Od 1997 roku Fundacja wspiera działania na rzecz rozwoju zrównoważonego poprzez budowanie partnerstwa, społeczeństwa obywatelskiego, proponowanie

Transkrypt

1 FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA Programy

2 FUNDACJA PARTNERSTWO DLA ŚRODOWISKA Od 1997 roku Fundacja wspiera działania na rzecz rozwoju zrównoważonego poprzez budowanie partnerstwa, społeczeństwa obywatelskiego, proponowanie nowych rozwiązań oraz upowszechnianie sprawdzonych wzorów działań. 2

3 SPIS TREŚCI Kim jesteśmy? 4 Jak działamy? 5 Co wyróżnia nasze programy? 6 Dlaczego warto korzystać z naszego wsparcia? 7 Grupy Partnerskie 8 Zielone Szlaki Greenways 10 Ekomuzea 12 Szkoły dla Ekorozwoju 13 Czysty Biznes 15 Programy grantowe 17 ISO-TECH Sp. z o.o. 19 Zespół Fundacji 20 Fundatorzy 21 3

4 KIM JESTEŚMY? Fundację ustanowiono jako organizację non-profit w 1996 roku w celu propagowania i realizowania działań na rzecz ochrony środowiska oraz wspierania takich działań podejmowanych przez organizacje o celach niezarobkowych i społeczności lokalne, będących elementem wspierania demokratycznego modelu rozwoju kraju. Jesteśmy kontynuatorem programu wspierania organizacji ekologicznych Environmental Partnership for Central Europe (EPCE) realizowanego w latach przez amerykańska Fundację The German Marshall Fund of the US. Program ten odegrał ważną rolę w rozwoju ekologicznych organizacji pozarządowych w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych w Polsce i innych krajach Europy Środkowej. Od samego początku programy Fundacji ukierunkowano na inspirowanie i wspieranie inicjatyw obywatelskich nastawionych na wdrażanie zasad rozwoju zrównoważonego. Zaangażowaliśmy się w kształtowanie współpracy partnerskiej poprzez angażowanie liderów z sektora gospodarczego, publicznego i społecznego we wspólne inicjatywy i projekty. Od 1997 roku wspieramy finansowo, merytorycznie i organizacyjnie liczne inicjatywy w całym kraju. Przyznaliśmy 979 dotacji na łączną kwotę zł. Pomogły one wygenerować dodatkowe wsparcie w wysokości zł. Kompleksowa pomoc ze strony Fundacji umożliwia zarówno zakładanie nowych, jak i wzmocnienie już istniejących organizacji pozarządowych, profesjonalizację i sieciowanie ich działań w coraz bardziej rozbudowane programy o charakterze ponadlokalnym. W 2003 roku Fundację uhonorowano tytułem Instytucji ProPublico Bono w uznaniu zasług dla instytucji społeczeństwa obywatelskiego, wspierającej dzieła i programy służące ochronie środowiska naturalnego, zaś w 2005 roku Fundacja uzyskała status organizacji pożytku publicznego. Od 2005 roku Fundacja jest Organizacją Pożytku Publicznego zarejestrowaną w KRS pod nr Fundacja Partnerstwo dla Środowiska Iso-Tech Sp. z o.o. (100% własności Fundacji) Inwestycje ekologiczne Doradztwo w zakresie ochrony środowiska Programy Fundacji Grupy Partnerskie Zielone Szlaki Greenways Szkoły dla Ekorozwoju Czysty Biznes Fundacja Fundusz Partnerstwa Programy grantowe Doradztwo w zakresie programów dotacyjnych 4

5 JAK DZIAŁAMY? W celu zwiększenia organizacyjnych i finansowych możliwości realizacji misji Fundacji, w 2001 roku ustanowiliśmy spółkę Iso-Tech, zaś w 2004 roku powołaliśmy Fundusz Partnerstwa - do organizowania i realizowania naszych programów grantowych. Od 2007 roku Fundacja jest przedstawicielem Międzynarodowej Fundacji Edukacji Ekologicznej w Polsce, realizując programy EcoSchools oraz Blue Flag. Programy te wdrażane są w ponad 40 krajach. Poprzez swoje programy Fundacja wspiera finansowo, organizacyjnie i merytorycznie inicjatywy obywatelskie mające na celu osiąganie rozwoju zrównoważaonego. Obecnie realizowane programy to: GRUPY PARTNERSKIE wspieramy współpracę partnerską między sektorem public znym, gospodarczym i społecznym, kreując działania obywatelskie na rzecz rozwoju zrównoważonego; ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS pomagamy organizacjom pozarządowym, samorządom oraz firmom rozwijać niezmotoryzowane szlaki komunikacyjne, rekreacyjne i turystyczne, budowane w oparciu o lokalne zasoby przyrodniczo-kulturowe i miejscowy potencjał gospodarczy; SZKOŁY DLA EKOROZWOJU kształtujemy proekologiczne postawy społeczności lokalnych, angażując osoby i instytucje skupione wokół szkół w tworzenie i realizację projektów związanych z ochroną środowiska; CZYSTY BIZNES pomagamy firmom angażować się w praktyczne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego; PROGRAMY GRANTOWE wspieramy działania na rzecz rozwoju zrównoważonego animowane przez organizacje pozarządowe i społeczności lokalne realizując konkursy małych dotacji oraz świadcząc pomoc szkoleniową, doradczą i informacyjną. Programy Fundacji są realizowane poprzez Grupy Partnerskie, stanowiące narzędzie kreowania aktywności społecznej i angażowania ludzi z różnych środowisk we wspólne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego. Grupy Partnerskie angażują przedsiębiorców, organizacje pozarządowe oraz instytucje publiczne w wypracowanie i realizację wspólnych inicjatyw i projektów. Integrują w ten sposób wszystkie programy Fundacji. Instytucje publiczne Przedsiębiorcy Organizacje społeczne GRUPA PARTNERSKA 5

6 CO WYRÓŻNIA NASZE PROGRAMY? WSZYSTKIE PROGRAMY FUNDACJI: wspierają inicjatywę obywatelską i przedsiębiorczość społeczną jako podstawę realizacji założeń rozwoju zrównoważonego; propagują współpracę partnerską pomiędzy organizacjami społecznymi, firmami, samorządami, instytucjami rządowymi oraz uczelniami (integrując w ten sposób działania trzech sektorów), aby lepiej wykorzystywać rozproszone możliwości i zasoby; uwzględniają środowisko naturalne jako podstawę życia człowieka i rozwoju nowoczesnej gospodarki rynkowej; promują praktyczne działania lokalne, integrujące uwarunkowania społeczne, środowiskowe i gospodarcze, jako niezbędny instrument osiągania rozwoju zrównoważonego w życiu codziennym Polaków. KAŻDY Z PROGRAMÓW FUNDACJI JEST REALIZOWANY W WYMIARZE KRAJOWYM, REGIONALNYM I LOKALNYM. 6

7 DLACZEGO WARTO KORZYSTAĆ ZE WSPARCIA FUNDACJI? Członkostwo w Unii Europejskiej w połączeniu z dostępem do globalnych rynków oznacza, że Polska stoi przed szansą zdynamizowania przemian ustrojowych w kierunku rozwoju zrównoważonego. Niestety, wydaje się że Polska robi za mało, aby skutecznie wykorzystać tę szansę. Brakuje umiejętności i struktur organizacyjnych, aby wprowadzić założenia rozwoju zrównoważonego w życie codzienne gospodarki. Partnerska współpraca, angażująca sektor gospodarczy, publiczny i społeczny, którą propaguje Fundacja stanowi kluczową metodę budowania odpowiednich instytucji, struktur i umiejętności niezbędny kapitał społeczny, który jest dzisiaj Polsce tak potrzebny. Zbigniew Bochniarz Profesor University of Minnesota (USA) Udział w programie Szlak Bursztynowy pomaga nam promować Lanckoronę w Europie i na świecie jako przykładowy i wzorcowy zakątek, który rozwija się przy wykorzystaniu i jednoczesnej ochronie walorów przyrodniczych i kulturowych. W wyniku współpracy z Fundacją w gminie Lanckorona oznakowano 38,5 km Bursztynowego Szlaku oraz wydano mapę przedstawiającą trasy turystyczne i najważniejsze zabytki. Odtworzono również, po blisko stu latach, sięgający tradycją do średniowiecza, Jarmark Świętojański. Ale co najważniejsze, udało się nam w te inicjatywy zaangażować mieszkańców Lanckorony. W swoich programach wsparcia dla społeczności lokalnych Fundacja zawsze podkreśla korzyści wynikające z zaproszenia organizacji społecznych do udziału w rozwiązywaniu problemów ochrony środowiska. Fundacja nie tylko wspiera organizacje pozarządowe, ale pomaga firmom i władzom publicznym w budowaniu partnerskich stosunków z nimi. Programy fundacji są ważne, bo agendy publiczne nie są w stanie zapewnić ochrony środowiska bez współpracy z organizacjami społecznymi i przedsiębiorcami. Marek Haliniak Główny Inspektor Ochrony Środowiska Zofia Oszacka Wójt Gminy Lanckorona Działania Fundacji pozwalają na budowanie potencjału także małym, nie znanym jeszcze organzacjom. Tworzą w ten sposób niezbędne zaplecze do osiągania rozwoju zrównoważonego poprzez inicjatywy silnie zorientowane lokalnie, oparte na umiejętnościach i zaangażowaniu miejscowej społeczności. Przekonują, że wspólnie możemy więcej. Zdzisława Hołubowska Fundacja Naszyjnik Północy, Debrzno 7

8 GRUPY PARTNERSKIE Wspieramy współpracę partnerską między sektorem publicznym, gospodarczym i społecznym, stymulując działania obywatelskie na rzecz rozwoju zrównoważonego w Polsce. Grupy Partnerskie to lokalne koalicje liderów z organizacji pozarządowych, firm oraz sektora publicznego, działających wspólnie na rzecz rozwiązywania miejscowych problemów związanych z ochroną środowiska oraz zrównoważonym rozwojem gospodarczym. Nadrzędnym celem Grupy jest zapewnienie spójności różnorodnych inicjatyw i projektów wdrażanych na określonym obszarze, wspólne pozyskiwanie środków ze źródeł zewnętrznych oraz pełne wykorzystanie miejscowych zasobów i potencjału. Programy Fundacji organizowane są poprzez Krajową Sieć Grup Partnerskich. Obecnie Sieć zrzesza 19 Grup, złożonych z 605 podmiotów i kilku tysięcy osób z całej Polski. Fundacja pomaga liderom lokalnym w kreowaniu nowych Grup Partnerskich poprzez pomoc organizacyjną, doradczą i finansową oraz działalność projektową. 8 Porozumienie Społeczne Naszyjnik Północy Forum dla Nowej Huty Grupa Partnerska Łączy nas Babia Góra Partnerstwo dla Ziemi Bocheńskiej Partnerstwo dla Ziemi Gorlickiej Grupa Partnerska Zielone Bieszczady Partnerstwo dla Ziemi Wadowickiej Grupa Partnerska Kamienny Krąg Partnerstwo na Jurze Partnerstwo Doliny Środkowej Odry Partnerstwo dla Ziemi Kamieniogórskiej Grupa Partnerska Cudu nad Wisłą Grupa Partnerska Wrzosowa Kraina Partnerstwo Gór i Pogórza Kaczawskiego Partnerstwo Puszczy Kozienickiej Lokomotywa Porozumienie Wzgórz Dalkowskich Grupa Partnerska Dla Dobra Zatoki Gdańskiej Grupa Partnerska korona Północnego Krakowa LGD Bory Tucholskie

9 GRUPY PARTNERSKIE PRZYKŁADY Archiwum programu Grupy Partnerskie FORUM DLA NOWEJ HUTY powstało w 2002 roku z inicjatywy kilkunastu organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw prywatnych (m. in. Elektrociepłownia Kraków, Philip Morris Polska, Huta im. T. Sendzimira). W pracach Forum uczestniczą obecnie przedstawiciele władz Miasta Krakowa, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego. Celem Forum jest integrowanie rozproszonych dotychczas działań na rzecz Nowej Huty, w tym Obszaru Strategicznego Kraków-Wschód, stymulowanie inwestycji, podniesienie jakości życia oraz stworzenie spójnego programu dla zrównoważonego rozwoju tej części Krakowa. Dzięki staraniom Forum, problematykę Nowej Huty wpisano jako priorytet do programów rozwoju miasta i województwa. Forum angażuje się w kreowanie I realizację licznych inicjatyw i projektów. Za przykład służyć może projekt Zielonego Szlaku Nowa Huta Dłubnia sieć tras rowerowych, łącząca zabytki związane z historią Nowej Huty, ostoje przyrody, tereny zielone i parki. Forum zainicjowało szereg cyklicznych imprez m. in. Dni Ziemi na Placu Centralnym czy Europejski Tydzień Mobilności (i organizowane w jego ramach Dni Dziedzictwa Nowej Huty). Obecnie funkcjonują także trzy placówki opiekuńczo-wychowawcze, które odwiedza ok. 70 stałych podopiecznych dziennie. Oferują m. in. zajęcia plastyczne, muzyczne, teatralne, pomoc w odrabianiu lekcji czy rekreację. GRUPA PARTNERSKA ZIELONE BIESZCZADY to wspólna inicjatywa licznych organizacji pozarządowych, sektora prywatnego, publicznego oraz mieszkańców (obecnie zrzesza ponad 90 podmiotów), uruchomiona w 2000 roku wokół inicjatywy Zielony Rower w Bieszczadach. Program ma na celu stworzenie międzynarodowego szlaku rowerowego opartego na dziedzictwie przyrodniczo-kulturowym i kreowaniu markowego produktu turystycznego. W jego ramach oznakowano dotychczas ponad 900 km tras, angażując społeczności lokalne pogranicza polsko-słowacko-ukraińskiego. Ponadto grupa uruchomiła m. in. program Bieszczadzki Produkt Lokalny ułatwiający miejscowym producentom funkcjonowanie na europejskim rynku oraz inicjatywę poświęconą ochronie cennych obiektów - Bieszczadzki Zespół Architektoniczno-Przyrodniczy. Stworzono ośrodek edukacyjny (Stowarzyszenie Dzieciom Bieszczadzkiej Szkoły w Zatwarnicy), opieką otoczono trasę dawnej leśnej kolejki transportowej (Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej). Aby ukierunkować działania Grupy w 2003 roku powołano Bieszczadzką Fundację Partnerstwo dla Środowiska. 9

10 ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS Rozwijamy niezmotoryzowane szlaki komunikacyjne, rekreacyjne i turystyczne budowane w oparciu o lokalne zasoby przyrodniczo-kulturowe oraz miejscowy potencjał gospodarczy. Zielone szlaki - greenways to wielofunkcyjne szlaki służące niezmotoryzowanym użytkownikom, prowadzące wzdłuż naturalnych korytarzy, historycznych tras handlowych, rzek i kolei. Są zarządzane przez miejscowe społeczności w celu pobudzania zrównoważonego rozwoju i promocji zdrowego stylu życia. Zielone szlaki tworzą ramy dla realizacji lokalnych inicjatyw społecznych i projektów związanych z ochroną przyrody i krajobrazu, zachowaniem dziedzictwa kulturowego, turystyką przyjazną dla środowiska i zrównoważonym transportem. Zielone szlaki odpowiadają na potrzeby zarówno mieszkańców jak i zwiedzających oraz wnoszą pozytywny wkład w ożywianie gospodarki lokalnej. (wg Deklaracji z Sopron, Environmental Partnership for Sustainable Development, 1 lipca 2006 r.). Rozwijając Zielone Szlaki-Greenways z grupą ponad 200 partnerów samorządów lokalnych i regionalnych, firm oraz licznych organizacji społecznych wspieramy rozwój turystyki przyjaznej dla środowiska, opartej na aktywnym stylu życia, ożywiającej lokalną gospodarkę. W Polsce rozwijamy obecnie 6 Zielonych Szlaków, liczących łącznie ponad 3000 km. 10 Fundacja jest koordynatorem na Polskę sieci Greenways w ramach inicjatwy Central and Eastern European Greenways (CEG ) realizowanej w regionie Europy Środkowo- Wschodniej przez stowarzyszenie Environmental Partnership for Sustainable Development (EPSD). W kraju pod bezpośrednią opieką Fundacji znajduje się Bursztynowy Szlak Greenways oraz Kraków - Morawy - Wiedeń Greenways. Wspieramy także rozwój podobnych działań na Białorusi i Ukrainie.

11 ZIELONE SZLAKI - GREENWAYS PRZYKŁADY Spotkanie Koordynatorów Programu Central & Eastern European Greenways (Wolkersdorf, Austria, sierpień 2007). Fot. Juraj Flamik DRZEWO ŻYCIA NA SZLAKU KRAKÓW MORAWY WIEDEŃ Celem inicjatywy Fundacji Partnerstwo dla Środowiska oraz Towarzystwa na rzecz Ochrony Przyrody w Krakowie pn. Drzewo Życia na szlaku Greenways jest udekorowanie alejami drzew międzynarodowego szlaku rowerowego biegnącego z Krakowa przez Morawy do Wiednia. W przyszłości ma stać się on najdłuższą aleją drzew owocowych w Europie. Ważnym elementem projektu jest promocja i zachowanie ich rodzimych odmian i gatunków. W projekt włączyły się liczne szkoły i organizacje lokalne. Działania rozpoczęto jesienią 2003 roku od inwentaryzacji drzew przeprowadzonej przez młodzież z regionu oraz pierwszych akcji sadzenia ich na szlaku. Uczniowie zbierali też opowieści, wiersze i piosenki o charakterystycznych drzewach sadzonych dawniej. Odbył się też konkurs plastyczny i fotograficzny na najpiękniejsze drzewo oraz plebiscyt na logo Dnia Drzewa. W latach z okazji Środkowoeuropejskiego Dnia Drzewa 20 października dzieci i młodzież posadziły ponad 7000 drzew różnych gatunków (głównie jabłoń, wiśnia, buk, kilon, jawor). SZLAK BURSZTYNOWY - PROJEKT KANAŁ STASZICOWSKI NASZĄ DUMĄ Kanał liczący 800 m. to jeden z elementów drogi wodnej byłej walcowni żelaza w Nietulisku Dużym, końcowego ogniwa kombinatu starachowickiego, wchodzącego w skład Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. Od chwili zaprzestania produkcji (1903 rok), kanał przestał pełnić funkcję gospodarczą i stał się środowiskiem życia dla wielu gatunków roślin wodnych i zwierząt. Stowarzyszenie Nietulisko nad Świśliną postanowiło oczyścić kanał, dbając o zachowanie bogatego środowiska naturalnego przy równoczesnym zagospodarowaniu terenów jako miejsca odpoczynku i rekreacji dla mieszkańców i turystów. W przedsięwzięcie zaangażowano samych mieszkańców. Zakład Instalatorstwa Adam Borcuch wybrał ponad 1000 m³ namułu. W ten sposób uzyskano 600 mb czystego kanału. Architekt krajobrazu, Małgorzata Skowron wykonała plan zagospodarowania, Szkoła Podstawowa im. St. Staszica udostępniła swe pomieszczenia do przechowywania sprzętu, Zakład Stolarski Marek Łucki wykonał 4 komplety ławek, a Urząd Miasta i Gminy Kunów dofinansował część zadań. Dużym sukcesem projektu stało się uaktywnienie ludzi oraz wykorzystanie lokalnego potencjału. 11

12 EKOMUZEA Łączymy ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego z aktywnym kształtowaniem otoczenia, kultywowaniem tradycji i żywą prezentacją lokalnych walorów. Ekomuzeum to sieć rozproszonych w terenie obiektów, tworzących żywą kolekcję obrazującą wartości przyrodnicze i kulturowe regionu oraz dorobek jego mieszkańców. Wyjątkowy charakter regionu prezentowany jest zatem poprzez połączenie warunków naturalnych oraz działalności ludzi, historycznej i obecnej. Tworzenie ekomuzeum służy czterem podstawowym celom: ochronie zasobów naturalnych i kulturowych zaangażowaniu mieszkańców i wzmocnieniu lokalnej tożsamości odkryciu i interpretacji miejscowego dziedzictwa rozwojowi zrównoważonej turystyki i promocji lokalnych produktów. Ekomuzea rozwijają się głównie wzdłuż Zielonych Szlaków Greenways. Pasieka w Ekomuzeum Wrzosowa Kraina 12

13 SZKOŁY DLA EKOROZWOJU Kształtujemy proekologiczne postawy społeczności lokalnych angażując osoby i instytucje skupione wokół szkół w tworzenie i realizację projektów związanych z ochroną środowiska. Inspirując szkoły do realizacji małych, praktycznych projektów na rzecz ochrony środowiska, program Program Szkoły dla Ekorozwoju demonstruje, że każdy może przyczynić się do wdrażania zasad rozwoju zrównoważonego. Na bazie realizowanych projektów, zachęcamy szkoły do podejmowania coraz bardziej ambitnej i wielopłaszczyznowej współpracy z samorządami, firmami i innymi aktorami życia społecznego. Pomagamy w rozwijaniu współpracy z innymi placówkami edukacyjnymi w kraju i za granicą. Poprzez praktyczne rozwiązania ekologiczne szkoły osiągają wymierne korzyści ekonomiczne, społeczne i środowiskowe, odzyskując swoją dawną rolę opiniotwórczą. Program opiera się na wypracowanej i doskonalonej przez Fundację od 1999 roku formule, zakładającej 7 etapów działania: 1. rekrutacja zainteresowanych szkół lub organizacji pozarządowych (listy intencyjne); 2. szkolenia i doradztwo w zakresie przygotowania praktycznych projektów proekologicznych; 3. konkurs dotacyjny na dofinansowanie realizacji projektów; 4. realizacja projektu przy zaangażowaniu społeczności lokalnej; 5. przygotowanie nowych inicjatyw i projektów, przyczyniających się do ukształtowania szkoły jako Lokalnego Centrum Aktywności Ekologicznej; 6. wprowadzenie systemów zarządzania środowiskiem, w tym monitoring odcisku ekologicznego; 7. udział w międzynarodowym programie Eco- Schools, realizowanym w 90 krajach. Fot 1. Najbardziej aktywne szkoły otrzymują certyfikaty Lokalnego Centrum Aktywności Ekologicznej oraz pierwszej w Polsce Zielonej Flagi (konferencja w NFOSiGW, Warszawa, czerwiec 2007 r.). Fot 2. Warsztaty dla społeczności lokalnej dotyczące zastosowania w gospodarstwach domowych małych oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych, fotoogniw i pomp ciepła (Szkoła Podstawowa nr 4 w Zawoi-Przysłop) Źródła: Archwium programu SdE 13

14 SZKOŁY DLA EKOROZWOJU PRZYKŁADY Szkoła w Wągrodnie kształtowała nawyki i postawy proekologiczne wśród uczniów, rodziców i mieszkańców w ramach projektu Jak odpakować świat. Źródło: Archiwum programu Szkoły dla Ekorozwoju. SZKOŁA EDUKACJI ŚRODOWISKOWEJ NA BURSZTYNOWYM SZLAKU NA PRZYSŁOPIU Przysłop to malowniczy przysiółek położony na wysokości ok. 700 m n.p.m. w Paśmie Jałowieckim Beskidu Żywieckiego na terenie trzech gmin: Zawoi, Stryszawy i Makowa Podhalańskiego. Miejscowa Szkoła Podstawowa nr 4 rozpoczęła działania proekologiczne w 1999 roku, postrzegając ekologię jako szansę na uratowanie się przed likwidacją. Wtedy to utworzono Ośrodek Edukacji Środowiskowej na Bursztynowym Szlaku, zajmujący się obecnie organizacją zajęć i imprez edukacyjnych oraz różnorodnymi działaniami w sferze ochrony środowiska (m. in. selektywna zbiórka odpadów, zastosowanie kolektorów słonecznych, termomodernizacja budynku, prowadzenie ogródka bioróżnorodności, uruchomienie oczyszczalni ścieków). Z inicjatywy szkoły powstała pierwsza w Zawoi szkolna ścieżka dydaktyczna, ukazująca najciekawsze elementy przyrodnicze, ekologiczne i kulturowe Przysłopia, Od 2005 roku szkoła działa jako Lokalne Centrum Aktywizacji Ekologicznej, zaś od 2007 roku może pochwalić się pierwszym w Polsce certyfikatem Eco-Schools. GIMNAZJUM NR 5 W LEGNICY Szkoła borykała się z problemem sporej ilości odpadów, brakowało zarówno znajomości zasad segregowania wśród uczniów i okolicznych mieszkańców, jak również samych koszy do selektywnej zbiórki odpadów. W okolicy często pojawiały się dzikie wysypiska. Grupa młodzieży z Gimnazjum nr 5 podjęła działania na rzecz kształtowania świadomości ekologicznej wśród uczniów, organizując system segregacji odpadów na terenie szkoły oraz zbiórkę puszek, aluminium i baterii. Zlokalizowano i udokumentowano fotografiami 10 okolicznych dzikich wysypisk, które zlikwidowano dzięki współpracy z Urzędem Miasta, Legnickim Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej oraz służbami ekologicznymi. W projekt zaangażowano ponad 6oo osób uczniów, rodziców, pracowników, a także okolicznych mieszkańców - co okazało się najtrudniejsze. Ze wstępnego ankietowania młodzieży wynikało, że tylko % rodzin segreguje odpadów, nie mając pewności, czy robi to prawidłowo. Angażując się w projekt, młodzież nie tylko opanowała zasady segregowania odpadów, ale również opracowała sposoby na zmniejszenie ich ilości (zbiór porad dla świadomego konsumenta). Grupa 90 uczniów wykonywała w domach audyty, analizując ilość i rodzaj wyrzucanych odpadów za swoje zaangażowanie zostali nagrodzeni specjalnie zaprojektowanymi torbami ekologicznymi. W wyniku projektu aż 98 % młodzieży w szkole poznało zasady segregowania odpadów, a ilość gospodarstw selektywnie wyrzucających śmieci wzrosła dwukrotnie. 14

15 CZYSTY BIZNES Pomagamy firmom angażować się w praktyczne działania na rzecz rozwoju zrównoważonego. Czysty Biznes pokazuje w praktyce, że działania małych i średnich firm związane z ochroną środowiska nie muszą być jedynie kosztem czy dodatkowym obciążeniem, ale są ważnym elementem dobrze zarządzanej firmy i sposobem zarabiania pieniędzy. Angażując się w program każda firma przeprowadza przy wsparciu Fundacji przegląd wstępny w celu zidentyfikowania możliwości ograniczenia kosztów oraz swojego oddziaływania na środowisko. Następnie podejmuje działania na rzecz opracowania i wdrożenia: 1. polityki ekologicznej firmy, 2. programu zarządzania środowiskiem w firmie, identyfikującego priorytety działania, 3. planu wdrożenia rozwiązań proekologicznych, 4. systemu bieżącego monitorowania oddziaływania na środowisko naturalne. Aby skorzystać z oferty programu firmy przystępują do Klubu Czystego Biznesu, prowadzonego przez lokalnego Koordynatora. Jego zadaniem jest odpowiadanie na ekologiczne potrzeby firm głównie poprzez doradztwo i pomoc ekspercką. Rozwiązania stosowane w firmach są gromadzone przez Fundację, tworząc zbiór dobrych i sprawdzonych praktyk - w poradnikach oraz w narzędziu internetowym Menadżer Środowiska ( -spec.pl). Narzędzie to pozwala monitorować oddziaływanie na środowisko oraz racjonalnie zarządzać zasobami i całym procesem technologicznym. W latach z programu skorzystało ponad firm. Obecnie uczestniczy w nim około 350 firm z całej Polski zrzeszonych w 17 klubach. Wspólne działania firm i specjalistów Czystego Biznesu prowadzą do zmniejszenia negatywnego oddziaływania firmy na środowisko oraz uzyskania konkretnego efektu ekologicznego i ekonomicznego. Uczestnictwo w programie motywuje firmy do współpracy partnerskiej z samorządami, organizacjami pozarządowymi oraz innymi firmami, w ramach projektów realizowanych na rzecz społeczności lokalnych i środowiska. Najlepsze działania proekologiczne promowane są poprzez doroczny konkurs - Ogólnopolskie Nagrody Czystego Biznesu, stanowiący eliminacje do Europejskich Nagród Biznes dla Środowiska. 15

16 CZYSTY BIZNES PRZYKŁAD Laureaci Konkursu o Nagrodę Czystego Biznesu na dorocznym spotkaniu Klubów Czystego Biznesu (Tomaszowice, październik 2004). Źródło: Archiwum Programu Czysty Biznes. FIRMA SKUP ZBÓŻ, PRODUKCJA MĄK E. SUCHOWIECKI W DEBRZNIE prowadzi swoją działalność od ponad dziesięciu lat. Właściciel firmy, przy współpracy ze Stowarzyszeniem na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy w Debrznie i Fundacją Partnerstwo dla Środowiska sprowadził do Debrzna młynek ekologiczny (żarnowy), który zamontowano w pomieszczeniach tradycyjnego młyna walcowego. Uruchomienie ekologicznego przemiału zbóż umożliwiło okolicznym rolnikom korzystanie z usługi przemiału małych ilości zboża. Tego typu przemiał jest dla nich korzystny, gdyż straty powstające w procesie technologicznym przy tego typu przemiale są znacznie mniejsze niż w młynie walcowym. Ze względu na rosnące zainteresowanie technologią przemiału żarnowego, narodził się pomysł utworzenia mini-muzeum młynarstwa. Jego powstanie wiąże się z zawiązaniem partnerstwa lokalnego złożonego z przedstawicieli trzech sektorów: samorządu, organizacji pozarządowych oraz lokalnego biznesu. Z myślą o młodzieży opracowano program edukacyjny pt. Od ziarenka do bochenka, mający na celu zapoznanie młodych ludzi z historią młynarstwa oraz różnymi sposobami przemiału i składowania zbóż. Pomysł spotkał się z ogromnym zainteresowaniem wśród organizatorów tzw. Zielonych Szkół. Partnerstwo zadbało, aby muzeum stanowiło przystanek na szlaku rowerowym Greenway Naszyjnik Północy, dzięki czemu muzeum gości turystów nie tylko z kraju, ale i z zagranicy. Na finansowanie przedsięwzięcia (ok zł) składały się środki własne firmy, kredyty, dotacje oraz praca wolontariuszy. 16

17 PROGRAMY GRANTOWE Wspieramy działania na rzecz rozwoju zrównoważonego animowane przez organizacje pozarządowe i społeczności lokalne poprzez realizację konkursów małych dotacji, pomoc szkoleniową, doradczą i informacyjną. Od 1997 roku przyznaliśmy 979 dotacji na łączną kwotę zł. Pomogły one wygenerować dodatkowe wsparcie w wysokości zł. Kompleksowa pomoc ze strony Fundacji umożliwia zarówno zakładanie nowych, jak i wzmocnienie już istniejących organizacji pozarządowych, profesjonalizację i sieciowanie ich działań w coraz bardziej rozbudowane programy o charakterze ponadlokalnym. Organizacja konkursów dotacyjnych jest efektywną metodą angażowania społeczności lokalnych oraz zachęcania organizacji społecznych do podejmowania nowatorskich działań na rzecz rozwoju zrównoważonego. Współpracujemy z fundatorami zainteresowanymi dotarciem do potencjalnych beneficjentów w celu umożliwienia im podejmowania działań proekologicznych. W zależności od zainteresowania donatorów oraz potrzeb potencjalnych beneficjentów, programujemy konkursy geograficznie bądź tematycznie. Przykładami mogą być tu: konkurs dotacyjny Kropla Beskidu zorganizowany we współpracy z firmą Coca-Cola (wspiera inicjatywy związane z ochroną zasobów wodnych w Beskidach) oraz konkurs Szkoły dla Ekorozwoju na Dolnym Śląsku organizowany wspólnie z firmą Toyota. Rok Wartość udzielonych dotacji Dodatkowe wsparcie pozyskane przez beneficjentów dotacji ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,01 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,92 zł ,00 zł ,43 zł ,00 zł ,47 zł ,08 zł ,17 zł ,00 zł ,20 zł ,00 zł ,40 zł ,52 zł Konkursy dotacyjne stanowią: istotny element programów operacyjnych Fundacji (tzn. Zielone Szlaki Greenways, Szkoły dla Ekorozwoju, Grupy Partnerskie), ofertę wsparcia dla nowych inicjatyw proekologicznych podejmowanych przez małe, działające lokalnie organizacje pozarządowe, nie mające doświadczenia w pozyskiwaniu środków. Programy dotacyjne realizowane są poprzez Fundusz Partnerstwa, prawnie wyodrębnioną organizację grantodawczą, która rozpoczęła działalność w 2004 roku. Kompleksowa pomoc Funduszu obejmuje wszystkie etapy procesu dotacyjnego - od planowania działań, aplikowania i formułowania wniosku aż po jego wdrażanie i rozliczanie. Działania Funduszu skierowane są również do organizacji, które aspirują do roli lokalnych organizacji grantodawczych. Otrzymują one wszechstronne doradztwo w zakresie programowania i wdrażania własnej polityki grantodawczej, dostosowanej do specyfiki konkretnych obszarów działania (także w formie staży odbywanych w Funduszu). 17

18 PROGRAMY GRANTOWE PRZYKŁADY W ramach programu Babiniec aktywnie promuje się lokalne dziedzictwo związane z gminą Lanckorona. Fot. Andrzej Otrębski. STOWARZYSZENIE KLUCZ MUSZYŃSKI W MUSZYNIE - UDOSTĘPNIENIE I OCHRONA STAWU CZARNA MŁAKA W POWROŹNIKU Przedsięwzięcie uruchomiono dzięki dotacji w wysokości PLN, która umożliwiła stowarzyszeniu pozyskanie dodatkowych środków oraz wolontariuszy do prac nad stawem Czarna Młaka. Określono i wyznaczono granice tego cennego pomnika przyrody, a także odpowiednio oznaczono je w terenie (tabliczki informacyjne). Wyznaczono i urządzono miejsce do obserwacji obiektu poprzez zamontowanie pomostu i ławek oraz wykonano i ustawiono odpowiednie oznakowanie. Stowarzyszenie zmobilizowało do współpracy zarówno Popradzki Park Krajobrazowy, jak i Urząd Miasta i Gminy Uzdrowiskowej Muszyna. Realizacja projektu zwiększyła atrakcyjność przyrodniczą i turystyczną Muszyny. STOWARZYSZENIE NA BURSZTYNOWYM SZLAKU W LANCKORONIE - KOBIETY NA RZECZ DZIEDZICTWA I ROZWOJU LO- KALNEGO NA TERENACH WIEJSKICH - PROGRAM BABINIEC Dotacja w wysokości PLN przyczyniła się do uruchomienia w 2002 roku w Gminie Lanckorona programu Babiniec. Projekt zachęcał kobiety do włączenia się w międzynarodową sieć liderek z terenów wiejskich z Europy Środkowej i USA. Międzynarodowe spotkanie w Lanckoronie stało się inspiracją do założenia Stowarzyszenia Na Bursztynowym Szlaku. W sieci uczestniczy dziś ponad 100 kobiet - działaczek organizacji pozarządowych, przedstawicielek samorządu czy animatorek kultury. Spotykają się, organizują warsztaty, szkolenia, wyjazdy studyjne, konferencje, imprezy kulturalne i artystyczne. Realizują też wspólne projekty z zakresu promocji dziedzictwa i produktów lokalnych szlaki kulturowe i turystyczne, ekomuzea, wystawy rzemiosła i lokalnych produktów, galerie artystyczne, publikacje nt. ochrony przyrody i kultury. Ważnym polem działania stała się także turystyka dziedzictwa. Stowarzyszenie prowadzi firmę społeczną Horyzonty - Inspiracja Turystyka Doradztwo, zajmującą się m. in. organizacją turystyki w regionie, prowadzeniem lokalu gastronomicznego oraz sklepiku produktów lokalnych. EKOMUZEUM TRZY KULTURY W BIESZCZADACH Dotacja w wysokości PLN dla Zespołu Szkół w Lutowiskach umożliwiła udokumentowanie i przygotowanie 13-kilometrowej ścieżki kulturowo-historycznej biegnącej na pograniczu trzech kultur. Łączy obecnie 15 zabytków i miejsc cennych przyrodniczo. Dodatkowo przeszkolono 15 przewodników, a 3 osoby otrzymały specjalne certyfikaty przewodnika po ekomuzeum. Dzięki przyznanym środkom stworzono kilkanaście dodatkowych miejsc pracy, przeprowadzono warsztaty dla dzieci i młodzieży połączone z wycieczkami po ścieżce oraz zainicjowano 5 konkursów nt. Bieszczad. Otrzymane wsparcie pozwoliło wygenerować dodatkowe środki w wysokości ponad zł. Projekt nagrodzono w ramach środkowoeuropejskiego konkursu Heritage Award - Lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. 18

19 ISO-TECH Sp. z o.o. Spółka ISO-TECH rozpoczęła swoją działalność w 2001 roku, będąc kontynuacją Zakładu Gospodarczego Fundacji Partnerstwo dla Środowiska. Głównym obszarem działania ISO-TECH-u jest obecnie wdrażanie systemów zarządzania zgodnych z normami ISO. Jesteśmy jedną z pierwszych firm w Polsce, która wdrożyła zintegrowane systemy ISO 9000 i ISO w zakładach opieki zdrowotnej, głównie szpitalach. Jako firma będąca własnością Fundacji jesteśmy blisko związani z jej filozofią - wspieraniem inicjatyw, które przyczyniają się do poprawy jakości życia oraz skutecznej ochrony środowiska. Specyficzne potrzeby placówek medycznych, małych i średnich przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych czy firm z branży utylizacji odpadów są więc nam szczególnie bliskie. Systematycznie poszerzamy naszą ofertę o nowe inicjatywy wspierające zrównoważony rozwój. Oferujemy doradztwo w zakresie ochrony środowiska i prowadzenia inwestycji proekologicznych w obszarze energetyki odnawialnej i oszczędności energii, a także komunikacji z otoczeniem w zakresie ochrony środowiska. Prowadzimy największy w Polsce portal o zmianach klimatycznych i odnawialnych źródłach energii Administrujemy, w imieniu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska, międzynarodowym programem certyfikacji ekologicznej plaż i przystani Blue Flag w Polsce ( Wraz z Fundacją uruchomiliśmy pierwszą w Polsce inicjatywę wspierania przemysłu środowiskowego 19

20 ZESPÓŁ FUNDACJI Programy Fundacji GRUPY PARTNERSKIE Barbara Kazior ZIELONE SZLAKI-GREENWAYS Dominika Zaręba SZKOŁY DLA EKOROZWOJU Małgorzata Łuszczek EKOMUZEA Barbarę Kazior CZYSTY BIZNES Joanna Węgrzycka Fundusz Partnerstwa (działalność grantodawcza) Anna Woźniak Iso-Tech sp. z o. o. działalność gospodarcza (inwestycje proekologiczne) Ziemowit Pochitnow ziemowit.pochitonow@iso-tech.pl Zarząd Fundacji Rafał Serafin (Prezes) Barbara Kazior Andrzej Biderman rafal.serafin@epce.org.pl barbara.kazior@epce.org.pl andrzej.biderman@epce.org.pl Rada Fundacji Zbigniew Bochniarz (Prezes), Marek Haliniak, Elżbieta Moczarska, Maciej Nowicki, Jan Ożga, Joanna Wardzińska, Henryk Wujec, Henryk Wujek Członkowie Honorowi Rady Fundacji Marianne Ginsburg, Jacek Michałowski, William Moody, Krystyna Wolniakowski 20

21 FUNDATORZY FUNDACJE Fundacja im. Stefana Batorego Deutsche Bundesstiftung Umwelt Stichting Doen Fundacja GDF Liberty Foundation The German Marshall Fund of the US Charles Stewart Mott Foundation Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności Rockefeller Brothers Fund Sendzimir Foundation Trust for Civil Society in Central Europe Trust for Mutual Understanding FUNDATORZY PUBLICZNI: Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP Ministerstwo Gospodarki i Polityki Społecznej RP Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowy Bank Polski Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Krakowie Miasto Kraków Województwo Małopolskie Program Life-Environment Komisji Europejskiej Program Phare Komisji Europejskiej Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL Europe for Citizens Program Komisji Europejskiej Ambasada USA w Polsce US AID Visegrad Fund UK Know-How Fund Global Environmental Facility (GEF) FIRMY BP Toyota Monsanto Coca-Cola Procter & Gamble Ricoh Phillips Lighting Skanska Wszystkie osiągnięcia Fundacji są przede wszystkim zasługą osób, firm, organizacji pozarządowych, szkół oraz samorządów, które poświęciły swój czas, energię i środki na działania mające na celu rozwój zrównoważony. Są również zasługą tych, którzy zdecydowali się na zainwestowanie w programy Fundacji, udzielając nam wsparcia finansowego. Dziękujemy Wam wszystkim! Zespół Fundacji Partnerstwo dla Środowiska 21

22 Fundacja Partnerstwo dla Środowiska ul. Św. Krzyża 5/6, Kraków T: +48 (12) , +48 (12) Broszura została przygotowana w ramach projektu pt. Działania na rzecz pozyskiwania funduszy dla programu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska na lata , współfinansowanym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej