Cykl sprawnościowy CHEMIK Opracowanie phm. Joanna Gonia

Transkrypt

1 1. W pracowni (al)chemicznej Cykl sprawnościowy CHEMIK Opracowanie phm. Joanna Gonia Celem zbiórki jest wprowadzenie tematyki cyklu i zachęcenie zuchów do zdobywania sprawności. Dzieci na zbiórkę przynoszą mleko lub cytrynę., przyjęte w gromadzie 2. Gawęda: druŝynowy (przyboczny) opowiada o swoim spotkaniu z alchemikiem, które miało miejsce kilka dni przed zbiórką. Tłumaczy, kim jest alchemik i czym się zajmuje (szuka sposobu na przekształcanie róŝnych substancji w złoto). Alchemik obiecał, Ŝe skontaktuje się z zuchami, być moŝe spróbuje odwiedzić ich na zbiórce. Tu opowiadający rozgląda się po sali i stwierdza, ze alchemik musiał tutaj być. (Na ścianie wisi list napisany sympatycznym atramentem, który wcześniej naleŝy niepostrzeŝenie przyczepić). Zuchy szukają wiadomości, ale nie mogą jej odczytać. Tu przyda się pomoc druŝynowego (i znajomość chemii). List napisany jest roztworem siarczanu miedzi (CuSO4), na kartce powinny pozostać bladozielone ślady. Aby go odczytać naleŝy go umieścić w oparach amoniaku. UWAGA! Opary amoniaku są bardzo szkodliwe, dlatego naleŝy do tego wykorzystać słoik z pokrywką szklaną (najlepiej taki od miodu lub ogórków z zamknięciem). Na dnie słoika przed zbiórką umieszczamy mały szklany talerzyk z odrobiną amoniaku i słoik szczelnie zamykamy. Otwieramy go by włoŝyć kartkę z listem i znowu zamykamy. Litery listu zrobią się ciemnoniebieskie. To doświadczenie powinniśmy wykonać sami, zuchy będą jedynie widzami. Treść listu: Drogie zuchy, pozdrawia Was Wielki Alchemik. Od wielu juŝ lat szukam sposobu na zamianę róŝnych substancji w złoto. PomóŜcie mi proszę. 3. Piosenki i pląsy: Plastelina (jest tak samo niewidzialna jak list, który dostaliśmy). 4. Gry i ćwiczenia: szukamy złota Naszym złotem będzie skrobia. Przygotowujemy tacę, na której kładziemy: kawałek chleba, krakers, odrobinę cukru, odrobinę mąki, skrawek papieru, kawałek jabłka. Przygotowujemy równieŝ roztwór jodyny (kilka kropel jodyny w wodzie). Zuchy sprawdzają, co stanie się, gdy pokropimy leŝące przedmioty roztworem jodyny (moŝna uŝyć do tego patyczków z watą). Przedmioty zawierające skrobię (chleb, krakers, papier, mąka) zmienią zabarwienie na fioletowy, które zniknie, gdy jodyna wyparuje. Radzę zrobić samemu test jak silny musi być roztwór jodyny. Zbyt silny spowoduje, Ŝe wszystko się zabarwi. 5. Piosenki i pląsy: Mój kask 6. Gry i ćwiczenia: wykonujemy własny atrament sympatyczny Do wykonania atramentu wykorzystujemy przyniesione cytryny i mleko. Na kartce papieru piszemy sokiem z cytryny lub mlekiem. Listy odczytujemy przy pomocy zapalonej świecy.

2 UWAGA! Zwracamy uwagę, by dzieci nie odczytywały listów same - kartki mogą się zapalić. Trzeba teŝ powiedzieć dzieciom, by nie wykonywały tego ćwiczenia same w domu bez pomocy dorosłego. 7. Piosenki i pląsy: Zorro 8. Majsterka: zakładamy Wielką Księgę Chemiczną do zapisywania naszych doświadczeń. Robimy okładki i rysujemy/opisujemy pierwsze doświadczenia. 9. Krąg Rady: podjęcie decyzji o zdobywaniu sprawności chemika. Na następną zbiórkę robimy przegląd środków czystości i kosmetyków uŝywanych w naszych domach. 10. Obrzędowe zakończenie zbiórki. 2. Skąd bierze się czystość w łazience? Celem zbiórki jest zwrócenie uwagi dzieci na bezpieczeństwo swoje i środowiska przy uŝyciu środków czystości. 2. Gawęda: przegląd środków chemicznych przyniesionych bądź spisanych przez dzieci. 3. Piosenki i pląsy: Plastelina 4. Gry i ćwiczenia: badamy ph róŝnych środków chemicznych rozpuszczonych w wodzie (mydło w płynie, proszek do prania, środek do czyszczenia WC, płyn do mycia naczyń itp.) za pomocą papierka Wnioski: środki przeznaczone do mycia są zazwyczaj bardzo łagodne ph ok. 5-6, te do czyszczenia są szkodliwe, nie naleŝy ich wdychać, ani nie naleŝy ich naduŝywać. sprawdzamy jak zachowuje się olej w wodzie czystej (po zamieszaniu jest zawsze na wierzchu), a jak po dodaniu płynu do mycia naczyń Wnioski: dodanie płynu do mycia naczyń ułatwia zmycie tłuszczu. 5. Piosenki i pląsy: Mydło wszystko umyje 6. Majsterka: rysujemy plakat dot. bezpiecznych środków czystości, uzupełniamy karty do Księgi Doświadczeń. 7. Krąg Rady 8. Obrzędowe zakończenie zbiórki

3 3. Wieczór sztuk chemicznych Celem zbiórki jest pokazanie zuchom magicznej chemii, zbiórka odbywa się z udziałem gościa nauczyciela chemii. 2. Gawęda: przedstawienie gościa 3. Piosenki i pląsy: Mydło wszystko umyje 4. Gry i ćwiczenia: zamiana cyferek 5. Pokaz doświadczeń chemicznych w wykonaniu nauczyciela chemii 6. Majsterka: Karty do księgi doświadczeń 7. Krąg Rady. Na następną zbiórkę przynosimy opakowania po chemii spoŝywczej (kisiele, budynie, zupy w proszku, itp.). 8. Obrzędowe zakończenie zbiórki 4. Czy wiemy, co jemy? Celem zbiórki jest uświadomienie dzieciom, ze z chemia stykamy się codziennie, takŝe przy jedzeniu. 2. Piosenki i pląsy: Mydło wszystko umyje 3. Gry i ćwiczenia: nos kucharki rozpoznajemy kuchenne zapachy (przygotowujemy zestaw przypraw) zabawa ruchowa z piłką 4. Doświadczenie: dmuchamy balonik Do szklanej butelki nalewamy wodę, wsypujemy do niej kwasek cytrynowy i sodę oczyszczoną. Otwór butelki zamykamy balonikiem. Po chwili balonik sam się nadmucha. Zmieszanie roztworu kwasku cytrynowego i sody oczyszczonej (wodorowęglanu sodu) to prosty sposób na powstanie oranŝady. W wyniku reakcji wydziela się dwutlenek węgla, który napełnia nam balonik. 5. Gawęda: dlaczego galaretki są kolorowe, czyli co ma chemia do jedzenia 6. Gry i ćwiczenia: sprawdzamy, jakie środki zostały dodane do przyniesionych produktów sałatka owocowa: kaŝde dziecko przydzielamy do jednej z grup owoców, na znak prowadzącego dana grupa zamienia się miejscami, prowadzący stara się

4 usiąść na jedno z wolnych miejsc, a osoba, która zostanie bez miejsca prowadzi dalej zabawę. Na hasło sałatka owocowa wszyscy zamieniają się miejscami. 7. Majsterka: Karta do Księgi doświadczeń 8. Krąg Rady, na następną zbiórkę przynosimy szmatki 9. Obrzędowe zakończenie zbiórki 5. Zuchowa poradnia usuwania plam 2. Gawęda: Chemiczne cztery Ŝywioły (ziemia, woda, powietrze i ogień), czyli jak kiedyś chemicy pojmowali świat. W czasach staroŝytnych uwaŝano, Ŝe wszystko składa się z owych czterech Ŝywiołów, i Ŝe są one ze sobą powiązane. 3. Gry i ćwiczenia: Cztery Ŝywioły zabawa z piłką. Dzieci staja w kole. Prowadzący rzuca piłkę do wybranego dziecka mówiąc jeden z Ŝywiołów. Zuch musi złapać piłkę i odrzucić ja podając zwierzę, które w danym środowisku Ŝyje (np. woda śledź). Na hasło ogień nie łapiemy piłki (bo parzy). Zwierzęta nie mogą się powtarzać. 4. Doświadczenia: usuwanie plam z tuszu i atramentu przy pomocy kwasku cytrynowego i amoniaku wielkie bum poŝegnanie z chemią poprzez spalanie bawełny strzelniczej i małą bombę wodorową: do wody utlenionej wsypujemy kryształki nadmanganianu potasu; do góry momentalnie poleci słup dymu (wodoru) Bawełna strzelnicza jest bardzo łatwopalna i tworzy wysoki płomień, dlatego doświadczenie to wykonać moŝe jedynie druŝynowy. 5. Piosenki i pląsy: Plastelina 6. Majsterka: ostatnia karta do Księgi Doświadczeń 7. Krąg Rady: podjęcie decyzji o przyznaniu sprawności 8. Zuchowe obrzędy, zwyczaje i tajemnice: nadanie sprawności 9. Obrzędowe zakończenie zbiórki. Uwagi do realizacji cyklu. Sprawność ta wymaga fachowej wiedzy od druŝynowego i dlatego naleŝy się dobrze do niej przygotować. Aby cykl był ciekawszy dobrze jest wejść w kontakt z nauczycielem (moŝe z liceum) bądź wykładowcą chemii (z katedry dydaktyki chemii). Dotyczy to zwłaszcza zbiórki trzeciej, gdzie dobór doświadczeń zaleŝy od prowadzącego. WaŜne, aby były kolorowe i widowiskowe.

5 Odczynniki chemiczne do pierwszej zbiórki (podobnie jak bawełnę czy papierki do badania ph) najlepiej poŝyczyć od wspomnianego nauczyciela, bowiem najczęściej są dostępne tylko w hurtowniach chemicznych. Nadmanganian potasu i woda utleniona do nabycia w aptekach. Kwasek i soda oczyszczona w sklepach spoŝywczych. Atrament sympatyczny z pierwszej zbiórki moŝna zastąpić chlorkiem Ŝelaza (do kupienia w niektórych sklepach z częściami elektronicznymi, uŝywany jest do wytrawiania, ale niestety coraz częściej zastępowany jest innymi środkami. Pismo wywołać moŝna wtedy spirytusem salicylowym (najlepiej wlać do pojemnika z atomizerem i spryskać). Opis doświadczenia na