Udary mózgu: unaczynienie mózgu, rodzaje i podział udarów, czynniki ryzyka, objawy kliniczne.

Transkrypt

1 Zakład Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii - Treści programowe Rehabilitacja w neurologii (Kierunek: Fizjoterapia studia - dzienne i wieczorowe). Plan i organizacja zajęć: Zajęcia obejmują 36 godzin wykładów i 92 godz. ćwiczeń klinicznych realizowanych w semestrze letnim dla III roku studiów oraz w semestrze zimowym dla IV roku studiów. Nauczanie zakończone jest zaliczeniem ćwiczeń w grupach klinicznych w układzie dwóch semestrów i egzaminem pisemnym w semestrze zimowym. Na ćwiczeniach klinicznych obowiązuje zmienne obuwie, czysty fartuch lub dwuczęściowy komplet szpitalny. Wykłady: Semestr letni: Badanie neurologiczne - film. Patofizjologia centralnego układu nerwowego cz. 1: droga korowo - rdzeniowa/ przebieg, objawy uszkodzenia/; układ jąder podkorowych / budowa, objawy uszkodzenia /; móżdżek / struktury móżdżku, objawy uszkodzenia/ ; obwodowy neuron ruchowy /umiejscowienie, objawy uszkodzenia/. Patofizjologia centralnego układu nerwowego cz.2.: drogi czucia / przebieg, objawy uszkodzenia/. Patofizjologia obwodowego układu nerwowego: korzenie, sploty, nerwy obwodowe /objawy uszkodzenia/. Objawy uszkodzenia układu nerwowego na różnych poziomach. Mechanizmy i leczenie spastyczności. Udary mózgu: unaczynienie mózgu, rodzaje i podział udarów, czynniki ryzyka, objawy kliniczne. Udary mózgu c.d.: rehabilitacja chorych po udarach mózgu. Problemy rehabilitacji pacjentów poudarowych. Zastosowanie metody Margaret Johnstone u chorych po udarach mózgu. Zastosowanie metody NDT u chorych po udarach mózgu. Choroby centralnego układu nerwowego: stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona stwardnienie boczne zanikowe, zwyrodnienie sznurowe rdzenia, jamistość rdzenia /przyczyny, objawy kliniczne, rehabilitacja/. Guzy mózgu i rdzenia kręgowego / rodzaje guzów, umiejscowienie, objawy kliniczne rehabilitacja/. Stany zapalne mózgu i rdzenia kręgowego / przyczyny, objawy kliniczne, rehabilitacja/ Urazy mózgu: wstrząśnienie mózgu, krwiak nadtwardówkowy i podtwardówkowy stłuczenie mózgu / patogeneza, objawy kliniczne, rehabilitacja/ Urazy rdzenia kręgowego / patogeneza, objawy kliniczne, rehabilitacja/ Choroby obwodowego układu nerwowego: zespół Guillain - Barre`, polineuropatie mononeuropatie /przyczyny, objawy kliniczne, rehabilitacja/. c.d. chorób obwodowego układu nerwowego: kolagenozy, dystrofie mięśniowe miastenia, miotonia /przyczyny, objawy kliniczne, rehablitacja/ Semestr zimowy: Zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego:

2 - zmiany zwyrodnieniowe, - dyskopatia, - niestabilność, - rwa ramienna / przyczyny, objawy kliniczne, rehabilitacja/. Zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowego: - zmiany zwyrodnieniowe - dyskopatia - wąski kanał kręgowy - rwa kulszowa i udowa - osteoporoza / przyczyny, objawy kliniczne, rehabilitacja/ Inne choroby układu nerwowego / choroba Jacoba Creutzfelda, Alzheimera, AIDS,,, kuru"./ Rehabilitacja kompleksowa w chorobach neurologicznych. Metoda PNF w rehabilitacji neurologicznej. Ćwiczenia: Do przystąpienia do ćwiczeń jest wymagana wiedza z zakresu: Powtórzenie wiadomości z zakresu anatomii, fizjologii i patofizjologii układu nerwowego. Przygotowanie teoretyczne z zakresu poszczególnych jednostek chorobowych, które będą omawiane na ćwiczeniach (według ustalonego programu ćwiczeń). Umiejętność wykorzystania wiedzy z zakresu kinezyterapii w praktyce. Podstawa zaliczenia ćwiczeń poszczególnych semestrów: Obecność na wszystkich zajęciach; zaliczenie wszystkich jednostek ćwiczeniowych; zaliczenie kolokwium i zaliczenie kolokwium końcowego. Semestr letni Ćwiczenia kliniczne nr 1-4 godziny. Badanie neurologiczne. Elementy badania neurologicznego: wywiad, badanie zakresu ruchów w stawach, badanie siły mm, ocena napięcia mm, badanie czucia, badanie zborności ruchów, badanie odruchów fizjologicznych i patologicznych / Babińskiego, Rossolimo, Oppenheima/, próba Romberga, ocena chodu i rodzaje chodów patologicznych w neurologii,objawy rozciągowe / objaw Laseque'a, objaw Mackiewicza, objaw Fajersztajna- Krzemickiego, objaw Bikelesa/, objawy oponowe /sztywność karku, Brudzińskiego, Kerniga/. Ćwiczenia kliniczne nr 2-4 godziny. Udar mózgu: czynniki ryzyka, etiopatogeneza, podział udarów, rodzaje udarów, przebieg, objawy kliniczne udaru. Tętniak, naczyniak, krwotok podpajęczynówkowy. mówienie przypadków klinicznych

3 Ćwiczenia kliniczne nr 3-4 godziny. Patofizjologia krążenia mózgowego. Regulacja przepływu krwi przez mózg, budowa anatomiczna koła tętniczego mózgu, krążenie oboczne, zespoły tętnic mózgowych. Reprezentacja ruchowa w korze mózgu. Wpływ lokalizacji ogniska uszkodzenia na zakres porażeń. Ćwiczenia kliniczne nr 4-4 godziny. Rehabilitacja po udarze mózgu l metoda tradycyjna /, omówienie etapów rehabilitacji /różne etapy pionizacji w zależności od rodzaju udaru /, rokowanie, zaopatrzenie ortopedyczne, funkcjonalna elektrostymulacja, czynniki obniżające wzmożone napięcie mięśniowe. Ćwiczenia kliniczne nr 5-4 godziny. Inne metody rehabilitacji po udarze mózgu. Ćwiczenia kliniczne nr 6-4 godziny. Guzy mózgu / nowotwory mózgu /, objawy kliniczne, rehabilitacja. Wgłobienia, wklinowacenia. Zaburzenia wyższych czynności psychicznych. Ćwiczenia kliniczne nr 7-4 godziny. Urazy mózgu. Wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, obrzęk pourazowy, zranienie mózgu, objawy kliniczne. Cerebrastenia pourazowa, encefalopatia pourazowa. Krwiak nadtwardówkowy, krwiak podtwardówkowy: objawy kliniczne. Rehabilitacja po urazach mózgu. Twór siatkowaty: budowa, funkcje, obiawy uszkodzenia, sztywność odmóżdżeniowa, sztywność z odkorowania. Ćwiczenia kliniczne nr 8-4 godziny. Choroba Parkinsona. Zespół parkinsonowski. Etiologia, objawy kliniczne /wczesne i późne/, metody leczenia, program usprawniania. Ćwiczenia kliniczne nr 9-4 godziny. Móżdżek: budowa anatomiczna, funkcje móżdżku i połączenia z innymi strukturami CUN. Przyczyny uszkodzenia móżdżku, objawy kliniczne uszkodzenia, metody usprawniania /ćwiczenia Frenkela/. Zaburzenia czucia głębokiego / drogi czucia głębokiego / - objawy kliniczne. Porównanie ataksji móżdżkowej i ataksji tylnosznurowej. Ćwiczenia kliniczne nr 10-4 godziny. Choroby i uszkodzenia rdzenia kręgowego. Zespoły uszkodzeń rdzenia. Charakter i rozległość porażeń w zależności od poziomu uszkodzenia rdzenia. Urazy rdzenia kręgowego.

4 Guzy kanału kręgowego. Patologia uszkodzeń rdzenia. Praca z pacjentem. Ćwiczenia kliniczne nr 11-4 godziny. Choroby uszkadzające rdzeń poprzecznie: jamistość rdzenia, mielopatia szyjna, rozmiękanie rdzenia, poprzeczne zapalenie rdzenia. Rehabilitacja po poprzecznym uszkodzeniu rdzenia. Usprawnianie pęcherza. Spastyczność podstawowa i reaktywna. Profilaktyka odleżyn. Ćwiczenia kliniczne nr 12-4 godziny. Choroby rdzenia układowe i wybiórcze: Choroba neuronu ruchowego (MND): stwardnienie boczne zanikowe, rdzeniowy zanik mięśni, wiąd rdzenia, zwyrodnienie sznurowe. Ćwiczenia kliniczne nr 13-4 godziny. Inne choroby układy nerwowego: wiąd rdzenia, porażenie okresowe, łagodne położeniowe zawroty głowy, choroba Wilsona, etiologia, objawy kliniczne, rehabilitacja. Zaliczenie semestru. SemestrSemestr zimowy: Ćwiczenia kliniczne nr 1,2-8 godzin. Stwardnienie rozsiane: etiopatogeneza, objawy, zespoły, rokowanie i leczenie. Rehabilitacja w SM. Ćwiczenia kliniczne nr 3-4 godziny. Polineuropatie, zespół Guillain - Barre. Zdolność do regeneracji włókien obwodowych. Rehabilitacja w uszkodzeniach włókien obwodowych. Ćwiczenia kliniczne nr 4-4 godziny. Uszkodzenie nerwu twarzowego, rehabilitacja. Ćwiczenia kliniczne nr 5-4 godziny. Anatomia splotu ramiennego i włókien nerwowych doprowadzających pobudzenia nerwowe do kończyn górnych. Ich uszkodzenia i rehabilitacja. Ćwiczenia kliniczne nr 6-4 godziny. Anatomia splotów (lędźwiowy, krzyżowy) i włókien nerwowych doprowadzających pobudzenia nerwowe do kończyn dolnych. Ich uszkodzenia i rehabilitacja.

5 Ćwiczenia kliniczne nr 7,8-8 godzin. Rwa kulszowa, rwa udowa, rwa barkowa. Metody rehabilitacyjne. Ćwiczenia kliniczne nr 9-4 godziny. Choroby mięśni: miastenia, dystrofie mm, miopatie, objawy i rehabilitacja. Ćwiczenia kliniczne nr 10-4 godziny. Zaliczenie semestru. Literatura podstawowa 1. Fries W., Liebenstund I. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona Elipsa Jaim 2. Fuller G. Badanie neurologiczne to proste PZWL 3. Grochmal S., Zielińska - Charszewska S. Rehabilitacja w chorobach układu nerwowego PZWL 4. Jakimowicz W. Zarys neurologii klinicznej PZWL 5. Laidler P. Rehabilitacja po udarze mózgu 2000 PZWL 6. Mumenthaler M., Mattle H. Neurologia URBAN & PARTNER 7. Prusiński A. Neurologia praktyczna1998. PZWL 8. Tasiemski T Usprawnianie po urazach rdzenia kręgowego 2001 Tasiemski 9. WHO Rehabilitacja po udarze mózgu Elipsa Jaim Zalecana Literatura uzupełniająca: 1. Drozdowski W. (red.): Postępy w diagnostyce i leczeniu chorób mięśni Medycyna Praktyczna 2. Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii PZWL 3. Dziak A. Bóle krzyża1996. KUBA 4. Dziak A. Bóle szyi, głowy i barków 2001 Medicina Sportiva 5. Friedmam A.(red.) Choroba Parkinsona alfa - MEDICA PRESS 6. Kiwerski J.(red.) Schorzenia i urazy kręgosłupa PZWL 7. Kiwerski J. (red.) Rehabilitacja medyczna PZWL 8. Kolster B., Ebelt-Paprotny G. Poradnik fizjoterapeuty, badanie, techniki, leczenie rehabilitacyjne Ossolineum 9. Kwolek A. Rehabilitacja medyczna Tom 1, URBAN & PARTNER 10. Mazur R. Podstawy kliniczne neurologii 1998 PZWL 11. Milanowska K. (red.) Rehabilitacja medyczna PZWL 12. Lewis P. Rowland, (red. wyd. pol.), Hubert Kwieciński, Anna M. Kamińska Neurologia Merritta URBAN & PARTNER 13. Mumenthaler M., Schliack H. (red.) Uszkodzenia nerwów obwodowych: rozpoznanie i leczenie PZWL Schirmer M. Neurochirurgia Urban&Partner 15. Warlow Ch. Neurologia PZWL

6 Rehabilitacja w psychiatrii (Kierunek: Fizjoterapia studia dzienne i wieczorowe) Plan i organizacja zajęć: Zajęcia obejmują 26 godzin wykładów, 16 godz. Zajęć seminaryjnych i 10 godz. ćwiczeń klinicznych. Nauczanie zakończone jest zaliczeniem teoretycznym (pisemnym) i egzaminem ustnym. Podstawą zaliczenia przedmiotu "Rehabilitacja w psychiatrii" jest: obecność na zajęciach seminaryjnych i klinicznych zaliczenie pisemnego kolokwium przewidzianego po zajęciach seminaryjnych w tygodniu zaliczeń Wymagany ubiór: na zajęciach klinicznych wymagana jest zmiana obuwia. Cele nauczania: Wypracowanie terapeutycznego i humanitarnego stosunku do pacjenta chorego psychicznie Przełamywanie barier i stereotypów związanych z człowiekiem psychicznie chorym i systemem opieki psychiatrycznej. Umożliwienie studentom kontaktu z pacjentem psychiatrycznym, uwrażliwienie na ich problemy i potrzeby. Zapoznanie z organizacją i zasadami i funkcjonowania placówek opieki psychiatrycznej i wskazanie ich roli w procesie rehabilitacji psychiatrycznej. Prezentacja metod rehabilitacji psychiatrycznej i wskazanie miejsca fizjoterapeuty w rehabilitacji psychiatrycznej. Zagadnienia, których znajomość jest wymagana przed przystąpieniem do zajęć: 1. Podstawowe procesy psychiczne (spostrzeganie, myślenie, emocje, świadomość, pamięć). 2. Stres i metody jego redukcji. Umiejętności fizjoterapeutyczne wymagane przed przystąpieniem do zajęć: Umiejętność nawiązania kontaktu z pacjentem, prowadzenia obserwacji i wywiadu. Biegłość w prowadzeniu ćwiczeń fizjoterapeutycznych i umiejętność ich doboru pod kątem potrzeb pacjenta. Wykłady (prof. dr hab. Zdzisław Ryn, dr Ewa Matłosz-Mamak) Wprowadzenie do psychiatrii. Pojęcie normy i patologii. Relacja lekarz - pacjent. Pozytywne i negatywne strony choroby psychicznej. Chory psychicznie w społeczeństwie. Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej. Rehabilitant wobec chorego psychicznie. Psychopatologia ogólna. Objawy zaburzeń psychicznych. Psychopatologia życia codziennego. Zaburzenia spostrzegania, myślenia, pamięci, świadomości, popędowe. Psychopatologia szczegółowa: syndrom, diagnoza nozologiczna. Klasyfikacje chorób psychicznych: DSM, ICD. Schizofrenia: obraz kliniczny, psychopatologia, leczenie, rehabilitacja. Choroba afektywna.

7 Zaburzenia osobowości. Zespoły psychoorganiczne. Uzależnienia Leczenie chorób psychicznych: metody psychologiczne i społeczne. Podstawy psychoterapii. Błędy w psychoterapii. Leczenie chorób psychicznych: metody biologiczne. Rehabilitacja w psychiatrii: swoistość chorób psychicznych, cele i zasady rehabilitacji psychiatrycznej. Rola rehabilitanta w zespole terapeutycznym. Metody rehabilitacji psychiatrycznej: praca, terapia zajęciowa, arteterapia, muzykoterapia, rehabilitacja ruchowa, choreoterapia, biblioterapia, obozy rehabilitacyjne i inne. Elementy etyki w rehabilitacji psychiatrycznej. Zagadnienia prawne ochrony zdrowia psychicznego. Zajęcia seminaryjne (16 godzin) Zajęcia seminaryjne nr 1. Prowadząca dr Ewa Matłosz - Mamak Wypracowanie terapeutycznego i humanitarnego stosunku do chorego psychicznie. Umiejętność nawiązania werbalnego, pozawerbalnego i emocjonalnego kontaktu z pacjentem. Specyfika relacji pacjent - rehabilitant. Norma i patologia. Zajęcia seminaryjne nr 2. Prowadząca dr Ewa Matłosz - Mamak Psychika i procesy psychiczne. Objawy i zespoły objawowe chorób psychicznych: psychozy. Psychopatologia nerwic. Nerwice, umiejętność redukowania stresu i reakcji lękowych. Zajęcia seminaryjne nr 3. Prowadząca mgr Urszula Pustułka - Piwnik. Pojęcie niepełnosprawności psychicznej. Wskazanie możliwości i zakresu oddziaływań rehabilitacyjnych w poszczególnych jednostkach chorobowych. Ukazanie miejsca i roli fizjoterapeuty w zespole terapeutycznym. Zastosowanie kinezyterapii, fizykoterapii i masażu w rehabilitacji osób psychicznie chorych. Zajęcia seminaryjne nr 4: Zaliczenie przedmiotu. Ćwiczenia kliniczne (10 godzin) Ćwiczenia kliniczne nr 1. Prowadzący prof. dr hab. Zdzisław Ryn Miejsce prowadzenia zajęć: Klinika Psychiatrii CMUJ, ul. Kopernika 21, biblioteka. Umiejętność nawiązania kontaktu z chorym psychotycznym. Podkreślenie roli wczesnej rehabilitacji w zapobieganiu odległym następstwom chorób psychicznych( defekt psychotyczny, zaburzenia zachowania, postawy antyspołeczne). Podstawowe metody leczenia psychiatrycznego. Spotkanie z pacjentem. Ćwiczenia kliniczne nr 2. Prowadzący dr Hubert Kaszyński. Miejsce prowadzenia zajęć: Warsztaty Terapii Zajęciowej Kliniki Psychiatrii CMUJ, ul. Miodowa 9. Zajęcia wprowadzają w problematykę: 1) biopsychospołecznego modelu choroby psychicznej; 2) współczesnych podejść teoretycznych i aplikacyjnych w rehabilitacji psychicznej; 3) podstaw prawnych funkcjonowania placówek rehabilitacji psychiatrycznej oraz 4) roli i znaczenia organizacji pozarządowych w

8 kształtowaniu polityki społecznej w zakresie ochrony zdrowia psychicznego. Zapoznanie ze sposobami rehabilitacji psychiatrycznej poprzez pracę, zajęcia kreatywne, muzykoterapię itp. Spotkanie z pacjentem. Ćwiczenia kliniczne nr 3. Prowadzący mgr Wojciech Żarów. Miejsce prowadzenia zajęć: Szpital im. Babińskiego, ul. Kobierzyńska, Oddział Rehabilitacji. Zapoznanie z organizacją oddziału rehabilitacji psychiatrycznej oraz poznanie specyfiki pracy fizjoterapeuty. Spotkanie z pacjentem. Ćwiczenia kliniczne nr 4. Miejsce prowadzenia zajęć: Oddział Psychiatrii i Psychosomatyki Szpitala im. L. Rydygiera, os. Złota Jesień, III piętro (Należy dzwonić). Zapoznanie z organizacją pracy oddziału psychiatrycznego w szpitalu ogólnym. Zagadnienia interwencji kryzysowej. Spotkanie z pacjentem. Literatura obowiązkowa: 1. Jarosz M. (red.): "Podstawy psychiatrii", PZWL, Warszawa, Bilikiewicz A., Strzyżewski W. (red): Psychiatria, PZWL, Warszawa, Weiss M., Zembaty A. (red): "Fizjoterapia" (Stańczak T., Pakuła Z.: "Rehabilitacja psychiatryczna") 4. Sheperd G.: "Rehabilitacja w psychiatrii", Towarzystwo Amici di Tworki, Pruszków, Ekdawi M.Y., Conning A.M.: "Rehabilitacja psychiatryczna", PZWL, Warszawa, Meder J. (red.): "Rehabilitacja przewlekle chorych psychicznie" 7. Rehabilitacja Medyczna (kwartalnik), 1999, tom 3, nr 3. Literatura zalecana: 1. Scully J.H.: "Psychiatria", Urban&Partner Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Haslam M.: "Psychiatria", Wydawnictwo ZYSK I S-KA, Poznań, Kępiński A.: "Poznanie chorego"' "Schizofrenia"' "Psychopatologia nerwic"' "Melancholia" i inne. 3. Hebanowski M., Kliszcz J., Trzeciak B.: "Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem", PZWL, Warszawa, Georg S., Everly Jr., Rosenfeld R.: "Stres-przyczyny, terapia i autoterapia". 5. Grochmal S. (red.): "Ćwiczenia relaksująco-koncentrujące" Rehabilitacja w psychiatrii (Kierunek: Fizjoterapia studia zaoczne pięcioletnie) Plan i organizacja zajęć: Zajęcia obejmują 16 godzin wykładów, 12 godz. zajęć seminaryjnych i 4 godz. ćwiczeń klinicznych. Nauczanie zakończone jest zaliczeniem teoretycznym (pisemnym) i egzaminem ustnym. Podstawą zaliczenia przedmiotu jest: obecność na zajęciach seminaryjnych i klinicznych zaliczenie pisemnego kolokwium przewidzianego po zajęciach seminaryjnych w tygodniu zaliczeń Wymagany ubiór: na zajęciach klinicznych wymagana jest zmiana obuwia. Cele nauczania:

9 1. Wypracowanie terapeutycznego i humanitarnego stosunku do pacjenta chorego psychicznie 2. Przełamywanie barier i stereotypów związanych z człowiekiem psychicznie chorym i systemem opieki psychiatrycznej. 3. Umożliwienie studentom kontaktu z pacjentem psychiatrycznym, uwrażliwienie na ich problemy i potrzeby. 4. Zapoznanie z organizacją i zasadami i funkcjonowania placówek opieki psychiatrycznej i wskazanie ich roli w procesie rehabilitacji psychiatrycznej. 5. Prezentacja metod rehabilitacji psychiatrycznej i wskazanie miejsca fizjoterapeuty w rehabilitacji psychiatrycznej. Zagadnienia, których znajomość jest wymagana przed przystąpieniem do zajęć: Podstawowe procesy psychiczne (spostrzeganie, myślenie, emocje, świadomość, pamięć). Stres i metody jego redukcji. Umiejętności fizjoterapeutyczne wymagane przed przystąpieniem do zajęć: Umiejętność nawiązania kontaktu z pacjentem, prowadzenia obserwacji i wywiadu. Biegłość w prowadzeniu ćwiczeń fizjoterapeutycznych i umiejętność ich doboru pod kątem potrzeb pacjenta. Wykłady (prof. dr hab. Zdzisław Ryn) Terminy według harmonogramu. Wprowadzenie do psychiatrii. Pojęcie normy i patologii. Relacja lekarz - pacjent. Chory psychicznie w społeczeństwie. Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej. Rehabilitant wobec chorego psychicznie. Psychopatologia ogólna. Objawy zaburzeń psychicznych. Psychopatologia życia codziennego. Zaburzenia spostrzegania, myślenia, pamięci, świadomości, popędowe. Schizofrenia: obraz kliniczny, psychopatologia, leczenie, rehabilitacja. Choroba afektywna. Zaburzenia osobowości. Zespoły psychoorganiczne. Leczenie chorób psychicznych: metody psychologiczne i społeczne. Podstawy psychoterapii. Błędy w psychoterapii. Leczenie chorób psychicznych: metody biologiczne. Rehabilitacja w psychiatrii: swoistość chorób psychicznych, cele i zasady rehabilitacji psychiatrycznej. Rola rehabilitanta w zespole terapeutycznym. Elementy etyki w rehabilitacji psychiatrycznej. Zagadnienia prawne ochrony zdrowia psychicznego. Zajęcia seminaryjne (12 godzin) Terminy wg harmonogramu zajęć klinicznych. Miejsce prowadzenia zajęć: AWF, paw. III, sala seminaryjna nr 303 Zajęcia seminaryjne nr 1. (4 godziny) Prowadząca dr Ewa Matłosz - Mamak Wypracowanie terapeutycznego i humanitarnego stosunku do chorego psychicznie. Umiejętność nawiązania werbalnego, pozawerbalnego i emocjonalnego kontaktu z pacjentem. Specyfika relacji pacjent - rehabilitant. Norma i patologia. Zajęcia seminaryjne nr 2. (4 godziny) Prowadząca dr Ewa Matłosz - Mamak Psychika i procesy psychiczne. Objawy i zespoły objawowe chorób psychicznych: psychozy.

10 Psychopatologia nerwic. Nerwice, umiejętność redukowania stresu i reakcji lękowych. Zajęcia seminaryjne nr 3. (4 godziny) Prowadząca mgr Urszula Pustułka - Piwnik. Pojęcie niepełnosprawności psychicznej. Wskazanie możliwości i zakresu oddziaływań rehabilitacyjnych w poszczególnych jednostkach chorobowych. Ukazanie miejsca i roli fizjoterapeuty w zespole terapeutycznym. Zastosowanie kinezyterapii, fizykoterapii i masażu w rehabilitacji osób psychicznie chorych. Ćwiczenia kliniczne (4 godziny) Terminy wg harmonogramu zajęć klinicznych. Ćwiczenia kliniczne nr 1. Prowadzący prof. dr hab. Zdzisław Ryn Miejsce prowadzenia zajęć: Klinika Psychiatrii CMUJ, ul. Kopernika 21, biblioteka. Umiejętność nawiązania kontaktu z chorym psychotycznym. Podkreślenie roli wczesnej rehabilitacji w zapobieganiu odległym następstwom chorób psychicznych (defekt psychotyczny, zaburzenia zachowania, postawy antyspołeczne). Podstawowe metody leczenia psychiatrycznego. Spotkanie z pacjentem. Literatura obowiązkowa: 1. Jarosz M. (red.): "Podstawy psychiatrii", PZWL, Warszawa, Bilikiewicz A., Strzyżewski W. (red): Psychiatria, PZWL, Warszawa, Scully J.H.: "Psychiatria", Urban&Partner Wydawnictwo Medyczne, Wrocław Haslam M.: "Psychiatria", Wydawnictwo ZYSK I S-KA, Poznań, Weiss M., Zembaty A. (red): "Fizjoterapia" (Stańczak T., Pakuła Z.: "Rehabilitacja psychiatryczna") 6. Sheperd G.: "Rehabilitacja w psychiatrii", Towarzystwo Amici di Tworki, Pruszków, Ekdawi M.Y., Conning A.M.: "Rehabilitacja psychiatryczna", PZWL, Warszawa, Rehabilitacja Medyczna (kwartalnik), 1999, tom 3, nr 3. Literatura uzupełniająca (zalecana): 1. Kępiński A.: "Poznanie chorego"' "Schizofrenia"' "Psychopatologia nerwic"' "Melancholia" i inne. 2. Hebanowski M., Kliszcz J., Trzeciak B.: "Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem", PZWL, Warszawa, Georg S., Everly Jr., Rosenfeld R.: "Stres-przyczyny, terapia i autoterapia". 4. Grochmal S. (red.): "Ćwiczenia relaksująco-koncentrujące" 5. Schenk Ch.: "Relaksacja. Sposób na stres" 6. Francois J. Paul-Cavallier: "Wizualizacja", Dom Wydawniczy REBIS, Poznań, DIAGNOSTYKA FUNKCJONALNA I PROGRAMOWANIE FIZJOTERAPII W NEUROLOGII Kierunek Fizjoterapia, studia niestacjonarne (zaoczne), rok II, semestr 3-ci Stopień II 1. CELE NAUCZANIA 1. Opanowanie teoretyczne i praktyczne diagnostyki funkcjonalnej i oceny pacjenta z chorobą centralnego układu nerwowego i obwodowego układu nerwowego.

11 2. Opanowanie umiejętności oceny efektów stosowanej rehabilitacji, weryfikacji i modyfikacji programu terapii. 3. Opanowanie praktyczne programowania i prowadzenia rehabilitacji pacjentów z chorobami układu nerwowego. 2. ZAGADNIENIA, KTÓRYCH ZNAJOMOŚĆ JEST WYMAGANA PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ 1. Anatomia i fizjologia centralnego i obwodowego układu nerwowego. 2. Patofizjologia układu nerwowego. 3. Przygotowanie teoretyczne i praktyczne z zakresu przedmiotów: Podstawy fizjoterapii klinicznej w neurologii oraz Fizjoterapia kliniczna w neurologii realizowanych na III roku studiów pierwszego stopnia (według ustalonych treści programowych) 4. Przygotowanie teoretyczne z zakresu poszczególnych jednostek chorobowych, które będą omawiane na ćwiczeniach (według ustalonego programu ćwiczeń). 4. UMIEJĘTNOŚCI FIZJOTERAPEUTYCZNE WYMAGANE PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ Umiejętność wykorzystania wiedzy z zakresu kinezyterapii w praktyce. Umiejętność prowadzenia rehabilitacji pacjentów z chorobami układu nerwowego z zakresu przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w neurologii realizowanego na III roku studiów pierwszego stopnia (według ustalonych treści programowych) Umiejętność nawiązywania kontaktu z chorym, zbierania i pozyskiwania informacji od pacjenta. Umiejętność oceny reakcji chorego na obciążenie wysiłkiem fizycznym. 4. LITERATURA OBOWIĄZKOWA 1. Fries W., Liebenstund I. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona. Elipsa Jaim, Kraków Fuller G. Badanie neurologiczne to proste. PZWL, Warszawa Grochmal S., Zielińska- Charszewska S. Rehabilitacja w chorobach układu nerwowego. PZWL, Warszawa Jakimowicz W. Neurologia kliniczna w zarysie. PZWL, Warszawa Leidler P. Rehabilitacja po udarze mózgu. PZWL, Warszawa Mumenthaler M., Mattle H. Neurologia. Urban&Partner, Wrocław Prusiński A. Neurologia praktyczna. PZWL, Warszawa WHO Rehabilitacja po udarze mózgu. Elipsa Jaim, Kraków LITERATURA ZALECANA 1. Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii. PZWL, Warszawa Dziak A. Bóle krzyża. KUBA, Dziak A. Bóle szyi, głowy i barków. Medicina Sportiva, Kraków Friedman A.(red.) Choroba Parkinsona - mechanizmy, rozpoznawanie, leczenie. Wyd. Czelej, Warszawa Kiwerski J.(red.) Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL, Warszawa Kiwerski J. (red.) Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa Kolster B., Ebelt-Paprotny G. Poradnik fizjoterapeuty, badanie, techniki, leczenie rehabilitacyjne. Ossolineum, Warszawa Kwolek A. Rehabilitacja medyczna Tom 1, 2. Urban&Partner, Wrocław Mazur R., Kozubski W., Prusiński A. Podstawy kliniczne neurologii. PZWL, Warszawa Milanowska K. (red.) Rehabilitacja medyczna. PZWL, Warszawa 1999.

12 11. Lewis P. Rowland, (red. wyd. pol.), Kwieciński H., Kamińska A.M. Neurologia Merritta. Urban&Partner, Wrocław Mumenthaler M., Schliack H. (red.) Uszkodzenia nerwów obwodowych: rozpoznanie i leczenie. PZWL, Warszawa Schirmer M. Neurochirurgia. Urban&Partner, Wrocław Tasiemski T Usprawnianie po urazach rdzenia kręgowego. Wyd. Tasiemski, Warlow Ch. Neurologia. PZWL, Warszawa PLAN I ORGANIZACJA ZAJĘĆ Zajęcia obejmują 9 godzin wykładów i 18 godz. ćwiczeń klinicznych realizowanych w semestrze zimowym (sem 3) dla II roku studiów, II-go stopnia. Nauczanie zakończone jest zaliczeniem i teoretycznym egzaminem pisemnym. WYKŁADY Ilość godzin: 9 Miejsce prowadzenia wykładów: AWF, al. Jana Pawła II Rehabilitacja kompleksowa w neurologii. Metody kinezyterapii / tradycyjna, NDT-Bobath, PNF, McKenzie /.Metody fizykoterapii / ciepłolecznictwo, elektroterapia, magnetoterapia, laseroterapia, krioterapia, hydroterapia, balneoterapia /Układanie zabiegów leczniczych / wybór zabiegów, ilość zabiegów, kolejność zastosowania. Planowanie rehabilitacji. Podział rehabilitacji na wczesną i późną. Cele i etapy rehabilitacji w poszczególnych okresach. Rehabilitacja indywidualna i zbiorowa. Rokowanie. Wykorzystanie procesów kompensacji i adaptacji w planowaniu rehabilitacji. Wpływ różnych czynników i chorób towarzyszących na przebieg rehabilitacji. Czynniki decydujące o zmianie programu rehabilitacji. Czynniki decydujące o przerwaniu procesu rehabilitacyjnego. Ocena wyników rehabilitacji:/ skale- skandynawska, Barthel, Rivermead, Ashwortha / Najczęstsze błędy popełniane przy planowaniu i prowadzeniu rehabilitacji. /3 godziny/ 2. Rehabilitacja kompleksowa w chorobach centralnego układu nerwowego: udary mózgu, choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, jamistość rdzenia, zwyrodnienie sznurowe rdzenia, stwardnienie boczne zanikowe, guzy mózgu, guzy rdzenia kręgowego. Przykłady przypadków. Rehabilitacja kompleksowa w chorobach obwodowego układu nerwowego: zespól Guillain Barre`, polineuropatie, mononeuropatie, kolagenozy, dystrofie mięśniowe. Przykłady przypadków. /3godziny/ 3. Rehabilitacja kompleksowa w dyskopatii i niestabilności kręgosłupa szyjnego oraz w dyskopatii kręgosłupa lędźwiowego / rwa ramienna, udowa, kulszowa/. Przykłady przypadków./ 3 godziny/ ĆWICZENIA Ilość godzin: 18 Ćwiczenia kliniczne nr 1 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Objawy kliniczne uszkodzenia układu nerwowego na różnym poziomie. Umiejętność zebrania wywiadu i orientacyjnego zbadania stanu ruchowego pacjenta. Elementy badania neurologicznego. Problematyka ćwiczeń: Badanie i diagnostyka funkcjonalna pacjenta neurologicznego. Ocena funkcjonalna chorego neurologicznie. Objawy ubytkowe (ujemne) i dodatnie. Interpretacja objawów neurologicznych. Klinimetria w wybranych schorzeniach neurologicznych. Praca z pacjentem.

13 Nabyte umiejętności: Umiejętność diagnostyki i oceny stanu funkcjonalnego pacjenta. Umiejętność programowania rehabilitacji w zależności od stanu funkcjonalnego chorego; okresu choroby (ostry, przewlekły) i stadium choroby (początkowe, zaawansowane) oraz stopnia uszkodzenia układu nerwowego. Ćwiczenia kliniczne nr 2 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Udar mózgu: czynniki ryzyka, etiopatogeneza, podziały udarów, rodzaje udaru, przebieg, objawy kliniczne udaru. Tętniak, naczyniak, krwotok podpajęczynówkowy. Patofizjologia krążenia mózgowego. Regulacja przepływu krwi przez mózg, budowa anatomiczna koła tętniczego mózgu, krążenie oboczne, zespoły tętnic mózgowych. Reprezentacja ruchowa w korze mózgu. Wpływ lokalizacji ogniska uszkodzenia na zakres porażeń. Rehabilitacja po udarze mózgu metodą tradycyjną. Problematyka ćwiczeń Rehabilitacja po udarze mózgu: metodą M. Johnstone, NDT, Ograniczania i wymuszania ruchu (CIT) według Tauba. Postępowanie indywidualne i eklektyczne. Rokowanie po udarze mózgu. Zjawisko plastyczności mózgu, kompensacji i adaptacji w rehabilitacji chorych po udarze mózgu. Wybór technik rehabilitacji w zależności od napięcia mięśni. Czynniki decydujące o wyborze postępowania rehabilitacyjnego. Funkcja manualna i lokomocyjna po ogniskowym uszkodzeniu mózgu. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji po udarze mózgu. Ćwiczenia kliniczne nr 3 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Twór siatkowaty: budowa, funkcje. Urazy mózgu. Wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, obrzęk pourazowy, zranienie mózgu, objawy kliniczne. Krwiak nadtwardówkowy, krwiak podtwardówkowy: objawy kliniczne. Guzy mózgu, nowotwory mózgu. Problematyka ćwiczeń: Rehabilitacja po urazach mózgu. Etapy rehabilitacji. Usprawnianie chorego nieprzytomnego. Ocena stopnia świadomości. Skala śpiączki Glasgow. Rokowanie w urazach czaszkowomózgowych. Cerebrastenia pourazowa, encefalopatia pourazowa. Sztywność odmóżdżeniowa, sztywność z odkorowania. Rehabilitacja w przebiegu guza mózgu. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji po urazie mózgu. Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji po usunięciu guza mózgu. Ćwiczenia kliniczne nr 4 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Choroba Parkinsona i zespół parkinsonowski. Etiologia, objawy kliniczne /wczesne i późne/ Problematyka ćwiczeń: Choroba Parkinsona i zespół parkinsonowski. Rehabilitacja chorych w zależności od stadium choroby według skali Hoehn i Yahr i stanu funkcjonalnego. Terapia grupowa i indywidualna. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji chorego na chorobę Parkinsona. Ćwiczenia kliniczne nr 5 Ilość godzin: 2

14 Wymagana znajomość zagadnień: Móżdżek: budowa anatomiczna, funkcje móżdżku i połączenia z innymi strukturami CUN. Drogi czucia głębokiego. Przyczyny uszkodzenia móżdżku, objawy kliniczne uszkodzenia, metody usprawniania /ćwiczenia Frenkela/. Zaburzenia czucia głębokiego: przyczyny, objawy kliniczne Problematyka ćwiczeń: Metody rehabilitacji ataksji móżdżkowej i ataksji tylnosznurowej. Rehabilitacja w zaburzeniach równowagi. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji chorego z ataksją móżdżkową, tylnosznurową i zaburzeniami równowagi. Ćwiczenia kliniczne nr 6 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Choroby i uszkodzenia rdzenia kręgowego. Zespoły uszkodzeń rdzenia. Charakter i rozległość porażeń w zależności od poziomu uszkodzenia rdzenia. Urazy rdzenia kręgowego. Guzy kanału kręgowego. Choroby uszkadzające rdzeń poprzecznie: jamistość rdzenia, mielopatia szyjna, rozmiękanie rdzenia, poprzeczne zapalenie rdzenia. Patologia uszkodzeń rdzenia. Rehabilitacja po poprzecznym uszkodzeniu rdzenia. Problematyka ćwiczeń: Ocena możliwości lokomocyjnych chorych po uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Nauka funkcjonowania i dostosowywania do niepełnosprawności chorych po uszkodzeniu rdzenia. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji po uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Ćwiczenia kliniczne nr 7 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Choroby rdzenia układowe i wybiórcze: stwardnienie boczne zanikowe, zwyrodnienie sznurowe. Stwardnienie rozsiane: etiopatogeneza, objawy, zespoły, rokowanie i leczenie. Problematyka ćwiczeń: Choroba neuronu ruchowego (MND) górnego i dolnego. Kompleksowa rehabilitacja chorych przewlekle. Dostosowywanie rehabilitacji do stopniowej utraty funkcji. Zaopatrzenie ortopedyczne w zależności od możliwości funkcjonalnych chorego. Zespół opuszkowy i rzekomoopuszkowy. Stwardnienie rozsiane, rehabilitacja w SM: rehabilitacja w okresie zaostrzenia choroby i remisji. Rehabilitacja w zależności od postaci klinicznej. Czynniki pogarszające stan chorego. Przeciwwskazania. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji w chorobie neuronu ruchowego (MND). Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji w SM. Ćwiczenia kliniczne nr 8 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Rwa kulszowa, rwa udowa, rwa barkowa. Przyczyny, objawy kliniczne, zachowawcze metody rehabilitacji. Problematyka ćwiczeń: Rehabilitacja po operacyjnym usunięciu jądra miażdżystego. Wskazania do zabiegu operacyjnego. Przykłady przypadków. Praca z pacjentem.

15 Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji po operacyjnym usunięciu jądra miażdżystego. Ćwiczenia kliniczne nr 9 Ilość godzin: 2 Wymagana znajomość zagadnień: Zdolność do regeneracji włókien nerwowych obwodowych. Zespoły uszkodzenia nerwu obwodowego. Przebieg nerwu twarzowego (VII). Przyczyny uszkodzenia nerwu twarzowego. Mononeuropatie, polineuropatie, zespół Guillain - Barre - przyczyny. Teoretyczne przygotowanie z zakresu chorób nerwowo-mięśniowych. Problematyka ćwiczeń: Polineuropatie, zespół Guillain - Barre. Uszkodzenie nerwu twarzowego: ośrodkowe i obwodowe. Kompleksowa rehabilitacja w uszkodzeniach włókien nerwowych obwodowych. Rokowanie. Przykłady przypadków. Choroby mięśni: miastenia, dystrofie mm, miotonie, objawy kliniczne. Kompleksowa rehabilitacja w chorobach mięśni. Przykłady przypadków. Zaliczenie semestru (kolokwium). Praca z pacjentem. Nabyte umiejętności: Umiejętność programowania kompleksowej rehabilitacji chorych z uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego i w chorobach mięśni. Podstawą zaliczenia ćwiczeń klinicznych są: Obecność na wszystkich zajęciach Zaliczenie części teoretycznej i praktycznej ćwiczeń Zaliczenie kolokwium końcowego. Praca pisemna z diagnostyki i programowania rehabilitacji w wybranej chorobie układu nerwowego (studium przypadku) Wymagane pomoce do ćwiczeń klinicznych: młotek neurologiczny, goniometr Wymagany ubiór na ćwiczenia kliniczne: Na ćwiczeniach klinicznych obowiązuje zmienne obuwie, czysty fartuch lub dwuczęściowy komplet szpitalny. Dodatkowych wskazówek i konsultacji dotyczących przygotowania do zajęć udzielać będą: Kierownik Zakładu Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii dr med Krystyna Longawa, tel , oraz pracownicy Zakładu Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii: dr Joanna Stożek tel , dr Elżbieta Mirek tel , dr Jadwiga Szymura tel , dr Urszula Pustułka-Piwnik tel , mgr Elżbieta Trzepla tel , dr Szymon Pasiut tel MODUŁ NEUROREHABILITACJA -70godzin /suma/ Kierunek Fizjoterapia, studia niestacjonarne (zaoczne), rok II, semestr 3,4-ty Stopień II Wykłady Ilość godzin: 30 Miejsce prowadzenia wykładów: AWF, al. Jana Pawła II godzin /wrzesień 2008/ 1. Współczesne metody kinezyterapii stosowane w chorobach neurologicznych. /2x3 godziny Ela Mirek/ 2. Mechanizmy i leczenie spastyczności. /2 godziny Szymon/

16 3. Toksyna botulinowa a rehabilitacja w chorobach neurologicznych. /3 godziny, Szymon/ 4. Zaburzenia równowagi i chodu w chorobach neurologicznych. /3 godziny, Asia/ 5. Zaburzenia poznawcze: diagnostyka zaburzeń poznawczych. /3 godziny, mgr Orłowiejska/ 6. Zaburzenia poznawcze: przyczyny, objawy kliniczne, metody rehabilitacji. /3 godziny mgr Orłowiejska / 10 godzin /luty 2009/ 5. Rehabilitacja po urazach pnia mózgu. /3 godziny, Ula/ 9. Choroby XXI wieku: AIDS, choroby prionowe / kuru, Jacoba Creutzfelda, Alzheimera/. Rehabilitacja. /3 godziny, dr Longawa/ 10. Profilaktyka i kompleksowa rehabilitacja w zespołach bólowych kręgosłupa : szyjnego /2 godziny, Jagoda/ lędźwiowego /2 godziny, Jagoda/ Ćwiczenia Ilość godzin: godzin wrzesień, grupy seminaryjne (2 grupy) 1. Leczenie spastyczności i wiotkości: kinezyterapia, fizykoterapia / met. Hufschmidta/. /4 godziny 2. Praktyczne zastosowanie metody Margaret Johnstone u chorych neurologicznych. Praktyczne zastosowanie metody PNF w chorobach neurologicznych. / 4 godziny/ 3. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona. Rehabilitacja chorych po udarze mózgu z zespołem odpychania. /4 godziny 4. Zaburzenia poznawcze: możliwości rehabilitacji chorych z zaburzeniami poznawczymi. /4 godziny 5. Vicon: możliwości diagnostyczne i ocena efektów usprawniania ruchowego u chorych neurologicznych. /4 godziny Ćwiczenia kliniczne Ilość godzin: 20 (3grupy kliniczne po 20 godzin). 6. Praktyczne zastosowanie metody Margaret Johnstone u chorych neurologicznych. /3 godziny/ 7. Praktyczne zastosowanie metody PNF w chorobach neurologicznych. /2 x po 3 godziny/ 8. Profilaktyka i rehabilitacja w zespołach bólowych kręgosłupa. /4 godziny/ 9. Rehabilitacja w chorobie Parkinsona. /3 godziny/ METODY SPECJALNE FIZJOTERAPII: BOBATH Kierunek Fizjoterapia, studia stacjonarne, rok II, semestr 3-ci 1. Cele nauczania: idee koncepcji NDT Bobath w teorii i praktyce fizjoterapeutycznej, 2. Zagadnienia, których znajomość jest wymagana przed przystąpieniem do zajęć: budowa i funkcjonowanie centralnego systemu nerwowego, jego etapy rozwoju biologicznego, rozwój neurofizjologiczny dziecka w pierwszym roku życia, patofizjologia centralnego systemu nerwowego,

17 dysfunkcje centralnego układu nerwowego uszkodzonego na wczesnym etapie jego rozwoju (mózgowe porażenie dziecięce), choroby i urazy CSN (udary mózgu i urazy czaszkowo- mózgowe, SM), problemy rehabilitacyjne pacjentów po udarach mózgu i urazach czaszkowo-mózgowych, chorych na SM. 3. Umiejętności fizjoterapeutyczne wymagane przed przystąpieniem do zajęć: podstawy kinezyterapii, 4. Literatura obowiązkowa: Zembaty A. Kinezyterapia tom 2 - ćwiczenia z kinezyterapii i metody kinezyterapeutyczne Kasper, Kraków WHO Rehabilitacja po udarze mózgu. Elipsa Jaim, Laidler P. Rehabilitacja po udarze mózgu. PZWL, Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii. PZWL, Literatura zalecana: Kolster B., Ebelt-Paprotny G. Poradnik fizjoterapeuty, badanie, techniki, leczenie rehabilitacyjne. Ossolineum, Konturek S. Fizjologia człowieka tom IV - Neurofizjologia Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków Jakimowicz W. Neurologia kliniczna w zarysie. PZWL, Mumenthaler M., Mattle H. Neurologia. URBAN & PARTNER, Matyja M. Podstawy usprawniania neurorozwojowego według Berty i Karela Bobathów Wydawnictwo ŚLAM, 1997, 1998 Davies M.P. "Step to follow" Springer, Davies M.P. "Right in the middle" Springer, Plan i organizacja zajęć: zajęcia obejmują 13 godzin wykładów i 26 godzin zajęć seminaryjnych, nauczanie zakończone jest zaliczeniem pisemnym. Wykłady: miejsce prowadzenia wykładów AWF, aleja Jana Pawła nr.78. Tematy wykładów: 1. Koncepcja NDT Bobath, historia i współczesność, podstawy neurofizjologiczne koncepcji NDT Bobath. 2. Mechanizm kontroli postawy według NDT Bobath, podział i założenia diagnostyczno terapeutyczne mózgowego porażenia dziecięcego według Bobath. 3. Terapia według techniki Bobath, a inne metody rehabilitacyjne, koncepcja techniki Bobath, a ICF. 4. Mechanizm kontroli postawy według NDT Bobath, pacjent z hemiplegią. 5. Zasady główne Bobath. 6. Podstawy problematyki pacjenta z hemiplegią w odniesieniu do normalnego ruchu ; ICF, IBITA, struktura szkoleń koncepcji NDT-Bobath. Program ćwiczeń (grupy seminaryjne) Miejsce prowadzenia ćwiczeń AWF, aleja Jana Pawła nr.78, (wybrane placówki rehabilitacyjne?). Ćwiczenie nr 1. Ilość godzin: 4. Wymagana znajomość zagadnień: prawidłowy rozwój dziecka w pierwszym roku życia. Podstawy rozwoju patofizjologicznego dziecka w pierwszym roku życia. Problematyka ćwiczeń: prawidłowy rozwój wzorców postawy i ruchu od 0 do 12 miesiąca życia w oparciu o praktyczne doświadczenia sensoryczne. Nieprawidłowy rozwój postawy i ruchu w pierwszym roku życia. Nabyte umiejętności: umiejętność kontroli ruchu swojego ciała.

18 Ćwiczenie nr 2 Ilość godzin: 4. Wymagana znajomość zagadnień: podstawy badania fizjoterapeutycznego. Problematyka ćwiczeń: ocena terapeutyczna, analiza postaci mózgowego porażenia dziecięcego w oparciu o materiał filmowy. Praktyka i teoria handlingu. Ćwiczenie nr 3 Ilość godzin: 4. Problematyka ćwiczeń: demonstracja terapii różnych postaci mózgowego porażenia dziecięcego analiza poszczególnych przypadków. Dobór sprzętu pomocniczego, rodzaju podłoża oraz pomocy ortopedycznych po wnikliwej analizie przypadku klinicznego mózgowego porażenia dziecięcego. Ćwiczenie nr 4 Ilość godzin: 4. Wymagana znajomość zagadnień: podstawy badania fizjoterapeutycznego. Problematyka ćwiczeń: ocena terapeutyczna, analiza problemów pacjenta z hemiplegią w oparciu o materiał filmowy. Ćwiczenie nr 5 Ilość godzin: 4. Wymagana znajomość zagadnień: problemy rehabilitacyjne pacjentów z uszkodzeniem CSN. Problematyka ćwiczeń: Demonstracja terapii pacjentów z hemiplegią z różnymi problemami funkcjonalnymi prawa/ lewa półkula (materiał filmowy, lub pokaz terapii w zależności od możliwości technicznych). Ćwiczenie nr 6 Ilość godzin: 4. Problematyka ćwiczeń: Samopomoc- teoria i praktyka, dobór środków pomocniczych na podstawie oceny funkcjonalności pacjenta z hemiplegią (np.: przemieszczanie się, transport, posiłki, higiena). Ćwiczenie nr 7 Ilość godzin: 2. Problematyka ćwiczeń: zaliczenie. Podstawą zaliczenia zajęć seminaryjnych jest obecność na zajęciach oraz zaliczenie praktyczne i teoretyczne. Wymagany ubiór na ćwiczenia kliniczne: strój sportowy i obuwie zamienne. Dodatkowych wskazówek i konsultacji dotyczących przygotowania do zajęć udzielać będą: 1. Dr Dorota Gazurek, 2. Mgr Alina Trytek, 3. Mgr Ewa Korzycka, 4. Mgr Romana Lewińska, 5. Dr Monika Gasińska W Zakładzie Chorób Wieku Rozwojowego. 6. Dr Jadwiga Szymura w Zakładzie Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii tel

19 METODY SPECJALNE FIZJOTERAPII: BOBATH Kierunek Fizjoterapia, studia niestacjonarne (zaoczne), rok II, semestr 3-ci 1. Cele nauczania: idee koncepcji NDT Bobath w teorii i praktyce fizjoterapeutycznej, 2. Zagadnienia, których znajomość jest wymagana przed przystąpieniem do zajęć: budowa i funkcjonowanie centralnego systemu nerwowego, jego etapy rozwoju biologicznego, rozwój neurofizjologiczny dziecka w pierwszym roku życia, patofizjologia centralnego systemu nerwowego, dysfunkcje centralnego układu nerwowego uszkodzonego na wczesnym etapie jego rozwoju (mózgowe porażenie dziecięce), choroby i urazy CSN (udary mózgu i urazy czaszkowo- mózgowe, SM), problemy rehabilitacyjne pacjentów po udarach mózgu i urazach czaszkowo-mózgowych, chorych na SM. 3. Umiejętności fizjoterapeutyczne wymagane przed przystąpieniem do zajęć: podstawy kinezyterapii, 4. Literatura obowiązkowa: - Zembaty A. Kinezyterapia tom 2 - ćwiczenia z kinezyterapii i metody kinezyterapeutyczne Kasper, Kraków WHO Rehabilitacja po udarze mózgu. Elipsa Jaim, Laidler P. Rehabilitacja po udarze mózgu. PZWL, Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii. PZWL, Literatura zalecana: - Kolster B., Ebelt-Paprotny G. Poradnik fizjoterapeuty, badanie, techniki, leczenie rehabilitacyjne. Ossolineum, Konturek S. Fizjologia człowieka tom IV - Neurofizjologia Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków Jakimowicz W. Neurologia kliniczna w zarysie. PZWL, Mumenthaler M., Mattle H. Neurologia. URBAN & PARTNER, Matyja M. Podstawy usprawniania neurorozwojowego według Berty i Karela Bobathów Wydawnictwo ŚLAM, 1997, Davies M.P. "Step to follow" Springer, Davies M.P. "Right in the middle" Springer, Plan i organizacja zajęć: zajęcia obejmują 10 godzin wykładów i 20 godzin zajęć seminaryjnych, nauczanie zakończone jest zaliczeniem pisemnym. - Wykłady: miejsce prowadzenia wykładów AWF, aleja Jana Pawła nr Tematy wykładów: 1. Koncepcja NDT Bobath, historia i współczesność, podstawy neurofizjologiczne koncepcji NDT Bobath. 2. Mechanizm kontroli postawy według NDT Bobath, podział i założenia diagnostyczno terapeutyczne mózgowego porażenia dziecięcego według Bobath. 3. Terapia według techniki Bobath, a inne metody rehabilitacyjne, koncepcja techniki Bobath, a ICF. 4. Mechanizm kontroli postawy według NDT Bobath, pacjent z hemiplegią. 5. Zasady główne Bobath. 6. Podstawy problematyki pacjenta z hemiplegią w odniesieniu do normalnego ruchu ; ICF, IBITA, struktura szkoleń koncepcji NDT-Bobath. Program ćwiczeń (grupy seminaryjne) Miejsce prowadzenia ćwiczeń AWF, aleja Jana Pawła nr.78, (wybrane placówki rehabilitacyjne?).

20 Ćwiczenie nr 1. Ilość godzin: 3. Wymagana znajomość zagadnień: prawidłowy rozwój dziecka w pierwszym roku życia. Podstawy rozwoju patofizjologicznego dziecka w pierwszym roku życia. Problematyka ćwiczeń: prawidłowy rozwój wzorców postawy i ruchu od 0 do 12 miesiąca życia w oparciu o praktyczne doświadczenia sensoryczne. Nieprawidłowy rozwój postawy i ruchu w pierwszym roku życia. Nabyte umiejętności: umiejętność kontroli ruchu swojego ciała. Ćwiczenie nr 2 Ilość godzin: 3. Wymagana znajomość zagadnień: podstawy badania fizjoterapeutycznego. Problematyka ćwiczeń: ocena terapeutyczna, analiza postaci mózgowego porażenia dziecięcego w oparciu o materiał filmowy. Praktyka i teoria handlingu. Ćwiczenie nr 3 Ilość godzin: 3. Problematyka ćwiczeń: demonstracja terapii różnych postaci mózgowego porażenia dziecięcego analiza poszczególnych przypadków. Dobór sprzętu pomocniczego, rodzaju podłoża oraz pomocy ortopedycznych po wnikliwej analizie przypadku klinicznego mózgowego porażenia dziecięcego. Ćwiczenie nr 4 Ilość godzin: 3. Wymagana znajomość zagadnień: podstawy badania fizjoterapeutycznego. Problematyka ćwiczeń: ocena terapeutyczna, analiza problemów pacjenta z hemiplegią w oparciu o materiał filmowy. Ćwiczenie nr 5 Ilość godzin: 3. Wymagana znajomość zagadnień: problemy rehabilitacyjne pacjentów z uszkodzeniem CSN. Problematyka ćwiczeń: Demonstracja terapii pacjentów z hemiplegią z różnymi problemami funkcjonalnymi prawa/ lewa półkula (materiał filmowy, lub pokaz terapii w zależności od możliwości technicznych). Ćwiczenie nr 6 Ilość godzin: 3. Problematyka ćwiczeń: Samopomoc- teoria i praktyka, dobór środków pomocniczych na podstawie oceny funkcjonalności pacjenta z hemiplegią (np.: przemieszczanie się, transport, posiłki, higiena). Ćwiczenie nr 7 Ilość godzin: 2. Problematyka ćwiczeń: zaliczenie. Podstawą zaliczenia zajęć seminaryjnych jest obecność na zajęciach oraz zaliczenie praktyczne i teoretyczne. Wymagany ubiór na ćwiczenia kliniczne: strój sportowy i obuwie zamienne. Dodatkowych wskazówek i konsultacji dotyczących przygotowania do zajęć udzielać będą: 7. Dr Dorota Gazurek, 8. Mgr Alina Trytek,

21 9. Mgr Ewa Korzycka, 10. Mgr Romana Lewińska, 11. Dr Monika Gasińska W Zakładzie Chorób Wieku Rozwojowego. 12. Dr Jadwiga Szymura w Zakładzie Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii tel Podstawy Fizjoterapii Klinicznej w Neurologii. Data opracowania: Katedra Rehabilitacji Klinicznej Zakład Rehabilitacji w Neurologii i Psychiatrii PLAN REALIZACJI PRZEDMIOTU: PODSTAWY FIZJOTERAPII KLINICZNEJ W NEUROLOGII Kierunek Fizjoterapia, studia I stopnia stacjonarne i niestacjonarne wieczorowe, Rok III semestr 5 -ty Prowadzący: dr med. Krystyna Longawa, dr Joanna Stożek, dr Urszula Pustułka-Piwnik, dr Elżbieta Mirek, dr Jadwiga Szymura, dr Szymon Pasiut 1.CELE NAUCZANIA: 1. Opanowanie patofizjologii centralnego i obwodowego układu nerwowego. 2. Poznanie podstawowych chorób układu nerwowego (etiologii, przebiegu, objawów klinicznych). 2. ZAGADNIENIA, KTÓRYCH ZNAJOMOŚĆ JEST WYMAGANA PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ Znajomość anatomii i fizjologii CSN (mózgowia i rdzenia kręgowego) i obwodowego układu nerwowego 3. UMIEJĘTNOŚCI FIZJOTERAPEUTYCZNE WYMAGANE PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: 4. LITERATURA OBOWIĄZKOWA: 1. Felten D.L., Józefowicz R.F. Netter F.H. Atlas neuroanatomii i neurofizjologii Nettera. Szczudlik A. (red), Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007,. 2. Fuller G. Badanie neurologiczne to proste. PZWL, Warszawa Konturek S.: Fizjologia człowieka tom IV - Neurofizjologia. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, 1998, Kraków. 4. Longstaff A.: Neurobiologia /Krótkie wykłady. PWN, 2006, Warszawa. 5. Jakimowicz W.: Neurologia kliniczna w zarysie., PZWL 1987, Warszawa. 6. Kozubski W., Liberski P.P. Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa, Mazur R., Kozubski W., Prusiński A.: Podstawy kliniczne neurologii., PZWL, 1999, Warszawa. 8. Prusiński A. Neurologia praktyczna. PZWL, Warszawa LITERATURA ZALECANA 1. Bannister R.: Neurologia kliniczna, Brain i Bannister., alfa - medica press, 1992, Bielsko Biała. 2. Bradley W.G., Daroff R.B., Fenichel G.M., Jankovic J.: Neurologia w praktyce klinicznej. Zasady diagnostyki i postępowania. Tom 1-3. Czelej, 2006, Lublin. 3. Duus P. Diagnostyka topograficzna w neurologii. PZWL, Warszawa Dziak A. Bolesny krzyż. Medicina Sportiva, Kraków Dziak A. Bóle szyi, głowy i barków. Medicina Sportiva, Kraków 2003.

22 6. Friedman A. (red.) Choroba Parkinsona - mechanizmy, rozpoznawanie, leczenie. Wyd. Czelej, Warszawa Kiwerski J.(red.) Schorzenia i urazy kręgosłupa. PZWL, Warszawa Lewis P. Rowland, (red. wyd. pol.), Hubert Kwieciński, Anna M. Kamińska Neurologia Merritta, tom 1, 2, 3, Urban & Partner, 2008, Wrocław. 9. Lindsay K.W., Bone I.: Neurologia i Neurochirurgia. Urban & Partner, 2006, Wrocław. 10. Mazur R.: Neurologia kliniczna dla lekarzy i studentów medycyny.via Medica, 2005, Gdańsk. 11. Mumenthaler M., Mattle H.: Neurologia. Urban & Partner, wyd.iii, 2001, Wrocław. 12. Mumenthaler M., Schliack H. (red.) Uszkodzenia nerwów obwodowych: rozpoznanie i leczenie. PZWL, Warszawa Warlow Ch.: Neurologia. PZWL, 1996, Warszawa. 6. PLAN I ORGANIZACJA ZAJĘĆ: Zajęcia obejmują 28 godz. wykładów i 28 godzin ćwiczeń seminaryjnych (w grupach dziekańskich). Nauczanie kończy się pisemnym, teoretycznym zaliczeniem z oceną. WYKŁADY Wykład 1: Patofizjologia centralnego systemu nerwowego: droga korowo-rdzeniowa /przebieg, funkcja, objawy uszkodzenia/; układ pozapiramidowy /jądra podkorowe funkcja, objawy uszkodzenia/; móżdżek /budowa, funkcja, objawy uszkodzenia/; Wykład 2: Patofizjologia centralnego systemu nerwowego c.d.: czucie powierzchniowe i głębokie /drogi czucia, funkcja, objawy uszkodzenia/. Wykład 3: Patofizjologia obwodowego układu nerwowego: korzenie, sploty, nerwy obwodowe /przebieg, funkcja, objawy uszkodzenia/. Wykład 4: Objawy uszkodzenia CSN układu nerwowego na różnych poziomach. Objawy uszkodzenia obwodowego układu nerwowego na różnych poziomach. Wykład 5: Podstawowe pojęcia używane w neurologii klinicznej: niedowład porażenie ataksja, ruchy mimowolne, drżenie spoczynkowe, drżenie zamiarowe, spastyczność, plastyczność, afazja, dysartria, apraksja. Wykład 6: Regulacja napięcia mięśniowego. Mechanizmy powstawania spastyczności. Wykład 7: Krążenie mózgowe: unaczynienie mózgu. Koło tętnicze Willisa. Zespoły kliniczne tętnic mózgowych. Wykład 8: Badanie neurologiczne - film. Wykład 9: Udary mózgu: pojęcie udaru mózgu, czynniki ryzyka, podział udarów. Objawy kliniczne udarów niedokrwiennych i krwotocznych. Następstwa i powikłania udarów mózgu: / spastyczność, przykurcze mięśni, zaburzenia mowy, widzenia i poznawcze, odleżyny, zapalenia zakrzepowe żył, zapalenia płuc, zator tętnicy płucnej/ Wykład 10: Choroby centralnego układu nerwowego; stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, zwyrodnienie sznurowe rdzenia, jamistość rdzenia, stwardnienie boczne zanikowe /przyczyny, objawy kliniczne /. /2 godziny/ Wykład 11: Guzy mózgu i rdzenia kręgowego / rodzaje guzów, umiejscowienie, objawy kliniczne/. Urazy mózgu i rdzenia kręgowego /rodzaje, umiejscowienie, objawy kliniczne/. /2 godziny/ Wykład 12: Choroby obwodowego układu nerwowego: zespól Guillain Barre`, polineuropatie, mononeuropatie, kolagenozy, /przyczyny, objawy kliniczne/, miastenia, miotonia, dystrofie mięśniowe /przyczyny, objawy kliniczne/. /2 godziny/ Wykład 13: Zespoły bólowe kręgosłupa szyjnego: przyczyny, rodzaje zmian zwyrodnieniowych, patofizjologia i etapy wypadania jądra miażdżystego. Dyskopatia i niestabilność kręgosłupa szyjnego. Rwa ramienna /przyczyny, objawy kliniczne/.