STANISŁAW SEDLACZEK W A R S Z A W A 1928.

Transkrypt

1 p A N STANISŁAW SEDLACZEK m u v i i, JÓZEFA JOTEYKO WE WSZYSTKICH NASZYCH PRACACH PRZEWODNICZYĆ NAM BĘDZIE ZAWSZE MYŚL O TEM, CO MOŻE BYĆ POŻY TECZNE DLA KRAJU. (Z MOWY JÓZEFY JOTEYKO NA INAUGURACJĘ POLSKIEJ LIGI NAUCZANIA I WYCHOWANIA, W PARYŻU 1918 R.). W A R S Z A W A DZIAŁ W YDAW NICTW NACZELNICTWA ZWIĄZKU HARC. POLSKIEGO. SKŁAD GŁÓW NY: C. KOMISJA DOSTAW Z. H. P., TRAUGUTTA 2. O

2

3 Prof. Dr. JÓZEFA JOTEYKO (UR. 29 STYCZNIA 1866 R. W POCZUJKACH ZIEMI KIJOWSKIEJ, ZMARŁA 24 KWIETNIA 1928 R. W WARSZAWIE). Jest rzeczą zwykłą na świecie, a w Polsce może częstszą niż gdzieindziej, że wartość i wielkość ludzi zwraca uwagę dopiero gdy ich zbraknie. Tak oto dla szerszych sfer społeczeństwa niepostrzeżenie niemal przeszła przez życie jedna z największych kobiet polskich, obok Curie-Skłodowskiej najsławniejsza w świecie nauki, pierwsza kobieta, która wykładała w College de France, a po Mickiewiczu i z tej samej katedry, bezpośrednio druga. Uczona światowej sławy, wielka patrjotka i działaczka społeczna, organizatorka, a przedewszystkiem wychowawczyni wychowawców, człowiek niezwykłej wiedzy i pracy, człowiek wielkiego serca i dobroci niezwykłej. Odeszła przedwcześnie i w pełni sił psychicznych, a społeczeństwo nie poruszyła głębiej wieść o Jej śmierci, dopiero Akademje ku Jej czci urządzane w Uniwersytetach Krakowa, W ilna, uroczyste posiedzenia Towarzystw naukowych, stwierdzać zaczynają, że zrozumiano, jaką Naród poniósł stratę- Józefa Joteyko pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Wykształcenie średnie otrzymała w domu rodzinnym, w Warszawie, w komplecie prowadzonym przez najwybitniejse siły nasze ówczesne. Studja przyrodnicze na Uniwersytecie Genewskim kończy uzyskaniem bakalaureatu przyrody, studjuje medycynę w Brukseli, potem w Paryżu, gdzie w r na zasadzie rozprawy La fatigue et la respiration elementaire du muscle uzyskuje dyplom doktora medycyny. Praktykuje w Paryżu jako lekarz dwa lata, postanawia jednak oddać się nauce czystej, w r wyjeżdża do Brukseli, zostaje pracowniczką laboratorjum psy- K I9.I2.5P A.aofe

4 4 chofizjologicznego Uniwersytetu Brukselskiego i rozpoczyna w ykładać kurs psychologji eksperymentalnej. W r zostaje rów nież asystentką w Instytucie Fizjologicznym Solvay a w Brukseli, w r fizjo logiem laboratorjum energetycznego Solvay a w roku 1903 kierow niczką prac psychologicznych laboratorju m psychofizjologicznego Uniwersytetu w Brukseli. W r zakłada czasopismo naukow e R evue Psychologique- W r organizuje Joteyko I M iędzy narodow y Kongres Pedologiczny w Brukseli, a w n a stępnym roku tam że M iędzynarodow y Fakultet P edologiczny, którego zostaje dyrektorką. W czasie w ojny przenosi się do Paryża, gdzie poświęca się pracy w y dawniczej. W r zostaje pow ołana olbrzym ią większością głosów kolegjum profesorskiego na katedrę w College de France. Minister oświaty uchw ałę tę zatwierdza. Katedra, z której w ykłada, została specjalnie ufundow ana przez M ichonis a dla znakom itych profesorów-cudzioziemców, którzyby m ogli w ykładać o własnych swoich badaniach i zdobyczach w dziedzinie nauki. C ały Paryż intelektualny interesuje się fak tem, że 24 stycznia 1916 r. odbędzie się pierwszy w ykład kobiety w m urach starej, od 1530 istniejącej, uczelni Francji. K obieta przem aw iać będzie w gmachu, gdzie przechow ały się w spom nienia największych genjuszów Francji, gdzie przed N ią z P olak ów przed 70 laty w ykład ał A d a m Mickiewicz. Pierwszy w ykład jest bardzo uroczysty. M im o w ojny, tak absort ijącej um ysły i uczucia, sala i kuluary są przepełnione, fakt, że na katedrze College de France stanęła kobieta zwraca pow szechną uwagę. N azajutrz pism a francuskie pisały: C ollege de France zostało zaszczycone przyjęciem tej polskiej uczonej. W y k ła d a ła na temat L a Fatigue dans le Fonction M otrice (zm ęczenie w czynnościach ruchu). W zimie 1917/1918 wygłasza cykl odczytów w Sorbonie, latem 1918 r. w ykłada na uniwersytecie w L yonie o B adaniach eksperym entalnych nad inteligencją. W r w Paryżu zakłada P olską Ligę N auczan ia, aby grom adzić m aterjały w dziedzinie organizacji szkolnej, m etod nauczania i w ychow ania, opartych o zdobycze współczesnej psychologji i p edagogiki. M aterjały te rozpoczyna publikow ać w R o c z nikach Polskiej Ligi N auczania, z których ukazał się jeden tom, gdyż pow rót do kraju i trudności w roz

5 5 winięciu działalności przerw ały w ydaw nictw o. W tym też czasie pisze broszurę O d b u d o w a Szkoły Polskiej i dochód z jej rozprzedaży przeznaca na jeńców- P olaków we Francji. Jesienią 1919 r. wraca Prof. Joteyko do kraju i obejm uje katedrę psychologji pedagogicznej w P a ń stw ow ym Instytucie Pedagogicznym w W arszawie, Ś. P. JÓ Z E F A JO T E Y K O. gdzie w ykłada do 1925 r. t- j. do zam knięcia Instytutu. W r habilituje się jako docentka psychologji na w ydziale m edycznym Uniwersytetu W arszaw skiego. Zam knięcie Instytutu pozbaw iło Profesorkę i tych bardzo skrom nych w p orów naniu z zagranicznem i w a runków pracy naukow ej. W o ln a W szechnica Polska ofiarow uje Je j katedrę psychologji pedagogicznej, ale brak funduszów tej pryw atnej uczelni uniem ożliw ia zorgarn2o->"?.n:e!a to ra to rju m.

6 6 W tym czasie w ykłada Profesorka także w Państw o w y m Instytucie P edagogiki Specjalnej, kształcącym nauczycieli szkół dzieci głuchoniem ych, ociem niałych, upośledzonych um ysłow o. T utaj 3 listopada 1927 r. m a ostatni sw ój w ykład. Zasługi Profesorki Joteyko id ą w wielu kierunkach. Na pierwszem miejscu trzeba postaw ić Jej pracę naukow ą w dziedzinie fizjologji, psychofizjologji i psychologji, zwłaszcza psychologji dziecka. Pozostaw iła przeszło 200 prac drukow anych w języku francuskim i polskim, z tego niektóre tłum aczono na obce języki- Pracę swą naukow ą rozpoczęła na polu fizjologji, a tem aty jakiem i się zajęła są bardzo charakterystyczne. Zm ęczeniu poświęca 30 prac, nadto 12 prac z zakresu ergografji (b a d a ń nad zm ęczeniem przy p o m ocy ergografu), oraz w ielką 330 stronicową monografję L a Fatigue, w ydan ą w 1920 r. w Paryżu, nadto 13 prac z fizjologji m ięśni; bólow i 22 prace, w spólnie z Dr. "Stefanowską 250 stronicow ą m o n o grafię, zagadnieniu pracy osobną m o nografję i parę m niejszych prac. S p róbujm y wczuć się w tę bogatą i tw órczą duszę. M ło d a kobieta, z zam ożnego ziem iańskiego dom u, chce się poświęcić pracy naukow ej. Nie zatrzym a Jej d o m na szeroką skalę prow adzony, pełen m łodzieży i przyjęć. Poryw a Ją w iedza. Z aczyna od studjów przyrodniczych, ale w net przenosi się na m edycynę. Po dw óch latach rzuca praktykę lekarską, wraca do nauki czystej, jako głów ne tem aty obiera sobie zmęczenie, b ó l i pracę. W osobie Profesorki Joteyko dokonyw a się piękna synteza; uczonego badacza, ścisłego naukow ca, z działaczem społecznym, w idzącym niedole ludzkości śpieszącym jej na pom oc całą swą w iedzą. W toku prac psychologicznych styka się bliżej z m łodzieżą. Zaczyna J ą coraz więcej interesować dusza człowieka. M usiało się narzucić badaczce b ó lu i zmęczenia, że wiele cierpień i trud ów ludzkich m o żn a b y oszczędzić, wielu zaw o dom zapobiec, gdyby w ychow ać lepszego człowieka. Stąd zainteresowanie w ychow aniem. A le ukochanie wiedzy, w iara w jej potęgę, odrazu nasunęły drogę: oprzeć w ychow anie i nauczanie na wiedzy. Nie O n a była tw órcą tego p rądu oparcia pedagogji o p e d a gogikę, sztuki w ychow ania o naukę o w ychow aniu, z wszystkiemi naukam i pom ocniczem i, ale w szerzenie zrozum ienia tej potrzeby, tak zdaw ałoby się oczywistej,

7 a tak nieuznaw anej, w łożyła wiele pracy i p o ło ży ła tu ogrom ne zasługi. P o m ów im y o nich niżej. Z a prace fizjologiczne otrzym ała Prof. Joteyko szereg nagród naukow ych. Ju ż Jej tezę doktorską odznaczył fakultet m edyczny w Paryżu w zm ianką h onorow ą, Królew skie Towarzystwo N auk M edycznych i Przyrodniczych w Brukseli przyznało Jej dw ukrotnie nagrody i pow ołało Ją na członka-korespondenta, Francuska A k a d e m ja N auk (Institut de France) trzykrotnie Ją odznaczyła, A k a d e m ja M edyczna w Paryżu dw ukrotnie. Belgijskie T-wo Neurologiczne obrało Ją w r swym prezydentem. Tow arzystw o F ilozoficzne we Lw ow ie w r pow ołało Ją na swego członka. Jej osobiste przyczynki naukow e przeszły do podręczników i w ykład ów fizjologji, psychologji, p ato lo g ji ogólnej i psychjatrji. W dziedzinie psychologji w ydała szereg prac z psychologji wrażeń, pamięci, pisała o psychologicznych podstaw ach oburęczności, przygotow ała do druku kilkusetstronicowe dzieło m onograficzne o zmyślle d o tyku, w ydała podręcznik psychologji eksperym. i ped o lo g ji (w yszedł I tom obe jm ujący zm ysły). Przygotow ała też trzy obszerne podręczniki: antropom etrji, psychologji eksperym entalnej i pedagogiki eksperym entalnej. Niestety nie zd ąży ła ich ostatecznie u k o ń czyć i w ydrukow ać. R ów nolegle z pracą naukow ą prow adziła Profesorka pracę dydaktyczną. O d r przez 14 lat w y k ła d a na Uniwersytecie w Brukseli psychologję eksperym entalną, od r psychologję eksp. i pedologję w sem inarjach nauczycielskich w M ons i Charleroi, w r. 1915/16 w wyższej szkole kształcącej nauczycieli. U rząd za szereg kursów z zakresu psychologji i pedo lo gji w Brukseli, W arszaw ie, Lwowie, szereg o d czytów w W arszaw ie, Łodzi, Piotrkowie, Sosnowcu, Zawierciu, Krakow ie, Lwowie, Stanisławowie- Józefę Joteyko należy uw ażać za jednego z najw y bitniejszych p rom otorów pedologji. T erm inu tego użył po raz pierwszy w r A m erykanin O. Chrism an, ale same b a d a n ia naukow e n a d dziećm i sięgają lat osiemdziesiątych. Joteyko, za B lum em z Francji i za uczonym i angielskim i, oznacza nazw ą,,p e d o lo g ja naukę o dziecku, staw iającą sobie za zadanie poznanie dziecka p o d w zględem fizycznym, psychicznym

8 8 i socjologicznym, w celu należytego w ychow ania go i skierowania do odpow iedniego zaw odu. O zadaniach pedologji m ów i Profesorka Jo te y k o *) : O d lat kilkunastu najw yżej świat cyw ilizow any w ciągnięty został w wir nowych b adań, nowych dociekań... P oznać dziecko, poznać je w jego objaw ach, zarów no fizycznych, jak um ysłow ych i m oralnych! Z a n im przystąpi się do jego kształcenia, zanim się je uczyć zacznie... W gruncie rzeczy ju ż daw no w świecie p edagogicznym d a ją się zauw ażyć nowe dążenia, chęć b a d a nia, obserwowania dzieci dla tem lepszego zastosow ania m etod pedagogicznych. W dzisiejszym jednak pojęciu pedologji poznać dziecko nie znaczy to samo, co dawniej-.. D aw n a obserwacja, dorywcza z konieczności rzeczy, zastąpiona być pow inna obserw acją m e todyczną. D la nauki o zakresie dośw iadczalnym sama obserwacja wszakże nie wystarcza: eksperym ent staje się niezbędny... Zam ierzenia pedologji sięgają daleko: zapom ocą eksperymentu i m etodycznej obserwacji dać ona musi obraz fizyczny i duchow y każdego dziecka, na który się złożą: 1. Z najom o ść fizycznego rozw oju dziecka. 2. Z b a danie pobudliw ości zm ysłów. 3. R o d za j i siła pam ięci i w yobraźni. 4. Stopień i w ytrzym ałość uwagi. 5- Z dolno ść do pracy, znużenie umysłowe. 6. Stopień i rodzaj inteligencji. 7. Charakter dziecka. 8. Przyszłość dziecka, oceniona w edług tych danych. 9. W y b ó r odpow iedniego zaw odu. 10. Socjologja wieku dziecięcego. D la rozw oju nauki o dziecku doniosłe m iał znaczenie I M iędzynarodow y Kongres Pedologiczny odbyty w sierpniu 1911 r. w Brukseli, a zorganizow any przez Józefę Joteyko, która b y ła rów nież jego generalnym sekretarzem. P od przew odnictw em D-ra Decroly'ego zgrom adził kongres około 500 osób, w tem szereg w ybitnych sił naukow ych i pedagogicznych, 2 1 państw brało w nim udział przez swych przedstawicieli oficjalnych, nadto z 6 k rajów byli delegaci towarzystw nau *) W ykłady pedologji" w streszczeniu, odbitka ze Szkoły11 Lwów 1912, nakł. T-wa Pedagogicznego, str. 1, 3.

9 kowych- Polska była w ym ieniona w rzędzie narodów biorących udział w zjeździe, w brew przyjętem u w czasach niew oli Polski zw yczajow i zagranicznem u, zapisywania na kongresach m iędzynarodow ych P olaków m iędzy uczonym i państw zaborczych. O g ó łe m w ygłoszono na kongresie w 5 sekcjach około 100 referatów i kom unikatów, w tem szereg znanych uczonych i pedagogów, ja k M anouvier, Mercante, Sante de Sanctis, Bovet, Bechterew, Ranschburg, Spearm an, Decroly, G o d in, Schuyten, Lucy H oesch Ernst, Ferriere, V arendonck, Szycówna. Jo teyko referowała O nauczaniu pedologji nauczycieli i lekarzy, p o d a jąc jego program, O ujednostajnieniu term inów, pom iarów, sposobów notow ania w ynik ów w p edolo gji, przedstaw iając szereg konkretnych propozycyj, O koedukacji w wyższem szkolnictwie. Spraw ozdanie z kongresu, obejm ujące 1100 stron druku, opracow ała i w ydała jego sekretarka generalna. U czona nasza, przejąw szy się ideą naukow ego w y chow ania, czyli, oparcia w ychow ania na naukow ych podstawach, nie poprzestała na bezpośredniej w łasnej pracy badaw czej w tej dziedzinie. Z d a w a ła sobie sprawę, że do zrealizow ania tej idei w życiu potrzeba przygotow ać ludzi, trzeba wytw orzyć szkołę naukow ą badaczy i szkołę pedagogów nowego typu. Z a k ła d a zatem przy poparciu rządu i społeczeństwa belgijskiego, w r w Brukseli F akultet M iędzynarodow y P e d o lo g ji * ), jak o wyższą szkołę nauk psychologicznych i pedologicznych, w łączoną do centralnych instytucyj m iędzynarodow ych w Belgji. W m iędzynarod ow ym komitecie opiekuńczym uczelni znajdujem y kilkadziesiąt nazwisk w ybitnych uczonych, z Polski nazw iska Twardowskiego, Stef ano wskiej, Piaseckiego. Świat naukow y, interesujący się n auką o dziecku, w ita pow stanie Fakultetu z w ielkiem uznaniem. Joteyko otwiera drogi nowego zupełnie kierunku kształcenia nauczycieli, opiera je nietylko o przygotowanie teoretyczne, ale o poznanie życia społecznego i pracy ludzkiej w różnych jej środowiskach. N ie było instytucji naukow ej, warsztatu pracy, z którym byśm y się za Jej inicjatyw ą nie zapoznali pisze w swych w spom nieniach jedna ze słuchaczek Fakultetu. -- *) Myśl utworzenia Fakultetu sięga 1908 r. w którym Joteyko rozpoczęła organizować kursy wakacyjne pod nazwą Seminaire de Pedologie.

10 - 10 W szystkie typy szkół, niższych, średnich, sem inarja, szkoły w ychow ania fizycznego, szkoły d la dzieci anorm alnych, zakłady dla dorosłych okaleczałych w pracy, szkoła Jacques-Dalcroze a, szkoły D ecroly ego, szkoły zaw odow e i gospodarcze w Brukseli, zakłady naukowe w G andaw ie, A n tw e rp ji i M ons, uniwersytet pracy w Charleroi, pracownie psychologiczne w więzieniach wstęp na rozpraw y sądowe, szpitale, poradnie i żłobki dla niem ow ląt, czytelnie, ochronki, nawet w zorow o urządzone mleczarnie, spółdzielnie, fabryki, huty, kopalnie stały dla nas otworem. Niektóre w y k ła d y stale odbyw ały się np. w pracow ni biologicznej w G andaw ie, inne w szpitalu w A n tw e rp ji. W y b itn i specjaliści byli zapraszani d la w ygłaszania cyklów w y k ładów. O b o k słynnego organizatora i kierow nika socjalistycznych kooperatyw, pracow ał sekretarz k onserwatywnego m inistra sprawiedliwości, w yk ład ając 0 przestępczości m ałoletnich, o trybunałach dla dzieci. O rganizow ała wycieczki nad morze, do m uzeów starych klasztorów, pałaców, słynnych zakładów ogrodniczych, ogrodów zoologicznych, na koncerty, np. na słynne koncerty dzw onów w M alines. P ragnęła nam ułatw ić wszechstronne poznanie sztuki, natury, historji, zasobu i urządzeń społecznych 1 gospodarczych całej Belgji, otw orzyć oczy na piękno w życiu, sztuce, nauce, a przedewszystkiem w tw órczym czynie, kierow anym m iłością bliźniego. Fakultet gościł w swych m urach żądnych w iedzy 0 dziecku z kilkunastu k rajów całego świata, n ajw ięk sza b y ła grupa polska. W zw iązku z działalnością swą na polu pedo lo gji p i sze Joteyko wiele rozpraw pośw ięconych poszczególnym b a d a n io m i podręczników, wiele prac na tem aty zw iązane z m etodam i pedologji i organizacją jej nauczania. Są to prace zarów no charakteru ogólnego, przedstaw iające cele, m etody, historję pedologji, jak 1 szczegółowsze, dotyczące np. b a d a ń dzieci anorm alnych, zagadnień pedagogiki seksualnej, m etodolo gji psychopedagogicznej, ustalenia term inologji, p o m ia rów i u jm ow ania w yników b adań, wreszcie prace zw iązane z organizacją Fakultetu, z kongresem. Prace te drukuje w znacznej części w w ydaw anym przez siebie w Brukseli kw artalniku naukow ym,,revue Psychologique, zało żo n y m w r. 1908, a w ydaw a nym do czerwca 1914 roku. Czasopism o to służyło psychologji norm alnych i anorm alnych, pedologji, pe

11 11 dagogice eksperym entalnej, higjenie w ychow ania, fizjo lo g ji pracy, przynosząc w 6 J tom ach kilkadziesiąt rozpraw oryginalnych, m nóstw o m aterjału inform acyjnego i bibljograficznego. Pełny rozw ój prac Fakultetu Pedologicznego i jego tw órczyni przeryw a w ojna. Z p o d okupacji niem ieckiej przenosi się uczona do Paryża, w r wraca do kraju. W a ru n k i w Polsce, czasu w o jn y i inflacji, zastaje ciężkie. Nie zraża się; sprow adza swoje laboratorjum, które przejm uje Instytut Pedagogiczny i m im o braku dostatecznego lokalu, personelu, środków, z p o dziw u g o dną w ytrw ałością i zapałem kształci kilka roczników słuchaczów, szkoląc lub przeszkalając k ilkadziesiąt sił pedagogicznych szkół średnich, z tego wiele na stanowiskach kierowniczych, oraz nauczycieli przedm io tó w pedagogicznych w znacznej części sem inarjów w Polsce. U czniów swych um ie zachęcić do pracy nad sobą i do pracy badawczej* um ie ich skupić i zorganizować. W io sną 1924 r. inicjuje K o ło Psychologiczne b. Słuchaczów P. Instytut P edag. i w ydaw nictw o Biuletynu tego K oła, jako kw artalnika, pierwszego w P o l sce pośw ięconego p sychologji*) ; R edakcję Biuletynu o be jm uje prof. Joteyko, która też na jesieni 1926 r. obe jm uje przew odnictw o K oła. W tym że czasie udaje się Je j zorganizow ać w ydaw nictw o Polskiego A rch i w u m Psychologji p o d sw oją redakcją. R ozw ijała, jak p oprzednio zagranicą, ożyw ioną działalność w ydaw niczą, um iejąc nakło nić czynniki państwowe i w ydaw ców do m ało opłacających się w ydaw nictw psychologicznych. D zięki Niej także szereg prac Jej uczniów udało się w ydać. Brała p o n a d to czynny udział w R edakcji R o c zn ik a Pedagogicznego, w kom itetach K ongresów M iędzynarodow ych W ychow ania M oralnego, w T-wie Psychotechnicznem, którem u przew odniczyła, w kongresach naukow ej organizacji pracy, w zjazdach i kongresach pedagogicznych; wygłaszała odczyty i w y k ła d y w W arszaw ie i na prow incji. W tym okresie Jej zainteresowania i prace skupiają się około zagadnień organizacji szkolnictwa, którą chciałaby b y popro w adzono w myśl hasła Pestalozziego C h cę spsychologizować w ychow anie. W ychodząc z zasady m iejsce dla każdego człow ieka i k ażd y człowiek na sw ojem m iejscu, Profesorka uważa, że z a leżnie od stopnia i ro dzaju uzdolnienia k ażd a jednostka *) W ychodził w r. 1924/25.

12 12 zająć p ow inna stanowisko, na którem jej charakterystyka osobista da m ożność zdobycia najwyższych i n a j bardziej produkcyjnych w yników * ). Stąd potrzeba b a d a n ia tych uzdolnień i selekcji, w yboru uczniów p o dłu g nich, do odpow iednich szkół i zaw odów. Prow adzi zatem Profesorka badania nad inteligencją, poświęca im obszerną monografję**) P od jej kierunkiem uczniowie, słuchacze i absolwenci Państw. Instytutu P edagogicznego przeprow adzają b a dania m. in. nad zm ęczeniem, pam ięcią, definicją u dzieci, z dziedziny psychologji nauczyciela, nad uśw iadom ieniem zaw odow em u seminarzystów i inne. Profesorka równocześnie studju je nowsze prace psychologiczne i zdobycze wiedzy Z acho du stara się wyzyskać w Polsce. Jed ność szkolnictwa ze stanowiska psychologji i potrzeb społecznych (1926) Postulaty szkoły twórczej na prawach struktur psychicznych (1927), Losy naszej m łodzieży szkolnej a reform a ustroju szkolnictw a (1927) to ostatnie prace nieodżałow anej Profesorki, w których złożyła wiele myśli daleko sięgających w przyszłość zagadnień wychow aw czych i głęboko gruntujących p o d stawy psychologicznej organizacji szkolnictw a. Prof. Józefa Joteyko w niosła do nauki dorobek b o gaty, w dziedzinie fizjologji, psychologji i pedagogiki. Jej pracowitość zasługuje na p odziw i szacunek, Jej dobroć, przystępność, gotowość do pom ocy każdem u zyskały Jej za życia m iłość wszystkich, którzy mieli szczęście być Jej uczniam i i w spółpracow nikam i. Zainteresow ania pedagogiczne Profesorki zwróciły Jej uwagę na skauting. W R evue Psychologique (V II, 1914, 147 in.) znaleźć m o żna obszerną ocenę podręcznika Baden-Powella Eclaireurs (przekł. fran. Scouting for Boys, w ydany w G e new ie), podkreślającą wielkie wartości skautingu. Z piszącym te słowa niejednokrotnie rozm aw iała Profesorka o harcerstwie, in form ując się i zachęcając do pracy naukow ej nad niem. Jej zaw dzięcza inicjatyw ę W s tę p do analizy psychologicznej skautingu, z którego m a ła część b y ła drukow ana w H arcm istrzu. Harcerstwo, zwłaszcza żeńskie, pow innoby poznać życiorys Józefy Joteyko: M niem am, że m oże O n a zająć niepoślednie miejsce w śród P atronów drużyn harcerskich. Jako kobieta nieskazitelnego charakteru (co *) Poziom inteligencji uczniów gimn. niższ. W arsz., **) Metoda testów umysłowych i jej wartość naukowa.

13 13 przepięknie z am bony podnosił jeden z Jej uczniów, w ybitny pedagog) gorąca patrjotka, w ybitna uczona, niestrudzona pracownica, działaczka społeczna daleka od partyjnictw a i um iejąca w spółpracow ać z ludźm i różnych przekonań m oże być wzorem do naśladow a nia i choć na ziem i Jej ju ż niem a m iędzy nam i, m oże z zaśw iatów dalej dopo m agać ukochanej swej pracy w y chow yw ania m łodych pokoleń. Sł. Sedlaczek, absolwent i b. asystent Państw. Instytutu Pedagogicznego*). W of, Dr. I, T ittd o o s :.! *) W pracy tej korzystano z artykułu D r Marji Grzegorzewskiej w Ruchu Pedagogicznym, Nr 5 r. 1928, oraz z ręko- * pisu przemówienia p. Chmielakówny na A kadem ji urządzonej w Krakowie ku czci ś. p. J. Joteyko.

14 M W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W K % " H A R C M I S T R Z g W IADOM OŚCI URZĘDOW E N. Z. H. P. M I E S I Ę C Z N I K * POD REDAKCJĄ ST. SEDLACZKA niezbędny w bibljotece instruktora, instruktorhi, drużyny, K P. H Abonament kwart, zl 3 gr. 50. Egzempl. pojed. zł. 1 gr. 20. Adm in is tra cja: W a r s z a w a, T ra u g u tta 2, C. K. 0. X., t e i Konto P. K R e d a k c j a : W a r s z a w a, A leja U ja zd o w s k a N r. 37 m. 1 2, tele fo n W Y D A W N IC T W O N A C Z E L N IC T W A Z. H. P. HARCERZ TYGODNIK DLA MŁODZIEŻY HARCERSKIEJ pod redakcją E. R yszk ow sk iego O B FIC IE ILU ST R O W A N Y, O B O G A T E J TREŚCI BELETRYSTYCZNEJ, Z LICZNEM I M ATERJA- LA M I TECHNICZNEM I, O R A Z W S K A Z Ó W K A M I M ETODYCZNEM I, P O W IN IE N SIĘ ZNALEŹĆ $ W RĘK U K A ŻD E G O H A R C E R ZA, H A RCERKI, $ W BIBLJOTECE K A ŻD EJ DRUŻYNY. * Prenumerata kwartalna z ł. 5. Egzem plarz pojed. gr. 50. Adm inistracja: Warszawa, Traugutta Nr. 2, C. K. D. H. Telefon Conto P. K. O Redakcja: Warszawa, Al. Ujazdowska Nr. 37 m. 12. Telefon Nr * i X

15 a W W W W W W W W W W W M K * A C W W W W W W W W W W 1 NIEKTÓRE PRACE STANISŁAWA SEDLACZKA LUB POD JEGO REDAKCJĄ WYDANE: ^ * * * 3 ^ Szkoła Harcerza" (Kijów 1917, III wyd. Warsz. 1920). $ K ilka myśli o zadaniach Harcerstwa", Warsz & 8 " K ^ Harcerstwo11, Warsz. 1922, Tom I przy udziale J. Gra- jg m bowskiego, W. Prażmowskiej i wielu inn. Próby ^ 3 i stopnie młodzieży harc., Tom II przy udziale J. 5 2 Tworkowskiej Sprawności harcerskie". >> System zastępowy", przekład R. E. Philipsa The K ^ Patrol System", Warsz ^ ^ Przysposobienie wojskowe w Harcerstwie11, Warsz. K * ^ O bóz harcerski", P łock ^ ^ O rganizacja Harcerstwa", zesz. I. Ogólny Regulamin ^ wewn., zesz. 2 3, uchwały i rezolucje zjazdów ^ i konferencyj harcerskich etc. (wspólnie z I. Se- j< ^ dlaczkową). ^ $ Bibljografja harcerska", Warsz <2 Podstawy, etyczne skautingu B. Powellowskiego", Warsz M Kształcenie starszyzny harcerskiej", Warsz $ Harcerstwo Polskie", aibum z artykułami, Warsz & Q Kalendarz Harcerski", na r. 1924, Warsz ^ Harcerstwo w obozach" Warsz $ Rocznik Harcerski" na r. 1928, Warsz * K i 7 V K 7 < K X K W f i K X K X K X K K

16 a/oftoflooc sftt sur w k k >«t a a«drukarnia M. S. WOJSK. W ARSZAW A, PRZEJAZD 10 /