Kolekcja MOJE WIATRAKI

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Kolekcja MOJE WIATRAKI"

Jan Borowski
6 lat temu
Przeglądów:

1 Kolekcja MOJE WIATRAKI właściciel KOLEKCJI: Wiesław Szkopek Wydanie XI /

2 Wirtualne Muzeum

3 Moja przygoda z wiatrakami zaczęła się na początku lat 70-tych XX wieku. Pasją do wiatraków zaraziłem się od wielkopolskiego krajoznawcy, inżyniera Feliksa Klaczyńskiego, który przez kilkadziesiąt lat dokumentował ginący świat młynów wietrznych oraz sporządzał ich wierne kopie.

inż. Feliks Klaczyński (1900-1987) wykonał ponad 60 modeli wiatraków vide

4 inż. Feliks Klaczyński ( ) wykonał ponad 60 modeli wiatraków vide Zdjęcia wykonany przez niego model wiatraka w skali 1:40 - typ rolkowy (paltrak)

5 Inspiracją było także krajoznawstwo. Przez wiele lat jako przewodnik turystyczny oprowadzałem wycieczki po Poznaniu i Wielkopolsce. Początkowo zbierałem artykuły prasowe i wydawnictwa na temat wiatraków. Później zainteresowały mnie pocztówki, na których były młyny wietrzne. Z czasem zbiory urosły do sporej kolekcji, liczącej ponad 3 tysiące eksponatów.

6 Na Kolekcję składają się eksponaty z: Afryki Ameryki Południowej Ameryki Północnej Australii i Oceanii Azji Europy pochodzące ze 153 krajów

7 Przez ponad pięćdziesiąt lat zgromadziłem najróżniejsze przedmioty, na których jest wiatrak lub które go przedstawiają. W ten sposób powstała kolekcja, w której są m.in. opracowania na temat wiatraków i młynarstwa zdjęcia wiatraków, w tym m.in. ponad 350 zdjęć z terenu Wielkopolski wykonanych począwszy od lat 60-tych XX w. pocztówki (ponad 1 tys.), datowniki okolicznościowe i listowniki znaczki pocztowe (ponad 400) pochodzące z ponad 140 krajów monety i banknoty (w tym ponad 90 tzw. notgeldów) karty telefoniczne (ok. 80) znaczki rajdowe i znaki firmowe opakowania i etykiety (w tym ponad 400 zapałczanych i ok. 400 piwnych) naczynia, wazony, młynki do kawy, lampy, świeczniki dzwonki, łyżeczki kolekcjonerskie, akcesoria dla palaczy tytoniu biżuteria wiatraki figuralne kalendarze, plakaty płytki ceramiczne, tapety, firany zabawki, puzzle, karty do gry płyty gramofonowe.

8 Obok wiatraków figuralnych, patelni, klumpów, zegarów, termometrów, kija bejsbolowego czy miedzianego naczynia do podgrzewania łoża i nocnika - na których jest wiatrak - w kolekcji jest szereg wiatrakowych drobiazgów jak na przykład kapsle z butelek z piwem, fajki, naparstki, wisiorki, kolczyki, bransoletki, zawieszki, spinki do mankietów, brzytwa, łyżka do butów, parasol czy zapinka uprzęży końskiej. Eksponaty są wykonane z różnych materiałów; przykładowo z metalu, filcu, gipsu, muszli, ceramiki, słomy, drewna, szkła witrażowego, papieru czy z ciasta.

9 Kolekcja jest przedstawiona w działach: 1. Wprowadzenie 2. Wiatrak w Domu i Ogrodzie 3. Zdjęcia 4. Pocztówki Polska 5. Pocztówki Holandia 6. Pocztówki - Niemcy 7. Pocztówki - Świat 8. Pocztówki Okolicznościowe, Listowniki, Koperty 9. Znaczki Pocztowe, Datowniki Okolicznościowe 10. Monety, Banknoty 11. Karty Telefoniczne 12.Etykiety i Podkładki Piwne 13. Etykiety Zapałczane 14. Miniaturki, Biżuteria 15. Przedmioty Kolekcjonerskie 16. Serwetki Papierowe 17. Mapy, Foldery Turystyczne 18. Opakowania i Etykiety 19. Kultura, Zabawa, Rozrywka 20. Kalendarze 21. Plakaty 22. Znaki Firmowe, Wizytówki, Odznaki Turystyczne 23. Materiały, z których wykonano eksponaty 24. Kraje pochodzenia eksponatów 25. Kolekcja w mieszkaniu

10 Wprowadzenie - o wiatrakach

11 najstarsze wzmianki o młynach wietrznych ok lat p.n.e. w źródłach sumeryjskich VII i VIII w. n.e. informacje o pierwszych wiatrakach w Seistanie (Iran); charakteryzowały się pionową osią obrotu XII w. pierwsze wzmianki o młynach wietrznych w Europie; europejskie wiatraki miały poziomą oś obrotu XIII w. najstarsze wzmianki w dokumentach o wiatrakach na terenie dzisiejszej Polski Pierwsze wiatraki w Wielkopolsce wymieniane w źródłach: 1303 r. w Kobylinie, 1325 r. we Wschowie XIV w. rozpowszechnienie młynów wietrznych na naszych ziemiach; szczytowy ich rozwój w XIX w. w XVIII w. w Polsce było 20 tysięcy wiatraków, w tym na terenie Wielkopolski 12 tysięcy

12 wg Encyklopedii Staropolskiej Ilustrowanej, Zygmunt Gloger Pieczęć z wiatrakiem pieczęć przy przywileju z 1382 r. sygnetowa pieczęć z wizerunkiem wiatraka 6 kółek prawdopodobnie przedstawia słupki służące do obracania młyna w kierunku wiatru

13 W połowie XIX w. w Polsce było wiatraków Przed II wojną światową w Polsce było 7 tys. młynów wietrznych Po zniszczeniach wojennych, w 1954 r. spośród wiatraków na terenie Polski zakwalifikowano tylko 63 do dalszej eksploatacji W latach 60-tych XX w. w Polsce żaden już wiatrak nie był uruchamiany siłą wiatru Wiatrak w ciągu roku podczas dni wietrznych przerabiał ton ziarna wg profesora Jana Święcha Tajemniczy świat wiatraków W 1953 r. na terenie ówczesnego województwa poznańskiego było 930 wiatraków W 1972 r. w ówczesnym województwie poznańskim było 280 wiatraków (w tym 5 murowanych), które uznano za zabytki Do budowy wiatraka typu koźlak przeciętnie zużywano m 3 m.i. sosny i dębu

14 Podstawowe typy wiatraków w Polsce koźlak najczęściej spotykany w kraju pierwsze kozłowe wiatraki pojawiły się w Polce w XIII w. nazwa od konstrukcji podstawy, na której obraca się cały korpus do kierunku wiatru jest obracany łagonem (dyszlem)

15 Podstawowe typy wiatraków w Polsce rolkowy (paltrak) ma ruchomy korpus w kierunku wiatru jest przesuwany po rolkach na kolistym fundamencie młyny o tej konstrukcji stawiano począwszy od XIX w.

16 Podstawowe typy wiatraków w Polsce wieżowy popularnie nazywany wiatrakiem holenderskim lub holendrem w Polce od XVII w. ma tylko ruchomą wieżyczkę ze śmigami często murowany

17 Pozostałe typy wiatraków w Polsce sokólski turbinowy od koźlaka różni się tym, że jest osadzony w kamiennym fundamencie, w formie ściętego stożka cały korpus młyna obracany jest do kierunku wiatru występuje w północnowschodniej części kraju młyn usytuowany w nieruchomym budynku wyposażony w koło wiatrowe lub turbinę osadzoną na niewysokim maszcie obracane w kierunku wiatru aktualnie spotykany na Rzeszowszczyźnie

18 Wiatraka się nie buduje, nie wznosi się. Kanon Młynarzy Wiatrak zostaje powołany, bierze początek, albo przychodzi. Wiatrak porusza się, chodzi. Pracuje, wydaje dźwięki, mówi, gra, muzykuje, zawodzi, niedomaga, choruje, gniewa się, odpoczywa, śpi. Wiatrak żyje, czuje. Jest jak człowiek. Każdy wiatrak ma swój charakter jedyny i niepowtarzalny. Ojcem wiatraka jest cieśla i on zawsze potwierdza to znakiem. Wiatrak odchodzi lub ginie, a tam gdzie pracował pozostaje jego mogiła. wg prof. Jana Święcha Tajemniczy świat wiatraków Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 2005

19 autor Kolekcji

20 autor Kolekcji

21 autor Kolekcji

Podobne dokumenty

Wirtualne. Muzeum Wydanie VII / 11 2015

Wirtualne. Muzeum Wydanie VII / 11 2015 Wirtualne Muzeum Wydanie VII / 11 2015 Kolekcja MOJE WIATRAKI Właściciel KOLEKCJI: Wiesław Szkopek Wydanie VII / 11 2015 Przygodę z wiatrakami Wiesław Szkopek rozpoczął na początku lat 70-tych XX wieku.