Choroba wieńcowa. poradnik dla chorego i jego rodziny. Konsultacja: prof. dr hab. med. Waldemar Banasiak prof. dr hab. med.

Transkrypt

1

2 Choroba wieńcowa poradnik dla chorego i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Waldemar Banasiak prof. dr hab. med. Piotr Ponikowski

3 Copyright 2015 CIM Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone. Publikacja nie może być, bez pisemnej zgody wydawcy, reprodukowana w całości ani we fragmentach. Nie może być również przenoszona za pomocą innych nośników. Wydawca: swiatzdrowia@swiatzdrowia.pl

4 Do Czytelnika Choroba wieńcowa jest najczęściej spotykaną chorobą serca. W krajach wysoko uprzemysłowionych to najczęstsza przyczyna przedwczesnych zgonów. Z powodu choroby wieńcowej cierpi 1,5 miliona Polaków. Często doprowadza do zawału. Każdego roku zawał przechodzi ok. 100 tys. Polaków. Na szczęście chorobie wieńcowej serca można zapobiegać, można też skutecznie kontrolować jej objawy do choroby należy podejść ze spokojem i zrozumieniem. Nawet jeżeli wystąpi zawał serca, nowoczesne leczenie może uchronić przed najgorszym. Oddawana do rąk czytelnika broszura zawiera krótki opis choroby, profilaktyki, diagnozowania i leczenia. Opisuje kroki, które należy podjąć w celu ochrony zdrowia. Wiele zależy od nas samych, dlatego podejmuje się inicjatywy mające na celu edukację pacjentów pozwalając im świadomie uczestniczyć zarówno w profilaktyce jak i leczeniu choroby wieńcowej.

5 Co to jest choroba wieńcowa? Serce to mięsień, który pracuje przez 24 godziny na dobę. Aby nie sprawiało kłopotów, potrzebuje stałych dostaw tlenu i składników odżywczych dostarczanych przez krew poprzez tętnice wieńcowe. Przepływ krwi w tętnicach wieńcowych może zostać zmniejszony lub całkowicie zahamowany przez proces miażdżycowy. W jego trakcie na wewnętrznych ściankach tętnic odkładają się złogi substancji tłuszczowych tworzy się tzw. blaszka miażdżycowa. Te złogi przyciągają i wiążą składniki krwi, które osadzają się na wewnętrznych ściankach tętnic. Blaszka miażdżycowa powiększa się i jeszcze bardziej zwęża światło tętnicy. Miażdżyca może zaatakować każdą tętnicę, która wówczas zwęża się i twardnieje. Proces trwa wiele lat i może rozpocząć się bardzo wcześnie, nawet w dzieciństwie. W chorobie niedokrwiennej serca miażdżyca atakuje tętnice wieńcowe, tzn. naczynia odżywiające i doprowadzające krew do serca. Blaszka miażdżycowa może pękać i powodować powstawanie zakrzepu. Zakrzep pokrywa miejsce pęknięcia, co również ogranicza przepływ krwi. Taki proces powtarza się wielokrotnie i systematycznie zwęża naczynie. Coraz mniej krwi dociera do mięśnia sercowego. Stan, w którym do danej części ciała dopływa zbyt mało krwi, nazywa się niedokrwieniem. Jeśli dotknie on serca mamy do czynienia z niedokrwieniem serca. W sytuacji, gdy dopływ krwi zostaje gwałtownie i całkowicie odcięty następuje zawał serca i te komórki, które nie otrzymują wystarczającej ilości krwi, zaczynają obumierać. Im więcej czasu upłynie od rozpoczęcia leczenia i przywrócenia przepływu krwi, tym większe staje się uszkodzenie. Utrata komórek jest bezpowrotna, bowiem komórki serca nie ulegają odbudowie. Kto jest narażony na chorobę wieńcową? Istnieje wiele czynników, które zwiększają ryzyko choroby wieńcowej. Mogą także powodować, że już zdiagnozowana choroba wieńcowa rozwinie się szybciej. Nazywa się je czynnikami ryzyka. Niektórych nie można zmodyfikować, ale większość podlega kontroli.

6 Czynniki ryzyka nie podlegające modyfikacji: wiek (45 lat i więcej dla mężczyzn, 55 lat i więcej dla kobiet) przypadki choroby wieńcowej w najbliższej rodzinie (u ojca lub brata zdiagnozowana poniżej 55 roku życia, u matki lub siostry poniżej 65 roku życia). Czynniki ryzyka podlegające modyfikacji i kontroli: palenie papierosów, podwyższone ciśnienie krwi, podwyższony poziom cholesterolu we krwi, nadwaga / otyłość, aktywność fizyczna, cukrzyca. UWAGA Skutki wywołane czynnikami ryzyka nie sumują się; można raczej powiedzieć, że się mnożą! Można przyjąć, że pojedynczy czynnik podwaja ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej. Osoba z wysokim poziomem cholesterolu i wysokim ciśnieniem, która pali papierosy, jest ośmiokrotnie bardziej narażona na wystąpienie choroby wieńcowej niż osoba bez czynników ryzyka. Tak więc bardzo ważne jest, aby unikać i kontrolować czynniki ryzyka, które podlegają modyfikacji zobacz rozdział Styl życia.

7 Jakie są objawy choroby wieńcowej? Najbardziej charakterystyczne są dolegliwości bólowe zlokalizowane za mostkiem. Nasilenie i charakter objawów choroby wieńcowej różnią się jednak znacznie u poszczególnych chorych. Niektórzy, pomimo istnienia choroby, nie odczuwają żadnych dolegliwości, u innych występuje silny ból w klatce piersiowej lub duszność. Czasami pierwszym objawem choroby wieńcowej jest atak serca lub nagłe zatrzymanie akcji serca. Ból w klatce piersiowej pojawia się w momencie, gdy przepływ krwi do serca nie zaspokaja potrzeb serca. Wiele osób nie mówi o bólu, a raczej o uczuciu gniecenia, palenia, ściskania lub rozpierania za mostkiem. Omawiane dolegliwości, niezależnie od charakteru, mogą być łagodne i występować rzadko. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawiają się często i bez odpowiedniego leczenia znacząco ograniczają lub nawet uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności. U niektórych osób niewystarczający dopływ krwi do serca może nie spowodować żadnych odczuwalnych objawów; taki stan nazywa się cichym (niemym) niedokrwieniem. Bardzo często, szczególnie u mężczyzn, ból dusznicowy jest odczuwany za mostkiem i może promieniować do lewej ręki, karku, ramienia, łokci, szczęki lub pleców. Dolegliwości najczęściej prowokowane są wysiłkiem fizycznym, trwają 2-5 minut. Ich nasilenie nie zmienia się przy oddychaniu i ustępują zwykle w ciągu kilku minut po odpoczynku lub po przyjęciu nitrogliceryny podjęzykowo. Osoba, która zaobserwowała u siebie którykolwiek z wymienionych objawów, powinna skontaktować się z lekarzem. Co robić w czasie zawału serca? Osoby cierpiące na chorobę wieńcową powinny porozmawiać z lekarzem o objawach ataku serca oraz o odpowiednim postępowaniu po jego wystąpieniu. Warunkiem przeżycia zawału serca jest szybkie podjęcie działania.

8 Znakami ostrzegawczymi zawału serca są uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej; dyskomfort może być odczuwany jako ból, gniecenie, rozpieranie, palenie, ściskanie w klatce piersiowej, ból ramienia/ ramion, pleców, karku, szczęki lub żołądka, duszność; często występuje razem z uczuciem dyskomfortu w klatce piersiowej, zimne poty, nudności, silny lęk.

9 Szybkie działanie jest podstawą przeżycia przywrócenie dopływu krwi do serca daje najlepsze efekty do godziny po rozpoznaniu pierwszych objawów. Im szybciej podejmie się leczenie, tym większe są szanse na powrót do zdrowia. Dlatego należy zapamiętać, jakie są objawy ataku (zawału serca). Jeżeli wystąpią, trzeba jak najszybciej, nie później jednak niż w ciągu 5 minut, wezwać pogotowie. Główny objaw ostrzegawczy uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej jest taki sam dla kobiet i mężczyzn. U kobiet częściej jednak występują inne objawy, szczególnie duszność, nudności i wymioty oraz ból pleców lub szczęki. Wezwanie pogotowia to najskuteczniejszy rodzaj pomocy. To tak, jakby szpital przyjechał do chorego. Załoga karetki może od razu udzielić pomocy. W karetce znajduje się sprzęt do przywracania akcji serca w przypadku, gdyby ustała w czasie zawału. Poza tym pacjenci, którzy zostali dowiezieni do szpitala karetką, szybciej otrzymują pomoc. Jeśli z jakiegoś powodu nie możesz zadzwonić po pogotowie po rozpoznaniu objawów zawału, poproś kogokolwiek o odwiezienie Cię od razu do szpitala. Nigdy nie prowadź sam samochodu, chyba że zupełnie nie masz wyboru. Osoby cierpiące na chorobę wieńcową mogą zwiększyć szansę przeżycia czyniąc odpowiednie przygotowania. Należy zapytać lekarza, jak reagować na objawy ostrzegawcze i jak zminimalizować ryzyko wystąpienia zawału. Proponujemy przygotować zawczasu Plan przeżycia zawału serca. Należy mieć go zawsze przy sobie. Warto również upewnić się, że rodzina i znajomi znają objawy zawału i wiedzą, że w ciągu 5 minut powinni zadzwonić po pogotowie. Należy wypełnić tabelę i mieć ją zawsze pod ręką. Można ją skopiować, trzymać kopię w domu i w pracy. Informacje z tabeli należy przekazać załodze karetki i pracownikom szpitala.

10 PLAN PRZEŻYCIA ZAWAŁU SERCA Przyjmowane leki: Leki, które wywołują alergię: Jeżeli objawy ustąpią po 5 min. nadal należy zawiadomić lekarza Nr telefonu do pracy lekarza: Nr telefonu do domu lekarza: Osoby, które trzeba zawiadomić (na wypadek pobytu w szpitalu) Nazwisko: Nr telefonu do pracy: Nr telefonu do domu: Nazwisko: Nr telefonu do pracy: Nr telefonu do domu:

11 Jakie są badania diagnozujące chorobę wieńcową? Po przeprowadzeniu wywiadu i badaniu ogólnym lekarz może przeprowadzić kilka z opisanych poniżej badań. Ma to na celu wykluczenie innych przyczyn dolegliwości, potwierdzenie istnienia choroby oraz określenie stopnia jej zaawansowania. Elektrokardiografia (EKG). Jest to graficzny zapis pracy serca. Za pomocą EKG można wykryć niedokrwienie, zaburzenia rytmu, przebyty wcześniej zawał i powiększenie serca. Test wysiłkowy. Zaleca się go w celu wykrycia nieprawidłowości w akcji serca, które pojawiają się tylko w momencie intensywnej pracy serca. Istnieją różne typy tego badania, np. test wysiłkowy na bieżni ruchomej czy cykloergometrze (rodzaj roweru) lub test z zastosowaniem leku zamiast realnego wysiłku. Ten drugi stosuje się u pacjentów, którzy nie mogą podejmować aktywności fizycznej, np. u pacjentów z chorobami stawów. W obu testach cały czas obserwuje się i rejestruje ciśnienie krwi i reakcje serca. Zapis EKG wraz z pomiarem ciśnienia wykonuje się pacjentowi przed badaniem, w trakcie i po jego zakończeniu. Pamiętać należy, że testy wysiłkowe są użyteczne, ale nie można na nich polegać w 100 procentach bez zastrzeżeń, gdyż na wyniki testów wysiłkowych może mieć wpływ szereg różnych czynników. Badanie scyntygraficzne. Stosuje się je przy określaniu, która część serca jest niedokrwiona lub uszkodzona. Za jego pomocą można też wykryć problemy z przepływem krwi. Badanie polega na dożylnym podaniu małej ilości radioaktywnego kontrastu. Kamera umiejscowiona nad klatką piersiową obserwuje, czy kontrast jest wyłapywany przez mięsień sercowy (zdrowa tkanka), czy nie (uszkodzona tkanka). Za pomocą kamery można także określić, na ile wydajnie mięsień sercowy przepompowuje krew. Badanie można przeprowadzić zarówno w stanie spoczynku jak i w czasie wysiłku. Angiografia wieńcowa (koronarografia). To badanie wykrywa zwężenia w naczyniach wieńcowych. Przez tętnicę udową lub ramieniową wprowadza się do naczynia wieńcowego cienką rurkę (cewnik). Potem wstrzykuje się kontrast i filmuje kamerą rentgenowską jego przepływ. Obraz z kamery nazywa się angiogramem lub arteriogramem. Wentrykulografia. Jest to badanie dające obraz lewej komory serca, czyli głównej pompy organizmu. Przebieg badania jest bardzo podobny do przebiegu angiografii, jednak cewnik umieszcza się w lewej komorze serca. USG wewnątrznaczyniowe. Podczas tego badania używa się cewnika, który mierzy przepływ krwi. Daje ono dokładny obraz przepływu krwi w naczyniach wieńcowych; pokazuje także grubość ścianek tych naczyń.

12 Nie istnieje jedno proste badanie na zdiagnozowanie choroby wieńcowej. Rodzaj i liczba badań zależą od czynników ryzyka, szczególnie od stopnia natężenia objawów i prawdopodobieństwa, że ich przyczyną jest choroba wieńcowa.

13 Jak leczy się chorobę wieńcową? Istnieją trzy podstawowe typy leczenia choroby wieńcowej: zmiana stylu życia, leki i, w najbardziej zaawansowanych przypadkach, specjalne zabiegi. Pierwsze dwa sposoby mogą również pomóc w zapobieganiu chorobie wieńcowej. Poniżej przedstawiono opis poszczególnych typów leczenia. 1. Styl życia Podstawowe warunki, które należy spełnić, aby zapobiegać chorobie wieńcowej lub ją kontrolować: zrezygnować z palenia papierosów, leczyć podwyższone ciśnienie krwi, obniżyć wysoki poziom cholesterolu, zmniejszyć nadwagę, podjąć regularną aktywność fizyczną, leczyć cukrzycę. Palenie papierosów. Nie istnieje żaden bezpieczny sposób palenia. Palenie przyspiesza rozwój miażdżycy i zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca. Ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej rośnie w zależności od liczby wypalanych codziennie papierosów. Rezygnacja z papierosów zdecydowanie obniża ryzyko już w pierwszym roku, niezależnie od wieku. U pacjentów po zawale obniża też ryzyko wystąpienia drugiego zawału.

14 Wysokie ciśnienie krwi nadciśnienie tętnicze Nadciśnienie często nie daje żadnych objawów. Jeśli wystąpi, trwa przez całe życie chorego. Nieleczone może prowadzić do poważnych powikłań m.in. ataku serca, udaru mózgu, niewydolności nerek i serca. Wartość ciśnienia krwi podaje się za pomocą dwóch liczb ciśnienie skurczowe oraz rozkurczowe. Obie liczby są bardzo ważne. Ciśnienie 140/90 mmhg (milimetrów słupa rtęci) lub wyższe jest uważane za wysokie, ale wystarczy, że wysoka jest tylko jedna liczba. Normalne ciśnienie krwiwynosi 120/80. W zapobieganiu nadciśnieniu i w jego kontroli może pomóc zmiana trybu życia: zmniejszenie masy ciała, regularna aktywność fizyczna, zmiana diety na niskosodową, ograniczenie spożycia alkoholu. Niektóre z tych zmian mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i zostaną omówione później. Właściwe nawyki żywieniowe to przede wszystkim spożywanie produktów o niskiej zawartości soli oraz sodu. Dzienne spożycie sodu u większości osób nie powinno przekraczać 2400 mg (ok. 6 g soli, czyli jedna łyżeczka). Ostatnie badania wykazały, że zdrowiej jest ograniczyć dzienne spożycie sodu do 1500 mg (ok. 4 g soli, czyli 2/3 łyżeczki). Podane wartości obejmują sól w każdej postaci, także tę dodawaną do przygotowania potraw.ogólny plan żywienia powinien zawierać również produkty o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i cholesterolu oraz o umiarkowanej zawartości tłuszczów.dieta powinna również zawierać dużo warzyw i owoców, z których większość naturalnie zawiera mało soli i kalorii. Zaleca się również spożywanie niskotłuszczowych przetworów mlecznych i ograniczenie spożycia czerwonego mięsa, słodyczy i napojów o wysokiej zawartości cukru. Dieta powinna być bogata w potas, wapń, magnez, błonnik i białko. Osoby spożywające alkohol powinny ograniczyć jego ilość, gdyż alkohol dostarcza wielu kalorii. Napoje alkoholowe przyjmowane w nadmiarze są szkodliwe i niektóre osoby powinny zrezygnować z nich całkowicie. Umiarkowane spożycie alkoholu może obniżyć ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, szczególnie wśród mężczyzn powyżej 45 roku życia oraz kobiet powyżej 55 roku życia. Istnieje jednak wiele innych czynników ograniczających ryzyko wystąpienia chorób serca, np. zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie palenia papierosów i utrzymywanie w normie wagi. Umiarkowane spożycie alkoholu oznacza nie więcej niż dwa drinki dziennie dla mężczyzn i jeden dla kobiet. Jeden drink = 45 g wódki = 150 ml wina = 360 ml piwa. Osoby spożywające alkohol powinny mieć świadomość tego, że może on wchodzić w reakcje z przyjmowanymi lekami. Potencjalne interakcje należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

15 Wysoki poziom cholesterolu. Cholesterol to substancja tłuszczowa zaangażowana w normalne procesy zachodzące w komórkach. Zdrowy organizm sam wytwarza potrzebne mu ilości cholesterolu. Nadmiar nasyconych tłuszczów oraz cholesterolu w diecie prowadzi do tworzenia tłuszczowych złogów w naczyniach krwionośnych, co sprzyja rozwojowi miażdżycy. Cholesterol przemieszcza się we krwi za pomocą małych cząsteczek zwanych lipoproteinami. Wyróżnia się 2 podstawowe typy lipoprotein, które mają wpływ na ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej: LDL zwany złym cholesterolem oraz HDL zwany dobrym cholesterolem. Zły cholesterol powoduje tworzenie złogów w naczyniach krwionośnych, natomiast dobry ułatwia wypłukiwanie cholesterolu z krwi. Bardzo istotne jest utrzymywanie niskiego poziomu LDL oraz wysokiego poziomu HDL we krwi. Zdrowe osoby powyżej 20 roku życia powinny co 5 lat mierzyć poziom cholesterolu całkowitego, poziom LDL i HDL oraz trójglicerydów (jeszcze jeden rodzaj substancji tłuszczowej we krwi). W zapobieganiu i kontrolowaniu wysokiego poziomu cholesterolu pomocne jest stosowanie zdrowej diety opisanej wcześniej, regularna aktywność fizyczna oraz obniżenie masy ciała. Osoby ze zdiagnozowaną chorobą wieńcową powinny szczególnie dbać o kontrolowanie poziomu cholesterolu i przestrzegać niskotłuszczowej i niskocholesterolowej. Nadwaga/otyłość. Nie istnieją szybkie sposoby na utratę nadwyżki kilogramów. Żeby odnieść sukces należy odchudzanie potraktować jako kompleksową zmianę trybu życia, a nie szybką i jednorazową akcję zrzucania zbędnych kilogramów, co sprzyja efektowi jo-jo, czyli ponownemu nabraniu masy. Nie próbuj stracić więcej niż 0,5 do 2 kg tygodniowo. Przy odchudzaniu należy stosować dietę odpowiednią dla zdrowego serca zawierającą zróżnicowane, odżywcze produkty w umiarkowanych ilościach, o niskiej zawartości kalorii i tłuszczu. Ważne jest również podjęcie regularnej aktywności fizycznej. Umożliwia to spalanie kalorii i w ten sposób ułatwia zmniejszenie masy ciała.

16 Aktywność fizyczna. Aktywność fizyczna to jeden z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania chorobie wieńcowej oraz jej kontrolowania. Może obniżyć poziom LDL i podnieść poziom HDL, a poza tym u osób z nadwagą obniża ciśnienie krwi. Najważniejsze jest, aby wykonywać wysiłek fizyczny regularnie. Wykonuj ok. 30 min. umiarkowanej gimnastyki dziennie. Może to być szybki marsz albo taniec. Jeśli 30 min. to zbyt długo, podziel ten czas na trzy części po minimum 10 min. Osoby, które do tej pory nie były aktywne fizycznie, powinny rozpocząć od ćwiczeń łatwiejszych i stopniowo przedłużać czas i natężenie wysiłku. Osoby ze zdiagnozowaną chorobą wieńcową i wysokim stopniu ryzyka powinny swój program ćwiczeń skonsultować z lekarzem. Z ćwiczeń fizycznych bardzo skorzystają osoby, które przeszły już atak serca. Wiele szpitali prowadzi program rehabilitacji kardiologicznej. Odpowiedni program zaleci lekarz. Cukrzyca. Ze względu na powiązania z chorobami serca, osoby z cukrzycą powinny zwracać szczególną uwagę na zapobieganie czynnikom ryzyka i ich kontrolowanie (czynniki ryzyka Tab.1). Na szczęście ostatnie badania wykazały, że te same kroki, które zmniejszają ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową, redukują również ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Natomiast u osób z rozpoznaną cukrzycą typu 2 stosowanie się do zaleceń i przyjmowanie przepisanych leków, może ograniczyć, a nawet opóźnić powikłania cukrzycy, takie jak choroby nerek, oczu lub niszczenie nerwów. Kroki zmniejszające ryzyko wystąpienia cukrzycy oraz choroby wieńcowej: - właściwe nawyki żywieniowe dieta uboga w tłuszcze nasycone i cholesterol oraz o umiarkowanej zawartości tłuszczu, - odpowiednia masa ciała, - codzienna aktywność fizyczna 30 minut umiarkowanej aktywności w miarę możliwości każdego dnia, - niepalenie papierosów, - zapobieganie i kontrolowanie wysokiego poziomu cholesterolu we krwi. Należy stosować się do powyższych zaleceń, gdyż mogą one opóźnić lub spowolnić proces występowania powikłań związanych z sercem i naczyniami krwionośnymi.

17 2. Leki Często, poza zmianą stylu życia, niezbędne może okazać się stosowanie leków. Ich podawanie ma na celu: - poprawę rokowania - kontrolowanie dolegliwości związanych z chorobą wieńcową. Leki przepisane przez lekarza należy przyjmować zgodnie z zaleceniami. Leki mogą mieć różne skutki uboczne. Jeśli się pojawią, leków nie wolno odstawiać na własną rękę, ale należy skontaktować się z lekarzem. Bardzo często dolegliwości można zlikwidować poprzez zmianę dawki, typu leku lub zastosowanie kombinacji leków. Leki stosowane w chorobie wieńcowej: Dziś nie ma już wątpliwości, że rokowanie poprawiają cztery grupy leków: 1. Aspiryna (kwas acetylosalicylowy, ASA). Zmniejsza ryzyko wystąpienia zawału serca u osób po pierwszym zawale. Ułatwia utrzymanie drożności naczyń krwionośnych osób po operacji założenia bypassów lub innych zabiegach udrażniających tętnice, np. angioplastyce wieńcowej (zob. rozdział Zabiegi). Przyjmowanie aspiryny należy skonsultować z lekarzem. Aspirynę podaje się też pacjentom z podejrzeniem ataku serca, przyjeżdżającym do szpitala na ostry dyżur. 2. Beta-blokery. Spowalniają pracę serca i powodują, że kurczy się z mniejszą siłą, obniżają również ciśnienie krwi. Zmniejszają dolegliwości bólowe oraz zmniejszają ryzyko ponownego ataku serca. 3. Statyny. Środki obniżające poziom cholesterolu, zmniejszają zawartość złego cholesterolu we krwi. Statyny są skutecznymi lekami, powodującymi mało objawów ubocznych. Ich stosowanie przynosi chorym wiele korzyści i stało się standardem w leczeniu chorych na choroby wieńcowej. 4. Inhibitory enzymu konwertującego. Zatrzymują wytwarzanie produkowanych przez organizm substancji chemicznych, które powodują zwężanie naczyń krwionośnych. Stosuje się je przy wysokim ciśnieniu krwi i uszkodzeniach mięśnia sercowego. U niektórych pacjentów z cukrzycą mogą zapobiegać uszkodzeniu nerek. Aby zmniejszyć nasilenie dolegliwości wieńcowych stosuje się: - nitraty, - blokery kanału wapniowego. - nitraty (włączając nitroglicerynę) powodują rozkurcz naczyń krwionośnych i likwidują bóle w klatce piersiowej, - blokery kanału wapniowego rozkurczają naczynia krwionośne; stosuje się je przy wysokim ciśnieniu krwi i dolegliwościach bólowych w klatce piersiowej.

18 Rokowanie poprawiają cztery grupy leków 1. Aspiryna (kwas acetylosalicylowy, ASA) 2. Beta blokery 3. Statyny (leki obniżające poziom cholesterolu) 4. Inhibitory enzymu konwertującego

19 3. Zabiegi Zaawansowana miażdżyca może wymagać zabiegów chirurgicznych w celu odblokowania naczynia krwionośnego i przywrócenia przepływu krwi. Zabieg przeprowadza się, aby zlikwidować zwężenia w głównych naczyniachwieńcowych, zwiększyć wydolność serca i złagodzić dolegliwości choroby. Dwa najczęściej stosowane zabiegi to angioplastyka wieńcowa oraz wstawienie bypassu. Angioplastyka wieńcowa Podczas tego zabiegu do zwężonego naczynia krwionośnego wprowadza się cienką rurkę cewnik. Na koniuszku cewnika znajduje się balonik, który w miejscu zwężenia naczynia dwukrotnie napełnia się powietrzem. Balonik zgniata blaszkę miażdżycową w ten sposób poprawiając przepływ krwi. Po wypuszczeniu powietrza balonik usuwa się z naczynia. Bardzo często podczas tego zabiegu lekarz umieszcza w przewężeniu naczynia stent. Jest to specjalna koszulka, która utrzymuje naczynie otwarte. Po zabiegu stent pozostaje w naczyniu. Angioplastyka nie jest zabiegiem operacyjnym. Przebiega bez znieczulenia ogólnego i trwa 1 2 godz. U ok. 1/3 pacjentów po angioplastyce wieńcowej naczynie zwęża się ponownie w ciągu sześciu miesięcy. Można je otworzyć ponownie za pomocą kolejnej angioplastyki wieńcowej lub wszczepienia bypassu. Ponownemu zamknięciu może ulec również naczynie ze stentem. Jak należy postępować po zabiegu angioplastyki wieńcowej. Udowodniono, że odpowiednie postępowanie zmniejsza ryzyko nawrotu zwężenia w poszerzonych tętnicach. Bardzo ważne jest stosowanie się do ogólnych zaleceń dotyczących diety, regularnej aktywności fizycznej, zakazu palenia tytoniu i leczenia chorób współistniejących. Ostatnie badania podkreśliły znaczenie i konieczność intensywnego leczenia przeciwcholesterolowego. Wszczepienie bypassu. Ten zabieg polega na wycięciu fragmentu żyły z nogi, tętnicy z klatki piersiowej lub nadgarstka oraz przyłączeniu do tętnicy serca powyżej i poniżej zwężonego miejsca, co stworzy wokół niego pomost zwany bypassem. W niektórych przypadkach niezbędne jest wszczepienie więcej niż jednego bypassu. Zabieg wszczepienia bypassu może okazać się niezbędny w kilku okolicznościach. Czasami angioplastyka nie jest w stanie wystarczająco rozszerzyć naczynia, albo do naczynia nie można dotrzeć. Niektóre są zbyt długie lub zbyt twarde, aby przeprowadzić na nich zabieg. W pewnych przypadkach bypassowanie jest po prostu bardziej wskazane niż angioplastyka, np. u osób cierpiących jednocześnie na chorobę wieńcową i cukrzycę. Bypass również może się zamknąć. Zdarza się to w ok. 10% przypadków, zwykle po ponad 10 latach od zabiegu. Bardzo ważne jest zrozumienie, że opisane wyżej zabiegi łagodzą natężenie objawów choroby wieńcowej, ale jej nie leczą. Po zabiegu należy więc utrzymywać zmieniony, zdrowy tryb życia i przyjmować przepisane przez lekarza leki.

20