentualnymi środkami wspierającymi patrol spoza rejonu zasadzki. Dowódca patrolu musi określić sposób rozpoczęcia i przerwania uderzenia ogniowego oraz wyznaczyć pozycje poszczególnych elementów patrolu i ustalić pasy bądź sektory ich ognia. System ognia ma zapewnić jak najskuteczniejsze rażenie sił przeciwnika i uniemożliwić im wycofanie się bądź podjęcie jakiejkolwiek formy aktywnego przeciwdziałania. Efektywność zasadzki zależy między innymi od przeprowadzenia zaskakującej dla przeciwnika nawały ogniowej. Ogień powinien być prowadzony co najmniej z dwóch kierunków, skupiając się na celu. Wyznaczenie sektorów ognia oraz przygotowanie na ich podstawie indywidualnych ograniczników sektora ognia 5 chroni przed chaotycznym ostrzałem i trafieniem pozycji własnych; zwłaszcza w zasadzkach o bardziej złożonych kształtach. Aby osiągnąć zaskoczenie, ogień żadnego z elementów patrolu nie może być otwarty zanim nie padnie ustalony sygnał. Dowódca patrolu opracowuje również sposób zatrzymania sił przeciwnika. W żadnym wypadku nie może to być wcześniej ustawiona na drodze przeszkoda, ponieważ stwarza ona ryzyko wzbudzenia czujności ubezpieczeń przeciwnika, a tym samym utraty zaskoczenia. W praktyce o powodzeniu lub klęsce zasadzki decydują pierwsze chwile po otwarciu ognia przez patrol. Jeżeli jego nasilenie, celność i rozłożenie są nieprawidłowe, dochodzi do regularnej walki, którą trzeba zakończyć wycofaniem się patrolu ze względu na zbyt duże niebezpieczeństwo ze strony odwodów przeciwnika. W przypadku zasadzki organizowanej przez drużynę wskazane jest, aby jej działanie polegało jedynie na uderzeniu ogniowym za pomocą min działania kierunkowego, granatników lekkich oraz granatów ręcznych. W takim przypadku indywidualna broń strzelecka wykorzystywana jest w sytuacji, gdy uderzenie ogniowe powyższymi środkami nie powiodło się i przeciwnik posiada jeszcze możliwość przeciwdziałania. Dzięki temu, ze względu na niewielkie możliwości walki, drużyna może utrzymać w siłach przeciwnika wrażenie, że albo atak został przeprowadzony przez środki artyleryjskie, albo przez liczny i silny element, przeciw któremu działać on będzie dużo ostrożniej i wolniej. Niezależnie od szczebla organizującego zasadzkę, akcję zawsze rozpoczyna środek, który może jak najskuteczniej razić przeciwnika i którego ogień od razu skierowany jest bezpośrednio na siły przeciwnika. Strzał z pistoletu sygnałowego, dźwięk gwizdka bądź

231 komenda podana głosem to podręcznikowe przykłady błędów w inicjowaniu zasadzki, które zapewniają doświadczonemu przeciwnikowi ułamki sekund potrzebne do błyskawicznej reakcji. Dowódca patrolu, oprócz podstawowego sposobu inicjowania zasadzki, opracowuje również sposób zapasowy na wypadek komplikacji (może to być na przykład ogień jego broni indywidualnej). Ważnym czynnikiem planowania systemu ognia jest maksymalna liczebność sił przeciwnika, przeciw którym organizowana jest zasadzka. Czym liczniejszy jest przeciwnik, tym patrol potrzebuje większej ilości środków o dużej sile rażenia, takich jak miny działania kierunkowego, granatniki lekkie i granaty ręczne. Dzięki odpowiedniej ilości tego typu środków doświadczony patrol jest w stanie przeprowadzić skuteczną zasadzkę nawet na siły trzy- lub czterokrotnie od siebie liczniejsze. Jeńcy Niezależnie od rodzaju zasadzki i potencjału patrolu, zawsze możliwe jest przeżycie uderzenia ogniowego przez część sił przeciwnika; zwłaszcza w warunkach ograniczonej widoczności. Jeżeli przeciwnik broni się lub nie poddaje w sposób j e d n o z n a c z n y, patrol bezwzględnie likwiduje go. Jeżeli się poddaje, musi być traktowany zgodnie z postanowieniami międzynarodowego prawa wojennego. W takim przypadku może on zostać obezwładniony i odstawiony we wcześniej wyznaczone miejsce lub przetransportowany zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Niezależnie od rodzaju i celu zasadzki, patrol działa zgodnie z zasadami postępowania z jeńcami (patrz Planowanie działań patrolowych). Przyczyny niepowodzenia zasadzek Aby w pełni przygotować się do organizowania zasadzek, należy znać podstawowe przyczyny niepowodzenia podobnych operacji, ponieważ dokładna znajomość tych błędów chroni przed ich powtórzeniem. Na podstawie doświadczeń brytyjskich wynikających z powojennych konfliktów zbrojnych, do podstawowych przyczyn niepowodzenia zasadzek zalicza się: Zdemaskowanie rejonu zasadzki przez ślady obecności patrolu w rejonie strefy śmierci lub przez ruch na pozycjach w momencie zbliżania się przeciwnika; Zdemaskowanie rejonu zasadzki przez odgłosy członków patrolu oraz ich uzbrojenia i wyposażenia; Przedwczesne otwarcie ognia; Tendencja, zwłaszcza w nocy, do strzelania zbyt wysoko; Brak kontroli prowadzonego ognia patrole nie były w stanie sprawnie przerwać ognia i rozpocząć następnych etapów działania; Brak okrężnego ubezpieczenia rejonu zasadzki nieprawidłowo rozmieszczone ubezpieczenia oraz brak możliwości wczesnego informowania o przeciwniku; Niesprawności broni spowodowane zanieczyszczeniami brak lub niedokładnie przeprowadzone przygotowanie uzbrojenia i jego kontrola; Brak lub niejasne określenie sygnałów dowodzenia i informowania; Nieprawidłowo wyznaczone sektory ognia lub brak dyscypliny ognia skupienie ostrzału zbyt wielu środków na niewielkim odcinku i stworzenie luk nie pokrytych ogniem. ELEMENTY

232 REJONU ZASADZKI W celu zapewnienia sprawności działania patrolu w rejonie zasadzki, wyznacza się w nim następujące elementy koordynacyjne: (1) rejon ześrodkowania, (2) punkt rozwinięcia, (3) strefę śmierci oraz (4) granicę działania. Rejon ześrodkowania Rejon ześrodkowania (RZ) to miejsce w rejonie operacji, w którym patrol ześrodkowuje swoje siły przed akcją w celu przygotowania się do działania oraz po akcji, aby dokonać kontroli i reorganizacji przed jego opuszczeniem. Powinien zapewniać ukrycie i warunki do krótkotrwałej obrony oraz znajdować się z dala od skupisk ludzi, naturalnych szlaków i linii komunikacyjnych. Powinien również być łatwy do zlokalizowania w terenie oraz znajdować się poza zasięgiem obserwacji, słuchu i ognia broni ręcznej ze strefy śmierci w takiej odległości, która nie utrudni do niej podejścia. RZ jest przez dowódcę patrolu ustalany w s t ę p n i e na etapie planowania operacji, a następnie potwierdzany lub zmieniany podczas operacji. W trakcie akcji RZ jest ubezpieczany okrężnie przez element grupy ubezpieczającej. W przypadku patrolu nielicznego, RZ ubezpieczany jest jedynie na godzinie 0600 i 1200 względem kierunku podejścia do obiektu działania. Patrol liczący 10 lub mniej ludzi na czas akcji nie pozostawia w RZ żadnych ubezpieczeń (opuszcza rejon całością swoich sił po dokonaniu ostatecznych przygotowań do działania). Punkt rozwinięcia W przypadku zasadzki, punkt rozwinięcia (PR) to miejsce pomiędzy rejonem ześrodkowania (RZ) i strefą śmierci, w którym elementy patrolu rozdzielają się i wychodzą na swoje pozycje. PR ustalany jest podczas rekonesansu dowódcy patrolu bezpośrednio przed akcją. Powinien znajdować się poza zasięgiem obserwacji ze strefy śmierci. Strefa śmierci Strefa śmierci to określony przez dowódcę patrolu odcinek szlaku, na którym elementy patrolu zatrzymują siły przeciwnika i wykonują na nie atak. Rozmiary strefy śmierci zależą od liczebności grupy szturmowej i wspierającej oraz od ilości i rodzaju posiadanych środków rażenia. Warunkiem jest pokrycie c a ł e j strefy śmierci ogniem obu grup. Granica działania W przypadku zasadzki granica działania to określony przez dowódcę patrolu odcinek lub punkt w terenie za strefą śmierci, na którego wysokość prowadzi szturm grupa szturmowa. Granica działania wyznaczana jest w celu zapewnienia kontroli i koordynacji szturmu oraz pełnego odizolowania i ubezpieczenia rejonu zasadzki po jej zainicjowaniu. Musi być łatwa do zidentyfikowania w terenie. ORGANIZACJA PATROLU DO ZASADZKI Patrol w sile plutonu DOWÓDZTWO PATROLU Grupa Grupa Grupa

233 Patrol w sile drużyny DOWÓDCA PATROLU ubezpieczenie zespół przeszukujący ubezpieczenie

234 Dowództwo patrolu Dowództwo patrolu kontroluje i koordynuje całość działań patrolu i jego poszczególnych elementów. Składa się zwykle z dowódcy patrolu, jego radiotelefonisty, zastępcy (pomocnika) dowódcy patrolu, sanitariusza lub personelu medycznego oraz innych specjalistów etatowych lub przydzielonych na czas operacji. W przypadku zasadzki, dowódca patrolu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym znajdują się przy grupie szturmowej, a jego zastępca (pomocnik) przy grupie wspierającej. Zasadą jest, że niezależnie od wielkości patrolu radiotelefonista zawsze znajduje się przy dowódcy patrolu. Grupa ubezpieczająca Grupa ubezpieczająca ubezpiecza grupę szturmową i wspierającą w trakcie zajmowania pozycji, przeprowadzania akcji oraz wycofywania się ze strefy śmierci. Jej zadaniem jest informowanie dowódcy patrolu o siłach przeciwnika oraz izolowanie przeciwnika znajdującego się już w strefie śmierci niedopuszczanie jakichkolwiek odwodów oraz uniemożliwienie mu wydostania się z zasadzki. Grupa wspierająca Grupa wspierająca stanowi podstawę ognia i bezpośrednią osłonę grupy szturmowej. W jej skład wchodzą najsilniejsze środki rażenia zarówno organiczne, jak i przydzielone. Najczęściej funkcjonuje jako element przyporządkowany do grupy szturmowej, ale może też pełnić rolę odwodu dowódcy patrolu na wypadek kontaktu ubezpieczeń z dodatkowymi siłami przeciwnika. Zwykle grupą wspierającą dowodzi zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu. Grupa szturmowa Grupa szturmowa przeprowadza bezpośrednie uderzenie na przeciwnika i wykonuje szczegółowe zadania w strefie śmierci. Do wykonania tych zadań dzieli się na specjalistyczne zespoły. W zależności od potrzeb dowódca patrolu może zwiększyć ilość zespołów jednego rodzaju bądź jeden zespół obarczyć dwiema nie kolidującymi ze sobą funkcjami; Zespół obserwacyjny Zespół obserwacyjny jest źródłem informacji o ewentualnych zmianach sytuacji przed rozpoczęciem bezpośredniej akcji. Obserwuje rejon strefy śmierci od rozpoczęcia rekonesansu dowódcy patrolu do przystąpienia do działania grupy szturmowej. Składa się z obserwatora oraz ubezpieczającego, zwróconego w kierunku punktu rozwinięcia (PR). Zespół przeszukujący Zespół przeszukujący przeszukuje strefę śmierci, sprawdzając czy osiągnięty został cel zasadzki. Składa się z 2-3 żołnierzy. Zespół niszczący Zespół niszczący niszczy sprzęt, pojazdy, broń i inne wyposażenie przeciwnika. Składa się z 2-3 żołnierzy. Zespół ewakuacyjny Zespół ewakuacyjny ewakuuje z rejonu akcji do wyznaczonego miejsca (zwykle do RZ) rannych i zabitych z sił patrolu. Po ewakuacji udziela rannym pierwszej pomocy medycznej i przygotowuje ich do transportu do wojsk własnych. Składa się co najmniej z dwóch żołnierzy.

235 Zespół obezwładniający Zespół obezwładniający obezwładnia i eskortuje ewentualnych jeńców ze strefy śmierci do wyznaczonego miejsca (zwykle do PR lub RZ), działając zgodnie z zasadami postępowania z jeńcami (patrz Planowanie działań patrolowych) oraz poleceniami dowódcy patrolu. Składa się z 2-3 żołnierzy. Uwaga! W przypadku zasadzki podstawowym wymogiem bezpieczeństwa i powodzenia akcji patrolu jest ścisłe współdziałanie grupy ubezpieczającej ze szturmową. Ubezpieczenia muszą być w stanie odpowiednio wcześnie przekazać dowódcy informacje o zbliżającym się przeciwniku: jego ugrupowaniu i składzie oraz ewentualnych siłach podążających za nim. GRANICA DZIAŁANIA STREFA ŚMIERCI Ubezpieczenie boczne Grupa wspierająca Ubezpieczenie boczne Dowództwo patrolu Grupa szturmowa PUNKT ROZWINIĘCIA (PR) REJON ZEŚRODKOWANIA (RZ) Rys. 15. Siły patrolu w rejonie zasadzki. ETAPY ZASADZKI PLUTONU I DRUŻYNY

236 Działanie patrolu w rejonie zasadzki obejmuje siedem zasadniczych etapów: (1) organizację rejonu ześrodkowania, (2) rekonesans strefy śmierci, (3) zajęcie pozycji, (4) uderzenie ogniowe, (5) szturm, (6) działanie zespołów oraz (7) odskok. ZASADZKA PUNKTOWA PLUTONU Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca plutonu zatrzymuje pluton i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami drużyn, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem RZ (po 2 żołnierzy z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze dwóch drużyn lub po 1 żołnierzu z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze trzech drużyn) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie rejonu ześrodkowania. Przed wyjściem przedstawia swemu pomocnikowi pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji RZ dowódca plutonu organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie RZ może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców drużyn wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców drużyn i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca plutonu przedstawia dowódcom drużyn pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca plutonu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 0900, 1200 i 0300 (dotyczy plutonu o strukturze dwóch drużyn) lub na godzinie 0600, 1000 i 0200 (dotyczy plutonu o strukturze trzech drużyn). Doświadczone patrole mogą ograniczyć ubezpieczenie do d w ó c h żołnierzy: odpowiednio na godzinie 0600 i Po rozstawieniu ubezpieczeń dowódcy wracają do sił głównych plutonu, doprowadzają pluton do RZ i rozlokowują zgodnie z ustalonym porządkiem. Dowódca plutonu może dodatkowo pozostawić jednego z dowódców drużyn w RZ na godzinie Po dojściu plutonu do RZ pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w nim poszczególne drużyny. Pluton rozlokowuje się na pozycjach w RZ parami, w ugrupowaniu do obrony okrężnej na planie koła lub trójkąta. Po wstępnym zajęciu pozycji, dowódca plutonu koryguje rozlokowanie drużyn i określa im pasy obserwacji. Dowódcy drużyn określają podwładnym sektory obserwacji oraz kontrolują załadowanie i zabezpieczenie broni. Po skorygowaniu pozycji żołnierze na przemian w parach przygotowują się do dalszego działania: poprawiają maskowanie indywidualne i wydzielają wyposażenie przewidziane do użycia w akcji. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany RZ, pluton nie przygotowuje wyposażenia, dopóki dowódca nie potwierdzi lokalizacji obiektu podczas rekonesansu. Po rozlokowaniu podwładnych, dowódcy drużyn stawiają się na stanowisku dowódcy plutonu. Dowódca określa czas gotowości do rekonesansu oraz miejsce złożenia nie zabieranego na akcję ekwipunku poszczególnych elementów. O określonym czasie dowódca plutonu sprawdza stan gotowości elementu wychodzącego na rekonesans. Jeżeli nie ma zastrzeżeń, przedstawia swemu pomocnikowi plan działania na wypadek

237 kontaktu z przeciwnikiem oraz w razie potrzeby uściśla instrukcje dotyczące działalności sił głównych plutonu podczas rekonesansu. Rekonesans strefy śmierci Dowódca plutonu wraz z dowódcami poszczególnych grup i zespołem obserwacyjnym wychodzi na rekonesans strefy śmierci. Podczas trwania rekonesansu 100% sił plutonu w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku planowanej strefy śmierci, w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i strefą, dowódca plutonu ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje planowaną strefę śmierci, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego. Zespół obserwacyjny od razu przystępuje do obserwacji strefy śmierci i jej otoczenia. Dowódca plutonu wraz z podległymi dowódcami precyzuje granice strefy śmierci, granicę działania oraz pozycje poszczególnych elementów i głównych środków ogniowych. Nikt z plutonu nie przekracza linii stanowisk poszczególnych elementów, aby nie zdemaskować operacji. Jeżeli pluton nie dysponuje odpowiednio długim czasem na wykonanie zadania, dowódca może wyjść na rekonesans od razu z ubezpieczeniami bocznymi, które w takim przypadku do czasu potwierdzenia lokalizacji strefy śmierci pozostają w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. W tej sytuacji, ubezpieczenia zajmują swoje stanowiska samodzielnie po potwierdzeniu rejonu zasadzki przez dowódcę plutonu i w oparciu o jego instrukcje. Dowódca plutonu podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia, a następnie wraz z podległymi dowódcami wraca do RZ i przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące organizacji zasadzki. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza planowany przebieg akcji od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem. W przypadku istotnych zmian w planie działania, dowódca przed powrotem do RZ przekazuje je zespołowi obserwacyjnemu. Zajęcie pozycji Poszczególne elementy plutonu zajmują swoje pozycje w następującej kolejności: (1) grupa ubezpieczająca, (2) grupa wspierająca, (3) grupa szturmowa. Zajęcie pozycji przez każdą z grup odbywa się w maksymalnej ciszy i w sposób zapewniający jak najlepsze maskowanie. Końcowe odcinki dróg podejścia do swoich pozycji grupy pokonują czołgając się. W zależności od terenu i sytuacji, ubezpieczenia mogą dotrzeć do swoich pozycji przez PR lub bezpośrednio z RZ. Grupy wspierająca i szturmowa wychodzą na pozycje dopiero po zajęciu stanowisk i osiągnięciu gotowości przez ubezpieczenia. Dopuszczalna jest sytuacja, w której obie te grupy opuszczają RZ razem i oczekują na gotowość ubezpieczeń w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. Dowódca plutonu opuszcza RZ z grupami wspierającą i szturmową oraz niezbędnym personelem specjalistycznym. Dowódcy grup zatrzymują grupy w PR, a dowódca plutonu nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o

238 sytuacji w rejonie strefy śmierci (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca ocenia je i koryguje dotychczasowe ustalenia. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, podaje dowódcy grupy wspierającej sygnał do zajęcia pozycji. W czasie, gdy grupa wspierająca zajmuje pozycje, dowódca grupy szturmowej rozlokowuje podległych żołnierzy parami na wysokości PR, na wprost stanowisk grupy. Dowódca plutonu podaje dowódcy grupy sygnał, po którym cała grupa dociera do swoich pozycji i zajmuje stanowiska. Po zajęciu pozycji przez grupę szturmową zespół obserwacyjny zajmuje stanowisko w PR i ubezpiecza rejon strefy śmierci od tyłu. Przygotowanie grupy szturmowej do akcji obejmuje: Wyznaczenie sektorów ognia przez dowódcę grupy oraz przygotowanie ograniczników sektora ognia przez każdego z żołnierzy grupy; Rozmieszczenie min działania kierunkowego oraz innych środków rażenia w ramach systemu ognia grupy (środki te muszą jednocześnie blokować podejście do pozycji grupy ze strefy śmierci); Organizację systemu informowania i alarmowania w ramach grupy; Wzajemne zamaskowanie się żołnierzy na stanowiskach (ostatnich maskuje dowódca grupy, a jego radiotelefonista dowódcy plutonu, który następnie zajmuje stanowisko za dowódcą plutonu i maskuje się samodzielnie); Odbezpieczenie broni przez wszystkich żołnierzy grupy; Kontrolę gotowości każdego żołnierza przez dowódcę grupy. Przygotowanie grupy wspierającej do akcji obejmuje: Wyznaczenie sektorów ognia dla każdego środka ogniowego przez dowódcę grupy; Rozmieszczenie min działania kierunkowego i ewentualnie innych środków rażenia blokujących podejście do pozycji grupy ze strefy śmierci; Organizację systemu informowania i alarmowania w ramach grupy; Wzajemne zamaskowanie się żołnierzy na stanowiskach (ostatnich maskuje dowódca grupy, który następnie zajmuje stanowisko za środkami ogniowymi i maskuje się samodzielnie); Odbezpieczenie broni przez wszystkich żołnierzy grupy; Kontrolę gotowości każdego żołnierza przez dowódcę grupy. Przygotowanie ubezpieczeń bocznych do akcji obejmuje: Rozmieszczenie min działania kierunkowego i ewentualnie innych środków rażenia blokujących podejście do pozycji grupy ze strefy śmierci; Rozmieszczenie min działania kierunkowego na prawdopodobnych podejściach ewentualnych odwodów przeciwnika oraz na ewentualnej drodze wycofywania się przeciwnika ze strefy śmierci; Przygotowanie do rozmieszczenia ewentualnych min przeciwpancernych (ubezpieczenia rozmieszczają je na podejściach do strefy śmierci dopiero p o zainicjowaniu zasadzki; w momencie zagrożenia przez ewentualne zmotoryzowane siły przeciwnika); Zamaskowanie się żołnierzy na stanowiskach; Odbezpieczenie broni przez wszystkich żołnierzy grupy; Kontrolę gotowości każdego żołnierza przez dowódcę grupy ubezpieczającej (w miarę możliwości).

239 GRANICA DZIAŁANIA Siły przeciwnika STREFA ŚMIERCI Siły przeciwnika Grupa wspierająca Grupa szturmowa PR Grupa wspierająca GRANICA DZIAŁANIA Siły przeciwnika STREFA ŚMIERCI Grupa szturmowa Grupa wspierająca PR GRANICA DZIAŁANIA Grupa wspierająca STREFA ŚMIERCI Grupa szturmowa Siły przeciwnika PR Rys. 16. Sposoby rozmieszczania grupy szturmowej i wspierającej w zasadzce liniowej.

240 GRUPA WSPIERAJĄCA (1) Dowódca grupy rozlokowuje podwładnych parami na wysokości PR (każdą parę na wprost jej stanowiska). PR KIERUNEK PODEJŚCIA Z REJONU ZEŚRODKOWANIA (RZ) (2) Na sygnał dowódcy patrolu grupa zajmuje pozycje, a zespół obserwacyjny przemieszcza się do PR, skąd ubezpiecza dalsze działanie patrolu. Rys. 17. Sposób zajmowania pozycji przez grupę szturmową. Uderzenie ogniowe Ubezpieczenie boczne przekazuje informację o zbliżających się siłach przeciwnika. Jeżeli dowódca plutonu uważa, że zasadzka może być z jakichkolwiek u z a s a d n i o n y c h względów nieudana, pluton przepuszcza przeciwnika. W każdej innej sytuacji pluton rozpoczyna akcję w sposób wcześniej ustalony i przećwiczony. W przypadku zdemaskowania plutonu przed zainicjowaniem zasadzki, każdy wykryty żołnierz s a m o d z i e l n i e otwiera do przeciwnika ogień, a pozostała część plutonu idzie w jego ślady, wykorzystując wszystkie środki rażenia. W zależności od sytuacji, pluton w takim wypadku albo kontynuuje działanie, albo zrywa kontakt z przeciwnikiem i wycofuje się. Jeżeli zasadzka odbywa się w ciemnościach bez wykorzystania indywidualnych przyrządów noktowizyjnych, natychmiast po zainicjowaniu uderzenia ogniowego mogą być wystrzelone naboje oświetlające, pozwalające prowadzić skuteczniejszy ostrzał. Wszelkie środki oświetlające wystrzeliwuje się z a pozycje własne, dzięki czemu utrudniają one przeciwnikowi działanie w strefie śmierci, nie oślepiając patrolu. Jeżeli przewidziane jest wykorzystanie w trakcie zasadzki wsparcia artyleryjskiego, dowódca plutonu kieruje ogniem sił wspierających przy pomocy przydzielonego obserwatora ognia artylerii (jest to podstawowa metoda) lub osobiście drogą radiową. Grupy szturmowa i wspierająca prowadzą ostrzał w wyznaczonych sektorach do określonego momentu (na przykład do wystrzelenia amunicji z podłączonych magazynków) lub określonego sygnału (na przykład dźwięku gwizdka bądź wystrzału z pistoletu sygnałowego w centralny odcinek strefy śmierci). Szturm Po przerwaniu ognia każdy z żołnierzy jak najszybciej zmienia magazynek na pełny (niezależnie czy wyczerpał amunicję czy nie) i obserwuje wyznaczony sektor. W tym czasie dowódca plutonu ocenia sytuację: jeżeli cel uderzenia ogniowego został osiągnięty

241 (przeciwnik został zlikwidowany), podaje sygnał do szturmu; w przeciwnym wypadku do ponownego uderzenia. Niezależnie od oceny sytuacji, każdy żołnierz, który zauważa jakikolwiek ruch w strefie śmierci, s a m o d z i e l n i e otwiera do przeciwnika ogień, co dla całego plutonu jest sygnałem, że ostrzał nie powiódł się. W takim przypadku pluton powtarza uderzenie ogniowe. Wyjątkiem od powyższej zasady są przypadki, gdy pluton bierze pod uwagę schwytanie jeńca. Wówczas dowódca plutonu może podać sygnał do szturmu bez względu na sytuację w strefie śmierci. Działanie takie jest jednak dla patrolu szczególnie ryzykowne, ponieważ grozi niepotrzebnymi stratami i może spowodować niekorzystny rozwój sytuacji, dlatego też dowódca plutonu nie powinien się na nie decydować bez wyraźnej konieczności. Po sygnale do szturmu grupa szturmowa opuszcza pozycje i poruszając się skokami w parach, przemieszcza się przez strefę śmierci w kierunku granicy działania. W trakcie szturmu dowódca plutonu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym porusza się za grupą szturmową, zajmując stanowisko na bliższym skraju strefy śmierci w miejscu, z którego może najlepiej kontrolować działanie tej grupy. W przypadku jakiegokolwiek zagrożenia ze strony przeciwnika, grupa szturmowa kontynuuje szturm zgodnie z zasadami ognia i manewru aż do całkowitej jego likwidacji. GRANICA DZIAŁANIA STREFA ŚMIERCI POZYCJE GRUPY SZTURMOWEJ PRZED SZTURMEM Rys. 18. Działanie grupy szturmowej w czasie szturmu. Po przejściu przez strefę śmierci grupa szturmowa zajmuje pozycje na granicy działania. Jeżeli w trakcie szturmu prowadzony był ogień, żołnierze zmieniają magazynki na pełne. Po zajęciu stanowisk na granicy działania dowódca grupy szturmowej orientuje się czy grupa poniosła straty oraz kontroluje zapas amunicji, w razie potrzeby równomiernie ją rozprowadzając. W przypadku strat wśród obsługujących ważniejsze środki ogniowe, dowódca grupy natychmiast przydziela je innym żołnierzom grupy. Informacje o stratach i stanie amunicji przekazuje jak najszybciej dowódcy plutonu. Jeżeli zasadzka ma być przeprowadzona bez wchodzenia do strefy śmierci, wtedy po uderzeniu ogniowym w zależności od planu działania albo pluton wykonuje odskok i wycofuje się, realizując jedynie zasadzkę ogniową, albo do akcji w strefie śmierci przystępują tylko specjalistyczne zespoły (pozostałe siły plutonu nie opuszczają wtedy

242 pozycji, ubezpieczając działanie zespołów ze swoich stanowisk). Drugi z powyższych wariantów działania jest mniej korzystny ze względu na zwiększone niebezpieczeństwo zespołów (muszą one działać na linii ognia pozostałych elementów plutonu, znajdując się pomiędzy plutonem i ewentualnymi odwodami przeciwnika podchodzącymi spoza strefy śmierci). Wariant ten należy stosować jedynie wtedy, gdy teren uniemożliwia przeprowadzenie przez pluton pełnego szturmu, a w innych tego typu sytuacjach zasadzkę ogniową. Działanie zespołów Dowódca plutonu podaje sygnał do rozpoczęcia działania zespołom przeszukującym, a następnie kolejnym przewidzianym do użycia. Każdy zespół nawiązuje z dowódcą plutonu kontakt wzrokowy. Jeżeli sytuacja rozwija się zgodnie z planem, dowódca sygnalizuje zespołowi przystąpienie do działania we wcześniej ustalony sposób; w przeciwnym wypadku koryguje ustalenia. Po wykonaniu zadania każdy zespół sygnalizuje dowódcy plutonu zakończenie działania i zajmuje dotychczasowe stanowisko na granicy działania. Kolejność czynności do wykonania w strefie śmierci jest następująca: 1. Odtrącenie broni od rannych i zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące oraz rozbrojenie i odstawienie ewentualnych jeńców poza strefę śmierci przez zespół obezwładniający. 2. Ewakuacja własnych rannych i zabitych ze strefy śmierci oraz udzielenie im pierwszej pomocy przez zespół ewakuacyjny. 3. Przeszukanie zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące. 4. Zebranie i przygotowanie do transportu określonego wyposażenia i dokumentów przeciwnika oraz przejrzenie i zabezpieczenie każdego egzemplarza zabieranej broni przez zespoły przeszukujące. 5. Zebranie i przygotowanie do zniszczenia pozostałego uzbrojenia i ekwipunku przeciwnika przez zespoły przeszukujące i zespół niszczący. W przypadku strat w grupie szturmowej, sygnał do działania dla zespołu ewakuacyjnego może być podany dopiero po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Jeżeli w plutonie wyznaczony jest tylko jeden zespół przeszukujący, strefa śmierci przeszukiwana jest od jednego końca do drugiego. Jeżeli wyznaczone są dwa zespoły przeszukujące, strefa śmierci przeszukiwana jest od środka do zewnątrz. Przeszukanie zawsze rozpoczyna się od odtrącenia na boki 100% broni przeciwnika w całej strefie śmierci, dopiero potem następuje metodyczne przeszukiwanie poszczególnych ciał. Jeżeli zabity leży na brzuchu, przeszukujący unosi tułów za włosy lub hełm tak, aby ubezpieczający mógł sprawdzić czy pod ciałem nie leży granat. W razie niebezpieczeństwa, ubezpieczający krzyczy Granat! i obaj zalegają płasko na ziemi. Jeżeli niebezpieczeństwa nie ma, ubezpieczający podaje sygnał Czysty! i przeszukujący kontynuuje działanie. Po odwróceniu ciała na plecy, przeszukujący systematycznie sprawdza całe umundurowanie od góry do dołu, zbierając wszelkie dokumenty i notatki, nieznane emblematy, stopnie i inne oznaczenia. Przeszukujący zwraca uwagę, w jakim stanie znajduje się umundurowanie, obuwie i zarost przeszukiwanych oraz na wszelkie inne szczegóły mogące dostarczyć informacji o kondycji sił przeciwnika i ich zaawansowaniu w walkach. Aby uniknąć zdublowania czynności, po przeszukaniu każde ciało jest oznaczane; na przykład określonym ułożeniem rąk bądź nóg. Ubezpieczający ubezpiecza przeszukującego klęcząc od strony głowy przeciwnika z wycelowaną w nią bronią i pilnuje, aby przeszukujący nie znalazł się na jego linii celowania.

243 GRANICA DZIAŁANIA Zespół przeszukujący STREFA ŚMIERCI Dowództwo patrolu Zespół przeszukujący POZYCJE GRUPY SZTURMOWEJ PRZED SZTURMEM Zespół obserwacyjny Rys. 19. Działanie zespołów przeszukujących w strefie śmierci. Zespół niszczący może przystąpić do działania nie wcześniej niż po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Niszczenie sprzętu powinno być przeprowadzane za pomocą dublowanych ładunków wybuchowych lub granatów odłamkowych (wyłącznie zaczepnych, jeżeli niszczenie ma miejsce na otwartej przestrzeni). Zdublowanie tych środków ma na celu zwiększenie pewności i skuteczności niszczenia. W przypadku ładunków lontowych czas palenia się ścieżki prochowej powinien wynosić 1 minutę. Po przygotowaniu ładunków zespół niszczący pozostaje przy wyposażeniu przeznaczonym do niszczenia. W razie potrzeby, przed opuszczeniem strefy śmierci przez grupę szturmową mogą one również wykonywać doraźne uzbrojenie terenu. Jeżeli do rejonu zasadzki zbliżają się dodatkowe siły przeciwnika, ubezpieczenia w zależności od zaawansowania działań plutonu w strefie śmierci powstrzymują je tak długo, jak długo mogą się bronić, nie dopuszczając do całkowitego związania się walką. W skrajnej sytuacji dowódca plutonu może wykorzystać grupę wspierającą do dodatkowej osłony zagrożonych elementów patrolu. Odskok Dowódca plutonu podaje poszczególnym elementom sygnały do odskoku z rejonu akcji. Odskok odbywa się w kolejności odwrotnej niż podczas zajmowania pozycji przed akcją: (1) grupa szturmowa, (2) grupa wspierająca, (3) grupa ubezpieczająca. W rejonie akcji żołnierze plutonu poruszają się biegiem. Grupa szturmowa po osiągnięciu pozycji sprzed szturmu kontynuuje odskok do RZ poprzez PR, w którym dowódca grupy sprawdza jej stan osobowy. Może się ona również wycofać do RZ bezpośrednio z obiektu, jeżeli wymaga tego sytuacja.

244 Grupa wspierająca wycofuje się do pozycji sprzed uderzenia ogniowego i zajmuje je w gotowości do udzielenia wsparcia i osłony zespołowi niszczącemu. Po wycofaniu się grupy szturmowej ze strefy śmierci, dowódca plutonu podaje sygnał do wykonania zadania zespołowi niszczącemu. Zespół odpala lonty ładunków wybuchowych bądź odbezpiecza granaty odłamkowe i wraz z dowódcą plutonu wycofuje się do PR. Grupa wspierająca ubezpiecza odskok dowódcy plutonu i zespołu niszczącego, a następnie wycofuje się za nimi. W PR dowódcy kontrolują stany osobowe podległych elementów, po czym elementy kontynuują odskok do RZ. Jeżeli kogokolwiek brakuje, dowódca plutonu bezzwłocznie organizuje powrót do rejonu strefy śmierci, wykorzystując siły znajdujące się w PR oraz informując drogą radiową wszystkie elementy plutonu o sytuacji. Grupa ubezpieczająca, w zależności od wcześniejszych ustaleń, opuszcza swoje pozycje po sygnale dowódcy plutonu podanym drogą radiową lub po eksplozji ładunków wybuchowych. Ubezpieczenia kierują się bezpośrednio do RZ. W przypadku tego elementu wskazane jest wykorzystywanie komunikacji radiowej jako głównego sposobu przekazywania sygnałów, a eksplozji jako sposobu zapasowego. Dzięki temu, w przypadku komplikacji, dowódca plutonu dysponuje możliwością błyskawicznej korekty planu działania ubezpieczeń. Po wycofaniu się do RZ każdy element plutonu pobiera wyposażenie i zajmuje stanowisko w obronie okrężnej RZ wskazane przez dowódcę grupy ubezpieczającej. Czynności wszystkich elementów w RZ obejmują jak najszybsze przygotowanie się do jego opuszczenia oraz sprawdzenie stanu osobowego i ekwipunku przez dowódców poszczególnych szczebli. W przypadku plutonu kontrola opiera się na łańcuchu dowodzenia. Dopóki elementy plutonu nie osiągną gotowości do opuszczenia rejonu działania, ich osłonę stanowi dotychczasowe ubezpieczenie RZ. Po zakończeniu procedur związanych z kontrolą stanu osobowego i wyposażenia pluton opuszcza rejon działania. W pierwszym etapie wycofuje się on w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany. ZASADZKA PUNKTOWA DRUŻYNY Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca drużyny zatrzymuje drużynę i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, drużyna kontynuuje podejście do RZ. Ze względu na małą liczebność, patrol w sile drużyny i mniejszy może pomijać etap rozpoznania planowanego RZ i zajmować ten rejon z marszu, aby uniknąć zbytniego rozdzielania niewielkich sił. W takim przypadku drużyna podchodząc do planowanego RZ zachowuje wzmożone środki ostrożności: stosuje technikę offsetu (patrz Planowanie działań patrolowych), organizuje częstsze postoje orientacyjne, a po zajęciu rejonu rozpoznaje parami jego otoczenie. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca drużyny przedstawia rozpoznającym pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych).

245 Drużyna organizuje rejon ześrodkowania na planie koła o niewielkich rozmiarach. Dzięki niewielkim rozmiarom RZ zapewniony jest bezpośredni kontakt między poszczególnymi żołnierzami patrolu, a on sam jest trudniejszy do wykrycia. Jeżeli planowany RZ odpowiada wymaganiom, dowódca drużyny koryguje rozlokowanie podwładnych, kontroluje załadowanie i zabezpieczenie broni oraz określa każdemu z nich sektor obserwacji i czynności do wykonania: przygotowanie się do dalszego działania lub ubezpieczanie pozostałych członków patrolu. Drużyna przygotowuje się do dalszego działania i ubezpiecza na przemian stanowiskami: co drugi żołnierz poprawia maskowanie i wydziela wyposażenie przewidziane do użycia w akcji, pozostali w tym czasie prowadzą obserwację i nasłuchiwanie w wyznaczonych sektorach. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany rejonu zasadzki, drużyna nie przygotowuje wyposażenia, dopóki dowódca nie potwierdzi rejonu podczas rekonesansu. Rekonesans strefy śmierci Dowódca drużyny wraz z zespołem obserwacyjnym oraz radiotelefonistą (lub innym żołnierzem ubezpieczającym go, jeżeli radiotelefonista nie wchodzi w skład patrolu) wychodzi na rekonesans strefy śmierci. Przed wyjściem dowódca koryguje rozlokowanie żołnierzy pozostających w RZ oraz przedstawia w s z y s t k i m po kolei pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Podczas trwania rekonesansu 100% sił drużyny w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku planowanej strefy śmierci, w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i obiektem, dowódca drużyny ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje strefę śmierci, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego, po czym zespół rozpoczyna obserwację strefy i jej otoczenia. Dowódca drużyny precyzuje granice strefy śmierci, granicę działania oraz pozycje członków patrolu, po czym podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia i wraz z radiotelefonistą wraca do RZ, gdzie przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące planu działania. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza planowany przebieg zasadzki od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem. W przypadku istotnych zmian w planie działania, dowódca przed powrotem do RZ przekazuje je zespołowi obserwacyjnemu. Zajęcie pozycji Drużyna opuszcza RZ całością swoich sił i z całym wyposażeniem, a zbędny w czasie akcji ekwipunek zostawia i maskuje w PR. Po zatrzymaniu drużyny w PR, dowódca rozmieszcza żołnierzy pozostających w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej o niewielkich rozmiarach, nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o sytuacji w rejonie strefy śmierci (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca drużyny ocenia je i koryguje dotychczasowe ustalenia. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, drużyna kontynuuje działanie. Dowódca drużyny rozlokowuje podległych żołnierzy na wysokości PR, na wprost ich stanowisk. Po rozlokowaniu podaje sygnał, po którym drużyna dociera do pozycji i

246 zajmuje stanowiska. Po zajęciu stanowisk dowódca ściąga zespół obserwacyjny i włącza go do składu drużyny. Ze względu na niewielkie rozmiary rejonu zasadzki oraz małą liczebność, patrole w sile drużyny nie wystawiają w y s u n i ę t y c h ubezpieczeń bocznych ani tylnych. Funkcję ubezpieczeń bocznych pełnią w tym przypadku skrajni żołnierze drużyny, a ubezpieczenia tylnego radiotelefonista dowódcy drużyny (jeżeli wchodzi w skład patrolu) lub jeden z żołnierzy zajmujący swoje stanowisko w centrum pozycji drużyny. Przygotowanie do akcji patrolu w sile drużyny obejmuje: Wyznaczenie sektorów ognia każdemu żołnierzowi przez dowódcę drużyny oraz przygotowanie ograniczników sektora ognia przez wszystkich żołnierzy; Rozmieszczenie min działania kierunkowego i ewentualnie innych środków rażenia blokujących podejście do pozycji drużyny ze strefy śmierci (w trakcie akcji mogą być one wykorzystane do rażenia sił przeciwnika w strefie śmierci w ramach ogólnego systemu ognia); Rozmieszczenie min działania kierunkowego i ewentualnie innych środków rażenia na podejściach ewentualnych odwodów przeciwnika do strefy śmierci; Organizację systemu informowania i alarmowania; Zamaskowanie się na stanowiskach; Odbezpieczenie broni przez wszystkich żołnierzy drużyny; Kontrolę gotowości każdego żołnierza przez dowódcę drużyny. Uderzenie ogniowe Skrajny żołnierz drużyny przekazuje informację o zbliżających się siłach przeciwnika. Jeżeli dowódca drużyny uważa, że zasadzka może być z jakichkolwiek u z a s a d n i o n y c h względów nieudana, drużyna przepuszcza przeciwnika. W każdej innej sytuacji drużyna rozpoczyna akcję w sposób wcześniej ustalony i przećwiczony. W przypadku zdemaskowania drużyny przed zainicjowaniem zasadzki, każdy wykryty żołnierz s a m o d z i e l n i e otwiera do przeciwnika ogień, a pozostała część drużyny idzie w jego ślady, wykorzystując wszystkie środki rażenia. W zależności od sytuacji, drużyna w takim wypadku albo kontynuuje działanie, albo zrywa kontakt z przeciwnikiem i wycofuje się. Jeżeli zasadzka odbywa się w ciemnościach bez wykorzystania indywidualnych przyrządów noktowizyjnych, natychmiast po zainicjowaniu uderzenia ogniowego mogą być wystrzelone naboje oświetlające, pozwalające prowadzić skuteczniejszy ostrzał. Wszelkie środki oświetlające wystrzeliwuje się z a pozycje własne, dzięki czemu utrudniają one przeciwnikowi działanie w strefie śmierci, nie oślepiając patrolu. Jeżeli przewidziane jest wykorzystanie w trakcie zasadzki wsparcia artyleryjskiego, dowódca drużyny kieruje ogniem sił wspierających przy pomocy przydzielonego obserwatora ognia artylerii (jest to podstawowa metoda) lub osobiście drogą radiową. Żołnierze drużyny prowadzą ostrzał w wyznaczonych sektorach do określonego momentu (na przykład do wystrzelenia amunicji z podłączonych magazynków) albo określonego sygnału (na przykład dźwięku gwizdka bądź wystrzału z pistoletu sygnałowego w centralny odcinek strefy śmierci). Szturm Po przerwaniu ognia każdy z żołnierzy jak najszybciej zmienia magazynek na pełny (niezależnie czy wyczerpał amunicję czy nie) i obserwuje wyznaczony sektor. W tym czasie dowódca drużyny ocenia sytuację: jeżeli cel uderzenia ogniowego został

247 osiągnięty (przeciwnik został zlikwidowany), podaje sygnał do szturmu; w przeciwnym wypadku do ponownego uderzenia. Niezależnie od oceny sytuacji, każdy żołnierz, który zauważa jakikolwiek ruch w strefie śmierci, s a m o d z i e l n i e otwiera do przeciwnika ogień, co dla całej drużyny jest sygnałem, że ostrzał nie powiódł się. W takim przypadku drużyna powtarza uderzenie ogniowe. Wyjątkiem od powyższej zasady są przypadki, gdy drużyna bierze pod uwagę schwytanie jeńca. Wówczas dowódca drużyny może podać sygnał do szturmu bez względu na sytuację w strefie śmierci. Podobnie jak w przypadku plutonu, działanie takie jest dla patrolu szczególnie ryzykowne, ponieważ grozi niepotrzebnymi stratami i może spowodować niekorzystny rozwój sytuacji. Dowódca patrolu nie powinien się na nie decydować bez wyraźnej konieczności szczególnie w przypadku tak nielicznego patrolu, jakim jest drużyna. Po sygnale do szturmu drużyna opuszcza pozycje i poruszając się skokami w parach, przemieszcza się przez strefę śmierci w kierunku granicy działania. W trakcie szturmu dowódca drużyny porusza się w składzie drużyny. W przypadku jakiegokolwiek zagrożenia ze strony przeciwnika, drużyna kontynuuje szturm zgodnie z zasadami ognia i manewru aż do całkowitej likwidacji przeciwnika. Po przejściu przez strefę śmierci drużyna zajmuje pozycje na granicy działania. Jeżeli w trakcie szturmu prowadzony był ogień, żołnierze zmieniają magazynki na pełne. Po zajęciu stanowisk na granicy działania dowódca drużyny orientuje się czy patrol poniósł straty oraz kontroluje zapas amunicji, w razie potrzeby równomiernie ją rozprowadzając. W przypadku strat wśród obsługujących ważniejsze środki ogniowe, dowódca drużyny natychmiast przydziela je innym żołnierzom. Po zorientowaniu się w sytuacji dowódca zajmuje stanowisko w miejscu, z którego może najlepiej kontrolować działanie drużyny. Ubezpieczenia boczne (skrajni żołnierze drużyny) uczestniczą w szturmie razem z pozostałymi żołnierzami drużyny. Po przejściu przez strefę śmierci i osiągnięciu granicy działania, żołnierze ci, w zależności od SOP drużyny, samodzielnie lub na sygnał dowódcy zajmują stanowiska na obu skrajach strefy śmierci, w odległości kontaktu głosowego z dowódcą drużyny w miejscach umożliwiających prowadzenie jak najlepszej obserwacji dróg podejścia ewentualnych odwodów przeciwnika. Jeżeli zasadzka ma być przeprowadzona bez wchodzenia do strefy śmierci, wtedy po uderzeniu ogniowym w zależności od planu działania albo drużyna wykonuje odskok i wycofuje się, realizując jedynie zasadzkę ogniową, albo do akcji w strefie śmierci przystępuje tylko zespół przeszukujący (pozostałe siły drużyny nie opuszczają wtedy pozycji, ubezpieczając działanie zespołu ze swoich stanowisk). Drugi z powyższych wariantów działania jest mniej korzystny ze względu na zwiększone niebezpieczeństwo zespołu przeszukującego (musi on działać na linii ognia pozostałych żołnierzy drużyny, znajdując się pomiędzy drużyną i ewentualnymi odwodami przeciwnika podchodzącymi spoza strefy śmierci). Wariant ten należy stosować jedynie wtedy, gdy teren uniemożliwia przeprowadzenie przez drużynę pełnego szturmu, a w innych tego typu sytuacjach zasadzkę ogniową. Działanie zespołów Dowódca drużyny podaje sygnał do rozpoczęcia działania zespołowi przeszukującemu i w razie potrzeby innym przewidzianym do użycia. Zespół nawiązuje z dowódcą drużyny kontakt wzrokowy. Jeżeli sytuacja rozwija się zgodnie z planem, dowódca sygnalizuje mu przystąpienie do działania we wcześniej ustalony sposób; w przeciwnym wypadku koryguje ustalenia. Po wykonaniu zadania zespół przeszukujący zajmuje miejsce przy

248 zebranym wyposażeniu, przygotowuje środki do jego niszczenia i sygnalizuje dowódcy drużyny swoją gotowość. W przypadku patrolu liczącego sześciu lub mniej żołnierzy, dowódca drużyny pełni funkcję ubezpieczającego w zespole przeszukującym. Dzięki temu znajduje się on w centralnym miejscu akcji, z którego najlepiej może kontrolować rozwój sytuacji. Kolejność czynności do wykonania w strefie śmierci przez patrol w sile drużyny jest następująca: 1. Odtrącenie broni od rannych i zabitych żołnierzy przeciwnika; 2. Ewakuacja własnych rannych i zabitych ze strefy śmierci oraz udzielenie im pierwszej pomocy; 3. Przeszukanie zabitych żołnierzy przeciwnika; 4. Zebranie i przygotowanie do transportu określonego wyposażenia i dokumentów przeciwnika oraz przejrzenie i zabezpieczenie każdego egzemplarza zabieranej broni; 5. Zebranie i przygotowanie do zniszczenia pozostałego uzbrojenia i ekwipunku przeciwnika. W przypadku strat w grupie szturmowej, sygnał do działania dla zespołu ewakuacyjnego może być podany dopiero po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Jeżeli w drużynie wyznaczony jest tylko jeden zespół przeszukujący, strefa śmierci przeszukiwana jest od jednego końca do drugiego. Jeżeli wyznaczone są dwa zespoły przeszukujące, strefa śmierci przeszukiwana jest od środka do zewnątrz. Przeszukanie zawsze rozpoczyna się od odtrącenia na boki 100% broni przeciwnika w całej strefie śmierci, dopiero potem następuje metodyczne przeszukiwanie poszczególnych ciał (patrz Zasadzka punktowa plutonu). GRANICA DZIAŁANIA Ubezpieczenie Ubezpieczenie Zespół przeszukujący PR POZYCJE PATROLU PRZED SZTURMEM Rys. 20. Działanie zespołu przeszukującego w strefie śmierci. W przypadku otrzymania sygnału od ubezpieczeń o podchodzeniu do strefy śmierci dużych sił przeciwnika, dowódca drużyny bezwzględnie zarządza natychmiastowy odskok. Jeżeli siły przeciwnika zbliżyły się do rejonu zasadzki niepostrzeżenie, ubezpieczenia powstrzymują je tak długo, jak długo mogą się bronić, nie dopuszczając do całkowitego związania się walką, po czym drużyna zrywa kontakt z przeciwnikiem.

249 Odskok Dowódca drużyny podaje sygnały do odskoku z rejonu strefy śmierci poszczególnym elementom. Odskok patrolu w sile drużyny odbywa się w następującej kolejności: (1) żołnierze ubezpieczający granicę działania, (2) ubezpieczenia boczne, (3) zespół przeszukujący. W rejonie akcji żołnierze drużyny poruszają się biegiem. Żołnierze dotychczas ubezpieczający granicę działania wycofują się na pozycje sprzed szturmu. Po opuszczeniu przez nich strefy śmierci dowódca drużyny podaje sygnał do odskoku ubezpieczeniom bocznym. Żołnierze z ubezpieczeń bocznych wycofują się na pozycje sprzed szturmu, a żołnierze z ubezpieczenia granicy działania opuszczają te pozycje i wycofują się do PR, gdzie zakładają wyposażenie i przejmują funkcję ubezpieczenia. Ubezpieczenie PR osłania punkt okrężnie, a w razie potrzeby szczególnie w warunkach ograniczonej widoczności naprowadza ustalonymi sygnałami pozostałych żołnierzy drużyny. W momencie opuszczania strefy śmierci przez ubezpieczenia boczne, dowódca drużyny podaje sygnał zespołowi przeszukującemu do zniszczenia zebranego wyposażenia. Zespół odpala lonty ładunków wybuchowych bądź odbezpiecza granaty odłamkowe i wraz z dowódcą drużyny wycofuje się do PR. Żołnierze z ubezpieczeń bocznych osłaniają odskok dowódcy drużyny i zespołu przeszukującego, po czym wycofują się za nimi. W PR każdy żołnierz pobiera swoje wyposażenie i zajmuje stanowisko w obronie okrężnej, a dowódca drużyny kontroluje jego stan osobowy. Dopóki drużyna nie osiągnie gotowości, jego osłonę stanowi dotychczasowe ubezpieczenie PR. Jeżeli kogokolwiek ze składu drużyny brakuje, dowódca bezzwłocznie organizuje przeszukanie rejonu zasadzki, wykorzystując ubezpieczenie PR bądź cały patrol. Jeżeli stan osobowy się zgadza, drużyna opuszcza rejon działania. W pierwszym etapie wycofuje się w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany. ZASADZKA ZŁOŻONA Najmniejszymi siłami organizującymi zasadzkę złożoną jest pluton. Zasadzkę złożoną przygotowuje się w terenie, który ogranicza możliwość manewru przeciwnika jedynie do dróg, strumieni i tym podobnych szlaków. W ramach organizacji zasadzki złożonej dowódca patrolu wyznacza rejon zasadzki centralnej oraz rejony zasadzek zewnętrznych. Ich przygotowanie i przebieg są analogiczne do zasad organizacji zasadzki punktowej. Zasadzka centralna inicjuje całą zasadzkę złożoną. Jej rolą jest likwidacja sił przeciwnika bądź zadanie im maksymalnych strat. Element patrolu przygotowujący zasadzkę centralną powinien dysponować największą siłą ognia, dlatego też wskazane jest skupienie najsilniejszych środków rażenia w jego rejonie działania. Zasadzki zewnętrzne organizowane są na odcinkach najbardziej prawdopodobnego wycofywania się przeciwnika z rejonu zasadzki centralnej oraz podejścia ewentualnych odwodów. Rolą tych zasadzek jest odcięcie dróg ucieczki sił przeciwnika wycofujących się z rejonu zasadzki centralnej oraz powstrzymanie odwodów. Na szczeblu plutonu każdą z zasadzek zewnętrznych organizuje drużyna, a na szczeblu kompanii i batalionu pluton. Elementy patrolu odpowiedzialne za zasadzki zewnętrzne nie rozpoczynają swojego działania zanim nie zostanie zainicjowana zasadzka centralna. RZ PR ZASADZKA CENTRALNA RZ PR RZ PR ZASADZKA CENTRALNA PR RZ

250 Rys. 21, 22. Przykłady zasadzek złożonych. ZASADZKA DORAŹNA Żołnierz patrolu, który pierwszy zauważył przeciwnika określonym sygnałem alarmuje pozostałych, a następnie obserwuje działanie przeciwnika do chwili podejścia dowódcy patrolu. Po sygnale o wykryciu przeciwnika patrol zatrzymuje się i pozostaje w miejscu w gotowości do otwarcia ognia. Za pomocą ustalonych sygnałów dowódca patrolu wskazuje strefę śmierci. Dotychczasowe ubezpieczenia przednie i tylne rozlokowują się na skrzydłach sił patrolu. W przypadku patrolu w sile drużyny rolę ubezpieczeń bocznych pełnią skrajni żołnierze drużyny (w trakcie akcji biorą oni również udział w ostrzale strefy śmierci). Dalsze działanie sił organizujących zasadzkę doraźną oparte jest na zasadach przeprowadzania zasadzki zamierzonej. ZASADZKA NA POJAZDY OPANCERZONE Celem zasadzki na pojazdy opancerzone jest ich likwidacja lub trwałe unieruchomienie i pozbawienie możliwości prowadzenia ognia. Kompanie i bataliony mogą organizować zasadzki na pojazdy opancerzone bez dodatkowych wzmocnień. Plutony przeprowadzają takie zasadzki z założeniem, że ich celem będzie zniszczenie jednego lub dwóch pojazdów. Jeżeli celem ma być większa ilość pojazdów, pluton musi być wzmocniony dodatkowymi środkami przeciwpancernymi. W przypadku zasadzki na pojazdy opancerzone patrol dzieli się na grupę ogniową, grupę wspierającą oraz grupę ubezpieczającą. Grupę ogniową stanowią środki przeciwpancerne. Pozostałe środki rażenia są uzupełnieniem ogólnego systemu ognia, tworząc grupy wspierającą i ubezpieczającą. Broń przeciwpancerna rozmieszczana jest tak, aby jak najlepiej wykorzystane były jej możliwości rażenia. W zależności od warunków terenowych jest ona rozlokowana z tyłu, na skrzydłach lub w środku sił patrolu. Zasadzka na pojazdy opancerzone organizowana jest w terenie, który ogranicza możliwość manewru przeciwnika jedynie do określonej drogi bądź innego szlaku komunikacyjnego. Ze względu na możliwości manewrowe pojazdów, elementy zasadzki powinny być rozmieszczone tak, aby od strefy śmierci oddzielały je naturalne przeszkody. Wszystkie elementy powinny być również przygotowane na możliwość spieszenia sił przeciwnika i próbę ich oddziaływania na siły patrolu po spieszeniu. Wskazane jest, aby elementy patrolu otwierały ogień dopiero po zatrzymaniu przeciwnika w strefie śmierci, musi więc zostać opracowany odpowiedni do warunków terenowych

251 sposób zatrzymania pojazdów. Wymóg ten podyktowany jest stosunkowo niską szybkostrzelnością środków przeciwpancernych i brakiem możliwości błyskawicznego korygowania ognia, jeżeli cel nie zostanie trafiony po pierwszym strzale. Grupa ogniowa w miarę możliwości powinna w pierwszej kolejności zniszczyć pierwszy i ostatni pojazd przeciwnika. Ze względu na duże możliwości przeciwdziałania ze strony przeciwnika, zasadzka na pojazdy opancerzone opiera się na gwałtownym, lecz krótkotrwałym uderzeniu ogniowym i szybkim odskoku. W jej przypadku żaden z elementów patrolu nie wchodzi do strefy śmierci. ZASADZKA GURKÓW Zasadzka Gurków 6 to specyficzna, niestandardowa forma zasadzki, której jako jedynej zasadzki wojskowej podstawowym celem jest schwytanie jeńca. Zasadzka ta wprowadzona została przez patrole Gurków walczących w pododdziałach brytyjskich na Malajach i Borneo w latach sześćdziesiątych. Polega ona na gwałtownym uderzeniu trzech członków patrolu na siły przeciwnika poruszające się rzędem. Liczebność tych sił nie odgrywa przy tym większego znaczenia. Do przeprowadzenia zasadzki Gurków organizowany jest patrol liczący w zależności od doświadczenia od 5 do 7 żołnierzy. Trzech żołnierzy patrolu stanowi zespół obezwładniający, pozostali działają jako zespoły obserwacyjne. Doświadczony patrol może składać się z dwóch obezwładniających oraz dwóch obserwatorów. Zasadzka Gurków wymaga terenu, który wymusza na siłach przeciwnika poruszanie się rzędem oraz zapewnia zespołowi obezwładniającemu dobre ukrycie z obu stron szlaku. Obserwatorzy zajmują stanowiska na skrzydłach w miejscach zapewniających im ukrycie, możliwość obserwacji szlaku oraz osłonę przed ogniem zespołu obezwładniającego. Stanowiska te muszą również zapewniać warunki do przekazania zespołowi obezwładniającemu informacji o przeciwniku (jako minimum: przybliżoną liczebność, szybkość poruszania się i stan gotowości) z odpowiednim wyprzedzeniem. Po podejściu przeciwnika, zespół obezwładniający wyczekuje na środek jego ugrupowania, po czym wykonuje jednoczesne uderzenie: żołnierz środkowy ogłusza przeciwnika znajdującego się w tym momencie bezpośrednio przed nim, a skrajni otwierają ogień wzdłuż szlaku. Nie przerywając prowadzenia ognia skrajni żołnierze zajmują miejsca na środku szlaku i kontynuują ostrzał, klęcząc plecami do siebie. W tym czasie środkowy odrzuca broń jeńca i podaje sygnał do odskoku. Skrajni chwytają jeńca z obu stron za wyposażenie lub umundurowanie i ciągnąc go po ziemi wykonują odskok w kierunku punktu zbiórki (PZ). Żołnierz środkowy rzuca w obie strony szlaku granaty ręczne i/lub dymne, po czym dołącza do zespołu i ubezpiecza odskok. W momencie eksplozji granatów zespoły obserwacyjne mogą spotęgować straty i dezorientację w siłach przeciwnika, również obrzucając je swoimi granatami bezpośrednio przed odskokiem do PZ. Obserwatorzy nie wykorzystują indywidualnej

252 broni strzeleckiej, aby nie zdemaskować swojej obecności. Cały patrol zbiera się w PZ i wycofuje z rejonu działania. Ze względu na swoją specyfikę, zasadzka Gurków bezwzględnie wymaga doboru odpowiedniego terenu, dogłębnego i wielowariantowego treningu działania oraz żelaznej konsekwencji, zdecydowania i szybkości w działaniu. Zasadzkę tę należy przeprowadzać w warunkach ograniczonej widoczności. Czas trwania zasadzki Gurków od uderzenia do odskoku nie powinien przekroczyć sekund. Zespół obserwacyjny (1) Uderzenie środkowego na człowieka bezpośrednio przed nim oraz ogień skrajnych wzdłuż ugrupowania przeciwnika. (3) Siły przeciwnika (2) Wyciągnięcie jeńca z rejonu zasadzki przez skrajnych oraz osłona ich odskoku przez środkowego za pomocą granatów. (2) (1) Zespół obezwładniający (3) PUNKT ZBIÓRKI (PZ) (3) (3) Atak zespołów obserwacyjnych za pomocą granatów oraz wycofanie się wszystkich elementów patrolu do punktu zbiórki (PZ). Zespół obserwacyjny Rys. 23. Zasadzka Gurków. RAJD Rajd, zwany również napadem, jest specyficzną formą tradycyjnego ataku. Polega na uderzeniu na nieporuszający się obiekt lub siły na terenie kontrolowanym przez przeciwnika, zakończonym planowym wycofaniem się. Celem rajdu może być: Zniszczenie określonych sił przeciwnika lub zadanie im strat; Zniszczenie określonego wyposażenia lub instalacji; Wyparcie sił przeciwnika z obiektu działania; Schwytanie lub oswobodzenie określonych osób. Podstawą powodzenia rajdu jest zaskoczenie przeciwnika, skoordynowany ogień wszystkich środków rażenia, gwałtowne i konsekwentne przeprowadzenie akcji oraz kontrolowany odskok. Istotą rajdu jest możliwość skutecznego oddziaływania niewielkich sił nawet na kilkakrotnie większe. Rajdy zwykle przeprowadzane są przez plutony i

253 kompanie. Drużyny, ze względu na niewielkie możliwości działania, mogą je przeprowadzać samodzielnie jedynie w sprzyjających warunkach. Rajdy są podstawowym i uniwersalnym narzędziem walki opartej na charakterystycznej dla współczesnych wojen i konfliktów koncepcji precyzyjnych uderzeń niewielkich sił lądowych. Mogą być z powodzeniem stosowane na wszystkich poziomach działań bojowych: od taktycznego po strategiczny. Każdy rajd, podobnie jak zasadzka, oprócz wymiernych efektów uderzenia ma również duże znaczenie w walce psychologicznej, potęgując stres, obawę i niepewność przeciwnika. Rajdy zmuszają go także do podejmowania wzmożonych działań asekuracyjnych i angażowania większych sił w rejonach nie objętych bezpośrednimi walkami. Niniejszy rozdział dotyczy jedynie rajdów stosowanych w działaniach patrolowych. W przypadku tych działań pojęcie rajd odnosi się do akcji patroli pieszych bądź zmotoryzowanych na lądzie i nie dotyczy rajdów powietrznych, powietrznoszturmowych i im podobnych 7. ELEMENTY REJONU RAJDU W celu zapewnienia sprawności działania patrolu w rejonie operacji, wyznacza się w nim następujące elementy koordynacyjne: (1) rejon ześrodkowania, (2) punkt rozwinięcia oraz (3) granicę działania. Rejon ześrodkowania Rejon ześrodkowania (RZ) to miejsce w rejonie operacji, w którym patrol ześrodkowuje swoje siły przed akcją w celu przygotowania się do działania oraz po akcji, aby dokonać kontroli i reorganizacji przed jego opuszczeniem. Powinien zapewniać ukrycie i warunki do krótkotrwałej obrony oraz znajdować się z dala od skupisk ludzi, naturalnych szlaków i linii komunikacyjnych. Powinien również być łatwy do zlokalizowania w terenie oraz znajdować się poza zasięgiem obserwacji, słuchu i ognia broni ręcznej z obiektu działania w takiej od niego odległości, która nie utrudni podejścia patrolu do tego obiektu. RZ jest przez dowódcę patrolu ustalany w s t ę p n i e na etapie planowania operacji, a następnie potwierdzany lub zmieniany podczas operacji. W trakcie akcji RZ jest ubezpieczany okrężnie przez element grupy ubezpieczającej. W przypadku patrolu nielicznego, RZ ubezpieczany jest jedynie na godzinie 0600 i 1200 względem kierunku podejścia do obiektu działania. Patrol liczący 10 lub mniej ludzi na czas akcji nie pozostawia w RZ żadnych ubezpieczeń (opuszcza rejon całością swoich sił po dokonaniu ostatecznych przygotowań do działania). Punkt rozwinięcia W przypadku rajdu, punkt rozwinięcia (PR) to miejsce pomiędzy rejonem ześrodkowania (RZ) i obiektem działania, w którym elementy patrolu rozdzielają się i wychodzą na swoje pozycje. PR ustalany jest podczas rekonesansu dowódcy patrolu bezpośrednio przed akcją. Powinien znajdować się poza zasięgiem obserwacji z obiektu działania. Granica działania W przypadku rajdu, granica działania to określony przez dowódcę patrolu odcinek wewnątrz lub na zewnątrz obiektu działania, na którego wysokość prowadzi szturm grupa szturmowa. Granica działania wyznaczana jest w celu zapewnienia kontroli i koordynacji szturmu oraz pełnego odizolowania i ubezpieczenia rejonu akcji po jej zainicjowaniu. Musi być łatwa do zidentyfikowania w terenie.

254 ORGANIZACJA PATROLU DO RAJDU DOWÓDZTWO PATROLU Grupa ubezpieczająca Grupa szturmowa Grupa wspierająca ubezpieczenie dróg zespół obserwacyjny środki o największej ubezpieczenie rejonu ześrodkowania zespół torujący zespół przeszukujący zespół obezwładniający zespół ewakuacyjny zespół niszczący Dowództwo patrolu Dowództwo patrolu kontroluje i koordynuje całość działań patrolu i jego poszczególnych elementów. Składa się zwykle z dowódcy patrolu, jego radiotelefonisty, zastępcy (pomocnika) dowódcy patrolu, sanitariusza lub personelu medycznego oraz innych specjalistów etatowych lub przydzielonych na czas operacji. W przypadku rajdu, dowódca patrolu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym znajdują się przy grupie szturmowej, a jego zastępca (pomocnik) przy grupie wspierającej. Zasadą jest, że niezależnie od wielkości patrolu radiotelefonista zawsze znajduje się przy dowódcy patrolu.

255 Grupa ubezpieczająca Grupa ubezpieczająca osłania grupy szturmową i wspierającą w trakcie zajmowania pozycji, przeprowadzania akcji oraz wycofywania się z obiektu działania. Jej zadaniem jest odizolowanie przeciwnika znajdującego się w obiekcie działania niedopuszczanie jakichkolwiek odwodów oraz uniemożliwienie mu wydostania się z obiektu. Grupa ubezpieczająca dzieli się na ubezpieczenie dróg podejścia do obiektu działania oraz ubezpieczenie rejonu ześrodkowania (RZ). Grupa wspierająca Grupa wspierająca stanowi podstawę ognia i bezpośrednią osłonę grupy szturmowej. W jej skład wchodzą najsilniejsze środki rażenia zarówno organiczne, jak i przydzielone. Najczęściej funkcjonuje jako element przyporządkowany do grupy szturmowej, ale może też pełnić rolę odwodu dowódcy patrolu na wypadek kontaktu ubezpieczeń z dodatkowymi siłami przeciwnika. Zwykle grupą wspierającą dowodzi zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu. Grupa szturmowa Grupa szturmowa przeprowadza bezpośrednie uderzenie na przeciwnika i wykonuje szczegółowe zadania w obiekcie działania. Do wykonania tych zadań dzieli się na specjalistyczne zespoły. W zależności od potrzeb dowódca patrolu może zwiększyć ilość zespołów jednego rodzaju bądź jeden zespół obarczyć dwiema niekolidującymi ze sobą funkcjami; Zespół obserwacyjny Zespół obserwacyjny jest źródłem informacji o ewentualnych zmianach sytuacji przed rozpoczęciem bezpośredniej akcji. Obserwuje obiekt działania od rozpoczęcia rekonesansu dowódcy patrolu do przystąpienia do akcji grupy szturmowej. Składa się z obserwatora oraz ubezpieczającego, zwróconego w kierunku punktu rozwinięcia (PR). Zespół torujący Zespół torujący wykonuje przejście w ewentualnych przeszkodach na kierunku działania grupy szturmowej. Składa się co najmniej z dwóch żołnierzy. Zespół przeszukujący Zespół przeszukujący przeszukuje obiekt działania, sprawdzając czy osiągnięty został cel rajdu. Składa się z 2-3 żołnierzy. Zespół niszczący Zespół niszczący niszczy sprzęt, pojazdy, broń i inne wyposażenie przeciwnika. Składa się z 2-3 żołnierzy. Zespół ewakuacyjny Zespół ewakuacyjny ewakuuje z rejonu akcji do wyznaczonego miejsca (zwykle do RZ) rannych i zabitych z sił patrolu. Po ewakuacji udziela rannym pierwszej pomocy medycznej i przygotowuje ich do transportu do wojsk własnych. Składa się co najmniej z dwóch żołnierzy. Zespół obezwładniający Zespół obezwładniający obezwładnia i eskortuje ewentualnych jeńców ze strefy śmierci do wyznaczonego miejsca (zwykle PR lub RZ), działając zgodnie z zasadami postępowania z jeńcami (patrz Planowanie działań patrolowych) oraz poleceniami dowódcy patrolu. Składa się z 2-3 żołnierzy.

256 Podstawowym wymogiem bezpieczeństwa i powodzenia akcji patrolu jest ścisłe współdziałanie grupy wspierającej ze szturmową. Wsparcie musi po rozpoczęciu ostrzału zapewnić grupie szturmowej na tyle silny i celny ogień, aby zneutralizować ewentualny opór przeciwnika w obiekcie w jak najkrótszym czasie. Współdziałanie obu grup polega na odpowiednim przenoszeniu ognia przez grupę wspierającą na kolejne odcinki obiektu w miarę przesuwania się ataku grupy szturmowej. ETAPY RAJDU PLUTONU I KOMPANII Działanie patrolu w rejonie operacji obejmuje siedem zasadniczych etapów: (1) organizację rejonu ześrodkowania, (2) rekonesans obiektu działania, (3) zajęcie pozycji, (4) podejście do obiektu działania, (5) szturm, (6) działanie zespołów oraz (7) odskok. RAJD PLUTONU Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca plutonu zatrzymuje pluton i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami drużyn, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem RZ (po 2 żołnierzy z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze dwóch drużyn lub po 1 żołnierzu z każdej drużyny w przypadku plutonu o strukturze trzech drużyn) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie rejonu ześrodkowania. Przed wyjściem przedstawia swemu pomocnikowi pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji RZ dowódca plutonu organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie RZ może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców drużyn wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców drużyn i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca plutonu przedstawia dowódcom drużyn pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca plutonu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 0900, 1200 i 0300 (dotyczy plutonu o strukturze dwóch drużyn) lub na godzinie 0600, 1000 i 0200 (dotyczy plutonu o strukturze trzech drużyn). Doświadczone patrole mogą ograniczyć ubezpieczenie do d w ó c h żołnierzy: odpowiednio na godzinie 0600 i Po rozstawieniu ubezpieczeń dowódcy wracają do sił głównych plutonu, doprowadzają pluton do RZ i rozlokowują zgodnie z ustalonym porządkiem. Dowódca plutonu może dodatkowo pozostawić jednego z dowódców drużyn w RZ na godzinie Po dojściu plutonu do RZ pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w nim poszczególne drużyny. Pluton rozlokowuje się na pozycjach w RZ parami, w ugrupowaniu do obrony okrężnej na planie koła lub trójkąta. Po wstępnym zajęciu pozycji, dowódca plutonu koryguje rozlokowanie drużyn i określa im pasy obserwacji. Dowódcy drużyn określają podwładnym sektory obserwacji oraz kontrolują załadowanie i zabezpieczenie broni. Po skorygowaniu pozycji żołnierze na przemian w parach przygotowują się do dalszego działania: poprawiają maskowanie indywidualne i wydzielają wyposażenie przewidziane do użycia w akcji. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany RZ, pluton nie przygotowuje wyposażenia, dopóki dowódca nie potwierdzi lokalizacji obiektu podczas rekonesansu.

257 Po rozlokowaniu podwładnych, dowódcy drużyn stawiają się na stanowisku dowódcy plutonu. Dowódca określa czas gotowości do rekonesansu oraz miejsce złożenia niezabieranego na akcję ekwipunku poszczególnych elementów. O określonym czasie dowódca plutonu sprawdza stan gotowości elementu wychodzącego na rekonesans. Jeżeli nie ma zastrzeżeń, przedstawia swemu pomocnikowi plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem oraz w razie potrzeby uściśla instrukcje dotyczące działalności sił głównych plutonu podczas rekonesansu. Rekonesans obiektu działania Dowódca plutonu wraz z dowódcami poszczególnych grup i zespołem obserwacyjnym wychodzi na rekonesans obiektu działania. Podczas trwania rekonesansu 100% sił plutonu w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku obiektu działania, w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i obiektem dowódca plutonu ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje obiekt działania, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego. Zespół obserwacyjny od razu przystępuje do obserwacji obiektu działania i jego otoczenia. Dowódca plutonu wraz z dowódcami grup weryfikuje posiadane informacje o obiekcie, ustala pozycje poszczególnych elementów i głównych środków ogniowych oraz wyznacza granicę działania. Jeżeli pluton nie dysponuje odpowiednio długim czasem na wykonanie zadania, dowódca może wyjść na rekonesans od razu z ubezpieczeniami dróg podejścia do obiektu, które w takim przypadku do czasu potwierdzenia lokalizacji obiektu pozostają w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. W takiej sytuacji, ubezpieczenia zajmują swoje stanowiska samodzielnie po potwierdzeniu lokalizacji obiektu przez dowódcę plutonu i w oparciu o jego instrukcje. Dowódca plutonu podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia, a następnie wraz z podległymi dowódcami wraca do RZ i przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące organizacji akcji. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza jej planowany przebieg od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem. W przypadku istotnych zmian w planie działania, dowódca przed powrotem do RZ przekazuje je zespołowi obserwacyjnemu. Zajęcie pozycji Poszczególne elementy plutonu zajmują swoje pozycje w następującej kolejności: (1) grupa ubezpieczająca, (2) grupa wspierająca, (3) grupa szturmowa. Zajęcie pozycji przez każdą z grup odbywa się w maksymalnej ciszy i w sposób zapewniający jak najlepsze maskowanie. Końcowe odcinki dróg podejścia do swoich pozycji grupy pokonują czołgając się. W zależności od terenu i sytuacji, ubezpieczenia mogą dotrzeć do swoich pozycji przez PR lub bezpośrednio z RZ. Grupy wspierająca i szturmowa wychodzą na pozycje dopiero po zajęciu stanowisk i osiągnięciu gotowości przez ubezpieczenia. Dopuszczalna jest sytuacja, w której obie te grupy opuszczają RZ razem i oczekują na gotowość ubezpieczeń w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. Dowódca plutonu opuszcza RZ z grupami wspierającą i szturmową oraz niezbędnym personelem specjalistycznym. Dowódcy grup zatrzymują grupy w PR, a dowódca plutonu

258 nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o sytuacji w obiekcie działania (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca ocenia je i koryguje dotychczasowe ustalenia. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, podaje dowódcy grupy wspierającej sygnał do zajęcia pozycji. W czasie, gdy grupa wspierająca zajmuje pozycje, dowódca grupy szturmowej rozlokowuje podległych żołnierzy parami na wysokości PR, na wprost stanowisk grupy. Dowódca plutonu podaje dowódcy grupy sygnał, po którym cała grupa dociera do swoich pozycji i zajmuje stanowiska. Po zajęciu pozycji przez grupę szturmową zespół obserwacyjny zajmuje stanowisko w PR i ubezpiecza rejon akcji od tyłu. Ubezpieczenie

259 Rys. 24. Patrol na pozycjach w rejonie obiektu działania. Podejście do obiektu działania Dowódca plutonu podaje grupie szturmowej sygnał do podejścia do obiektu. Grupa porusza się parami w kierunku obiektu w sposób zapewniający maksymalne maskowanie

260 działania; z reguły czołgając się. Dowódca plutonu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym porusza się za grupą szturmową w odległości zapewniającej mu kontrolę jej działania. Jeżeli podejście grupy szturmowej pozostaje nie wykryte przez przeciwnika, dociera ona możliwie jak najbliżej obiektu, a w przypadku wykrycia automatycznie rozpoczyna kolejny etap działania (patrz Szturm). Jeżeli na drodze podejścia do obiektu znajdują się przeszkody, grupa zalega w gotowości do otwarcia ognia, a do działania przystępuje zespół torujący. Działanie grupy szturmowej jest bezpośrednio ubezpieczane przez grupę wspierającą. W przypadku wykrycia grupy szturmowej przez przeciwnika, wsparcie rozpoczyna gwałtowny ostrzał obiektu i osłania swoim ogniem dalsze działanie grupy szturmowej. Działanie grupy szturmowej nie jest poprzedzane tak zwanym atakiem pozorowanym. Istotą działania sił przeprowadzających rajd jest c a ł k o w i t e zaskoczenie przeciwnika, a ponieważ rajdy są operacjami przeciwko stosunkowo niewielkim siłom znajdującym się w niewielkich obiektach (rejonach), każdy atak pozorowany niezależnie od kierunku zakończy się postawieniem w stan pełnej gotowości w s z y s t k i c h sił przeciwnika w całym rejonie działania. W ten sposób naruszany jest jeden z fundamentów powodzenia, jakim jest zaskoczenie, a grupa szturmowa staje oko w oko z zaalarmowanym i przygotowanym do działania przeciwnikiem. Szturm Po ustalonym sygnale grupa szturmowa otwiera gwałtowny ogień i wchodzi na obiekt działania. W sytuacji optymalnej grupa szturmowa wchodzi na obiekt nie wykryta i dopiero tam otwiera ogień, po czym kontynuuje szturm pod osłoną grupy wspierającej. Niezależnie jednak od momentu rozpoczęcia szturmu, z chwilą otwarcia ognia przez grupę szturmową grupa wspierająca natychmiast rozpoczyna ostrzał, niszcząc w pierwszej kolejności główne środki ogniowe przeciwnika. Grupa szturmowa porusza się skokami w parach w kierunku granicy działania. W trakcie szturmu wszystkie pary działają zgodnie z zasadami ognia i manewru. Optymalnym wariantem działania grupy szturmowej w obiekcie jest atak płytkim klinem. Dowódca plutonu wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym porusza się za grupą szturmową w odległości zapewniającej kontrolę jej działania. Grupa wspierająca, w miarę przesuwania się szturmu do przodu, przenosi swój ogień na dalsze rejony obiektu. W przypadku nasilenia się obrony przeciwnika, wsparcie skupia ogień na głównych punktach oporu, a grupa szturmowa bezwzględnie je likwiduje stosując ogień i manewr. Po likwidacji przeciwnika grupa szturmowa dociera do granicy działania i zajmuje na niej pozycje. Każdy z żołnierzy zmienia magazynek na pełny. Po zajęciu przez grupę szturmową stanowisk na granicy działania dowódca grupy orientuje się czy grupa poniosła straty oraz kontroluje zapas amunicji, w razie potrzeby równomiernie ją rozprowadzając. W przypadku strat wśród obsługujących ważniejsze środki ogniowe, dowódca grupy natychmiast przydziela je innym żołnierzom. Informacje o stratach i stanie amunicji przekazuje jak najszybciej dowódcy plutonu. Jeżeli sytuacja w obiekcie jest całkowicie opanowana, po reorganizacji grupy szturmowej na granicy działania grupa wspierająca może zostać przez dowódcę patrolu przegrupowana na nowe pozycje w celu ubezpieczenia kierunku największego zagrożenia ze strony ewentualnych odwodów przeciwnika. GRANICA DZIAŁANIA

261 Rys. 25. Działanie grupy szturmowej i wspierającej w czasie szturmu.

262 Działanie zespołów Dowódca plutonu podaje sygnał do rozpoczęcia działania zespołom przeszukującym, a następnie kolejnym przewidzianym do użycia. Każdy zespół nawiązuje z dowódcą plutonu kontakt wzrokowy. Jeżeli sytuacja rozwija się zgodnie z planem, dowódca sygnalizuje zespołowi przystąpienie do działania we wcześniej ustalony sposób; w przeciwnym wypadku koryguje ustalenia. Po wykonaniu zadania każdy zespół sygnalizuje dowódcy plutonu zakończenie działania i zajmuje dotychczasowe stanowisko na granicy działania. Kolejność czynności do wykonania w obiekcie działania jest następująca: 1. Odtrącenie broni od rannych i zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące oraz rozbrojenie i odstawienie ewentualnych jeńców z rejonu akcji przez zespoły obezwładniające. 2. Ewakuacja własnych rannych i zabitych poza rejon akcji oraz udzielenie rannym pierwszej pomocy przez zespoły ewakuacyjne. 3. Przeszukanie zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące. 4. Zebranie i przygotowanie do transportu określonych osób, wyposażenia bądź dokumentów przeciwnika oraz przejrzenie i zabezpieczenie każdego egzemplarza zabieranej broni przez zespoły przeszukujące. 5. Zebranie i przygotowanie do zniszczenia ważniejszego uzbrojenia i ekwipunku przeciwnika przez zespoły przeszukujące i zespoły niszczące. Jeżeli w plutonie wyznaczony jest tylko jeden zespół przeszukujący, obiekt działania przeszukiwany jest od granicy działania do początku obiektu. Jeżeli wyznaczone są dwa zespoły przeszukujące, każdy z nich przeszukuje określoną połowę obiektu od granicy działania do początku. W przypadku większej ilości zespołów przeszukujących, każdy z nich przeszukuje wcześniej określony przez dowódcę plutonu odcinek obiektu. Przeszukanie zawsze rozpoczyna się od odtrącenia na boki 100% broni przeciwnika w całym obiekcie działania, dopiero potem następuje metodyczne przeszukiwanie poszczególnych ciał (patrz Zasadzka punktowa plutonu). W przypadku strat w grupie szturmowej, sygnał do działania dla zespołu ewakuacyjnego może być podany dopiero po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Zespoły niszczące mogą przystąpić do działania nie wcześniej niż po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Niszczenie sprzętu powinno być przeprowadzane za pomocą dublowanych ładunków wybuchowych lub granatów odłamkowych (wyłącznie zaczepnych, jeżeli niszczenie ma miejsce na otwartej przestrzeni). Zdublowanie tych środków ma na celu zwiększenie pewności i skuteczności niszczenia. W przypadku ładunków lontowych czas palenia się ścieżki prochowej powinien wynosić 1 minutę. Po przygotowaniu ładunków zespoły niszczące pozostają przy wyposażeniu przeznaczonym do niszczenia. W razie potrzeby, przed opuszczeniem obiektu przez pluton mogą one również wykonywać doraźne uzbrojenie terenu. Jeżeli do obiektu działania zbliżają się dodatkowe siły przeciwnika, ubezpieczenia w zależności od zaawansowania działań plutonu w obiekcie powstrzymują je tak długo, jak długo mogą się bronić, nie dopuszczając do całkowitego związania się walką. W takiej sytuacji dowódca plutonu wykorzystuje grupę wspierającą do osłony zagrożonego kierunku. Odskok Dowódca plutonu podaje sygnały do odskoku z obiektu działania poszczególnym elementom. Odskok odbywa się w kolejności odwrotnej niż podczas zajmowania

263 pozycji przed akcją: (1) grupa szturmowa, (2) grupa wspierająca, (3) grupa ubezpieczająca. W rejonie akcji żołnierze plutonu poruszają się biegiem. Grupa szturmowa po osiągnięciu pozycji sprzed szturmu kontynuuje odskok do RZ poprzez PR, w którym dowódca grupy sprawdza jej stan osobowy. Może się ona również wycofać do RZ bezpośrednio z obiektu, jeżeli wymaga tego sytuacja. Grupa wspierająca wycofuje się do pozycji sprzed szturmu i zajmuje je w gotowości do udzielenia wsparcia i osłony zespołom niszczącym. Po wycofaniu się grupy szturmowej z obiektu, dowódca plutonu podaje sygnał do wykonania zadania zespołom niszczącym. Zespoły odpalają lonty ładunków wybuchowych bądź odbezpieczają granaty odłamkowe i wraz z dowódcą plutonu wycofują się do PR. Grupa wspierająca ubezpiecza odskok dowódcy plutonu i zespołów niszczących, po czym wycofuje się za nimi. W PR dowódcy kontrolują stany osobowe podległych elementów, po czym kontynuują odskok do RZ. Jeżeli kogokolwiek brakuje, dowódca plutonu bezzwłocznie organizuje powrót do obiektu działania, wykorzystując siły znajdujące się w PR oraz informując drogą radiową wszystkie elementy plutonu o sytuacji. Grupa ubezpieczająca, w zależności od wcześniejszych ustaleń, opuszcza swoje pozycje po sygnale dowódcy plutonu podanym drogą radiową lub po eksplozji ładunków wybuchowych. Ubezpieczenia kierują się bezpośrednio do RZ. W przypadku tego elementu wskazane jest wykorzystywanie komunikacji radiowej jako głównego sposobu przekazywania sygnałów, a eksplozji jako sposobu zapasowego. Dzięki temu, w przypadku komplikacji, dowódca plutonu dysponuje możliwością błyskawicznej korekty planu działania ubezpieczeń. Jeżeli przewidziane jest wykorzystanie w trakcie rajdu wsparcia artyleryjskiego bądź powietrznego, dowódca plutonu po wycofaniu się do PR i sprawdzeniu stanów osobowych wzywa ogień sił wspierających przy pomocy przydzielonego obserwatora ognia artylerii (lub innego specjalisty) albo osobiście drogą radiową. Ostrzał artyleryjski lub powietrzny obiektu działania po przeprowadzeniu akcji jest powszechnie stosowaną metodą osłony sił przeprowadzających rajd oraz potęgującą straty i zniszczenia w obiekcie. Po wycofaniu się do RZ każdy element plutonu pobiera wyposażenie i zajmuje stanowisko w obronie okrężnej RZ wskazane przez dowódcę grupy ubezpieczającej. Czynności wszystkich elementów w RZ obejmują jak najszybsze przygotowanie się do jego opuszczenia oraz sprawdzenie stanu osobowego i ekwipunku przez dowódców poszczególnych szczebli. W przypadku plutonu kontrola opiera się na łańcuchu dowodzenia. Dopóki elementy plutonu nie osiągną gotowości do opuszczenia rejonu działania, ich osłonę stanowi dotychczasowe ubezpieczenie RZ. Po zakończeniu procedur związanych z kontrolą stanu osobowego i wyposażenia pluton opuszcza rejon działania. Jeżeli po akcji nie jest on podejmowany przez środki transportu bezpośrednio z obiektu działania, w pierwszym etapie wycofuje się w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany. RAJD KOMPANII

264 Organizacja rejonu ześrodkowania metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu ześrodkowania (RZ) dowódca kompanii zatrzymuje kompanię i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami plutonów, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem RZ (po 2 żołnierzy z każdego plutonu) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie rejonu ześrodkowania. Przed wyjściem przedstawia swemu zastępcy pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji RZ dowódca kompanii organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie RZ może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców plutonów wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców plutonów i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca kompanii przedstawia dowódcom plutonów pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca kompanii przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 1000 i Po rozstawieniu ubezpieczeń dowódcy wracają do sił głównych kompanii, doprowadzają kompanię do RZ i rozlokowują zgodnie z ustalonym porządkiem. Dowódca kompanii może dodatkowo pozostawić jednego z dowódców plutonów w RZ na godzinie Po dojściu kompanii do RZ pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w nim poszczególne plutony. Kompania rozlokowuje się na pozycjach w RZ parami, w ugrupowaniu do obrony okrężnej na planie koła lub trójkąta. Po wstępnym zajęciu pozycji dowódca kompanii koryguje rozlokowanie plutonów i określa im pasy obserwacji. Dowódcy plutonów korygują rozlokowanie podległych drużyn i określają im pasy obserwacji Dowódcy drużyn określają podwładnym sektory obserwacji oraz kontrolują załadowanie i zabezpieczenie broni. Po skorygowaniu pozycji żołnierze na przemian w parach przygotowują się do dalszego działania: poprawiają maskowanie indywidualne i wydzielają wyposażenie przewidziane do użycia w akcji. Jeżeli istnieje duże prawdopodobieństwo zmiany RZ, kompania nie przygotowuje wyposażenia, dopóki dowódca nie potwierdzi lokalizacji obiektu podczas rekonesansu. Po rozlokowaniu podwładnych, dowódcy plutonów stawiają się na stanowisku dowódcy kompanii. Dowódca kompanii określa czas gotowości do rekonesansu oraz miejsce złożenia nie zabieranego na akcję ekwipunku poszczególnych elementów. O określonym czasie dowódca sprawdza stan gotowości elementu wychodzącego na rekonesans. Jeżeli nie ma zastrzeżeń, przedstawia swemu zastępcy plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem oraz w razie potrzeby uściśla instrukcje dotyczące działalności sił głównych kompanii podczas rekonesansu. Rekonesans obiektu działania Dowódca kompanii wraz z dowódcami poszczególnych grup i zespołem obserwacyjnym wychodzi na rekonesans obiektu działania. Podczas trwania rekonesansu 100% sił kompanii w RZ pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Poruszając się w kierunku obiektu działania, w dogodnym miejscu pomiędzy RZ i obiektem, dowódca kompanii ustala punkt rozwinięcia (PR) i organizuje w nim postój orientacyjny. Po zakończeniu nasłuchiwania i obserwacji dowódca lokalizuje

265 obiekt działania, a następnie wyznacza stanowisko dla zespołu obserwacyjnego. Zespół obserwacyjny od razu przystępuje do obserwacji obiektu i jego otoczenia. Dowódca kompanii wraz z dowódcami grup weryfikuje posiadane informacje o obiekcie, ustala pozycje poszczególnych elementów i głównych środków ogniowych oraz wyznacza granicę działania. Jeżeli kompania nie dysponuje odpowiednio długim czasem na wykonanie zadania, dowódca może wyjść na rekonesans od razu z ubezpieczeniami dróg podejścia do obiektu, które w takim przypadku do czasu potwierdzenia lokalizacji obiektu pozostają w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. W tej sytuacji, ubezpieczenia zajmują swoje stanowiska samodzielnie po potwierdzeniu lokalizacji obiektu przez dowódcę kompanii i w oparciu o jego instrukcje. Dowódca kompanii podaje zespołowi obserwacyjnemu pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia, a następnie wraz z podległymi dowódcami wraca do RZ i przekazuje ostateczne ustalenia dotyczące organizacji akcji. W razie potrzeby jeszcze raz powtarza jej planowany przebieg od początku do końca oraz sposób działania na wypadek przedwczesnego kontaktu z przeciwnikiem. W przypadku istotnych zmian w planie działania, dowódca przed powrotem do RZ przekazuje je zespołowi obserwacyjnemu. Zajęcie pozycji Poszczególne elementy kompanii zajmują swoje pozycje w następującej kolejności: (1) grupa ubezpieczająca, (2) grupa wspierająca, (3) grupa szturmowa. Zajęcie pozycji przez każdą z grup odbywa się w maksymalnej ciszy i w sposób zapewniający jak najlepsze maskowanie. Końcowe odcinki dróg podejścia do swoich pozycji grupy pokonują czołgając się. W zależności od terenu i sytuacji, ubezpieczenia mogą dotrzeć do swoich pozycji przez PR lub bezpośrednio z RZ. Grupy wspierająca i szturmowa wychodzą na pozycje dopiero po zajęciu stanowisk i osiągnięciu gotowości przez ubezpieczenia. Dopuszczalna jest sytuacja, w której obie te grupy opuszczają RZ razem i oczekują na gotowość ubezpieczeń w PR w ugrupowaniu do obrony okrężnej. Dowódca kompanii opuszcza RZ z grupami wspierającą i szturmową oraz niezbędnym personelem specjalistycznym. Dowódcy grup zatrzymują grupy w PR, a dowódca kompanii nawiązuje kontakt wzrokowy z zespołem obserwacyjnym i odbiera od niego informację o sytuacji w obiekcie działania (kciuk żołnierza ubezpieczającego skierowany w górę sytuacja bez zmian; kciuk skierowany w dół zmiany w sytuacji). Jeżeli zaistniały zmiany, dowódca kompanii ocenia je i koryguje dotychczasowe ustalenia. Jeżeli zmiany nie nastąpiły, podaje dowódcy grupy wspierającej sygnał do zajęcia pozycji. W czasie, gdy grupa wspierająca zajmuje pozycje, dowódca grupy szturmowej rozlokowuje podległych żołnierzy parami na wysokości PR, na wprost stanowisk grupy. Dowódca kompanii podaje dowódcy grupy sygnał, po którym cała grupa dociera do swoich pozycji i zajmuje stanowiska. Po zajęciu pozycji przez grupę szturmową zespół obserwacyjny zajmuje stanowisko w PR i ubezpiecza rejon akcji od tyłu. Podejście do obiektu działania Dowódca kompanii podaje grupie szturmowej sygnał do podejścia do obiektu. Grupa porusza się parami w kierunku obiektu w sposób zapewniający maksymalne maskowanie działania; z reguły czołgając się. Dowódca kompanii wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym porusza się za grupą szturmową w odległości zapewniającej mu kontrolę jej działania.

266 Jeżeli podejście grupy szturmowej pozostaje nie wykryte przez przeciwnika, dociera ona możliwie jak najbliżej obiektu, a w przypadku wykrycia automatycznie rozpoczyna kolejny etap działania (patrz Szturm). Jeżeli na drodze podejścia do obiektu znajdują się przeszkody, grupa zalega w gotowości do otwarcia ognia, a do działania przystępuje zespół torujący. Działanie grupy szturmowej jest bezpośrednio ubezpieczane przez grupę wspierającą. W przypadku wykrycia grupy szturmowej przez przeciwnika, wsparcie rozpoczyna gwałtowny ostrzał obiektu i osłania swoim ogniem dalsze działanie grupy szturmowej. Działanie grupy szturmowej nie jest poprzedzane tak zwanym atakiem pozorowanym. Istotą działania sił przeprowadzających rajd jest c a ł k o w i t e zaskoczenie przeciwnika, a ponieważ rajdy są operacjami przeciwko stosunkowo niewielkim siłom znajdującym się w niewielkich obiektach (rejonach), każdy atak pozorowany niezależnie od kierunku zakończy się postawieniem w stan pełnej gotowości w s z y s t k i c h sił przeciwnika w całym rejonie działania. W ten sposób naruszany jest jeden z fundamentów powodzenia, jakim jest zaskoczenie, a grupa szturmowa staje oko w oko z zaalarmowanym i przygotowanym do działania przeciwnikiem. Szturm Po ustalonym sygnale grupa szturmowa otwiera gwałtowny ogień i wchodzi na obiekt działania. W sytuacji optymalnej grupa szturmowa wchodzi na obiekt nie wykryta i dopiero tam otwiera ogień, po czym kontynuuje szturm pod osłoną grupy wspierającej. Niezależnie jednak od momentu rozpoczęcia szturmu, z chwilą otwarcia ognia przez grupę szturmową grupa wspierająca natychmiast rozpoczyna ostrzał, niszcząc w pierwszej kolejności główne środki ogniowe przeciwnika. Grupa szturmowa porusza się skokami w parach w kierunku granicy działania. W trakcie szturmu wszystkie pary działają zgodnie z zasadami ognia i manewru. Optymalnym wariantem działania grupy szturmowej w obiekcie jest atak płytkim klinem. Dowódca kompanii wraz z radiotelefonistą i niezbędnym personelem specjalistycznym porusza się za grupą szturmową w odległości zapewniającej kontrolę jej działania. Grupa wspierająca, w miarę przesuwania się szturmu do przodu, przenosi swój ogień na dalsze rejony obiektu. W przypadku nasilenia się obrony przeciwnika, wsparcie skupia ogień na głównych punktach oporu, a grupa szturmowa bezwzględnie je likwiduje, stosując ogień i manewr. Po likwidacji przeciwnika grupa szturmowa dociera do granicy działania i zajmuje na niej pozycje. Każdy z żołnierzy zmienia magazynek na pełny. Po zajęciu przez grupę szturmową stanowisk na granicy działania dowódca grupy orientuje się czy grupa poniosła straty oraz kontroluje zapas amunicji, w razie potrzeby równomiernie ją rozprowadzając. W przypadku strat wśród obsługujących ważniejsze środki ogniowe, dowódca grupy natychmiast przydziela je innym żołnierzom. Informacje o stratach i stanie amunicji przekazuje jak najszybciej dowódcy kompanii. Jeżeli sytuacja w obiekcie jest całkowicie opanowana, po reorganizacji grupy szturmowej na granicy działania grupa wspierająca może zostać przez dowódcę kompanii przegrupowana na nowe pozycje w celu ubezpieczenia kierunku największego zagrożenia ze strony ewentualnych odwodów przeciwnika. Działanie zespołów Dowódca kompanii podaje sygnał do rozpoczęcia działania zespołom przeszukującym, a następnie kolejnym przewidzianym do użycia. Każdy zespół nawiązuje z dowódcą kompanii kontakt wzrokowy. Jeżeli sytuacja rozwija się zgodnie z planem, dowódca sygnalizuje zespołowi przystąpienie do działania we wcześniej ustalony sposób; w

267 przeciwnym wypadku koryguje ustalenia. Po wykonaniu zadania każdy zespół sygnalizuje dowódcy kompanii zakończenie działania i zajmuje dotychczasowe stanowisko na granicy działania. Kolejność czynności do wykonania w obiekcie działania jest następująca: 1. Odtrącenie broni od rannych i zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące oraz rozbrojenie i odstawienie ewentualnych jeńców z rejonu akcji przez zespoły obezwładniające. 2. Ewakuacja własnych rannych i zabitych poza rejon akcji oraz udzielenie rannym pierwszej pomocy przez zespoły ewakuacyjne. 3. Przeszukanie zabitych żołnierzy przeciwnika przez zespoły przeszukujące. 4. Zebranie i przygotowanie do transportu określonych osób, wyposażenia bądź dokumentów przeciwnika oraz przejrzenie i zabezpieczenie każdego egzemplarza zabieranej broni przez zespoły przeszukujące. 5. Zebranie i przygotowanie do zniszczenia ważniejszego uzbrojenia i ekwipunku przeciwnika przez zespoły przeszukujące i zespoły niszczące. Jeżeli w kompanii wyznaczony jest tylko jeden zespół przeszukujący, obiekt działania przeszukiwany jest od granicy działania do początku obiektu. Jeżeli wyznaczone są dwa zespoły przeszukujące, każdy z nich przeszukuje określoną połowę obiektu od granicy działania do początku. W przypadku większej ilości zespołów przeszukujących każdy z nich przeszukuje wcześniej określony przez dowódcę kompanii odcinek obiektu. Przeszukanie zawsze rozpoczyna się od odtrącenia na boki 100% broni przeciwnika w całym obiekcie działania, dopiero potem następuje metodyczne przeszukiwanie poszczególnych ciał (patrz Zasadzka punktowa plutonu). W przypadku strat w grupie szturmowej, sygnał do działania dla zespołów ewakuacyjnych może być podany dopiero po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Zespoły niszczące mogą przystąpić do działania nie wcześniej niż po odtrąceniu broni od przeciwnika przez zespoły przeszukujące. Niszczenie sprzętu powinno być przeprowadzane za pomocą dublowanych ładunków wybuchowych lub granatów odłamkowych (wyłącznie zaczepnych, jeżeli niszczenie ma miejsce na otwartej przestrzeni). Zdublowanie tych środków ma na celu zwiększenie pewności i skuteczności niszczenia. W przypadku ładunków lontowych czas palenia się ścieżki prochowej powinien wynosić 1 minutę. Po przygotowaniu ładunków zespoły niszczące pozostają przy wyposażeniu przeznaczonym do niszczenia. W razie potrzeby, przed opuszczeniem obiektu przez kompanię mogą one również wykonywać doraźne uzbrojenie terenu. Jeżeli do obiektu działania zbliżają się dodatkowe siły przeciwnika, ubezpieczenia w zależności od zaawansowania działań kompanii w obiekcie powstrzymują je tak długo, jak długo mogą się bronić, nie dopuszczając do całkowitego związania się walką. W takiej sytuacji dowódca kompanii wykorzystuje grupę wspierającą do osłony zagrożonego kierunku. Odskok Dowódca kompanii podaje sygnały do odskoku z obiektu działania poszczególnym elementom. Odskok odbywa się w kolejności odwrotnej niż podczas zajmowania pozycji przed akcją: (1) grupa szturmowa, (2) grupa wspierająca, (3) grupa ubezpieczająca. W rejonie akcji żołnierze kompanii poruszają się biegiem.

268 Grupa szturmowa po osiągnięciu pozycji sprzed szturmu kontynuuje odskok do RZ poprzez PR, w którym dowódca grupy sprawdza jej stan osobowy. Może się ona również wycofać do RZ bezpośrednio z obiektu, jeżeli wymaga tego sytuacja. Grupa wspierająca wycofuje się do pozycji sprzed szturmu i zajmuje je w gotowości do udzielenia wsparcia i osłony zespołom niszczącym. Po wycofaniu się grupy szturmowej z obiektu, dowódca kompanii podaje sygnał do wykonania zadania zespołom niszczącym. Zespoły odpalają lonty ładunków wybuchowych bądź odbezpieczają granaty odłamkowe i wraz z dowódcą kompanii wycofują się do PR. Grupa wspierająca ubezpiecza odskok dowódcy kompanii i zespołów niszczących, po czym wycofuje się za nimi. W PR dowódcy kontrolują stany osobowe podległych elementów, po czym kontynuują odskok do RZ. Jeżeli kogokolwiek brakuje, dowódca kompanii bezzwłocznie organizuje powrót do obiektu działania, wykorzystując siły znajdujące się w PR oraz informując drogą radiową wszystkie elementy kompanii o sytuacji. Grupa ubezpieczająca, w zależności od wcześniejszych ustaleń, opuszcza swoje pozycje po sygnale dowódcy kompanii podanym drogą radiową lub po eksplozji ładunków wybuchowych. Ubezpieczenia kierują się bezpośrednio do RZ. W przypadku tego elementu wskazane jest wykorzystywanie komunikacji radiowej jako głównego sposobu przekazywania sygnałów, a eksplozji jako sposobu zapasowego. Dzięki temu, w przypadku komplikacji, dowódca kompanii dysponuje możliwością błyskawicznej korekty planu działania ubezpieczeń. Jeżeli przewidziane jest wykorzystanie w trakcie rajdu wsparcia artyleryjskiego bądź powietrznego, dowódca kompanii po wycofaniu się do PR i sprawdzeniu stanów osobowych wzywa ogień sił wspierających przy pomocy przydzielonego obserwatora ognia artylerii (lub innego specjalisty) albo osobiście drogą radiową. Ostrzał artyleryjski lub powietrzny obiektu działania po przeprowadzeniu akcji jest powszechnie stosowaną metodą osłony sił przeprowadzających rajd oraz potęgującą straty i zniszczenia w obiekcie. Po wycofaniu się do RZ każdy element kompanii pobiera wyposażenie i zajmuje stanowisko w obronie okrężnej RZ wskazane przez dowódcę grupy ubezpieczającej. Czynności wszystkich elementów w RZ obejmują jak najszybsze przygotowanie się do jego opuszczenia oraz sprawdzenie stanu osobowego i ekwipunku przez dowódców poszczególnych szczebli. W przypadku kompanii kontrola opiera się na łańcuchu dowodzenia. Dopóki elementy kompanii nie osiągną gotowości do opuszczenia rejonu działania, ich osłonę stanowi dotychczasowe ubezpieczenie RZ. Po zakończeniu procedur związanych z kontrolą stanu osobowego i wyposażenia kompania opuszcza rejon działania. Jeżeli po akcji nie jest ona podejmowana przez środki transportu bezpośrednio z obiektu działania, w pierwszym etapie wycofuje się w innym kierunku niż faktycznie zaplanowany.

269 BAZA PATROLU Baza patrolu to okrężna pozycja obronna, zajmowana gdy patrol zatrzymuje się na dłuższy czas. Patrol wykorzystuje bazę przez okres nie dłuższy niż 24 godziny, a po opuszczeniu jej nigdy nie zajmuje powtórnie. Celem organizowania bazy patrolu jest: Uniknięcie zdemaskowania poprzez wstrzymanie poruszania się; Organizacja żywienia, obsługi uzbrojenia i odpoczynku; Zapewnienie warunków do planowania i przygotowania dalszych działań; Reorganizacja sił przed lub po określonym etapie operacji; Stworzenie doraźnego zaplecza do działań prowadzonych równocześnie bądź jedno po drugim w ramach jednej operacji. REJON BAZY Dowódca patrolu dokonuje wstępnego wyboru rejonu na bazę na etapie planowania: na podstawie map, danych rozpoznawczych S-2 oraz innych dostępnych źródeł informacji, a jeżeli to możliwe również podczas osobistego rekonesansu (zwykle powietrznego). Dowódca patrolu wyznacza dodatkowo rejon bazy z a p a s o w e j na wypadek, gdyby miejsce na bazę główną okazało się niekorzystne lub gdyby patrol musiał ewakuować się z bazy głównej. W trakcie operacji rejon każdej bazy jest przed zajęciem potwierdzany bądź zmieniany. Planując bazę dowódca patrolu wybiera: Rejon, którego odległość do obiektu działania umożliwia sprawne wykonanie zadania; Teren o możliwie jak najmniejszym znaczeniu taktycznym dla przeciwnika; Teren leżący z dala od szlaków komunikacyjnych i skupisk ludności; Teren możliwie jak najbardziej ograniczający piesze poruszanie się i możliwość obserwacji (najkorzystniej: lekko pofałdowany, pokryty krzakami i drzewami o gałęziach rozchodzących się nisko nad ziemią); Teren leżący w pobliżu źródła wody, ale nie bezpośrednio przy nim; Teren umożliwiający prowadzenie przynajmniej krótkotrwałej obrony oraz pozwalający ewakuować się z bazy pod osłoną terenu (najkorzystniej: w trzech różnych kierunkach). Planując bazę dowódca patrolu unika: Znanych oraz prawdopodobnych rejonów przebywania sił przeciwnika; Rejonów zabudowanych oraz innych skupisk i miejsc przebywania ludności; Gór, wzgórz oraz grzbietów i szczytów wzniesień; Dróg, ścieżek, strumieni i innych szlaków; Dolin i depresji o niewielkich rozmiarach oraz miejsc podmokłych, na których nie jest możliwe przygotowanie pozycji obronnych i zorganizowanie odpoczynku. DZIAŁALNOŚĆ PATROLU W BAZIE

270 Działalność patrolu w bazie obejmuje przedsięwzięcia z zakresu ubezpieczenia i gotowości bojowej oraz osiąganie przez patrol zdolności do kontynuowania dotychczasowych bądź realizacji kolejnych działań. Ubezpieczenie Ubezpieczenie jest najważniejszym przedsięwzięciem w ramach działalności patrolu w bazie. Jest ono utrzymywane bez przerwy, przez cały okres funkcjonowania bazy: począwszy od rekonesansu jej rejonu, aż do opuszczenia bazy przez ostatniego członka patrolu. System ubezpieczeń bazy obejmuje: Posterunki obserwacyjne (organizowane w warunkach dobrej widoczności); Patrole do rozpoznania otoczenia bazy; Zasadzki na dogodnych drogach podejścia sił przeciwnika (organizowane jedynie przez patrole o wysokich stanach osobowych); Obserwację i nasłuchiwanie w określonych sektorach, prowadzone przez wszystkie elementy patrolu w ramach utrzymywanej gotowości bojowej. W trakcie funkcjonowania bazy patrol wykorzystuje tylko jeden punkt wyjścia i powrotu do bazy, a każda osoba zbliżająca się do niej z innej strony jest traktowana jako potencjalny przeciwnik. Każda osoba zbliżająca się do bazy jest również sprawdzana pod kątem znajomości ustalonego wewnątrz patrolu hasła i odzewu (niezależnie od kierunku podejścia). Hasło podawane jest ściszonym głosem po dopuszczeniu sprawdzanej osoby na odległość kilku metrów. Za główny kierunek zagrożenia bazy przyjmuje się godzinę 0600, czyli drogę podejścia patrolu do bazy podczas jej zajmowania. Niezależnie od tej zasady, dla każdej bazy mogą istnieć również inne kierunki zagrożenia, którymi są odcinki terenu w jej otoczeniu, gdzie ewentualne siły przeciwnika mogą się łatwo rozwinąć do akcji przeciwko patrolowi lub którędy mogą się sprawnie dostać w pobliże bazy. Dowódcy poszczególnych szczebli rygorystycznie egzekwują tzw. dyscyplinę światła, dźwięku i maskowania. Źródła światła wykorzystywane są jedynie w ostateczności i w sposób jak najbardziej maskujący. Zalecane jest stosowanie światła czerwonego ze względu na nie powodowanie efektu oślepienia oraz nie rzucanie się w oczy z większych odległości. Ogniska, ze względu na odblask światła i charakterystyczną woń dymu, mogą być palone w ograniczonym zakresie i tylko w przypadku bardzo niskich temperatur zagrażających zdolności przetrwania patrolu. Porozumiewanie się głosem ograniczane jest do szeptu, a wszelkie czynności w bazie wykonywane są z ostrożnością, aby uniknąć intensywnych odgłosów. Z tego samego względu unika się rozpoznawania otoczenia bazy w nocy, gdy pokrycie terenu może powodować hałas podczas przemieszczania się. Nikt w bazie nie porusza się bez wyraźnej i uzasadnionej konieczności, dzięki czemu unika się zdemaskowania bazy poprzez łatwo rzucający się w oczy ruch. Gotowość bojowa Dowódca patrolu określa stan gotowości bojowej patrolu w poszczególnych etapach jego funkcjonowania w bazie. W zależności od sytuacji, patrol utrzymuje 100, 50 lub 33% stanu osobowego w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem. Patrol zawsze utrzymuje w pełnej gotowości co najmniej 33% stanu osobowego.

271 Każdorazowo 30 minut przed świtem oraz 30 minut przed zmierzchem dowódca patrolu wprowadza 100% sił w pełną gotowość bojową ze względu na największe w tych porach prawdopodobieństwo ataku przeciwnika. Czas czuwania rozpoczyna się 30 minut przed wschodem Słońca i trwa do 30 minut po jego wschodzie oraz 30 minut przed nastaniem ciemności i trwa do 30 minut po ich nastaniu. Podczas czuwania 100% sił patrolu w bazie pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem: każdy żołnierz znajduje się na swoim stanowisku z całym ekwipunkiem przygotowanym do natychmiastowego działania (wyposażenie znajduje się na żołnierzu, zasobnik jest dokładnie zapięty i ułożony przed żołnierzem, broń przeładowana i zabezpieczona). Dowódcy poszczególnych elementów opracowują i organizują zmiany na posterunkach obserwacyjnych oraz na pozycjach. Zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu opracowuje plan kontroli pozycji patrolu przez dowódców poszczególnych szczebli. Kontrola pozycji patrolu prowadzona jest bez przerwy, w dzień i w nocy (co najmniej jeden z dowódców w danym czasie kontroluje pozycje). Jedynym wyjątkiem w systemie kontroli jest okres czuwania, gdy wszyscy dowódcy również znajdują się w pełnej gotowości na swoich stanowiskach. Dowódcy wszystkich szczebli sporządzają szkice systemu ognia i ubezpieczeń podległych elementów. Na ich podstawie dowódca patrolu sporządza szkic systemu ognia i ubezpieczeń całego patrolu. Organizacja systemu ognia w przypadku bazy obejmuje określenie pasów obserwacji dla elementów oraz sektorów obserwacji dla poszczególnych żołnierzy, a także rozmieszczenie min działania kierunkowego i przygotowanie stanowisk bojowych. Pasy, sektory i wszelkie inne kierunki określa się za pomocą charakterystycznych przedmiotów terenowych oraz azymutów. Umożliwia to koordynację całego systemu w dzień i w nocy, jak również w przypadku zupełnego braku charakterystycznych punktów odniesienia. Patrol uzupełnia system ognia minami działania kierunkowego odpalanymi e l e k t r y c z n i e. W przeciwieństwie do klasycznej obrony, patrole powinny unikać stosowania pułapek (potykaczy, ładunków sygnalizacyjnych, min odciągowych, naciskowych itp.), ponieważ rozszerzają one teren, na którym siłą rzeczy patrol pozostawia oznaki swojej obecności oraz grożą całkowitym zdemaskowaniem patrolu w razie przypadkowego zadziałania, spowodowanego na przykład przez zwierzęta. Patrol przygotowuje podwójne stanowiska ogniowe, wykonywane na przemian w parach (jeden żołnierz pracuje, drugi prowadzi obserwację wyznaczonego sektora). W przypadku patrolu mniejszego od drużyny, żołnierze przygotowują stanowiska pojedyncze (na przemian co drugi żołnierz pracuje i co drugi ubezpiecza). W niskich temperaturach patrol wykonuje stanowiska do postawy strzeleckiej klęcząc, a w wyższych do postawy strzeleckiej leżąc. Po przygotowaniu stanowiska każdy z żołnierzy wykonuje ograniczniki sektora ognia. Wszystkie stanowiska są na koniec dokładnie maskowane ze wszystkich stron naturalnymi materiałami z w n ę t r z a bazy. W twardym podłożu stanowisk się nie rozbudowuje. W takiej sytuacji żołnierze zajmują pozycje, umieszczając plecaki przed sobą jako osłonę przed odłamkami, odpryskami i rykoszetami.

272 Rys. 26. Organizacja stanowisk patrolu w systemie ognia i ubezpieczeń bazy.

273 Rys. 27. Przykłady stanowisk ogniowych wraz z sektorami ognia i obserwacji. Liniami ciągłymi zaznaczono sektory główne, liniami przerywanymi sektory zapasowe.

274 Rys. 28, 29. Przykłady rozbudowy stanowisk ogniowych. Plan ewakuacji Plan ewakuacji patrolu obejmuje sposób alarmowania o zagrożeniu oraz plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem. Jeżeli istnieje pewność, że przeciwnik znajdujący się w pobliżu bazy nie zauważył patrolu, stosuje się c i c h y sposób alarmowania, po którym patrol w skrytości osiąga pełną gotowość bojową na pozycjach. Po zniknięciu zagrożenia dowódca ocenia sytuację i podejmuje decyzję o pozostawieniu patrolu w bazie głównej lub ewakuacji do bazy zapasowej. Jeżeli jednak patrol został zdemaskowany, żołnierz, który pierwszy zauważył przeciwnika bądź został jako pierwszy przez niego wykryty otwiera ogień i krzykiem informuje resztę patrolu o kontakcie z przeciwnikiem. Dla pozostałych członków patrolu jest to sygnał o zagrożeniu z danego kierunku i jeżeli patrol nie znajdował się dotąd w pełnej gotowości, każdy żołnierz zajmuje swoje stanowisko w gotowości do otwarcia ognia lub ewakuacji. Patrol nie prowadzi o b r o n y bazy, lecz jedynie powstrzymuje siły przeciwnika do czasu osiągnięcia pełnej gotowości przez wszystkie elementy. Najprostszy plan ewakuacji polega w pierwszym etapie na wycofaniu się do punktów zbiórek, a następnie do bazy zapasowej. Jako pierwsze wycofują się elementy, które nie znajdują się w kontakcie z przeciwnikiem. Po ich wycofaniu, na sygnał od dowódcy patrolu, element w kontakcie z przeciwnikiem zrywa kontakt poprzez zadymianie oraz ogień i manewr, po czym przemieszcza się do bazy zapasowej. Niezależnie od sposobu działania, zajmując i przebywając w bazie zapasowej patrol utrzymuje wyższą niż dotychczas gotowość bojową ze względu na fakt, że przeciwnik jest już zorientowany w obecności wrogich sił w tym rejonie. W przypadku bezpośredniego kontaktu z przeciwnikiem znacznie mniejszym od patrolu, patrol dąży do całkowitej likwidacji sił przeciwnika, po czym niezwłocznie opuszcza bazę. Obsługa uzbrojenia i wyposażenia Wyczyszczenie i zakonserwowanie broni oraz wyposażenia specjalistycznego to jedno z głównych przedsięwzięć w ramach przygotowań do działania i utrzymywania gotowości bojowej. Jest ono przeprowadzane niezwłocznie po zorganizowaniu systemu ognia i ubezpieczeń. W jednym czasie odbywać się może obsługiwanie 25% całości broni, w tym tylko 33% karabinów maszynowych i/lub innego cięższego uzbrojenia niezbędnego do ewentualnej reakcji na kontakt z przeciwnikiem. Wszyscy pozostali członkowie patrolu prowadzą w tym czasie obserwację wyznaczonych sektorów. W ramach obsługi uzbrojenia i wyposażenia

275 uzupełniana jest bądź równomiernie rozdzielana amunicja i inne środki walki oraz sprzęt specjalistyczny. W ciemnościach nie rozkłada się żadnej broni, a jej obsługiwanie w takich warunkach polega na przeczyszczeniu i zakonserwowaniu przewodów luf i zasadniczych mechanizmów. Higiena osobista i sanitarna Czynności z zakresu utrzymywania higieny osobistej przeprowadzane są raz na dobę, po obsłudze uzbrojenia i wyposażenia. Obejmują one mycie zębów, twarzy, rąk, pach, krocza i stóp oraz golenie się i pastowanie butów (nie polerowanie). Zastępca (pomocnik) organizuje przygotowanie dołu chłonnego na odpadki oraz do załatwiania potrzeb fizjologicznych, a dowódcy poszczególnych elementów miejsca do oddawania moczu (jedno na element). Każdy element patrolu usuwa do dołu chłonnego wszelkie nieczystości i odpadki pozostawione po sobie. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn nie jest możliwe przygotowanie dołu chłonnego, wszystkie odpadki zabierane są przez żołnierzy w plecakach, a załatwianie potrzeb fizjologicznych odbywa się do torebek foliowych bądź innych tego typu pojemników. W takiej sytuacji wszystkie nieczystości są zakopywane i maskowane w dogodnym do tego miejscu po opuszczeniu bazy przez patrol. Spożywanie posiłków Racje żywnościowe spożywane są wyłącznie na zarządzenie dowódców. W jednym czasie nie może spożywać posiłku więcej niż 50% sił patrolu. Jedzenie posiłków odbywa się na przemian w parach, 3-5 metrów za stanowiskami (jeden z żołnierzy spożywa posiłek i ewentualnie przygotowuje rację żywnościową drugiego, drugi w tym czasie prowadzi obserwację wyznaczonego sektora). W przypadku drużyny posiłek spożywa na przemian co drugi żołnierz, 1-3 metry za swoim stanowiskiem. W tym czasie pozostali prowadzą nasłuchiwanie i obserwację w swoich sektorach. Uzupełnianie wody Uzupełnianie wody organizuje zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu. Dowódcy elementów wyznaczają 1-2 żołnierzy z każdego elementu, którzy zbierają do opróżnionych plecaków puste manierki swoich elementów i pod dowództwem jednego z dowódców niższego szczebla uzupełniają je wodą. Podczas uzupełniania wody, zespół ten zachowuje najwyższą ostrożność, stosując częste postoje orientacyjne i dokładnie się ubezpieczając. W trakcie uzupełniania wody część żołnierzy zespołu uzupełnia wodę, a pozostali ubezpieczają ich okrężnie. Wyznaczony dowódca zabiera ze sobą radiostację. Przed opuszczeniem bazy zastępca (pomocnik) przedstawia dowódcy zespołu plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem oraz sprawdza z nim łączność. Łączność Jeżeli patrol ma bez przerwy pozostawać na nasłuchu w sieci z wyższym przełożonym, zastępca (pomocnik) organizuje plan czuwania przy radiostacji. Wyznaczone do tego celu osoby na zmianę prowadzą nasłuch określonej częstotliwości, przeprowadzają obsługę radiostacji oraz funkcjonują jako łącznicy pomiędzy dowódcą patrolu i dowódcami poszczególnych elementów (patrol w bazie nie wykorzystuje łączności radiowej pomiędzy elementami). W przypadku drużyny, przy radiostacji czuwają żołnierze aktualnie ubezpieczający, którzy przekazują ją kolejnym w trakcie zmiany na ubezpieczeniu. Odpoczynek

276 Odpoczynek jest jednym z podstawowych celów organizowania bazy, jednakże może mieć miejsce dopiero po zrealizowaniu wszystkich wcześniej opisanych przedsięwzięć. Odpoczynek w bazie odbywa się na p o z y c j a c h. Jeżeli pełną gotowość utrzymuje 50% stanu osobowego patrolu, odpoczynek organizowany jest na zmianę w parach (jeden żołnierz odpoczywa, drugi prowadzi obserwację w wyznaczonym sektorze). Jeżeli pełną gotowość utrzymuje 33% sił, odpoczynek odbywa się metodą rotacji poszczególnymi stanowiskami. Dla przykładu, w patrolu w sile drużyny ubezpieczać w czasie odpoczynku może jeden żołnierz, który prowadzi nasłuchiwanie i obserwację ze swojego stanowiska, po czym o określonym czasie przekazuje ubezpieczenie następnemu. W przypadku plutonu i kompanii, w każdej drużynie na ubezpieczeniu zmieniają się poszczególne pary. Niezależnie od zastosowanej metody, dowódca każdego elementu dostarcza do zastępcy (pomocnika) plan odpoczynku swojego elementu. Zastępca (pomocnik) sporządza ogólny plan odpoczynku całego patrolu, który jest wzajemnie sobie przekazywany przez kolejnych dowódców kontrolujących pozycje w momencie rotacji. RODZAJE BAZ Bazy, w zależności od swojego kształtu, dzielą się na trzy zasadnicze rodzaje: (1) bazy na planie trójkąta, (2) bazy na planie koła oraz (3) bazy pasywne. Baza na planie trójkąta Baza na planie trójkąta może być stosowana przez kompanie oraz plutony o strukturze trzech drużyn. Plutony o strukturze dwóch elementów oraz drużyny nie stosują tego rodzaju bazy z powodu niewielkiej liczebności. Baza ta umożliwia najsprawniejsze rozlokowanie patrolu zarówno przy dobrej, jak i ograniczonej widoczności. Jest zalecana do stosowania, gdy organizacja bazy przebiega w ciemnościach. Baza na planie trójkąta wymaga jednak terenu o odpowiednim ukształtowaniu i niezbyt gęstym poszyciu w celu zapewnienia celowniczym karabinów maszynowych warunków do prowadzenia ognia na całej linii celowania wzdłuż pozycji poszczególnych elementów.

277 1200 km km Wysunięte ubezpieczenia wystawiane są tylko w dzień, a przed nastaniem ciemności zwijane. km 0600 Rys. 30. Przykładowa baza plutonu na planie trójkąta. Baza na planie koła

278 Baza na planie koła jest podstawowym rodzajem bazy. Może być stosowana przez każdy patrol, niezależnie od jego liczebności i organizacji oraz w każdych warunkach terenowych i w każdej widoczności Drużyna rozlokowuje się na pozycjach pojedynczo (każdy żołnierz osobno), w niewielkich odległościach między stanowiskami, z karabinem maszynowym na godzinie Jeżeli patrol posiada miny działania kierunkowego, jako minimum ustawia taką minę na godzinie Rys. 31. Przykładowa baza drużyny na planie koła Wysunięte ubezpieczenia

279 Baza pasywna Rys. 32. Przykładowa baza plutonu na planie koła. Baza pasywna może być stosowana jedynie przez patrole w sile drużyny i mniejsze. Jest to specyficzny rodzaj bazy, wykorzystywany tylko do odpoczynku. Bardzo małe rozmiary tej bazy podnoszą skuteczność ukrycia i zapewniają dowódcy dobrą kontrolę patrolu, jednak większość wcześniej opisanych przedsięwzięć nie jest w niej możliwa do realizacji. Baza pasywna bezwzględnie wymaga terenu o gęstym poszyciu.

280 Rys. 33. Przykładowa baza pasywna drużyny. ORGANIZACJA BAZY PLUTONU I KOMPANII Organizacja bazy plutony i kompanii opiera się na trzech zasadniczych etapach: (1) rekonesansie rejonu bazy, (2) rozmieszczeniu elementów patrolu oraz (3) organizacji ubezpieczeń i systemu ognia. Baza na planie trójkąta Rekonesans rejonu bazy metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu bazy dowódca patrolu zatrzymuje patrol i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami podległych elementów, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem bazy (po 1-2 żołnierzy z każdego podległego elementu) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie jej rejonu. Przed wyjściem przedstawia zastępcy (pomocnikowi) pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych).

281 Po potwierdzeniu lokalizacji bazy dowódca patrolu organizuje rozpoznanie jej. Rozpoznanie może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców elementów wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca patrolu przedstawia dowódcom elementów pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca patrolu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 1000 i Dowódca patrolu może dodatkowo pozostawić w bazie jednego z dowódców podległych elementów na godzinie Po dojściu patrolu do bazy pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w niej poszczególne elementy. Rozmieszczenie elementów patrolu Dowódcy wracają do sił głównych patrolu, przekazują ewentualne zmiany w planie rozlokowania i doprowadzają patrol do ubezpieczenia na godzinie W miejscu skrętu patrolu do bazy zajmuje swoją pozycję obsada posterunku obserwacyjnego i przystępuje do obserwacji kierunku podejścia. Obserwacja prowadzona jest przynajmniej do momentu osiągnięcia pełnej gotowości patrolu w bazie. Dowódcy poszczególnych elementów rozlokowują elementy wzdłuż boków utworzonego trójkąta (każdy z dotychczasowych ubezpieczających bazę jest lewoskrzydłowym swojego elementu), po czym zajmują stanowiska na ich l e w y c h skrzydłach. Siły wspierające rozlokowywane są wewnątrz bazy; w miejscach i na kierunkach, które umożliwiają im wsparcie pozostałych elementów w ramach systemu ognia patrolu. Poszczególne elementy patrolu rozmieszczane są pod kątem taktycznego wykorzystania terenu oraz możliwości utrzymania wzajemnego kontaktu wzrokowego pomiędzy sąsiadującymi ze sobą stanowiskami. Dowódca patrolu wraz z zastępcą (pomocnikiem), poruszając się wzdłuż pozycji poszczególnych elementów nawiązują kontakt z ich dowódcami i razem z nimi korygują rozlokowanie podległych sił. Po korekcie pozycji, dowódcy elementów stawiają się na stanowisko dowódcy patrolu drsz 2 drsz 3 drsz 0600

282 Rys. 34. Przykładowy sposób zajęcia pozycji przez pluton w bazie na planie trójkąta. Organizacja ubezpieczeń i systemu ognia Dowódca patrolu organizuje rozpoznanie otoczenia bazy: określa podległym dowódcom granice terenu do rozpoznania i przedstawia plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem podczas rozpoznawania. Każdy z dowódców wraz z 1-2 żołnierzami ze swojego elementu wychodzi na rozpoznanie terenu w obrębie swojego pasa obserwacji (patrz Baza na planie koła). Zespoły te mogą opuszczać bazę jednocześnie albo jeden po drugim w ustalonej kolejności. Patrolują one swój teren pod kątem obecności sił przeciwnika, źródeł wody, skupisk ludności, dróg i innych szlaków oraz charakterystycznych miejsc lub przedmiotów terenowych mogących służyć jako punkty zbiórki na wypadek ewakuacji z bazy. Podczas patrolowania dowódcy sporządzają szkice terenu. W ramach rozpoznania otoczenia bazy dowódca patrolu może również zlecić zastępcy (pomocnikowi) potwierdzenie lokalizacji bazy zapasowej. W trakcie rozpoznawania terenu 100% sił patrolu znajduje się na swoich pozycjach, w pełnej gotowości do działania. W terenie wyjątkowo ciężkim oraz w warunkach ograniczonej widoczności rozpoznawania nie organizuje się. Po zakończeniu rozpoznawania każdy dowódca przedstawia dowódcy patrolu uzyskane informacje. Jeżeli teren i sytuacja odpowiadają założeniom, radiotelefonista dowódcy patrolu przekazuje wyższemu przełożonemu sygnał o zajęciu bazy. Po analizie wyników rozpoznania terenu dowódca patrolu przekazuje każdemu z elementów ostateczne instrukcje dotyczące jego pozycji i systemu ubezpieczeń. Na podstawie wytycznych dowódcy patrolu, dowódcy elementów rozmieszczają swoje główne środki ogniowe i w razie potrzeby precyzują sektory obserwacji dla poszczególnych stanowisk. Po potwierdzeniu sektora przez dowódcę, każda para na zmianę przygotowuje i maskuje stanowisko (jeden żołnierz z pary pracuje, drugi prowadzi obserwację wyznaczonego sektora). O określonym czasie dowódcy elementów stawiają się do dowódcy patrolu. Dowódca potwierdza dotychczasowe bądź przedstawia nowe ustalenia dotyczące: Planu działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem; Lokalizacji bazy zapasowej i punktów zbiórek (podając kierunek, odległość oraz charakterystyczną cechę lub przedmiot terenowy); Pozycji poszczególnych elementów patrolu; Miejsc osób funkcyjnych; Punktu wyjścia i wejścia do bazy (jedno dla całego patrolu); Haseł, odzewów i sygnałów rozpoznawczych; Dołu chłonnego; Dalszych przedsięwzięć do wykonania. Dowódcy poszczególnych elementów przekazują otrzymane informacje podwładnym za pomocą łańcucha dowodzenia, po czym kontrolują pozycje swoich elementów i przyswojenie ustaleń. Dowódcy drużyn wykonują to w swoich drużynach osobiście na każdym stanowisku.

283 Baza na planie koła Rekonesans rejonu bazy metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu bazy dowódca patrolu zatrzymuje patrol i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami podległych elementów, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem bazy (po 1-2 żołnierzy z każdego podległego elementu) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie jej rejonu. Przed wyjściem przedstawia zastępcy (pomocnikowi) pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji bazy dowódca patrolu organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców elementów wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca patrolu przedstawia dowódcom elementów pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon odpowiada wymaganiom, dowódca patrolu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 1000 i Dowódca patrolu może dodatkowo pozostawić w bazie jednego z dowódców podległych elementów na godzinie Po dojściu patrolu do bazy pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w niej poszczególne elementy. Rozmieszczenie elementów patrolu Dowódcy wracają do sił głównych patrolu, przekazują ewentualne zmiany w planie rozlokowania i doprowadzają patrol do ubezpieczenia na godzinie W miejscu skrętu patrolu do bazy zajmuje swoją pozycję obsada posterunku obserwacyjnego i przystępuje do obserwacji drogi podejścia do bazy. Obserwacja prowadzona jest przynajmniej do momentu osiągnięcia pełnej gotowości patrolu w bazie. Dowódcy elementów rozlokowują podwładnych wzdłuż boków utworzonego trójkąta (każdy z dotychczasowych ubezpieczających bazę jest lewoskrzydłowym swojego elementu) i zajmują stanowiska w ś r o d k u swoich elementów. Siły wspierające rozlokowywane są wewnątrz bazy; w miejscach i na kierunkach, które umożliwiają im wsparcie pozostałych elementów w ramach systemu ognia patrolu drsz 2 drsz 3 drsz

284 Rys. 35. Przykładowy sposób zajęcia pozycji przez pluton w bazie na planie koła. Dowódca patrolu wraz z zastępcą (pomocnikiem), poruszając się wzdłuż pozycji poszczególnych elementów nawiązują kontakt z ich dowódcami i określają pozycję bądź odległość, na jaką dowódca ma przesunąć środek swojego elementu (w przypadku drużyn są to środkowe pary, w przypadku plutonów środkowe drużyny). Każdy z dowódców rozlokowuje środek swojego elementu we wskazanym miejscu, a następnie koryguje według tej pozycji pozostałe siły elementu. Pozycje na godzinie 0600, 1000 i 0200 nie są przesuwane. Po rozlokowaniu podwładnych dowódcy poszczególnych elementów stawiają się na stanowisku dowódcy patrolu. Uwaga! Elementów w bazie nie rozmieszcza się na idealnym okręgu, lecz pod kątem taktycznego wykorzystania terenu oraz możliwości utrzymania wzajemnego kontaktu wzrokowego pomiędzy sąsiadującymi ze sobą stanowiskami. Doświadczone patrole mogą pomijać etap korekty wstępnego rozmieszczania poszczególnych elementów przez dowódcę patrolu i rozlokowywać się na planie koła samodzielnie, zgodnie z SOP patrolu. Organizacja ubezpieczeń i systemu ognia Dowódca patrolu organizuje rozpoznanie otoczenia bazy: określa podległym dowódcom granice terenu do rozpoznania i przedstawia plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem podczas rozpoznawania. Każdy z dowódców wraz z 1-2 żołnierzami ze swojego elementu wychodzi na rozpoznanie terenu w obrębie swojego pasa obserwacji. Zespoły te mogą opuszczać bazę jednocześnie albo jeden po drugim w ustalonej kolejności. Patrolują one swój teren pod kątem obecności sił przeciwnika, źródeł wody, skupisk ludności, dróg i innych szlaków oraz charakterystycznych miejsc lub przedmiotów terenowych mogących służyć jako punkty zbiórki na wypadek ewakuacji z bazy. Podczas patrolowania dowódcy sporządzają szkice terenu. W ramach rozpoznania otoczenia bazy dowódca patrolu może również zlecić zastępcy (pomocnikowi) potwierdzenie lokalizacji bazy zapasowej. W trakcie rozpoznawania terenu 100% sił patrolu

285 znajduje się na swoich pozycjach, w pełnej gotowości do działania. W terenie wyjątkowo ciężkim oraz w warunkach ograniczonej widoczności rozpoznawania nie organizuje się. Po zakończeniu rozpoznawania każdy dowódca przedstawia dowódcy patrolu uzyskane informacje. Jeżeli teren i sytuacja odpowiadają założeniom, radiotelefonista dowódcy patrolu przekazuje wyższemu przełożonemu sygnał o zajęciu bazy. Rys. 36. Techniki rozpoznawania otoczenia bazy patrolu. Po analizie wyników rozpoznania dowódca patrolu dochodzi do pozycji każdego z elementów i określa pasy obserwacji oraz przekazuje instrukcje dotyczące wysuniętych ubezpieczeń. Na podstawie wytycznych dowódcy patrolu, dowódcy elementów rozmieszczają swoje główne środki ogniowe oraz określają sektory obserwacji dla poszczególnych stanowisk. Po wskazaniu sektora przez dowódcę, każda para na zmianę przygotowuje i maskuje stanowisko (jeden żołnierz z pary pracuje, drugi prowadzi obserwację wyznaczonego sektora). O określonym czasie dowódcy elementów stawiają się do dowódcy patrolu. Dowódca potwierdza dotychczasowe bądź przedstawia nowe ustalenia dotyczące: Planu działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem; Lokalizacji bazy zapasowej i punktów zbiórek (podając kierunek, odległość oraz charakterystyczną cechę lub przedmiot terenowy); Pozycji poszczególnych elementów patrolu; Miejsc osób funkcyjnych; Punktu wyjścia i wejścia do bazy (jedno dla całego patrolu); Haseł, odzewów i sygnałów rozpoznawczych; Dołu chłonnego; Dalszych przedsięwzięć do wykonania.

286 Dowódcy poszczególnych elementów przekazują otrzymane informacje podwładnym za pomocą łańcucha dowodzenia, po czym kontrolują pozycje swoich elementów i przyswojenie ustaleń. Dowódcy drużyn wykonują to w swoich drużynach osobiście na każdym stanowisku. Baza na planie koła plutonu o strukturze dwóch drużyn Rekonesans rejonu bazy metrów ( metrów w warunkach ograniczonej widoczności) od planowanego rejonu bazy dowódca patrolu zatrzymuje patrol i organizuje postój orientacyjny (nasłuchiwanie i obserwację). Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, wraz z dowódcami elementów, radiotelefonistą oraz ubezpieczeniem bazy (po 2 żołnierzy z każdego elementu) wychodzi na rozpoznanie i potwierdzenie rejonu bazy. Przed wyjściem przedstawia swemu pomocnikowi pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia (patrz Planowanie działań patrolowych). Po potwierdzeniu lokalizacji bazy dowódca patrolu organizuje jego rozpoznanie. Rozpoznanie może być przeprowadzone ogólnie przez jednego z dowódców elementów wraz z ubezpieczeniem lub równocześnie przez wszystkich dowódców i ich żołnierzy na kierunkach podległych im elementów. Przed rozpoczęciem rozpoznawania dowódca patrolu przedstawia dowódcom elementów pięciopunktowy plan działania na wypadek zagrożenia. Jeżeli zaplanowany rejon bazy odpowiada wymaganiom, dowódca patrolu przedstawia ubezpieczającym plan działania na wypadek zagrożenia i rozlokowuje ich na godzinie 0600, 0900, 1200 i Doświadczone patrole mogą ograniczyć ubezpieczenie do d w ó c h żołnierzy: odpowiednio na godzinie 0600 i Dowódca patrolu może dodatkowo pozostawić jednego z dowódców elementów w bazie na godzinie Po dojściu patrolu do bazy pełni on wtedy funkcję przewodnika i po kolei rozmieszcza w niej poszczególne elementy. Rozmieszczenie elementów Dowódcy wracają do sił głównych patrolu, przekazują ewentualne zmiany w planie rozlokowania i doprowadzają patrol do ubezpieczenia na godzinie W miejscu skrętu patrolu do bazy zajmuje swoją pozycję obsada posterunku obserwacyjnego i przystępuje do obserwacji drogi podejścia do bazy. Obserwacja prowadzona jest przynajmniej do momentu osiągnięcia pełnej gotowości patrolu w bazie. Dowódcy poszczególnych elementów rozlokowują swoje elementy odpowiednio pomiędzy godziną 0900, 1200 i 0300 oraz 0900, 0600 i 0300, opierając się na rozstawionych ubezpieczeniach, po czym w zależności od liczebności elementów zajmują stanowiska w ś r o d k u swoich elementów lub z a nimi. Elementy rozmieszczane są pod kątem taktycznego wykorzystania terenu oraz możliwości utrzymania wzajemnego kontaktu wzrokowego pomiędzy sąsiadującymi ze sobą

287 stanowiskami. Wszelkie środki wspierające rozlokowywane są wewnątrz bazy; w miejscach i na kierunkach, które umożliwiają im wsparcie pozostałych sił w ramach systemu ognia patrolu. Dowódca patrolu wraz z zastępcą (pomocnikiem), poruszając się wzdłuż pozycji obu elementów, nawiązuje kontakt z poszczególnymi dowódcami i kontroluje rozlokowanie elementów. Organizacja ubezpieczeń i systemu ognia Dowódca patrolu organizuje rozpoznanie otoczenia bazy: przedstawia dowódcom obu elementów plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem podczas rozpoznawania i określa granice terenu do rozpoznania. Każdy z podległych dowódców wraz z 1-2 żołnierzami ze swojego elementu wychodzi na rozpoznanie terenu w obrębie pasa danego elementu. Zespoły te mogą opuszczać bazę jednocześnie albo jeden po drugim w ustalonej kolejności. Każdy z zespołów patroluje swój teren pod kątem obecności sił przeciwnika, źródeł wody, skupisk ludności, dróg i innych szlaków oraz charakterystycznych miejsc lub przedmiotów terenowych mogących służyć jako punkty zbiórki na wypadek ewakuacji bazy. Podczas patrolowania poszczególni dowódcy sporządzają szkice terenu. W ramach rozpoznania otoczenia bazy dowódca patrolu może również zlecić zastępcy (pomocnikowi) potwierdzenie lokalizacji bazy zapasowej. W trakcie rozpoznawania terenu 100% sił patrolu znajduje się na swoich pozycjach, w pełnej gotowości do działania. W terenie wyjątkowo ciężkim oraz w warunkach ograniczonej widoczności rozpoznawanie nie jest organizowane. Po zakończeniu rozpoznawania dowódcy obu elementów przedstawiają dowódcy patrolu uzyskane informacje. Jeżeli teren i sytuacja odpowiadają założeniom, radiotelefonista dowódcy patrolu przekazuje wyższemu przełożonemu sygnał o zajęciu bazy. Po analizie wyników rozpoznania dowódca patrolu dochodzi do pozycji każdego z elementów i określa pasy obserwacji oraz przekazuje instrukcje dotyczące wysuniętych ubezpieczeń. Na podstawie wytycznych dowódcy patrolu dowódcy obu elementów rozmieszczają swoje główne środki ogniowe oraz określają sektory obserwacji dla poszczególnych stanowisk. Po wskazaniu sektora przez dowódcę, każda para na zmianę przygotowuje i maskuje stanowisko (jeden żołnierz z pary pracuje, drugi prowadzi obserwację wyznaczonego sektora). O określonym czasie dowódcy obu elementów stawiają się do dowódcy patrolu. Dowódca potwierdza dotychczasowe bądź przedstawia nowe ustalenia dotyczące: Planu działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem; Lokalizacji bazy zapasowej i punktów zbiórek (podając kierunek, odległość oraz charakterystyczną cechę lub przedmiot terenowy); Pozycji elementów patrolu; Miejsc osób funkcyjnych; Punktu wyjścia i wejścia do bazy (jedno dla całego patrolu); Haseł, odzewów i sygnałów rozpoznawczych; Dołu chłonnego; Dalszych przedsięwzięć do wykonania. Dowódcy obu elementów przekazują otrzymane informacje podwładnym osobiście na każdym stanowisku, po czym kontrolują pozycje swoich elementów i przyswojenie ustaleń.

288 ORGANIZACJA BAZY DRUŻYNY Baza na planie koła Ze względność na małą liczebność, patrol w sile drużyny i mniejszy może pomijać etap standardowego rekonesansu i zajmować rejon planowanej bazy z marszu. Patrol unika w ten sposób zbytniego rozdzielania niewielkich sił. W takim przypadku, aby zachować wzmożone środki ostrożności, patrol stosuje technikę offsetu oraz organizuje wielokrotne postoje orientacyjne. W przeciwieństwie do patrolu w sile plutonu i kompanii, drużyna wykonuje k i l k a zwrotów 90 o, co pozwala rozpoznać otoczenie bazy. W miejscu ostatniego zwrotu dowódca patrolu pozostawia dwuosobową obsadę posterunku obserwacyjnego i przedstawiaj jej plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem. Jeżeli patrol jest mniejszy od drużyny, posterunku obserwacyjnego nie wystawia się. Dowódca wraz z pozostałą częścią patrolu wchodzi do rejonu planowanej bazy i organizuje w nim postój orientacyjny. Jeżeli brak jest oznak zagrożenia, dowódca patrolu ściąga do rejonu bazy obsadę posterunku i każdemu z członków patrolu wyznacza stanowisko. W przeciwieństwie do liczniejszych patroli, drużyna rozlokowuje się na pozycjach pojedynczo (każdy żołnierz osobno), w niewielkich odległościach między stanowiskami, z karabinem maszynowym na godzinie Poszczególne stanowiska wyznacza się pod kątem taktycznego wykorzystania terenu oraz możliwości utrzymania wzajemnego kontaktu wzrokowego pomiędzy sąsiadującymi ze sobą żołnierzami. Po rozmieszczeniu podwładnych na pozycjach dowódca patrolu organizuje rozmieszczenie min działania kierunkowego oraz każdemu żołnierzowi patrolu określa sektor obserwacji i kolejność czynności do wykonania: przygotowanie stanowiska lub ubezpieczenie pozostałych członków patrolu. W miarę możliwości dowódca patrolu wysyła dwuosobowy zespół do rozpoznania rejonu bazy zapasowej i ewentualnych punktów zbiórek na wypadek ewakuacji bazy głównej. Na rozpoznanie wyznaczani są żołnierze z p r z e c i w l e g ł y c h stanowisk. Przed opuszczeniem bazy dowódca patrolu przedstawia im plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem. W czasie rozpoznawania terenu 100% sił patrolu pozostaje w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem. Dalsze czynności są analogiczne do przedsięwzięć realizowanych przez plutony i kompanie. Baza pasywna Ze względu na małą liczebność, patrol w sile drużyny i mniejszy może pomijać etap standardowego rekonesansu i zajmować rejon planowanej bazy z marszu. Patrol unika w ten sposób zbytniego rozdzielania niewielkich sił. W takim przypadku, aby zachować wzmożone środki ostrożności, patrol stosuje technikę offsetu oraz organizuje wielokrotne postoje orientacyjne. W przeciwieństwie do patrolu w sile

289 plutonu i kompanii, drużyna wykonuje k i l k a zwrotów 90 o, co pozwala rozpoznać otoczenie bazy. W przeciwieństwie do techniki zajmowania bazy na planie koła, do rejonu bazy pasywnej wchodzi c a ł y patrol. Dowódca patrolu organizuje postój orientacyjny, po czym określa dokładną pozycję do zajęcia przez patrol i rozmieszcza podwładnych we wcześniej ustalonym porządku (jeden żołnierz opiera się swoim plecakiem o plecak drugiego). Przez cały czas zajmowania bazy pasywnej patrol nie zdejmuje plecaków ani innych elementów wyposażenia, pozostając w pełnej gotowości do reakcji na kontakt z przeciwnikiem i natychmiastowej ewakuacji. Po rozlokowaniu patrolu dowódca organizuje rozmieszczenie min działania kierunkowego (jako minimum, patrol ustawia minę na drodze podejścia do bazy na godzinie 0600) oraz plan działania na wypadek kontaktu z przeciwnikiem na podejściach z poszczególnych kierunków. Podczas odpoczynku co najmniej jeden żołnierz patrolu znajduje się w pełnej gotowości, prowadząc nasłuchiwanie i obserwację ze swojego miejsca. Załatwianie potrzeb fizjologicznych odbywa się parami w ustalonym przez dowódcę miejscu, w odległości umożliwiającej skryte przekazywanie sygnałów o ewentualnym zagrożeniu. ROZKAZ OPERACYJNY DOWÓDCY PATROLU Rozkaz operacyjny dowódcy patrolu jest ściśle oparty na standardowym pięciopunktowym układzie rozkazu operacyjnego stosowanego w NATO (Operation Order OPORD), zazwyczaj jednak nieco się różni od rozkazu wykorzystywanego w innych formach działań. Różnica polega na dokładności; rozkaz operacyjny w przypadku działań patrolowych jest dużo bardziej szczegółowy niż na przykład rozkaz do ataku czy obrony. Wymaga tego charakter operacji, bezpośrednio związany z samodzielnym działaniem patroli w oderwaniu od sił własnych. W przypadku działań patrolowych o wiele większe znaczenie mają również aneksy do rozkazu operacyjnego. UKŁAD ROZKAZU OPERACYJNEGO DOWÓDCY PATROLU Orientacja topograficzna (na modelu terenu, mapach, szkicach itp.) Organizacja patrolu do zadania 1. SYTUACJA a. Siły przeciwnika: 1) Warunki atmosferyczne; a) Wschód i zachód Słońca; b) Wschód, zachód i faza Księżyca; c) Warunki widoczności; d) Temperatura w dzień i w nocy; e) Opady atmosferyczne; 2) Teren: a) Wzdłuż tras dojścia i powrotu; b) W rejonie obiektu działania; 3) Skład sił przeciwnika; 4) Położenie sił przeciwnika;

290 5) Działalność sił przeciwnika: a) Wzdłuż tras dojścia i powrotu; b) W rejonie obiektu działania; 6) Możliwości sił przeciwnika; 7) Prawdopodobne dalsze działania sił przeciwnika; b. Siły własne: 1) Zadanie bezpośredniego przełożonego; 2) Rejony i obiekty działania sąsiednich patroli i innych sił własnych; 3) Zadania sił wspierających: a) Podczas przemieszczania się patrolu; b) W rejonie obiektu działania; c. Siły przydzielone i wydzielone; 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadania dla elementów: a) Dowództwo patrolu; b) Grupa szturmowa; c) Grupa wspierająca; d) Grupa ubezpieczająca; 2) Zadania dla osób funkcyjnych: a) Zastępca (pomocnik) dowódcy patrolu; b) Radiotelefonista; c) Kierunkowy; d) Kontrolujący odległość; e) Inni; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Trasy dojścia i powrotu: a) Główne: - ogólne azymuty i długość poszczególnych etapów, - charakterystyczne przedmioty terenowe, - rejony zagrożenia, b) Zapasowe: - ogólne azymuty i długość poszczególnych etapów, - charakterystyczne przedmioty terenowe, - rejony zagrożenia, 2) Ugrupowania marszowe; 3) Miejsca elementów patrolu w poszczególnych ugrupowaniach; 4) Techniki poruszania się: a) Sposób opuszczenia ugrupowania wojsk własnych; b) Sposób działania na postojach: - postoje krótkie, - postoje długie, c) Sposób działania podczas przekraczania rejonów zagrożenia: - szlaki, - rejony otwarte niewielkie, - rejony otwarte rozległe, d) Sposób powrotu do wojsk własnych; 5) Techniki działania w przypadku kontaktu z przeciwnikiem: a) Reakcja na zasadzkę daleką; b) Reakcja na zasadzkę bliską; c) Reakcja na kontakt przypadkowy; d) Reakcja na ogień strzelca wyborowego; e) Reakcja na ogień artylerii; f) Reakcja na atak powietrzny;

291 6) Sposób przeprowadzenia akcji na obiekt działania; 7) Ramy czasowe i terminy; 8) Trening działania: a) Czas i miejsce treningu; b) Umundurowanie i wyposażenie; c) Etapy działania do przećwiczenia; 9) Kontrole gotowości: a) Czasy; b) Miejsca; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE a. Zaopatrzenie patrolu w trakcie operacji; b. Zapasy żywności i wody pitnej zabierane przez patrol; c. Uzbrojenie, amunicja i inne środki walki zabierane przez patrol; d. Obowiązkowe umundurowanie i wyposażenie; e. Sposób postępowania z rannymi, chorymi i zabitymi; f. Sposób postępowania z jeńcami i zdobytym wyposażeniem; g. Wyposażenie specjalistyczne nieetatowe; h. Zasady obsługi uzbrojenia i wyposażenia w trakcie operacji; 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy patrolu w rejonie ześrodkowania (RZ); 2) Miejsce zastępcy (pomocnika) dowódcy patrolu w rejonie ześrodkowania (RZ); 3) Miejsce dowódcy patrolu w trakcie akcji na obiekt działania; 4) Miejsce zastępcy (pomocnika) dowódcy patrolu w trakcie akcji na obiekt działania; 5) Łańcuch dowodzenia; b. Łączność: 1) Dane radiowe: a) Częstotliwości: - zewnętrzne (w łączności z wyższym przełożonym), - wewnętrzne (w łączności pomiędzy elementami patrolu), b) Kryptonimy: - zewnętrzne (w łączności z wyższym przełożonym), - wewnętrzne (w łączności pomiędzy elementami patrolu), c) Czasy seansów radiowych; d) Meldunki; 2) Hasła i sygnały rozpoznawcze: a) Z wojskami własnymi; b) Wewnętrzne patrolu; c) Alarmowe; 3) Sygnały dowodzenia i informowania; Aneksy Pytania Synchronizacja czasu UKŁAD ANEKSU Plan przerzutu drogą powietrzną 1. SYTUACJA a. Siły przeciwnika; b. Siły własne;

292 c. Warunki atmosferyczne; 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadania dla elementów; 2) Zadania dla osób funkcyjnych; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Czas i miejsce załadowania na środki transportu; 2) Organizacja i kolejność przerzutu; 3) Czas gotowości do przerzutu; 4) Plan działania dla elementów oczekujących na przerzut w dalszej kolejności; 5) Rejon lądowania (w zależności od charakteru operacji: zrzutowisko lub lądowisko): a) Położenie rejonu lądowania: - głównego, - zapasowego, b) Oznaczenie rejonu lądowania: - poza rejonem lądowania, - w rejonie lądowania, 6) Ubezpieczenie rejonu lądowania; 7) Trasa przelotu do rejonu lądowania: a) Przebieg trasy; b) Punkty kontrolne; c) Gotowość do desantowania (w odniesieniu do czasu przelotu i punktów kontrolnych); 8) Ugrupowanie środków transportu: a) W rejonie załadowania; b) W czasie przelotu; c) W rejonie lądowania; 9) Działanie w przypadku kontaktu z przeciwnikiem; 10) Plan treningu działania; 11) Rejon zbiórki po desantowaniu: a) Współrzędne; b) Charakterystyczna cecha terenu; c) Oznaczenie; d) Technika przeprowadzenia zbiórki; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy w czasie przelotu i w rejonie lądowania; 2) Miejsce zastępcy (pomocnika) w czasie przelotu i w rejonie lądowania; d. Łączność: 1) Kryptonimy; 2) Częstotliwości; 3) Sygnały; UKŁAD ANEKSU Plan zaopatrzenia drogą powietrzną

293 1. SYTUACJA a. Siły przeciwnika; b. Siły własne; c. Warunki atmosferyczne; 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadanie dla elementu ubezpieczającego; 2) Zadanie dla elementu przygotowującego zrzutowisko; 3) Zadanie dla elementu podejmującego zrzut; 4) Zadanie dla sił niezaangażowanych w operację; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Przelot środków transportu: a) Przebieg trasy przelotu; b) Punkty kontrolne; c) Punkty kontroli łączności radiowej: - położenie, - oznaczenie, - czasy nawiązania łączności, 2) Zrzutowisko: a) Położenie: - zrzutowiska głównego, - zrzutowiska zapasowego, b) Oznaczenie: - w rejonie zrzutowiska, - poza rejonem zrzutowiska, 3) Zrzut zaopatrzenia: a) Termin zrzutu: - główny, - zapasowy, b) Czas przelotu środków transportu nad zrzutowiskiem; c) Szyk, pułap i prędkość środków transportu nad zrzutowiskiem; 4) Działanie w przypadku kontaktu z przeciwnikiem: a) Przed zrzutem zaopatrzenia; b) W trakcie zrzutu; c) Po zrzucie; 5) Plan treningu działania; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy; 2) Miejsce zastępcy (pomocnika); 3) Łańcuch dowodzenia; b. Łączność: 1) Kryptonimy, sygnały i częstotliwości radiowe: a) Główne; b) Zapasowe; 2) Wizualne sygnały rozpoznawcze: a) W rejonie zrzutowiska; b) Poza rejonem zrzutowiska; 3) Sygnały i procedury alarmowe; 4) Sygnały i procedury łączności w trakcie zrzutu; UKŁAD ANEKSU

294 Baza 1. SYTUACJA 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadania dla elementów; 2) Zadania dla osób funkcyjnych; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Planowany rejon bazy: a) Głównej; b) Zapasowej; 2) Plan zajęcia bazy; 3) Plan działania w bazie: a) Plan ubezpieczenia; b) Plan alarmowania; c) Kolejność czynności w bazie; d) Plan ewakuacji; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE a. Plan zaopatrywania w wodę; b. Plan obsługiwania uzbrojenia i wyposażenia; c. Plan utrzymywania higieny osobistej; d. Plan żywienia; e. Plan odpoczynku; 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy; 2) Miejsce zastępcy (pomocnika); b. Łączność: 1) Kryptonimy, sygnały i częstotliwości radiowe; 2) Sygnały alarmowe; 3) Hasła i odzewy; 4) Sygnały rozpoznawcze: a) Sygnały identyfikacji z daleka; b) Sygnały identyfikacji z bliska; UKŁAD ANEKSU Plan pokonania przeszkody wodnej 1. SYTUACJA a. Siły przeciwnika: 1) Warunki atmosferyczne; 2) Teren: a) Położenie przeszkody; b) Szerokość przeszkody; c) Głębokość przeszkody; d) Prąd; e) Roślinność; f) Utrudnienia; 3) Skład sił przeciwnika; 4) Położenie sił przeciwnika; 5) Działalność sił przeciwnika; 6) Możliwości sił przeciwnika; 7) Prawdopodobne dalsze działania sił przeciwnika;

295 b. Siły własne; 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadania dla elementów; 2) Zadania dla osób funkcyjnych; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Sposób przekroczenia przeszkody; 2) Ubezpieczenie; 3) Kolejność przekraczania przeszkody; 4) Działanie w przypadku kontaktu z przeciwnikiem: a) Przed przekroczeniem przeszkody; b) W trakcie przekraczania przeszkody; c) Po przekroczeniu przeszkody; 5) Plan działania na wypadek braku możliwości przekroczenia przeszkody; 6) Punkty zbiórki na wypadek rozproszenia; 7) Plan treningu działania; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy; 2) Miejsce zastępcy (pomocnika); b. Łączność: 1) Kryptonimy, sygnały i częstotliwości radiowe; 2) Sygnały alarmowe: a) Radiowe; b) Wizualne; UKŁAD ANEKSU Plan połączenia z wojskami własnymi 1. SYTUACJA 2. ZADANIE 3. REALIZACJA a. Koncepcja działania; b. Zadania dla podwładnych: 1) Zadania dla elementów; 2) Zadania dla osób funkcyjnych; c. Instrukcje koordynacyjne: 1) Termin połączenia; 2) Rejon połączenia; 3) Punkty zbiórki na wypadek rozproszenia; 4) Działanie w rejonie połączenia; 5) Działanie po połączeniu z wojskami własnymi; 6) Działanie na wypadek kontaktu z przeciwnikiem; 7) Plan treningu działania; 4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE 5. DOWODZENIE I ŁĄCZNOŚĆ a. Dowodzenie: 1) Miejsce dowódcy; 2) Miejsce zastępcy (pomocnika); b. Łączność: 1) Kryptonimy, sygnały i częstotliwości radiowe;

296 2) Hasła i odzewy; 3) Sygnały rozpoznawcze: a) Sygnały identyfikacji z daleka; b) Sygnały identyfikacji z bliska; VI.OGNIOWE 1. WIADOMOŚCI Z TEORII STRZAŁU 1.1. ZJAWISKO STRZAŁU Strzał jest to wyrzucenie pocisku z przewodu lufy, spowodowane ciśnieniem gazów powstających podczas spalania się ładunku prochowego. Po wzroście ciśnienia do odpowiedniej wielkości pociskowi zostaje nadany ruch, którego prędkość stale wzrasta. Po wylocie z przewodu lufy pocisk porusza się pod wpływem siły bezwładności (inercji). Zjawisko strzału charakteryzuje się: bardzo dużym ciśnieniem gazów prochowych (2 3 tysiące atmosfer i więcej); wysoką temperaturą gazów prochowych ( C); krótkim czasem trwania (0,001 0,06 sekundy); szybko zmieniającą się objętością palącego się ładunku prochowego. Ciśnienie gazów prochowych w momencie wylotu pocisku z przewodu lufy nazywa się ciśnieniem wylotowym. Ciśnienie gazów prochowych w przewodzie lufy zależy w znacznym stopniu od gęstości załadowania ładunku prochowego i wzrasta wówczas, gdy nabój ma za głęboko osadzony pocisk. Dlatego też przed strzelaniem należy przejrzeć naboje i unikać strzelania takimi nabojami. Wilgotność prochu może spowodować spóźniony strzał. Dlatego też należy chronić naboje przed wilgocią i jeśli po uderzeniu iglicy w spłonkę strzał nie nastąpił, strzelający nie powinien pospiesznie przeładowywać broni. Powinien odczekać parę sekund, aby strzał nie nastąpił gdy zamek jest otwarty gdyż może to spowodować zranienie strzelającego i uszkodzenie broni. Prędkość początkowa pocisku i jego przebijalność Prędkość pocisku w momencie wylotu z przewodu lufy nazywa się prędkością początkową. Prędkość początkowa zależy od długości lufy, ciężaru pocisku i ładunku prochowego. Im dłuższa jest lufa (do pewnych granic), tym dłużej działają na pocisk gazy prochowe i tym samym większa jest prędkość początkowa pocisku. Prędkość początkowa pocisku jest jedną z ważniejszych właściwości bojowych broni. Zdolność przebijania przeszkody przez pocisk jest uzależniona od energii jaką ma pocisk w momencie zetknięcia się z celem. Energię pocisku mierzy się w kilogramometrach kg/m. W celu wyeliminowania człowieka z walki wystarczy energia 8 kg/m.

297 Ochronne właściwości niektórych materiałów Grunty, materiały i konstrukcje Minimalna grubość warstwy chroniącej (m) przed ogniem przed ciągłym pojedynczymi karabinów pociskami maszynowych Śnieg 3,5(2,0) 3,5(2,0) Torf 2,1(0,8) 2,8(0,8) Glina 1,6(0,5) 1,8(0,6) Grunt piaszczystogliniasty 1,2(0,4) 1,4(0,5) Ściana z ubitej gliny 1,2 Piasek 0,9(0,3) 1,0(0,6) Grunt zamarznięty 0,9 Drewno (sosna) 0,8 1,0 Grunt skalisty 0,7(0,3) Piasek w workach 0,5 0,5 Mur z kamienia lub 0,5 1,0 cegły na suchej zaprawie Mur z kamienia lub 0,25 0,38 cegły na zaprawie cementowej Żwir (tłuczeń) z 0,2 0,2 piaskiem ubity w obudowie z desek Płyta żelbetowa w 0,12 0,16+0,2 gruntu obudowie z desek Płyta stalowa 0,03 0,09 Uwaga: liczby w nawiasach dotyczą gruntu ubitego w obudowie z desek, żerdzi itp ODRZUT BRONI Ruch broni do tylu w czasie strzału (spowodowany ciśnieniem gazów na dno łuski i zamek) nazywa się odrzutem broni. Odrzut odczuwa się jako uderzenie w ramię. Odrzut broni charakteryzuje się prędkością i energią. Działająca na strzelającego energia odrzutu w broni maszynowej jest znacznie mniejsza aniżeli w broni powtarzalnej, ponieważ podczas strzelania z broni samoczynnej część energii odrzutu jest wykorzystana do przesunięcia części ruchomych i przeładowania broni.

298 Rys. 26. Zjawisko odrzutu W momencie wylotu pocisk opuszcza lufę po linii rzutu, a nie po linii strzału. Linia rzutu jest to prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy w momencie strzału. Linia strzału jest to prosta stanowiąca przedłużenie osi przewodu lufy przed wystrzałem, po wycelowaniu. Podrzut lufy w górę następuje jeszcze w czasie, gdy pocisk znajduje się w przewodzie lufy. A więc oś przewodu lufy w momencie strzału przemieszcza się o pewien kąt. Kąt ten, który powstaje między linią strzału a linią rzutu, nazywa się katem wylotu. Należy dążyć do tego, by kąt ten był podczas każdego strzału jednakowy. Kat wylotu jest wielkością zmienną, w znacznym stopniu uzależnioną od umiejętności strzelającego. Zwiększenie ramienia pary sił powoduje zwiększenie się kąta wylotu. W celu zapewnienia celności strzelania należy dążyć do jednolitego składania się do strzału należy przez to rozumieć jednakowe układanie kolby w dołku strzeleckim. W celu zmniejszenia energii odrzutu i nadania lufie statycznego położenia podczas strzelania stosuje się hamulce wylotowe TOR LOTU POCISKU Znajomość praw rządzących lotem pocisku, elementów celowania oraz zasad strzelania sprawia, że żołnierz celnie trafia każdy wykryty cel. Powstawanie toru pocisku. Wyrzucony pocisk z przewodu lufy z określoną prędkością początkową leci dalej siłą bezwładności. Podczas lotu pocisku w powietrzu działają na niego siła ciężkości (przyciąganie ziemi) i siła oporu powietrza. Na skutek działania tych dwóch sił pocisk nie leci po linii prostej, lecz zatacza środkiem ciężkości linię krzywą. Linia krzywa zakreślona w powietrzu środkiem ciężkości pocisku nazywa się torem pocisku (rys. 28). Siła ciężkości powoduje stałe opuszczanie się pocisku w dół, a opór powietrza zmniejszanie prędkości lotu pocisku, a tym samym donośności. Aby siła oporu powietrza nie przewróciła pocisku do tyłu, w przewodzie lufy znajdują się gwinty, które mu nadają szybki ruch obrotowy wokół osi.

299 Rys. 28. Powstawanie toru pocisku W celu lepszego zrozumienia zjawisk towarzyszących celnemu strzelaniu niezbędne jest zapoznanie się z zasadniczymi elementami toru pocisku (rys. 30). Rys. 30. Elementy toru pocisku Tor pocisku ma następujące właściwości: jest niesymetryczny część opadająca toru pocisku jest krótsza i bardziej stroma niż część wznosząca; kąt upadku jest większy od kąta rzutu; prędkość pocisku w punkcie upadku jest mniejsza od prędkości początkowej; część wznoszącą toru pocisk przebywa szybciej niż część opadającą; tor obracającego się pocisku przedstawia linię o dwojakiej krzywiźnie (niesymetrycznie opadającą w dół i odchylającą się w prawo) CELOWANIE Nadanie lufie broni takiego położenia w płaszczyźnie pionowej i poziomej, która zapewnia przejście toru pocisku przez cel (punkt w celu) nazywa się celowaniem. Nadanie lufie potrzebnego położenia w płaszczyźnie poziomej nazywamy celowaniem poziomym, a w płaszczyźnie pionowej celowaniem pionowym. Pionowe i poziome celowanie może odbywać się jednocześnie lub kolejno. Celowanie oraz nadanie lufie odpowiedniego kąta odbywa się za pomocą przyrządów celowniczych (mechanicznych lub optycznych). Wycelować, to znaczy naprowadzić zgrane przyrządy celownicze na punkt celowania. Sposób celowania za pomocą mechanicznych przyrządów celowniczych-oraz skutki wynikające z błędnego celowania są pokazane na rys. 31.

300 Rys. 31 Skutki wynikające z błędnego celowania Celność strzelania jest uzależniona od wielu czynników, między innymi od tego, w jakim stopniu nastawa celownika odpowiada rzeczywistej odległości do celu. Strzał, w którym wierzchołek toru pocisku nie przewyższa celu na całej odległości celowania, nazywa się strzałem bezwzględnym W granicach odległości strzału bezwzględnego cele mogą być rażone bez zmiany nastawy celownika, przy czym punkt celowania w pionie powinien być wybrany na dolnym skraju celu.

301 Strzał bezwzględny: a z kbk AK do leżącego, b z km do stojącego Odległość strzału bezwzględnego zależy od wysokości celu i płaskości toru pocisku. Im wyższy jest cel i bardziej płaski tor pocisku, tym większajest odległość strzału bezwzględnego, a tym samym na większej przestrzeni cel może być rażony przy jednakowej nastawie celownika. Znajomość odległości strzału bezwzględnego odgrywa bardzo ważną rolę podczas walki ogniowej, dlatego też żołnierz musi umiejętnie dobierać celownik w zależności od odległości do celu i jego wysokości. Podczas strzelania do celów, znajdujących się w odległości większej od odległości strzału bezwzględnego, tor pocisku w pobliżu wierzchołka przechodzi ponad celem i dlatego przy tej samej nastawie celownika cel na pewnym odcinku nie będzie rażony. Ponieważ jednak w pobliżu celu będzie taka przestrzeń (odległość), na której tor pocisku nie będzie przewyższał celu, cel zostanie rażony pociskiem.) Przestrzeń wzdłuż linii celowania, na której tor pocisku nie przewyższa wysokości celu, nazywa się polem rażenia. Przestrzeń za ukryciem (którego pocisk nie może przebić) od wierzchołka toru do punktu uderzenia nazywa się polem zakrytym (rys. 35). Pole zakryte jest tym większe, im większa jest wysokość przeszkody i im bardziej płaski jest tor pocisku. Część pola zakrytego, na którym cel nie może być rażony przy danejkrzywiźnie toru pocisku, nazywa się polem martwym (rys. 35). Pole martwe jest tym większe, im większa jest wysokość ukrycia, mniejsza wysokość celu i bardziej płaski tor pocisku. Drugą część pola zakrytego stanowi pole rażenia (rys. 35). Rys, 35. Pole rażenia, pole zakryte i pole martwe

302 Głębokość pola zakrytego można określić za pomocą tabel przewyższenia toru pocisku nad linią celowania, znajdując w nich przewyższenie odpowiadające wysokości ukrycia i odległości do niego. Znajomość istoty pola zakrytego i martwego pozwala prawidłowo wykorzystać ukrycie stanowiące osłonę przed ogniem nieprzyjaciela, jak również zastosować środki w celu zmniejszenia pól martwych przez właściwe wybieranie stanowisk ogniowych ROZRZUT POCISKÓW i JEGO PRAKTYCZNE ZNACZENIE Pomimo, że strzela się z tej samej broni, całkowicie sprawnej, przestrzegając wszystkich warunków zapewniających dokładność celowania i jednakowe danie każdego strzału, to jednak poszczególne pociski wskutek szeregu przypadkowych przyczyn zakreślą odmienne tory i uderzą (upadną) w różne miejsca. Zjawisko padania pocisków w różnych miejscach podczas strzelania z tej samej broni i w takich samych warunkach nazywa się naturalnym rozrzutem pocisków. W miarę oddalania się od punktu wylotu tory pocisków w wiązce rozchodzą się. Tor pocisku przechodzący w środku wiązki, nazywa się średnim torem pocisku. Dane tabelaryczne i wyliczenia dotyczą zawsze średniego toru pocisku. Punkt przecięcia się średniego toru pocisku z powierzchnią celu (przeszkody) nazywa się średnim punktem trafienia lub środkiem rozrzutu. Trafienia w tym punkcie może nawet nie być. Płaszczyzna, na której rozmieszczają się punkty uderzenia (przestrzelmy) pocisków, powstałe na skutek przecięcia się z nią wiązki torów, nazywa się polem rozrzutu. Pole rozrzutu ma zazwyczaj kształt elipsy. Podczas strzelania z broni strzeleckiej na bliskie odległości pole rozrzutu w płaszczyźnie pionowej może mieć kształt koła. Rys. 37. Pole rozrzutu ze skalą rozrzutu Rozrzut pocisków w płaszczyźnie pionowej rozpatruje się jako rozrzut wzwyż i wszerz, a na płaszczyźnie poziomej w głąb i wzwyż. Przecinające się linie prostopadłe, przeprowadzone przez środek rozrzutu (średni punkt trafienia), nazywają się osiami rozrzutu. Odległość od punktu uderzenia (przestrzeliny) do osi rozrzutu nazywa się uchyleniem pocisku.

303 Rozrzut pocisków jest spowodowany różnymi przyczynami, które można podzielić na trzy zasadnicze grupy. 1. Różne prędkości początkowe pocisków spowodowane różnicami: w ciężarze ładunków prochowych i pocisków, w kształcie i rozmiarach pocisków oraz łusek, w jakości prochu itp. na skutek niedokładności produkcyjnych; w temperaturze ładunku, uzależnione od temperatury powietrza oraz od czasu przebywania naboju w nagrzanej lufie podczas strzelania; w stanie jakościowym luf, zwłaszcza w stopniu ich nagrzewania się. Wszystkie te odchylenia powodują wahania w prędkościach początkowych pocisków i w donośności broni, a tym samym zwiększają rozrzut pocisków w głąb (wzwyż); zależą one głównie od broni i amunicji. 2. Różne kąty rzutu i kierunki strzelania spowodowane: popełnianiem błędów w celowaniu pionowym i poziomym (błędy w jednolitości celowania); różnymi wielkościami kątów wylotu i bocznych skręceń broni na skutek niejednakowego przygotowania się do strzelania i ustawienia broni, niewłaściwego przygotowania podpórki, niepłynnego ściągania języka spustowego; różnorodnością sposobów trzymania broni w czasie strzelania. Przyczyny te, powodując rozrzut pocisków wszerz i w głąb (wzwyż), wywierają największy wpływ na wielkość pola rozrzutu, a popełnianie błędów zależy głównie od stopnia wyszkolenia żołnierza. 3. Różnorodność warunków lotu pocisków jest spowodowana: warunkami atmosferycznymi, zwłaszcza zmianami kierunku i prędkości wiatru; różnicami w ciężarze, kształcie i rozmiarze pocisków, mającymi wpływ na działanie siły oporu powietrza. Z powyższego wynika, że naturalny rozrzut pocisków jest zjawiskiem obiektywnym; którego nie można wyeliminować. Oczekiwanie trafień w jeden i ten sam punkt jest zatem nierealne. Jednakże istnieją możliwości zmniejszenia granic rozrzutu pocisków, zwłaszcza dzięki właściwemu przygotowaniu broni do strzelania oraz prawidłowemu wykonaniu wszystkich czynności składających się na danie celnego strzału. Dlatego też, należy dążyć do jak najlepszego opanowania zasad i sposobów strzelania i przestrzegać ich w praktyce. W związku z powyższym należy pamiętać o dokładnej pielęgnacji i konserwacji oraz o przeglądzie broni przed strzelaniem, ponieważ: zanieczyszczenie lufy powoduje podnoszenie" się średniego punktu trafienia i zwiększa rozrzut o 15 20%; rdza i wżery w lufie zwiększają rozrzut już po strzałach o około 20-30%; zbicie wylotu lufy powoduje odchylenie się średniego punktu trafienia w kierunku przeciwnym do zbicia WPŁYW WIATRU NA CELNOŚĆ STRZELANIA Podczas wiatru wzdłużnego (od broni w kierunku celu) zmniejsza się prędkość pocisku w stosunku do powietrza. Ze zmniejszeniem prędkości pocisku maleje siła oporu powietrza. Dlatego to podczas wiatru wzdłużnego pocisk leci dalej, aniżeli w czasie pogody bezwietrznej. Podczas wiatru czołowego prędkość pocisku w stosunku do powietrza będzie większa, aniżeli w czasie pogody bezwietrznej. Siła oporu powietrza zwiększa się wówczas, a donośność maleje. Wiatr boczny odchyla pocisk w bok od płaszczyzny strzału: wiatr z prawej strony odchyla pocisk w lewo, z lewej w prawo. Wiatr wiejący pod ostrym kątem do płaszczyzny strzału wpływa jednocześnie na zmianę donośności pocisku i na jego odchylenie boczne.

304 Kierunek i prędkość wiatru można określić na oko, odczuwając jego działanie na sobie oraz obserwując jego działanie na lekkie przedmioty (chorągiewkę, chusteczkę, kurz, dym, trawę, liście, gałęzie drzew). Kierunek wiatru określa się według kąta zawartego miedzy kierunkiem wiatru i płaszczyzną strzału Określanie kierunku wiatru Poprawkę uwzględniającą wiatr boczny wprowadza się przesuwając punkt celowania (w figurach) w stronę przeciwną do kierunku wiatru (wiatr z prawej, punkt celowania przesunąć w prawo). Przesunięcie punktu celowania w figurach liczy się od środka celu. Podczas strzelania z broni mającej szczerbik poprawkę uwzględniającą wiatr wprowadza się przesuwając szczerbik o odpowiednią liczbę kresek w stronę, z której wieje wiatr (w lewo, jeśli wiatr wieje z lewej i odwrotnie). Należy pamiętać, że przesunięcie szczerbika o jedną kreskę odpowiada przesunięciu punktu celowania w km PK o 2 tysięczne.

305 OKREŚLANIE SIŁY WIATRU WEDŁUG CHARAKTERYSTYCZNYCH OZNAK Wiatr słaby (2-3 m/s) Chorągiewka Kołysze się i odchyla od drzewca Chusteczka Kołysze się i lekko rozwiewa Dym z komina Lekko odchyla się od komina Wiatr umiarkowany (4 6 m/s) Jest. rozwinięta i powiewa Powiewa Wiatr silny (8 12 m/s) Rozwinięta, łopocze i utrzymuje się poziomo Wyrywa się z rąk Płynnie odchyla się Odchyla się poziomo od od komina, nie rozdziela komina i rozdziela się się Trawa Kołysze się Pochylacie ku ziemi Ściele się po ziemi Krzaki Drzewa Kołyszą się liście i gałązki Kołyszą się i szumią liście Kołysze się cały krzak Cienkie gałęzie odchylają się od pnia, a liście silnie się kołyszą Nachylone w kierunku wiatru Kołyszą się konary i odchylają się grube gałęzie Rys. 47. Określanie siły wiatru a słaby, b umiarkowany, c silny Obliczenia poprawek uwzględniających wiatr umiarkowany, wiejący pod kątem 90, można wykonać za pomocą wzorów polowych:

306 Wzory polowe są opracowane na wiatr boczny umiarkowany: a) dla kbk AKM: P w =c 2 x V w [cm]; gdzie : c- celownik odpowiadający odległości strzelania, V w - siła wiatru w m/sek. b) dla km PK i kbw SWD: P w =c 2 x 3 [cm]; gdzie : c- celownik odpowiadający odległości strzelania, V w - siła wiatru w m/sek. Gdy wiatr jest silny uwzględniamy poprawkę dwukrotnie większą, a gdy słaby dwukrotnie mniejszą. Gdy wiatr jest skośny, poprawkę należy zmniejszyć o połowę. Wiatr a strzelanie z RPG-7W Wiatr wpływa ujemnie szczególnie na wyniki strzelania z ręcznego granatnika przeciwpancernego. Pod wpływem wiatru bocznego granat odchyla się w stronę, z której wieje wiatr, a więc przeciwnie niż pocisk wystrzelony z broni strzeleckiej. Wprowadzając poprawkę uwzględniającą wiatr boczny należy korzystać z podziałki poprawek bocznych, znajdującej się po tej stronie pionowej siatki celownika, z której wieje wiatr, lub przenosić punkt celowania w tę stronę w którą wieje wiatr. Podczas strzelania z rgppanc-7 na każdą odległość poprawka uwzględniająca wiatr boczny umiarkowany wiejący pod kątem 90 do płaszczyzny strzału, wynosi 1,5 działki; a podczas strzelania w tych samych warunkach poprawka ta wynosi 0,5 sylwetki czołgu podczas strzelania na odległość 300 m, i l sylwetkę czołgu na odległość 400 i 500 m. Poprawka uwzględniająca wiatr czołowy umiarkowany wynosi1 sylwetkę na odległość strzelania 300 m i 2 sylwetki na odległości 400 i 500 m. 2. PRZYSTRZELIWANIE BRONI STRZELECKIEJ

307 . Warunki przystrzeliwania broni strzeleckiej. L p Rodzaj broni Odległość Przys - trzeli wania [m] Celownik Ilość naboi Sprawdzenie rozrzutu [cm] Przewyż szenie lotu Dopuszcz alne Długość linii Współ czynni Rodzaj tarczy Roz miary Przesunięcie ŚPT przy przesunięciu muszki o: odchyleni celowni k K lub tarcz [cm] Pojed. Seryj. Pojed. Seryj. pocisku e SPT od czej koła y 1mm 0,1 nad linią PK [cm] celowan ia [cm] [mm] czarne go [cm] białej [m] mm 1 9mm P Stały ,5 2 9mm P Stały , ,046 Tarcz. 1 śr ,048 Tarcz. 1 Śr obrót 1x0,5 22 2,2-1x0,5 21 2,1-3 9mm WIST- 25 Stały ,068-1x0,5 15 1, mm pm ,03 Tarcz. 1 śr.25 1x ,3-4 9mm pm- 84P , x 25 1x0, obr muszki=9cm 1 obr celownika=6,2 5 5,45mm kbk wz ,56mm kbk wz ,62mm kbk AK 8 7,62mm kbk AKM 9 7,62mm kb SWD ,037 Tarcz ,037 Tarcz ,038 Tarcz ,038 Tarcz ,059 Tarcz. 1 cm 1x0,5 26 2,6 20 1x0,5 26 2,6 20 1x0,5 26 2,6 20 1x0,5 26 2,6 20 1x0,5 17 1,7 1dz =10 m 14

308 10 7,62mm km PK 11 12,7mm wkm wz.38/ ,7mm wkm NSW 100 3/ (3-4s) 100 3/8 8 (B-32) 100 4/0 celow. opt.6x 8 (B-32) 10x x (6p) 10 (2s) (8p) ,066 Tarcz ,113 0,111 Tarcza 30x30 koloru białego z kołem czarnym o śr. 20 cm 21 dla celow. nas 18 dla celow. opt 12 8 dla og. ciągł. 1,212 0,121 Tarcza 1,5x1,5m koloru białego z prostokątem czarnym 35x25cm 1x1 15 1, ,8

309 Ogólne wiadomości Broń powinna być zawsze doprowadzona do celności. Celność zapewnia się przez przystrzeliwanie. - Przystrzeliwanie broni polega na odpowiednim ustawieniu przyrządów celowniczych względem osi przewodu lufy. Broń przystrzeliwuje się w następujących przypadkach: - po przyjęciu broni na wyposażenie pododdziału - po naprawie i wymianie części mających wpływ na celność - po stwierdzeniu odchyleń pocisków przekraczających ustalone normy - w czasie Dni Technicznych (15% broni pododdziału). Odpowiedzialny za organizację przystrzeliwania jest dowódca kompanii. Organizuje i prowadzi dowódca plutonu. Do przystrzeliwania broni wyznacza się: - broni indywidualnej - najlepszych strzelców pododdziału, - broni zespołowej - najlepszych celowniczych pododdziału, - karabinu wyborowego - żołnierza, któremu broń została przydzielona, - po naprawie - dokonuje służba uzbrojenia. We wszystkich przypadkach strzelający nie podchodzi do tarczy. Nie powinien znać wyników strzelania. W czasie przystrzeliwania broni na strzelnicy, oprócz osób funkcyjnych, powinni być: - mechanik broni strzeleckiej wyposażony w niezbędne oprzyrządowanie i podstawowe części zamienne, - dowódca drużyny, - żołnierz któremu broń została przydzielona. Warunki przystrzeliwania. Ogólne warunki przystrzeliwania: - warunki meteorologiczne (atmosferyczne) - atmosfera nieruchoma pogoda bezwietrzna lub strzelnica może być osłonięta od wiatru, - przejrzystość powietrza dobra, - wilgotność względna powietrza 50% - temperatura 15 o C, - ciśnienie powietrza na poziomie broni 1013 HPa, Trzy ostatnie czynniki są trudne do realizacji, w związku z tym można uznać zanieistotne. - amunicja z jednej partii, ze świeżo otwartej skrzynki (puszki). - Przystrzeliwanie broni z celownikami mechanicznymi. Kolejność czynności podczas przystrzeliwania broni. Przystrzeliwanie broni strzeleckiej należy rozpocząć od zapoznania się z warunkami przystrzeliwania danej broni (załącznik nr 2). Określają one odległość przystrzeliwania, rodzaj tarczy, nastawy celowników, liczbę nabojów itp. Dane te stanowią podstawę do wykonywania wszelkich czynności podczas przystrzeliwania.

310 Kolejną czynnością jest przygotowanie na odpowiedniej odległości tarczy do przystrzeliwania. Dla większości broni strzeleckiej używanej w Wojsku Polskim jest to tarcza do przystrzeliwania nr 1 (załącznik nr 3). W zależności od rodzaju broni należy ją przyciąć na odpowiedniej linii np.: wkm 12,7. Następnie należy ustawić broń na stanowisku. Idealnym rozwiązaniem byłoby umieszczenie jej w stojaku celowniczym (załącznik nr 4). Kolejnymi czynnościami są: ustawienie przyrządów celowniczych, wycelowanie i wykonanie strzelania. Po podejściu do tarczy należy w pierwszej kolejności sprawdzić rozrzut przestrzelin. Jeżeli nie mieści się on w granicach określonych warunkami przystrzeliwania (np.: dla kbk AK wszystkie 4 przestrzeliny powinny mieścić się w kole o średnicy 15 cm) to należy powtórzyć strzelanie. Jeżeli rozrzut jest w granicach normy, można przystąpić do wyznaczenia średniego punktu trafienia ŚPT. Następnie należy zmierzyć odchylenie ŚPT od punktu kontrolnego PK. Jako ułatwienie służą,naniesione specjalnie do tego celu, trzy najmniejsze okręgi na tarczy do przystrzeliwania. Mają one średnice odpowiednio: 3, 5 i 7 cm. Jeżeli okaże się, że ŚPT jest oddalony od PK o więcej niż przewidują warunki przystrzeliwania, to należy dokonać regulacji przyrządów celowniczych (patrz rozdział 3.2). W tym celu określa się najpierw kierunek w którym należy przesunąć muszkę bądź celownik (patrz 3.3), a następnie oblicza wartość tego przesunięcia (patrz 3.4). Po przestawieniu przyrządów celowniczych należy powtórzyć strzelanie w celu ponownego sprawdzenia celności. Broń uznaje się za celną (przystrzelaną), jeżeli spełnia ona warunki przystrzeliwania. Końcowym etapem wśród szeregu czynności związanych z przystrzeliwaniem broni jest naniesienie rysek na broni ustalających położenie przyrządów celowniczych względem broni, oraz uzupełnienie dokumentacji broni Wyznaczanie średniego punktu trafienia - ŚPT - OGIEŃ POJEDYNCZY - z czterech przestrzelin z trzech przestrzelin oddalonej. z czterech przestrzelin, przy czwartej przestrzelinie wyraźnie

311 PK ŚPT ŚPT PK Przesunąć muszkę w prawo lub przesunąć celownik w lewo Przesunąć muszkę w lewo lub przesunąć celownik w prawo ŚPT PK PK ŚPT Wykręcić muszkę lub wstawić niższy celownik Wkręcić muszkę lub wstawić wyższy celownik r promień okręgu opisującego trzy najbliżej położone przestrzeliny. R odległość czwartej przestrzeliny do środka okręgu opisującego trzy pozostałe przestrzeliny. R>2,5r strzelanina nie powtarza się. ŚPT wyznacza się z trzech najbliższych przestrzelin (nie dotyczy 7,62mm kbw SWD) R<2,5r strzelanie należy powtórzyć w celu sprawdzenia broni. - OGIEŃ CIĄGŁY z dziesięciu przestrzelin Do określenia ŚPT można wziąć osiem przestrzelin pod warunkiem, że spełniają one warunek skupienia Określanie kierunku przesunięcia przyrządów celowniczych.

312 Przystrzeliwanie broni z celownikami optycznymi (noktowizyjnymi) Wybrane dane techniczne celowników optycznych (noktowizorów) do broni strzeleckiej Lp. Celownik NSP-3 PPN-3 NSPU PCS-5 GABRO 1 Zastosowanie AKM PK AKM,PK, RPK, AKM, PK, SWD, RPG-7 SWD, RPG-7 PCS-6 kbk wz.96 PSO-1 2 Masa 2,7kg 3,65kg 2,2kg 1,5kg 0,8 kg 0,58kg 3 Napięcie 2,7-4,5V 3,7-4,5V 2,5V 3,6V 3,6V 1,5V zasilające 4 Powiększenie 2,5x 4x 3,5x 2,2x 2,2x 4x 5 Bateria 3SCC-1,5 3NKNB- 1,5 2NKNB-1,5 ER15/51 (R6/AA) ER15/51 (R6/AA) 2PCG3 (LR50) - do oświetlacz 6 Nastawy celownika (odl./kier.) 3/0 3/0 Kbk 3/0 kb, km 4/0 7 Odległość PK-PC 21cm 10cm Kbk-21cm, km-22cm, SWD-23cm 8 Przesunięcie nakrętki czołowej o 1 dz. (wys./kier.) Kbk 3/0 kb, km 4/0 Kbk-21cm, km-22cm, SWD-23cm 7cm SWD a 3/0 14cm 2,5cm/5cm 5cm/5cm 5cm/5cm 5cm/5cm 5cm/5cm Kolejność czynności podczas przystrzeliwania. 1. Przystrzelać broń z mechanicznymi przyrządami celowniczymi. 2. Zamocować celownik optyczny (noktowizyjny) na broni. Luzy celownika niedopuszczalne. Przed zamontowaniem celownika należy: dokonać przeglądu celownika, wprowadzić odpowiednie nastawy celownika (załącznik nr 12), poluzować wkręty pierścieni nastawczych (ok. 2 obroty).

313 3. Zamocować broń w stojaku lub na podstawie (np. PKMSN). Sprawdzić czy zamocowanie broni jest pewne. Wszelkie luzy w mocowaniu broni usunąć. 4. Wycelować broń do tarczy przez mechaniczne przyrządy celownicze (na ogólnych zasadach). 5. Przykleić pasek papieru na tarczy. Czynność wykonać zgodnie z załącznikiem nr Sprawdzić czy znak celowniczy celownika optycznego (noktowizyjnego) wycelowany jest w Punkt Celowania celownika optycznego. W przypadku, gdy znak celowniczy nie jest wycelowany w punkt celowania należy dokonać korekty położenia znaku celowniczego za pomocą odpowiednich pierścieni nastawczych. 7. Dokręcić wkręty pierścieni nastawczych a następnie zdemontować broń ze stojaka. 8. Przeprowadzić strzelanie, celując za pomocą celownika optycznego (noktowizyjnego). 9. Sprawdzić czy przestrzeliny spełniają warunek rozrzutu. Gdy spełniony jest warunek rozrzutu należy określić położenie średniego punktu trafienia.(śpt). Jeżeli położenie ŚPT względem punktu kontrolnego PK nie spełnia warunków przystrzeliwania należy dokonać niezbędnej regulacji pierścieni nastawczych (bębenków) celownika. 10. Wykonać strzelanie kontrolne do figury bojowej 23 p (lub innej zalecanej) na odległość 100 m. 11. Dokonać odpowiednich wpisów w dokumentacji eksploatacyjnej broni. Przystrzeliwanie broni wyposażonej w celownik noktowizyjny PCS-5 GABRO. W celu przygotowania broni wyposażonej w celownik PCS-5 do strzelania należy dokonać przeglądu technicznego celownika i przystrzelać broń z mechanicznymi przyrządami celowniczymi. Następnie założyć odpowiedni dla danego rodzaju broni pierścień z podziałką, a mianowicie: - podziałka AKM dla kbk AKMN, AKMSN, AKMŁ, AKMSŁ; - podziałka RPK dla rkm RPKN, RPKSN; - podziałka PK dla km PKMN, PKSN, PKMSN; - podziałka SWD dla kbw SWDN. Umocować celownik na broni i ustawić ją na podstawie lub w stojaku. Na bębenku kierunkowym nastawić 0. Na bębenku odległościowym nastwić: - 3 dla kbk AKM i rkm RPK; - 4 dla km PK i kbw SWD (załącznik nr 12).

314 Przyrządami mechanicznymi naprowadzić broń na punkt celowania tarczy nr 1 w odległości 100 m. Przy czym nastawa na ramieniu celownika tak jak przy przystrzeliwaniu z przyrządami mechanicznymi. Podczas przystrzeliwania w dzień upewnić się czy przysłona jest zamknięta i włączyć celownik. Dobrać przysłoną najlepszą widoczność tarczy, a pokrętłem optymalną widoczność siatki. Nakleić na tarczy pasek zgodnie z załącznikiem. Sprawdzić czy główny znak celowniczy celuje w środek dolnego skraju tarczy, jeżeli nie to bębenkami 8 i 11 naprowadzić znak celowniczy na punkt celowania. Zwolnić wkręty ryglujące i przywrócić nastawy na bębenkach nie zmieniając przy tym położenia głównego znaku celowniczego. Ponownie dokręcić wkręty. Sprawdzić czy nie nastąpiło przesunięcie siatki celownika podczas dokręcania wkrętów. Zdjąć broń ze stojaka (podstawy) i oddać 4 strzały mierząc pod tarczę (tak jak poprzednio). Jeżeli wynik spełnia warunki przystrzeliwania dla danej broni (patrz załącznik nr 2) to broń uważa się za przystrzelaną. W przeciwnym wypadku wprowadzić poprawki podobnie jak przy celowniku PPN-3, zgodnie z załącznikiem 12 punkt 8. Przygotowanie tarczy do przystrzeliwania broni z celownikami optycznymi (noktowizyjnymi) 7,62mm kbk AKMSN-AKMSŁ NSP-3 NSPU; PCS-5 P K P K PPN-3 7,62mm km PKMN-PKMSN NSPU; PCS-5 P K P K Podczas przystrzeliwania broni z celownikami optycznymi (noktowizyjnymi) należy najpierw przystrzelać broń z przyrządami mechanicznymi do odpowiednio przyciętej tarczy nr 1. Następnie przed sprawdzeniem celownika optycznego, należy tarczę skrócić poprzez naklejenie białego paska papieru,

315 lub wydłużyć naklejając czarny pasek. Rysunki przedstawiają kiedy jaki pasek nakleić. Wymiar paska podany jest w cm z prawej strony tarczy. Kolory pasków jak na rysunkach. Z lewej strony podana jest odległość punktu kontrolnego od punktu celowania (dolnego skraju tarczy). Przystrzeliwanie karabinka wz.96 z celownikiem noktowizyjnym PCS-6. W celu przystrzelania kbk wz.96 z celownikiem PCS-6 należy: 1. Przystrzelać broń z mechanicznymi przyrządami celowniczymi; 2. Dokonać przeglądu celownika optycznego; 3. Zamocować podstawę optycznych przyrządów celowniczych (OPC) na karabinku; 4. Zamocować celownik na broń (bez włączania celownika); 5. Na odległości 100 m przygotować tarczę nr 1, przyciętą na linii b (załącznik nr 3) czarne koło o promieniu 7 cm; 6. Ustawić broń w stojaku celowniczym; 7. Wycelować mechanicznymi przyrządami celowniczymi w środek koła (tarczy nr 1) celownik 1 ; 8. Włączyć celownik PCS-6; 9. Sprawdzić czy celownik optyczny mierzy dokładnie pod tarczę (rys ) jeżeli nie, to należy dokonać regulacji podstawy OPC; 10. Zdjąć broń ze stojaka i oddać 4 strzały mierząc pod tarczę; 11. Jeżeli przestrzeliny spełniają warunki przystrzeliwania podane w załączniku nr 2, to broń uważa się za przystrzelaną w przeciwnym wypadku należy dokonać regulacji podstawy OPC i powtórzyć strzelanie. UWAGA! Celownik PCS-6 nie ma możliwości regulacji położenia znaku celowniczego Przystrzeliwanie rgppanc-7 i odmian. Regulacja mechanicznych przyrządów celowniczych. 1) Umocować granatnik w stojaku celowniczym. 2) Ustawić tarczę (załącznik nr 14) w zależności od odmiany granatnika pionowo w odległości 20 m od suwaka ramki celownika. 3) Naciągnąć na wycięcia przyrządu do sprawdzania celownika (rys ) nici ( na krzyż) i umocować je w rowku pierścieniowym. 4) Wstawić do lufy od strony jej przedniego wylotu przyrząd, tak aby jego kołek wszedł całkowicie w wycięcie na wylotowej części lufy. 5) Ustawić celownik i muszkę w położeniu pionowym, suwak ramki celownika ustawić na działce 3. 6) Wycelować przez przewód lufy granatnik w tarczę tak, aby krzyż przyrządu (przecięcie nici) pokrywał się z krzyżem górnego kręgu tarczy o średnicy 250 mm. 7) Sprawdzając celownik mechaniczny granatnika rgppanc-7 wg tarczy 1 na załączniku nr 14, kilkakrotnie wycelować do tarczy (granatnik nieruchomy na stojaku). Wierzchołek muszki nie powinien wychodzić z dolnego białego koła o średnicy 160 mm w więcej niż 50% sprawdzeń. Podczas wycelowywania oko utrzymywać w odległości ok. 15 cm od suwaka. 8) sprawdzając celownik mechaniczny granatnika rgppanc-7w lub rgppanc-7d, kilkakrotnie wycelować do tarczy 2 (załącznik nr 14).

316 - obraz wierzchołka muszki podstawowej obserwowany przez szczerbinkę suwaka nie powinien wychodzić poza obrys dolnego białego prostokąta tarczy w więcej niż 50% sprawdzeń, - obraz wierzchołka muszki dodatkowej ustawionej w górnym (roboczym) położeniu, obserwowany przez szczerbinkę suwaka, nie powinien wychodzić poza obrys górnego białego prostokąta tarczy w więcej niż 50% sprawdzeń. Jeżeli okaże się, że w ponad 50% obserwacji obraz wierzchołków muszek wychodzi poza obrys odpowiednich białych pól tarczy, to granatnik należy przekazać do naprawy. Podczas naprawy zezwala się opiłować w odpowiedni sposób wierzchołek muszki podstawowej lub dodatkowej, a także ich boczne ścianki. Ostatecznie można wymienić muszkę podstawowa lub cały zespół muszki. a b Rys Przyrząd do sprawdzania przyrządów celowniczych. a widok ogólny; b widok z lewej; c widok z prawej strony; 1 rura; 2 dno; d występ (kołek); e wycięcie; f nacięcie do mocowania nici Regulacja optycznych przyrządów celowniczych. c 1) Założyć celownik optyczny na granatnik. 2) Wycelować i ustawić granatnik wg czynności 1-6 regulowania celownika mechanicznego. 3) Ustawić pokrętło wprowadzania poprawek temperaturowych celownika znakiem + naprzeciw ryski na kadłubie celownika. 4) Sprawdzić, czy znak +, znajdujący się w górnej części pola widzenia, pokrywa się z małym krzyżem tarczy; jeżeli nie, wyregulować ustawienie celownika w wysokości i w kierunku; w tym celu: - odkręcić pokrywkę śruby regulacji celownika w kierunku, włożyć wkrętak w wycięcie śruby i obracać ją dopóty, dopóki linia pionowa znaku + siatki celownika nie pokryje się z linią pionową małego krzyża tarczy 1 lub 2 (krzyż u góry z lewej strony); - poluzować trzy wkręty mocujące pokrętło do wprowadzania poprawek temperaturowych celownika, włożyć wkrętak w wycięcie śruby regulacji w wysokości i przytrzymując pokrętło w położeniu znaku + naprzeciw ryski na kadłubie celownika, obracać wkręt aż do pokrycia się poziomej linii znaku + siatki celownika z poziomą linią małego krzyża tarczy. - Celownik optyczny PGO-7W uważa się za wyregulowany, jeżeli znak + siatki celownika pokrywa się z małym krzyżem tarczy, 2.5. Trudności podczas przystrzeliwania.

317 W trakcie przystrzeliwania broni często zdarza się, że na tarczy nie można znaleźć ani jednej przestrzeliny. Uniemożliwia to określenie jakichkolwiek poprawek, gdyż nie wiadomo z której strony tarczy przeleciały wszystkie pociski. Z sytuacji tej można wybrnąć w dwojaki sposób: - posłużyć się lunetką TChP i sprawdzić gdzie skierowany jest przewód lufy po wycelowaniu broni; - zmniejszyć odległość przystrzeliwania o połowę, a jeżeli to nie poskutkuje jeszcze raz o połowę. Zabiegi te pozwolą na dokonanie wstępnej korekty ustawienia przyrządów celowniczych i kontynuowanie przystrzeliwania Uwagi dotyczące przystrzeliwania. - w czasie przystrzeliwania broni samoczynnej ogniem pojedynczym należy co drugi nabój taśmy załadować nabój szkolny, - lufy zapasowe należy przystrzeliwać wg takich samych zasad. Lufy oznacza się na komorze gazowej wg kolejności (gdy brak jest takiego oznaczenia) Np.: TB ; TB do przesunięcia muszki w płaszczyźnie pionowej należy wykorzystać skok gwintu muszki (zgodnie z załącznikiem nr 2), - do przesunięcia muszki lewo prawo można wykorzystać działki umieszczone na podstawie muszki np. SWD, - zabrania się piłowania przyrządów celowniczych (nie dotyczy naprawy rgppanc-7), - w przypadku naprawy elementów mających wpływ na celność broni, należy wstępnie wyregulować przyrządy celownicze w oparciu o przyrządy PD-1; PD-2 z zestawu BS-1 lub ewentualnie tylko o lunetkę TChP. 3. ZASADY STRZELANIA Z BRONI STRZELECKIEJ 3.1. STRZELANIE DO CELÓW NIERUCHOMYCH l UKAZUJĄCYCH SIĘ Do celów nieruchomych, pojedynczych i odkrytych strzela się ogniem pojedynczym, krótkimi lub długimi seriami w zależności od ważności i wymiaru celu oraz odległości do celu. Im cel jest ważniejszy i większa odległość, tym serie powinny być dłuższe. Cel grupowy ostrzeliwuje się seriami, przenosząc kolejno ogień z jednej postaci na drugą. Cel szeroki słabo widoczny lub cele zamaskowane ostrzeliwuje się długimi seriami, przenosząc ogień z jednego skraju cele (maski) na drugi lub ogniem poszerzanym. Cele ukazujące się ostrzeliwuje się seriami. Do atakującej siły żywej nieprzyjaciela na odległość 100 m i bliżej strzela się długimi seriami ogniem poszerzanym (prędkość poszerzania około l m/s). Należy pamiętać, że w zależności od sposobu strzelania rozróżnia się następujące rodzaje ognia: punktowy prowadzony przy zaryglowanych mechanizmach (kierunkowym i podniesieniowym) do celów pojedynczych;

318 poszerzany prowadzony do celów szerokich przy odryglowanym mechanizmie kierunkowym, km naprowadza się na jedno ze skrzydeł celu (najlepiej na lewe skrzydło) i przesuwa z taką prędkością, aby na każdy metr frontu celu przypadło nie mniej niż dwa pociski; pogłębiany prowadzony do celów głębokich przy odryglowanym mechanizmie podniesieniowym, km naprowadza się na bliższy skraj celu i po otwarciu ognia przesuwa w głąb z prędkością jednej podziałki celownika na sekundę; posiewany prowadzony do celów szerokich i głębokich, rozmieszczonych na pewnej powierzchni, jak również do celów dobrze zamaskowanych, przy odryglowanych mechanizmach (kierunkowym i podniesieniowym) STRZELANIE DO CELÓW RUCHOMYCH Strzelając do celów ruchomych należy uwzględniać wyprzedzenie (poprawkę na przesunięcie się celu). Wielkość wyprzedzenia zależy od prędkości i kierunku poruszania się celu oraz odległości strzelania. Strzelanie do celów ruchomych prowadzi się następująco: nastawę szczerbika i punkt celowania dobiera się, uwzględniając wielkość wyprzedzenia, aby zapewnić przejście średniego toru pocisku przez środek celu, wyprzedzenie do celu biegnącego (jadącego) skośnie jest dwukrotnie mniejsze niż do biegnącego (jadącego) poprzecznie, gdy cel oddala się, zwiększa się nastawę celownika lub przenosi punkt celowania wyżej, gdy cel zbliża się, zmniejsza się nastawę celownika lub przenosi punkt celowania niżej, wyprzedzenie w broni mającej szczerbik uwzględnia się, nastawiając szczerbik na odpowiednie wyprzedzenie szczerbik przesuwa się o odpowiednią liczbę podziałek w kierunku ruchu celu; celuje się w cel, wyprzedzenie w broni bez szczerbika uwzględnia się, przesuwając punkt celowania o odpowiednią liczbę figur (licząc od środka celu). Wielkość wyprzedzenia można obliczyć za. pomocą wzorów polowych. WZORY POLOWE DO OBLICZANIA WIELKOŚCI WYPRZEDZEŃ Dla kbk AK (AKM) i rkm D Dla km PK (PKS) i kbw SWD odległość strzelania wzór do obliczenia wyprzedzenia w figurach odległość strzelania m C m C 500 m C+l 800 m C + l 600 m C m C m C m C m C+4 C celownik odpowiadający odległości strzelania. wzór do obliczenia wyprzedzenia w figurach

319 Rys. 51. Wyprzedzenie do celu ruchomego Rys. 52. Wyprzedzanie do biegnącego Wzory polowe mają zastosowanie w odniesieniu do celu poruszającego się prostopadle do płaszczyzny strzału, z prędkością 3 m/s (10 km/h). Jeżeli cel porusza się z prędkością, na przykład 20 km/h, wyprzedzenie powinno być dwukrotnie większe. Podczas strzelania do celów ruchomych stosuje się: sposób prowadzenia celu (w terenie otwartym, gdy cel jest widoczny). Broń (linię celowania) przesuwa się zgodnie z ruchem celu. Jeśli wyprzedzenie uwzględniono na szczerbiku, punktem celowania jest cel. Podczas strzelania z broni bez szczerbika punkt celowania wysuwa się przed cel o wielkość wyprzedzenia, sposób wyczekiwania na cel (w terenie pofałdowanym, gdy cel często kryje się za fałdami terenowymi, krzaki itp.). Broń wycelowuje się (uwzględniając wyprzedzenie) w wybrany

320 przedmiot terenowy (krzak, słupek itp.). Gdy cel zbliży się do punktu celowania na wielkość określonego wyprzedzenia otwiera się ogień. Rys. 53. Sposób prowadzenia celu Rys. 54. Sposób wyczekiwania na cel

321 Podczas strzelania do ruchomych celów opancerzonych bardzo ważne jest wybranie odpowiedniego celownika i punktu celowania. Jeśli odległość do celu zmieni się powyżej 50 m zmienia się nastawę celownika, jeśli poniżej 50 m zmienia się punkt celowania. Wielkość wyprzedzenia podczas strzelania z rgppanc 7 i kbkg podano w tabelach. Odległość strzelania w metrach Tabela wyprzedzeń podczas strzelania z; rgppanc-7 (w sylwetkach) Czas Prędkość ruchu celu lotu granatu km/h, km/h, km/h, w 2,8 m/s 4,1 m/s 5,5 m/s sekundach 30 km/h, 8,3 m/s Wielkość wyprzedzenia w sylwetkach cz trop cz trop cz trop cz trop 100 0,5 _ 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 0, ,9 0,25 0,5 0,5 0,75 0, , ,3 0, ,8 0, 7 5 0,75 0, ,5 1, ,25 1, ,3 1 1,25 1, ,5 2,75 4 Tabela wyprzedzeń dla rgppanc-7 (w działkach) Wyprzedzenie w działkach podziałki Odległość poprawek bocznych strzelania w metrach 30 km/h km/h km/h km/h ,5 4

322 STRZELANIE W RÓŻNYCH WARUNKACH Strzelanie w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności Strzelanie w nocy do celów oświetlonych prowadzi się podobnie jak w dzień. Po oświetleniu terenu strzelający powinien szybko odszukać cel, nastawić celownik i dać strzał (serię). Należy przestrzegać następujących zasad: podczas walki w nocy najczęściej wykorzystuje się stały celownik ( S"), który można nastawić po omacku, gdy cel jest słabo oświetlony, wówczas podczas strzelania do celów demaskujących się błyskami strzałów, należy włączyć oświetlenie siatki celownika optycznego (kbw SWD i rgppanc), do celów demaskujących się błyskami strzałów ogień z broni maszynowej należy prowadzić długimi seriami, ogień należy otwierać w momencie, gdy błyski strzałów są widoczne w środku osłony muszki na szczerbince (w celowniku optycznym nad znakiem celowniczym siatki celownika), jeżeli osłona muszki i szczerbinka nie są widoczne, broń wycelowuje się wzdłuż lufy, jeżeli na urządzenia celownicze broni są nałożone nasadki sarno-świecące, to broń skierowuje się do celu, zgrywając punkty świecące nasadek z błyskami strzałów, strzelając do celu, którego sylwetka jest widoczna na tle nieba, łuny pożaru, śniegu itp.. należy najpierw skierować broń obok celu na oświetlone tło i ustalić równą muszkę, następnie przesuwając broń naprowadzić linię celowania na środek sylwetki celu i otworzyć ogień,. do celów widocznych na ciemnym tle celuje się za pomocą nasadek samoświecących lub wzdłuż lufy, do celów bliskich i demaskujących się dźwiękiem należy strzelać długimi seriami, celując wzdłuż My, w kierunku dźwięku, aby ułatwić poprawienie ognia w nocy, należy stosować większą, liczbę pocisków smugowych, do celów zdemaskowanych przez promienie podczerwone należy prowadzić ogień z broni wyposażonej w celowniki optyczne z włączonym ekranem luminescencyjnym lub noktowizyjne. Ogień otwierać w momencie, gdy zielona plama i cel znajdują się nad znakiem celowniczym siatki celownika SPOSOBY STRZELANIA Z BRONI STRZELECKIEJ Żołnierz powinien umieć prowadzić celny ogień w każdej postawie i w każdym terenie. Każdy żołnierz powinien zależnie od swoich indywidualnych właściwości nabyć wprawy w przyjmowaniu jak najbardziej dogodnych postaw do strzelania,

323 15 uwzględniając przy tym prawidłowe i jednakowe ułożenie kolby w dołku strzeleckim i jak najwygodniejszy układ tułowia, rąk i nóg. Postawa będzie wtedy właściwa, gdy umożliwi strzelającemu prowadzenie celnego ognia i wykorzystanie ukrycia oraz zamaskowanie stanowiska ogniowego. Na celność ognia ma korzystny wpływ: swobodne ułożenie ciała, bez zbytecznego naprężania mięśni, umiejętne wykorzystanie podpórki, ograniczenie do minimum ruchu ciała w momencie celowania na skutek oparcia tułowia i rąk o nieruchomy przedmiot terenowy. Postawa strzelecka powinna umożliwiać prowadzenie ognia w pozycji nieruchomej przez dłuższy czas bez zmęczenia. Dlatego przed strzelaniem należy przyjąć taką pewną postawę, aby stale zachowywać jednakowe położenie broni w czasie strzelania. W tym celu żołnierz powinien w czasie szkolenia zbadać możliwości jak najlepszego wykorzystania właściwości budowy ciała do stworzenia jak najbardziej statycznej postawy. Z chwilą jej ustalenia cały wysiłek strzelającego powinien zmierzać do opanowania tej umiejętności do takiego stopnia, aby za każdym razem mógł ją przyjmować w jednakowy sposób pozostawać w tej postawie tak długo, jak długo to jest konieczne ze względu na czas strzelania. Najdogodniejsza postawa strzelecka powinna odpowiadać następującym podstawowym warunkom: 1) zapewniać jak najlepszą statyczność, 2) umożliwiać kierowanie broni do celu bez naprężania mięśni, 3) zapewniać dogodne dawanie strzałów. Drugi warunek będzie tylko wtedy spełniony, gdy linia celowania po każdym złożeniu się będzie przebiegała w pobliżu pionowej linii przechodzącej przez środek celu. Aby sprawdzić prawidłowość przyjętej postawy przeprowadza się następujący sprawdzian. Po przyjęciu w naszym przeświadczeniu prawidłowej postawy strzeleckiej i ujęciu broni należy: zamknąć oczy, oprzeć policzek o kolbę, dokładnie sprawdzić, czy wszystkie czynności zostały wykonane właściwie, po czym otworzyć prawe oko i obserwując przez przyrządy celownicze sprawdzić, w którym miejscu na tarczy znajduje się muszka i szczerbinka. Podczas próby nie należy zwracać uwagi na to, czy przyrządy celownicze znajdują się nad lub pod celem. Chodzi tylko o to, aby nie odchyliły się zbytnio w bok od celu. Celem próby jest ustalenie, czy linia celowania nie jest zbyt oddalona od linii pionowej przechodzącej przez środek tarczy. Jeżeli stwierdzi się, że linia celowania jest znacznie odchylona od pionowej linii środka tarczy, to należy poprawić układ całej postawy. W postawie leżącej przesunięcie linii celowania można dokonać nieznacznie przemieszczając całe ciało w prawo lub w lewo, jednak nie poruszając z miejsca lewego łokcia. W postawie klęczącej, w razie małego odchylenia linii celowania należy przesunąć lewą nogę, a w razie potrzeby również prawą. W postawie stojącej zmiany kierunku linii celowania dokonuje się nieznacznie przesuwając lewą nogę; znaczne przesunięcie lewej nogi powoduje konieczność odpowiedniego przestawienia również prawej nogi.

324 16 Jeśli chce się przyjąć właściwą postawę w żadnym wypadku nie można odchylać broni napinając mięśnie lub skręcając tułów. Uniemożliwi to stale jednakowe dawanie strzałów i uzyskiwanie jednakowych trafień. Gdy żołnierz nauczy się szybko i umiejętnie przyjmować postawę strzelecką, może przystąpić do nauczania składania się do strzału 4. EKSPLOATACJA BRONI STRZELECKIEJ 4.1. Zacięcia i sposoby usuwania ich Przyczyny zacięć broni można podzielić na trzy zasadnicze grupy: nadmierne zanieczyszczenie, uszkodzenie części, wada naboju. Gdy znana jest przyczyna, nietrudno zacięcie usunąć. Zasadniczą czynność to przeładowanie broni (w ten sposób eliminuje się przyczyny zacięć spowodowane wadą naboju). Gdy lufa karabinu maszynowego jest mocno rozgrzana, należy przed przeładowaniem zaczekać kilka sekund, aby nie nastąpił strzał (w wyniku samozapalenia ładunku prochowego) w momencie, gdy komora nabojowa nie jest zaryglowana. Po 250 strzałach, jeśli prowadzi się ogień ciągły z karabinu maszynowego, samozapalenie następuje po sekundach, a po 500 strzałach po upływie 7 do 10 sekund. Aby nie dopuścić do zacięć broni należy: systematycznie czyścić, smarować i przeglądać broń; przed strzelaniem sprawdzić przewód lufy, oczyścić i pokryć cienką warstwą smaru powierzchnię części ruchomych; nie używać do strzelania nabojów zanieczyszczonych i pogiętych; chronić broń przed zanieczyszczeniem i uderzeniami; po dłużej trwającym strzelaniu wyczyścić przewody gazowe oraz posmarować lekko części ruchome; unikać przegrzewania lufy (strzelać seriami, a tylko w wyjątkowych wypadkach ogniem ciągłym); w zimie, przed rozpoczęciem strzelania, przesunąć kilkakrotnie części ruchome do przodu i do tyłu w celu roztarcia zgęstniałego smaru. Podstawowe niesprawności broni: Zacięcia podczas ładowania broni Rodzaj zacięcia i ich charakterystyka Przyczyny zacięć Sposób usuwania zacięć 1.Niecałkowite dojście 1.zanieczyszczenie Nie rozkładając km nasmarować suwadła do przodu. Nabój komory nabojowej lub komorę nabojową, części cierne, w komorze nabojowej zamkowej. tuleję gazową. Przy najbliższej

325 17 zaczepy wyłuskiwacza nie uchwyciły za kryzę łuski. 2.Zaczepy wyłuskiwacza nie chwytają i nie utrzymują naboju. Suwadło zatrzymuje się w przodzie lub w położeniu pośrednim. Zacięcia podczas strzelania 2.Osad prochowy w tulei gazowej. 3.Pogięty lub zanieczyszczony nabój albo taśma. okazji wyczyścić km lub wymienić lufę. Wymienić naboje lub taśmę. 1.Niewypał przy prawidłowym działaniu części, strzał nie nastąpił. 2.Mimowolny ogień ciągły. Po zwolnieniu spustu nie następuje przerwanie ognia. 1.Niesprawny nabój (wada spłonki). 2.Złamanie lub niesprawna iglica. 3.Broń zanieczyszczona, zgęstniały smar. 1.Zaokrąglenie zaczepu spustowego na suwadle oraz zęba dźwigni zaczepowej. 2.Niesprawne urządzenie spustowe. Wyjąc i obejrzeć nabój, wyczyścić broń i strzelać dalej. W razie złamania iglicy wymienić lub oddać broń do warsztatu. Przerwać ogień zatrzymując taśmę ręką. Rozładować broń, przejrzeć dźwignię spustową i zaczep spustowy suwadła. Po stwierdzeniu ich niesprawności przestawić regulator na większy otwór i strzelać dalej. Po wtórnym zacięciu oddać broń do warsztatu. 3.Poprzeczne urwanie 1.Zabrudzenie komory łuski suwadło ni doszło nabojowej. całkowicie do przodu 2.Duży luz między tylnym ponieważ przednia część ścięciem lufy a zamkiem. urwanej łuski pozostała w 3.Niesprawny nabój. komorze nabojowej i uniemożliwia wejście do komory nabojowej dosyłanego naboju. Zacięcia podczas rozładowywania broni 1. Nie wyciągnięcie łuski z komory nabojowej. Łuska pozostała w komorze nabojowej, kolejny nabój oparł się o dno łuski, 1.Złamany lub zużyty wyciąg lub jego sprężyna. 2.Zanieczyszczona komora nabojowa lub nabój, zerwanie kryzy Jeżeli w czasie przeładowywania broni wyrzucany nabój wyciągnął przednią część łuski strzelanie kontynuować. Jeżeli nie, należy łuskę wyciągnąć za pomocą wyciągu zerwanych łusek (wymienić lufę), przetrzeć komorę nabojową i nasmarować. W razie powtarzania się zacięcia przesunąć lufę do tyłu. W tym celu należy wybić kołek śruby rygla, wykręcić wkrętakiem śrubę o jeden obrót i wstawić kołek. Jeżeli nie można usunąć przez przeładowanie broni, należy wybić ją wyciorem lub wymienić lufę. Jeżeli nastąpiło zerwanie kryzy łuski, wyczyścić komorę

326 18 suwadło zatrzymało się w środkowym położeniu. łuski naboju. nabojową i nasmarować (naboje również). Przestawić regulator gazowy na mniejszy otwór. Gdy jest niesprawny wyciąg lub jego sprężyna odesłać broń do warsztatu rusznikarskiego. 2.Niewyrzucenie łuski z komory zamkowej. Nie wyrzucona łuska z komory zamkowej utrzymuje wyciąg i opiera się ona o lufę lub została ponownie wprowadzona do komory nabojowej. 1.Zanieczyszczenie części ruchomych przewodów gazowych lub komory nabojowej. 2.Zanieczyszczenie, uszkodzenie wyciągu lub wyrzutnika. 3.Zaklinowanie taśmy w skrzynce amunicyjnej. 4.Zukosowanie taśmy w donośniku. 3.Przechwycenie łuski. Łuska wyciągnięta z komory nabojowej pozostaje w komorze zamkowej lub w 2.niesprawny wyrzutnicy. 1.Zanieczyszczone części przewodów gazowych lub komory nabojowej. wyrzutnik lub popychać osłony wyrzutnicy. 3.Niesprawny wyciąg lub jego sprężyna. Przeładować broń i prowadzić ogień w dalszym ciągu. Jeśli zacięcia powtarzają się, rozładować broń, po czym sprawdzić ułożenie i prawidłowość załadowania taśmy. Po sprawdzeniu przestawić regulator na większy otwór. Przy pierwszej okazji wyczyścić i nasmarować broń. Po stwierdzeniu uszkodzonego wyciągu, sprężyny lub wyrzutnika oddać broń do warsztatu rusznikarskiego, lub jeżeli części są zamienne wymienić części niesprawne. Usunąć łuskę z komory zamkowej i kontynuować strzelanie. W razie powtórzenia się zacięcia nasmarować części cierne i komorę nabojową. Jeśli jest niesprawny wyciąg, jego sprężyna, wyrzutnik lub popychacz osłony oddać broń do warsztatu rusznikarskiego AMUNICJA Amunicja, to środki bojowe oraz ich elementy służące do niszczenia lub obezwładniania celów. Do amunicji zalicza się również granaty ręczne. Amunicja do broni strzeleckiej wykonywana jest w postaci zespolonych

327 19 naboi, które są połączeniem różnych elementów niezbędnych do spowodowania strzału. Rys. 16. Naboje: a 14,5 mm wielkokalibrowy, b 7,62 mm karabinowy, c 7,62 mm pośredni (wz. 43), d 9 mm pistoletowy; l pocisk, 2 łuska, 3 ładunek prochowy, 4 spłonka, 5 szyjka łuski, 6 kry-za łuski, 7 kowadełko, 8 otwór ogniowy, 9 masa zapalająca Rys. 17. Nabój przeciwpancerny (PG-7W): a z ładunkiem miotającym, b w czasie lotu, l głowica, 2 silnik, 3 stabilizator r. 19

328 20 Nabój do broni strzeleckiej składa się z: łuski służącej do pomieszczenia ładunku prochowego i spłonki zapalającej proch; pocisku osadzonego w łusce, pocisk jest elementem rażącym broni, wyrzucany z lufy pod wpływem działania gazów prochowych. Pociski broni strzeleckiej mogą mieć różne przeznaczenie, smugowe, przeciwpancerne, zapalające, zwykłe, wskaźnikowe (rys. 12). Rys. 13. Nabój strzelecki karabinowy 1 pocisk, 2 łuska, 3 ładunek prochowy, 4 spłonka, 5 kowadełko, 6 kanalik ogniowy Zależnie od rodzaju celów stosuje się różne rodzaje amunicji strzeleckiej. Z tego względu znajomość budowy i działania amunicji, a także umiejętne rozpoznawanie jej rodzaju staje się nieodzowne nie tylko dla dowódcy, lecz także dla każdego żołnierza. Amunicja bojowa jest to amunicja przystosowana do realizacji określonych funkcji na polu walki. W grupie amunicji bojowej wyróżnia się trzy podstawowe podgrupy: 1) amunicja zasadnicza do realizacji zasadniczych funkcji ogniowych. W podgrupie tej wyróżnia się między innymi: w amunicji strzeleckiej naboje z pociskami zwykłymi (lekkie, ciężkie, z rdzeniem stalowym), przeciwpancerno-zapalającymi, smugowymi przeciwpancerno-zapalająco-smugowymi, ze zmniejszoną prędkością i zapalającymi; w granatach ręcznych i nasadkowych granaty odłamkowe, kulkowe i przeciwpancerne; w amunicji do granatników przeciwpancernych i dział bezodrzutowych naboje przeciwpancerne i naboje z granatami odłamkowymi; 2) amunicja pomocnicza. W podgrupie tej wyróżnia się między innymi: w amunicji strzeleckiej naboje oświetlające i sygnałowe; 3) amunicja specjalna (np. chemiczna).

329 21 Naboje z pociskami zwykłymi przeznaczone są do rażenia siły żywej przeciwnika. Naboje z pociskami przeciwpancerno-zapalającymi przeznaczone są do zapalania materiałów pędnych (benzyny) i rażenia celów, znajdujących się za cienkimi zasłonami pancernymi, na odległościach do 300 m. Naboje z pociskami smugowymi przeznaczone są do wskazywania celów, korygowania ognia, sygnalizacji i rażenia siły żywej. Pociski smugowe w razie trafienia w dach słomiany, suchą trawę, suche liście itp. mogą ją zapalić. Pocisk w czasie lotu pozostawia za sobą kolorową smugę, która jest dobrze widoczna w dzień i w nocy. Naboje z pociskami zapalającymi przeznaczone są do zapalania materiałów pędnych (nafty, benzyny) znajdujących się w zbiornikach żelaznych i cysternach o grubości ścianki do 3 mm oraz do zapalania dachów słomianych, stogów siana, suchej trawy na odległościach do 700 m. Różnorodność rodzajów amunicji i podobieństwo zewnętrzne wymagają stosowania specjalnego systemu oznaczania dla uniknięcia pomyłek w zaopatrywaniu i w użyciu W skład systemu oznaczania amunicji wchodzi cechowanie, malowanie i znakowanie. Rodzaj naboju 7,62 mm naboje wz. 43 Skrócona nazwa bron Indeks pocisku i znaki odróżniające PS z pociskiem z rdzeniem stalowym - z pociskiem BZ przeciwpancerno-zapalającym w. czarny z pociskiem smugowym kbk AK, AKM, p. czerwony T-45 w. zielony z pociskiem zapalającym Z w. czerwony z pociskiem o zmniejszonej kbk AKM z prędkości PBS-1 US w. czarny p. zielony nabój miotający wz. 43 do granatów nasadkowych kbkg UNM w. biały Uwaga: w. wierzchołek, p. pas.

330 22 7,62 mm naboje karabinowe Rodzaj naboju Skrócona nazwa broni Indeks pocisku i znaki odróżniające Z pociskiem lekkim L - z pociskiem ciężkim C w. żółty z pociskiem z rdzeniem PS,ŁPS stalowym w. srebrzysty z pociskiem przeciwpancerne -zapalającym z pociskiem przeciwpancerno- -zapalającym km PK, PKS, PKT, B-32 w. czarny p. czerwony ZB-46 w. czarny p. czerwony z pociskiem smugowym T-46 w. zielony z pociskiem przeciwpancerno-zapalająco-smugowym czerwony z pociskiem wskażnikowozapalającym Uwaga: w. wierzchołek, p. pas. BZT w. fioletowy p. PZ w. czerwony Rodzaj naboju z pociskami z rdzeniem stalowym z pociskiem z rdzeniem ołowianym 9 mm naboje pistoletowe Skrócona nazwa broni P-83, Indeks pocisku i znaki odróżniające Pst P Naboje przeciwpancerne

331 23 Rodzaj naboju Skrócona nazwa broni Indeks naboju i znak odróżniający nabój przeciwpancerny rgppanc-7 PG-7W nabój przeciwpancerny 73 mm armata PG-15W 26 mm naboje sygnałowe i oświetlające do 26 mm pistoletu sygnałowego wz.78 Nazwa naboju sygnałowy biały ogień sygnałowy czerwony ogień sygnałowy zielony. ogień sygnałowy żółty ogień sygnałowy czerwony dym sygnałowy niebieski dym oświetlający ze spadochronem sygnałowe-komplet: białego ognia 2 szt.; czerwonego ognia 3 szt., zielonego ognia 3 szt., niebieski dym 1 szt., czerwony dym 1 szt. Komplet 10 szt. Kolor krążków biały czerwony zielony żółty czerwony niebieski biały Odpowiednio jak wyżej 5. GRANATY RĘCZNE Granat ręczny to broń piechoty zaczepna lub obronna, miotana ręcznie na bliskie odległości. Granaty ręczne są skutecznym środkiem walki, zwłaszcza na bliskie odległości. Obowiązuje zasada: rzucać mało, lecz daleko i celnie. Rozróżniamy granaty ręczne odłamkowe i przeciwpancerne.

332 24 Granaty ręczne odłamkowe (RG-42 i F-l) służą do zwalczania celów żywych. Granaty ręczne przeciwpancerne (RPG-43) służą do niszczenia czołgów, celów pancernych (ruchomych i nieruchomych) oraz do burzenia umocnień typu poloweg 5.1. Budowa i podstawowe dane taktyczno techniczne granatów ręcznych Dane taktyczno techniczne granatów ręcznych Charakterystyka RG-42 F-1 RPG-43 Rodzaj granatu Działanie bojowe Sposób działania zapalnika granatu Promień rażenia odłamków (w metrach) Ciężar granatu uzbrojonego (w gramach) Grubość przebijania pancerza (w milimetrach) Średnia odległość rzutu granatem (w metrach) zaczepn y odłamkowe czasowe (ze zwłoką 3,2 4 S) obronny przeciwpancerny do 75 burzącokierunkowe uderzeniowe natychmiastowe

333 Budowa granatów ręcznych i zapalnika UZRGM

334 26 Rys. 19. Ręczne granaty odłamkowe: a zaczepny wz. 1942; b obronny wz. F-l; l skorupa granatu, 2 dno, 3 taśma odłamkowa 4 wieko, 5 tuleja środkowa, 6 obsada zapalnika, 7 ładunek kruszący, 8 korek, 9 za palnik (UZRGM), 10 zawleczka z kółkiem, 11 dźwignia spustowa 12 iglica, 13 spłonka zapalająca, 14 spłonka pobudzająca, 15 opóźniacz

335 27 Rys. 20. Ręczny granat przeciwpancerny wz. 1943: l skorupa granatu, 2 rękojeść, 3 urządzenie zabezpieczające

336 28 Rys. 17. Zapalnik do granatów ręcznych 1 iglica, 2 górna prowadnica iglicy, 3 sprężyna igliczna, 4 dolna prowadnica iglicy, 5 łącznik, 6 spłonka zapalająca, 7 opóźniacz, 8 spłonka pobudzająca, 9 zawleczka zabezpieczająca, 10 dźwignia spustowa 5.2. Posługiwanie się granatami ręcznymi Uzbrojenie granatu odłamkowego. Aby granat uzbroić należy: wykręcić korek z obsady zapalnika, wkręcić zapalnik w obsadę zapalnika aż do oporu. Rzucanie granatu odłamkowego. Aby rzucić granatem należy: ująć granat prawą (lewa) ręką i palcami przycisnąć dźwignię spustową do skorupy granatu, palcami lewej (prawej) ręki odgiąć końce zawleczki, przyciskając palcami prawej (lewej) ręki dźwignię spustową do skorupy granatu, palec wskazujący lewej (prawej) ręki włożyć w kółko i wyciągnąć zawleczkę, wykonać rozmach i rzucić granatem do celu. Rozbrojenie granatu odłamkowego. Granat można rozbroić tylko w tym wypadku, jeśli zawleczka nie została wyciągnięta z zapalnika. W celu rozbrojenia granatu należy: wykręcić zapalnik, zawinąć go w papier lub szmatę i włożyć do oddzielnej przedziałki w torbie na granaty, wkręcić korek i włożyć granat do torby. Zapalnik do granatów ręcznych. Do uzbrojenia ręcznych granatów odłamkowych stosuje się zapalnik UZRGM. Jest on zapalnikiem czasowym ze zwłoką przeznaczonym do wywołania detonacji ładunku kruszącego granatów Zapalnik składa się z trzech głównych części: urządzenia uderzeniowego, urządzenia zabezpieczającego i urządzenia zapalającego. Ręczny granat przeciwpancerny (RPG-43). Jest granatem o działaniu burzącokierunkowym, wybuchającym natychmiast w momencie uderzenia o twardy przedmiot. Granat przy trafieniu do celu opancerzonego razi obsługę, broń i urządzenia, zapala paliwo i powoduje wybuch amunicji.

337 29 Granat należy rzucać z okopu lub zza ukrycia w celu uniknięcia niebezpieczeństwa grożącego wyrzucającemu. Uzbrojenie granatu przeciwpancernego. W celu uzbrojenia granatu należy: wykręcić rękojeść ze skorupy granatu, sprawdzić, czy w tulei wieka znajduje się iglica i sprężyna zabezpieczająca, w tym celu należy obejrzeć i ostrożnie dotknąć iglicę lekko naciskając sprężynę palcem, nakręcić pobudzacz, przy tym: ująć rękojeść lewą (prawą) ręką wkrętką pobudzacza do góry, wziąć pobudzacz do prawej (lewej) ręki i nakręcić go do oporu, nakręcić całkowicie rękojeść na skorupę granatu. Rzucanie granatu przeciwpancernego. Aby wykonać rzut należy: ująć rękojeść granatu prawą (lewą) ręką tak, aby listwa zabezpieczająca ściśle przylegała do rękojeści, trzymając w prawej (lewej) ręce granat za rękojeść, lewą (prawą) ręką wyciągnąć zawleczkę za kółko, wykonać rozmach i ruchem energicznym rzucić granat do celu, po rzuceniu granatu natychmiast ukryć się. Granatu uzbrojonego z wyciągniętą zawleczką w zadym wypadku nie można upuścić na ziemię. 6. ZASADNICZE UZBROJENIE I WYPOSAŻENIE DRUŻYNY ZMOTORYZOWANEJ 1. Karabinek szturmowy kbs BERYL (6 szt. W drużynie) Przeznaczenie indywidualna broń automatyczna przeznaczona do obezwładniania siły żywej przeciwnika. Kaliber 5,56 mm. Odległość strzelania 1000 m. Prędkość początkowa pocisku 920 m/s. Długość linii celowania 372 mm.

338 30 Ciężar broni z załadowanym magazynkiem 3,9 kg. Pojemność magazynka 30 szt. Zasięg ognia skutecznego do celów naziemnych 500 m. DOS i sprzętowa jednostka ognia (SJO): 5,56 mm. nb. z pociskiem stalowym 40szt / 100szt. 5,56 mm. nb. z pociskiem smugowym 8szt / 20 szt. 2. Pistolet maszynowy PM-84P Glauberyt (3 szt. W drużynie) Przeznaczenie do obezwładniania przeciwnika na bliskich odległościach, do 200m. Kaliber 9 x 19 mm Parabellum. Prędkość początkowa pocisku 360 m/s. Długość lini celowania 220 mm. Ciężar PM bez magazynka 2,17 kg. Ciężar PM z załadowanym krótkim magazynkiem 2,31 kg. Ciężar PM z załadowanym długim magazynkiem 2,60 kg. Przyrządy celownicze przerzutowe na 75 i 150 m., oraz przeziernikowe. Pojemność magazynka: Krótkiego - 15 szt. Długiego - 25 szt. DOS i sprzętowa jednostka ognia (SJO) 36 szt/90 szt. 3. Uniwersalny karabin maszynowy w wersji piechoty km UKM 2000P Wyszczególnienie UKM UKM UKM

339 P 2000D 2000C Kaliber [mm] 7,62 Nabój 7,62x51 mm NATO Masa broni bez amunicji [kg] 8, Masa lufy [kg] 2,2 2,2 3,4 Długość karabinu ze złożoną oporą naramienną [mm] Wysokość broni [mm] * 213** 117** Szerokość broni [mm] 120** Długość lufy bez urządzenia wylotowego [mm] Liczba bruzd [szt.] 4 Skok bruzd [mm] 328 Odległość celowania [m] 1500 **** Prędkość początkowa pocisku z rdzeniem ołowianym [m/s] Zasięg skuteczny [m] 1500*** 2200 Odległość strzału bezwzględnego do popiersia [m] 420 Odległość strzału bezwzględnego do biegnącego [m] Szybkostrzelność teoretyczna [strz./min] Szybkostrzelność praktyczna [strz./min] 250 Pojemność skrzynki nabojowej [szt.] 100 i DOS i sprzętowa jednostka ognia: 7,62 mm x 51 BALL 7,62 mm x 51 T (smugowa) 7,62 mm x 51 AT(ppanc.) 7,62 mm x 51 ATI (ppanc. zapalająca) 273/900 30/100 60/200 -/- 200/ /550 60/300 30/150 * - długość całkowita broni ** - ze złożonym dwójnogiem (lub bez dwójnogu UKM 2000C) i bez skrzynki nabojowej. *** - na trójnogu. **** - w zależności od przyrządów celowniczych wozu bojowego. 4. Ręczny granatnik przeciwpancerny RPG 7W

340 32 Masa granatnika załadowanego 6,30 kg; Odległość strzału skutecznego 500m.; Prędkość początkowa pocisku 300m/s; Szybkostrzelność praktyczna 4 6 strz. / min.; Przebijalność pancerza 280m.; DOS i sprzętowa jednostka ognia 85mm nb ppanc PG-7W 2/5szt. 5. Pistolet wojskowy 9 mm P-94 WIST Lp. 1. Kaliber Wyszczególnienie 9 mm P-94 WIST 9 mm Parabellum (9x19) 2. Prędkość początkowa pocisku 360 m/s 3. Zarys przewodu lufy poligonalny 4. Masa naboju 12 g 5. Masa pocisku 8 g 6. Długość całkowita 190 mm 7. Długość linii celowania 171 mm 8. Pojemność magazynka 16 szt. 9. Ciężar pistoletu niezaładowanego 760 g 10. Liczba magazynków 2 szt. 11. Rażenie obezwładniające 300 m

341 DOS i sprzętowa jednostka ognia 32 szt 6. Sprzęt noktowizyjny Noktowizor MU-3 MU-3AD Noktowizory MU-3 MU-3AD są nowoczesnym sprzętem przeznaczonym do obserwacji i prowadzenia ognia w warunkach ograniczonej widoczności. Urządzenie może być zamontowane na broń i współdziałać z celownikiem holograficznym. Posiada dodatkowo Lampe IR.

342 34 7. Celownik holograficzny HWS, model 552.A65/1 jest nowoczesnym celownikiem holograficznym umożliwiającym prowadzenie celnego ognia. Zasilany bateriami AA. Współdziała z goglami noktowizyjnymi. 8. PNR- 500 Cyfrowe radio PNR-500 zapewnia drużynie bezprzewodową konferencję w samosynchronizującej się sieci z możliwością dostępu do pokładowej sieci łączności pojazdu bazowego i sieci radiowej VHF lub HF. PNR-500 jest zaprojektowany specjalnie do użytkowania w wymagających warunkach otoczenia (środowisko zurbanizowane, głębokie ukrycie) i służy poprawie koordynacji i efektywności działań w sytuacji, gdy najdrobniejszy szczegół informacji może zaważyć na powodzeniu misji. Zwarta jednostka osobista zapewnia potężne możliwości łączności głosowej i transmisji danych. PNR-500 jest istotnym elementem wchodzącym w skład wyposażenia żołnierza. Zestaw nagłowny PNR-500 wyposażony jest w dwa przyciski, które odpowiednio umożliwiają

343 35 użytkownikowi dostęp do sieci lokalnej dla przekazania instrukcji i informacji innym członkom drużyny albo dostęp do zainstalowanej na bazowym pojeździe taktycznej radiostacji dużego zasięgu VHF lub HF. 9. Gogle PNL-2A/AD Gogle noktowizyjne PNL-2A/AD są nowoczesnymi, lekkimi goglami noktowizyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań podczas warunków nocnych. PNL-2AD jest noktowizorem, posiadającym dwa niezależne kanały optyczne, natomiast urządzenie PNL-2A daje możliwość jednoocznej obserwacji Wyposażone w elementy regulacyjne umożliwiaj±ce ustawienie pozycji gogli do indywidualnych cech użytkownika. Pojemnik na baterie wykonany jako osobna część zamocowana w tylnej części hełmu, dzięki czemu ciężar jest równomiernie rozmieszczony przy jednoczesnym zachowaniu małego ciężaru. Możliwość zamontowania oświetlacza IR. 10. Lornetka noktowizyjna NPL 1M

344 36 Jest lekkim przyrządem noktowizyjnym służącym do obserwacji w warunkach ograniczonej widoczności na większych odległościach Celownik PCS-5 Strzelecki celownik noktowizyjny jest lekkim celownikiem teleskopowym z wbudowanym wzmacniaczem obrazu XD4/XR5 który doskonale nadaje się do stosowania na przenośnej broni. Celownik używany jest do obserwacji pola walki, wykrywania i rozpoznawania celów, jako celownik strzelecki broni kalibru 7,62 mm oraz przeciwczołgowych wyrzutni granatów w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia. Podstawowa wersja PCS-5 jest specjalnie zaprojektowana dla następujących typów broni: karabin maszynowy 7,62 mm PKMN-1 (PKMSN-1) przeciwpancerna wyrzutnia granatów RPG-7N1 (RPG-7DN1) Strzelecki celownik noktowizyjny PCS-5 może być używany na innych typach broni oraz przeciwpancernych wyrzutniach granatów mających boczny system celowniczy - typu "jaskółczy ogon". Celownik w wersji PCS-5M przeznaczony jest do użytkowania na broni z uniwersalną szyną montażową MIL-STD-1913 (Picatinny).

345 37 VII. Kierowanie ogniem drużyny 7.1. ZASADY OGÓLNE Ogień jest podstawowym czynnikiem rażenia przeciwnika przy użyciu środków ogniowych w celu wykonania zadania bojowego przez zniszczenie i obezwładnienie jego sił i środków oraz elementów ugrupowania bojowego, a także osłony własnych pododdziałów przed jego uderzeniami. Kierowanie ogniem to zorganizowane i optymalne wykorzystanie przez dowódcę wszystkich środków ogniowych będących w jego dyspozycji w celu wykonania zadania bojowego w nakazanym czasie i przy minimalnych stratach własnych. W kierowaniu ogniem wyróżnia się dwa etapy, wyraźnie oddzielone zakresem realizowanych przedsięwzięć. Są nimi: - organizacja systemu ognia; - kierowanie ogniem w walce. Organizacja systemu ognia jest integralnym i nieodłącznym elementem planowania i przygotowania walki, polegającym na stworzeniu warunków i racjonalnym wykorzystaniu pod względem ogniowym posiadanych sił i środków. Proces ten realizowany jest podczas podejmowania decyzji, prowadzenia rekonesansu, stawiania zadań bojowych, organizacji współdziałania oraz zabezpieczenia bojowego i logistycznego walki. Kierowanie ogniem w walce polega na umiejętnym wykorzystaniu przez dowódcę pododdziału możliwości środków ogniowych w bezpośrednim starciu z przeciwnikiem i sprowadza się do optymalnego wykorzystania w walce wszystkich dostępnych sił i środków ORGANIZACJA SYSTEMU OGNIA Wskazówki ogólne System ognia pododdziału to zorganizowane, spójne i dynamiczne użycie w walce różnych środków ogniowych, według przyjętego sposobu realizacji zadania. Polega on na umiejętnym - zgodnym z zamiarem dowódcy - rozmieszczeniu oraz

346 38 użyciu sił i środków ogniowych, w celu zadania przeciwnikowi maksymalnych strat w odpowiednim miejscu i czasie. System ten tworzy się z uwzględnieniem możliwości bojowych wszystkich środków ogniowych, zarówno organicznych jak i przydzielonych przy ścisłym ich współdziałaniu, w powiązaniu z zaporami inżynieryjnymi i naturalnymi przeszkodami terenowymi oraz ogniem środków ogniowych przełożonego i sąsiadów. Organizacja systemu ognia w obronie polega na: utworzeniu strefy ognia przeciwpancernych pocisków kierowanych, czołgów, wozów bojowych piechoty i ciągłego wielowarstwowego ognia pozostałych środków ogniowych pododdziału przed przednim skrajem, w lukach, na skrzydłach oraz w głębi obrony, zaplanowaniu odcinków ognia ześrodkowanego, przygotowaniu manewrów ogniem, zwłaszcza przeciwpancernym na zagrożone kierunki. System ognia broniących się pododdziałów powinien zapewniać narastanie jego siły i natężenia w miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju obrony. Organizacja systemu ognia w natarciu polega na zgraniu działań pododdziału z ogniem na całą głębokość zadania bojowego. System ognia organizuje się szczegółowo na głębokość zadania bliższego (obiekt ataku) i ogólnie na całą głębokość zadania bojowego. Powinien on zapewniać narastanie siły ognia w miarę zbliżania się do przeciwnika oraz stwarzać dogodne warunki do wykonywania manewrów ogniem i pododdziałami (siłami i środkami ogniowymi). Oceniając sytuację dowódca precyzuje: a) w obronie: - prawdopodobny skład sił i środków przeciwnika, które mogą nacierać na punkt (stanowisko) oporu, prawdopodobne kierunki jego podejścia, rubieże rozwijania się i ataku; - najdogodniejszy sposób rozmieszczenia w terenie środków ogniowych w celu wykorzystania ich możliwości bojowych; - pasy ognia (sektory ostrzału) dla pododdziałów (środków ogniowych); - rodzaje manewru ogniem i pododdziałami (siłami i środkami ogniowymi); - sposób prowadzenia ognia, w tym kolejność jego otwarcia przez poszczególne środki ogniowe oraz kierowania nim w czasie walki; - odcinki terenu, do których należy przewidzieć ogień ześrodkowany; - odległości do charakterystycznych przedmiotów i rubieży terenowych znajdujących się w pasie ognia pododdziału; - sposób powiązania ognia z zaporami inżynieryjnymi i prze-szkodami naturalnymi; - pola zakryte, które przeciwnik może wykorzystać w czasie natarcia; - wpływ warunków meteorologicznych na celność strzelania; - sposób wskazywania i oświetlania celów oraz prowadzenia ognia w warunkach ograniczonej widoczności: - zakres prac związanych z oczyszczeniem przedpola w celu poprawy warunków obserwacji i prowadzenia ognia. b) w natarciu:

347 39 - prawdopodobny skład sił i środków przeciwnika na kierunku natarcia oraz kolejność i sposób ich zwalczania; - sposób wykorzystania i rozmieszczenia zasadniczych sił i środków ogniowych w ugrupowaniu bojowym pododdziału; - sposób prowadzenia obserwacji, wskazywania celów i kierowania ogniem podczas walki; - możliwość wykorzystania rzeźby i pokrycia terenu w celu wykonania manewru pododdziałami (siłami i środkami ogniowy-mi); - charakterystyczne punkty i przedmioty terenowe na kierunku natarcia, które można wykorzystać jako dozory: - pola zakryte utrudniające prowadzenie ognia; - możliwości współdziałania ogniowego z sąsiadami; - wpływ warunków meteorologicznych na celność strzelania; - sposób prowadzenia ognia w nocy. Na podstawie wniosków z oceny sytuacji dowódca podejmuje decyzję, w której między innymi określa sposób wykorzystania pododdziałów (środków ogniowych) w poszczególnych etapach walki ORGANIZACJA OBSERWACJI Na szczeblu pododdziału obserwacja jest podstawowym sposobem zdobywania wiadomości o przeciwniku i terenie. Obserwację organizuje się we wszystkich rodzajach działań taktycznych. Prowadzą ją załogi posterunków obserwacyjnych oraz obserwatorzy. Posterunki obserwacyjne organizuje się na szczeblu batalionu (w szczególnych wypadkach w kompanii), w składzie dowódca i dwóch - trzech żołnierzy. W kompanii, plutonie, drużynie (załodze) wyznacza się obserwatorów. Obowiązek prowadzenia obserwacji maja również wszyscy żołnierze pododdziału. Posterunki obserwacyjne i obserwatorów rozmieszcza się w taki sposób aby zapewnić im dobre warunki prowadzenia obserwacji przeciwnika i terenu w całym pasie działania oraz możliwie na największą głębokość. Liczba obserwatorów i posterunków obserwacyjnych zależy od: sytuacji taktycznej, zadania bojowego pododdziału, ukształtowania terenu, szerokości pasa działania, warunków meteorologicznych, pory roku i doby. Posterunek obserwacyjny wyposaża się w przyrządy obserwacyjne, dokumenty ewidencji wyników obserwacji, urządzenie nagłaśniające, środki łączności i przekazywania sygnałów alarmowania, przyrządy obserwacji i wykrywania uderzeń bronią masowego rażenia oraz rozpoznawania skażeń. Obserwacja powinna być okrężna, ciągła i dokładna, a jej wyniki natychmiast przekazywane dowódcom. Prowadzi się ją w dzień i w nocy wzrokowo i przy wykorzystaniu przyrządów obserwacyjnych (lornetek, celowników optycznych broni strzeleckiej i wozów bojowych). Dla zwiększenia efektywności obserwacji w nocy stosuje się noktowizory (termowizory) oraz środki oświetlające teren. Niezależnie od tego w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności obserwację uzupełnia się podsłuchem.

348 40 Podczas organizowania obserwacji należy: określić odcinki lub kierunki głównego wysiłku rozpoznania; wyznaczyć posterunki obserwacyjne (obserwatorów), postawić im zadania; wyposażyć w niezbędne przyrządy obserwacyjne, mapy (szkice terenu), dzienniki obserwacji oraz środki sygnalizacji i łączności; zorganizować proces zbierania i obiegu informacji. Podczas stawiania zadań załodze posterunku obserwacyjne-go (obserwatorowi) podaje się: - wyposażenie i miejsce posterunku obserwacyjnego (obserwatora); - dozory; - pas (sektor obserwacji); - zadanie, a w nim wiadomości o przeciwniku i położeniu wojsk własnych oraz rejony (kierunki), na które należy zwrócić szczególną uwagę; - czas gotowości do działania; - sposób meldowania o wynikach obserwacji; - sygnały alarmowania. Żołnierz wyznaczony na obserwatora powinien odznaczać się spostrzegawczością, dobrą pamięcią wzrokową, znać cechy charakterystyczne sprzętu bojowego przeciwnika oraz dobrze orientować się w terenie. Oznakami demaskującymi przeciwnika są: - odgłosy wystrzałów oraz błyski ognia; - odblaski przyrządów celowniczych i obserwacyjnych; - charakterystyczne kontury sylwetek środków ogniowych; - obłoki kurzu i spalin silnikowych; - maszty anten radiostacji, radiolinii, itp. W nocy przy bezwietrznej pogodzie słychać np. z odległości 30 m kroki człowieka, z 50 m - szept, z 70 m - trzask łamanych gałęzi, ze 100 m rozmowę, z 300 m - odgłosy marszu większej grupy żołnierzy, z m szczęk łopat, z odległości 3 km - jadący pojazd gąsienicowy. Miejsce posterunku obserwacyjnego (obserwatora) powinno zapewniać dobry wgląd w teren w nakazanym pasie (sektorze) obserwacji, umożliwiać właściwe urządzenie i zamaskowanie stanowiska oraz skryte jego zajęcie. Stanowiska obserwacyjne celowo jest urządzać: w terenie równinnym - na wzniesieniach; w pagórkowatym i górzystym -na stokach wzgórz i zboczach gór; w lesistym - w koronach drzew; w zabudowanym - na strychach lub jednej z wyżej położonych kondygnacji budynku. Po otrzymaniu zadania dowódca posterunku obserwacyjnego (obserwator) urządza pod względem inżynieryjnym stanowisko obserwacyjne, dzieli wyznaczony pas (sektor) obserwacji na poprzeczne odcinki - ograniczone charakterystycznymiprzedmiotami terenowymi - które kolejno penetruje rozpoczynając od odcinka najdalszego w obronie i najbliższego w natarciu. Wykrycie celu polega na określeniu jego rodzaju, charakteru i sposobu działania oraz na dokładnym podaniu położenia. Położenie celu w terenie określa się w stosunku do najbliższego dozoru lub charakterystycznego przedmiotu

349 41 terenowego podając kąt poziomy zawarty między celem, a dozorem oraz odległość do celu. Kąty poziome podaje się w tysięcznych, a odległość do celu w metrach, określając te wielkości ze stanowiska obserwacyjnego. Np.: "Dozór sosna, w prawo karabin maszynowy. Dozór komin, w lewo 0-10 okopany czołg, 1500". Po wykryciu celu obserwator określa jego położenie w terenie i melduje dowódcy posterunku (dowódcy pododdziału). Następnie nanosi cel na mapę lub szkic terenu oraz dokonuje wpisu do dziennika obserwacji. Meldunki o wynikach obserwacji składa się głosem, ustalonymi sygnałami oraz za pomocą technicznych środków łączności, przekazując informację tekstem otwartym lub utajnionym WYBÓR I PRZYGOTOWANIE STANOWISK OGNIOWYCH Na stanowiska ogniowe należy wybierać takie miejsca, aby ich urządzenie wymagało jak najmniejszego wysiłku żołnierzy i czasu. Stanowiska ogniowe do prowadzenia ognia z broni strzeleckiej urządza się do postawy leżącej, klęczącej lub stojącej. Stanowisk ogniowych nie należy wybierać w pobliżu wyraź-nie widocznych przedmiotów terenowych, które mogą przeciwnikowi ułatwić ich wykrycie. Stanowiska ogniowe wozów bojowych, granatników przeciwpancernych i karabinów maszynowych należy tak wybierać, aby zapewniały dobre warunki prowadzenia obserwacji i ognia na duże odległości, wzajemne wsparcie ogniowe oraz możliwość ześrodkowania ognia przed frontem i na skrzydłach pododdziału. W terenie trudno dostępnym (w górach, w lesie, w mieście) stanowiska ogniowe zazwyczaj wybiera się zazwyczaj na kierunkach dogodnych do natarcia przeciwnika (doliny, przełęcze, drogi, przesieki, ulice itp.), na różnych poziomach zboczy (budynku), organizując ognie wielowarstwowe, skrzydłowe, krzyżowe, sztyletowe STAWIANIE ZADAŃ OGNIOWYCH Zadania ogniowe stawia się pododdziałom (obsługom środków ogniowych) własnym i przydzielonym, podczas wydawania rozkazu bojowego oraz w trakcie walki. W jego treści określa się cele do zniszczenia lub obezwładnienia", nakazuje dezorganizować wykonywane oraz wzbraniać wykonywania przez przeciwnika manewrów, wskazuje obiekty do burzenia, zadymiania itp. Stawiając zadania ogniowe uwzględniać należy możliwości bojowe pododdziałów (środków ogniowych), ilość posiadanej amunicji oraz czas i warunki prowadzenia ognia. Pas ognia - jest to wycinek terenu wyznaczony pododdziałowi, w którym może on prowadzić ogień. Jego podstawę stanowi linia stanowisk ogniowych, a przyległe do niej boki określają jego granice z prawej i lewej strony.

350 42 Dodatkowy sektor ognia - jest to wycinek terenu w kształcie litery V", który znajduje się poza pasem ognia. Wyznacza się go przeważnie na kierunku jednego (ważniejszego) skrzydła. Jeden z jego boków przylega do prawej (lewej) granicy tego pasa. Sektor ostrzału - jest to wycinek terenu wyznaczony dla środka ogniowego do prowadzenia ognia. Jego wierzchołek sta-nowi stanowisko ogniowe, a boki przyległe są granicami ostrzału. Dodatkowy sektor ostrzału - jest to wycinek terenu w kształcie litery V", którego jeden bok przylega do głównego sektora ostrzału, a drugi znajduje się poza nim. Dodatkowy kierunek ognia wyznacza się wskazując punkt (przedmiot terenowy) znajdujący się poza granicami pasa ognia, (sektora ostrzału). Do kierowania ogniem, wskazywania celów, określania pasów (sektorów) obserwacji i ognia (ostrzału) wyznacza się dozory. Na dozory wybiera się przedmioty (punkty) terenowe łatwe do zapamiętania i odszukania w terenie oraz trudne do zniszczenia przez przeciwnika. Wybierając dozory należy kierować się następującymi zasadami: - nie wybierać punktów ruchomych i podobnych do siebie; - wybierać przedmioty (punkty) terenowe charakterystyczne, które będą dobrze widoczne zarówno w dzień jak i w nocy; - wyznaczać dozory w głąb i wszerz pasa obrony (działania) pododdziału. W obronie wyznacza się dozory w zasięgu skutecznego ognia podstawowych środków walki pododdziału. W natarciu w zasięgu obserwacji, tak aby jak najdłużej były widoczne dla nacierających wojsk. W toku natarcia, po wyjściu na rubież najdalej położonego dozoru, dowódca pododdziału jest zobowiązany wyznaczyć nowe dozory i wskazać je podwładnym, podać do nich odległości oraz skorygować kierunek natarcia. Dozory wyznacza się od prawej do lewej strony i według rubieży, od siebie w stronę przeciwnika oraz określa się do nich odległości. Dozory numeruje się i nadaje nazwę odpowiadającą cechom przedmiotu np.: "Dozór 21, wieża - 15OO"; Dozór l, skraj lasu - 230O". Dozorom numery nadają dowódcy: drużyn (załóg) od 1-9, plutonów 10-19, kompanii 20-29, batalionów Nie można zmieniać numeracji i nazw dozorów wyznaczonych przez przełożonego. W razie konieczności dowódca niższego szczebla na kierunku działania swojego pododdziału może ustalić i wskazać podwładnym dozory dodatkowe (własne). Podczas składania meldunków przełożonemu oraz w celu utrzymania współdziałania ze środkami wsparcia i sąsiadami należy posługiwać się wyłącznie dozorami wyznaczonymi przez przełożonego.

351 KIEROWANIE OGNIEM W WALCE Wskazówki ogólne Wykrywanie, rozpoznawanie celów, ocena ich ważności i ustalanie kolejności niszczenia 77. Wnikliwe i ciągłe obserwowanie pasa ognia pododdziału oraz poszczególnych sektorów ostrzału umożliwia wykrycie celu we właściwym czasie. Po wykryciu celu należy go rozpoznać, tj. określić jego: - rodzaj (czołg, działo, granatnik przeciwpancerny, karabin maszynowy itp.); - charakter (opancerzony, nieopancerzony, naziemny, nawodny, powietrzny, pojedynczy, grupowy, ukazujący się, ruchomy); - położenie (znajdujący się w zasięgu ognia skutecznego - ważność i znaczenie w ugrupowaniu bojowym przeciwnika. Do rażenia w pierwszej kolejności wybiera się cele ważne, stanowiące największe zagrożenie dla pododdziału (środka ogniowego), a z jednakowo ważnych - najbliższy, lepiej uzbrojony, pro-wadzący ogień oraz łatwiejszy do zniszczenia. Celami najgroźniejszymi dla pododdziałów zmechanizowanych i czołgów są środki pancerne, wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych, czołgi, bojowe wozy opancerzone, granatniki przeciwpancerne, śmigłowce uzbrojone, karabiny maszynowe, strzelcy wyborowi itp. Charakterystyka ognia prowadzonego z broni strzeleckiej: według stopnia rażenia: -ogień niszczący - prowadzi się w celu zniszczenia przeciwnika lub zadania mu takich strat, w wyniku których całkowicie utraci on zdolność bojową; -ogień obezwładniający - prowadzi się w celu doprowadzenia przeciwnika do czasowej utraty zdolności bojowej, ograniczenia lub uniemożliwienia wykonania mu manewru oraz zakłócenia jego systemu dowodzenia; w zależności od kierunku strzelania -ogień czołowy -to ogień prowadzony prostopadle do frontu celu. Jest on bardzo skuteczny podczas rażenia celów głębokich, a mniej - podczas rażenia celów szerokich; -ogień skrzydłowy -to ogień prowadzony do skrzydła celu. Jest on najskuteczniejszy podczas strzelania do celów szerokich. Stosuje się go głównie podczas odpierania ataków i kontrataków przeciwnika oraz w czasie wykonywania manewrów oskrzydlenia i obejścia; -ogień krzyżowy -to ogień prowadzony do jednego celu z co najmniej dwóch kierunków. Stanowi on zazwyczaj połączenie ognia czołowego ze skrzydłowym lub

352 44 dwustronnego ognia skrzydłowego. Ogień krzyżowy jest bardzo skuteczny oraz silnie psychologicznie oddziaływuje na przeciwnika; w zależności od przeznaczenia taktycznego; -ogień sztyletowy - prowadzi się w jednym określonym kierunku. Tego rodzaju ogień przygotowuje się głównie z karabinów maszynowych i karabinków na małą odległość, otwiera się go niespodziewanie z zamaskowanego stanowiska ogniowego i prowadzi dopóty, dopóki całkowicie nie zniszczy się przeciwnika lub nie przeszkodzi w jego usiłowaniach wykonania manewru; -ogień ześrodkowany -polega na równoczesnym skierowaniu ognia kilku środków ogniowych lub całego pododdziału do jednego celu; w zależności od natężenia -ogień pojedynczy - prowadzi się do celów bliskich i dobrze widocznych oraz gdy dysponuje się wystarczającą ilością czasu na wykonanie zadania ogniowego. Ogień ten umożliwia oszczędne gospodarowanie amunicją w walce; -ogień seryjny - jest zasadniczym rodzajem ognia prowadzonego z karabinów maszynowych i karabinków. Zapewnia on wykonanie zadania ogniowego w krótkim czasie. Rodzaj serii zależy od ważności i charakteru celu oraz jego położenia i odległości. Im cel jest ważniejszy oraz im bliższa jest odległość do niego, tym dłuższa powinna być seria; -ogień ciągły - prowadzi się z broni maszynowej w momentach szczególnego natężenia walki, do celów szerokich i głębokich znajdujących się w bliskiej odległości od środka ogniowego; w zależności od sposobu strzelania -ogień punktowy - prowadzi się do celów małych przy zaryglowanych mechanizmach naprowadzania broni; -ogień poszerzany - prowadzi się do celów szerokich przy odryglowanym mechanizmie kierunkowym; -ogień pogłębiany - prowadzi się do celów głębokich przy odryglowanym mechanizmie podniesieniowym; -ogień posiewany - prowadzi się do celów powierzchniowych (szerokich i głębokich) oraz do celów zamaskowanych, których rozmieszczenie nie jest dokładnie rozpoznane. Ogień posiewany jest połączeniem ognia poszerzanego i pogłębianego. Wykonuje się go przy odryglowanych mechanizmach naprowadzania broni. Charakterystyka ognia prowadzonego z armat wozów bojowych: według stopnia rażenia -niszczący - prowadzi się do ostatecznego zniszczenia przeciwnika lub całkowitej utraty możliwości prowadzenia przez niego dalszej walki; -obezwładniający - stosuje się w celu doprowadzenia przeciwnika do czasowej utraty zdolności bojowej lub zahamowania (ograniczenia) jego działania;

353 45 -burzący - prowadzi się w celu zniszczenia umocnień obronnych przeciwnika (schronów, zapór inżynieryjnych, barykad, wałów itp.), utrudniających lub uniemożliwiających wykona-nie zadania bojowego; w zależności od natężenia -ogień pojedynczy - prowadzi się gdy cel jest dobrze widoczny i nie jest groźny w danym momencie walki oraz gdy dysponuje się odpowiednią ilością czasu na wykonanie zadania ogniowego lub nie posiada wystarczających zapasów amunicji; -ogień szybki - prowadzi się w celu zniszczenia w możliwie krótkim czasie dużej liczby celów. Stosuje się go w decydujących momentach walki, do rażenia ważnych celów. -ogień salwami - polega na tym, że załogi kilku czołgów strzelają jednocześnie do jednego celu. Prowadzi się go do zwartych ugrupowań bojowych przeciwnika i ważnych celów pojedynczych. Wstrzeliwanie wykonuje się z jednego czołga -z reguły, z czołgu dowódcy strzelającego pododdziału (nie dotyczy to pododdziałów wyposażonych w czołgi z systemem kierowania ogniem). Ogień salwami stosuje się w różnych rodzajach walki, do niszczenia (obezwładniania) celów położonych na dużych odległościach Wskazywanie celów, stawianie zadań i wydawanie komend ogniowych Cele należy wskazywać dokładnie, w sposób zwięzły i jasny. Cele wskazują przełożeni podwładnym zazwyczaj podczas podawania komend i stawiania zadań ogniowych, a podwładni przełożonym w meldunkach o wykrytych celach. Cele wskazuje się następującymi sposobami: - względem dozorów lub przedmiotów terenowych; - według kierunku działania; - pociskami smugowymi, nabojami sygnałowymi, wybuchami pocisków; - według podziałki kątomierza wieżowego wozu bojowego; - przez naprowadzenie broni na cel; - na podstawie mapy. Wybór sposobu wskazania celu zależy od sytuacji bojowej o-raz od warunków terenowych i meteorologicznych. Zawsze jednak powinien zapewniać szybkie jego odnalezienie. Wskazując cel względem dozoru (przedmiotu terenowe-go) należy: - podać nazwę (numer) dozoru (przedmiotu terenowego); - określić w tysięcznych położenie celu w stosunku do dozoru (przedmiotu terenowego); - podać nazwę celu: - określić w metrach odległość do celu. Przykład. Dozór komin, w lewo okopany czołg, 1500" lub Dozór sosna - karabin maszynowy, 6OO".

354 46 W warunkach utrudnionej obserwacji',, cel wskazuje się podając kolejno położenie charakterystycznych przedmiotów, rozpoczynajc od dobrze widocznego, np. Na wprost brzoza, dalej krzaki, w lewo od nich - transporter, 90O". Gdy cel znajduje się blisko i jest dobrze widoczny, wówczas wystarczy podać tylko kierunek do celu i jego nazwę, np.: Na wprost - karabin maszynowy", Z lewej - transporter". Podczas wskazywania celu w stosunku do kierunku ruchu wozu bojowego podaje się kąt zawarty między kierunkiem ruchu, a celem w tysięcznych oraz odległość do niego w metrach, np. W lewo, czołg, 900". Pociskami smugowymi wskazuje się cel wówczas, gdy jest on słabo widoczny i trudno go wskazać względem dozoru lub przedmiotów terenowych. Sposób ten polega na prowadzeniu ognia pociskami smugowymi (dwie - trzy serie) w kierunku celu. Żołnierz (załoga), któremu wskazuje się cel - na podstawie obserwacji smug pocisków określa jego położenie w terenie. Wskazywanie celu nabojami sygnałowymi stosuje się zazwyczaj w ramach współdziałania ogniowego pododdziałów zmechanizowanych i czołgów. Sposób ten polega na wskazaniu współdziałającemu środkowi ogniowemu (środkom ogniowym) celu, przez wystrzeliwanie w jego kierunku nabojów sygnałowych o ustalonych kolorach. Żeby sposób ten był jednoznacznie rozumiany należy szczegółowo omówić go podczas organizacji systemu ognia (współdziałania ogniowego). Wskazanie celu wybuchami pocisków polega na określeniu (przez strzelającą załogę, załodze której wskazuje cel) miejsca upadku (wybuchu) pocisku w stosunku do celu, np. Krótki -200". W celu zapewnienia korzystnych warunków prowadzenia obserwacji wybuchów pocisków, załoga strzelająca powinna każdorazowo uprzedzić załogę, której wskazuje cel o momencie wystrzału. Wskazanie celu za pomocą kątomierza wieżowego wozu bojowego polega na naprowadzeniu celownika optycznego na cel i odczytaniu (w tysięcznych) wskazania kątomierza. Następnie określa się do niego odległość, np transporter, 900". Wskazanie celu przez naprowadzenie broni, polega na wycelowaniu jej przyrządów celowniczych do celu i zaryglowaniu mechanizmów naprowadzania. Sposób ten stosować można tylko przy wykorzystaniu tych egzemplarzy broni, które osadzone są na ustabilizowanej podstawie (km PKS, broń pokładowa wozów bojowych). Wskazując cel tym sposobem należy uprzednio ogólnie podać miejsce jego położenia w terenie w stosunku do charakterystycznych przedmiotów, a następnie nakazać go odszukać według zgranych przyrządów celowniczych. Wskazanie celu na podstawie mapy polega na określeniu według współrzędnych prostokątnych płaskich, miejsca je-go położenia w terenie. Ten sposób stosuje się głównie do wskazywania celów, które znajdują się poza zasięgiem obserwacji wzrokowej

355 47 Dowódca kieruje ogniem pododdziału głównie za po-mocą komend i zadań ogniowych. Komendy i zadania ogniowe podają (stawiają) podwładnym zazwyczaj bezpośredni, niekiedy wyżsi przełożeni. W treści komendy ogniowej podaje się następujące dane: - wykonawcę (podczas podawania komend za pomocą technicznych środków łączności, kryptonim adresata) np. Działonowy - operator", Celowniczy karabinu maszynowego"; KLON l", itp; - rodzaj amunicji i broni, np.: Przeciwpancernym"; Odłamkowym"; Pociskiem kierowanym"; Z karabinu maszynowego" itp; - cel, do którego należy prowadzić ogień (wskazanie jego położenia) np.: Dozór brzoza, w lewo O transpor-ter"; Na wzgórzu - czołg"; Na wprost - piechota"; itp; - nastawę celownika ( odpowiadającą odległości do celu w hektometrach ) np.: 5"; 8"; 12"; - nastawę poprawek kierunku, np.: Pierwszy prawy znak"; Szczerbik w lewo l"; - punkt celowania, np.: W podstawę", W górny skraj"; - sposób prowadzenia ognia, np.: W ruchu" (dotyczy również pływania); Z przystanku"; Z krótkich"; - rodzaj ognia, np.: Długimi seriami". Szybkim"; - liczbę nabojów; - hasło do otwarcia ognia. - Przykłady: Celowniczy karabinu maszynowego. Dozór drzewo, bliżej (metry) - strzelec wyborowy.6 (celownik). Szczerbik w prawo 2 (liczba działek podziałki szczerbika). Pod cel. 20 nabojów. Długimi seriami. OGNIA!". - Kalina 12, tu Kalina 1. Przeciwpancernym. Dozór cypel, w prawo 0-10 (tysięczne) - czołg. 12. Z przystanku. OGNIA!". W komendzie ogniowej nie należy podawać wartości oraz elementów stałych, takich jak: głównego znaku celownicze-go, zerowej nastawy szczerbika, rodzaju nabojów (jeżeli dotyczy to nabojów zwykłych), punktu celowania w środek celu, podstawowego rodzaju ognia oraz celownika w granicach strzału bez-względnego. W zależności od sytuacji bojowej, widoczności celu oraz czasu komendy ogniowe podaje się w pełnym brzmieniu lub skrócone. Nie powinny one jednak ujemnie wpływać na ich zrozumie-nie. Komendy skrócone podaje się wówczas gdy cel znajduje się blisko i jest dobrze widoczny oraz gdy nie ma czasu na podanie komendy w pełnym brzmieniu np. Pierwsza drużyna - do tyraliery. OGNIA!". W czasie walki w zadaniu ogniowym podaje się następujące dane: - wykonawcę (żołnierz prowadzący ogień, pododdział); - rodzaj broni i amunicji; -cel;

356 48 - sposób wykonania zadania (zniszczyć, obezwładnić itp.). Np. Działonowyoperator. Pociskiem kierowanym. Dozór komin, bliżej 300 (odległość celu od dozoru) - czołg. ZNISZCZYĆ!". Zadania ogniowe mogą być przekazywane także w formie skróconej, jeżeli nie wpłynie to na ich zrozumienie przez wykonawcę. Np. Działonowy-operator. Na wzgórzu - transporter. ZNISZCZYĆ!" W komendzie ogniowej do celu powietrznego podaje się : - rodzaj celu; - kierunek pojawienia się celu; - prędkość (w km/h) lub wyprzedzenie w sylwetkach celu; - rodzaj ognia. Np. Sokół l - tu Sokół. Z zachodu - dwa samoloty OGNIA!."; - Baszta 3 - tu Baszta. Do desantu spadochronowe-go. Dwie figury. Długimi seriami. OGNIA!" Obserwacja wyników i poprawianie ognia Obowiązkiem wszystkich dowódców, załóg wozów bojowych, obsług środków ogniowych, a także każdego strzelca jest ciągłe śledzenie wyników prowadzonego ognia oraz w miarę potrzeby poprawianie go i wykonywanie nim manewrów. Wskaźnikiem skuteczności ognia jest zniszczenie albo obezwładnienie celu, uzyskanie przewagi ogniowej nad przeciwnikiem, udaremnienie lub osłabienie jego działania i aktywności ogniowej. Kryterium skuteczności ognia jest zadanie przeciwnikowi maksymalnych strat w jak najkrótszym czasie, kosztem jak najmniejszego zużycia amunicji. Oznakami dobrej skuteczności ognia są : - widoczne porażenie celu; - wycofywanie się, zaniechanie lub zmiana kierunku i tempa działania przeciwnika; - powstałe zamieszanie w jego ugrupowaniu bojowym; - zmniejszenie natężenia ognia przeciwnika lub jego zanik; - zaniechanie lub opóźnienie wykonywania przez niego działań (czynności). Ogień poprawia się na podstawie obserwacji jego wyników, tj. miejsc wybuchów lub padania pocisków w stosunku do celu. Poprawianie ognia polega na zmianie donośności i kierunku strzelania, zmianie rodzaju amunicji lub wprowadzeniu do walki nowych skuteczniejszych środków ogniowych. W razie stwierdzenia, że ogień jest prowadzony chaotycznie, niecelnie i nieskutecznie, dowódca powinien go przerwać, a następnie skorygować, podając nową komendę lub stawiając nowe zadanie ogniowe. W celu przerwania ognia, podaje się komendę Przerwij ogień", a następnie w nowej komendzie należy tylko podać poprawkę donośności, nowy punkt celowania, rodzaj ognia itp.. Np.:"Przerwij ogień. Celownik 4. OGNIA!"; - Przerwij ogień. Szczerbik w prawo 2. OGNIA!; - Przerwij ogień. Krótkimi seriami. OGNIA!". Ogień przerywa się w następujących sytuacjach: - po komendzie nakazującej przerwać, poprawić lub prze-nieść ogień;

357 49 - gdy cel został zniszczony lub ukrył się; - jeśli istnieje konieczność zmiany stanowiska ogniowego lub usunięcia niesprawności broni; - zagraża bezpieczeństwu własnych pododdziałów; - zachodzi konieczność przywrócenia dyscypliny ognia; - zostało wykonane zadanie bojowe. Każdy dowódca zobowiązany jest wszelkimi sposobami utrzymywać dyscyplinę ognia swojego pododdziału. W tym celu powinien on ciągle prowadzić obserwację pola walki oraz działania pododdziałów wojsk własnych, sąsiadów i przeciwnika Wykonywanie manewru ogniem pododdziałami (siłami i środkami ogniowymi) Manewr ogniem polega na jego ześrodkowaniu, po-dziale lub przenoszeniu, umożliwiającym jednoczesne bądź kolejne rażenie kilku obiektów (celów). Wykonuje się go bez zmiany stanowisk ogniowych, w celu uzyskania przewagi ogniowej nad przeciwnikiem w określonym miejscu i czasie oraz zapewnieniu korzystniejszych warunków do jego zniszczenia (obezwładnienia). Wyodrębnia się następujące formy manewru ogniem : ze-środkowanie, podział, przeniesienie. Ześrodkowanie ognia - to skupienie ognia pododdziału (kilku środków ogniowych) na jednym celu. Planuje i prowadzi się go w celu rażenia bardzo ważnych obiektów (celów) ogniem o dużym natężeniu, w krótkim czasie. Podział ognia - to skierowanie ognia pododdziału (środków ogniowych) do kilku celów, aby jednocześnie je razić. Ogień rozdziela się w taki sposób, aby w pierwszej kolejności zniszczyć (obezwładnić) cele ważne. Przeniesienie ognia - polega na przerwaniu ognia prowadzonego do jednego celu i skierowaniu go na inny. Ogień przenosi się w razie zniszczenia (zniknięcia) celu, pojawienia się nowego, ważniejszego lub konieczności udzielenia pomocy sąsiadowi (pododdziałowi wspierającemu), a także podczas wykonywania na rozkaz przełożonego ześrodkowania ognia. Manewr pododdziałami (siłami i środkami ogniowymi) może być planowany lub wymuszony i ma na celu polepszenie położenia w stosunku do przeciwnika lub stworzenia korzystniejszych warunków prowadzenia ognia KIEROWANIE OGNIEM DRUŻYNY W WALCE Drużyna jest wyposażona w środki ogniowe umożliwiające jej prowadzenie skutecznej walki z przeciwnikiem w każdej porze doby i w każdych warunkach meteorologicznych. Może ona zwalczać cele z małych odległości ręcznymi granatami odłamkowymi i przeciwpancernymi, a z dużych odległości - przeciwpancernymi pociskami kierowanymi i ogniem broni pokładowej. Drużyna może także skutecznie zwalczać nisko lecące samoloty, śmigłowce oraz desanty spadochronowe przeciwnika. Na polu walki drużyna działa zazwyczaj w składzie plutonu na jego lewym (prawym) skrzydle lub w centrum ugrupowania. Broni stanowiska oporu,

358 50 obejmującego główne i zapasowe (niekiedy tymczasowe) stanowisko ogniowe wozu bojowego piechoty, główne i zapasowe Stanowiska ogniowe karabinu maszynowego, granatnika przeciwpancernego i strzelców. Naciera na obiekt ataku w wozie bojowym piechoty lub w tyralierze. Dowódca drużyny w wozie bojowym dowodzi podwładnymi przez telefon wewnętrzny i za pomocą umówionych sygnałów. Po spieszeniu drużyny zajmuje stanowisko w jej ugrupowaniu w miejscu najdogodniejszym do kierowania ogniem. W walce dowódca drużyny ponosi odpowiedzialność za : - organizację systemu ognia i kierownic ogniem drużyny w walce; - dyscyplinę ogniową; - utrzymywanie współdziałania ogniowego z sąsiadami; - odtwarzanie naruszonych elementów systemu ognia; - właściwe i terminowe wykonanie zadań ogniowych drużyny. Organizując system ognia, dowódca drużyny powinien : - prawdopodobne kierunki działania przeciwnika oraz miejsca rozmieszczenia jego zasadniczych środków ogniowych; - dozory ustalone przez dowódcę plutonu oraz w miarę potrzeby wyznaczyć dodatkowe; - odległości do dozorów, charakterystycznych przedmiotów i rubieży terenowych znajdujących się w pasie ognia drożyny; - pola zakryte utrudniające lub uniemożliwiające prowadzenie ognia; ' - sposób oczyszczenia pasa obserwacji i sektorów ostrzału; - zadania ogniowe dla załogi wozu bojowego piechoty, karabinu maszynowego, granatnika przeciwpancernego i strzelców oraz ich stanowiska główne i zapasowe (tymczasowe); - sposób powiązania systemu ognia z zaporami inżynieryjnymi i naturalnymi przeszkodami terenowymi; - sposób osłony luk i skrzydeł; - sposób przygotowania broni do prowadzenia ognia w warunkach ograniczonej widoczności. Organizacja systemu ognia drużyny w obronie polega na : - odpowiednim (skrytym) rozmieszczeniu środków ogniowych w terenie; - tworzeniu ciągłej strefy ognia wszystkich rodzajów broni przed przednim skrajem i na skrzydłach stanowiska oporu; - udziale drużyny w ześrodkowaniach ognia plutonu na zagrożonych kierunkach (zasadniczych elementach ugrupowania bojowego przeciwnika); - zorganizowaniu współdziałania ogniowego wewnątrz drużyny i z sąsiadami; - powiązaniu systemu ognia z systemem zapór inżynieryjnych i naturalnymi przeszkodami terenowymi; - zapewnieniu gotowości wszystkich środków ogniowych do prowadzenia ognia zarówno w dzień jak i w nocy; - utrzymywaniu ciągłej gotowości do natychmiastowego wy-konania manewru ogniem oraz siłami i środkami ogniowymi.

359 51 Organizacja systemu ognia drużyny w natarciu polega na : - określeniu charakteru terenu w rejonach rozmieszczenia przeciwnika, w tym zwłaszcza jego wpływu na warunki prowadzenia obserwacji i ognia; - określaniu rodzaju i charakteru wykrytych środków ogniowych przeciwnika oraz sposobów ich rażenia; - zgraniu ognia z manewrem na całą głębokość zadania bojowego; - stopniowym otwieraniu ognia przez poszczególne środki ogniowe oraz potęgowaniu jego siły w miarę zbliżania się do przeciwnika; - utrzymywaniu wszystkich środków ogniowych w stałej gotowości do otwarcia ognia; - wykonywaniu manewrów ogniem oraz siłami i środkami ogniowymi. Podczas organizowania systemu ognia w budynku, środki ogniowe rozmieszcza się na różnych kondygnacjach i przygotowuje do prowadzenia ognia wielowarstwowego, skrzydłowe-go i krzyżowego na podejściach i w głębi obrony oraz w lukach między budynkami. Środkom ogniowym rozmieszczonym wyżej stawia się zadania rażenia celów dalszych, a środkom rozmieszczonym niżej - celów bliższych. Stanowisko wozu bojowego piechoty wybiera się przy skrzyżowaniach ulic, na placach i w ogrodach. Przygotowuje się je za-zwyczaj za murowanymi osłonami (ściany, ogrodzenia, płoty, itp.), w których wykonuje się otwory strzelnicze. Przygotowując natarcie na budynek dowódca drużyny - oprócz ogólnych zagadnień związanych z organizacją systemu ognia - ocenia charakter budynku, sposób jego obrony i rozmieszczenia w nim środków ogniowych przeciwnika oraz możliwość jego oddziaływania ogniowego z sąsiednich budynków. Ubezpieczenie i wsparcie szturmujących budynek żołnierzy realizuje się przez prowadzenie ognia do okien, drzwi i otworów strzelniczych atakowanego budynku i budynków położonych po przeciwnej stronie ulicy. Wóz bojowy piechoty rozmieszcza się na ogól w ugrupowaniu bojowym drużyny lub bezpośrednio za nią, w taki sposób aby mógł ogniem broni pokładowej wspierać atakujących żołnierzy. W czasie organizowania systemu ognia do obrony w terenie górzystym dowódca drużyny powinien wybrać stanowiska ogniowe poszczególnym środkom ogniowym na różnych poziomach, w taki sposób aby zapewnić dogodne warunki do prowadzenia wielowarstwowego ognia przed przednim skrajem, na skrzydłach i w lukach; ognia ześrodkowanego na wyjścia z wąwozów i jarów (kanionów) oraz ognia sztyletowego wzdłuż przełęczy, cieśnin i dróg górskich. Przygotowując natarcie w terenie górzystym dowódca drużyny powinien: ocenić w jaki sposób przeciwnik zorganizował wielowarstwowy system ognia na kierunku działania drużyny,; określić prawdopodobne rejony zasadzek, zawał itp. oraz sposób ich pokonania lub obejścia; wybrać najdogodniejsze kierunki do wykonania manewru środkami ogniowymi i wyjścia na skrzydła i tyły przeciwnika; szczegółowo omówić sposób współdziałania ogniowego.

360 52 System ognia w terenie lesistym przygotowuje się tak aby drogi, przesieki, polany oraz inne kierunki dogodne do działania przeciwnika znajdowały się w pasie ognia drużyny. Z występów lasów organizuje się ogień skrzydłowy i krzyżowy. Wzdłuż przesiek i dróg przygotowuje się ogień sztyletowy. Ześrodkowanie ognia planuje się na prawdopodobne kierunki natarcia przeciwnika, skrzyżowania dróg i polany. Organizując natarcie w terenie lesistym dowódca drużyny dodatkowo - oprócz ogólnych zagadnień związanych z organizacją systemu ognia - określa sposób niszczenia przeciwnika prowadzącego ogień z drzew oraz pozostającego na tyłach. W zimie przy grubej pokrywie śnieżnej, na kierunkach częściowo dostępnych do działania przeciwnika (zwłaszcza jego pododdziałów obejścia i grup dywersyjnorozpoznawczych) przygotowuje się ognie krzyżowe, skrzydłowe i sztyletowe, a na najbardziej dla niego dogodnych kierunkach do natarcia - ognie ześrodkowane. Podczas prowadzenia walki w zimie, należy częściej zmieniać obserwatorów i obsługi dyżurnych środków ogniowych, zwłaszcza w nocy, w czasie zamieci i zawiei śnieżnych, intensywnych opadów oraz silnych mrozów. Dowódca drużyny organizując system ognia w obronie w nocy oprócz ogólnych przedsięwzięć powinien: - sprecyzować pas ognia (sektory ostrzału) oraz odcinki ze-środkowania ognia, dowiązując je do dobrze widocznych w nocy przedmiotów terenowych (dozorów); - określić sposób korzystania z przyrządów noktowizyjnych (termowizyjnych) oraz przygotowania broni do prowadzenia ognia w nocy; - ustalić sposoby wskazywania celów; - przygotować dane do strzelania; - określić sposób oświetlania terenu; - dokonać podziału amunicji oświetlającej i smugowej. System ognia do prowadzenia walki nocnej powinien być zorganizowany w warunkach dziennych. Jeżeli nie było takiej możliwości, wówczas dowódca drużyny organizuje system ognia do prowadzenia walki w nocy przy wykorzystaniu przyrządów noktowizyjnych (termowizyjnych) i środków oświetlających. Pracę nad organizację systemu ognia dowódca drużyny rozpoczyna z chwilą otrzymania zadania (rozkazu) bojowego, a czynności wchodzące w jej zakres wykonuje podczas organizowania walki. Ograniczony czas na organizację systemu ognia nie zwalnia dowódcy drużyny od należytego wykonania nakazanych przedsięwzięć. Dowódca drużyny po otrzymaniu zadania bejowego powinien dokonać jego analizy tj.: - zrozumieć zadanie plutonu, drużyny i sąsiadów; - określić rolę i miejsce drużyny w walce; - sprecyzować warunki czasowo-przestrzenne organizacji systemu ognia. Po analizie zadania dowódca drużyny powinien w pierwszej kolejności zorganizować obserwację (naziemną i po-wietrzną), wyznaczyć dyżurny środek

361 53 ogniowy oraz określić żołnierzom najpilniejsze - związane z organizacją walki - przedsięwzięcia do realizacji i terminy ich wykonania. Oceniając sytuację dowódca drużyny powinien zebrać dane o położeniu i możliwościach bojowych przeciwnika, sił własnych i sąsiadów, a także w zakresie terenowych, meteorologicznych i czasowych warunków organizacji systemu ognia. W wyniku dokonanej oceny sytuacji oraz przeprowadzonego rekonesansu dowódca drużyny określa: - dozory; - miejsca rozmieszczenia środków ogniowych, stanowisk dowódczoobserwacyjnych, stanowisk obserwacyjnych i zapór inżynieryjnych; - prawdopodobny charakter i kierunek działania przeciwnika; - możliwości wykorzystania ukształtowania i pokrycia terenu w celu właściwego rozmieszczenia środków ogniowych i organizacji systemu ognia; - szerokość i głębokość pasa ognia, pola zakryte oraz miejsca, które należy oczyścić z zakrzaczeń i innych przedmiotów w celu zapewnienia lepszej obserwacji terenu i skuteczności ognia; - rozmieszczenie sił i środków ogniowych w stanowisku opo-ru drużyny i ich zadania ogniowe; - możliwości wykonywania skrytego manewru siłami i środ-kami ogniowymi (drogi podejścia i odejścia) oraz uzupełniania amunicji; - wpływ warunków meteorologicznych na organizację syste-mu ognia i kierowania nim w walce. Podejmując decyzję dowódca drużyny wybiera sposób wykonania zadania i precyzuje: - miejsca środków ogniowych w ugrupowaniu drużyny; - sektory obserwacji oraz ostrzału w powiązaniu z systemem zapór inżynieryjnych i przeszkód terenowych; - sposób rażenia ogniowego przeciwnika; - kolejność otwierania ognia przez poszczególne środki sposób kierowania ogniem w toku walki; - sposób wykonania manewru ogniem oraz siłami i środkami ogniowymi na zagrożonych kierunkach. Decyzję wykorzystania środków ogniowych w walce dowód-ca drużyny przedstawia na szkicu działania. Szkic działania dowódca wykonuje na bloku meldunkowym (kartce papieru), z jednego punktu w terenie, w sposób zapewniający czytelność przedstawionych informacji. Na szkicu działania drużyny przedstawia się: dozory, ich numerację, nazwy i odległości do nich; położenie przeciwnika; stanowisko oporu drużyny; pas ognia i dodatkowy sektor (kierunek) ognia; strefy ognia broni strzeleckiej i pokładowej wozu bojowego piechoty (transportera opancerzonego), karabinu maszynowego oraz granatnika przeciwpancernego; główne i dodatkowe sektory ostrzału (dodatkowe kierunki ognia) z każdego stanowiska ogniowego; stanowiska oporu sąsiadów i granice ich pasów ognia na skrzydłach drużyny; ześrodkowania ognia drużyny oraz odcinki ześrodkowań ognia plutonu i miejsca w nich, do których

362 54 drużyna prowadzi ogień; zapory inżynieryjne znajdujące się w pobliżu stanowiska oporu drużyny. Na podstawie podjętej decyzji, dowódca drużyny stawia żołnierzom zadania bojowe. Zadania należy formułować wy-raźnie, jednoznacznie i możliwie krótko. Stawiając zadania bojowe dowódca drużyny w zakresie systemu ognia określa: a) drużynie: - dozory i odległości do nich; - dane o położeniu i charakterze działań przeciwnika; - stanowisko oporu drużyny; - pas ognia; - ześrodkowanie ognia drużyny oraz miejsca w ześrodkowaniach ognia plutonu, do których drużyna prowadzi ogień; - sposób prowadzenia ognia podczas odpierania ataku przeciwnika; - kolejność i sposób zmiany stanowisk ogniowych; - miejsce dowódcy drużyny; - umówione sygnały wskazywania celów, otwarcia, przerwa-nia i przeniesienia ognia, a także wywołania ognia ześrodkowanego i kierowania ogniem; - czas gotowości systemu ognia. b) obsłudze środka ogniowego: - stanowisko ogniowe.(główne, zapasowe, tymczasowe); - główny i dodatkowy sektor ostrzału (kierunek ognia); - sposób zwalczania celów przeciwnika. Po postawieniu zadań dowódca drużyny powinien do-konać szczegółowego rozpoznania pasa ognia drużyny w granicach skutecznego oddziaływania środków ogniowych, sprecyzować odległości do charakterystycznych przedmiotów terenowych oraz określić poprawki na odchyłki balistycznych i meteorologicznych warunków strzelania od normalnych. Ogniem drużyny w walce kieruje bezpośrednio jej dowódca. W tym celu powinien on stale śledzić sytuacje na polu walki, znać zadanie drużyny i plutonu, umiejętnie wykorzystywać walory <i możliwości bojowe posiadanych środków ogniowych, podejmować uzasadnione decyzje dotyczące ich użycia w walce oraz wymagać od podwładnych dokładnego i terminowego wykonywania zadań i komend ogniowych. W toku walki dowódca drużyny w zależności od sytuacji bojowej, podaje pełne lub skrócone zadania (komendy) ogniowe. Zawsze jednak powinny one zawierać niezbędne dane do strzelania. Jeżeli w zadaniu- (komendzie) ogniowej pominięte zostaną niektóre dane, strzelający zobowiązany jest przyjąć wartości pod-stawowe tj.: celownik 3" i szczerbik O" - gdy nie podano nastaw przyrządów celowniczych, celować w środek celu - gdy nie wskazano punktu celowania, prowadzić z broni strzeleckiej ogień krótkimi seriami - gdy nie określono jego natężenia. Przykłady stawiania zadań i komend ogniowych przez dowódcę drużyny:

363 55 a) działonowemu-operatorowi: - Pociskiem kierowanym. Dozór brzoza, w lewo 0-20, dalej czołg. ZNISZCZYĆ!" - Przeciwpancernym. Dozór czerwony budynek, w prawo O transporter. 8. Pierwszy prawy znak. OGNIA!. - Z karabinu maszynowego. Na wprost przy drodze -grupa piechoty - ZNISZCZYĆ!. b) celowniczemu karabinu maszynowego: - Dozór pochyle drzewo, w lewo karabin ma-szynowy. 5. Szczerbik w prawo 2. W podstawę. OGNIA!". - Do atakującej piechoty. 4. Poszerzanym. OGNIA!". c) celowniczemu granatnika przeciwpancernego: - Dozór sosna, bliżej czołg. 4. Jedną figurę w lewo. OGNIA!"; - Na skraju lasu - transporter opancerzony. ZNISZCZYĆ!". d) strzelcowi karabinka - granatnika: - Dozór wieża, w prawo obsługa moździerza. OBEZWŁADNIĆ!"; - Granatami - do piechoty. OGNIA!". e) strzelcowi karabinka: - Na skraju zagajnika - biegnący. ZNISZCZYĆ!"; - Dozór biały komin, w lewo O obserwator. 4. OGNIA!"; - Dozór topola, bliżej 20O - karabin maszynowy. ZNISZCZYĆ!"; - Na drzewie przy budynku - obserwator. ZNISZCZYĆ!". g) drużynie: - Do piechoty. Długimi seriami OGNIA!"; - Dozór słup, w prawo grupa piechoty. 4. OGNIA!"; - Do samolotu. Pochyła. OGNIA!'. Kontrola zużycia amunicji i jej uzupełnianie Na polu walki wszyscy dowódcy ponoszą odpowiedzialność za zaopatrywanie pododdziałów (żołnierzy) w amunicję. Dlatego też powinni oni systematycznie kontrolować jej zużycie, racjonalnie gospodarować przydzielonymi zapasami oraz przejawiać stałą troskę o terminowe uzupełnianie. Dowódcy pododdziałów i każdy żołnierz zobowiązany jest meldować każdorazowo o zużyciu 1/2 i 3/4 zapasu. VIII. Terenoznawstwo 8.1 Orientowanie się w terenie bez mapy oraz ocena odległości Orientowanie się w terenie bez mapy polega na: wyznaczeniu kierunków stron świata; określeniu położenia punktu w którym się znajdujemy;

364 56 wyznaczeniu kierunku dalszego marszu. Wyznaczanie kierunków stron świata dokonujemy za pomocą: busoli (kompasu) zwalniamy igłę magnetyczną, czekamy aż się uspokoi, koniec igły wskazuje kierunek północy; ciał niebieskich: wg położenia Słońca Miesiące marzec, kwiecień, wrzesień, październik maj, czerwiec, lipiec, sierpień listopad, grudzień, styczeń, luty położenie Słońca na wschodzie na południu na zachodzie około godz. 6 godz. 12 około godz. 18 około godz. 7 godz.12 około godz. 17 nie widać godz.12 nie widać Jeśli określamy kierunki stron świata w innych godzinach niż podane w tabeli, to musimy wiedzieć, że Słońce zmienia swoje położenie o 15 w ciągu jednej godziny. wg położenia Słońca i zegarka: -małą wskazówkę (godzinową) zegarka w położeniu pionowym skierować w kierunku Słońca; -wyznaczyć dwusieczną kata zawartego między małą wskazówką a kierunkiem na godzinę 12; -przedłużenie dwusiecznej w stronę przeciwną wyznaczy kierunek północny. rys.1. Wyznaczanie kierunków stron świata wg Słońca i zegarka: a) w godzinach przedpołudniowych b) w godzinach popołudniowych wg położenia Gwiazdy Polarnej: -odszukać gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy (Wielki Wóz); -przez dwie skrajne gwiazdy (α i β) gwiazdozbioru ( tylne koła wozu) przeprowadzić prostą; -na prostej odłożyć pięciokrotna odległość miedzy tymi gwiazdami; -na końcu odcinka znajdziemy Gwiazdę Polarną i wg niej wyznaczamy kierunek północny.

365 57 rys.2. Wyznaczanie kierunków stron świata za pomocą Gwiazdy Polarnej wg Księżyca fazy Księżyca położenie Księżyca o godzinie pierwsza kwadra Na południu na zachodzie Pełnia na wschodzie na południu na zachodzie ostatnia kwadra na wschodzie na południu charakterystycznych przedmiotów terenowych - duże kamienie i skały na otwartej przestrzeni od strony północnej w naszych szerokościach geograficznych pokryte są mchem; - mrowiska niemal zawsze znajdują się z południowej strony drzewa, pnia, krzaka; - na północnych skrajach polan leśnych trawa bywa zazwyczaj gęstsza; - kora drzew samotnie rosnących bywa często grubsza od strony północnej i dodatkowo porośnięta mchem; - korony drzew samotnie rosnących są bardziej rozwinięte od strony południowej; - słoje przyrostu rocznego na ściętych pniach drzew są bardziej skupione (węższe) od strony północnej; - śnieg szybciej topnieje na zboczach południowych. Ocena odległości za pomocą: szczególnych cech terenowych i ludzi - na oko Oceniając odległość na oko musimy wiedzieć, że przedmioty: duże, dobrze oświetlone, obserwowane w bardzo słoneczny dzień, na tle jednobarwnym, jasne na ciemnym tle, znajdujące się za przeszkodą wodną, wąwozem i obserwowane z postawy leżącej wydają się bliższe niż w rzeczywistości. Natomiast przedmioty: małe, obserwowane w nocy, przy złym oświetleniu, przy złych warunkach atmosferycznych (deszcz, mgła), ciemne na ciemnym tle i obserwowane z góry wydają się dalsze niż w rzeczywistości. odległość Widać: w metrach 100 części twarzy, broni, oporządzenia, kształt liści na drzewach 150 szczegóły umundurowania 200 dachówki na dachach, liście na drzewach rodzaj uzbrojenia, kolor umundurowania, części oporządzenia 500 ciężką broń, ramy okienne, kołki płotu z drutu kolczastego

366 ruchy rąk i nóg, gałęzie na drzewach ruch rąk i nóg biegnącego, grube gałęzie, sylwetkę człowieka 1000 pnie drzew, słupy telefoniczne 1500 samochód, pojazd gąsienicowy kominy na dachach, okna w domach pojedyncze zabudowania wiejskie, kominy fabryczne 8000 duże budynki podręcznych przedmiotów rys.3. Określanie odległości przy pomocy linijki milimetrowej - linijki milimetrowej sposób stosuje się gdy znana jest wysokość lub szerokość przedmiotu, do którego dokonuje się pomiaru; Dokonując pomiaru linijkę trzymamy 50 cm od oka, mierzymy wysokość lub szerokość przedmiotu terenowego W, następnie odczytujemy na linijce milimetry n. Odległość określamy wg wzoru: W D szukana odległość w metrach D = d x d długość wyciągniętej ręki w metrach n W wysokość (szerokość) przedmiotu w metrach n odczyt na linijce w metrach Przy przeliczaniu wszystkie pomiary należy podawać w jednakowych jednostkach, np. mm. - wg wielkości kątowych przedmiotów terenowych rys.4. Określanie odległości wg wielkości kątowych przedmiotów terenowych

367 59 Określając odległość należy zmierzyć kąt obserwacji wybranego przedmiotu, po czym określić odległość wg wzoru: W x 1000 D szukana odległość D = W wysokość przedmiotu K K - kąt szybkości światła i dźwięku sposób stosuje się przy określaniu odległości do obiektów prowadzących ogień; Prędkość rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu wynosi około 330 m/s, a fal świetlnych km/s. Błysk oznacza moment wystrzału, dźwięk dochodzi po upływie pewnego czasu. Czas, który upłynie od momentu ujrzenia błysku do usłyszenia wystrzału mierzony w sekundach mnoży się przez szybkość rozchodzenia się fal dźwiękowych (330 m/s) i otrzymuje się odległość od miejsca stania do strzelającego środka ogniowego. Ocena wysokości przedmiotów terenowych za pomocą: wielkości kątowych dokonuje się pomiaru odległości od miejsca stania do przedmiotu oraz kąta obserwacji od podstawy do wierzchołka, następnie oblicza się wysokość przedmiotu wg wzoru: D x K W wysokość przedmiotu W = K kąt obserwacji (w tysięcznych) D D odległość (w metrach) rys.5. Określanie wysokości w zależności od wielkości kąta w tysięcznych padającego cienia wysokość przedmiotu określa się za pomocą wzoru D x h H = d H wysokość określanego przedmiotu D długość cienia określanego przedmiotu

368 60 h wysokość znanego przedmiotu d długość cienia znanego przedmiotu rys.6. Określanie wysokości za pomocą padającego cienia 8.2. Posługiwanie się busolą i satelitarnym urządzeniem nawigacyjnym GPS Busola AK Za pomocą busoli AK można wyznaczać kierunki stron świata, mierzyć azymuty w tysięcznych, orientować mapę bądź szkic. Igła busoli wskazuje kierunek północy magnetycznej. Po zwolnieniu igły magnetycznej czekamy aż się uspokoi. Koniec igły pokryty żółtą, fosforyzującą masą wskaże kierunek północny. Busola ma podziałkę w tysięcznych (dokładność 1-00 = 6 ). rys.7.busola AK: 1) pudełko; 2) przykrywka; 3) lusterko; 4) pierścień z podziałką; 5) podziałka milimetrowa; 6) urządzenie celownicze (muszka i przeziernik); 7) igła magnetyczna. Posługując się busolą AK należy pamiętać, że: w czasie przenoszenia busoli igła magnetyczna powinna być unieruchomiona; przed pracą w nocy należy naświetlić busolę; w pobliżu miejsca pracy nie mogą znajdować się większe przedmioty żelazne, gdyż wpływają one na zmianę położenia igły magnetycznej; (działa i czołgi 25-50m, karabiny maszynowe 4-6m, karabiny 2m). Satelitarne urządzenie nawigacyjne GPS Global Positioning System (GPS) umożliwia określenie pozycji w dowolnym miejscu na kuli ziemskiej, w ciągu całej doby i w każdych warunkach atmosferycznych. System GPS składa się z trzydziestu satelitów poruszających się na sześciu stacjonarnych orbitach kołowych znajdujących się na wysokości km nad powierzchnią Ziemi. Określenie pozycji odbywa się przy użyciu specjalnych odbiorników na podstawie emitowanych bez przerwy sygnałów z satelitów systemu.

369 61 Z jednej obserwacji minimum czterech satelitów w miejscu położenia możliwe jest wyznaczenie współrzędnych prostokątnych płaskich w układzie World Geodetic System 1984 (WSG-84) i wysokości nad poziomem morza. GPS korzysta z sygnałów satelitarnych, aby mógł to robić z pełną wydajnością, odbiornik musi mieć jasny, nie zasłonięty widok na niebo. Sygnał GPS jest stosunkowo słaby nie przenika przez skały, budynki i ludzi. Kiedy GPS obliczy pozycję w większości będzie widocznych dla niego od czterech do ośmiu satelitów. System GPS jest bardzo przydatny w tych rodzajach działań, gdzie jest potrzebne natychmiastowe dostarczenie do wojsk informacji o zjawiskach fizycznych wraz z ich usytuowaniem w przestrzeni. Dotyczy to szczególnie działań wojsk na współczesnym, bardzo dynamicznym polu walki. Pododdziały artylerii działające w tych warunkach dysponują coraz mniejszą ilością czasu na realizację przedsięwzięć przygotowania geodezyjnego. Dotychczas metoda GPS była metodą uzupełniającą istniejące systemy nawigacji i pomiarowe, lecz w przyszłości będzie prawdopodobnie metodą podstawową. Wykorzystanie GPS w działaniach wojskowych umożliwia: - prowadzenie nawigacji w każdych warunkach; - zbieranie, przetwarzanie i dostarczanie wojskom bieżącej informacji o zjawiskach zachodzących w rejonie działań; - dowiązanie w każdych warunkach elementów ugrupowania bojowego; - zakładanie, zagęszczanie lub rozwijanie sieci geodezyjnych w prawie każdych warunkach terenowych oraz łączenie układów współrzędnych i systemów wysokości; - wyznaczanie w jednolitym światowym układzie odniesienia WGS 84 współrzędnych stanowiących osnowę geodezyjną map topograficznych. Odbiornik przewidywany do wykorzystania wojskowego powinien pod względem technicznym odpowiadać następującym kryteriom: - posiadać możliwość jednoczesnego śledzenia minimum czterech satelitów; - wyznaczyć współrzędne bez wprowadzania współrzędnych przybliżonych miejsca obserwacji i w czasie nie dłuższym niż 3 minuty; - posiadać możliwość inicjacji w ruchu i uaktualniania pozycji co 0,5 1 sek.; - posiadać możliwość pracy w trybie PPS z możliwością kodowania w przypadku uzyskania dostępu do kodu; - posiadać możliwość pracy w systemie różnicowym; - posiadać możliwość definiowania trybu pracy (ląd, powietrze, morze), układu odniesienia, systemu współrzędnych, miana jednostek itp.; - posiadać pamięć operacyjną zdolną do zapisania punktów charakterystycznych i prowadzenia na ich podstawie nawigacji; - informować użytkownika o liczbie obserwowanych satelitów oraz parametrach jakościowych ich sygnału; -posiadać możliwość podłączenia innych urządzeń np. dalmierza. Odbiornik używany w wojsku powinien posiadać obudowę odporną na uderzenia oraz pracować w skrajnych warunkach pogodowych (temperatura, wilgotność). Dodatkowym wymaganiem jest niski pobór prądu i możliwość zasilania z różnych źródeł.

370 62 Odbiornik GPS i oprogramowanie działają na zasadzie czarnej skrzynki i większość zoperowanych przez nie opcji użytkownik nie może modyfikować. GPS wykorzystuje, preferowany w zastosowaniach militarnych układ odniesienia WGS 84. Przy jednoczesnym stosowaniu odbiornika GPS i innych urządzeń nawigacyjnych oraz mapy topograficznej, stosowany układ odniesienia i system współrzędnych muszą być te same. Jeżeli są wykonane w rożnych systemach odniesienia należy przeliczyć współrzędne Marsz wg azymutu Marsz wg azymutu wykonuje się na podstawie tabeli marszu. Dane do marszu przygotowuje się na podstawie mapy podając azymut magnetyczny, odcinki drogi marszu oraz odległość w parokrokach (1 pk = 1,6m). odcinek drogi marszu skrzyżowanie dróg gruntowych most kolejowy most kolejowy trygonometr azymut magnetyczny M mils mils mils rygonometr wyjście drogi do lasu Przykład uproszczonej tabeli marszu wg azymutu odległość w: metrach parokrokach Jeżeli działamy na bezdrożach, w terenie lesisto-bagiennym i w warunkach ograniczonej widoczności to wykonujemy marsz wg azymutu. Przed wykonaniem marszu należy sprawdzić busole, zapoznać się z tabelą bądź szkicem marszu i odnaleźć początkowy punkt marszu. Kiedy znajdujemy się w punkcie początkowym ustalamy kierunek pierwszego odcinka marszu. W trakcie marszu kontrolujemy obrany kierunek i liczymy pary kroków. Punkt końcowy pierwszego odcinka przeważnie jest punktem wyjściowym kolejnego odcinka drogi marszu wg azymutu. Nie wolno kontynuować marszu, jeżeli nie odnaleźliśmy szukanego punktu. Ustalenie kierunku marszu za pomocą busoli AK W celu ustalenia kierunku marszu należy otworzyć pokrywę pudełka busoli, ustawić wartość podanego azymutu naprzeciw muszki. Następnie obracać busolę do momentu zgrania północnego końca igły magnetycznej z kreska zerową podziałki. Tak zgraną busole podnieść do wysokości oczu i obserwując w lusterku busoli zgranie igły magnetycznej z północą na busoli określić poprzez przyrządy celownicze charakterystyczny przedmiot terenowy. Określenie azymutu na przedmiot terenowy za pomocą busoli AK

371 63 Poprzez przyrządy celownicze busoli wycelować na przedmiot terenowy. Następnie obserwować w lusterku zgranie igły magnetycznej z zerem na podziałce busoli, obracając pierścieniem busoli. Po wykonaniu wyżej wymienionych czynności odczytać na podziałce wartość azymutu magnetycznego. Zasady wykonywania marszu wg azymutu w warunkach utrudnionej widoczności Wykonując marsz wg azymutu w nocy kierunek utrzymujemy za pomocą przedmiotów, które są widoczne na tle nieba. Można również ukierunkowywać osobę z punktem świetlnym wysyłając ja do przodu. W gęstym lesie i przy ograniczonej widoczności możemy utrzymywać kierunek marszu za pomocą busoli.obchodzenie przeszkód terenowych w terenie otwartym Wybieramy charakterystyczny przedmiot terenowy znajdujący się za przeszkodą na kierunku naszego marszu. Następnie określamy odległość pomiędzy wybranym przez nas przedmiotem terenowym a miejscem stania, po czym obchodzimy przeszkodę i dochodzimy do wybranego przez nas charakterystycznego przedmiotu terenowego. Kolejną czynnością będzie dodanie wcześniej określonej odległości. Po zrealizowaniu wyżej wymienionych czynności możemy kontynuować marsz wg podanego azymutu. rys.8. Obchodzenie przeszkody terenowej w terenie otwartym w terenie zakrytym W momencie dojścia do przeszkody terenowej (pkt. A) określamy azymut wzdłuż przeszkody w prawo lub w lewo. Następnie poruszając się w kierunku zgodnym z wyznaczonym przez nas azymutem (pkt. B) liczymy pary kroków. Po minięciu przeszkody (pkt. B) wykonujemy marsz wg azymutu, który doprowadził nas do przeszkody terenowej jednocześnie licząc pary kroków. Po dojściu do końca przeszkody terenowej (pkt. C) musimy wykonać marsz równoległy do kierunku na pkt. A-B, lecz w kierunku na pkt. C-D (wg odwrotnego azymutu). Po przejściu odległości równej przeciwnej stronie przeszkody możemy kontynuować marsz zgodnie z wcześniej podanym azymutem w tabeli marszu.

372 64 rys.9 Obchodzenie przeszkody terenowej w terenie zakrytym 8.4. Posługiwanie się mapą z siatką kartograficzną UTM Wojskowa mapa topograficzna w skali 1: jest podstawowa mapą taktyczną. Ramkę arkusza mapy tworzą południki i równoleżniki. Ich wartości w formie współrzędnych geograficznych są opisane na narożnikach arkusza. Siatka kartograficzna równoleżników i południków oznaczona jest na ramce do wewnątrz mapy krótkimi odcinkami co 1 (kreska 2mm) z opisem co 5 (kreska 3 mm) opisy na zewnątrz ramki arkusza. Siatka meldunkowa Uniwersal Transwerse Mercator (UTM uniwersalne poprzeczne odwzorowanie Mercatora), poprowadzona na arkuszu w skali co 1 km, jest opisana poza ramką mapy oraz wewnątrz arkusza w dwóch rzędach poziomych i pionowych, w przerwach linii siatki. Co 10 km linie siatki meldunkowej są pogrubione do 0,3 mm. Na dolnym marginesie mapy umieszczono legendę najczęściej stosowanych znaków umownych wraz z opisem. Przygotowanie mapy do pracy obejmuje: zapoznanie się z mapą: - sprawdzenie zgodności pokrycia obrazu mapy z zadaniem, dla którego realizacji mapę pobrano; - sprawdzenie aktualności treści mapy; - zapoznanie się z danymi systemu meldunkowego UTM (tabela na mapie), w tym z oznaczeniami pola strefowego i kwadratu stukilometrowego;

373 65 - zapoznanie się z wielkościami uchylenia magnetycznego i zbieżności południków, a w przypadku wystąpienia anomalii magnetycznej z sytuacją magnetyczną obszaru; opisanie na arkuszach map wybranych informacji z zaklejonych dolnych marginesów map Przed sklejeniem map musimy informacje z marginesów, które będą zaklejone, a są niezbędne podczas pracy na mapie jednolicie opisać na poszczególnych arkuszach map, w miejscach widocznych i nie utrudniających pracy. Dotyczy to danych o zależnościach kątowych dotyczących uchylenia magnetycznego (Δ) i zbieżności południków (γ). obcięcie marginesów arkuszy map Przed sklejeniem poszczególnych arkuszy map na należy odpowiednie marginesy obciąć. Obcinamy wewnętrzne północne i wschodnie marginesy wzdłuż ramek arkusza. sklejenie arkuszy map Mapy sklejamy słupami, od arkusza górnego, po czym doklejamy arkusze dolne. Następnie słupy map łączymy ze sobą od skrajnie prawego do lewego. Po wykonaniu tych czynności zestaw sklejonych map sprawdzamy ponownie oraz wyrównujemy zewnętrzne marginesy map przez ich docięcie. składanie mapy Po przygotowaniu mapy do działania (opisanie jej, naniesienia sytuacji taktycznej, zadania własnego i sąsiadów) należy ją złożyć w tzw. harmonijkę, dostosowując linie załamań do kierunku działania. Boki złożonej przez nas mapy muszą być równe i przylegać do siebie a format powinien być dostosowany do przechowywania w mapniku, torbie polowej etc. Orientacja mapy w terenie Orientowanie mapy polega na zgraniu kierunków stron świata na mapie kierunkami stron świata w terenie. z Mapę można zorientować: magnetycznie a) b) - ustawić busole w taki sposób, by linia północpołudnie na tarczy busoli pokrywała się z prawą lub lewą ramką mapy, ewentualnie dowolna pionowa linia siatki kilometrowej; - obracać mapę do momentu pokrycia się igły magnetycznej z kierunkiem północnym zaznaczonym na busoli lub z podana na mapie wartością zboczenia (uchylenia) magnetycznego. Zboczenia (uchylenia) magnetycznego nie uwzględnia się jeśli jego wartość jest mniejsza od

374 66 ±3º. Działając na wozie bojowym lub samochodzie należy pamiętać, by orientować mapę co najmniej 25m. od pojazdu. rys.10. Orientowanie mapy sposobem magnetycznym: a) bez uwzględniania zboczenia magnetycznego, b) z uwzględnieniem zboczenia magnetycznego geometrycznie - wybrać proste linie terenowe (prosty odcinek drogi, kanału, kolei, linie energetyczne itp.) lub charakterystyczne przedmioty terenowe, które znajdują się na mapie i są widoczne z miejsca stania; - zgrać znak liniowy na mapie z przebiegiem tej linii w terenie (położenie przedmiotów na mapie musi być zgodne z ich położeniem w terenie); - przy orientowaniu mapy za pomocą punktów terenowych należy przyłożyć linijkę na mapie do prostej: miejsce stania przedmiot i dokonać celowania w dany przedmiot. rys.11. Orientowanie mapy za pomocą punktów terenowych Orientacja geometryczna mapy jest bardziej dokładna niż orientacja magnetyczna. Im dłuższy odcinek prostej linii w terenie, tym dokładniejsza orientacja mapy. za pomocą ciał niebieskich W ciągu dnia kierunki stron świata można ustalić za pomocą Słońca, nocą zaś przy pomocy Gwiazdy Polarnej lub Księżyca.Określenie miejsca swojego stania Określenie własnego położenia na mapie polega na odnalezieniu punktu, na którym znajdujemy się w terenie. Miejsce stania na mapie określamy następującymi sposobami: na podstawie pobliskich przedmiotów terenowych: - zorientować mapę; - odnaleźć w pobliżu dwa ewentualnie trzy charakterystyczne przedmioty terenowe znajdujące się na mapie; - biorąc pod uwagę kierunki i odległości od tych przedmiotów, określić w stosunku do nich swoje położenie. Jeśli znajdujemy się przy charakterystycznym przedmiocie terenowym znajdującym się na mapie np. skrzyżowanie dróg, most, kościół, jeziorko itp. to odszukujemy

375 67 ten przedmiot na mapie i on określa miejsce naszego stania. rys.12. Określanie swojego położenia na mapie na podstawie pobliskich przedmiotów terenowych na podstawie rzeźby terenu Sposób ten stosuje się, gdy na danym obszarze występują charakterystyczne formy rzeźby terenu np. góra, wzniesienie, fałda terenowa, szczyt góry, dolina, dół, wąwóz, urwisko itp. Obserwujemy w terenie i rozpoznajemy na mapie dane formy terenu, następnie określamy w stosunku do nich swoje miejsce stania. rys.13. Określenie swojego położenia na mapie na podstawie rzeźby terenu za pomocą pomiaru Pomiaru dokonujemy podczas marszu przebiegającego po drogach. Przebyta odległość mierzy się od charakterystycznych przedmiotów terenowych znajdujących się na mapie. Jeżeli wykonujemy marsz na pojazdach, to odległość określamy wg wskazań licznika kilometrowego pojazdu, zaś podczas marszu pieszego odległość określamy za pomocą kroków lub czasu trwania marszu. Sposób ten stosowany jest w trudnych warunkach terenowych i atmosferycznych (ograniczona widoczność). za pomocą celowania i pomiaru odległości Sposób stosuje się, gdy w terenie znajduje się tylko jeden charakterystyczny punkt terenowy wg którego możemy określić swoje położenie na mapie.

376 68 Do zorientowanej magnetycznie mapy przykładamy linijkę do znaku danego przedmiotu terenowego, po czym celujemy w przedmiot w terenie i wykreślamy na mapie linię celowania. Następnie określamy odległość od miejsca celowania do przedmiotu terenowego i odkładamy ja w skali mapy, od znaku na mapie wzdłuż wykreślonej linii celowania w kierunku własnego położenia. Odłożona odległość na linii celowania wyznaczy miejsce naszego stania. rys.14. Określanie swojego położenia na mapie za pomocą celowania i pomiaru odległości za pomocą informacji od miejscowej ludności W przypadku dezaktualizacji mapy, nieznajomości rejonu działania i utraty orientacji uzyskujemy informacje o miejscu swojego położenia od miejscowej ludności i z tablic informacyjnych. za pomocą wcięć Wcięcia wykonujemy bezpośrednio na mapie ewentualnie przez pomiar azymutów do przedmiotów terenowych a następnie wykreślenie ich kierunków na mapie. Punkt przecięcia wykreślonych linii na mapie wyznacza miejsce, z którego dokonano celowania. rys.15. Określanie swojego położenia na mapie za pomocą wcięcia w bok - wcięcie w bok Stosujemy kiedy znajdujemy się na linii terenowej (droga, tory) a z boku do osi linii znajduje się przedmiot terenowy pod kątem (przedmiot ten musi znajdować się również na mapie); Mapę orientujemy wzdłuż linii terenowej, a następnie celujemy linijką bądź ołówkiem przez punkt na mapie do widocznego przedmiotu w terenie. Punkt przecięcia się linii celowania z linią terenową będzie wyznaczał miejsce stania. - azymutalne wcięcie w bok

377 69 Dokonujemy pomiaru azymutu do widocznego przedmiotu terenowego z miejsca stania. Następnie przeliczamy otrzymany azymut, na azymut powrotny i wykreślamy na mapie jego kierunek. Przecięcie się kierunku azymutu ze znakiem liniowym na mapie wyznaczy nasze miejsce stania na mapie. - wcięcie wstecz Stosujemy, gdy znajdujemy się w otwartym terenie i widoczne są przynajmniej dwa charakterystyczne przedmioty terenowe zaznaczone na mapie. Orientujemy mapę sposobem magnetycznym, wykonujemy celowanie do trzech przedmiotów terenowych. W miejscu naszego stania na mapie wykreślone linie utworzą trójkąt, którego środek to nasze położenie na mapie. rys.16. Określanie swojego położenia na mapie za pomocą wcięcia wstecz UWAGA: Żaden z boków utworzonego trójkąta nie może być większy niż 3 mm (niezależnie od skali mapy). Jeżeli któryś z boków będzie większy musimy dokonać ponownego celowania. - azymutalne wcięcie wstecz Różni się tym od zwykłego, że zamiast celowania dokonujemy pomiaru azymutów do przedmiotów terenowych i jako powrotne wykreśla się je z tych punktów na mapie. Jest dokładniejsze od zwykłego wcięcia wstecz Określanie współrzędnych na mapach topograficznych

378 70 Według standardów NATO współrzędne prostokątne płaskie w systemie meldunkowym UTM określa się zgodnie z zasadą W PRAWO I W GÓRĘ. W tej kolejności w siatce meldunkowej UTM opisuje się: pole strefowe, np.: 33U 33 - numer strefy 6 stopniowej U - oznaczenie 8 stopniowego pasa 90 o W A 180 o B 90 o E o 3 o 9 o 21 o 31 o Krok o W A 0 o 180 o B 90 o E 33U Krok 2 84 o 72 o 64 o 56 o 48 o 40 o 32 o 24 o 16 o 8 o 0 o 8 o 16 o 24 o 32 o 40 o 48 o 56 o 64 o 72 o 80 o X W V U T S R O P N M L K J I H G F E D C rys.. Siatka pól strefowych kwadrat stukilometrowy, np.: WU:

379 71 W - oznaczenie słupa stukilometrowego (w prawo) U - oznaczenie pasa stukilometrowego (w górę) Również w tej kolejności określa się i opisuje współrzędne prostokątne UTM punktu, wyznaczone w oczku siatki kilometrowej, np.: , z dokładnością do 100 metrów według kolejności: E (easting) - w prawo, w kierunku wschodnim, od lewego boku kwadratu na linii 07 km w odległości 600 m (076); N (northing) - w górę, w kierunku północnym, od dolnego boku kwadratu na linii 10 km w odległości 100 m (101); Łączny zapis współrzędnych prostokątnych punktu w systemie meldunkowym UTM ma postać literowo-cyfrową. Dokładność określania współrzędnych prostokątnych zależy od ilości cyfr (i jest ona zawsze parzysta) po literowym oznaczeniu stukilometrowego kwadratu, np.: 33UWU cztery cyfry np dokładność 1000 metrów sześć cyfr np dokładność 100 metrów osiem cyfr np dokładność 10 metrów dziesięć cyfr np dokładność 1 metr Norma obronna zgodna ze stanagiem 2029 podaje na szczeblach taktycznych współrzędne prostokątne w systemie meldunkowym UTM z dokładnością do 100 m, np.: WU Jeżeli zachodzi taka potrzeba np. działania na styku kart, dopuszcza się, aby oznaczenie pola strefowego poprzedzało współrzędne np. 33UWU Określanie współrzędnych prostokątnych, płaskich UTM

380 72 INFORMACJE ZWIĄZANE Z ODWZOROWANIEM UTM W SYSTEMIE GEODEZYJNYM WGS-84 INFORMATION RELATED TO THE UTM PROJECTION AND WGS-84 COORDINATE SYSTEM Elipsoida: WGS-84 Odwzorowanie: Uniwersalne Poprzeczne Merkatora Ukłąd współrzędnych: Światowy System Geodezyjny (WGS) 1984 Poiziom odniesienia: Kronsztad Wysokości podano w metrach Poziom odn. Amsterdam=Poziom odn. Kronsztad+0,16 m Siatka: 1km-UTM, strefa 33 System meldunkowy UTM Spheroid: WGS 84 Projection Uniwersal Transverse Mercator Horizontal Datum World Geodetic System (WGS) 1984 Vertical Datum: Kronstad Gauge Elevationsshown in metrs MSL Amstedram Gauge MSL Kronstad Gauge +0,16 m Grid: 1000 Metr- UTM, Zone 33 UTM Reference System Określenie położenia punktu w stosunku do siatki kilometrowej (kwadrat 1000 m) Sulęcin kościół x Współrzędne 100-metrowe 1. Odczytaj dużą liczbę opisującą pionową linię siatki na lewo od danego punktu i określ dziesiętną część kilometra (100 m) od linii do punktu Odczytaj dużą liczbę opisującą poziomą linie siatki poniżej danego punktu i określ dziesiętna część kilometra (100 m) od linii do punktu: 101. Przykład: Meter Reference 1. Read numbers labeling the vertical gird line left of point and estimate tenths (100 meters) from gird line to point: Read numbers labeling the horizontal grid line below and estimate tenths (100 meters) from grid line to piont: 10 1 Example: Oznaczenie kwadratu 100 km VU VT 5 00 WU WT Określ kwadrat 100 km, w którym leży punkt Przykład: WDO76101 When reporting across meter line, prefix the meter square identification inwhich the point lies Example: WU Oznaczenie pola strefowego 33U Określ pole strefowe, w którym leży punkt Przykład: 33UWU When reporting outside the grid zone designation area, prefix the grid zone destination. Example: 33UWU Tabela taka drukowana jest w kolorze niebieskim, w prawym dolnym narożniku marginesu każdego arkusza wojskowej mapy topograficznej. Marsz wg mapy Po otrzymaniu zadania przed marszem należy na mapie (brązowym kolorem) zaznaczyć drogę marszu. Przy ocenie drogi marszu ustalamy: - punkty; początkowy i końcowy; - rodzaje dróg ich długości oraz długość całego marszu; - możliwą prędkość marszu na poszczególnych odcinkach; - charakterystyczne przedmioty terenowe, które będą przydatne przy orientacji w terenie. W trakcie marszu: - mapa powinna być cały czas zorientowana do kierunku jazdy; - musimy stale porównywać mapę z terenem; - na skrzyżowaniach i rozwidleniach dróg musimy sprawdzać prawidłowość marszu przez porównanie mapy z terenem; - w miejscu rozwidlenia dróg, którego nie ma na mapie orientujemy mapę i ustalamy właściwą drogę dalszego marszu. W czasie marszu po bezdrożach należy na mapie wykreślić trasę marszu wg oznaczonych na mapie charakterystycznych przedmiotów terenowych. W czasie marszu mierzy się odległości i azymuty poszczególnych odcinków w celu kontroli marszu.

381 73 V Zabezpieczenie bojowe ZABEZPIECZENIE BOJOWE Zabezpieczenie bojowe to całokształt przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie skuteczności uderzeń przeciwnika oraz zapewnienie własnym wojskom sprzyjających warunków do wykonania zadań w różnych sytuacjach. Na szczeblu pododdziału obejmuje: ubezpieczenie, maskowanie, powszechną obronę przeciwlotniczą, zabezpieczenie inżynieryjne i obronę przeciwchemiczną Ubezpieczenie. Ubezpieczenie Ubezpieczenie organizuje się w celu niedopuszczenia do przeniknięcia elementów rozpoznania przeciwnika w ugrupowanie plutonu (drużyn), uniemożliwienia niespodziewanego napadu przeciwnika oraz zapewnienia wojskom czasu i dogodnych warunków przygotowania i prowadzenia działań (walki) oraz odpoczynku. W zależności od charakteru wykonywanych zadań pododdziały ubezpieczają się: w rejonach ześrodkowania (wyjściowych, odpoczynku) - ubezpieczeniem postoju; w marszu - marszowym; w walce - ubezpieczeniem bojowym; ponadto we wszystkich działaniach - ubezpieczeniem bezpośrednim. Ilość sił i środków wydzielonych do ubezpieczenia zależy od stopnia zagrożenia ze strony przeciwnika, charakteru i rodzaju działań, właściwości terenu, widoczności i pogody. Dla zapewnienia sprawnego funkcjonowania ubezpieczeń i wzajemnego rozpoznania się żołnierzy na każdą dobę ustala się hasło i odzew. Hasło - podaje się ustnie do wiadomości wszystkich żołnierzy, którzy biorą udział w ubezpieczeniu i rozpoznaniu oraz osobom wysyłanym poza rejon rozmieszczenia pododdziału. Odzew - podaje się dowódcom pododdziałów oraz osobom wysłanym do przekazania ustnych rozkazów. Hasła żąda się od wszystkich osób przechodzących przez rubież ubezpieczeń i poruszających się po rejonie rozmieszczenia pododdziałów w nocy, odzewu - od osób przekazujących zadania od przełożonego i od dowódców prowadzących rozpoznanie. Wszystkich żołnierzy nieznających hasła oraz żołnierzy przybyłych z rozkazami a nieznających odzewu zatrzymuje się.

382 74 Drużyna organizuje ubezpieczenie bezpośrednie, którego elementami są: placówka; drużyna patrolowa; czujka (podsłuch); szperacze; patrole piesze; dyżurne środki ogniowe; wartownicy; dyżurne wozy bojowe; posterunki ochronno-obronne; dyżurna służba ochronno-obronna pododdziału. Siły główne w rejonie rozmieszczenia oprócz elementów ubezpieczenia postoju, na zewnątrz i wewnątrz rejonu rozmieszczenia ubezpieczają się elementami ubezpieczenia bezpośredniego takimi jak: a) na zewnątrz rejonu rozmieszczenia: placówki; patrole piesze; drużyny (wozy) patrolowe; czujki lub podsłuchy. b) wewnątrz rejonu rozmieszczenia: dyżurne środki ogniowe; dyżurne wozy bojowe; posterunki ochronno-obronne; wartownicy przy wozach bojowych (pojazdach); dyżurna służba ochronno-obronna pododdziałów. do 2 km C odl. do 1500 m PLAC ÓWKA

383 75 Wariant ubezpieczenia postoju placówką. Ubezpieczenie bezpośrednie organizuje się w każdych warunkach dla własnej ochrony przed niespodziewanym napadem przeciwnika. Wszystkie elementy ubezpieczeń bezpośrednich ściąga się do macierzystych pododdziałów w wypadku wykonania bezpośredniego uderzenia przez przeciwnika naziemnego na siły ubezpieczane. Dalsze zadania ich siły wykonują w składach pododdziałów. Wykonywanie zadań przez ubezpieczenie bezpośrednie przerywa się przed wyprowadzeniem sił głównych z zajmowanego rejonu. Placówkę wystawia oddział czat lub czata. Podczas postojów (odpoczynków), zadanie to wykonuje zazwyczaj drużyna patrolowa, poprzez zajęcie i przygotowanie dogodnego do obrony i obserwacji stanowiska, pozycji czy obiektu. Zadaniem placówki jest ubezpieczać oddział czat, czatę oraz pododdział sił głównych na postoju (odpoczynku, w rejonie), nie dopuścić do niespodziewanego napadu przeciwnika oraz przeniknięcia elementów rozpoznawczych lub grup dywersyjnych. Drużyna pełniąca służbę placówki (przez dobę) urządza stanowisko oporu, rozbudowując go pod względem inżynieryjnym, co najmniej w zakresie prac pierwszej kolejności. Szerokość pasa rozpoznania i ubezpieczenia do 500 m. Wystawia elementy ubezpieczenia bezpośredniego tj.: czujka (w nocy podsłuch) 2-3 żołnierzy, patrol pieszy (2-3 żołnierzy), w celu rozpoznania obiektu może wysłać szperaczy, wartownika przy wozie. Placówka zadanie swoje wykonuje przez obserwację i walkę. Pojedynczych żołnierzy bierze do niewoli lub niszczy, o czym melduje dowódcy pododdziału, który ją wystawił. Grupy rozpoznawcze przeciwnika niszczy, a w razie natarcia sił głównych przeciwnika broni zajmowanego stanowiska oporu, wycofuje się (po wyznaczonej drodze, wykorzystując teren i zasłonę dymną) na rozkaz (sygnał) dowódcy pododdziału, który ją wystawił. Następnie (w zależności od zadania) zajmuje stanowisko w ugrupowaniu przełożonego lub poprzez zajęcie kolejnej rubieży ogniowej zabezpiecza odskok sił głównych czaty. W celu rozpoznania własnych żołnierzy ustala się na każdy dzień hasło i odzew. Hasło i odzew podaje się cicho. Wszystkich nieznających hasła służba wewnętrzna lub ubezpieczenie zatrzymuje i przekazuje przełożonym. W porze dziennej dopuszcza się na odpoczynek połowy stanu osobowego placówki, natomiast w porze nocnej odpoczywać może jedna trzecia placówki, a pozostali żołnierze powinni pełnić służbę. Pełnieniem służby i odpoczynkami reguluje dowódca drużyny.

384 76 do 2 km PASIKUROWICE D -3 Drzewo D - 2 Staw 1 GOLEWO D - 1 Dom do 1500 m w S Siły główne (oddział czat), pluton (czata) Drużyna zmotoryzowana jako placówka (wariant)

385 77 Tabela 1. Elementy ubezpieczenia bezpośredniego Element Placówka Czujka, podsłuch Patrol pieszy, drużyna patrolowa, szperacze Dyżurny środek ogniowy Dyżurny wóz bojowy Wartownicy przy pojazdach Posterunki ochronnoobronne Dyżurna służba ochr.-obr. pododdz. Skład Drużyna 2-3 żołnierzy 2-3 żołnierzy BWP Obsługa środka ogniowego BWP, Czołg Żołnierz 1-2 żołnierzy na posterunk u 2-3 żołnierzy Kto wystawia Sposób działania Uwagi Oddział czat, Działa w odległości do 1,5 Organizuje czata oraz km od ubezpieczanych stanowisko oporu, batalion, pododdziałów. patrole, czujki i kompania sił głównych. Zmienia się raz na dobę. obserwację. Oddział czat, Zajmuje stanowisko, Wysyła się na czata, prowadzi obserwację i odległość wzrokową. placówka oraz powiadamia o pojawieniu Czujkę w warunkach batalion, się przeciwnika, w dziennych. Podsłuch kompania wypadku uderzenia w warunkach sił głównych. przeciwnika wycofuje się. ograniczonej widoczności. Oddział czat, Działa na wyznaczonym Działa między czata, kierunku, prowadząc oddziałami czat, placówka, obserwację okrężną. czatami, placówkami batalion, Pojedynczych żołnierzy oraz przed rejonem kompania sił bierze do niewoli. rozmieszczenia głównych. kompanii, batalionu sił głównych. Zajmuje wyznaczone SO i Działa w odległości Pluton, przygotowuje je pod bezpośredniej od drużyna sił względem inżynieryjnym. pododdziału. głównych Ogień otwiera samodzielnie lub na rozkaz. Wóz bojowy Działa w Pluton przygotowany do ugrupowaniu plutonu. sił głównych prowadzenia ognia. Przeznaczony jest do Załoga w wozie bojowym obrony przed w gotowości do przeciwnikiem niszczenia przeciwnika. powietrznym i naziemnym. Pełni służbę przy wozie Zmienia się Drużyna, bojowym. Zatrzymuje wartowników co 2 załoga zgodnie z zasadami godziny. Wartownicy (każda) służby wartowniczej. zatrzymują Oddział, Batalion sił głównych Kompania (każda) Pełnią służbę zgodnie z zasadami służby wartowniczej i tabelą posterunku. Pełnią służbę zgodnie z zasadami regulaminu ogólnego. nieznających hasła. Organizuje się do ochrony i obrony składów, sztabów itd. Wyznacza się podoficera dyżurnego oraz 1-2 dyżurnych

386 78 Drużyna patrolowa prowadzi rozpoznanie przed siłami ubezpieczanymi oraz przed punktami oporu czat i w lukach między nimi. Rolę drużyny patrolowej może pełnić załoga KTO. W czasie patrolowania porusza się skrycie wyznaczoną drogą, prowadząc wnikliwą obserwację terenu. Przy wjeździe w teren zakryty powinna rozpoznać go szperaczami. Działających pojedynczo żołnierzy przeciwnika bierze do niewoli lub niszczy. W przypadku wykrycia większych grup przeciwnika dowódca drużyny patrolowej melduje o tym przełożonemu i obserwuje ich działanie. W marszu wysyłana jest z patrolu lub ze szpicy, a także z sił głównych awangardy na odległość wzrokową. Odległość ta powinna zapewniać natychmiastowe wsparcie ogniem drużyny, jeśli zajdzie taka potrzeba. Drużyna patrolowa swoje działanie może ubezpieczać szperaczami, których powinna wysyłać w miejscach dogodnych do organizowania przez przeciwnika zasadzek, minowania odcinków dróg oraz rozpoznania skraju lasu, skraju miejscowości, mostów, wiaduktów itp. Swoje zadanie wykonuje przez obserwację oraz walkę. Obserwacja powinna być okrężna i ciągła. W terenie odkrytym oraz podczas zbliżania się do ważnych obiektów (typu most, las, miejscowość) porusza się na maksymalnej prędkości. Miejscowości na drodze marszu rozpoznaje poprzez stwierdzenie obecności przeciwnika po takich cechach demaskujących, jak: brak ruchu ludności; szczekanie psów; unoszenie się dymów z podwórek; szum silników spalinowych. Jeżeli jest brak tych cech demaskujących, zatrzymuje się w pobliżu miejscowości za ukryciem, wysyła szperaczy na skraj miejscowości, obserwuje szczególnie dokładnie wieże, dachy, i po otrzymaniu sygnału, że droga jest wolna, podjeżdża zabierając szperaczy, przejeżdża miejscowość prowadząc obserwację, wykonuje dalej otrzymane wcześniej zadanie. W czasie rozpoznania drogi marszu przy napotkaniu mostu (wiaduktu) drużyna patrolowa zatrzymuje się za ukryciem, wysyła szperaczy do rozpoznania mostu (wiaduktu) pod względem stanu technicznego oraz czy nie jest zaminowany lub broniony. Po zbliżeniu się do lasu nakazuje rozpoznać skraj lasu szperaczom na głębokość m. Natomiast w samym lesie spiesza tylko szperaczy w rejonach polan leśnych, węzłach dróg leśnych itp. Dowódca drużyny patrolowej ubezpieczenie szperaczami powinien ograniczyć do niezbędnego minimum, ponieważ każde ich wysłanie znacznie obniża tempo marszu. Jeśli w wyniku przeprowadzonej obserwacji dowódca drużyny patrolowej nie stwierdzi oznak działania przeciwnika w obiektach typu most, miejscowość, skraj lasu to ze względu na brak czasu (zapewnienie założonego tempa marszu) może zbliżyć się do obiektu na maksymalnej prędkości prowadząc jednocześnie rozpoznanie walką (ogniem). W żadnym przypadku nie powinien dopuścić do zatrzymania ubezpieczanych sił na drodze marszu. Drużyna patrolowa tylna działa na ogonie patrolu tylnego nie dopuszczając do niego elementów rozpoznawczych lub ubezpieczeń marszowych przeciwnika. Zadanie swoje wykonuje organizując zasadzki, dokonując zniszczeń, stawiając zawały, niszcząc odcinki dróg.

387 79 Dyżurny wóz bojowy działa bezpośrednio w ugrupowaniu pododdziału będącego w rejonie rozmieszczenia. Dyżurnym wozem bojowym może być KTO lub czołg. Załoga przebywa w wozie w stałej gotowości do otwarcia ognia do przeciwnika naziemnego i powietrznego. Powinien być rozmieszczony w miejscu, w którym jest możliwe prowadzenie dobrej obserwacji okrężnej i ognia. Radiostacja powinna być włączona na odbiór, ponadto powinien być wyznaczony obserwator do odbierania sygnałów od przełożonych i przekazywania do dowódcy wozu. Jeżeli dyżurny wóz bojowy stanowi, KTO drużyna powinna mieć przygotowane stanowiska ogniowe, wokół KTO w odległości m. Dla każdego środka ogniowego dowódca powinien wskazać sektor obserwacji i ostrzału. Wóz powinien być w stałej gotowości do wyjazdu we wskazany rejon przez dowódcę w celu walki z przeciwnikiem. Zmienia się zwykle, co 2-4 godziny, wyznacza się w każdym plutonie. Dyżurny środek ogniowy stanowi ubezpieczenie drużyny, plutonu i może być w składzie obsługi broni zespołowej. Działa w ugrupowaniu pododdziałów i ma zadanie nie dopuścić do niespodziewanego napadu przeciwnika. Po otrzymaniu zadania obsługa dyżurnego środka ogniowego rozbudowuje stanowisko ogniowe, maskuje i prowadzi obserwację w nakazanym sektorze i jest w stałej gotowości do otwarcia ognia. Służba ta może być wyznaczona na okres do 2 godzin, następnie powinna być zmieniona. Ogień otwiera samodzielnie lub na rozkaz dowódcy. Czujka, w nocy podsłuch jest elementem ubezpieczenia bezpośredniego wysyłanym ze składu placówki, czaty, oddziału czat, kompanii, batalionu sił głównych. W skład czujki (podsłuchu) wchodzi 2-3 żołnierzy. W zależności od sytuacji, charakteru terenu i warunków widoczności, czujkę (podsłuch) wystawia się przed pododdziałem lub na jego skrzydle w odległości do 400 m, może działać również w lukach między sąsiednimi czatami, placówkami. Zmianę czujki (podsłuchu) przeprowadza się, co 2-4 godziny. Czujka (podsłuch) pełni służbę skrycie, nikogo nie zatrzymując. O pojawieniu się działających pojedynczo żołnierzy oraz niewielkich grup przeciwnika melduje przełożonemu. W przypadku zaatakowania stanowiska, czujka (podsłuch) otwiera ogień i pod osłoną terenu, ognia sił ubezpieczanych i dymów wycofuje się do macierzystego pododdziału Maskowanie Maskowanie obejmuje przedsięwzięcia mające na celu wprowadzenie przeciwnika w błąd przez ukrycie pododdziałów, obiektów fortyfikacyjnych i urządzeń logistycznych oraz przyjętego sposobu działania. Cel i zasady maskowania pododdziałów Maskowanie bezpośrednie osiąga się poprzez: wykorzystanie naturalnych warunków maskujących terenu; maskowanie świetlne i dźwiękowe; deformację sprzętu i obiektów wojskowych;

388 80 wykorzystanie naturalnej i sztucznie ograniczonej widoczności. Cechy demaskujące to: kolor powierzchni obiektów; wymiary i kształt obiektów; cienie padające od obiektów i cienie własne; odblask od szkieł i części metalowych; działanie wojsk, manewr, dźwięk, ogień, dym, kurz, praca na radiostacjach itp.; ślady działania wojsk: wydeptane place i ścieżki, koleiny, nowe drogi, miejsca przed lufami armat, ślady ognisk, pozostałości materiałów budowlanych i opakowań środków materiałowych, świeży wyrąb roślinności; zdolności obiektów do odbijania fal elektromagnetycznych i promieni podczerwonych. A) Wykorzystanie warunków do ukrycia wojsk i sprzętu bojowego: Wykorzystanie pokrycia terenu. Do pokrycia terenu zalicza się: lasy, zagajniki, sady, parki, zarośla, miejscowości, zabudowania. Lasy stanowią jedną z lepszych masek naturalnych. Podczas słonecznej pogody w lasach tworzą się cienie, utrudniające rozpoznanie rozmieszczonych tam wojsk i obiektów. O właściwościach maskowniczych lasu decydują: piętrowość i gęstość lasu, zwartość koron, gatunek drzew i ich wysokość. Linki Maskowanie pojazdu na drodze poprzez ściągnięcie do siebie koron drzew Zwartość koron tworzy doskonałe właściwości maskownicze przed obserwacją powietrzną i fotografowaniem. Jednak, ze względu na duże zagrożenie pożarowe przebywanie (postój, odpoczynek) w terenie lesistym jest bardzo ryzykowne. Wykorzystać można również drzewa rosnące wzdłuż większości dróg, ale pamiętać należy, że obiekty te będą podlegały szczególnej uwadze sił i środków rozpoznawczych przeciwnika. Wykorzystanie warunków maskujących terenów zabudowanych w dobie szybkiego ich rozwoju ma coraz większe znaczenie na ówczesnym polu walki. Sady i parki w miejscowościach tworzą w odróżnieniu od lasów i zagajników uporządkowaną strukturę o znacznej przejrzystości. Fakt ten wymaga stosowania masek sztucznych, które w połączeniu z różnorodnym oświetleniem, tłem

389 81 otaczającego terenu oraz roślinnością i zabudowaniami tworzą zróżnicowane tło kontrastowe, sprzyjające maskowaniu. Podczas słonecznej pogody, cienie padające od zabudowań, ogrodzeń i innych przedmiotów jeszcze bardziej zwiększają kontrast tła, a tym samym poprawiają warunki maskowania. Żołnierze i sprzęt bojowy mogą być ukryci w samych zabudowaniach, odpowiednio do tego przystosowanych ruinach, za betonowymi płotami itp. Przykład wykorzystania gotowego stanowiska ogniowego w terenie zabudowanym Wykorzystanie rzeźby terenu. Do rzeźby terenu zalicza się: wzgórza, nasypy, wąwozy,, jary oraz inne nierówności i zagłębienia terenowe. Przy prowadzeniu rozpoznania przez przeciwnika, na przeciwstokach wzniesień, w wąwozach, w jarach, za nasypami tworzą się pola martwe (brak oddziaływania ogniem) i zakryte (niewidoczne dla przeciwnika). Tam właśnie należy rozmieszczać pododdziały, sprzęt i urządzenia własne. Wykorzystanie rzeźby terenu w celu ukrycia kadłuba wozu. Wykorzystanie kontrastów tła terenu. W zależności od rodzaju rzeźby, pokrycia i tła terenu z pewnej odległości widoczne są tylko większe lub mniejsze plamy,

390 82 odróżniające się od siebie jasnością kolorów, wymiarami i kształtem. Teren jednorodny, pozbawiony przedmiotów terenowych, w znacznym stopniu utrudnia ukrycie wojsk i sprzętu. Pojawienie się w takim terenie nowych plam (kształtów) geometrycznych o prostych, kanciastych zarysach, przyciąga uwagę przeciwnika. Aby zapobiec wykryciu środków przez przeciwnika należy je wpisać w teren. Osiąga się to poprzez rozmieszczenie ich stanowisk w miejscu gdzie nie wyróżniają się od otaczającego terenu oraz nadaniu im cech otaczających przedmiotów naturalnych. Wykorzystanie warunków nocnych i atmosferycznych. Noc, mgła, opady i inne :niesprzyjające warunki atmosferyczne obniżają możliwości rozpoznania przez obserwację i fotografowanie. Szczególnie sprzyjające warunki maskowania stwarza mgła, która umożliwia maskowanie działań zarówno przed rozpoznaniem w zakresie promieni widzialnych jak i w paśmie promieni podczerwonych. Gęsty i ciągły deszcz czy śnieg maskuje działania również przed prowadzeniem rozpoznania radiolokacyjnego. Falujące powietrze w upalne dni powoduje drżenie obrazu widzianego przez środki rozpoznania optycznego, co znacznie utrudnia obserwację i posługiwanie się celownikami optycznymi. Noc, szczególnie przy dużym zachmurzeniu doskonale maskuje manewr sił i środków przed rozpoznaniem wzrokowym. Należy jednak pamiętać, że na współczesnym polu walki nasycenie środków elektronooptycznych jest tak duże, że ciemności nie stanowią większego utrudnienia w prowadzeniu skutecznej obserwacji. Dlatego też, każdy żołnierz powinien mieć świadomość, że trudności, jakie on ma w obserwacji otoczenia nie dają mu żadnych gwarancji, że nie jest obserwowany w celowniku. Rolą dowódcy jest wpoić żołnierzom nawyk skrytego działania również w nocy i wyeliminować zbytnią pewność i swobodę podczas działań nocnych. Kosztem pogorszenia warunków obserwacji polepszają się warunki słyszalności w nocy co warto brać pod uwagę przy wykonywaniu prac fortyfikacyjnych, wykonywaniu manewrów sprzętem itp. B) Wykorzystanie środków maskowania Stosowanie sztucznych masek. Sztuczne maski należą do podstawowych środków maskujących, stosowanych do maskowania wojsk, sprzętu i obiektów wojskowych. Używa się ich wtedy, gdy maskowanie naturalne nie zabezpiecza pełnego maskowania wojsk. Do masek sztucznych znajdujących się na wyposażeniu pododdziałów należą maski etatowe, przeznaczone do maskowania ludzi i sprzętu bojowego. Maski deformujące w zależności od terenu, w którym działamy powinny mieć odpowiedni kształt i tak w terenie lesistym i pociętym najodpowiedniejszy jest kształt krzywoliniowy, natomiast w terenie górzysto-pustynnym kształt łamany. Podstawowymi elementami zniekształcającymi w masce deformującej są daszki" i grzebienie". Zniekształcają one kontury sprzętu jak i cień rzucany przez niego. Malowanie maskujące. Jedną z najstarszych metod zabezpieczania się przed wykryciem przez przeciwnika jest pokrywanie sprzętu powłokami kolorowymi (pasy regularne i nieregularne, łaty, plamy, linie, kraty, trójkąty). W znacznym stopniu zmniejsza ono możliwość wykrycia wizualnego sprzętu poprzez osłabienie, zniekształcenie lub ukrycie przed obserwatorem charakterystycznych

391 83 cech, rozmycie" kontrastu pojazdu na tle otaczającej go roślinności i podłoża. W chwili obecnej stosuje się wielobarwne malowanie maskujące, przeważnie brunatno-oliwkowo-czarne. Celem malowania jest: - zmniejszenie widoczności obiektów; - zniekształcenie wyglądu zewnętrznego obiektów; - przystosowanie do otaczającego tła terenu; - utworzenie plam w terenie, ułatwiających ukrycie obiektów, sprzętu i ludzi; - nadanie makietom i obiektom pozornym cech i wyglądu rzeczywistego; Jak wskazują doświadczenia oraz oceny ekspertów, pokrycia jednokolorowe, dają najsłabsze efekty maskujące. Do maskowania uzbrojenia i obiektów wojskowych opracowywane są coraz bardziej skuteczne termiczne farby. Faktem jest, iż powierzchnie lśniące i metaliczne emitują mniej ciepła niż powierzchnie ciemne i matowe. Niektóre farby i lakiery znacznie redukują ślady termiczne przez skuteczne odbijanie promieni słonecznych nawet do 85 %, a tym samym obniżają temperaturę zewnętrzną powierzchni czołgu czy innego sprzętu o 15 C. Do indywidualnego malowania żołnierzy służą farby i kremy kamuflażowe, jak i środki podręczne typu błoto lub sadza Sposoby maskowania twarzy Maskowanie dymami. Szeroko stosowaną grupą środków maskujących są preparaty dymotwórcze (aerozole), od dawna stosowane jako środki maskowania, oślepiania oraz pozorowania. Badania wykazały, że w wyniku zadymiania pozycji skuteczność ognia prowadzonego z broni piechoty zmniejsza się od 5 do 12 razy. Efektywność maskowania zależy nie tylko od grubości zasłony dymnej, istotny jest również kolor dymów. Słabe odbicie światła od powierzchni dymów czarnych jest jedną z przyczyn ich małych właściwości maskujących, a silne odbicie od białych dymów zapewnia im dobre efekty maskujące.

392 84 Zastosowanie zasłony dymnej do maskowania Najlepsze rezultaty maskowania daje kombinacja dymów kolorowych. Dymy również mogą uniemożliwić lub poważnie ograniczać wykorzystywanie laserowych systemów kierowania ogniem, gdyż może on stłumić energię promieniowania laserowego na drodze od urządzenia oświetlającego do celu i po jego odbiciu od celu do takiego stopnia, że układ poszukujący nie będzie mógł go wykryć. Obłok dymu może również odbijać promieniowanie laserowe, co spowoduje, że układ poszukujący będzie naprowadzał pocisk na promieniowanie odbite od obłoku, a nie od celu. Maskowanie roślinnością. Maski z roślinności stosuje się w okresie wiosny, lata i jesieni. Należy pamiętać, że po upływie 4-5 godzin roślinność traci około 50 % właściwości maskujących i należy ją wymienić. Przykład maskowania indywidualnego za pomocą farb i roślinności

393 85 Wykorzystując darninę w postaci kostek długości 40 cm, szerokości 20 cm i grubości 8-10 cm lub pasy długości do 2 m (można je zwijać w rulony) należy pamiętać aby pochodziła ona z miejsc, które pod każdym względem przypominają miejsce ich układania. Ponadto nie należy jej pozyskiwać z terenu w pobliżu stanowisk. Maskowanie świetlne. To przedsięwzięcie polegające na ukryciu źródeł światła zewnętrznego i wewnętrznego. Osiąga się je przez używanie oświetlenia maskującego i zaciemnianie. Zaciemnianie dotyczy pomieszczeń i polega na zasłonięciu otworów, stosowanie rolet, podwójnych drzwi, aby światło nie wydostawało się na zewnątrz. Oświetlenie maskujące ma na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się promieni świetlnych. Osiąga się je poprzez stosowanie: - oświetlenia maskującego (żarówki małej mocy, oprawy maskujące, dawki ochronne); - jednostronnych znaków świetlnych (np. oznakowanie przejść w zaporach); - tłumików płomieni i iskier (broń i wyloty spalin). Do maskowania lamp pojazdów stosuje się etatowe komplety urządzeń maskujących (tzw. notki). Maskowanie dźwiękowe. Osiąga się poprzez stosowanie technicznych sposobów zmniejszenia lub zmiany charakteru odgłosów i dźwięków, a więc przez: - zapobieganie powstawaniu demaskujących dźwięków; - osłabianie dźwięków i odgłosów przy pomocy tłumików lub innymi sposobami; - zagłuszanie charakterystycznych dźwięków i odgłosów głośniejszymi. Podstawowymi wymogami w tym zakresie są: - ograniczenie głośnych rozmów, przekazywanie rozkazów i poleceń szeptem; - używanie umownych znaków i sygnałów w miejsce komend; - zachowanie ostrożności podczas wykonywania prac inżynieryjnych (nie rzucać sprzętem, nie rozrzucać oporządzenia, opakowań po materiałach itp.); - zachowanie ostrożności przy poruszaniu się po lesie (chrust, łamanie gałęzi); - powolne i przemyślane ruchy podczas przeprawy przez rzekę (jezioro); - czasowe wyłączanie silników (szczególnie przy prowadzeniu rozpoznania w nocy). Maskowanie przeciwtermiczne. Siatki maskujące chroniące przed rozpoznaniem termalnym składają się z pokrycia termalnego stanowiącego ekran pojazdu wydzielającego ciepło i z zewnętrznej sieci termalnej powodującej wtopienie się" w tło terenu.

394 86 Nowoczesne urządzenia maskujące w zakresie promieniowania widzialnego i podczerwonego są zintegrowane i spełniają dwie podstawowe funkcje: - ekranowanie obiektu - za pomocą termicznego płaszcza - ekranu; - maskowanie obiektu - poprzez rozciągnięcie nad płaszczem ekranem dodatkowej siatki maskującej, która odbija promieniowanie zewnętrzne otoczenia. Zaletą takiego płaszcza - ekranu jest to, że jest on lekki, niepalny oraz nie pochłania wilgoci. Niestety, efektywność każdego maskowania termicznego jest uzależniona od warunków atmosferycznych i nasłonecznienia Obrona plot. Powszechna obrona przeciwlotnicza Powszechna obrona przeciwlotnicza stanowi zespół przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie skutków uderzeń z powietrza i obejmuje: rozpoznanie wzrokowe; alarmowanie; prowadzenie ognia do celów powietrznych (w składzie co najmniej plutonu); realizowanie przedsięwzięć pasywnej obrony powietrznej. W skład przedsięwzięć pasywnej obrony powietrznej wchodzi: maskowanie; rozśrodkowanie pododdziału; przygotowanie schronów i ukryć (szczelin); likwidację skutków napadu powietrznego w celu odtworzenia zdolności bojowej. Zasadniczym sposobem wykrywania i rozpoznawania środków powietrznych na szczeblu pododdziału jest rozpoznanie wzrokowe. k u r s c e l u alarmowanie o zagrożeniu meldowanie o wykrytych celach określenie charakterystyk celów określenie podstawowych parametrów lotu ustalenie przynależności obiektów wykrywanie obiektów powietrznych - LOTNIK Z PRZODU PARA SAMOLOTÓW Wzrokowe rozpoznanie celów powietrznych

395 87 Obsadę posterunku obserwacyjnego stanowi 2-3 żołnierzy pełniących służbę na zmianę. Każdy dyżurny obserwator pełni służbę na posterunku 1-2 godziny, a w niekorzystnych warunkach obserwacji - czas ten może być skrócony. Stanowisko PO wybiera się w pobliżu punktu dowodzenia i powinno ono zapewniać prowadzenie obserwacji w określonym sektorze oraz mieścić się z dala od źródeł hałasu. Posterunek powinien być wyposażony w: lornetkę polową; kompas lub busolę; tabliczki orientacyjne ze stronami świata; środki sygnalizacyjne; okulary przeciwsłoneczne; dziennik obserwacji powietrznej i aktualny szkic obserwacji. Do zadań obserwatorów należy: wykrywanie obiektów powietrznych; określenie podstawowych parametrów lotu; określenie charakterystyk celów powietrznych; alarmowanie o zagrożeniu z powietrza, ponadto jeśli jest to możliwe-ustalenie przynależności obiektów powietrznych. W marszu obserwację przestrzeni powietrznej prowadzą wyznaczeni obserwatorzy na KTO. Dowódca stawiając zadanie obserwatorowi podaje: miejsce prowadzenia obserwacji; granice sektora i sposoby obserwacji; sposób meldowania o wykrytych obiektach powietrznych; sposób alarmowania o zagrożeniu z powietrza; sygnał JSS ( Ja swój samolot ) ewentualnie planowany czas i kierunek przelotu własnego lotnictwa. Przykładowe zadanie dla obserwatora Szeregowy KOWALSKI jesteście obserwatorem przestrzeni powietrznej. Wasze miejsce w wykopie pod krzakiem, obserwować w pasie: na prawo wysokie drzewo biały budynek, na lewo wzdłuż polnej drogi. Prawdopodobny kierunek ataku lotnictwa przeciwnika z kierunku miejscowości na wprost z wysokości m z lotu koszącego w grupach 2-3 samoloty. Śmigłowce przeciwnika mogą operować prawdopodobnie z rejonu kompleksu leśnego po prawej. Obserwować przestrzeń powietrzną w wyznaczonym sektorze do wysokości 200 m. Alarm ogłaszać natychmiast po wykryciu atakującego przeciwnika powietrznego, wystrzeliwując w jego kierunku zieloną rakietę oraz dublując syreną. Cele wskazywać według stron świata. Wyniki obserwacji każdorazowo odnotować w dzienniku obserwacji. W godzinach w kierunku wschodnim przelatywać będzie własne lotnictwo o fakcie tym złożyć meldunek nie alarmując pododdziału. Niezbędne dane do podjęcia przez dowódcę decyzji dotyczących zwalczania celów powietrznych powinien dostarczyć mu obserwator w swoim meldunku.

396 Zabezpieczenie inżynieryjne. Realizuje się w celu stworzenia warunków terenowych niezbędnych do skutecznego prowadzenia działań bojowych przez pododdziały oraz osiągnięcia przez nie powodzenia w walce, zwiększenie efektywności obrony wojsk przed środkami rażenia przeciwnika i utrudnienia jego wojskom działania w terenie. Do zasadniczych zadań zabezpieczenia inżynieryjnego na szczeblu drużyny zmotoryzowanej można zaliczyć: 1. rozpoznanie inżynieryjne przeciwnika i terenu; 2. rozbudowa fortyfikacyjna terenu (rejonów, rubieży, punktów i stanowisk); 3. budowa zapór inżynieryjnych i wykonanie niszczeń; 4. wykonanie przejść (torowanie) w zaporach, przez przeszkody naturalne i rejony zniszczeń oraz rozminowanie terenu i obiektów; 5. wykonywanie przedsięwzięć inżynieryjnych w ramach maskowania wojsk i obiektów. Prace inżynieryjne wg kolejności wykonywania: W pierwszej kolejności oczyszcza się pas obserwacji i sektory ostrzału, wykonuje pojedyncze stanowiska ogniowe dla żołnierzy oraz obsług karabinów maszynowych, granatników przeciwpancernych; główne stanowiska dla wozów bojowych piechoty; stanowiska dla innych środków ogniowych; stanowiska obserwacyjne i stanowiska dowodzenia; szczeliny dla ludzi i ukrycia na uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz środki materiałowe w punktach zabezpieczenia logistycznego, zapory na prawdopodobnych kierunkach natarcia przeciwnika przed przednim skrajem obrony. W drugiej kolejności stanowiska ogniowe dla karabinów maszynowych i granatników łączy się rowem strzeleckim, tworząc w ten sposób stanowiska oporu drużyn; wykonuje się stanowiska dla wozów bojowych piechoty i innych środków ogniowych; kończy budowę stanowisk dowodzenia i łączy się je rowami z stanowiskami oporu drużyn tworząc plutonowe punkty oporu (a te zaś w kompanijne punkty oporu); buduje schrony przedpiersiowe dla ludzi; kończy budowę ukryć w kompanijnych punktach zabezpieczenia logistycznego; rozbudowuje zapory przed przednią linią, w lukach i na skrzydłach. W następnej kolejności doskonali się rozbudowę punktów oporu, rozbudowuje schrony przedpiersiowe (po jednym dla każdej drużyny) i schrony na stanowiskach dowodzenia kompanii; wykonuje stanowiska na rubieżach ogniowych i ukrycia na pozostałe uzbrojenie i sprzęt techniczny oraz środki materiałowe.

397 Stanowisko oporu drużyny (wariant) 89

398 90 SO Km do postawy stojąc Stanowisko ogniowe obsługi karabinu maszynowego do postawy leżąc.

399 91 Stanowisko ogniowe obsługi karabinu maszynowego do postawy klęcząc Stanowisko ogniowe obsług granatnika przeciwpancernego do postawy leżąc.

400 92 Stanowisko ogniowe obsługi granatnika przeciwpancernego do postawy stojąc. Stanowisko ogniowe karabinka do postawy leżąc wykonane w śniegu.

401 93 Wykonanie stanowiska ogniowego do strzelania w postawie stojącej za pomocą uniwersalnego ładunku kumulacyjnego Poniżej przedstawiono zasadnicze rodzaje min przeciwpancernych i przeciwpiechotnych, które mogą być ustawiane (jako pojedyncze miny, grupy min czy pola minowe) przez pododdziały. MINY PRZECIWPANCERNE Podstawowe dane min przeciwpancernych Wyszczególnienie TM-62M MKU MPP-B Masa ogólna (kg) 9, Masa MW (kg) 7-7,5 5,6 9 Rodzaj MW Nazwa zapalnika trotyl mieszanka MS MWCz-62 MWSz-62 MWZ-62 trotyl MW-5 Prętowy Elektryczny trotyl heksogen ZNN ZNR ZMN Materiał kadłuba blacha blacha - stalowa stalowa Wysokość (mm) Średnica (mm)

402 94 Ogólny widok miny TM-62M: 1 - kadłub miny; 2 - zapalnik w położeniu bojowym; 3 - uchwyt Sposób ustawienia miny TM - 62M: 1 - mina; 2 - zapalnik; 3 - ankier; 4 - jarzmo; 5 przetyczka

403 95 MINY PRZECIWPIECHOTNE Podstawowe dane min przeciwpiechotnych Wyszczególnienie PMD-6M POMZ-2M PSM-1 MON-100 Masa całkowita (kg) 0,4 1,77 2,71 5 Masa MW (g) Rodzaj MW trotyl trotyl flegmatyzowa ny trotyl heksogen Wymiary kadłuba (mm) 200x25x45 60x130 75x x83 Niezbędna siła do zadziałania (N) Wyszczególnienie PMD-6M POMZ-2M PSM-1 MON-100 Materiał kadłuba drewno żeliwo stop cynku i aluminium MUW MUW MUW-2 M Nazwa zapalnika MUW-2 MUW-2 MWN-2 M +MD-2 +MD-5M ELEKT. Promień rażenia (m) Wysokość detonacji miny (m) stal MUW MUW-2 ELEKT x ,5-1,5 - MINA PMD-6 M Zapalnik MUW i MUW-2 są przeznaczone do uzbrajania min przeciwpiechotnych. Budowa zapalnika: metalowy kadłub, iglica, sprężyna, zawleczka T, zapał MD-2 lub MD-5M. Zapalnik MUW-2 posiada bezpiecznik ołowiany utrzymujący iglicę w położeniu napiętym przez czas około 6 minut od momentu wyciągnięcia z iglicy zawleczki zabezpieczającej. Przekrój miny ppiech. PMD-6M: 1 - kadłub; 2 - pokrywa naciskowa; 3 - ładunek MW; 4 - zapalnik MUW-2; 5 - zapał MD-2; 6 metalowa płaska sprężyna; 7 - otwór w kadłubie na zapalnik

404 96 MINA PSM-1 Wyskakująca mina odłamkowa. Składa się z kadłuba wraz z zespołem inicjującym, zapalnika MUW-2 M, zapalnika MWN-2 M, zapalnika elektrycznego i trójnika. Kadłub, wykonany ze stopu aluminium i cynku, ma wewnątrz, między tuleją a tuleją wewnętrzną ładunek MW. Na kadłubie zawalcowane dno z cienkiej blachy stalowej. W górnej części kadłuba gniazdo do wkręcania zespołu inicjującego. Zespół inicjujący składa się z wzmacniacza ogniowego, łuski, opóźniacza pirotechnicznego, materiału inicjującego, pobudzacza i ładunku miotającego. Mina działa po zapaleniu wzmacniacza ogniowego przez zapalnik, wzmacniacz zapala opóźniacz pirotechniczny i ładunek miotający. Gaz ładunku miotającego wyrzucający kadłub miny do góry. W tym momencie opóźniacz pirotechniczny zapala materiał inicjujący, który powoduje wybuch MW miny.. Sposoby ustawienia miny PSM - 1 z zapalnikiem MWN - 2M a) w gruncie; b) w śniegu

405 97 Sposób ustawienia min ppiech. POMZ 2 M a) jednym odciągiem; b) z dwoma odciągami OZNACZENIE REJONÓW NIEBEZPIECZNYCH I PRZEJŚĆ W TYCH REJONACH Oznakowanie terenu zaminowanego ogrodzenie pola minowego wykonane: z drutu kolczastego; b) z concertiny

406 210 Niska sieć kolczasta Płoty kolczaste: a) kolczasty zwykły (5 nici drutu); b) wzmocniony kolczasty (7 nici drutu)

407 211 Walce kolczaste ustawiane w lecie (2 żołnierzy 3-5 ) Walce kolczaste ustawiane w zimie (2 żołnierzy ) Wykonywanie walców kolczastych: (czas 2h) a) sposób ustawienia kołków; b) wykonywanie walców

408 212 Tabela 3. Dane techniczne niektórych zapór drutowych Nazwa zapory Sieć kolczasta 3-rzędowa Jedn. miary Wymiary w cm Czas wykonania w roboczogodzina ch Potrzebne materiały mb Niska sieć kolczasta szerokości 6 m Płot kolczasty z 5 nici 100 mb 100 mb wysokość , szerokość -300 wysokość 25-30, szerokość wysokość Walec kolczasty 1 szt. długość , szerokość - 90, wysokość zwojów drutu kolczastego, 25 kg skobelków i 105 szt. kołków długości cm zwojów drutu kolczastego, 15 kg skobelków, 350 kołków długości 70 cm 20 2 zwoje drutu kolczastego, 4 kg skobelków i 35 kołków długości 175 cm 2 20 kg drutu kolczastego i 3 kg drutu gładkiego Jeż kolczasty 1 szt. długość , wysokość , szerokość Zapora mało widoczna 1 pakiet długość , wysokość - 110, szerokość żerdzie długości 150 cm i 2,5 kg drutu kolczastego wykonanie fabryczne (czas ustawienia przez 8 żołnierzy minut) kołków długości cm

409 OPBMR Obrona przeciwchemiczna Obrona przeciwchemiczna to zespół przedsięwzięć mających na celu maksymalne osłabienie skutków rażącego działania broni jądrowej, chemicznej i biologicznej oraz środków promieniotwórczych i toksycznych środków przemysłowych. Obrona przeciwchemiczna w pododdziale obejmuje: wykrywanie uderzeń bronią jądrową i chemiczną; monitorowanie (rozpoznanie) skażeń; ostrzeganie o zagrożeniu i alarmowanie o skażeniach; udział w przedsięwzięciach ratunkowo-ewakuacyjnych; kontrolę radiologiczną i chemiczną; wykorzystanie indywidualnych i zbiorowych środków ochrony oraz wykorzystanie właściwości ochronnych terenu i jego infrastruktury; likwidację skażeń. Wdrażane lub nakazane przedsięwzięcia obronne powinny obejmować: Wstępne środki ostrożności Ciągłe ponawianie szkolenia z zakresu przedsięwzięć obrony przeciwchemicznej; Utrzymanie indywidualnego i zespołowego wyposażenia obrony przeciwchemicznej. Pełne i ciągłe określanie zagrożenia BMR oraz dopasowanie indywidualnych poziomów ochrony, jako wystarczających; Ścisłe przestrzeganie wszystkich przedsięwzięć przeciwrozpoznawczych; Ciągła obserwacja czynników meteorologicznych, które wpływają na prognozę zagrożonych rejonów skażeniem z uszkodzonych elektrowni jądrowych (EJ) i urządzeń z toksycznymi środkami przemysłowymi (TŚP). Ochrona podczas ataku Niezwłocznie użycie indywidualnych środków ochrony; Niezwłocznie ogłoszenie alarmu, i późniejsze informowanie dotyczące ataku; Natychmiastowe indywidualne odkażanie oraz gdzie i kiedy będzie możliwe, uruchomienie ochrony zespołowej; Bezzwłoczne monitorowanie i odkażanie stanu osobowego, wyposażenia i uzbrojenia, potrzebnego do utrzymania gotowości bojowej; Ciągłe śledzenie przez elementy ubezpieczające w celu wykrycia możliwego powtórzenia uderzeń.

410 214 Kontrprzedsięwzięcia po ataku Oszacowanie skutku ataku przeciwnika w celu określenia czy pododdział będzie zdolny działać jak planowano, czy też istniejące plany muszą być skorygowane. Tabela 4. Siły i środki pododdziału przeznaczonego do realizacji zadań wynikających z przedsięwzięć obrony przeciwchemicznej Szczebel Organizacyjny Żołnierz Drużyna Siły i środki Maska przeciwgazowa MP-4 (MP-5), odzież ochronna OP-1 Pakiety indywidualne IPP-56, IPR, PCHW-012, PS-075 Dawkomierze DP-70 M, DI-77, DKP-50 System ochrony przed BMR wozów bojowych, urządzenie filtrowentylacyjne Przyrządy rozpoznania chemicznego Nazwa przedsięwzięcia, w którego ramach są wykorzystywane siły i środki Wykorzystanie indywidualnych środków ochrony Likwidacja skażeń Kontrola radiologiczna Wykorzystanie zbiorowych środków ochrony i promieniotwórczego: - PRCHR - ASS-1 Sprzęt do likwidacji skażeń - IZS, EZS, Zod-2, CzPO, DK-4 Monitorowanie (rozpoznanie) skażeń Likwidacja skażeń

411 215 Skażenie: A T O M B BIO I O GAS promieniotwórcze biologiczne Pola lub zapory minowe wykonane przy użyciu: GAS MINES min chemicznych min innych niż chemiczne Rejony występowania: min pułapek., amunicji, która nie eksplodowała

412 216 Tabela 5. Sygnały alarmowe i sygnały ostrzegawcze Rodzaj zagrożenia Atak powietrzny Bezpośrednie zbliżanie się lub obecność bojowych środków chemicznych lub biologicznych, czy też zagrożenie skażeniem promieniotwórczy m. Odwołanie alarmów Dźwiękowy sygnał alarmowy 1) Ciągły modulowany dźwięk syreny przez 1 minutę. 2) Następujące po sobie sekwencje długich przerywanych dźwięków: sygnałów pojazdów mechanicznych, gwizdków, trąbek i innych przyrządów dętych w stosunku 3:1. Głosem: Alarm powietrzny, a przypadku gdy sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości Air Attack. 1) Przerywany modulowany dźwięk syreny. 2) Sekwencje krótkich dźwięków: sygnałów pojazdów mechanicznych, gwizdków, trąbek i innych przyrządów dętych albo gongu w stosunku 1:1. 3) Głosem: Gaz, Gaz, Gaz. W przypadku skażenia promieniotwórczego Opad promieniotwórczy, a jeżeli sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości Fallout, Fallout Fallout. 1) Głosem: Odwołanie alarmu lub All clear gdy sygnał jest adresowany do żołnierzy różnych narodowości. 2) Nie modulowany dźwięk syreny. Przedsięwzięcia ratunkowo ewakuacyjne 1. Cele realizacji przedsięwzięcia Wizualny sygnał alarmowy Czerwony w kształcie kwadratu. 1) Czarny, najlepiej o kształcie trójkąta. 2) Nakładanie indywidualnych środków ochrony przed skażeniami. Usunięcie sygnału ostrzegawczego Przedsięwzięcia ratunkowo - ewakuacyjne, to działania, jakie wykonuje się w celu udzielenia pomocy porażonym oraz ewakuacja ludzi i sprzętu z rejonów porażeń. 2. Sposób realizacji przedsięwzięcia Przedsięwzięcia ratunkowo-ewakuacyjne polegają na realizacji, niektórych przedsięwzięć obrony przeciwchemicznej takich jak:

413 Rozpoznanie, a następnie monitorowanie skażeń na potrzeby działalności grup (oddziałów) ratunkowo-ewakuacyjnych. Wyznacza się do tego zadania pododdziały wyposażone w sprzęt rozpoznania skażeń ze składu własnych pododdziałów rozpoznawczych lub przydzielonych pododdziałów wojsk obrony przeciwchemicznej; 2. Likwidacja skażeń pododdziałów skażonych w rejonach porażeń. Częściowa likwidacja skażeń siłami własnymi, dekontaminacja całkowita - na PLS (placach likwidacji skażeń) rozwijanym siłami przydzielonych pododdziałów obrony przeciwchemicznej; 3. Udział w ograniczaniu emisji skażeń. Zadanie to mogą wykonywać pododdziały wyposażone w sprzęt do uszczelniania zbiorników i przewodów, maski lub aparaty izolacyjne, selektywne pochłaniacze przemysłowe lub przystawki do masek filtracyjnych stosownie do istniejących w danym miejscu toksycznych środków przemysłowych. Do praktycznego działania mogą one przystępować, gdy brak jest wyspecjalizowanych zakładowych jednostek ratowniczych. Zadania możliwe do wykonywania przez te pododdziały to: uszczelnianie zbiorników i instalacji, wykonywanie kurtyn wodnych lub z innych cieczy, przepompowywanie ciekłych TŚP niebędących pod ciśnieniem do nieuszkodzonych zbiorników, neutralizacja niektórych TŚP w ograniczonych ilościach itp; 4. Gaszenie pożarów w celu umożliwienia ratowania i ewakuacji zagrożonych ogniem żołnierzy i sprzętu bojowego oraz środków materiałowych. Dowódca pododdziału wykonujący zadania w ramach przedsięwzięć ratunkowo ewakuacyjnych realizuje: - zabezpieczenie rejonu działań oddziałów (grup) ratunkowo ewakuacyjnych pod względem zabezpieczenia bojowego; - rozpoznanie (monitorowanie) skażeń w pierwszym etapie działania po odtworzeniu dróg dojazdu do poszkodowanych żołnierzy; - likwidację skażeń ocalałych żołnierzy i wyprowadzenie ich z rejonu porażenia; - torowanie dróg w zawałach i zniszczeniach.

414 218 Zakres stanu napromienienia jądrowego, poziomów dawek i prawdopodobnych skutków taktycznych napromienienia grup Całkowita dawka Kategoria Prawdopodobne początkowe efekty pochłonięta (cgy) RES taktyczne po napromienieniu 0 (brak napromienienia) R0 Brak. Większa od 0 lecz nie większa od 70 Większa od 70 lecz nie większa od 150 Większa od 150 R1 R2 R3 Brak lub niewielkie obniżenie zdolności bojowej u żołnierzy stanowiących do 5%. Obniżenie zdolności bojowej u żołnierzy stanowiących do 25%, utraci zdolność bojową do 5%. Grupy prawdopodobnie będą niezdolne do wykonywania skomplikowanych zadań. Niemożliwy długotrwały wysiłek więcej niż 5% grupy utraci zdolność bojową. Procent ten będzie rósł wraz ze wzrostem dawki. Uwagi: a) rana lub narażenie na środki chemiczne może wpłynąć na reakcję promieniowania jądrowego; b) za utratę zdolności bojowej przyjmuje się pierwszy atak ostrej choroby popromiennej; c) stan napromienienia RES jest wskaźnikiem określanym za pomocą symbolu danej kategorii, który można stosować dla pododdziału. Oparty jest on o całkowitą dawkę pochłoniętą pochodzącą od promieniowania przenikliwego. Indywidualne środki ochrony przed skażeniami 1. Środki ochrony dróg oddechowych. Maski filtracyjne. Maska przeciwgazowa filtracyjna MP-4 i MP-5 służy do ochrony dróg oddechowych, oczu i twarzy przed działaniem środków trujących, biologicznych oraz substancji promieniotwórczych. Maska MP-5 umożliwia również picie płynów i prowadzenie rozmów w nałożonej masce. Maski MP-4 i MP-5 składa się z części twarzowej, wkładek filtrosorpcyjnych (MP-4), filtropochłaniacza (MP-5), nagłowia taśmowego i urządzenie do picia płynów (MP-5). Ponadto w skład masek wchodzą: tkanina przeciwzroszeniowa (MP-4), nakładki okularowe (MP-4), worek przeprawowy z folii (MP-4) i torba nośna.

415 219 Wykorzystanie indywidualnych i zbiorowych środków przed skażeniami podczas działań w terenie skażonym Teren skażony substancjami Lp. Sposób działania pododdziału Teren skażony środkami promieniotwórczymi pył po opadnięciu pyłu trującymi lub promieniotwórczy w promieniotwórczego biologicznymi A. Przekraczanie terenu skażonego 1. W transporterach opancerzonych, wyposażonych w urządzenie filtrowentylacyjne. czasie opadania (pogoda sucha i wietrzna, zamieć) (po opadach deszczu lub śniegu, teren twardy) Włączone urządzenie filtrowentylacyjne. Żołnierze bez masek przeciwgazowych i odzieży ochronnej. W razie rozhermetyzowania (otwarcia drzwi i luków) lub awarii urządzenia filtrowentylacyjnego żołnierze w maskach przeciwgazowych nałożonych do położenia bojowego, bez odzieży ochronnej. 4. Pieszo. Żołnierze w maskach przeciwgazowych i odzieży ochronnej (jako płaszcz lub kombinezon) nałożonych do położenia bojowego. B. Długotrwałe przebywanie i działanie w terenie skażonym 5. Poza ukryciami, na zewnątrz KTO. 6. W przykrytych odcinkach rowów strzeleckich 7. W schronach i ukryciach, KTO i pojazdach wyposażonych w urządzenie filtrowentylacyjne. 8. W schronach i ukryciach i pojazdach bez urządzenia filtrowentylacyjnyc h. Żołnierze w maskach przeciwgazowych i odzieży ochronnej (jako płaszcz lub kombinezon) nałożonych do położenia bojowego. Żołnierze w maskach przeciwgazowych i odzieży ochronnej (jako płaszcz lub kombinezon) nałożonych do położenia bojowego. Żołnierze w maskach przeciwgazowych do położenia bojowego, bez odzieży. Włączone urządzenie filtrowentylacyjne. Żołnierze bez masek przeciwgazowych i odzieży ochronnej. Maski przeciwgazowe w położenia pogotowia. Żołnierze w maskach przeciwgazowych nałożonych do położenia bojowego, bez odzieży ochronnej. Żołnierze bez masek przeciwgazowych i odzieży ochronnej.

416 220 Skład roztworów stosowanych do likwidacji skażeń w zestawach Rodzaj roztworu EZS IZS ZOd-2 odkażający - letni - zimowy temperatura od 0 do -12 o C temperatura od -12 do -25 o C Woda - 40 dm 3 PChW-04-3 pakiety P puszki Woda 40 dm 3 PChW-04-3 pakiety ChW-3-2 pakiety P puszki Woda 40 dm 3 PChW-04-3 pakiety ChW-3-3 pakiety P puszki woda 16 dm 3 PChW-04-1 pakiet P puszka woda 16 dm 3 PChW-04-1 pakiet ChW-3-1 pakiet P puszka woda 16 dm 3 PChW-04-1 pakiet ChW-3-2 pakiety P puszka ORO likwidacja środków promieniotwórcz ych Woda - 40 dm 3 SF-M pakiet woda 16 dm 3 SF-M pakiet nie prowadzi się likwidacji skażeń

417 221 Rozdział VI. Zabezpieczenie logistyczne drużyny zmotoryzowanej 6.1. Zasady ogólne Zabezpieczenie logistyczne to proces zasilania wojsk dostawami zaopatrzenia oraz świadczenie usług niezbędnych do funkcjonowania szkolenia i walki. Na szczeblu pododdziału zabezpieczenie logistyczne obejmuje: zabezpieczenie materiałowe, zabezpieczenie techniczne, zabezpieczenie medyczne, specjalistyczne usługi logistyczne (grzebanie poległych i zmarłych żołnierzy), zaspokajanie potrzeb bytowych jeńców wojennych. Celem zabezpieczenia logistycznego pododdziałów jest zaopatrzenie ich w środki bojowe i materiałowe niezbędne w procesie szkolenia i walki, a także zachowanie zdolności ludzi oraz zdatności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego do prowadzenia działań. W pododdziałach gromadzi się i utrzymuje środki bojowe oraz materiałowe w ilości zapewniającej wykonanie zadania. Pododdział zaopatruje się w środki bojowe i materiałowe, uzbrojenie i sprzęt wojskowy w wyznaczonych oddziałowych urządzeniach logistycznych. Dowóz tych środków odbywa się zazwyczaj transportem przełożonego do batalionu, a niekiedy nawet do kompanii (plutonu). Do planowania zabezpieczenia logistycznego w batalionie przeznaczona jest sekcja logistyki (s-4) sztabu batalionu, a do realizacji pododdział logistyczny kompania logistyczna w skład której wchodzą: plutony: zaopatrzenia, remontowy, niezależnie od tego występuje zespół zabezpieczenia medycznego podlegający bezpośrednio dowódcy batalionu. Na bazie w/w pododdziałów organizuje się następujące elementy zabezpieczenia logistycznego: batalionowy punkt zaopatrzenia (bpz) w składzie: batalionowy punkt żywnościowy (bpż), batalionowy punkt amunicyjny (bpa), batalionowy punkt tankowania (bpt), batalionowy punkt wydawania wody (bpww),; patrol rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT); grupę ewakuacyjno-remontową (GER) - w przypadku uzyskania niezbędnego wzmocnienia; batalionowy punkt opatrunkowy (bpo). W kompanii za realizację zadań logistycznych odpowiada dowódca kompanii a bezpośrednimi realizatorami są: szef kompanii, technik kompanii, technik optoelektronik, drużyna (grupa) ewakuacji, dwaj kierowcy z samochodami wysokiej mobilności małej ładowności. Na bazie w/w osób funkcyjnych kompanii oraz pododdziału rozwija się: urządzenia logistyczne w kompanii: kompanijny punkt zaopatrzenia (kpz) w skład którego w zależności od potrzeb mogą wchodzić: kompanijny punkt żywienia (kpż), kompanijny punkt amunicyjny (kpa) oraz organizowany doraźnie kompanijny punkt tankowania (kpt); patrol rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT) - tworzony na bazie drużyny ewakuacji.

418 222 Kompanijny punkt żywienia (kpż) to miejsce w terenie wyznaczone przez dowódcę kompanii zmechanizowanej, w którym po uprzednim jego przystosowaniu wydaje się żołnierzom gotowane posiłki lub suche należności żywnościowe oraz wodę lub napoje do picia, a także korespondencję, prasę i zaopatrzenie tytoniowe (raz na 10 dni). Należy także zapewnić gorącą wodę do mycia i dezynfekcji indywidualnego sprzętu służby żywnościowej - menażki, manierki i niezbędnika. Wybierając miejsce rozwinięcia tego punktu, należy wziąć pod uwagę stan sanitarnoepidemiologiczny terenu oraz konieczność zamaskowania kuchni i holującego ją pojazdu. Miejsce to powinno (w miarę możliwości) chronić przed bezpośrednim oddziaływaniem ogniowym przeciwnika i umożliwić przychodzącym po posiłek żołnierzom swobodne podejście, pobranie i ewentualne spożycie posiłku (zapewniając również konieczność rozśrodkowania żołnierzy). K ompanijny punkt żywienia Miejsce spożywania posiłków Samochód średniej ładowności z KP m Pojemniki na odpady Punkt mycia rąk, menażek i manierek Ideowy schemat rozmieszczenia kompanijnego punktu żywienia Źródło: M. Bodziany, S. Hajt, G. Stankiewicz: Zabezpieczenie logistyczne działań taktycznych. WSOWL, Wrocław, 2006, s Rozróżnia się następujące sposoby żywienia: gorącymi posiłkami; suchymi należnościami żywnościowymi; sposobem mieszanym (posiłki gotowane i suche należności żywnościowe); gotowymi posiłkami w puszkach. Żołnierzy wojsk operacyjnych żywi się wg następujących należności żywnościowych: wojenną W w jej skład wchodzą nieprzetworzone produkty spożywcze jak fasola, groch, kasze, a także makarony, suchary, pieczywo i konserwy. Przygotowanie gotowanych posiłków wg tej należności jest pracochłonne i niezbędna jest kuchnia polowa. grupową skoncentrowaną dla wojsk lądowych WS - zwaną także wojenną

419 223 skoncentrowaną. W jej skład wchodzą zestawy gotowych posiłków dla 5 lub 10 żołnierzy, które wymagają jedynie podgrzania i dodania wody. Można też część posiłków wydać wg tej należności w postaci suchego prowiantu. Dodatkowo wydaje się chleb i wodę lub napoje do picia. Indywidualną suchą S to 3 oddzielnie zapakowane posiłki zawierające konserwy, suchary i słodycze, które wydaje się pojedynczemu żołnierzowi dodając dodatkowo wodę do picia lub napoje. Gotowane posiłki przyrządza się w batalionowym punkcie żywnościowym. W zależności od sytuacji wydaje się je żołnierzom do trzech razy dziennie. Żywienie sposobem mieszanym, polega na wydaniu dwóch posiłków gotowanych i jednego w postaci suchej lub odwrotnie. Zestaw żywnościowy indywidualnej racji suchej S Źródło: J. Stanecki: Pluton zaopatrzenia w działaniach bojowych. Elbląg, 2006, s. 53. Gotowe posiłki w puszkach, stosuje się dla małych grup lub pojedynczych żołnierzy wykonujących zadania samodzielne poza swoim pododdziałem. Żywienie wyłącznie posiłkami gotowanymi stosuje się w czasie przebywania wojsk w rejonie ześrodkowania lub w czasie organizowania walki. W czasie prowadzenia działań taktycznych, przede wszystkim stosuje się żywienie mieszane, wykorzystując rację dzienną wojenną W" oraz grupową skoncentrowaną dla wojsk lądowych WS" i indywidualną suchą S". Wówczas najczęściej wydaje się żołnierzom gorący posiłek dwa razy na dobę. Na około 1-1,5 godziny przed rozpoczęciem działań wydaje się gotowany posiłek, a na czas walki suche należności żywnościowe oraz pieczywo i wodę lub napoje do termosów i manierek. Po zakończeniu dnia walki wydaje się gotowany posiłek z racji dziennej W" lub WS". Całodzienne żywienie w postaci suchych należności żywnościowych, składające się z trzech posiłków, stosuje się w warunkach, kiedy nie ma możliwości przyrządzania gotowanego posiłku. Żywienie żołnierzy suchą należnością żywnościową, należy traktować jako formę przejściową, można je stosować w okresie nieprzekraczającym trzech dni. W celu umożliwienia podgrzania konserw, wchodzących w skład suchej należności żywnościowej, żołnierzy w szczególnych przypadkach wyposaża się w kuchenki

420 224 indywidualne. Napój przyrządza sobie żołnierz we własnym zakresie z otrzymanej kawy konserwowej, naturalnej lub herbaty. Do termosów należy wlewać posiłki, bezpośrednio po ich ugotowaniu. W niektórych sytuacjach dopuszcza się przechowywanie gotowanych posiłków w termosach do 4 godzin (dla nieobecnych grup żołnierzy lub pododdziałów). W specyficznych warunkach działania do kompanijnego punktu żywienia przydziela się kuchnie polowe z wyposażeniem i obsługą. Wówczas można w nim niezależnie przygotować posiłki. Pracą tego punktu kieruje szef kompanii. Kompanijny punkt amunicyjny (kpa) - to miejsce, w którym przyjmuje się amunicję z transportu przełożonego, przygotowuje się ją do użycia i wydaje pododdziałom kompanii. Miejsce jego rozmieszczenia wyznacza doraźnie dowódca kompanii. Amunicja jest przechowywana i przewożona w skrzyniach na samochodach. Podczas dłuższego pobytu w jednym rejonie (np. ześrodkowania, w obronie) może być składowana na gruncie w miejscach ukrytych (wykop, nisza).w punkcie tym są przyjmowane również puste opakowania po amunicji armatniej od pododdziałów kompanii. Organizatorem pracy w kompanijnym punkcie amunicyjnym jest szef kompanii. K ompanijny punkt amunic yjny Amunicja Amunicja Amunicja Ideowy schemat rozmieszczenia kompanijnego punktu amunicyjnego Źródło: M. Bodziany, S. Hajt, G. Stankiewicz: Zabezpieczenie op. cit., s Kompanijny punkt tankowania (kpt) to ustalone doraźnie przez dowódcę kompanii zmechanizowanej miejsce w terenie, w którym przyjmuje się materiały pędne i smary ( mps ) z transportu przełożonego oraz organizuje uzupełnianie paliwa w zbiornikach KTO. Za jego organizację ponosi odpowiedzialność dowódca kompanii. Ponieważ miejsce rozwinięcia tego punktu powinno zapewniać bezpieczne przechowywanie i uzupełnianie paliwa, należy organizować go wykorzystując naturalne ukrycia terenowe ( np. wąwozy i jary ) lub ukrycia wykonane w czasie rozbudowy inżynieryjnej. Kompanijny punkt tankowania powinien posiadać dogodne drogi dojazdu i wyjazdu oraz wyznaczone rejony wyczekiwania przed i po tankowaniu. Dodatkowo w celu sprawnego i szybkiego odbioru paliwa z plutonu zaopatrzenia batalionu należy wyznaczyć ze składu tankowanego pododdziału

421 225 łącznika, który sprawnie doprowadzi transport z mps z wyznaczonego punktu spotkania do kpt. W procesie tankowania muszą współdziałać i brać czynny udział kierowcy cystern i członkowie załóg tankowanych wozów bojowych. Patrol rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT) organizuje się na bazie drużyny (grupy) ewakuacji posiadającej wóz pomocy technicznej (WPT Mors ) lub wóz zabezpieczenia technicznego (WZT). Patrolem dowodzi technik kompanii. Patrol realizuje zadania zabezpieczenia technicznego kompanii (rozpoznanie i pomoc techniczna) z miejsca wskazanego w terenie przez dowódcę kompanii zmechanizowanej. Wóz pomocy technicznej WPT Mors

422 226 Wóz zabezpieczenia technicznego WZT Wymienione urządzenia logistyczne kompanii rozmieszcza się w odległości m od jej stanowisk ogniowych. O wyborze miejsca decydują przede wszystkim warunki terenowe. Przesuwanie urządzeń logistycznych w toku działań taktycznych odbywa się wraz ze zmianą ugrupowania bojowego kompanii. W kompanii zmotoryzowanej zadania w dziedzinie zabezpieczenie logistycznego wykonują następujące osoby funkcyjne: dowódca kompanii, szef kompanii, technik kompanii, technik optoelektronik, a ponadto: dowódcy plutonów, dowódcy drużyn i kierowcy KTO. Obowiązki dowódcy drużyny zmotoryzowanej w dziedzinie zabezpieczenia logistycznego: realizowanie zadań stawianych przez dowódcę plutonu; meldowanie dowódcy plutonu o stanie technicznym KTO; meldowanie o zużyciu środków bojowych (1/4 i 1/2) i materiałowych; orientowanie się w potrzebach drużyny; utrzymywanie KTO w stałej gotowości bojowej. : Kierowca KTO powinien: znać i umieć obsługiwać przydzielony wóz; znać zasady jego eksploatacji i usuwania typowych uszkodzeń; utrzymywać nakazane zapasy materiałów pędnych i smarów; meldować o wykonaniu naprawy bieżącej lub przeprowadzeniu obsługiwania technicznego KTO.

423 ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWE Zabezpieczenie materiałowe to pełne i terminowe zasilanie wojsk w środki bojowe i materiałowe we wszystkich klasach zaopatrzenia. Obejmuje ono: normowanie, prognozowanie, planowanie, gromadzenie, dostarczanie środków zaopatrzenia oraz dowodzenie (kierowanie) zabezpieczeniem materiałowym. Celem zabezpieczenia materiałowego jest zaspokojenie potrzeb wojsk w wymagane asortymentowo ilości środków zaopatrzenia oraz specjalistyczne usługi materiałowe, w miejscu i czasie umożliwiającym wojskom lądowym właściwe funkcjonowanie, w okresie pokoju, kryzysu i wojny. Środki bojowe (ogólnowojskowe) dzielą się na: amunicję, środki minerskozaporowe i obrony przeciwchemicznej. Środki materiałowe jest to część zaopatrzenia, która jest niezbędna do zaspokojenia potrzeb bytowych i zdrowotnych żołnierzy oraz potrzeb eksploatacyjnych uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Środki zaopatrzenia podzielone są na 5 klas: klasa I środki zaopatrzenia przeznaczone do konsumpcji zarówno przez personel jak i zwierzęta, występujące w jednolitych racjach niezależnie od lokalnych warunków bojowych lub terenowych; klasa II środki zaopatrzenia, na które zostały ustalone tabele należności lub wyposażenia; klasa III paliwa, oleje i smary do wszelkich zastosowań (z wyłączeniem lotnictwa) oraz bojowe środki specjalne wytworzone na bazie produktów naftowych; klasa IIIa paliwa lotnicze, oleje i smary stosowane w lotnictwie; klasa IV środki zaopatrzenia, w tym materiały konstrukcyjne i fortyfikacyjne, dla których nie zostały ustalone tabele należności i wyposażenia; klasa V środki bojowe. W celu ułatwienia planowania i określania wielkości zapasów, potrzeb i zużycia środków bojowych i materiałowych stosuje się jednostki kalkulacyjne (DOS- Day of Supply dzienna norma zużycia, FCU- Fuell Consumption Unit paliwowa jednostka konsumpcyjna; racja dzienna - rdz; jednostka inżynieryjna, zestawy remontowe itp.). Do środków, które nie mają ustalonych jednostek kalkulacyjnych, stosuje się powszechnie obowiązujące jednostki miar Zaopatrywanie pododdziału zmotoryzowanego w środki bojowe Zaopatrywanie pododdziałów w amunicję jest częścią zabezpieczenia Uzupełnianie amunicji w pododdziałach wyposażonych w KTO ROSOMAK podlega zasadom zaopatrywania, które determinowane są przez następujące czynniki: Rodzaj działań taktycznych; Ugrupowanie bojowe; Miejsce w ugrupowaniu bojowym; Rodzaj użytego środka transportu; Warunki terenowe i atmosferyczne. Na szczeblu batalionu piechoty zmotoryzowanej zasadniczym pododdziałem wykonującym na jego rzecz elementów ugrupowania bojowego zadania zabezpieczenia materiałowego jest pluton zaopatrzenia (znajdujący się w strukturze

424 228 kompanii logistycznej), który rozwija w terenie batalionowy punkt zaopatrzenia (bpz), a w nim batalionowy punkt amunicyjny (bpa, bpż i doraźnie bpt). Batalionowy punkt amunicyjny stanowi główne źródło zaopatrzenia w środki bojowe (V klasa zaopatrzenia) dla wszystkich pododdziałów batalionu. W zależności od ugrupowania bojowego batalionu piechoty zmotoryzowanej, poszczególne kompanie zaopatrywać się będą w amunicję jednym z trzech sposobów: klasycznym - charakterystycznym dla pododdziałów znajdujących się w I rzucie ogólnowojskowym. Sposób ten polega na tym, że transport przełożonego z amunicją (z batalionowego punktu zaopatrzenia) dociera do kompanijnego punktu zaopatrzenia, w którym szef kompanii organizuje kompanijny punkt amunicyjny; bpz 1 bpzmot bpa 1 bpzmot m kpa 11 kpzmot Donoszeni e Wycofanie wozów sekwencyjne MAT (b)ddie LIPA Rys. 1. Model zaopatrywania pododdziałów bpzmot w amunicję sposobem klasycznym Źródło: Opracowanie własne na siebie charakterystycznym dla pododdziałów znajdujących się w odwodzie ogólno wojskowym. Polega na wykorzystaniu transportu kompanii piechoty zmotoryzowanej do odbioru amunicji z batalionowego punktu amunicyjnego, a także poszczególnych drużyn (wozów) z kompanijnego punktu amunicyjnego;

425 229 bpz 1 bpzmot kpa 11 kpzmot bpa 1 bpzmot MAT (b)ddie LIPA (B)DDiE Rys. 2. Model zaopatrywania pododdziałów bpzmot sposobem na siebie Źródło: Opracowanie własne mieszanym polegającym na integracji obu w/w sposobów dostarczania amunicji, w oparciu o wcześniej ustalone punkty spotkania, które wyznacza się przy drogach dowozu i ewakuacji (ddie). Z punktu widzenia taktyki działania pododdziałów piechoty zmotoryzowanej dostarczanie amunicji z kompanijnego punktu amunicyjnego należy rozumieć następująco: pododdziały pozostające bez styczności z przeciwnikiem zaopatrywane będą z wykorzystaniem transportu szefa kompanii, który dowozi amunicję bezpośrednio do wozów bojowych, gdzie zostaje składowana z prawej strony KTO, a następnie załadowana; pododdziały w styczności z przeciwnikiem zaopatrywane są w dwojaki sposób: w uzasadnionych przypadkach wozy bojowe wycofywane są przemiennie ze stanowisk ogniowych do kompanijnego punktu amunicyjnego (kpa), gdzie dokonuje się uzupełnienia sprzętowej jednostki ognia; zasadniczym jest zaopatrywanie przez donoszenie amunicji do wozów bojowych; żołnierzom pozostającym w okopach dostarcza się amunicję przy pomocy wozów bojowych, lub przez donoszenie i rozdziela się sposobem po linii. Przewiduje się, że zaopatrywanie w środki bojowe będzie odbywać się: w obronie 2 do 3 razy w ciągu doby walki, a w natarciu raz po osiągnięciu obiektów pośrednich w oparciu o przydzielone czołówki materiałowe oraz po osiągnięciu

426 230 obiektu głównego w oparciu o w pełni rozwinięty bpz (w rejonie odtwarzania zdolności bojowej). Czołówki materiałowe z amunicją wysyłane z bpaz do kompanijnego punktu amunicyjnego muszą posiadać zmienną strukturę załadunku, co gwarantuje pododdziałom bezpieczeństwo dostaw w kolejnych etapach działań. Taka filozofia tworzenia zmiennej struktury amunicji ułatwia również podział środków bojowych na poszczególne plutony i drużyny. Ważnym determinantem tworzenia w/w modelu załadunku amunicji do KTO ROSOMAK jest struktura sprzętowej jednostki ognia KTO, która składa się z: 1. Amunicja do armaty pokładowej 30 mm BUSHMASTER: Odłamkowa MP T/SD sztuk ładowana do pojemnika znajdującego się w lewej części wieży; Przeciwpancerna APFSDS T 79 sztuk ładowana do pojemnika znajdującego się w pojemniku z prawej strony wieży Całkowita waga amunicji 30 mm wynosi 110 kg bez amunicji załadowanej w taśmy w liczbie 15 sztuk gotowych do wystrzału. 2. Amunicja do karabinu pokładowego 7,62 mm UKM 2000 C 700 sztuk w pojemniku przymocowanym do karabinu, o wadze 50 kg. 3. Granaty dymne 81 mm 6 sztuk, o wadze 26 kg. Czas uzupełniania sprzętowej jednostki ognia do KTO ROSOMAK zdeterminowany jest czasem załadowania pojemników wewnątrz wozu oraz taśmy. Całkowita waga netto sprzętowej jednostki ognia dla KTO wynosi około 276 kg bez uwzględnienia 15 sztuk amunicji załadowanej na taśmę, gotowych do wystrzału. Załadunek amunicji na środek transportowy Jeżeli amunicja została złożona na gruncie, w celu jej pobierania z kompanijnego punktu amunicyjnego plutony podjeżdżają w kolejności ustalonej przez dowódcę kompanii, a KTO w kolejności ustalonej przez dowódców plutonów. Ładowanie taśm i magazynków w tym wypadku organizują dowódcy plutonów i załogi. Dysponowanie taśmami zabranymi ze zniszczonych KTO pozwala na utworzenie wymiennego funduszu (załadowane taśmy będą w gotowości do

427 231 natychmiastowego wydania w celu uzupełnienia amunicji w KTO) pozwalającego na szybkie uzupełnienie amunicji. W sytuacjach szczególnych (przerwa w dowozie amunicji, zniszczenie transportu z amunicją) organizuje się zbieranie amunicji z uszkodzonych (zniszczonych) KTO kompanii siłami elementów zabezpieczenia technicznego lub wykonuje manewr amunicją między KTO (przekazanie amunicji z KTO do KTO). W czasie organizowania działań taktycznych samochody z amunicją z reguły kieruje się bezpośrednio do KTO na stanowiska ogniowe (sposób stosowany kiedy kontakt z przeciwnikiem nie jest spodziewany). Jeżeli nie ma możliwości dojazdu do KTO ze względu na warunki terenowe lub gdy amunicja została złożona na gruncie, w celu jej pobierania z punktu KTO podjeżdżają w kolejności ustalonej przez przełożonego. Ładowanie taśm i magazynków w tym wypadku organizują dowódcy plutonów i załogi. W obronie z reguły amunicję dostarcza się bezpośrednio podjeżdżając kolejno do KTO na stanowiska ogniowe (kontakt z przeciwnikiem nie jest spodziewany) pod osłoną nocy. Załoga otrzymuje naboje do armaty KTO w skrzyniach amunicyjnych. Przed ułożeniem nabojów w przedziale bojowym KTO należy sprawdzić stan zasobników, przejrzeć naboje, oczyścić je ze smaru, piasku i błota, posegregować według rodzajów nabojów, partii ładunków i znaków wagowych, a następnie ułożyć w zasobnikach wewnątrz KTO. W wypadku braku możliwości dowozu amunicji samochodami bezpośrednio do KTO ze względu na warunki terenowe lub oddziaływanie przeciwnika organizuje się: skryte podjeżdżanie KTO pod kompanijny punkt amunicyjny (rejon uzupełniania amunicji) - w czasie przerw w walce, w kolejności ustalonej przez dowódcę plutonu w celu jej pobierania sposób ten najczęściej realizowany jest w parach (lub parami), jeden KTO (para) pozostaje na stanowisku (stanowiskach) i ubezpiecza, drugi KTO (druga para) w tym czasie podjeżdża po amunicję; dowóz amunicji organizuje się za pomocą ciągników pancernych; donoszenie jej z kompanijnego punktu amunicyjnego (rejonu uzupełniania amunicji) siłami załóg (najczęściej w czasie przerw w walce).

428 232 Dostarczanie amunicji przez tzw. nosiceli lub tragarzy W kompanijnym punkcie amunicyjnym organizuje się także ładowanie taśm amunicyjnych broni pokładowej dostarczonych przez załogi. W rejonie uzupełniania amunicji taśmy ładuje załoga KTO. Uwaga: Jeżeli czas na to pozwala obronie i działaniach opóźniających, można składować cześć zapasów amunicji (dodatkową dzienną normę zużycia - DOS) przy stanowisku ogniowym KTO (najczęściej zapasowym) w niszy amunicyjnej i umożliwia to szybsze uzupełnianie amunicji. W natarciu samochody z amunicją przemieszczają się pod dowództwem szefa kompanii do rubieży, na której na rozkaz dowódcy kompanii zatrzymują się KTO (plutony zmechanizowane) w celu uzupełnienia amunicji. Miejsce zatrzymania KTO oraz przesunięcia transportu amunicji ustala dowódca kompanii. W wypadku natarcia z forsowaniem przeszkody wodnej amunicję do KTO dowozi się bezpośrednio do rejonu forsowania. Gdy dojazd transportu samochodowego jest niemożliwy ze względu na warunki terenowe lub oddziaływanie przeciwnika, dowóz amunicji organizuje się za pomocą ciągników pancernych oraz KTO znajdujących się w odwodzie lub wycofanych z walki. Do KTO amunicję przeładowują załogi oraz kierowcy samochodów z amunicją. W miejscu uzupełniania amunicji na opróżnione samochody załadowuje się opakowania po amunicji oraz łuski przekazane przez załogi KTO.

429 Sposoby dostarczania środków bojowych i materiałowych w czasie działań Przedmiotami zaopatrywania pododdziałów zmotoryzowanych są materiały pędne i smary oraz sprzęt. Materiały pędne i smary obejmują: paliwa płynne ( olej napędowy ), oleje smarowe (oleje silnikowe, przekładniowe,), smary plastyczne oraz produkty specjalne (płyny do układów chłodzenia, płyny hydrauliczne, płyny do termostatów, płyny do przemywania miski olejowej oraz spirytus techniczny, nafta oświetleniowa). Natomiast do sprzętu mps zaliczamy: wszelkiego rodzaju zbiorniki, cysterny, beczki, kanistry oraz sprzęt rozlewczy (pompy, lejki). Wielkość zużycia materiałów pędnych i smarów zależy od głębokości zadania bojowego (długości marszu), rodzaju wykonywanego zadania, warunków terenowych i klimatycznych, oddziaływania przeciwnika, stanu technicznego sprzętu, poziomu wyszkolenia kierowców. Zużyte w czasie działań bojowych zapasy materiałów pędnych i smarów należy systematycznie uzupełniać do ustalonych norm. Dostarczanie tych materiałów do pododdziałów zmotoryzowanych odbywa się przede wszystkim za pomocą transportu samochodowego (cystern-dystrybutorów). Szef logistyki ( S-4) batalionu, określa dla pl. zaop. czas, miejsce i kolejność tankowania oraz ilość paliwa przydzielonego dla każdej kompanii. Na tej podstawie dowódcy pododdziałów organizują tankowanie paliwa do pojazdów. Natomiast odpowiedzialność za tankowanie KTO ponosi dowódca załogi. W zależności od sytuacji bojowej, warunków terenowych, czasu i liczby środków tankujących pl. zaop. stosować będzie jeden z wymienionych niżej sposobów tankowania. Wyróżnia się następujące sposoby tankowania: pojazd tankujący (cysterna dystrybutor, samochód średniej ładowności wysokiej mobilności z beczkami) do pojazdów tankowanych (cysterna do KTO); pojazd tankowany do środka tankującego ( KTO do cysterny ); mieszany tzw. kanistrowy pojazd tankujący udaje się w rejon pododdziału gdzie organizuje się doraźnie kompanijny punkt tankowania lub rejon zbiórki pustych opakowań, gdzie dokonuje się: wymiany beczek, kanistrów na pełne; napełnianie pustych beczek, kanistrów.

430 234 Cysterna paliwowa dystrybutor CD 5W na samochodzie STAR 266 Wyróżnia się następujące metody tankowania: z cystern-dystrybutorów do zbiorników sprzętu wojskowego, kanistrów i beczek; wymiana kanistrów i beczek pustych na pełne; z beczek do zbiorników techniki bojowej przy użyciu pompy paliwowej FZA-3 i sprzętu rozlewczego; poprzez dowiezienie i pozostawienie w oznaczonym miejscu kanistrów, beczek, napełnionych olejem napędowym; za pomocą urządzeń masowego tankowania (np. PPT-10) szczebel brygada

431 235 Tankowanie pojazdów za pomocą urządzeń masowego tankowania - PPT-10 Sposób pierwszy (cysterna do pojazdu) polega na tym, że do pojedynczych wozów bojowych rozmieszczonych na stanowiskach podjeżdża cysterna dystrybutor i uzupełnia olej napędowy. Sposób ten jest dość pracochłonny ( większość zadań wykonuje personel służby MPS ) i wymaga więcej czasu. Rolą dowódców jest zabezpieczyć drogi dojazdu do tankowanych KTO oraz ich terminowe przygotowania do zatankowania. Sposób ten wykorzystywany jest głównie w warunkach styczności z przeciwnikiem. Sposób drugi polega na tankowaniu KTO w miejscu rozmieszczenia cystern dystrybutorów (kpt), do których w ustalonym porządku będą podjeżdżały pojedyncze wozy. Sposób ten jest najbardziej ekonomiczny pod względem czasowym ( wymaga sprawnej organizacji ze strony dowódców ). Sposób trzeci polega na tym, iż dowódcy powinni wcześniej zgromadzić w nakazanym miejscu puste opakowania (kanistry, beczki), które następnie są tankowane bądź wymieniane na pełne i dostarczane przez członków załóg do poszczególnych wozów Organizacja żywienia pododdziałów zmotoryzowanych Zaopatrywanie w środki zaopatrzenia żywnościowego jest to zespół czynności związanych z ustaleniem potrzeb, gromadzeniem i utrzymaniem określonych normami zapasów zaopatrzenia żywnościowego i ciągłym ich odtwarzaniem oraz przygotowania posiłków. Celem zaopatrywania żywnościowego jest dostarczanie żołnierzom posiłków we właściwym czasie o wymaganej wartości energetycznej i odżywczej. Ciągłość zaopatrywania w żywność zapewnia się poprzez utrzymanie i systematyczne odtwarzanie środków zaopatrzenia żywnościowego w kompanii zmechanizowanej (suche racje żywnościowe) i kompani logistycznej - plutonie zaopatrzenia (drużynie gospodarczej).

432 236 Potrzeby materiałowe (żywność) zaspokaja się z posiadanych zapasów taktycznych znajdujących się w drużynie gospodarczej (pluton zaopatrzenia), przydzielonych przez szczebel wyższy, wykorzystanie źródeł miejscowych oraz zdobyczy wojennych. Te ostatnie wykorzystuje się po zbadaniu i wydaniu zezwolenia przez służbę zdrowia. Potrzeby materiałowe (żywność) określa się w racjach dziennych (rdz). Racja dzienna (rdz) to ustalona należnościami ilość i rodzaj środków spożywczych, przewidzianych do spożycia przez jednego żołnierza w ciągu doby. Zapas taktyczny środków spożywczych zużywanych w czasie walki uzupełnia się na podstawie meldunków o zużyciu lub meldunków o stanie zapasów. Dowódca kompanii określa kolejność i terminy pobierania posiłków przez plutony oraz powiadamia dowódców plutonów o miejscu i czasie rozwinięcia kompanijnego punktu żywienia. Dowódcy plutonów organizują pobieranie posiłku określając kolejność i terminy pobierania posiłków przez załogi w zależności od sytuacji bojowej. Za dowóz (wydanie) środków zaopatrzenia żywnościowego dla żołnierzy kompanii, odpowiedzialność ponosi szef kompanii. Posiłki mogą być pobierane indywidualnie, grupowo lub przez wyznaczonych dyżurnych. Dyżurni przenoszą posiłki w termosach do poszczególnych plutonów i załóg bezpośrednio na stanowiska ogniowe KTO. W zależności od sytuacji taktycznej sposób żywienia będzie każdorazowo określany przez dowódcę pododdziału Świadczenie specjalistycznych usług materiałowych W ramach świadczenia specjalistycznych usług materiałowych w pododdziałach realizuje się: przygotowanie i wydawanie posiłków, kąpiel żołnierzy, pranie bielizny i umundurowania oraz ich naprawę, odkażanie i dezaktywację przedmiotów mundurowych, usługi fryzjerskie i handlowe. Zakres i sposób realizacji tych usług określa przełożony, wykorzystując organiczne pododdziały zaopatrzenia i sprzęt logistyczny przydzielony od przełożonego jako wzmocnienie oraz urządzenia stacjonarnej infrastruktury logistycznej. Organizatorem tych usług w pododdziale jest szef kompanii. Do kąpieli żołnierzy mogą być wykorzystywane sprawdzone stacjonarne urządzenia kąpielowe oraz łaźnie polowe (w namiotach lub na samochodach) przydzielone ze szczebla taktycznego. Kąpiel żołnierzy organizuje się nie mniej niż raz w tygodniu, a w niesprzyjających warunkach nie rzadziej niż co 10 dni. Usługi pralnicze wykonują sprawdzone pralnie stacjonarne lub przy wykorzystaniu pralni polowych. Drobne przedmioty zaopatrzenia mundurowego (skarpety, chusteczki do nosa) piorą użytkownicy. Bieliznę osobistą czy

433 237 umundurowanie użytkownicy mogą prać sami, gdy nie ma możliwości ich wymiany przez szefa kompanii.. Drobne usługi szewskie i krawieckie (naprawa obuwia, umundurowania, bielizny osobistej i oporządzenia) wykonują użytkownicy lub warsztat szewskokrawiecki oddziału po przekazaniu/wymianie tych przedmiotów przez szefa kompanii. Strzyżenie żołnierzy odbywa się bezpłatnie, na zasadzie wzajemnego świadczenia usług z wykorzystaniem przyborów fryzjerskich stanowiących element wyposażenia gospodarczego pododdziału. Usługi handlowe organizuje się w celu uzupełnienia artykułów przemysłowych, żywnościowych i mundurowych służących poprawie warunków bytowych żołnierzy w polu. Przedsięwzięcia te organizuje wyższy przełożony, który w wyznaczonych terminach kieruje punkty handlowe do rejonu działania pododdziału Zabezpieczenie techniczne Zabezpieczenie techniczne wojsk lądowych to utrzymanie uzbrojenia, sprzętu wojskowego i technicznych środków bojowych w gotowości do użycia oraz odtwarzanie ich zdolności w razie uszkodzenia, a także zaopatrywanie wojsk w uzbrojenie, sprzęt wojskowy oraz części wymienione i materiały techniczne niezbędne w procesie obsługowo-remontowym. organizuje się i realizuje w celu utrzymania. Obejmuje ono: obsługiwanie techniczne, rozpoznanie techniczne, ewakuację techniczną, remont uzbrojenia oraz sprzętu wojskowego, zaopatrywanie w sprzęt techniczny oraz techniczne środki materiałowe. Zabezpieczenie techniczne realizują specjalistyczne siły i środki oraz wszyscy użytkownicy uzbrojenia i sprzętu wojskowego w zależności od treści zadania bojowego, warunków i sposobu przejścia do działań taktycznych, sytuacji technicznej w pododdziałach, a także warunków terenowych, meteorologicznych i innych czynników Rozpoznanie techniczne Rozpoznanie techniczne to działania zmierzające do zdobywania, analizowania i oceniania sytuacji technicznej oraz o obiektach infrastruktury logistycznej, niezbędnych do organizowania i kierowania zabezpieczeniem technicznym oddziałów i pododdziałów w walce. Rozpoznanie techniczne obejmuje: lokalizację obiektu i jego otoczenia; zebranie informacji o obiekcie i jego wstępna ocena; przetwarzanie i przekazanie informacji z rozpoznania. Rozpoznanie techniczne prowadzą we wszystkich rodzajach działań taktycznych wydzielone elementy zabezpieczenia technicznego tzn.: patrole rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT) kompanijny i batalionowy, patrol rozpoznania technicznego (PRT) ze szczebla oddziału, grupa ewakuacyjnoremontowa (GER) batalionowa lub ze szczebla oddziału, a także wszyscy użytkownicy uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

434 238 Informacje pozyskiwane z rozpoznania technicznego są przeznaczone przede wszystkim do podejmowania decyzji dotyczącej ewakuacji i remontu. Można je zdobyć w wyniku: bezpośredniej obserwacji pola walki (ustalanie miejsc położenia wyłączonego z szyków pododdziałów uzbrojenia i sprzętu wojskowego); nasłuchu w sieci radiowej dowódcy pododdziału (ustalanie miejsca i charakteru uszkodzenia); otrzymywanie meldunków od załóg unieruchomionego uzbrojenia i sprzętu wojskowego. W pododdziałach zmotoryzowanych rozpoznanie techniczne prowadzi się przede wszystkim w celu ustalenia miejsca położenia własnego uzbrojenia wyłączonego z walki. Każde bowiem opóźnienie może bowiem doprowadzić do jego utraty (w wypadku włamania się przeciwnika w głąb ugrupowania obronnego) lub zniszczenia (w wypadku utraty zdolności manewrowych i prowadzenia ognia) Ewakuacja techniczna Ewakuacja techniczna ratownictwo unieruchomionego sprzętu wraz z załogą, wymuszone przemieszczenie niezdatnego do użycia lub pozostawionego sprawnego UiSW w celu gromadzenia funduszu remontowego uzbrojenia i sprzętu wojskowego w określonych rejonach, przy drogach ewakuacji technicznej, do pododdziałów lub warsztatów remontowych oraz niszczenie uszkodzonego UiSW lub którego remont lub ewakuacja jest niemożliwa. Zadania ewakuacyjne wykonują: patrole rozpoznania i pomocy technicznej (PRiPT) kompanijny i batalionowy, grupy ewakuacyjno-remontowe (GER), grupy ratunkowo-ewakuacyjne (GRE), które są organizowane doraźnie w sytuacji powstania masowych strat w UiSW; grupy ewakuacji technicznej (GET); użytkownicy uzbrojenia i sprzętu wojskowego, stosując następujące metody: wyciąganie, wydobywanie, stawianie, holowanie, przewóz oraz demontaż i transportowanie. Potrzeby ewakuacyjne będą wynikać przede wszystkim z rodzaju i intensywności prowadzonych działań taktycznych. W porę przeprowadzona ewakuacja uszkodzonego uzbrojenia i sprzętu wojskowego z pola walki sprzyja szybkiemu odtworzeniu jego sprawności technicznej oraz ponownemu wprowadzeniu go do użytkowania przez walczące pododdziały, a często zabezpiecza go przed całkowitym zniszczeniem lub zdobyciem przez przeciwnika. Organizowanie ewakuacji jest obowiązkiem wszystkich dowódców. Do wykonania prac ewakuacyjnych można wykorzystać: użytkowników uzbrojenia i sprzętu wojskowego (kierowców, załogi) do wykonania prac przygotowawczych przyspieszających ewakuacje, oraz do ewakuacji przez samowyciąganie lub holowanie;

435 239 ciągniki ewakuacyjne wchodzące w skład elementów zabezpieczenia technicznego; pododdziały zaopatrzenia wyposażone w transport samochodowy ogólnego przeznaczenia. Uszkodzone uzbrojenie i sprzęt wojskowy należy ewakuować: w pobliskie ukrycia (w celu przeprowadzenia remontu lub przygotowania do dalszej ewakuacji); do dróg ewakuacji technicznej; do planowanych rejonów punktów zbiórki uszkodzonego sprzętu (w celu przeprowadzenia remontów); do miejsc załadunku (w celu przekazania do remontu szczeblowi nadrzędnemu). W działaniach taktycznych załoga KTO, oprócz prowadzenia walki, jest obowiązana do realizacji zamierzeń remontowo-ewakuacyjnych, a w tym: brać czynny udział w pracach obsługowych, remontowych i ewakuacyjnych; w wypadku uszkodzenia, awarii lub ugrzęźnięcia KTO dowódca drużyny składa meldunek przełożonemu, podając położenie KTO, przyczynę zatrzymania oraz potrzebne siły i środki remontowo-ewakuacyjne; niezwłocznie przystąpić do samowyciągania lub do wykonywania prac przygotowawczych przyspieszających ewakuację lub remont (realizowane przez elementy zabezpieczenia technicznego); zorganizować obserwację, ochronę i obronę KTO. Wyposażenie KTO często umożliwia ewakuację przez samowyciąganie lub holowanie realizowane przez etatowe załogi Ewakuacja niesprawnego KTO. Ewakuacja jest zawsze wymuszoną sytuacją działania mającą na celu przemieszczenie sprzętu w inne miejsce lub przywrócenie mu użytkowego położenia. Do podstawowych zadań ewakuacyjnych należy: ratownictwo sprzętu unieruchomionego posiadającego załogę (drużynę) gromadzenie sprzętu w wyznaczonym miejscu zakwalifikowanego do remontu odzysk zespołów i części zamiennych ze strat bezpowrotnych. Zadania ewakuacyjne można zrealizować poprzez następujące metody: wyciąganie wydobywanie stawianie holowanie przewóz demontaż i transportowanie Zadania ewakuacyjne wykonują: patrole rozpoznania i pomocy technicznej grupy ewakuacyjno-remontowe grupy ratunkowo-ewakuacyjne grupy ewakuacyjne

436 240 użytkownicy uzbrojenia i sprzętu wojskowego w ramach możliwości pododdziału. Sposób ewakuacji niesprawnego pojazdu zależeć będzie od dwóch czynników tj. obecności przeciwnika (ze stycznością z przeciwnikiem lub bez styczności z przeciwnikiem) oraz stanem technicznym pojazdu (czy możliwe jest holowanie, czy jesteśmy w stanie sami postawić Rosomaka, czy też w końcu, KTO jest w takim stanie, że możliwy jest jedynie demontaż części). Ewakuacja uszkodzonego uzbrojenia i sprzętu wojskowego z pola walki, przeprowadzona w sprawny i zorganizowany sposób, umożliwia szybkie odtworzenie jego sprawności technicznej i ponownemu wprowadzeniu transportera w szyki działającego pododdziału, a także zabezpiecza go przed całkowitym zniszczeniem lub zdobyciem przez przeciwnika. Organizowanie ewakuacji jest obowiązkiem każdego dowódcy. Do wykonania prac ewakuacyjnych można wykorzystać: użytkowników uzbrojenia i sprzętu wojskowego (załogę, drużynę) do wykonania prac przygotowawczych przyspieszających ewakuacje, lub realizacji ewakuacji przez samowyciąganie lub holowanie ciągniki ewakuacyjne wchodzące w skład elementów zabezpieczenia technicznego Uszkodzone uzbrojenie i sprzęt wojskowy należy ewakuować: w pobliskie ukrycia (celem przeprowadzenia remontu lub przygotowania do dalszej ewakuacji); na drogi dowozu i ewakuacji technicznej; do planowanych rejonów punktów zbiórki uszkodzonego sprzętu (w celu przeprowadzenia remontów); do miejsc załadunku (w celu przekazania do remontu szczeblowi nadrzędnemu). W działaniach taktycznych załoga transportera opancerzonego oprócz prowadzenia walki jest zobowiązana do realizacji zamierzeń remontowoewakuacyjnych, a w tym: brać czynny udział w pracach obsługowych, remontowych i ewakuacyjnych w przypadku uszkodzenia lub uwięźnięcia złożyć meldunek przełożonemu podając miejsce położenia, przyczynę zatrzymania oraz potrzebne siły i środki remontowo-ewakuacyjne; niezwłocznie przystąpić do samowyciągania lub do wykonywania prac przygotowawczych przyspieszających ewakuację lub remont (realizowane przez elementy zabezpieczenia technicznego) zorganizować obserwację, ochronę i obronę wozu bojowego. Wyposażenie, KTO Rosomak umożliwia dokonanie ewakuacji przez samowyciąganie, lub holowanie pojazdu. Samowyciągania można dokonać za pomocą wyciągarki. W tym celu należy: 1. znaleźć odpowiedni punkt mocowania, który wytrzyma masę pojazdu 2. zwolnić bęben wyciągarki w celu wyciągnięcia liny 3. wyciągnąć linę i przymocować ją do wybranego punktu mocowania plus ewentualnie zblocza 4. zablokować bęben wyciągarki 5. włączyć silnik pojazdu i uruchomić wyciągarkę 6. podczas pracy wyciągarki istnieje możliwość pomocy w wyciągnięciu poprzez podjeżdżanie w kierunku ciągnięcia

437 po wyciągnięciu pojazdu wyłączyć wyciągarkę, zatrzymać i unieruchomić pojazd 8. zwolnić naciąg liny 9. odłączyć linę od punktu mocowania i nawinąć ją na bęben, regulując jej równomierne ułożenie przy pomocy drugiej osoby W ramach realizacji samoewakuacji pojazdu KTO ROSOMAK w warunkach braku naturalnych kotw załoga z kierowcą morze wykorzystać np. koło pojazdu, belki kątowniki, lub inne dostępne element. Należy pamiętać, aby koło(belki) było wkopane z co najmniej 15 pochyleniem a jego górna krawędź znajdowała się ok. 20cm poniżej poziomu gruntu. Lina wyciągarki musi mięć podcięty rowek, aby nie miała tendencji dźwigać koła do góry na długości min. 3m Niezależnie od przyjętego sposobu samowyciągania czynnościami kierowcy kieruje dowódca wozu znajdujący się w polu widzenia kierującego pojazdem. W czasie samowyciągania na tylnym biegu, trzeci członek załogi (działonowy) powinien znajdować się z tyłu pojazdu w polu widzenia dowódcy i pomagać mu w kierowaniu ruchem pojazdu. W celu zachowania bezpieczeństwa, osoby kierujące ruchem pojazdu powinny znajdować się w odległości co najmniej 20 m od niego. W celu ewakuacji pojazdu przez holowanie należy wykonać następujące czynności: 1. przymocować hol sztywny lub linę holowniczą w zależności czym holujemy do przednich uchwytów holowniczych

438 złączyć dwa elementy holu i zaklinować je 3. podpiąć hol do pojazdu holującego 4. upewnić się, że w obydwu pojazdach występuje odpowiednie ciśnienie w układzie hamulcowym 5. ustawić dźwignię zmiany biegów w pozycji N Należy pamiętać, że pojazdy (holowany oraz holujący) muszą mieć ze sobą stałą łączność radiową a także żeby unikać gwałtownych zmian prędkości Remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego Remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego to działania mające na celu odtworzenie ich sprawności technicznej (zdatności technicznej) poprzez wymianę zużytych lub (uszkodzonych, zniszczonych) elementów na nowe lub regenerowane. Potrzeby remontowe wynikać mogą z: oddziaływania środków rażenia przeciwnika (straty bojowe); naturalnego zużycia części i mechanizmów, procesu starzenia lub niewłaściwej eksploatacji. W czasie działań taktycznych w procesie remontowym należy kierować się następującymi zasadami: jako pierwszy należy remontować sprzęt mający istotny wpływ na potencjał bojowy pododdziału oraz wymagający najmniejszego nakładu pracy; ciężki samobieżny sprzęt powinien być remontowany w miejscu uszkodzenia lub w najbliższym ukryciu; dopuszcza się wykonywanie remontu w zakresie zapewniającym jego ponowne wykorzystanie w walce; remont sprzętu powinien być podejmowany przez ten szczebel, który dysponuje odpowiednimi możliwościami remontowymi; remont może być przeprowadzony metodą wymiany części (zespołów) lub metodą indywidualną (naprawy uszkodzonych części lub zespołów). W zależności od stopnia zniszczenia lub wielkości i charakteru uszkodzenia wyłączone z walki uzbrojenie i sprzęt wojskowy kwalifikuje się do odpowiedniego remontu lub zalicza do strat bezpowrotnych W pododdziałach zmechanziowanych (pluton, kompania) wykonuje się tylko obsługiwania bieżące. W batalionie realizowane są przedsięwzięcia związane z pomocą techniczną oraz drobne naprawy o zakresie prac do 16 Rbh. Remonty I stopnia realizowane są przez pododdział remontowy oddziału. Załogi uszkodzonych KTO mogą usuwać powstałe uszkodzenia przez naprawę uszkodzonych części (zespołów) lub wymianę na nowe. Do prac remontowych załoga wykorzystuje indywidualne wyposażeniekto oraz części zamienne dostarczone w ramach zabezpieczenia technicznego, np. przez patrol rozpoznania i pomocy technicznej. Po przeprowadzeniu remontu załoga doprowadza KTO do macierzystego pododdziału i wykonuje dalsze zadania bojowe.

439 243 Rozdział VII ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE 7.1. Zasady ogólne Zabezpieczenie medyczne to siły, środki i urządzenia wojskowej służby zdrowia zapewniające: udzielanie świadczeń medycznych poprzez profilaktykę; leczenie poszkodowanych, ich rehabilitację i powrót do służby; osłonę sanitarną i weterynaryjną; medyczną ochronę przed skutkami broni masowego rażenia (BMR); ewakuację medyczną; logistykę medyczną; prowadzenie ewidencji i sprawozdawczości. W kompanii zmechanizowanej organizatorem przedsięwzięć zabezpieczenia medycznego (szczególnie związanych z organizacją pomocy rannym i chorym oraz przygotowaniem ich do wyewakuowania z pola walki) jest dowódca kompanii, który z dziedziny zabezpieczenia medycznego powinien podać osobom funkcyjnym kompanii następujące wiadomości: miejsce (rejon), rozwinięcia (rozmieszczenia) batalionowego punktu opatrunkowego (bpo), oraz kierunek jego przemieszczenia w czasie działań; miejsce i czas rozwinięcia kompanijnego punktu opatrunkowego (kpo); sposób ewakuacji rannych i chorych do punktów opatrunkowych; czas, sposób i kolejność uzupełniania wyposażenia sanitarnego w pododdziale (osobistego żołnierzy i wozach bojowych). Ponadto należy podkreślić, że na polu walki udzielenie pierwszej pomocy jest obowiązkiem każdego żołnierza. W kompanii zmechanizowanej wykonawcą jest sanitariusz kompanii występujący etatowo. Pod względem służbowym podlega d-cy kompanii. Jego zadaniem jest: czuwać nad stanem zdrowia żołnierzy kompanii oraz organizować zabiegi sanitarno-higieniczne i przeciwepidemiczne, udzielać pomocy, zwłaszcza ciężko rannym, organizować, wyszukiwać i ewakuacje rannych, dostarczać żołnierzom kompanii indywidualne wyposażenie sanitarne oraz uczyć posługiwania się nim, znać miejsce stanowisko dowodzenia d-cy Kompanii i miejsce najbliższych punktów medycznych, organizowanie miejsc zbiórki rannych i chorych oraz miejsce postoju transportu sanitarnego, znać miejsce rozwinięcia bpo Sanitariusz w kompanii zmechanizowanej posiada na wyposażeniu torbę sanitarną. W związku z tym aby dobrze z tego obowiązku się wywiązać, należy stosować podstawowe zasady dotyczące udzielania pierwszej pomocy: pomocy udzielać tylko w zakresie własnych kompetencji; rozpoczęte czynności trzeba zawsze doprowadzić do końca;

440 244 w czasie działania należy zachować spokój i rozwagę, dążąc do uspokojenia poszkodowanego; do ratowania trzeba wykorzystać całą swoją wiedzę i doświadczenie. W kompanii zmotoryzowanej w czasie prowadzenia działań taktycznych w zależności od potrzeb i warunków w celu ułatwienia realizacji zabezpieczenia medycznego urządza się kompanijne gnizado rannych. Kompanijne gniazdo rannych to miejsce w terenie ustalone przez dowódcę (zasłona terenowa, rów, wykop, schron itp.), odpowiednio oznakowane, w którym gromadzi się rannych i chorych, udziela pierwszej pomocy medycznej i pomocy przedlekarskiej oraz przygotowuje do dalszej ewakuacji. Miejsce jego rozwinięcia powinno być tak wybrane, aby uchronić rannych przed ponownym zranieniem oraz w miarę możliwości niesprzyjającymi warunkami meteorologicznymi (deszcz, śnieg, słońce). Kompanijne gniazdo rannych powinno być zaopatrzone w materiał podściółkowy (śpiwór, peleryna, słoma, siano, igliwie itp.). Postępowanie z rannymi i chorymi żołnierzami przeciwnika Wszystkim rannym i chorym żołnierzom przeciwnika należy udzielić w miarę możliwości niezwłocznie i bez wyjątku pomocy medycznej stosownie do ich stanu i potrzeb klinicznych, zgodnie z postanowieniem Konwencji Genewskich z 1949 r. oraz dwóch protokółów dodatkowych z 1977 r. Obowiązek ochrony formacji, obiektów i personelu medycznego Formacje medyczne powinny być zawsze szanowane i chronione i nie mogą być przedmiotem ataku. W żadnych okolicznościach nie wolno używać formacji medycznych do prób ochrony celów wojskowych przed atakiem. W miarę możliwości formacje medyczne powinny być tak rozmieszczone, aby ataki przeciw celom wojskowym nie zagrażały ich bezpieczeństwu. Personel sanitarny, przeznaczony wyłącznie do odszukiwania, zbierania, przenoszenia i leczenia rannych i chorych oraz zapobiegania chorobom, zwłaszcza zakaźnym, personel przeznaczony wyłącznie do zarządzania formacjami i zakładami sanitarnymi, jak również przydzieleni kapelani będą we wszystkich okolicznościach szanowani i chronieni zgodnie z międzynarodowym prawem wojennym Wyposażenie sanitarne Do udzielania pierwszej pomocy medycznej żołnierze (w tym sanitariusz) kompanii wykorzystują: indywidualne wyposażenie sanitarne tzn.: - opatrunek osobisty; - indywidualny pakiet przeciwchemiczny (IPP); - indywidualny pakiet radioochronny (IPR-2). apteczki samochodowe występujące w transporterach i samochodach. Ponadto w kompanii występuje torba sanitarna, którą ma przydzielony sanitariusz kompanii lub szef kompanii (pobiera ją z zespołu ewakuacji medycznej). Indywidualny opatrunek osobisty składa się z opaski gazowej o szerokości 8 cm i dwóch tamponów wato-gazowych 10 x 12 cm. Jeden z nich jest przyszyty do

441 245 końca opaski, drugi można dowolnie przesuwać. Opakowanie z materiału parcianogumowego chroni opatrunek przed zniszczeniem, zawilgoceniem, zabrudzeniem, zapewniając mu jednocześnie jałowość. Opakowanie wykorzystujemy również przy ranach postrzałowych klatki piersiowej nakładając opatrunek bezpośrednio na ranę. Indywidualny Pakiet Przeciwchemiczny (IPP) to plastikowe pudełko podzielone na cztery komory. Wieczko pojemnika jest wyposażone w ostrze służące do przebijania pojemników. W wieczku znajdują się gaziki do przemywania, a w komorach: - degazator 1. Elastyczne naczynie plastikowe (pojemności ok. 70 ml) w pokrowcu z gazy jest wypełnione płynem (alkoholowy roztwór chlorku cynku), w którym zanurzono ampułkę z białym proszkiem (monochloramina B). Po zgnieceniu szklanej ampułki proszek rozpuszcza się w płynie. Degazator 1 jest przeznaczony do neutralizowania skażeń środkami parzącymi i wystarcza do oczyszczenia około 0.5 m2 powierzchni; - degazator 2. Elastyczne naczynie w pokrowcu z gazy (pojemności około 40 ml) jest wypełnione płynem (krezolan sodu) służącym do neutralizacji skażeń związkami fosforoorganicznymi. Dwie szklane fiolki zawierają mieszankę przeciwdymną (mieszanina chloroformu, spirytusu, eteru i amoniaku). Po zgnieceniu wydobywające się z fiolki opary ułatwiają oddychanie; - mieszanina przeciwdymna: płyn znajduje się w szklanych rurkach w pokrowcach z materiału. Eliminuje on uczucie duszności i pieczenia górnych dróg oddechowych po zastosowaniu środków drażniących (np. chloru). Przed użyciem należy złamać jedną lub dwie rurki nie wyjmując ich z pochewek a następnie przyłożyć do ust lub włożyć do maski przeciwgazowej i oddychać mieszaniną powietrza i środka neutralizującego. Indywidualny Pakiet Radioochronny (IPR) to plastikowe pudełko, wewnątrz którego znajduje się pasek folii zawierający różnokolorowe, ponumerowane tabletki i dwie autostrzykawki. W skład pakietu wchodzą: - Tabletki nr 1: Cysteamina - zmniejsza wrażliwość komórek organizmu na działanie promieniowania jonizującego poprzez niedopuszczenie lub hamowanie tworzenia wolnych rodników przed działaniem promieniowania jonizującego. Przed spodziewanym napadem oraz po opuszczeniu terenu skażonego, na rozkaz dowódcy należy zażyć 2 tabletki jednorazowo. - Tabletki nr 2: Jodek Potasu - blokuje tarczycę przed wchłanianiem izotopów radioaktywnych jodu. Przed wejściem w teren skażony substancją promieniotwórczą zażywa się jedną tabletkę. - Tabletki nr 4: Fenactil - łagodzi nudności i wymioty, ma także działanie uspokajające. Stosuje się go przede wszystkim w pierwszym okresie ostrej choroby popromiennej w której dominują nudności, wymioty i pobudzenie psychomotoryczne. W razie wystąpienia nudności zażywa się 2 tabletki jednorazowo. - Tabletki nr 6: Oxyteracyna - antybiotyk uniemożliwiający rozwój i rozmnażanie się drobnoustrojów w organizmie ludzkim. Stosuje się je w ilości 4 tabletek jednorazowo w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych i w związku z użyciem przez przeciwnika broni biologicznej. Dawkę tą powtarza się po czterech godzinach od momentu przyjęcia pierwszej dawki.

442 246 - Tabletki nr 5: Relanium - lek działający uspokajająco. Stosuje się go w przypadkach szoku występującego u żołnierzy. Zażywać należy ten specyfik w ilości 1 tabletki jednorazowo. - Autostrzykawka nr 1: Toksatr - lek stosowany w celu zneutralizowania związków paralityczno- drgawkowych (Soman, Sarin, V-gazy) które przenikają do organizmu człowieka nawet przez nie uszkodzoną skórę. Ze względu na bardzo szybką penetrację tych związków do organizmu człowieka jest bardzo ważny czas od momentu skażenia do momentu podania leku (należy podać lek bezzwłocznie po zastosowaniu tych środków bojowych). - Autostrzykawka nr 2: Dolargan (Dolcontral, Petydyna) - silny lek przeciwbólowy z grupy leków narkotycznych stosowany przy wszelkiego rodzaju obrażeniach którym towarzyszy silny ból (rozległe oparzenia, złamania dużych kości- np. udowej, rany postrzałowe, rozległe rany szarpane). - Pantocid, Jodocid: - służą one do odkażania wody o niepewnej czystości bakteriologicznej. Żołnierz otrzymuje 20 tabletek preparatu w zamkniętej hermetycznie fiolce. W celu odkażenia do manierki z wodą należy wrzucić 2 tabl. środka odkażającego. Po upływie 2 min. należy manierką wstrząsnąć a po min. woda jest zdatna do picia pod względem bakteriologicznym. Środki te nie neutralizują skażenia chemicznego wody (B.S.T., metale ciężkie, inne trucizny). Sposób użycia autostrzykawki: wyjąć strzykawkę z pakietu, wcisnąć plastikowy ochraniacz igły w kierunku pojemnika w celu jej udrożnienia, zdjąć ochraniacz, wbić igłę w mięśnie pośladka lub mięśnie uda po stronie bocznej zewnętrznej, wycisnąć całą zawartość ampułki. Usunąć autostrzykawkę z miejsca wkłucia. Indywidualny Pakiet Radioochronny - przechowuje się w kieszeni bocznej wewnętrznej po stronie lewej bluzy munduru polowego. Apteczka samochodowa jest na wyposażeniu każdego pojazdu.. W jej skład wchodzi: opaska uciskowa, chusta trójkątna, 1-2 opaski z gazy, 3 opatrunki małe, 6 ampułek z amoniakiem, 10 tabletek od bólu głowy, 10 g kropli Cardiamid, nóż ogrodniczy składany oraz 5 agrafek. W torbie sanitarnej znajduje się: 20 agrafek, blok (notes) 100-kartkowy, nożyczki, ołówek, nóż ogrodniczy składany,2 opaski, 2 chusty trójkątne, 5 opasek gazowych wyjałowionych w folii, 5 opatrunków pyłoszczelnych oraz opatrunek jałowy wodoszczelny. Ponadto pas noszowy 1 szt. Dobra znajomość tego wyposażenia jest warunkiem skutecznego udzielania pierwszej pomocy na polu walki Ewakuacja medyczna Ewakuacja medyczna jest częścią czynności leczniczo-ewakuacyjnych. Przez pojęcie czynności leczniczo-ewakuacyjne rozumie się wyniesienie (wywiezienie) porażonych i chorych z rejonu działań bojowych (ogniska masowego rażenia) oraz dostarczenie ich do odpowiednich etapów ewakuacji medycznej. Ewakuacja rozpoczyna się od wyszukiwania i zbierania porażonych na polu walki, w ogniskach masowych strat sanitarnych i wywiezienia ich z rejonu działań

443 247 bojowych. Wyszukiwanie i zbieranie porażonych organizuje służba zdrowia pododdziałów i oddziałów przy współudziale i pomocy dowództwa. Wyróżniamy następujące sposoby wynoszenia porażonych z pola walki: a) przez jednego żołnierza: na barana ( rys.7.1.a); na rękach przed sobą; na ramieniu; sposobem strażackim (rys.7.1.b); czołgając się na brzuchu i na boku (rys.7.1.d i 4.5.e); sposobem matczynym (rys.7.1.c). a) b) c) d) e) d) e) Rys Sposoby wynoszenia porażonych z pola walki przez jednego żołnierza: a) na barana ; b) sposób strażacki; c) sposób matczyny; d) czołgając się na brzuchu; e) czołgając się na boku. b) przez dwóch żołnierzy: na ławeczce" (rys.7.2.a); na stołeczku" (rys.7.2.b); na pasie noszowym złożonym w ósemkę; między sobą na pasie noszowym; przenoszenie na noszach lub środkach prowizorycznych; na kocu (rys.7.3.a); pod ramiona i pod kolana (rys.7.3.b).

444 248 a) b) Rys Sposoby wynoszenia porażonych z pola walki przez dwóch żołnierzy: a) na ławeczce; b) na stołeczku a) b) Rys Sposoby wynoszenia porażonych z pola walki przez dwóch żołnierzy: a) na kocu; b) pod ramiona i pod kolana. Załogi wozów bojowych ewakuuje się z pojazdów za pomocą pasów noszowych złożonych w ósemkę, środków podręcznych (np. pasów głównych, szelek oporządzenia itp.). Do ewakuacji z wozów bojowych wymagany jest udział dwóch żołnierzy - ratowników. Ze względu na małą przestrzeń w wozach bojowych, zwłaszcza gdy są one zaopatrzone w pełną jednostkę ognia, najszybciej i najefektywniej ewakuuje się porażonego funkcyjnego załogi chwytem pod ramiona (rys.7.4).

445 Udzielanie pierwszej pomocy Pierwsza pomoc medyczna (przedlekarska) podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne dotyczą bezprzyrządowego utrzymywania drożności dróg oddechowych oraz podtrzymywania oddychania i krążenia. Kolejne czynności wykonywane u osoby z nagłym zatrzymaniem krążenia, pozwalające na przeżycie nazwano łańcuchem przeżycia i zalicza się do nich: wczesne rozpoznanie stanu; wezwanie służb medycznych; wczesną resuscytację krążeniowo oddechową; wczesną defibrylację i szybkie wdrożenie zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych. W tej części zaprezentowana zostanie wczesna resuscytacja krążeniowo oddechowa jako element mający kluczowe znaczenie w pierwszym etapie udzielania pomocy porażonym i rannym w przypadku nagłego zatrzymania krążenia. 1. Sprawdź reakcję rannego. 2a. Jeżeli reaguje: pozostaw go w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo; zorientuj się jak najdokładniej w stanie rannego i wezwij pomoc zgodnie z procedurą MEDEVAC/CASEVAC - załącznik 15; regularnie oceniaj stan rannego aż do przybycia pomocy medycznej. 2b. Jeżeli nie reaguje: odwróć rannego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe;

446 250 Rys. 7.5.Ułożenie ręki na czole, wykonanie odgięcia głowy i uniesienia żuchwy. Rys.7.6. Prawidłowe odgięcie głowy. 3. Utrzymując drożność dróg oddechowych poszukaj prawidłowego oddechu: oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej, nasłuchuj przy ustach rannego szmerów oddechowych, staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku. Rys.7.7.Sprawdzanie prawidłowego oddechu wzrokiem, słuchem i dotykiem. UWAGA! Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacza się nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli istnieją jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, należy działać tak, jakby był nieprawidłowy. 4a. Jeżeli oddech jest prawidłowy: ułóż rannego w pozycji bezpiecznej; regularnie oceniaj oddech. 4b. Jeżeli oddech nie jest prawidłowy: rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:

447 251 uklęknij obok rannego; ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej rannego; Rys.7.8.Ułożenie nadgarstka jednej ręki na środku klatki piersiowej. ułóż dłoń na już położonym, spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie ma złamania żeber u rannego; nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka; Rys.7.9.Ułożenie dłoni i splecenie palców. pochyl się nad rannym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4 5 cm; Rys.7.10.Prawidłowy ucisk na mostek. po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę, nie odrywając dłoni od mostka; powtarzaj uciśnięci z częstotliwością 100/min. (mniej niż 2 uciśnięcia na sekundę); okres uciskania i zwalniania nacisku mostka powinien być taki sam. 5. Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi: po wykonaniu 30 uciśnięć ponownie udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę; wykonaj 2 oddechy usta-usta lub usta-nos; zaciśnij skrzydełka nosa, palcami ręki umieszczonej na czole rannego; pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy; weź wdech, szczelnie obejmij usta rannego swoimi;

448 252 wdmuchuj powoli powietrze do ust rannego przez ok. 1 sekundę (jak przy normalnym oddychaniu), obserwując czy klatka piersiowa się unosi (taki oddech ratowniczy jest efektywny); Rys.7.11.Wdmuchiwanie powietrza do ust i obserwowanie unoszenia się klatki piersiowej. utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy, odsuń swoje usta od ust rannego i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa; Rys.7.12.Obserwowanie opadania klatki piersiowej. ponownie nabierz powietrze i wdmuchuj do ust rannego, dążąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych; następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej; kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30:2; UWAGA! Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu rannego tylko wtedy, gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym razie nie przerywaj resuscytacji. Jeżeli pierwszy oddech ratowniczy nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej: sprawdź jamę ustną rannego i usuń widoczne ciała obce; sprawdź, czy odgięcie głowy i uniesienie żuchwy są poprawne; wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę. 6. Resuscytację kontynuuj do czasu, gdy: przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania; ranny zacznie prawidłowo oddychać. Pozycja bezpieczna

449 253 Istnieje kilka wariantów pozycji bezpiecznej, każdy z nich ma swoje zalety. Żadna z pozycji nie jest idealna dla wszystkich rannych. Pozycja powinna być jednak stabilna, jak najbliższa ułożeniu na boku z odgięciem głowy i brakiem ucisku na klatkę piersiową by nie utrudniać oddechu. Sposób ułożenia rannego w pozycji bezpiecznej. Rys.7.13.Kończynę górną rannego bliższą tobie ułóż w zgięciu 90 w stawie łokciowym, po zgięciu łokcia dłoń powinna być skierowana ku górze. Rys Przełóż dalsze ramię ratowanego w poprzek jego klatki piersiowej, a grzbiet jego ręki przytrzymaj przy jego policzku. Rys Drugą ręką uchwyć dalszą kończynę dolną ratowanego tuż ponad kolanem i pociągnij ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża. Rys.7.16.Pozycja bezpieczna (boczno ustalona).