KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

Transkrypt

1 Parlament Europejski Komisja Petycji KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja nr 1563/2014, którą złożył D. G. (Polska), w sprawie praktyk Petycja nr 1618/2014, którą złożył D. G. (Polska), w sprawie praktyk Petycja nr 1716/2014, którą złożył M. Ś. (Polska), w sprawie praktyk 1. Streszczenie petycji Petycja nr 1563/2014 Składający petycję skarży się na praktyki stosowane przez operatorów niektórych platform internetowych zajmujących się grami losowymi. Twierdzi on, że narzucane są niezgodne z prawem warunki umowne, zaś postanowienia i warunki są przedstawiane do akceptacji, pomimo tego, że nie są wyrażone w języku urzędowym państwa, w którym mieszka użytkownik. Petycja nr 1618/2014 Składający petycję skarży się na praktyki stosowane przez niektórych operatorów platform internetowych przeznaczonych do gier internetowych. Zarzuca on operatorom stosowanie bezprawnych klauzul w umowach, a warunki, które należy zaakceptować, są niedostępne w języku urzędowym kraju użytkownika. Petycja nr 1716/2014 Składający petycję składa skargę dotyczącą praktyk niektórych operatorów gier internetowych. Twierdzi, że stosują oni bezprawne klauzule umowne i wymagają od użytkowników podpisywania warunków, które nie zawsze są dostępne w języku urzędowym CM\ doc PE v01-00 Zjednoczona w różnorodności

2 krajów, gdzie przebywają poszczególni użytkownicy. 2. Dopuszczalność Petycja nr 1563/2014: petycja została uznana za dopuszczalną dnia 18 maja 2015 r. Petycja nr 1618/2014: petycja została uznana za dopuszczalną dnia 18 maja 2015 r. Petycja nr 1716/2014: petycja została uznana za dopuszczalną dnia 3 czerwca 2015 r. Zwrócono się do Komisji o przekazanie informacji (art. 216 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 27 stycznia 2016 r. Petycje nr 1563/2014, 1618/2014 i 1716/2014 Petycja nr 1563/2014 dotyczy praktyk niektórych operatorów gier internetowych. Składający petycję twierdzi, że operatorzy ci stosują zabronione klauzule umowne i wymagają od użytkowników akceptowania warunków, oraz przedstawia przykłady takich warunków. Ponadto składający petycję skarży się na konieczność posiadania połączenia internetowego w trakcie gry oraz na fakt, że operatorzy często nie sprzedają gier, a jedynie umożliwiają dostęp do nich za opłatą. Petycje nr 1618/2014 i 1716/2014 dotyczą praktyk niektórych operatorów gier internetowych. Są one bardzo podobne do petycji nr 1563/2014. Dodatkowo w petycji nr 1618/2014 podniesiono zarzut naruszenia ochrony danych osobowych oraz bezpieczeństwa danych. Składający petycję odnoszą się do kilku kwestii dotyczących ochrony danych i bezpieczeństwa informatycznego, w tym do faktu, że informacja o polityce ochrony prywatności nie zawsze dostępna jest w języku urzędowym kraju użytkownika, jak również do kradzieży i ujawniania danych osobowych oraz ich zbierania w nadmiernym zakresie w ramach korzystania z platform gier. Ponadto składający petycję twierdzą, że korzystanie z najnowszych gier komputerowych zawierających hiperłącza zagraża bezpieczeństwu informatycznemu komputerów wykorzystywanych do grania, w szczególności w odniesieniu do stosowania oprogramowania zabezpieczającego (programów antywirusowych, programów do wykrywania złośliwego oprogramowania). Składający petycję chcieliby, aby gry były sprzedawane w formie fizycznej, na płytach DVD lub Blu-ray, bez konieczności stałego połączenia z internetem. Uwagi Komisji Unijne prawo ochrony konsumentów zapewnia wysoki poziom ochrony także w zakresie nabywania gier komputerowych. Po pierwsze, w odniesieniu do warunków umów dotyczących gier komputerowych, zgodnie z dyrektywą 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich 1, warunki umowne powodujące znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta uznawane są za nieuczciwe i jako takie nie wiążą konsumenta. Warunki umowne muszą być wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Państwa członkowskie muszą zapewnić stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach. Po drugie, w odniesieniu do informacji, które podlegają udzieleniu przed zawarciem umowy, 1 Dyrektywa 93/13/EWG, Dz.U. L 95 z , s. 29. PE v /2 CM\ doc

3 zgodnie z art. 5 ust. 1 oraz art. 5. ust. 1 lit. a) dyrektywy w sprawie praw konsumentów 1, przedsiębiorca musi w jasny i zrozumiały sposób udzielić konsumentowi informacji dotyczących głównych cech towarów lub usług w zakresie, w jakim jest to właściwe dla danego środka przekazu oraz dla towarów lub usług. W przypadku umowy zawieranej na odległość, która ma zostać zawarta przy użyciu środków elektronicznych, informacja o głównych cechach również musi zostać podana w jasny i widoczny sposób bezpośrednio przed złożeniem zamówienia przez konsumenta, na przykład na stronie poprzedzającej dokonanie zapłaty. W odniesieniu do umów dotyczących gier komputerowych, informacje o oprogramowaniu, w tym o fakcie, że do korzystania z gry konieczna jest rejestracja lub stałe połączenie z internetem, należałoby przekazać w ramach informacji dotyczących głównych cech towaru. W szczególności informacje te są istotne, jeżeli konsument niekoniecznie może oczekiwać, że potrzebna będzie rejestracja lub stałe połączenie z internetem. Ponadto art. 5 ust. 1 lit. g) i art. 6 ust. 1 lit. r) zobowiązują przedsiębiorcę do informowania o funkcjach treści cyfrowych, takich jak gra komputerowa, w tym o mających zastosowanie technologicznych środkach ochrony. Art. 5 ust. 1 lit. h) oraz art. 6 ust. 1 lit. s) nakładają na przedsiębiorcę obowiązek informowania o każdej mającej znaczenie interoperacyjności treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem. Ponadto praktyki operatorów gier internetowych kwalifikuje się jako praktyki handlowe stosowane przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów w rozumieniu dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych 2 (dyrektywa 2005/29/WE). Przepisy tej dyrektywy zobowiązują przedsiębiorców, aby działali zgodnie z zasadami staranności zawodowej oraz aby nie zniekształcali zachowania gospodarczego konsumentów poprzez skłanianie ich do zawarcia transakcji, której w przeciwnym razie nigdy by nie zawarli. Przykładowo, w art. 7 dyrektywy za wprowadzające w błąd zaniechanie uznano pominięcie przez przedsiębiorcę istotnych informacji potrzebnych konsumentowi do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej transakcji, w tym informacji dotyczących istotnych cech i ceny produktu, lub przekazanie tych informacji w sposób niejasny, niezrozumiały, dwuznaczny lub z opóźnieniem. W przypadku przedmiotowej praktyki handlowej informacje o oprogramowaniu, m.in. o tym, że produkt wymaga rejestracji i stałego dostępu do internetu, można zakwalifikować jako część głównych cech produktu. Ponadto z art. 5 ust. 2 dyrektywy wynika, że pewna praktyka może stać się nieuczciwa, jeżeli jest ona sprzeczna z wymogami staranności zawodowej. Aby dojść do takiego wniosku w odniesieniu do umożliwiania dostępu do gier komputerowych za pomocą stałego połączenia internetowego, niezbędne jest ustalenie, czy ta praktyka odbiega od normy odnoszącej się do szczególnej umiejętności i staranności, której można oczekiwać od przedsiębiorcy w jego relacjach z konsumentami, zgodnie z uczciwymi praktykami rynkowymi lub ogólną zasadą dobrej wiary w odniesieniu do producentów oprogramowania lub operatorów gier internetowych. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że gry komputerowe udostępniane są zazwyczaj na podstawie umowy licencyjnej; konsument nie staje się właścicielem gry nawet wówczas, gdy została ona nabyta na nośniku fizycznym, np. płycie DVD. 1 Dyrektywa 2011/83/UE, Dz.U. L 304 z , s Dyrektywa 2005/29/WE, Dz.U. L 149 z , s. 22. CM\ doc 3/3 PE v01-00

4 Pod warunkiem, że informacje przekazywane są konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały, a nie napastliwy lub wprowadzający w błąd, unijne zasady ochrony konsumentów nie wykluczają stosowania przez przedsiębiorców najbardziej odpowiadających im modeli biznesowych; mogą oni np. podjąć decyzję o udostępnianiu gier za opłatą zamiast ich sprzedawania. W odniesieniu do kwestii z zakresu ochrony danych i bezpieczeństwa informatycznego podniesionych przez składających petycje, Komisja pragnie zwrócić uwagę na dyrektywę 95/46/WE 1 oraz dyrektywę 2002/58/WE 2. Dyrektywa 95/46/WE ma zastosowanie w szczególności do przetwarzania danych osobowych w kontekście działalności gospodarczej prowadzonej przez administratora danych na terytorium państwa członkowskiego (art. 4 ust. 1 lit. a)), jak również w przypadku gdy administrator danych nie prowadzi działalności gospodarczej na terytorium Wspólnoty, a do celów przetwarzania danych osobowych wykorzystuje środki, zarówno zautomatyzowane jak i inne, znajdujące się na terytorium państwa członkowskiego, o ile środki te nie są wykorzystywane wyłącznie do celów tranzytu przez terytorium Wspólnoty (art. 4 ust. 1 lit. c)). Zgodnie z przepisami dyrektywy 95/46/WE, dane osobowe muszą być m.in. (i) przetwarzane rzetelnie i legalnie, (ii) prawidłowe, stosowne oraz nienadmierne ilościowo w stosunku do celów, dla których zostały zgromadzone i/lub dalej przetworzone, oraz (iii) przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osób, których dane dotyczą, przez czas nie dłuższy niż jest to konieczne do celów, dla których dane zostały zgromadzone (zob. art. 6). Do kwestii bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych odnosi się zarówno dyrektywa 95/46/WE (art. 17), jak i dyrektywa 2002/58/WE (art. 4). Art. 4 ust. 3 dyrektywy 2002/58/WE stanowi, że w przypadku naruszenia bezpieczeństwa danych osobowych dostawca publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej musi niezwłocznie poinformować o tym naruszeniu właściwe organy krajowe, a w określonych okolicznościach także abonenta lub osobę, której naruszenie to dotyczy. Krajowe organy ochrony danych odpowiadają za zapewnienie zgodności z przepisami o ochronie danych. Są one uprawnione do przyjmowania i rozpatrywania skarg dotyczących przetwarzania danych osobowych. W związku z tym mogą one kontrolować dostawców gier, jeśli wymagają tego okoliczności sprawy. Od decyzji krajowego organu ochrony danych można się odwołać do sądu krajowego. Można również skierować sprawę bezpośrednio do sądów krajowych. Bez uszczerbku względem uprawnień Komisji jako strażnika traktatów, nadzór nad przepisami o ochronie danych i ich egzekwowanie pozostają w gestii krajowych organów nadzoru nad ochroną danych oraz sądów krajowych państw członkowskich. Niemniej jednak Komisja ma świadomość, że najnowsze gry komputerowe wymagają od użytkownika łączenia się z różnymi platformami internetowymi w celu korzystania z gry. Operatorzy tych platform mają siedziby na całym świecie. Ponadto mobilne urządzenia 1 Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, Dz.U. L 281 z , s Dyrektywa 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej, Dz.U. L 201 z , s. 37. PE v /4 CM\ doc

5 komunikacyjne umożliwiają granie w dowolnym miejscu i czasie pod warunkiem dostępności połączenia internetowego. Integracja gier komputerowych z sieciami społecznościowymi dodatkowo komplikuje tę kwestię. Z tego powodu Komisja we wniosku w sprawie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych zawarła art. 3 ust Zgodnie z tym przepisem w jego aktualnie omawianym brzmieniu, rozporządzenie ma zastosowanie do przetwarzania danych osobowych podmiotów danych mających miejsce zamieszkania w Unii przez administratora niemającego siedziby w Unii, gdy przetwarzanie wiąże się z (a) oferowaniem towarów lub usług takim podmiotom danych w Unii lub (b) monitorowaniem ich zachowania. Unijny pakiet reform w zakresie ochrony danych znajduje się obecnie na ostatnim etapie negocjacji pomiędzy współprawodawcami unijnymi, Parlamentem Europejskim i Radą. Po wejściu w życie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych unijne prawo ochrony danych będzie miało zastosowanie do przetwarzania danych osobowych w ramach platform internetowych zarządzanych przez administratorów niemających siedziby w Unii, a związanych z grami komputerowymi sprzedawanymi osobom fizycznym w państwach członkowskich. Wniosek Ustawodawstwo unijne w zakresie ochrony konsumentów i danych określa wyraźne zasady, na podstawie których możliwe jest podjęcie działań w odniesieniu do wskazanych praktyk. To, czy doszło do naruszenia którejkolwiek z powyższych dyrektyw, muszą oceniać indywidualnie w każdym przypadku właściwe organy i sądy krajowe. Jeśli chodzi o potencjalnie nieuczciwe warunki zawarte w umowach dotyczących gier komputerowych, odpowiedzialność za podjęcie środków zapobiegających ich stałemu stosowaniu spoczywa na władzach krajowych. Ponieważ, jak się wydaje, operatorzy gier internetowych mają siedziby poza terytorium Polski, składający petycję powinien skontaktować się z Europejskim Centrum Konsumenckim w Polsce ( w celu określenia, do jakiego podmiotu należy skierować skargę. 1 CM\ doc 5/5 PE v01-00