PRACE KOMISJI RZ DOWEJ

Transkrypt

1 PRZEDMOWA W 2000 roku minê³o dziesiêæ lat od uchwalenia ustawy z dnia 9 listopada 1990 roku O przejêciu maj¹tku b. Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a za kilka miesiêcy rozpocznie siê dziesi¹ty rok obowi¹zywania tej ustawy. Niniejsze sprawozdanie jest prób¹ ca³oœciowego przedstawienia informacji o maj¹tku by³ej przewodniej si³y narodu, przede wszystkim w ostatnich dwóch latach jej istnienia, a tak e losów samej ustawy, która w zawirowaniach politycznych lat dziewiêædziesi¹tych by³a œwietnym probierzem szczeroœci i prawdziwych intencji osób zwi¹zanych w m³odoœci z aparatem w³adzy PRL, a obecnie bêd¹cych czo³owymi politykami lewej strony sceny politycznej RP. Ponadto sprawozdanie przedstawia realizacjê ustawy, czyli czynnoœci Skarbu Pañstwa jako wierzyciela oraz uniki obecnie ju by³ej Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej jako d³u nika. Autorzy sprawozdania Arnošt Beèka i Jacek Molesta s¹ œwiadomi wielu jego niedostatków. Wynikaj¹ one przede wszystkim z braku w kraju najwa niejszych czêœci materia³u dowodowego, z utrudnieñ czynionych z wielu stron w dostêpie do zasobów archiwalnych, w skromnoœci materia³u Ÿród³owego zebranego i znajduj¹cego siê w biurze likwidatora, a tak e bezpowrotnego zniszczenia wielu bezcennych dla poznania prawdy dokumentów. Autorzy sprawozdania œwiadomi s¹, e niewiele zawartych w nim informacji to nowoœci, wiele spraw zosta³o ju poruszonych, miêdzy innymi, w œrodkach masowego przekazu (Rzeczpospolita, ycie, Gazeta Polska, Wprost i innych). Sprawozdanie równie nie daje pe³nej i wyczerpuj¹cej odpowiedzi na pytania; jaki by³ maj¹tek PZPR, z jakich Ÿróde³ pochodzi³, jak mog³o dojœæ do transformacji tego maj¹tku i wreszcie co siê z nim sta³o. Uzyskanie odpowiedzi na te pytania to jednak tylko kwestia czasu. Up³ywaj¹cy czas zaciera pamiêæ, zatem sprawozdanie przeznaczone jest nie tylko dla osób urzêdowo zwi¹zanych z likwidacj¹ maj¹tku b. PZPR, lecz przede wszystkim dla tych, którzy powoli zapominaj¹ o realiach PRL, którym nazwa Polska Zjednoczona Partia Robotnicza z niczym siê nie kojarzy, którzy ju nie rozumiej¹ ówczesnego okreœlenia, i by³a ona w³aœcicielem Polski Ludowej. Autorzy dziêkuj¹ w tym miejscu wszystkim osobom, które pomog³y im w zbieraniu informacji, dotychczasowym likwidatorom centralnym i terenowym, przede wszystkim tym, którym zale a³o na ujawnieniu prawdy historycznej i którzy czêsto bezinteresown¹ prac¹ przyczynili siê do wyegzekwowania nale noœci Skarbu Pañstwa. Paradoksem jest, e jedyn¹ nagrod¹ dla tych osób by³y nieprzyjemnoœci i k³opoty, zw³aszcza w tych latach, kiedy przedstawiciele d³u nika stali siê jednoczeœnie przedstawicielami wierzyciela. Autorzy sk³adaj¹ podziêkowania tak e wszystkim tym, którzy przyczynili siê do wydania tego dzie³a.

2 CZÊŒÆ PIERWSZA

3

4 ROZDZIA I PRACE KOMISJI RZ DOWEJ Pod koniec stycznia 1990 roku PZPR zaplanowa³a odbycie XI Zjazdu, na którym mia- ³o dojœæ do przeobra enia tej partii, a nawet do jej samorozwi¹zania. Jednoczeœnie w kraju rozpoczê³y siê dokonywane najczêœciej przez KPN okupacje budynków partyjnych, maj¹ce na celu zabezpieczenie ich dla Skarbu Pañstwa i zapobie enie rozkradaniu mienia ruchomego przez funkcjonariuszy PZPR oraz uchronienie archiwów partyjnych przed zniszczeniem lub ukryciem. W tym czasie do Sejmu trafi³ poselski projekt ustawy o przejêciu maj¹tku PZPR autorstwa Jana opuszañskiego. Premier Tadeusz Mazowiecki oraz minister ds. partii politycznych Aleksander Hall w wywiadach prasowych niechêtnie odnosili siê do pomys³u nacjonalizacji partii politycznych, podnosz¹c argument, i doprowadzi on do rozbicia koalicji OKP, ZSL, SD zawi¹zanej w sierpniu 1989 roku przez Lecha Wa³êsê. W zwi¹zku z tym Rz¹d postanowi³ wyprzedziæ zarówno prace ustawodawcze nad ustaw¹ o maj¹tku partii politycznych oraz aktywnoœæ spo³eczeñstwa i stworzyæ w³asn¹ wewnêtrzn¹ Komisjê, której celem by³oby rozdysponowanie maj¹tku organizacji politycznych. 1 W dniu 23 stycznia 1990 roku Rada Ministrów pod przewodnictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego podjê³a uchwa³ê nr 12/90 w sprawie powo³ania Komisji Rz¹dowej do spraw ustalenia stanu prawnego maj¹tku partii politycznych i organizacji m³odzie owych oraz odzyskania mienia pañstwowego. W sk³ad Komisji weszli: jako Przewodnicz¹cy minister szef Urzêdu Rady Ministrów Jacek Ambroziak oraz cz³onkowie: minister Aleksander Hall, sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Marek D¹browski oraz podsekretarz stanu w Urzêdzie Rady Ministrów Jerzy Ciemniewski. Celem Komisji mia³o byæ ustalenie stanu prawnego maj¹tku bêd¹cego aktualnie w dyspozycji partii politycznych i organizacji m³odzie owych oraz w oparciu o te ustalenia opracowanie propozycji w sprawie odzyskania maj¹tku pañstwowego. W dniu 26 stycznia 1990 roku Sejm X kadencji podj¹³ uchwa³ê w sprawie maj¹tku partii politycznych i organizacji m³odzie owych, w której przyj¹³ z aprobat¹ do wiadomoœci uchwa³ê Rady Ministrów z 23 stycznia. 2 Sejm wyrazi³ przekonanie, e maj¹tek partii politycznych u ytkowany lub uzyskany w sposób sprzeczny z prawem zostanie niezw³ocznie przekazany prawowitym w³aœcicielom zarówno pañstwowym, jak i innym. Sejm zobowi¹za³ Rz¹d do sk³adania sejmowej Komisji Sprawiedliwoœci sprawozdañ z prac Komisji Rz¹dowej. W dniu 29 stycznia XI Zjazd PZPR podj¹³ uchwa³ê o zakoñczeniu dzia³alnoœci partii i o przeniesieniu na rzecz Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej ogó³u praw i obowi¹zków. Uchwa³a zosta³a podpisana przez I sekretarza KC PZPR Mieczys³awa Rakowskiego i cz³onka Biura Politycznego KC PZPR Leszka Millera. 3 1 Za³¹cznik nr 1 Uchwa³a RM z dnia Za³¹cznik nr 2 Uchwa³a Sejmu RP z dnia Za³¹cznik nr 3 Uchwa³a XI Zjazdu PZPR

5 10 Arnošt Beèka, Jacek Molesta W wykonaniu tej uchwa³y Komisja w dniu 30 marca 1990 roku z³o y³a sprawozdanie ze swoich prac. 4 Pierwsza faza pracy Komisji polega³a na dokonaniu inwentaryzacji maj¹tku partii politycznych i organizacji m³odzie owych oraz zbadaniu statusu prawnego tego maj¹tku. W tym celu Komisja za ¹da³a od partii politycznych: Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, Stronnictwa Demokratycznego, Polskiego Stronnictwa Ludowego Odrodzenie oraz od Zwi¹zku Socjalistycznej M³odzie y Polskiej, Zwi¹zku M³odzie y Wiejskiej, Zrzeszenia Studentów Polskich i Zwi¹zku Harcerstwa Polskiego przedstawienia wykazów wszystkich u ytkowanych obiektów oraz dokumentów stanowi¹cych podstawê prawn¹ u ytkowania posiadanego maj¹tku. Jednoczeœnie zwrócono siê do wojewodów i prezydentów miast stopnia wojewódzkiego o przed³o enie Komisji rejestrów budynków i lokali zajmowanych przez partie polityczne, i organizacje m³odzie owe ze wskazaniem podstaw prawnych u ytkowania. 5 Komisja zwróci³a siê równie w formie teleksu w dniu 29 stycznia 1990 roku do organów administracji pañstwowej, w którym przypomnia³a o obowi¹zku zabezpieczenia budynków i lokali przed samowolnym zajmowaniem oraz stwierdzi³a, e decyzja o ich dalszym przeznaczeniu bêdzie mo liwa dopiero po rozstrzygniêciu ustawowym maj¹tku partii politycznych. Komisja pracowa³a od 26 lutego do 26 marca 1990 roku i odby³a 18 posiedzeñ, w tym 5 z przedstawicielami SdRP i 1 z przedstawicielem RSW Prasa Ksi¹ ka Ruch. Przedmiotem zainteresowania Komisji by³y problemy: podstaw prawnych u ytkowanych obiektów, zasobów archiwalnych PZPR, przekszta³cenia RSW Prasa Ksi¹ ka Ruch, zad³u enia SdRP wobec PKO BP, roszczeñ SdRP wobec Skarbu Pañstwa z tytu³u zwrotu nak³adów na budowê i rozbudowê zajmowanych przez PZPR obiektów. Komisja ustali³a, e PZPR dysponowa³a na terenie kraju: 1900 budynkami i lokalami, z tym e Komisja przyjê³a, i 23 budynki stanowi³y w³asnoœæ PZPR, 156 obiektów zosta³o wybudowanych przez PZPR na gruncie Skarbu Pañstwa, 7 obiektów stanowi³o wspó³w³asnoœæ PZPR oraz Skarbu Pañstwa lub innych osób, wiêkszoœæ obiektów u ytkowano na podstawie umów najmu (850), decyzji administracyjnych (300), pozosta³e zaœ by³y u ytkowane bez podstawy prawnej. Satelickie wobec PZPR organizacje m³odzie owe: ZSMP, ZHP i ZSP dysponowa³y 1135 obiektami (najczêœciej na podstawie umów dzier awy lub decyzji administracyjnych), w tym 51 w³asnymi oœrodkami wypoczynkowymi. Komisja podjê³a nastêpuj¹ce ustalenia: obiekty wybudowane ze œrodków PZPR na w³asnych gruntach stanowi¹ w³asnoœæ SdRP, obiekty wybudowane ze œrodków PZPR na gruntach Skarbu Pañstwa przechodz¹ na w³asnoœæ Skarbu Pañstwa, dotychczasowe decyzje administracyjne i umowy cywilnoprawne daj¹ce tytu³ prawny PZPR do obiektów zostaj¹ uchylone lub rozwi¹zane, 4 Za³¹cznik nr 4 Sprawozdanie z Za³¹cznik nr 5 Teleks ministra J. Ambroziaka

6 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR11 archiwa PZPR maj¹ staæ siê czêœci¹ Archiwum Pañstwowego, na terenie miasta Warszawy SdRP mia³a otrzymaæ na w³asnoœæ 4 obiekty, SdRP mia³a otrzymaæ na w³asnoœæ 2 oœrodki wczasowe wybudowane na gruncie Skarbu Pañstwa, nie rozstrzygniêto z uwagi na sprzeciwy SdRP problemu RSW Prasa Ksi¹ ka Ruch. Sprawozdanie Komisji zosta³o przed³o one na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 2 kwietnia 1990 roku. 6 Minister Jacek Ambroziak pismem z lutego 1990 roku zwróci³ siê do przewodnicz¹cego SdRP Aleksandra Kwaœniewskiego o nades³anie bilansu finansowego PZPR za rok 1989 oraz o udzielenie informacji dotycz¹cych udzia³ów partii w spó³kach i spó³dzielniach oraz innych formach dzia³alnoœci gospodarczej. W przeanalizowanych dokumentach brak jest danych, czy adresat wype³ni³ polecenie ministra szefa Urzêdu Rady Ministrów. 7 Jeszcze przed sporz¹dzeniem sprawozdania Komisji minister Jacek Ambroziak zwróci³ siê teleksem nr GJA-669/90 z dnia 19 marca 1990 roku do wszystkich wojewodów i prezydentów odzi i Krakowa, a nastêpnie teleksem z dnia 37 marca 1990 roku, ze stwierdzeniem, i obiekty wybudowane ze œrodków PZPR na jej w³asnych gruntach stanowi¹ w³asnoœæ SdRP, natomiast obiekty wybudowane ze œrodków PZPR na gruntach Skarbu Pañstwa, przechodz¹ na w³asnoœæ Skarbu Pañstwa a dotychczasowe decyzje administracyjne i umowy najmu ulegaj¹ uniewa nieniu lub rozwi¹zaniu. Natomiast mienie ruchome znajduj¹ce siê w obiektach PZPR stanowi w³asnoœæ SdRP. 8 By³o to nawi¹zanie do teleksu z 7 lutego 1990 roku, w którym minister Jacek Ambroziak stwierdzi³, e utrudnianie dzia³alnoœci organizacyjnej cz³onkom SdRP, która jest legaln¹ parti¹, jest niezgodne z prawem. Minister Ambroziak stwierdzi³, e SdRP jest prawnym sukcesorem PZPR i przejê³a jej zobowi¹zania maj¹tkowe. Decyzje ministra Jacka Ambroziaka zosta³y czêœciowo oprotestowane przez ministra sprawiedliwoœci, który w odniesieniu do nieruchomoœci po³o onej w Kielcach przy ulicy eromskiego stwierdzi³, e PZPR nie mo e byæ uznana jako podmiot prawa w³asnoœci. 9 Decyzje ministra Ambroziaka sta³y siê podstaw¹ prawn¹ ¹dañ terenowych funkcjonariuszy SdRP do zachowania maj¹tkowego status quo oraz wyprzeda y mienia ruchomego. Do koñca marca wojewodowie przekazali Komisji wykazy obiektów zajmowanych przez partie polityczne oraz dokonali zabezpieczenia nieruchomoœci. Wykazy sporz¹dzali wojewodowie powo³ani najczêœciej w okresie sprzed powstania rz¹du premiera Tadeusza Mazowieckiego. W Gdañsku na przyk³ad czynnoœci te nadzorowa³ wicewojewoda Leon Brancewicz by³y funkcjonariusz KW PZPR. Podobnie by³o w innych województwach. Komisja nie ustala³a wartoœci maj¹tku nieruchomego bêd¹cego w u ytkowaniu PZPR, a tak e nie ustala³a mienia ruchomego oraz kont bankowych zarówno z³otówkowych jak i dewizowych. 6 Za³¹cznik nr 6 Protokó³ Posiedzenia RM w dniach 2 i Za³¹cznik nr 7 Pismo ministra J. Ambroziaka 8 Za³¹cznik nr 8 Teleksy z dni 19 i Za³¹cznik nr 9 Pismo MS z dnia

7 12 Arnošt Beèka, Jacek Molesta Rada Ministrów na posiedzeniu w dniach 2 i 3 kwietnia 1990 roku zaakceptowa³a przedstawione przez Komisjê Rz¹dow¹ sprawozdanie. Sprawozdanie Komisji zosta³o równie przed³o one Sejmowi, który przekaza³ je w kwietniu 1990 roku do analizy Komisji Sprawiedliwoœci pod przewodnictwem Józefa Zycha, by³ego dzia³acza ZSL. 10 Sejmowa Komisja Sprawiedliwoœci przeanalizowa³a ca³y zebrany przez Komisjê Rz¹dow¹ materia³, w tym wykazy obiektów zajmowanych przez partie polityczne i organizacje m³odzie owe. Komisja ustali³a na podstawie danych uzyskanych od SdRP, e b. PZPR wydatkowa³a na budowê lub rozbudowê u ytkowanych przez siebie obiektów w 49 województwach kwotê starych z³otych. Komisja Sprawiedliwoœci stwierdzi³a, e Komisja Rz¹dowa nie wyjaœni³a stanu prawnego maj¹tku b. PZPR, a w szczególnoœci zgodnoœci z obowi¹zuj¹cym prawem tytu³ów w³asnoœci wydanych na rzecz tej partii. Ponadto stwierdzono, e Komisja Rz¹dowa przekroczy³a swoje kompetencje wynikaj¹ce z uchwa³y Sejmu z 26 stycznia 1990 roku rozdysponowuj¹c czêœæ maj¹tku znajduj¹cego siê w u ytkowaniu partii. Komisja Sprawiedliwoœci zaproponowa³a zwróciæ siê do ministra sprawiedliwoœci o przedstawienie stanu badañ podjêtych nad kwesti¹ zgodnoœci z prawem tytu³ów prawnych do nieruchomoœci przedstawionych przez partie, a tak e o zlecenie dokonania spisu inwentarza mienia ruchomego u ytkowanego przez PZPR. Sprawozdanie Komisji Rz¹dowej omawiane by³o na 28 posiedzeniu Sejmu w dniach kwietnia 1990 roku przez sprawozdawcê sejmowej Komisji Sprawiedliwoœci pos³a Andrzeja Kerna. 11 Pose³ sprawozdawca zakwestionowa³ metodê sporz¹dzania wykazu maj¹tku partii politycznych jedynie na podstawie informacji pochodz¹cych od tych partii oraz informacji wojewodów. Zakwestionowano tak e odst¹pienie od inwentaryzacji maj¹tku ruchomego partii. Komisja Rz¹dowa przyjê³a za³o enie, e PZPR przys³ugiwa³y tytu³y w³asnoœci do zajmowanych obiektów, mimo i nie mia³a ona osobowoœci prawnej. Komisja Rz¹dowa nie ustala³a, w jaki sposób PZPR naby³a swój maj¹tek. Zakoñczeniem prac sejmowych nad maj¹tkiem PZPR by³a Ustawa o przejêciu maj¹tku by³ej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, uchwalona 9 listopada 1990 roku. ROZDZIA II LOSY USTAWY O PRZEJÊCIU MAJ TKU B. PZPR 1. Prace ustawodawcze Istnia³a jeszcze Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, a jej XI Zjazd mia³ rozpocz¹æ siê za kilka dni, kiedy na 18 posiedzeniu Sejmu 18 stycznia 1990 roku odby³o siê pierwsze czytanie piêciu projektów ustaw o partiach i stronnictwach politycznych Za³¹cznik nr 10 Protokó³ Komisji Sprawiedliwoœci i Komisji Ustawodawczej z dnia Za³¹cznik nr 11 Sprawozdanie z 28 posiedzenia Sejmu X Kadencji (fragmenty) 12 Za³¹cznik nr 12 Protokó³ z 18 posiedzenia Sejmu RP X Kadencji (fragmenty)

8 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR13 Projekty ustaw opracowa³o Stronnictwo Demokratyczne ju 13 wrzeœnia 1989 roku z grup¹ pos³ów z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i klubu poselskiego Unii Chrzeœcijañsko-Spo³ecznej. Projekty tych ustaw zmierza³y do zachowania dotychczasowego stanu posiadania przez istniej¹ce partie polityczne. Projekt autorski opracowa³ pose³ Jan opuszañski. Jan opuszañski jako pierwszy zaproponowa³ ustawowe przejêcie maj¹tku PZPR na rzecz Skarbu Pañstwa. Projekt rz¹dowy ustawy zosta³ opracowany i zreferowany przez Aleksandra Halla. Na niebezpieczeñstwa zwi¹zane z wyprzeda ¹ maj¹tku PZPR przez jej funkcjonariuszy wskaza³ pose³ Juliusz Braun. Po dyskusji projekty ustaw zosta³y skierowane do Komisji Ustawodawczej. W dniu 26 stycznia 1990 roku Sejm podj¹³ uchwa³ê, w której wyrazi³ przekonanie, e maj¹tek partii politycznych u ytkowany lub uzyskany w sposób sprzeczny z prawem zostanie niezw³ocznie przekazany prawowitym w³aœcicielom zarówno pañstwowym jak i innym. Premier Tadeusz Mazowiecki w zwi¹zku z trwaj¹c¹ prac¹ Komisji Rz¹dowej oraz opracowaniem rz¹dowego projektu ustawy o partiach politycznych poprosi³ pos³a Jana opuszañskiego o wycofanie jego projektu ustawy, co te siê sta³o. Podczas 28 posiedzenia Sejmu w dniu 28 kwietnia 1990 roku, które odby³o siê po rozwi¹zaniu PZPR i powstaniu SdRP, pos³owie Andrzej Kern i Jan opuszañski postulowali dokonanie ustawowego przejêcia maj¹tku PZPR, i uznali jako niedopuszczaln¹ sukcesjê SdRP wobec maj¹tku tej partii. Zwrócili uwagê, e przejêcie maj¹tku nie jest nacjonalizacj¹, lecz powrotem do Skarbu Pañstwa maj¹tku wypracowanego przez spo³eczeñstwo, a pozostaj¹cego w dyspozycji PZPR. Pos³owie z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej podziêkowali Komisji Rz¹dowej za obiektywne sprawozdanie i oœwiadczyli, e SdRP maj¹tku nie posiada, poniewa a 90 95% maj¹tku b. PZPR przeznaczy³a na wyp³atê odpraw dla by³ych etatowych pracowników lub przekaza³a na cele spo³eczne. Pos³owie ci prezentowali stanowisko, e maj¹tek partii powsta³ przede wszystkim ze sk³adek cz³onkowskich, a SdRP jest legalnym nastêpc¹ PZPR w zakresie spraw maj¹tkowych. Pos³owie Józef Lubieniecki, Stanis³aw Padyku³a i Stanis³aw urowski podali konkretne przyk³ady z Olsztyna, Mierek, Kolbuszowej, Zakopanego i Mielca zaw³aszczania przez wymuszanie sprzeda y, pozbawianie posiadania, nierespektowanie aktów w³asnoœci przez ró - ne instancje PZPR maj¹tku nale ¹cego do osób fizycznych. Wskazali, i PZPR zbudowa³a swoje posiadanie z jednej strony na grabie y maj¹tku, a z drugiej na dotacjach Skarbu Pañstwa. Projekt ustawy ponownie przekazano do Komisji Ustawodawczej i Komisji Sprawiedliwoœci. Komisje pracowa³y na wspólnych posiedzeniach w dniach 27 czerwca, 13 lipca i 17 paÿdziernika. W dniu 9 listopada 1990 roku odby³o siê 43 posiedzenie Sejmu, podczas którego pose³ Andrzej Kern przedstawi³ sprawozdanie z prac tych Komisji. 13 Zwróci³ on uwagê na sposoby nabywania przez PZPR nieruchomoœci przez: przejmowanie w trybie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wyw³aszczania nieruchomoœci, 13 Za³¹cznik nr 13 Sprawozdanie z 43 posiedzenia Sejmu RP X Kadencji (fragmenty)

9 14 Arnošt Beèka, Jacek Molesta przejmowanie nieruchomoœci w trybie ustaw wyw³aszczeniowych jednak e, bez odwo³ywania siê do konkretnego przepisu, mimo i ustawa ta nie pozwala³a na wyw³aszczenie nieruchomoœci na rzecz partii politycznych, uprzednie wy³¹czanie z gruntów stanowi¹cych gospodarstwo rolne i przez zmianê charakteru nieruchomoœci rolnej na inn¹, zasiedzenie. Poinformowa³, e minister sprawiedliwoœci w 20 przypadkach wszcz¹³ z urzêdu postêpowania zmierzaj¹ce do odzyskania przez Skarb Pañstwa nieruchomoœci. Stwierdzi³, e przy rozmiarach dzia³alnoœci i wszechpotêdze PZPR oraz przy rozbudowanym aparacie administracyjnym sk³adki cz³onkowskie nie mia³y licz¹cego siê wp³ywu na rzeczywisty stan maj¹tku partii. Maj¹tek partii powsta³ dziêki tanim kredytom, dotacjom, wykorzystywaniu pracy pracowników ró nych instytucji pañstwowych i o³nierzy. Sprawozdawca zaproponowa³, aby na rzecz Skarbu Pañstwa przesz³y wszystkie nieruchomoœci i ruchomoœci, które w dniu 24 sierpnia 1989 roku pozostawa³y w samoistnym posiadaniu b. PZPR oraz wyodrêbnionych jednostek organizacyjnych podleg³ych b. PZPR, a tak e, aby za niewa ne uznaæ czynnoœci prawne b. PZPR, w wyniku których maj¹tek zosta³ celowo uszczuplony. Sprawozdawca podkreœli³, e projekt ustawy nawi¹zuje bezpoœrednio do projektu zg³oszonego przez pos³a Jana opuszañskiego. Sprawozdawca wniós³ o uchwalenie zaprezentowanego przez siebie projektu ustawy i o odrzucenie projektu ustawy autorstwa pos³a S³awomira Wiatra. Podczas dyskusji pose³ Jacek Piechota stwierdzi³, e sk³adki cz³onkowskie stanowi³y w latach œrednio oko³o 30% wp³ywów PZPR. Wniós³ on o odrzucenie projektu ustawy. Podczas dyskusji minister sprawiedliwoœci Aleksander Bentkowski stwierdzi³, e w chwili kiedy Prokuratura podjê³a dzia³ania w celu odzyskania 20 nieruchomoœci zaw³aszczonych przez PZPR, SdRP wykorzystuj¹c du ¹ operatywnoœæ swoich pracowników, dokona³a sprzeda y 11 nieruchomoœci, mimo i postêpowania s¹dowe o ich zwrot na rzecz Skarbu Pañstwa toczy³y siê ju w s¹dach, przy czym ³¹czna suma transakcji przekracza³a 100 miliardów starych z³otych. Tego samego dnia Sejm przyj¹³ ustawê o przejêciu maj¹tku b. PZPR. Za przyjêciem ustawy g³osowa³o 167 pos³ów, przeciwko by³o 120, 32 wstrzyma³o siê od g³osu. 14 Prezydent Wojciech Jaruzelski nie podpisa³ ustawy przed zakoñczeniem swojego urzêdowania, lecz skierowa³ j¹ do Trybuna³u Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodnoœci z Konstytucj¹ RP. Ustawa zosta³a podpisana przez prezydenta Lecha Wa³êsê i og³oszona w Dzienniku Ustaw w dniu 27 lutego 1991 roku nr 16 pod pozycj¹ 72. W dniu 20 marca 1991 roku minister szef Urzêdu Rady Ministrów wyda³ zarz¹dzenie o powo³aniu likwidatora mienia b. PZPR opublikowane w Monitorze Polskim nr 11 pod pozycj¹ 79, w którym powo³a³ likwidatora oraz sprecyzowa³ jego kompetencje. Pierwszym likwidatorem zosta³ Józef Palinka, który sprawowa³ swoj¹ funkcjê do 16 marca 1992 roku. 14 Za³¹cznik nr 14 Ustawa z dnia o przejêciu maj¹tku b. PZPR (Tekst pierwotny i aktualny, nowelizacja z 1994); Notatka prasowa, Gazeta Wyborcza z

10 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR15 Kolejnymi likwidatorami byli: Jacek Hoffman do 13 wrzeœnia 1993 roku, MP nr Grzegorz Rudnicki do 1 paÿdziernika 1993 roku, MP Marek Walicki do 15 stycznia 1994 roku, MP Ryszard Tomalak do 23 stycznia 1998 roku, MP Andrzej Herman do 19 maja 2000 roku, MP Arnošt Beèka od 19 maja 2000 roku. 2. Orzeczenie Trybuna³u Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1992 roku Prezydent Wojciech Jaruzelski skierowa³ ustawê do Trybuna³u Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodnoœci art. 1 ust. 1 i art. 2 z art. 1 i 7 Konstytucji RP. Po wszczêciu postêpowania przez Trybuna³ prezydent Lech Wa³êsa w dniu 31 stycznia 1991 roku cofn¹³ wniosek poprzedniego prezydenta, w zwi¹zku z tym Trybuna³ pozostawi³ wniosek bez rozpoznania. Wówczas to 54 pos³ów Sejmu X Kadencji z Parlamentarnego Klubu Lewicy Demokratycznej wnios³o o stwierdzenie zgodnoœci przedmiotowej ustawy z Konstytucj¹. Pos³owie ci uwa ali, e ustawa wprowadza do systemu prawa obc¹ temu systemowi instytucjê upañstwowienia samoistnego posiadania, ponadto i ustawa narusza zasadê równoœci wobec prawa poprzez dyskryminowanie PZPR, narusza interes osób trzecich oraz dzia³a wstecz. Uczestnicz¹cy w postêpowaniu prokurator generalny nie podzieli³ zarzutów skar ¹cych i stwierdzi³, e ustawa jest zgodna z Konstytucj¹. Po zakoñczeniu X Kadencji mandaty pos³ów wnioskodawców wygas³y, lecz 55 nowo wybranych pos³ów przy³¹czy³o siê do postêpowania. Sprawozdawc¹ wnioskodawców by³ pose³ Jerzy Wiatr. Trybuna³ po przes³uchaniu jako œwiadka likwidatora Józefa Palinki, bieg³ych prof. Leszka Garlickiego, prof. Alfreda Kleina i prof. Sylwestra Wójcika oraz po zapoznaniu siê ze stenogramami obrad Sejmu, obrad sejmowych Komisji Ustawodawczej i Sprawiedliwoœci, sprawozdaniem Komisji Rz¹dowej oraz stenogramami XI Zjazdu PZPR, w dniu 25 lutego 1992 roku w Orzeczeniu o sygnaturze K. 3/91, stwierdzi³ i ustawa jest zgodna z Konstytucj¹ RP, za wyj¹tkiem art. 4 ust. 1 w czêœci dotycz¹cej ustalonego w niej terminu do dochodzenia roszczeñ przez osoby trzecie. 15 Trybuna³ stwierdzi³ miêdzy innymi, e: W art. 1 ust.1 ustawy mowa jest o przejœciu z mocy prawa na Skarb Pañstwa nieruchomoœci i ruchomoœci, które pozostawa³y w dniu 24 sierpnia 1989 roku w samoistnym posiadaniu PZPR, a w art. 1 ust. 2 jest mowa o przejœciu z dniem wejœcia w ycie ustawy wierzytelnoœci, œrodków finansowych i innych praw maj¹tkowych by³ej PZPR na rzecz Skarbu Pañstwa. Tego rodzaju przejœcie z jednego podmiotu na drugi, w tym równie na Skarb Pañstwa, nie jest czymœ obcym polskiemu prawu. Pos³u enie siê przez Sejm w przedmiotowej ustawie konstrukcj¹ samoistnego posiadania by³o usprawiedliwione niejasn¹ sytuacj¹ prawn¹ PZPR z punktu widzenia jej podmiotowoœci i zdolnoœci prawnej. 15 Za³¹cznik nr 15 Orzeczenie Trybuna³u Konstytucyjnego z dnia

11 16 Arnošt Beèka, Jacek Molesta Status prawny PZPR by³ a do jej rozwi¹zania nie uregulowany. Brak odpowiednich przepisów, które by uregulowa³y sytuacjê PZPR, nie by³ kwesti¹ przeoczenia ustawodawcy, lecz wyrazem pogl¹du, e status prawny partii nie powinien byæ poddany przepisom, a partia stoi ponad prawem. W statucie PZPR nie zosta³y wskazane organy, które mia³yby prawo reprezentowania partii na zewn¹trz w stosunkach cywilnoprawnych. Niejasnoœæ istnieje równie co do mo liwoœci ustalenia stanu prawnego maj¹tku PZPR, zw³aszcza, gdy chodzi o nieruchomoœci i ruchomoœci, które pozostawa³y w jej dyspozycji na podstawie sposobu ich nabycia. Normalnym Ÿród³em nabycia powinny byæ sk³adki p³acone przez cz³onków partii, lecz pokrywa³y one tylko czêœæ potrzeb PZPR. Jak wynika z zebranego materia³u dowodowego w sprawie, znaczna czêœæ sk³adników maj¹tku bêd¹cego w dyspozycji PZPR zosta³a bezprawnie darowana przez Skarb Pañstwa, potwierdzi³ to na rozprawie przedstawiciel wnioskodawców Jerzy Wiatr, a ponadto zosta³a nabyta bezprawnie w wyniku postêpowania wyw³aszczeniowego albo w toku takiego postêpowania na podstawie umów budz¹cych zastrze enia, ze wzglêdu na mo liwoœæ zagro enia dla zbywców stworzonego przez postêpowanie wyw³aszczeniowe. Czêœæ obiektów u ytkowana by³a na podstawie decyzji administracyjnych budz¹cych zastrze enia prawne lub bez adnej podstawy prawnej. ród³ami powstania maj¹tku PZPR by³y dotacje ze Skarbu Pañstwa, tanie kredyty, nieodp³atne prace, zyski przynoszone przez RSW Prasa Ksi¹ ka Ruch, która korzysta³a z licznych ulg podatkowych, na przyk³ad w 1988 roku by³a to kwota 52 miliardów starych z³otych. Nie zosta³ potwierdzony zarzut naruszenia praw nabytych przez SdRP. Statut PZPR nie zawiera³ postanowieñ co do losów maj¹tku partii po jej likwidacji. Z kolejnoœci uchwa³ XI zjazdu PZPR wynika, i najpierw zapad³a uchwa³a o zakoñczeniu dzia³alnoœci PZPR, natomiast uchwa³a dotycz¹ca przeniesienia maj¹tku PZPR na SdRP, zosta³a podjêta dopiero po uchwale o zakoñczeniu dzia³alnoœci, a wiêc w czasie, kiedy PZPR przesta³a istnieæ. W tej sytuacji druga uchwa³a nie mog³a ju wywo³aæ skutków prawnych w postaci przejœcia na SdRP maj¹tku by³ej PZPR. Na tej podstawie uznano, e sukcesja maj¹tkowa SdRP nie nast¹pi³a, a maj¹tek PZPR po jej samorozwi¹zaniu sta³ siê bezpodmiotowy. Uznano, e termin do dochodzenia przez osoby trzecie roszczeñ wobec maj¹tku bêd¹cego w dyspozycji PZPR powinien byæ regulowany zgodnie z ogólnymi przepisami prawa cywilnego, a nie ograniczony jedynie do dnia 31 grudnia 1992 roku. Zatem tylko w tym zakresie uznano niezgodnoœæ ustawy z Konstytucj¹ RP. Przejêcie przez Skarb Pañstwa mienia, o jakim jest mowa w ustawie, nie ma charakteru sukcesji uniwersalnej, w postaci nabycia ca³okszta³tu praw i obowi¹zków poprzednika, lecz jest rodzajem nabycia pierwotnego, z którym nie wi¹ e siê przejœcie na nabywcê obowi¹zków poprzednika. Zgodnie z art. 5 ustawy Skarb Pañstwa przej¹³ odpowiedzialnoœæ za zobowi¹zania obci¹ aj¹ce nieruchomoœci i ruchomoœci do wysokoœci ich wartoœci. Nie by³ zasadny zarzut, i ustawa dzia³a wstecz. Z treœci art. 1 ust.1 wynika, e okreœlone w nim nieruchomoœci i rzeczy ruchome przechodz¹ na rzecz Skarbu Pañstwa z dniem opublikowania go w Dzienniku Ustaw, a wiêc w dniu 27 lutego 1991 roku. Wymieniona w tym przepisie data 24 sierpnia 1989 roku stwierdza, jakie przedmioty sta³y siê w³asnoœci¹ Skarbu Pañstwa w dniu 27 lutego 1991 roku.

12 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR17 O retroaktywnym charakterze ustawy mo na mówiæ w stosunku do art. 2, który uzna³ za niewa ne okreœlone w nim czynnoœci prawne dokonane przez PZPR przed wejœciem w ycie ustawy. Jest to rozwi¹zanie podobne do stosowanego w art. 412 kc. Retroaktywnoœæ ma na celu unieszkodliwienie skutków dzia³añ dokonanych w celu niegodziwym albo skierowanym w celu obejœcia prawa. Przeciwko sukcesji SdRP przemawiaj¹ nie tylko argumenty prawne w rodzaju nieskutecznoœci prawnej uchwa³y XI zjazdu PZPR lub zasady ochrony wierzyciela, lecz tak e zasady sprawiedliwoœci spo³ecznej, gdy maj¹tek nabyty w sposób sprzeczny z zasadami pañstwa demokratycznego i czêsto w sposób niezgodny z prawem, nie powinien byæ przedmiotem swobodnej dyspozycji najwy szego organu PZPR. 3. Nowelizacja ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. i orzeczenie Trybuna³u Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 1996 r. W wyniku orzeczenia Trybuna³u Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 1992 roku, które zakwestionowa³o zbyt krótki termin do wnoszenia roszczeñ s¹dowych przez osoby trzecie, powsta³a koniecznoœæ nowelizacji ustawy. Nowelizacja ta mia³a dotyczyæ jedynie terminu zg³aszania roszczeñ. Jednak e pos³owie SLD wprowadzili do ustawy dodatkowo dwie zmiany: jedna (w ust. 1) mia³a stworzyæ podstawê prawn¹ dla roszczeñ SdRP wobec Skarbu Pañstwa lub byæ podstaw¹ u ytkowania przez SdRP nieruchomoœci i rzeczy ruchomych, druga (w ust. 2) mia³a wy³¹czyæ z przejêcia na rzecz Skarbu Pañstwa wszystkie wierzytelnoœci, œrodki finansowe, i inne prawa maj¹tkowe PZPR, które zdaniem SdRP, pochodzi³y ze sk³adek cz³onkowskich PZPR. Sprawozdawc¹ projektu zmiany ustawy by³ pose³ Jacek Piechota. Pose³ Piechota nie kry³ celu proponowanej przez niego nowelizacji. Stwierdzi³ bowiem: Tocz¹ siê spory przed s¹dami, zapadaj¹ ró ne wyroki. Jeœli okreœlony maj¹tek powsta³ z kwot pochodz¹cych ze sk³adek cz³onkowskich i to ewidentnie, bezspornie, czy w zwi¹zku z tym przechodzi on na Skarb Pañstwa czy nie. Mamy tu do czynienia nie z kwot¹ lecz z maj¹tkiem, który powsta³ dziêki posiadaniu kwoty pochodz¹cej ze sk³adek partyjnych. Sejm w dniu 7 lipca 1994 roku przyj¹³ ustawê o zmianie ustawy o przejêciu maj¹tku by- ³ej PZPR, zgodnie z któr¹: w art. 1 ust. 1 po wyrazach: podleg³ych by³ej PZPR dodano wyrazy: w szczególnoœci u ytkowane nastêpnie przez SdRP, w art. 1 ust. 2 skreœlono wyraz: kwot, art. 4 otrzyma³ brzmienie: osoby które roszcz¹ prawa do nieruchomoœci lub ruchomoœci okreœlonych w art. 1, mog¹ wyst¹piæ na drogê s¹dow¹ na zasadach ogólnych. Ustawê przyjêto bez d³u szej dyskusji. Prezydent Lech Wa³êsa nie podpisa³ ustawy i z³o y³ weto w dniu 19 sierpnia 1994 roku. Weto trafi³o do Komisji Ustawodawczej, jednak e nie zd¹ ono go rozpatrzyæ przed wyborami prezydenckimi w 1995 roku. W swoim wecie prezydent przypomnia³, e nie mia³a miejsca formalnoprawna sukcesja pomiêdzy PZPR a SdRP, natomiast dodanie w ustawie s³ów: u ytkowane przez SdRP zmierza do ustawowego usankcjonowania sukcesji o charakterze faktycznym, co jest niedopuszczalne. Prezydent zakwestionowa³ tak e, e skreœlenie wyrazu: kwot, stwarza mo liwoœæ dowodzenia, e w zasadzie ca³y maj¹tek b. PZPR pochodzi³ ze sk³adek cz³onkowskich, a tymczasem takiemu twierdzeniu zaprzeczaj¹ fakty.

13 18 Arnošt Beèka, Jacek Molesta W 1996 roku ustawê podpisa³ prezydent Aleksander Kwaœniewski, uprzednio wycofuj¹c weto prezydenta Wa³êsy i w zwi¹zku z tym, zosta³a ona opublikowana w Dzienniku Ustaw z 1996 roku numer 32 pod pozycj¹ 139. W dniu 21 marca 1996 roku Klub Parlamentarny Unii Wolnoœci zaskar y³ tê ustawê do Trybuna³u Konstytucyjnego. W skardze wnioskodawcy zarzucili, e poprawki do ustawy zg³oszono dopiero w drugim czytaniu i nie by³y one przedmiotem wczeœniejszych regulaminowych prac ustawodawczych. Merytoryczne zarzuty do ustawy pokrywa³y siê z treœci¹ weta prezydenta Wa³êsy. Trybuna³ Konstytucyjny na rozprawie w dniu 5 listopada 1996 roku, w sprawie K 6/96 stwierdzi³, i art. 1 pkt 1 litera a ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku, rozumiany w ten sposób, i nie tworzy on podstawy prawnej dla u ytkowania nieruchomoœci lub ruchomoœci by³ej PZPR przez SdRP, nie jest niezgodny z Konstytucj¹ RP, natomiast art. 1 pkt 1 litera b tej e ustawy jest niezgodny z Konstytucj¹ RP. 16 Prokurator generalny wniós³ o stwierdzenie, e zaskar ona ustawa jest zgodna z Konstytucj¹, a wprowadzone w art. pkt 1 litera a zmiany nie stwarzaj¹ po stronie SdRP adnego prawa podmiotowego, natomiast wykreœlenie s³owa kwot z art. 1 pkt 1 litera b rozszerza zakres wy³¹czenia spod przejêcia przez Skarb Pañstwa na wszystkie aktywa pochodz¹ce ze sk³adek cz³onkowskich. Podobne stanowisko zaj¹³ przedstawiciel Sejmu. Trybuna³ stwierdzi³, miedzy innymi, e: Zmiana zawarta w art. 1 pkt 1 litera a nie stwarza po stronie SdRP adnego tytu³u prawnego dla SdRP, gdy nie ma adnych merytorycznych podstaw dla dokonania przysporzenia maj¹tkowego na rzecz jednej z wielu istniej¹cych partii politycznych. Zmiana zawarta w art. 1 pkt 1 litera b oznacza rozszerzenie zakresu wyj¹tku przewidzianego w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 1990 roku, poniewa poza kwotami pochodz¹cymi ze sk³adek, wyjêto spod przejêcia na rzecz Skarbu Pañstwa wszelkie wierzytelnoœci i prawa maj¹tkowe oraz œrodki finansowe pochodz¹ce ze sk³adek cz³onkowskich. Zmiana ta oznacza wyzucie Skarbu Pañstwa z praw nabytych po dniu 27 lutego 1991 roku, czyli pozbawienie Skarbu Pañstwa aktem ustawodawczym okreœlonych uprawnieñ maj¹tkowych. Intencj¹ zmiany ustawy by³o doprowadzenie do korzystnego dla SdRP rozstrzygniêcia spraw s¹dowych. Sejmowa Komisja Ustawodawcza po zapoznaniu siê z orzeczeniem Trybuna³u Konstytucyjnego podjê³a uchwa³ê o przedstawieniu Sejmowi wniosku o odrzucenie orzeczenia Trybuna³u. Ostatecznie Sejm orzeczenia Trybuna³u nie odrzuci³ i od 1997 roku obowi¹zuje ustawa w aktualnej treœci. 4. Orzecznictwo S¹du Najwy szego S¹d Najwy szy kilkakrotnie dokonywa³ wyk³adni ustawy z dnia 9 listopada 1990 roku. Zwi¹zane by³o to z rozpatrywaniem œrodków odwo³awczych od orzeczeñ s¹dów ni szej instancji. Natomiast dwukrotnie S¹d Najwy szy podj¹³ uchwa³ê w rozszerzonym sk³adzie siedmiu sêdziów, na skutek inicjatywy cz³onków rz¹du wywodz¹cych siê z PZPR: ministra 16 Za³¹cznik nr 17 Orzeczenie TK z dnia

14 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR19 sprawiedliwoœci Leszka Kubickiego i ministra pracy i polityki socjalnej Leszka Millera, zmierzaj¹cej do ograniczenia odpowiedzialnoœci maj¹tkowej SdRP z tytu³u wyprzeda y mienia, pod pozorem regulowania odpraw pracowniczych by³ych funkcjonariuszy PZPR. W dniu 25 kwietnia 1996 roku w sprawie III Czap 153/95 po rozpoznaniu wniosku ministra sprawiedliwoœci Leszka Kubickiego o rozstrzygniecie zagadnienia prawnego, podjêto nastêpuj¹c¹ uchwa³ê: Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej ma obowi¹zek wydania korzyœci lub zwrotu jej wartoœci (art. 409 kc) uzyskanych ze zbycia mienia Skarbu Pañstwa okreœlonego w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 listopada 1990 roku tak- e w zakresie ich zu ycia na zaspokojenie roszczeñ ze stosunków pracy by³ej PZPR. Pytanie prawne ministra sprawiedliwoœci wynika³o z kwestionowania przez niego orzecznictwa s¹dów w sprawach z powództwa Skarbu Pañstwa przeciwko SdRP, o zwrot korzyœci uzyskanych ze sprzeda y sk³adników maj¹tkowych, nale ¹cych do b. PZPR, poniewa s¹dy zas¹dza³y od SdRP œwiadczenia pieniê ne, nie uwzglêdniaj¹c jej zarzutów, i zaspokaja³a liczne roszczenia pracowników b. PZPR, w okresie od 30 stycznia 1990 roku do 26 lutego 1991 roku, a zatem wyrêcza³a niejako Skarb Pañstwa. S¹d Najwy szy stwierdzi³, e zak³ady pracy SdRP, wyp³acaj¹c by³ym pracownikom PZPR nale ne im œwiadczenia pracownicze, wykonywa³y swoje zobowi¹zania. SdRP jako osoba prawna zaistnia³a dopiero z chwil¹ zg³oszenia do rejestru prowadzonego przez S¹d Wojewódzki w Warszawie, a wiêc w kilka miesiêcy po rozwi¹zaniu PZPR. 17 W dniu 25 kwietnia 1996 roku w sprawie I Pzp 28/95 po rozpoznaniu wniosku ministra pracy i polityki socjalnej o rozstrzygniêcie zagadnienia prawnego, podjêto nastêpuj¹c¹ uchwa³ê: Zak³ady pracy SdRP ponosz¹ odpowiedzialnoœæ za zobowi¹zania ze stosunków pracy zak³adów pracy przejêtych od by³ej PZPR. 18 Podstaw¹ prawn¹ uchwa³y by³ art kp, zgodnie z którym w razie przejêcia zak³adu pracy w ca³oœci lub czêœci przez inny zak³ad, staje siê on stron¹ w stosunkach pracy z pracownikami przejêtego zak³adu. Przejêcie zak³adu pracy nastêpuje równie w przypadku faktycznego przejêcia maj¹tku i zadañ zak³adu pracy. Przejêcie zak³adu pracy przez innego pracodawcê powoduje dwa podstawowe skutki: pierwszym jest przejêcie pracowników a drugim obowi¹zek ponoszenia przez nowego pracodawcê odpowiedzialnoœci za zobowi¹zania ze stosunku pracy, powsta³e przed przejêciem tego zak³adu. Odpowiedzialnoœæ ta obci¹ a³a SdRP od chwili przejêcia zak³adów pracy od PZPR. Ustawa interpretowana i stosowana by³a przez s¹dy powszechne w wielu postêpowaniach s¹dowych, wnoszonych przez likwidatorów i Skarb Pañstwa. ROZDZIA III REALIZACJA USTAWY Ustawa o przejêciu maj¹tku b. PZPR by³a realizowana przez likwidatorów powo³ywanych przez ministra szefa Urzêdu Rady Ministrów oraz jego 49 pe³nomocników, po jednym w ka dym województwie. Ponadto w Urzêdach Rejonowych dzia³a³y komisje likwidacyjne, których zadaniem by³a inwentaryzacja i przejêcie nieruchomoœci oraz ruchomoœci po PZPR. 17 Za³¹cznik nr 17 Uchwa³a SN z dnia sygn. akt III CZP 153/95 18 Za³¹cznik nr 18 Uchwa³a SN z dnia sygn. akt I PZP 28/95

15 20 Arnošt Beèka, Jacek Molesta Do wrzeœnia 1992 roku wszystkie nieruchomoœci zosta³y zinwentaryzowane i przejête na rzecz Skarbu Pañstwa, a nastêpnie najczêœciej skomunalizowane na rzecz samorz¹du terytorialnego. W 36 przypadkach wyst¹piono z powództwem s¹dowym przeciwko SdRP o wydanie nieruchomoœci lub przeciwko osobom prawnym, lub fizycznym, które na mocy umów zawartych z organami PZPR, lub z SdRP, by³y w posiadaniu nieruchomoœci przejêtych z mocy ustawy na rzecz Skarbu Pañstwa. Nieruchomoœci czêsto nie mia³y urz¹dzonych ksi¹g wieczystych, natomiast budynek Komitetu Wojewódzkiego w Gdañsku mia³ urz¹dzone a dwie ksiêgi wieczyste, dlatego czêsto wystêpowano z powództwami o uzgodnienie treœci tych ksi¹g. Procesem s¹dowym, który trwa nadal i obecnie rozpatrywany jest przez S¹d Apelacyjny w Warszawie, jest proces o uniewa nienie umowy sprzeda y przez SdRP na rzecz PKO BP 12 nieruchomoœci. S¹ to nieruchomoœci stanowi¹ce siedziby komitetów partii w: Moñkach, Nowym Dworze Mazowieckim, Pruszkowie, Lipsku, Koœcielisku (dwie nieruchomoœci), Strzy owie, apach, Mielcu, Serocku, Kolbuszowej, Tarnowie. Nieruchomoœci te nadal nie zosta³y przejête przez Skarb Pañstwa. SdRP sprzeda³a te nieruchomoœci w rozliczeniu sp³aty kredytu zaci¹gniêtego przez PZPR od PKO BP na koszty kampanii wyborczej w 1989 roku. Pozosta³e nieruchomoœci zosta³y przejête przez Skarb Pañstwa dziêki temu, e PZPR lub SdRP nie zd¹ y³a lub nie mog³a ich sprzedaæ (tak jak 12 obiektów) z powodu nieuregulowanego stanu prawnego do czasu wejœcia w ycie ustawy. W procesie raz ju zapad³ wyrok orzekaj¹cy uniewa nienie sprzeda y nieruchomoœci, zosta³ on jednak z przyczyn proceduralnych uchylony, a sprawê przekazano do ponownego rozpoznania. Obecnie, po ponownym wyroku uniewa niaj¹cym sprzeda nieruchomoœci, sprawa od dwóch lat rozpatrywana jest przez S¹d Apelacyjny w Warszawie. Ruchomoœci natomiast by³y masowo sprzedawane, darowane lub wrêcz rozkradane przez funkcjonariuszy PZPR, a po rozwi¹zaniu tej partii przez pe³nomocników Centralnego Komitetu Wykonawczego SdRP dzia³aj¹cych na podstawie pe³nomocnictwa udzielonego przez Leszka Millera. ¹cznie wniesiono 64 powództwa o wydanie ruchomoœci lub o zap³atê z tytu³u bezprawnej sprzeda y przez SdRP rzeczy ruchomych. Równie SdRP korzysta³a po wejœciu w ycie ustawy a do przejêcia przez Skarb Pañstwa z budynków i pomieszczeñ by³ej PZPR. SdRP zajmowa³a te budynki na w³asne potrzeby, lecz najczêœciej wynajmowa³a zaprzyjaÿnionym ze sob¹ podmiotom gospodarczym, czêsto zak³adanym lub zarz¹dzanym przez by³ych funkcjonariuszy PZPR, których kapita³ za³o ycielski pochodzi³ z wypranych kont PZPR lub z dochodów ze sprzeda y mienia ruchomego. Oczywiœcie, SdRP nie poczuwa³a siê do uiszczania jakichkolwiek kwot z tytu³u bezumownego korzystania z nieruchomoœci oraz do zwrotu lub co najmniej rozliczenia siê z dochodów uzyskanych z wynajmu, Skarb Pañstwa wystêpowa³ zatem z powództwami o zap³atê. Spó³ki za³o one przez PZPR, a nastêpnie przez SdRP, w chwili wejœcia w ycie Ustawy najczêœciej ju nie istnia³y wskutek likwidacji lub upad³oœci. Charakterystyczne dla tych spó³ek by³y czêste zmiany w³asnoœciowe i organizacyjne.

16 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR21 By³y one powi¹zane kapita³owo i osobowo, co utrudnia³o lub wrêcz uniemo liwia³o kontrolê ich dzia³alnoœci. Obecnie kapita³ partyjny znajduje siê w kilku bankach (BIG BANK) oraz w wielu spó³kach (BILLA). O pochodzeniu kapita³u PZPR w spó³kach œwiadcz¹ dane rejestrowe, a tak e sk³ad osobowy ich rad nadzorczych. Równie charakterystyczne jest, e dokumenty tych spó³ek przede wszystkim ksiêgowe, a tak e rejestrowe (np. spó³ka TRANSAKCJA) zaginê³y. W zdecydowanej wiêkszoœci maj¹tek tych spó³ek nie zosta³ przejêty przez Skarb Pañstwa. W kilku wypadkach, tam gdzie zabezpieczono dokumentacje tych spó³ek, likwidatorzy wnosili powództwa o zap³atê z tytu³u sprzeda y udzia³ów w tych spó³kach. Przyk³adem niech bêdzie spó³ka z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ MESA. Za³o ona w grudniu 1989 roku przez Komitet Wojewódzki prowadzi³a dzia³alnoœæ hotelow¹ w czêœci budynku KW. Dzia³alnoœæ tê wraz z ca³ym maj¹tkiem MESY przejê³a, za³o ona przez SdRP w paÿdzierniku 1990 roku, spó³ka BONA. Spó³ka ta roœci³a sobie prawo do reprezentacyjnej nieruchomoœci w centrum miasta. Maj¹tek spó³ki, wed³ug wyliczeñ samych funkcjonariuszy SdRP, wynosi³ w pocz¹tkach roku 1991 ponad miliard starych z³otych. Spó³ka ta zosta³a sprzedana przez niejakiego Wies³awa Pawlika dzia³aj¹cego na podstawie pe³nomocnictwa Leszka Millera osobie fizycznej (zamieszanej w przemyt i paserstwo kradzionych w Niemczech samochodów) za starych z³otych, a wiêc za kwotê piêciokrotnie ni sz¹ od jej rzeczywistej wartoœci. Spó³ka sta³a siê nastêpnie w³asnoœci¹ Fundacji, której prezesem jest znany biznesmen i menad er, ksi¹dz Zbigniew Bryk. Przyk³ad losów tego fragmentu maj¹tku jest dowodem na niezwykle skomplikowane ycie pozagrobowe maj¹tku PZPR. Równie niewielkie wyniki da³o przejêcie kont dewizowych i z³otówkowych b. PZPR. W wiêkszoœci konta te zosta³y przejête przez SdRP ju w lutym 1990 roku i rozdysponowane najczêœciej na cele gospodarcze. Na rzecz Skarbu Pañstwa przekazano koñcówki z tych kont, zwykle kwoty bêd¹ce odsetkami od wczeœniej pobranych przez SdRP œrodków finansowych. Do grudnia 1991 roku na konto Urzêdu Rady Ministrów wp³ynê³a kwota starych z³otych. W przejêciu przez SdRP œrodków finansowych ulokowanych w bankach (najczêœciej PKO BP) pomog³a przynale noœæ pezetperowska prezesów i dyrektorów tego banku oraz to, i bank ten w Polsce Ludowej pe³ni³ funkcje urzêdowe, a zatem funkcje kierownicze mog³y pe³niæ w nim osoby, posiadaj¹ce rekomendacjê komitetu wojewódzkiego. Likwidator mienia skierowa³ w 1992 roku do S¹du Wojewódzkiego w Warszawie pozew przeciwko PZPR o zap³atê starych z³otych z tytu³u przejêcia przez tê partiê kont dewizowych PZPR. Sprawa ta nie zosta³a zakoñczona do chwili obecnej. Powa nym utrudnieniem jest wy³¹czenie spod przejêcia przez Skarb Pañstwa kwot pochodz¹cych ze sk³adek cz³onkowskich. Powoduje to, e SdRP twierdzi, i ka da kwota, któr¹ przejê³a, pochodzi³a ze sk³adek cz³onkowskich zbieranych zarówno kraju, jak i za granic¹, co ma znaczenie przy rozliczeniu zagarniêtych kont dewizowych.

17 22 Arnošt Beèka, Jacek Molesta Brak materia³ów Ÿród³owych, a tak e utrudniony dostêp do dokumentów, które znajduj¹ siê w archiwach, powoduje, i trudno jest precyzyjnie okreœliæ, jaki udzia³ w maj¹tku PZPR stanowi³y sk³adki cz³onkowskie. We wrzeœniu 1997 roku likwidator mienia Ryszard Tomalak w zwi¹zku z przygotowaniami do zawarcia umowy pomiêdzy Skarbem Pañstwa a SdRP, dokona³ wyliczenia zas¹dzonych zobowi¹zañ partii. Zobowi¹zania te wynosi³y ³¹cznie z³ 20 gr, czyli: z tytu³u kwot g³ównych z³ 69 gr, z tytu³u odsetek ustawowych z³ 61 gr, z tytu³u kosztów procesu z³ 90 gr. Egzekucja nale noœci Skarbu Pañstwa od SdRP z tytu³u prawomocnych wyroków napotyka³a od samego pocz¹tku na powa ne przeszkody. Komornicy s¹dowi nie mogli znaleÿæ adnego maj¹tku i umarzali postêpowania egzekucyjne. 19 SdRP prowadzi³a szerok¹ dzia³alnoœæ polityczn¹, odbywa³a wiele spotkañ, uczestniczy- ³a w wielu imprezach, jednak e jej konta bankowe by³y puste, a biura partyjne by³y jednoczeœnie biurami poselskimi jej funkcjonariuszy, a zatem ca³e ich wyposa enie oficjalnie stanowi³o maj¹tek pos³ów lub nawet Kancelarii Sejmu. Organizatorami spotkañ, zebrañ i zjazdów partyjnych by³y fundacje i spó³ki, których kapita³ pochodzi³ z maj¹tku PZPR, natomiast stanowi³y one z formalnego punktu odrêbne osoby prawne. Sytuacjê komplikowa³ fakt, e SdRP by³a czêœci¹ Sojuszu Lewicy Demokratycznej, tak wiêc d³ugów SdRP nie mo na by³o egzekwowaæ od SLD. SLD SdRP prowadzi³y wystawny tryb ycia, jednak e oficjalnie nie mia³y adnego maj¹tku i adnych dochodów. W latach ministrami i premierami byli dzia³acze SLD, którzy celowo utrudniali egzekucjê maj¹tku, dzia³aj¹c na szkodê Skarbu Pañstwa: Marek Borowski szef Urzêdu Rady Ministrów wstrzyma³ postêpowanie egzekucyjne zainicjowane przez gdañskiego likwidatora Marka Biernackiego, zmierzaj¹ce do odebrania SdRP samochodów s³u bowych, Leszek Miller jako minister pracy i polityki socjalnej zamierza³ poprzez wniosek z³o ony do S¹du Najwy szego, wy³¹czyæ z nale noœci Skarbu Pañstwa, kwoty jakie SdRP uzyska³a ze sprzeda y mienia ruchomego PZPR, a przeznaczone nastêpnie na odprawy dla by³ych funkcjonariuszy PZPR; jako szef Urzêdu Rady Ministrów nadzorowa³ pracê likwidatora Ryszarda Tomalaka, a jako minister spraw wewnêtrznych, zezwoli³ SdRP na przeprowadzenie zbiórki pieniê nej na pokrycie zobowi¹zañ oraz nadzorowa³ zawarcie umowy z dnia 30 wrzeœnia 1997 roku, Jerzy Jaskiernia, jako przewodnicz¹cy Sejmowej Komisji Ustawodawczej, nadzorowa³ w 1994 roku dokonanie zmian w Ustawie, Aleksander Kwaœniewski Prezydent RP, w 1995 roku cofn¹³ weto prezydenta Lecha Wa³êsy wobec zmian w Ustawie. Równie inni ni si rang¹ byli funkcjonariusze PZPR mieli swój udzia³ w realizacji ustawy: Henryk Wojciechowski wojewoda gdañski uniewa ni³ pe³nomocnictwo najbardziej aktywnemu likwidatorowi Markowi Biernackiemu 20, likwidator mienia Ryszard Tomalak (by³y pracownik ZSMP i TPPR) reprezentowa³ Skarb Pañstwa w umowie z SdRP w dniu 19 Za³¹cznik nr 19 Komornicze postanowienia o bezskutecznoœci egzekucji 20 Za³¹cznik nr 20 Pismo Wojewody Gdañskiego z

18 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR23 30 wrzeœnia 1997 roku, Leszek Kubicki minister sprawiedliwoœci usi³owa³ za pomoc¹ S¹du Najwy szego dokonaæ tego co Leszek Miller, z identycznym zreszt¹ skutkiem, a tak e nie znalaz³ podstaw prawnych do dokonania zmian w statucie SdRP, zmierzaj¹cych do zobowi¹zania tej partii do sp³aty zad³u enia. Pe³nomocnik procesowy likwidatora Ryszarda Tomalaka radca prawny Stanis³aw Chojnacki by³ pocz¹tkowo radc¹ prawnym a nastêpnie likwidatorem Agencji Gospodarczej spó³ki z o.o. za³o onej przez KC PZPR. Te osoby oraz wiele innych skutecznie pracowa³y, aby interesy SdRP nie zosta³y uszczuplone przez Skarb Pañstwa. Wobec bezsilnoœci komorników s¹dowych i utrudnieñ ze strony polityków SLD likwidatorzy mienia, a w szczególnoœci gdañski pe³nomocnik Marek Biernacki rozpoczêli dzia³ania zmierzaj¹ce do egzekucji nale noœci Skarbu Pañstwa bez udzia³u komorników s¹dowych. W lutym 1996 roku z³o ony zosta³ do S¹du Wojewódzkiego w Warszawie wniosek o wyst¹pienie do Trybuna³u Konstytucyjnego o wydanie orzeczenia zalecaj¹cego wprowadzenie do statutu SdRP obowi¹zku terminowego sp³acania d³ugów wobec Skarbu Pañstwa a w przypadku bezskutecznej egzekucji zad³u enia, obowi¹zkowej likwidacji partii. Podstaw¹ prawn¹ wniosku by³ art. 5 ust. 1 Ustawy o partiach politycznych, zgodnie z którym Trybuna³ Konstytucyjny na skutek przedstawienia przez S¹d Wojewódzki w Warszawie lub na wniosek ministra sprawiedliwoœci mo e wydaæ orzeczenie o sprzecznoœci z Konstytucj¹ celów lub dzia³alnoœci partii politycznej i jednoczeœnie zaleciæ wprowadzenie w okreœlonym terminie stosownych zmian do statutu lub programu partii S¹d Wojewódzki w osobie sêdziego Barbary Ligier na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 lutego 1996 roku odmówi³ przedstawienia Trybuna³owi Konstytucyjnemu sprawy. Wobec odmowy ze strony S¹du Wojewódzkiego w dniu 22 lutego 1996 roku skierowano identyczny wniosek do ministra sprawiedliwoœci. W dniach maja 1996 roku podczas Konferencji SdRP w Mierkach przewodnicz¹cy SdRP Józef Oleksy z³o y³ obietnicê dobrowolnej sp³aty zad³u enia partii. Wniosek ten przez piêæ miesiêcy nie zosta³ za³atwiony, a po ponagleniu w dniu 18 lipca 1996 roku, zosta³ przez biuro gabinetu premiera W³odzimierza Cimoszewicza przes³any do wiadomoœci Józefowi Oleksemu, aby po kilku dniach zmaterializowaæ siê w odpowiedzi zastêpcy prokuratora generalnego Stefana Œnie ko, zgodnie z któr¹: wniosek ten nie móg³ byæ uwzglêdniony. Prokurator generalny stwierdzi³, e zad³u enie partii i ukrywanie przez ni¹ maj¹tku nie narusza przepisów konstytucyjnych i odes³a³ wierzyciela do stosowania œrodków egzekucyjnych przewidzianych w kodeksie postêpowania cywilnego. W zwi¹zku z tym, w sierpniu 1996 roku wyst¹piono do S¹du Rejonowego w Warszawie z wnioskiem o wyjawienie maj¹tku, poprzez zobowi¹zanie SdRP do z³o enia wykazu maj¹tku z wymienieniem rzeczy i miejsc, gdzie siê znajduj¹, przypadaj¹cych jej wierzytelnoœci i innych praw maj¹tkowych, a tak e do z³o enia przyrzeczenia. Ju w nastêpnym miesi¹cu likwidator Ryszard Tomalak poprzez pe³nomocnika procesowego Stanis³awa Chojnackiego zg³osi³ swój udzia³ w tej sprawie. Reakcja SdRP by³a natychmiastowa. W dniu 31 paÿdziernika 1996 roku wojewoda gdañski uniewa ni³ pe³nomocnictwo Marka Biernackiego, fa³szywie oskar aj¹c go oraz notariusza Aleksandrê Beèka i by³ego wojewodê Macieja P³a yñskiego o fa³szerstwo dokumentu, natomiast S¹d na rozprawie w dniu 20 lutego 1997 roku na wniosek pe³nomocnika SdRP postanowi³ nie dopuœciæ Marka Biernackiego do reprezentowania Skarbu Pañstwa.

19 24 Arnošt Beèka, Jacek Molesta Jednoczeœnie na tej rozprawie S¹d nakaza³ SdRP z³o enie wykazu maj¹tku oraz z³o enie przyrzeczenia. Do chwili obecnej sprawa o wyjawienie nie zosta³a zakoñczona, gdy SdRP nie z³o y- ³a wykazu maj¹tku i nikt z jej przywódców nie z³o y³ przyrzeczenia. Dzia³ania te powodowa³y jednak, e SdRP nie mog³a przejœæ do porz¹dku wobec swojego zad³u enia wobec Skarbu Pañstwa. Zarówno ustawowe próby ucieczki od d³ugu poprzez zmianê Ustawy jak i zapytania prawne ministrów Leszka Millera i Leszka Kubickiego do S¹du Najwy szego wobec niekorzystnych dla SdRP uchwa³ skoñczy³y siê niczym wobec orzeczenia Trybuna³u Konstytucyjnego. W sierpniu 1996 roku dosz³o do spotkania likwidatora Ryszarda Tomalaka z pe³nomocnikiem Centralnego Komitetu Wykonawczego SdRP Zenonem Wasilewskim, podczas którego ustalono, i na dzieñ 31 sierpnia 1996 roku zad³u enie SdRP wobec Skarbu Pañstwa z tytu³u prawomocnych wyroków s¹dowych wynosi z³ 33 gr bez odsetek, kosztów procesu i kosztów egzekucyjnych. 21 Ponadto ustalono, e ³¹czne roszczenia Skarbu Pañstwa wobec SdRP wynosz¹ z³ 14 gr. Pe³nomocnik SdRP oœwiadczy³, i partia nie dysponuje œrodkami pieniê nymi umo liwiaj¹cymi uregulowanie zas¹dzonych kwot, co jednoczeœnie uczestnikom negocjacji nie zabroni³o spowodowania zawieszenia postêpowañ s¹dowych o uniewa nienie sprzeda y nieruchomoœci i o zwrot kont dewizowych PZPR. Oœwiadczono ponadto, e realizacja ustawy powoduje nieskutecznoœæ egzekucji, napotyka na istotne przeszkody wynikaj¹ce z niedoskona³ych przepisów prawnych i powoduje dodatkowe koszty Skarbu Pañstwa. Nastêpnie, dzia³aj¹c oczywiœcie w interesie Skarbu Pañstwa, strony stwierdzi³y, i zachodzi koniecznoœæ podjêcia przez organy administracji pañstwowej decyzji zmierzaj¹cej do umorzenia nale noœci Skarbu Pañstwa. Protokó³ ustaleñ poczynionych z pe³nomocnikiem SdRP likwidator przes³a³ do wiadomoœci swojego zwierzchnika szefa Urzêdu Rady Ministrów Leszka Millera. O umorzeniu nale noœci Skarbu Pañstwa myœlano powa nie, lecz ewentualnoœæ tak¹ wykluczy³y opinie prawne, z których wynika³o, i umarzaæ mo na jedynie nale noœci publicznoprawne, natomiast zad³u enie SdRP wobec Skarbu Pañstwa ma charakter cywilnoprawny. W zwi¹zku z tym jedynym sposobem zmniejszenia zad³u enia SdRP by³o zawarcie umowy ze Skarbem Pañstwa. Na prze³omie 1996/1997 SdRP, zgodnie z zezwoleniem z dnia 8 paÿdziernika 1996 roku ministra spraw wewnêtrznych Leszka Millera, przeprowadzi³o zbiórkê publiczn¹ w celu zebrania œrodków na sp³atê zad³u enia. W wyniku zbiórki zebrano kwotê z³, która zgodnie z uchwa³¹ Prezydium Rady Naczelnej mia³a byæ w ca³oœci przeznaczona na uregulowanie nale noœci Skarbu Pañstwa. Z kwoty tej jedynie z³ przekazano w dniu 9 wrzeœnia 1996 roku na konto Ministerstwa Finansów. Warto podkreœliæ, e kwotê tê wp³acono gotówk¹, gdy nawet wtedy SdRP ba³a siê dzia³añ komorniczych i zajêcia jej konta. Pozosta³¹ kwotê z³ 83 gr przekazano na konto filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia³ymstoku, natomiast kwotê z³ przekazano na konto Banku Przemys³owo- Handlowego w Krakowie. 21 Za³¹cznik nr 21 Protokó³ z negocjacji pomiêdzy likwidatorem mienia b. PZPR a pe³nomocnikiem CKW SdRP z dnia

20 Sprawozdanie z likwidacji maj¹tku by³ej PZPR25 Te dwie ostatnie p³atnoœci nast¹pi³y sprzecznie z celami zbiórki publicznej. W³adze SdRP nie tylko w tym zakresie oszuka³y w³adze pañstwowe, lecz tak e wprowadzi³y w b³¹d swoich sympatyków i prawdopodobnie ofiarodawców, poniewa w Trybunie Ludu nr 211 z dnia 10 wrzeœnia 1997 roku poza podziêkowaniami Prezydium Rady Naczelnej SdRP za wykazan¹ ofiarnoœæ znalaz³a siê informacja, e zebrana kwota z³ zosta³a w ca³oœci przekazana na uregulowanie zobowi¹zañ SdRP wobec Skarbu Pañstwa. 22 W dniu 8 wrzeœnia 1997 roku Skarb Pañstwa reprezentowany przez ministra finansów Marka Belkê (obecnie doradcê Aleksandra Kwaœniewskiego) oraz likwidatora Ryszarda Tomalaka zawar³ z SdRP reprezentowan¹ przez sekretarza generalnego Jerzego Szmajdziñskiego i skarbnika Edwarda Kuczerê porozumienie w sprawie uregulowania zad³u enia. 23 Strony stwierdzi³y, e zobowi¹zania wynosz¹ z³ bez odsetek oraz kosztów procesu i egzekucyjnych. Strony zobowi¹za³y siê do podpisania umowy ostatecznej do koñca wrzeœnia, natomiast SdRP zobowi¹za³a siê do zap³aty w dniu nastêpnym kwoty z³, która mia³a byæ zaliczona na sp³atê zad³u enia g³ównego. Ponadto reprezentanci Skarbu Pañstwa przyjêli do wiadomoœci, e zobowi¹zanie SdRP wobec Banku Przemys³owo Handlowego SA w Krakowie oraz filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia³ymstoku stanowi czêœæ zad³u enia wynikaj¹cego z Ustawy. Treœci oraz faktu podpisania porozumienia nie podano do publicznej wiadomoœci. W dniu 30 wrzeœnia 1997 roku, ju po przegranych przez SdRP 21 wrzeœnia wyborach parlamentarnych, minister finansów oraz likwidator zawarli z SdRP umowê ostateczn¹. 24 Strony okreœli³y ³¹czn¹ wysokoœæ zad³u enia na kwotê z³ 20 gr, na któr¹ sk³ada³y siê: kwota z³ 69 gr tytu³em nale noœci g³ównej, kwota z³ 61 gr tytu³em ustawowych odsetek, kwota z³ 90 gr tytu³em kosztów procesu. Strony stwierdzi³y, e wskutek dokonanej przez SdRP w dniu 9 wrzeœnia wp³aty kwoty z³ wysokoœæ zad³u enia wynosi z³ 20 gr. Kwota zosta³a roz³o ona na 10 równych rat, ka da po z³ 32 gr, p³atne co roku do 31 grudnia, z tym, i ostatnia rata mia³a byæ zap³acona 31 grudnia 2007 roku. Reprezentanci Skarbu Pañstwa oœwiadczyli, e odstêpuj¹ od roszczeñ przenosz¹cych wynegocjowane kwoty, a wykonanie przez SdRP umowy zaspokaja wszelkie roszczenia wierzyciela Do umowy za³¹czono wykaz wszystkich spraw s¹dowych bêd¹cych tytu³em prawnym nale noœci Skarbu Pañstwa, za wyj¹tkiem sprawy o uniewa nienie umów sprzeda y 12 nieruchomoœci oraz sprawy o zap³atê z tytu³u zagarniêcia kont dewizowych. Równie fakt zawarcia tej umowy nie zosta³ podany do publicznej wiadomoœci, natomiast ujawnienie jej przez dziennikarzy, wzbudzi³o powszechn¹ konsternacjê z powodu nieuzasadnionych ustêpstw wierzyciela, faktu jej zawarcia w poœpiechu w ostatnich dniach rz¹dów SLD oraz z powodu prób ukrycia jej przed spo³eczeñstwem. Umowa z dnia 30 wrzeœnia 1997 roku by³a przedmiotem kontroli inspektorów NIK, którzy w protokole z 15 kwietnia 1998 roku stwierdzili, i minister finansów powinien 22 Za³¹cznik nr 22 Notatka prasowa Trybuna z Za³¹cznik nr 23 Porozumienie zawarte dnia Za³¹cznik nr 24 Umowa zawarta dnia