Rozwój Rynku Telekomunikacyjnego w warunkach obecności Polski w Unii Europejskiej (kontynuacja tematu)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Rozwój Rynku Telekomunikacyjnego w warunkach obecności Polski w Unii Europejskiej (kontynuacja tematu)"

Transkrypt

1 1 S P R A W O Z D A N I E z pracy nr Rozwój Rynku Telekomunikacyjnego w warunkach obecności Polski w Unii Europejskiej (kontynuacja tematu) Kierownik pracy: Prof. dr Andrzej Zieliński Październik, listopad, 2005

2 2 Spis treści 1. Wstęp Ogólne warunki rozwoju gospodarczego w Polsce Rozwój rynku stacjonarnych usług telekomunikacyjnych (głównie telefonicznych) Rozwój rynku usług mobilnych telekomunikacji komórkowej Rynek usług Internetu Rynek komunikacji medialnej w Polsce Wnioski...16 Bibliografia... 18

3 3 1. Wstęp Niniejsza praca jest kontynuacją prac prowadzonych w roku ubiegłym, przedstawionych w sprawozdaniu [1] oraz w publikacji [2]. W niniejszym opracowaniu przedstawimy najważniejsze wydarzenia roku 2004 i 20005, dotyczące rozwoju rynku telekomunikacyjnego w Polsce, w tym związane także z faktem naszej obecności w Unii Europejskiej. Wskażemy także na zasadnicze trendy rozwojowe tego coraz bardziej ważnego w Polsce sektora gospodarczego. 2. Ogólne warunki rozwoju gospodarczego w Polsce Współzależność ogólnego stanu i stopnia rozwoju gospodarki narodowej jako całości i rozwoju interesującego nas sektora gospodarczego telekomunikacji szeroko rozumianej (rynku usług telekomunikacyjnych i rynków z nim bezpośrednio związanych) jest oczywista i od dawna znana. Na podstawie danych statystycznych, gromadzonych w ciągu wielu lat i dotyczących wielu krajów ustalono (średnio biorąc) istnienie liniowej proporcjonalności pomiędzy poziomem rozwoju telekomunikacji a dochodem narodowym. Zjawisko to często ilustruje się znanym wykresem, na którym na osi odciętych podaje się wartości dochodu narodowego na jednego mieszkańca, a na osi rzędnych liczbę linii głównych telekomunikacyjnej sieci stacjonarnej na stu mieszkańców. Zbiór punktów na takiej płaszczyźnie, odpowiadających danym z wielu krajów, wyznacza taką zależność, o której była mowa. Na Rys.1, zaczerpniętym z opracowania firmy Siemens pt. International Telecom Statistics, wydawanego corocznie do 2002 roku (niestety wydawania tego cennego materiału zaniechano) pokazujemy tę zależność. Jak widać nie można oczekiwać niezwykłego rozwoju telekomunikacji w kraju zacofanym i biednym, co oznacza, że na ogół prawie we wszystkich składnikach telekomunikacji przodują w rozwoju kraje bogate i rozwinięte. Należy także jednak pamiętać, że przyspieszanie rozwoju tego sektora gospodarki (usług telekomunikacyjnych) warunkuje i polepsza rozwój całej gospodarki kraju i także to, że zaniedbanie w tym zakresie utrudnia rozwój i modernizację pozostałych sektorów gospodarczych doświadczaliśmy tego na początku okresu transformacji, kiedy to dramatyczny niedorozwój naszego systemu telekomunikacyjnego stał się istotną przeszkodą w modernizacji całej gospodarki. Mając na względzie powyżej przytoczone relacje pomiędzy telekomunikacją a innymi sektorami gospodarki, musimy zdawać sobie sprawę z tego, że wzrost koniunktury gospodarczej w Polsce jest warunkiem koniecznym dopływu zwiększonych kapitałów do sektora telekomunikacyjnego i w ten sposób jego wzrostu. To zaś niewątpliwie wiąże się dziś coraz bardziej z naszą aktywnością w Unii Europejskiej, a także z relacjami naszej gospodarki z gospodarką Stanów Zjednoczonych i z gospodarką światową. Charakteryzując najkrócej dzisiejszy stan naszej gospodarki, stwierdzić należy, że jest ona w zasadzie w niezłej kondycji (charakteryzuje się stopą wzrostu 3-4%), a stopień dopływu obcych kapitałów do Polski jest najwyższy w ciągu ostatnich lat piętnastu, czyli w całym okresie transformacji ustrojowoekonomicznej [3]. Dopływ ten nie jest jednak relatywnie zbyt wysoki (w porównaniu np. z naszymi południowymi sąsiadami), a być może nawet niedostatecznie duży w stosunku do potrzeb [9], które można byłoby określić stopą wzrostu gospodarki na poziomie 6-7% rocznie [4]. Wydaje się [4], że problem zwiększenia dopływu do Polski kapitałów inwestycyjnych, tych długoterminowych i zwłaszcza tych pochodzących z UE, nie jest w największym stopniu związany z samą przynależnością do UE (chociaż i to ma niewątpliwie pozytywny wpływ na dostępność do nowych kapitałów). Zależy on głównie [4] od dostępności do tanich kredytów, a te związane są z możliwością wejścia Polski do strefy euro. Operacja ta zaś (wejście do strefy euro) wydaje się dość odległa, a nawet być może oddalająca się, o czym mówi się dość

4 4 często ostatnich wyborach parlamentarnych w naszym kraju. Ostatnie wybory parlamentarne i prezydenckie w Polsce mogą zresztą przynieść pewną reorientację polityki ekonomicznej kraju, co może także oznaczać pogorszenie się ogólnej sytuacji ekonomicznej. Z oceną wpływu sytuacji politycznej w Polsce na sytuację ekonomiczną trzeba jednak poczekać do momentu osiągnięcia rozsądnego stopnia stabilności w polityce, czego można spodziewać się jednak w nieco dłuższym okresie czasu. Stan sektora telekomunikacji może aktywnie wspierać gospodarczy kraju gospodarczy, bądź też po przez niedostateczny wzrost, tak jak to ma obecnie miejsce z systemem transportowym kraju, hamować ten rozwój. W tym względzie autor pragnie wyrazić swoja własną, ogólną opinię (którą uzasadnimy bardziej szczegółowo dalej), że stan sektora telekomunikacji w Polsce jest dostatecznie dobry i nie stanowi dziś istotnej przeszkody w rozwoju gospodarczym kraju. Potwierdza to także przytoczony na Rys.1 obraz stanu rozwoju telekomunikacji w poszczególnych krajach. Na przytoczonym rysunku brak jest punktu odpowiadającemu Polsce, jednak łatwo możemy go tam umiejscowić. Zważywszy, że wartość Dochodu Narodowego Brutto (GDP Gross Domestic Product) na głowę ludności (per capita) wyniosła wg GUS (patrz w 2004 roku zł, czyli około 5,6 tys. euro oraz że liczba linii głównych na 100 mieszkańców w tym czasie była około 33, to widać, że punkt odpowiadający Polsce na wspomnianym wykresie (Rys.1) leży w górnej połówce wykresu, czyli charakteryzuje sytuację powyżej średniej (above average). 3. Rozwój rynku stacjonarnych usług telekomunikacyjnych (głównie telefonicznych) Przedstawiony w [1] i [2] ogólny stan rynku stacjonarnych usług telekomunikacyjnych nie uległ w istotnych swoich charakterystykach zmianom. Dotyczy to głównie usług telefonicznych (głosowych) oraz tzw. usług ISDN (usługi telefoniczne, wolnej transmisji danych oraz faxu). Dyskutowana w przytoczonych opracowaniach stagnacja tego rynku utrzymuje się (patrz Rys.2 zaczerpnięty z [5]), co niestety dotyczy także rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej. Podane przez GUS wyniki rozwoju gospodarczego kraju [5] za rok ubiegły, w tym przypadku odnoszące się do tego zakresu usług telekomunikacyjnych wskazują na niewielki przyrost ogólnej liczby łączy (linii) głównych o 2% w całym kraju, w miastach o 3,2% i spadek o 2,1% na terenach wiejskich. To ostatnie zjawisko, sygnalizowane już w roku ubiegłym, podyktowane jest głównie konkurencyjnością cenową usług telekomunikacji komórkowej oraz polityką taryfową operatora dominującego na rynku usług telefonicznych lokalnych, którym jest TP S.A.. Zjawisko to niestety oznacza potencjalne zmniejszanie się na obszarach wiejskich możliwości dostępu do stacjonarnych usług Internetu, które w sieciach stacjonarnych realizowane są bardziej komfortowo i jak dotąd po korzystniejszych cenach. Statystyki rozwojowe dotyczące również innych krajów potwierdzają obserwowaną u nas tendencję przepływu usług głosowych do telekomunikacji komórkowej (mobilnej), również ze względu na dostęp w tych sieciach także do innych usług (SMS, MMS, możliwość dostępu także do Internetu). Skutkuje to stagnacją rozwoju telekomunikacji stacjonarnej w wielu krajach, a nawet spadkiem wskaźnika gęstości telefonicznej odnoszącego się wprost do liczby telefonów stacjonarnych [11]. Statystyki europejskie pokazują, że od 2001 roku spada liczba telefonów stacjonarnych, a w latach wzrosła tylko w Niemczech o 1,1% w Hiszpanii o 0,7 %, na Cyprze o 4,5 %, Słowenii o 2,9% oraz w Polsce o 3,6% [11]. W efekcie zachodzących zmian na koniec ub. roku [5] osiągnęliśmy następujące wskaźniki rozwoju rynku telekomunikacyjnych usług stacjonarnych: łączna dla całego kraju liczba łączy (linii) głównych 12,6 mln, co na 100 mieszkańców daje wskaźnik gęstości 32,9 (w dniu było 32,1) w miastach odpowiednio 9,7 mln i gęstość 41,2 (rok wcześniej 39,8),

5 5 na obszarach wiejskich 2,9 mln i gęstość 19,5 (rok wcześniej 19,9). Rozkład gęstości linii głównych wg województw jest i pozostał dość równomierny (patrz Rys.3 zaczerpnięty z [5]), co oznacza, że telekomunikacja w żadnym z naszych regionów nie stanowi przeszkody w jego rozwoju, jakkolwiek gołym okiem widać tu korelację stopnia rozwoju telekomunikacji i poziomu rozwoju gospodarczego regionu, zgodnie zresztą z wcześniej przytoczonymi danymi dotyczącymi państw. Przedstawiony powyżej na podstawie danych GUS [5] (patrz także Rys.2) osiągnięty poziom rozwoju rynku telekomunikacji stacjonarnej na tle europejskim nie jest imponujący, wydaje się jednak, że odzwierciedla on nieźle właściwą pozycję naszej gospodarki w UE (patrz Rys.4 wzięty z [5]), co raz jeszcze potwierdza korelację, o której już była mowa powyżej. Usługi telekomunikacyjne stacjonarne (chodzi tu głównie o usługi głosowe) świadczone były przez 88 operatorów telekomunikacyjnych, przy czym w całości tych usług operatorem dominującym jest TP S.A. Jednak struktura podmiotowa tego rynku zmienia się. W rynku usług lokalnych TP S.A. niezmiennie utrzymuje zdecydowaną przewagę, posiadając obecnie 91,8% rynku [6], [7], [2], natomiast w połączeniach międzystrefowych obecnie TP S.A. ma 73,1% rynku (w trzecim kwartale 2004 roku 78,6%, zaś w drugim 81%), a połączeniach międzynarodowych 63,4% (III kw ,1%, II kw ,4%). Jak widać stan posiadania TP S.A. w strukturze podmiotowej rynku telekomunikacyjnego spada, co prawda nie we wszystkich płaszczyznach sieci telekomunikacyjnej w jednakowym stopniu. Ten obraz wskazuje jednak na wzrost czynnika konkurencji w całości tego rynku usług telekomunikacyjnych. Walka konkurencyjna staje się czasami bardzo zacięta, czego wyrazem są znaczne sukcesy odnoszone przez operatora Tele 2, operatora o kapitale głównie szwedzkim, działającego na rynkach telekomunikacyjnych w wielu krajach UE. Jest przy tym charakterystyczne, że Tele 2 stara się działać po przez wykorzystywanie istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej najczęściej należącej do TP S.A. (abonent ma dwie umowy: z TP S.A., której opłaca abonament i z Tele 2, gdzie płaci za realne usługi, przy czym po konkurencyjnych w stosunku do TP S.A. cenach). TP S.A. natomiast stara się przeciwdziałać tej konkurencji zarówno w drodze zmian polityki taryfowej, jak też i innych utrudnień dla konkurencji [20], które są często przedmiotem sporów i czasami interwencji URTiP oraz UOKiK. Ostatnio TP S.A. chciała wprowadzić zryczałtowaną opłatę w wysokości 115 zł dla swoich abonentów telefonii stacjonarnej za wszystkie miesięczne połączenia lokalne i międzymiastowe realizowane wewnątrz sieci TP S.A. Jednak wobec protestów konkurencji URTiP na takie rozwiązanie nie wyraził zgody, traktując je jako antykonkurencyjne [41]. Przedstawiony powyżej stan rzeczy jest także ściśle powiązany ze stopniem rentowności inwestowania w wymienionych tu sektorach rynku telefonii stacjonarnej (płaszczyznach sieci), przy czym wiadomo jest, że najmniej rentownym obszarem jest sektor usług lokalnych, a najkorzystniejszym sektor usług międzynarodowych. Z tego powodu operatorzy niezależni starają się wejść w zakresy najbardziej ekonomicznie interesujące, a wszyscy operatorzy unikają inwestowania w sieciach lokalnych, zwłaszcza tych gdzie gęstość zaludnienia jest relatywnie mała, a rozległość terytorialna sieci znaczna. Te znane ekonomiczne charakterystyki rozwoju sieci muszą łagodzić regulacje prawne, odnoszące się zwłaszcza do warunków świadczenia usług powszechnych (przewiduje to prawo telekomunikacyjne [15] o czym pisaliśmy w [1]i [2]), a także nowe rozwiązania technologiczne, zwłaszcza z zakresu sieci dostępowych, organizowanych i budowanych w technikach radiokomunikacyjnych sieci kategorii WLL (określane także skrótem WILL) [17]. Istotne, coraz większe znaczenie ma technologia oparta o zastosowanie protokołu internetowego (VOIP), tzw. telefonia internetowa (komputerowa) [21], [23] (patrz także Rys.7 zaczerpnięty z [23]) coraz szerzej wykorzystywana zwłaszcza w komunikacji

6 6 międzynarodowej wobec rozpowszechniającego się oprogramowania Skype (nazwa również firmy, która wprowadziła do praktyki i rozpowszechnia to oprogramowanie) [10]. Abonenci Internetu oprogramowania Skype mogą realizować połączenia głosowe w tej sieci za darmo, zaś połączenia do abonentów stacjonarnych sieci telefonicznych po znikomych kosztach. Cytowane w [10] opinie ekspertów wskazują na niezwykle szybki rozwój telefonii internetowej, zwłaszcza w USA, UE i Japonii, a niektórzy uważają, że już za pięć lat normą stanie się darmowe połączenie telefoniczne oferowane w ramach płatnych pakietów obejmujących szerokopasmowy dostęp do Internetu i np. płatną telewizję. Taki możliwy bieg zdarzeń może bardzo poważnie naruszyć interesy operatorów telekomunikacyjnych tych, którzy są najbardziej uzależnieni od opłat za usługi głosowe, a tymi są operatorzy telefonii komórkowej [10]. Wbrew pozorom najmniej zagrożeni mogą być w dłuższej perspektywie operatorzy tradycyjnych sieci stacjonarnych [10], [21], ponieważ mogą oni sami skorzystać na rozwoju tej technologii, szeroko wykorzystując posiadaną infrastrukturę, również oferując usługi telefonii internetowej VOIP. Regulacje prawne odnośnie do świadczenia tzw. usług powszechnych, przewidziane w nowym prawie telekomunikacyjnym [15], uchwalonym w ub.r., jak do tej pory nie skutkują praktycznymi rezultatami nowe prawo na nowo zdefiniowało tę usługę (zgodnie z dyrektywami UE) [1], [2], przewiduje wyłonienie w drodze konkursu operatorów świadczących w sieciach lokalnych (wewnątrzstrefowych) te usługi, a także definiuje ekonomiczny mechanizm dopłat dla tych operatorów w przypadku nierentowności tych usług. Do chwili obecnej URTiP wydał odpowiednie rozporządzenia w tej sprawie i oczekuje się, że do końca tego roku operatorzy tych usług zostaną wyłonieni. Z tzw. przecieków wiadomo, że zgłoszeń do wykonywania tych zadań praktycznie nie ma i w tej sytuacji za operatora tego uznana będzie TP S.A. Tak więc na praktyczne wyniki tego przedsięwzięcia trzeba będzie jeszcze poczekać, ale już widać, że mogą być one skromne. Inna sprawą była idea tzw. uwolnienia pętli lokalnej, czyli wspólnego wykorzystywania istniejącej infrastruktury przez kilku operatorów. Idea ta jest równie słuszna, co jak się okazało nie tylko w Polsce, nierealna. Opór posiadacza infrastruktury (przeważnie TP S.A.) jest w tej sprawie bardzo silny, a rezultaty nikłe. Jeszcze inną prestiżową sprawą jest przenoszalność numeru (przy zmianie operatora). Realizuje się ona opornie i to tylko w zakresie sieci komórkowych, wydaje się jednak, że ostatecznie zakończy to jej wdrożeniem, mimo niechęci operatorów, których to przedsięwzięcie dotyczy. Także wdrażanie alarmowego numeru 112 postępuje powoli i w zasadzie z niedostatecznym skutkiem jako tako funkcjonuje tylko w sieciach komórkowych. Wszystko to świadczy o pewnej słabości ciał regulacyjnych w Polsce, na co zwracała nam uwagę UE, krytykując ostro wdrażanie numeru 112 a także opieszałość w sprawie przenoszalności numeru [8], [14]. 4. Rozwój rynku usług mobilnych telekomunikacji komórkowej W przeciwieństwie do telekomunikacji stacjonarnej rynek usług komórkowych nadal rozwija się dynamicznie, a krzywa rozwojowa, na kształt której powoływaliśmy się już parokrotnie [1], [2] nadal nie zmierza do nasycenia. Można więc przypuszczać, że nasycenie to będzie się znajdować w okolicach ok. 100% penetracji. Krzywą rozwojową, uwzględniającą lata dziewięćdziesiąte (od początku pojawienia się tego rodzaju usług) aż do końca 2004 roku pokazuje Rys.5. Powołując się na dane zamieszczone w [8] krzywą tę można przedłużyć dopisując do wykresu dwa następne słupki: dla roku 2005 (co jest bardzo prawdopodobne, zważywszy, że do końca tego roku pozostaje już niewiele czasu) słupek o wysokości 28,8 mln (penetracja 76%) oraz dla 2006 roku o wysokości 32,4 mln (penetracja 85%). Przeliczając rzeczywiste dane z roku 2003 i 2004 na wskaźnik penetracji możemy stwierdzić, że uzyskaliśmy odpowiednio 45,6% i 60,5% penetracji w dwóch ostatnich latach.

7 7 Pomimo rzeczywiście szybkiego wzrostu tego rynku, w porównaniu z innymi krajami UE, a także z naszym bezpośrednim otoczeniem wypadamy z tymi wskaźnikami dość skromnie, co pokazuje wykres podany na Rys.6. Poziom rozwoju tego rynku jest w Polsce znacznie niższy niż w Czechach, na Słowacji i na Węgrzech, a nawet na Litwie, Estonii i Łotwie, co jeszcze raz wykazuje ścisłą korelację poziomu ogólnego gospodarki i poziomu rozwoju telekomunikacji. Co prawda wielkość Polski, jest współmierna ze wszystkimi tu wymienionymi krajami razem wziętymi, co wskazuje po prostu na inną skalę działań w naszym kraju, ale różnice te są w pewnych przypadkach zastanawiające. Prawdopodobnie zadecydowały o nich także problemy regulacyjne, które zadecydowały być może o mniejszym wpływie czynnika konkurencji na rozwój omawianego rynku w naszym kraju. Wartość rynku telekomunikacji komórkowej, mierzona przychodami operatorów, wzrosła w 2004 roku o ponad 16% i wynosiła 17,8 mld zł i po raz pierwszy była większa niż wartość rynku telefonii stacjonarnej w Polsce [40]. Wartość rynku telekomunikacji stacjonarnej mierzona przychodami telefonii (15,4 mld zł) i szeroko rozumianej transmisji danych (3,2 mld zł) wyniosła 18,6 mld zł i jest jeszcze większa niż wartość rynku telekomunikacji komórkowej [40], ale najprawdopodobniej i w tym porównaniu wkrótce telekomunikacja komórkowa osiągnie przewagę. Przy okazji zauważmy, że wartość naszego całego rynku telekomunikacyjnego osiągnęła poziom 36,4 mld zł i oczywiście wzrasta, głównie dzięki nadal szybo rosnącemu rynkowi telekomunikacji komórkowej oraz zwiększającemu się rynkowi usług Internetu. Struktura podmiotowa naszego rynku telekomunikacji komórkowej od długiego już czasu nie zmienia się. Rynek jest prawie równo podzielony pomiędzy trzech operatorów, co oznacza jak gdyby ich zgodną współpracę, wyrażającą się podobną polityką cenową, co skutkuje tym, że mamy zbyt wysokie ceny na ten rodzaj usług, jakkolwiek w ciągu ostatniego roku nastąpiła wyraźna zmiana na korzyść w tym zakresie przede wszystkim w wyniku skutecznej presji URTiP na operatorów [1], [2]. Jest to także związane z podjęciem w 2005 roku realnych kroków, mających na celu zwiększenie czynnika konkurencyjności w funkcjonowaniu tego rynku. Wyrażało się to w przeprowadzeniu w tym roku przetargu na rezerwację częstotliwości dla czwartego operatora UMTS oraz czwartego operatora GSM w naszym kraju. Wynik pierwszego z nich okazał się pozytywny, co oznacza wyłonienie czwartego operatora tego systemu (UMTS) jest nim Netia. natomiast jak dotąd czwartego operatora GSM nie wyłoniono (nie było zgłoszeń), ale powtórzenie przetargu stwarza nadzieje na szybki wynik pozytywny (jeszcze w tym roku). Być może, że URTiP zdecyduje się także na wprowadzenie do praktyki krajowej zasady roamingu wewnątrz-krajowego, co skutecznie uruchomiłoby efektywną konkurencję na rynku usług komórkowych poprzez stworzenie dobrych warunków startu dla czwartego operatora GSM. Polityka ta jest mocno krytykowana przede wszystkim przez zasiedziałych już na rynku operatorów telekomunikacji komórkowej, którzy widzą w tym zagrożenie własnych interesów, ale którzy także wysuwają i inne argumenty przeciw tej polityce. Chodzi tu głównie o zasadę równego traktowania podmiotów gospodarczych operatorzy zasiedziali wskazują tu na nierówne warunki startu istniejące w przeszłości dla nich (wysokie opłaty koncesyjne) w porównaniu z warunkami obecnymi, występującymi w warunkach przetargu na rezerwację częstotliwości. Ponadto roaming wewnętrzny jest generalnie traktowany jako z zasady nierówne traktowanie inwestorów. Niektórzy analitycy rynku telekomunikacyjnego krytykują tę politykę również z pozycji naukowych [32], starając się dowodzić, że polityka ta może osłabić rozwój tego rynku w Polsce. Utrzymywanie przez europejskich operatorów GSM wysokich cen za usługi w roamingu zagranicznym budzi coraz większy sprzeciw w UE, czego wyrazem są oświadczenia na ten temat komisarza europejskiego do spraw społeczeństwa informacyjnego i mediów pani

8 8 Viviane Reding [12]. Oznacza to podjęcie walki przez Komisję Europejską z wysokimi cenami na rynku usług komórkowych w skali UE. Trwają przygotowania operatorów telekomunikacji komórkowej (Era, Plus, Centertel obecnie używający nazwy Orange, do tej zmiany marki jeszcze powrócimy) do komercyjnego na większą skalę uruchomienia sieci UMTS, co zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami i decyzjami URTiP powinno nastąpić z dniem 1 stycznia Obecnie funkcjonują już niewielkie instalacje w Warszawie uruchomione przez Plus i Erę. Natomiast, zgodnie z warunkami koncesji, do końca 2007 roku operatorzy UMTS mają obowiązek uzyskania 20% pokrycia kraju sieciami tego systemu. Operatorzy podpisali (bądź jeszcze negocjują) umowy inwestycyjne na dostawę sprzętu dla sieci tego systemu. W tym względzie zdaje się, że głównym dostawcą dla naszych operatorów będzie firma Ericsson, zaś w drugiej kolejności prawdopodobnie Nokia. Przygotowania prowadzi również Netia, która wygrała przetarg na rezerwację częstotliwości dla czwartego operatora UMTS, posiłkując się kapitałami islandzkimi [13]. Firma ta, będąc równocześnie znaczącym operatorem telekomunikacji stacjonarnej (świadczy usługi telefoniczne i internetowe) poszukuje finansowych partnerów do rozwoju własnego biznesu i nie jest wykluczone, że zostanie przejęta przez znaczącego partnera zagranicznego, który chciałby wejść na nasz rynek telekomunikacyjny ze znacznymi ambicjami rozwoju i siłami finansowymi. [16]. Jak wiadomo w konkursie na czwartego operatora miał brać udział znany dalekowschodni operator Hutchison, z czym wiązano, w przypadku jego zwycięstwa, nadzieje na znaczne obniżenie się cen na usługi mobilne w Polsce. Obecnie rozpowszechniane są informacje [16] o możliwości wejścia tej firmy jako partnera do Netii, co mogłoby oznaczać znaczne zwiększenie szans Netii na tym rynku. Odnotujmy także, ogłoszony na początku listopada, zamiar sprzedaży przez KGHM Polska Miedź [26] drugiego co do wielkości niezależnego operatora telefonii stacjonarnej - firmy Dialog. Właściciel KGHM rozesłał do kilkudziesięciu potencjalnie zainteresowanych firm oferty sprzedaży Dialogu w możliwie najszybszym terminie, m.in. do Netii, Tele2, kilku funduszy inwestycyjnych, Telii i Vodafone. Jakkolwiek transakcja ta nie ma bezpośredniego związku z telekomunikacją komórkową to należy podkreślić, że może mieć ona wpływ na całość rynku telekomunikacyjnego w Polsce, w tym definitywnie może przekreślić szanse na konsolidację firm posiadających udziały Skarbu Państwa. Obok możliwych zmian własnościowych w Netii i Dialogu odnotować tu także należy bardzo długo już trwające spory wokół praw własności dotyczących największego naszego operatora komórkowego Ery. Trwa tu nieustający spór pomiędzy Deutsche Telekom a francuskim operatorem Vivendi, z udziałem Elektrimu o prawa własności do tej firmy i zarządzanie nią. W tym roku doszło nawet do tego, że w firmie zaistniały dwa zarządy, co z pewnością nie służy dobru tej firmy. Z innych ważnych wydarzeń odnotować należy ostatnio dokonaną transakcję wykupu przez TP SA akcji posiadanych przez France Telecom w Centertelu. Operację tę komentowaliśmy już wcześniej [1], [2], a i dziś budzi ona różne komentarze, bowiem FT sprzedaje swoje akcje samemu sobie, jednak kosztem firmy działającej w Polsce (TP SA). Do tej samej kategorii operacji zaliczyć należy pewną graficzną zmianę symbolu TP SA oraz zamianę nazwy Idea na Orange [27]. Za obie te zmiany niewątpliwie zapłaciła TP SA do kasy FT, podobnie jak za wykup akcji FT w Centertelu. Niektórzy eksperci operacje te uważają za działanie na niekorzyść spółki TP S.A. (co w świetle polskiego prawa jest zabronione) i domagają się nawet wszczęcia dochodzenia prokuratorskiego [22]. Rola i znaczenie dla rozwoju całego sektora telekomunikacji w Polsce wprowadzenia do praktyki operatorskiej UMTS, w tym przede wszystkim dla telekomunikacji komórkowej, pozostaje nadal sferze dyskusji [18], [21] zwłaszcza, że dyskusje te mają miejsce nie tylko w naszym kraju [19] oraz dlatego, że nasze doświadczenia dotyczące zakresu możliwych usług UMTS oraz cen dotyczących terminali UMTS i cen za usługi są jeszcze zbyt skromne. Należy

9 9 zauważyć, że dzisiejszy GSM znakomicie rozwinął się i oferuje już większość nowych usług, które miały być domeną telekomunikacji trzeciej generacji, a prawdopodobnie głównymi zaletami UMTS będzie szybkość transmisji danych oraz możliwość równoległego prowadzenia rozmowy i przesyłania danych [18]. Co się tyczy cen terminali to obecnie kształtują się one na poziomie euro [19]. Sądzi się natomiast [18], że klient masowy zainteresuje się takim telefonem, gdy jego cena spadnie poniżej 200 euro. Biorąc pod uwagę plany odnośnie do UMTS oraz prawdopodobne (być może jeszcze w tym roku) wyłonienie czwartego operatora GSM można mieć nadzieję na nadal szybki rozwój telekomunikacji komórkowej w Polsce, obniżenie się cen na usługi i w efekcie otwarcie się operatorów komórkowych na szersze kręgi społeczeństwa, co oznacza zwiększenie się stopnia penetracji tych usług w naszym kraju. Udoskonalany GSM, jego nowe usługi (SMS, MMS i inne), całkowicie nowe, stopniowo rozwijane usługi UMTS mogą odegrać istotną rolę w rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce, choć zdawać sobie należy sprawę z tego, że podstawową usługą telekomunikacji komórkowej jest i chyba pozostanie telefonia komórkowa. Istotne znaczenie dla aktywizacji rozwoju sektora telekomunikacji oraz dla poprawienia stanu bezpieczeństwa wewnętrznego w kraju miałoby podjęcie budowy w Polsce systemu Tetra, co miało być podjęte w ramach finansowania tzw. offsetu związanego z kontraktem na zakup w USA samolotów F-16. Niestety podjęcie decyzji ciągle opóźnia się, co jest głównie związane z wysokimi kosztami tego wielkiego przedsięwzięcia (główny składnik offsetu). Początkowo koszt ten szacowano na ok. 3 mld USD, obecnie ok. 1,6 mld USD [25]. Dodatkowo wysuwane są także argumenty techniczne, wskazujące na konkurencyjne możliwe rozwiązania wykorzystujące tańszą technikę z zakresu łączności satelitarnej (system MESA opracowany przez firmę Raytheon z USA [25]). Podjęcie odpowiednich decyzji jest opóźniane ze względu na zmianę ekipy rządzącej w Polsce. 5. Rynek usług Internetu Rynek usług Internetu jest drugim, pod względem dynamiki rozwoju, obok telekomunikacji komórkowej, rynkiem usług telekomunikacyjnych i najprawdopodobniej pierwszym, co do swego znaczenia dla przyszłości systemów komunikacji elektronicznej w ogóle. Dziś obok typowych dla Internetu usług, takich jak poczta elektroniczna, wyszukiwanie pożytecznych informacji, telezakupy, telebankowość, gry internetowe itd., przekazywana jest także radiofonia i telewizja interaktywna [28], a także jak już wspomnieliśmy telefonia. Dla przykładu w Polsce w tym roku TVP S.A. rozpoczęła próbną emisję telewizji interaktywnej [24] ( i całkiem niedawno udostępniała tą drogą transmisje z ostatniego Konkursu Chopinowskiego (transmisję tę obejrzało 125 tys. osób). Pełny zakres tej usługi TVP S.A. udostępni przed końcem 2006 roku. Oczywiście pełne wykorzystanie tej usługi może mieć miejsce tylko po przez Internet szerokopasmowy (wymaga ona przepływności co najmniej 750 kb/s), co w naszym kraju nie jest jeszcze dostatecznie rozpowszechnione. Warto tu jednak podkreślić, że w ten sposób przekaz naszej telewizji publicznej może być rozsyłany na cały świat, wszędzie tam gdzie przebywają nasi rodacy, którzy chcą utrzymywać kontakt z krajem. Ma to oczywiście dla Polski wielkie znaczenie, które trudno jest przecenić. Wprowadzenie do Internetu telewizji i telefonii, dwóch najważniejszych i najbardziej powszechnych usług telekomunikacyjnych, zmienia zasadniczo rolę Internetu. Staje się on uniwersalnym medium telekomunikacyjnym i symbolem konwergentnej komunikacji elektronicznej, lub inaczej mówiąc telekomunikacji z integracją usług, czyli telekomunikacji multimedialnej. W skali światowej proces ten postępuje i jego wyrazem jest rozwijająca się infrastruktura szerokopasmowego dostępu do Internetu (patrz Rys.8, [28]). Rys.8 pokazuje

10 10 nam ciekawą prawidłowość, to mianowicie, że na pierwszym miejscu nie znajdują się tu USA, ani kraje UE, tylko te kraje, w których rządy tych państw przeprowadzają konsekwentnie programy rozwoju tej infrastruktury [28]. W Polsce, jak wiadomo [1], [2], w roku ubiegłym ustanowiono taki program [29], ale jego skuteczność pozostawia wiele do życzenia, głównie z powodu niewielkich środków finansowych związanych z tym programem. Wg własnego szacunku autora niniejszego opracowania, z prawdziwie szerokopasmowego dostępu do Internetu, tj. z przepływnością nie mniej niż 512 kb/s, w Polsce korzysta nie więcej niż 5-10% wszystkich użytkowników, co oznacza, że na Rys.8 Polski nie znajdziemy znajdujemy się głęboko w peletonie, powtarzając określenie autora publikacji [28]. Wg innych źródeł [34] w statystyce tej znajdujemy się na dalekim miejscu ze wskaźnikiem penetracji Internetu szerokopasmowego w wysokości 5,5%. Warto zauważyć, że wyprzedzają nas Chiny ze wskaźnikiem 6,5% - w kraju tym rozwój tych usług jest bardzo szybki i szacuje się, że niedługo Chiny wyprzedzą pod tym względem USA. Jeszcze dwa lata temu w Chinach z szerokopasmowego Internetu korzystało 4 mln gospodarstw, na koniec zaś 2004 roku liczba ta przekroczyła 23 mln. Stan rynku usług internetowych w naszym kraju pod wieloma innymi względami nie jest jednak kompromitujący, powiedzieć można, że jest odpowiedni do stopnia naszego rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Bardziej obiektywnie naświetlają to wyniki pierwszych profesjonalnych badań tego rynku, przeprowadzone przez firmę Gemius [29], prekursora w dziedzinie takich badań w Europie Środkowo-Wschodniej, wg metodologii, która ma być standardem takich badań. Zgodnie z tymi badaniami z Internetu korzysta w Polsce 9 mln osób spędzając w sieci średnio po 18 i pół godziny miesięcznie. Najwięcej użytkowników mają serwisy przeznaczone do komunikowania się, handlu elektronicznego oraz rozrywkowe i informacyjne. Wśród użytkowników przeważają mężczyźni, ale przewaga nie jest duża (10%). Internet to medium ludzi młodych: 41% to ludzie w wieku od 15 do 24 lat, 19% w wieku lat. Ważnym wynikiem badań, potwierdzającym badania firmy Ipsos [1], [2] jest ustalenie, że rozrywka nie jest głównym celem korzystania z sieci, jest nim komunikowanie się, handel, pozyskiwanie informacji i zapoznanie się z publicystyką. W rankingu witryn w Polsce najbardziej popularne są: Onet.pl (6,8 mln użytkowników miesięcznie), Google (5,5 mln), Interia.pl (4,7 mln), Microsoft (4, mln) oraz Allegro (3,5 mln). Poziom rozwoju rynku usług internetowych na tle innych krajów Europy pokazuje Rys.9 zaczerpnięty z [6]. Jak powiedziano już wcześniej, jest on raczej odpowiedni do poziomu naszego rozwoju gospodarczego. Podobnie widzą nas inni badacze rozwoju technologii informatycznych w Europie [31].Z inicjatywy IBM oraz The Economist już po raz szósty opracowano ranking zwany E-readiness 2005 określający stopień rozwoju biznesu elektronicznego, biorąc pod uwagę rozliczne tego rozwoju aspekty, w tym także infrastrukturę technologiczną oraz sieciową i stosownie do tego uszeregowano wiele krajów świata. Na pierwszy miejscu sklasyfikowano Danię, potem USA, Szwecję, Szwajcarię, Wielką Brytanię, Hongkong wraz z Finlandią, Holandię, Norwegię i potem wiele innych krajów. Polska w tym rankingu zajęła miejsce 32. Wyprzedzają nas jednak Estonia, Słowenia, Czechy oraz Węgry, co jednak nie jest zaskoczeniem, ponieważ podobnie wypadamy także w wielu innych porównaniach. Za atuty Polski uznano atrakcyjność inwestycyjną w ciągu najbliższych pięciu lat oraz jakość i dostępność usług telekomunikacyjnych. To ostatnie stwierdzenie jest dla nas dużym komplementem i (zdaniem autora niniejszego opracowania) w sumie zasłużonym. Wskazano jednak, że mamy bardzo ograniczony dostęp do szerokopasmowego Internetu (dano nam tu 2 pkt w skali do 10 pkt), słaby stopień wyposażenia gospodarstw domowych w komputery, małe umiejętności korzystania z sieci, a także mało elastyczne regulacje prawne. Jak widać z Rys.9 dostęp do Internetu w Polsce, mierzony odsetkiem gospodarstw domowych korzystających z Internetu jest znacznie mniejszy niż średnio w UE (tej obejmującej 25 krajów), ale też nie znajdujemy się na końcu listy w tej statystyce. Jeśli

11 11 chodzi o dostęp do Internetu naszych przedsiębiorstw [6], to w tej statystyce jest lepiej. Średnio bowiem w UE z Internetu korzysta 89% przedsiębiorstw, w Polsce odsetek ten wynosi 85%, rozrzut zaś wynosi od 77% w Portugalii do 97% w Danii i Finlandii. Jak podaje [6], dostęp do Internetu w gospodarstwach domowych najczęściej uzyskiwany był w 2004 roku za pomocą stałego łącza (36,2%), w tym z usługi Neostrada TP SA korzystało 17,1% gospodarstw. Za pomocą dostępu poprzez modem (tzw. dial up ) z Internetem łączyło się 24,2% gospodarstw domowych. W ten sposób (dial up) najczęściej wykorzystywany był dostęp poprzez linie analogowe (przez modem) sieci TP SA. Z połączenia za pomocą telewizji kablowej korzystało 14,3% gospodarstw, zaś 6,4% wykorzystywało łącze radiowe. Połączenia z siecią Internet za pomocą telefonu komórkowego uzyskiwało 1,4% gospodarstw domowych. Dostęp do Internetu poprzez modem nadal jest popularny ponieważ jego zaletą jest łatwość uzyskania połączenia z siecią. Wystarczy posiadać linię telefoniczną i modem, na ogół zainstalowany już w komputerze. Nie ma także konieczności wykupywania dodatkowych usług. Największymi dostawcami usług Internetu w Polsce są operatorzy telekomunikacji stacjonarnej, a wśród nich dominującą pozycję zajmuje TP S.A., zresztą dzięki skutecznemu rozwojowi sieci Neostrada, wykorzystującej technologię ADSL. A także dzięki nadal popularnemu dostępowi poprzez modem (i numer ). Podział rynku pod względem podmiotowym ilustruje Rys.10, wzięty z [6]. W grupie pozostali znajdują się operatorzy telewizji kablowej oraz liczna grupa drobnych na ogół operatorów sieci osiedlowych, o których pisaliśmy już w [1] i [2]. Obraz ten jednak będzie się zmieniać. Istotny wpływ na to może mieć system dofinansowywania budowy sieci dostępowych do szerokopasmowego Internetu, związany ze środkami UE, a także z budżetu Państwa, o czym pisaliśmy już w [1] i [2]. Ten system finansowania preferuje lokalnych operatorów współdziałających z samorządami [33] i w takim przypadku umożliwia skorzystanie ze środków UE. W tych przypadkach najczęściej operatorzy ci wybierają rozwiązania bezprzewodowe WILL, które są szybkie w realizacji i konkurencyjne cenowo z oferowanymi przez TPSA kablowymi rozwiązaniami Neostrady (ADSL). W tej klasie rozwiązań technicznych wydaje się, że najkorzystniejsze parametry techniczno-ekonomiczne reprezentuje system dostępu radiowego WiMax (patrz również Rys.11,[33], który prezentuje podstawowe parametry niektórych rozwiązań z tego zakresu). Te szanse rozwoju związane są ściśle z udostępnianiem przez URTiP niezbędnych do tego celu pasm częstotliwości, o czym pisaliśmy w [1] i [2] i co w odniesieniu do pasma 3,6-3,8 GHz jest kontynuowane [33]. Sieci dostępowe w tym zakresie częstotliwości z wykorzystaniem standardu WiMax, obok operatorów lokalnych zamierza rozwijać także Netia, NASK, Telefony Opalenickie [33] oraz Exatel. Można założyć, że zdecydowana większość użytkowników szerokopasmowego Internetu w Polsce to użytkownicy technologii DSL, korzystający z przewodowej infrastruktury stacjonarnej, wśród nich grupa abonentów sieci Neostrada (TP S.A.), którzy korzystają z modemów ADSL. Wg [35] liczba abonentów Neostrady w połowie tego roku osiągnęła poziom 888 tys., a jeśli uwzględnić, że podobne usługi świadczą i inni operatorzy telekomunikacji stacjonarnej, to prawdopodobną liczbą użytkowników technologii DSL jest liczba ok.1mln, lub może więcej (wiarygodne statystyki nie są dostępne, albo nie istnieją). Reszta z całej puli użytkowników szerokopasmowego Internetu wykorzystuje inne techniki dostępu, takie jak dostęp bezprzewodowy (LMDS, WiFi, WiMax, połączenia satelitarne) i poprzez sieci telewizji kablowej. Wkrótce do tych technik dołączy UMTS. Znaczenie ekonomiczne usług internetowych w działalności operatorów telekomunikacyjnych staje się coraz większe. Wg danych dotyczących wyników finansowych TP S.A. w drugim kwartale b.r. [35] wartość sprzedaży samej TP S.A. spadła do 3,1 mld zł (rok temu było 3,7 mld), ale przychody z transmisji danych (głównie Internet) wzrosły

12 12 dwukrotnie w porównaniu z ubiegłym rokiem (w porównaniach kwartalnych wzrost jest jeszcze szybszy) i w okresie półrocznym wyniosły 450 mln zł. Cała grupa TP S.A. (łącznie z firmą komórkową Centertel) osiągnęła w drugim kwartale przychody 4,6 mld i zwiększający się zysk operacyjny i netto w porównaniu z ubiegłym rokiem i dzieje się to głównie dzięki zyskom w telekomunikacji komórkowej, a także dzięki dobrym wynikom ekonomicznym usług internetowych. Miejmy nadzieje, że w wyniku działalności wiodących operatorów telekomunikacyjnych, aktywności operatorów lokalnych i samorządów oraz pomocy finansowej w ramach UE, a także w pewnej mierze budżetu państwa liczba użytkowników szerokopasmowego Internetu będzie szybko wzrastać, co oczywiście wspierać będzie programy rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce. 6. Rynek komunikacji medialnej w Polsce Rynek komunikacji medialnej, czyli radia i telewizji można było w zasadzie do tej pory rozpatrywać niezależnie od rozwoju rynku telekomunikacyjnego. Jego wielkość i znaczenie wyznacza wielkość widowni telewizji i liczba słuchaczy radia. Wielkości te pokazuje Rys.12. Z rysunku tego wynika jakby spadek liczby widzów i słuchaczy radia i telewizji w Polsce, lecz z pewnością tak nie jest, bowiem podane na rysunku wielkości dotyczą liczb abonentów płacących abonament radiowy i telewizyjny, a liczby te niestety maleją [39]. Fakt ten niestety źle świadczy o przestrzeganiu prawa i obowiązków obywatelskich w naszym kraju, jest on jednak wywoływany przez negatywne kampanie polityczne, związane z oceną roli mediów w życiu publicznym. Jest on również ilustracją nieskuteczności działania Poczty Polskiej [39], która ma zarówno ustawowy przywilej jak też obowiązek skutecznego ściągania tego abonamentu. Biorąc pod uwagę, że liczba gospodarstw domowych w Polsce wynosi 13,4 mln [39] oraz, że odbiorniki TV funkcjonują także w przedsiębiorstwach i biurach, a domach może być więcej niż jeden odbiornik, można z dużym prawdopodobieństwem twierdzić, że liczba użytkowanych odbiorników telewizyjnych jest w rzeczywistości znacznie większa i prawdopodobnie sięga 15 mln, lub nawet ją przekracza, natomiast liczba słuchaczy radia (liczba odbiorników) prawdopodobnie jest rzędu 20 mln, lub więcej. Szacunki te nie są bardzo precyzyjne, mogą być nawet uznane za niewiarygodne, odpowiadają one jednak przekonaniom autora tego opracowania. Rozwinięty rynek mediów ma ogromne znaczenie, przede wszystkim społeczno-polityczne i kulturotwórcze. Jego znaczenie porównywane jest do działań władczych media nie bez uzasadnienia nazywane są czwartą władzą. Rynek ten ma jednak swój wymiar ekonomiczny, stając się coraz bardziej znacząca częścią gospodarki, mając zresztą bezpośredni na nią wpływ poprzez działalność reklamową, której w gospodarce rynkowej nie sposób przecenić. Emisja reklam jest zresztą podstawą funkcjonowania medialnych firm komercyjnych, decydują one również o większości dochodów telewizji publicznej, będącej zresztą największym emitentem reklam w Polsce. Budżet roczny TVP SA obecnie jest rzędu 1,7 mld zł, z czego ok. 0,5 mld zł pochodzi ze środków abonamentowych a reszta z dochodów własnych, tj. przede wszystkim z reklam Szacuje się, że TVP SA posiada ok. 50% rynku reklam, co oznacza, że wartość rynku reklam w Polsce, emitowanych przez telewizję, jest około 2 2,5 mld zł. W radio publicznym reklamy stanowią o ok. 20% dochodów, a ich łączna wartość, wraz z radiem komercyjnym, prawdopodobnie jest rzędu kilkunastu procent (nie przekracza 20%) całego rynku reklam. Jeśli uwzględnimy, że reklamy emitowane są również przez Internet (również i w tym względzie to medium zdobywa coraz większe znaczenie) oraz za pomocą telekomunikacji komórkowej to łączna wartość rynku reklam w mediach elektronicznych może być oszacowana na poziomie ok. 3 mld zł. Wiadomo, że rozpowszechnianie reklam odbywa się również za pomocą prasy codziennej, periodyków

13 13 innych publikacji, ale wartość tego rynku reklam w Polsce jest wyraźnie mniejsza niż takiego rynku w mediach elektronicznych. Całość rynku reklam ma wartość około 5 mld zł.tak więc możemy stwierdzić, że media elektroniczne są bardzo ważną dźwignią rozwoju gospodarki w ogóle. Świadczy o tym także ranking polskich marek (znaków towarowych) uszeregowanych wg ich wartości [11], opublikowany przez Rzeczpospolitą w dniu 10 czerwca b.r.. Ranking obejmuje 180 marek z zakresu całej gospodarki oraz w czterech grupach branżowych, a jedna z nich obejmuje telekomunikację, media, handel i usługi. W rankingu ogólnym w pierwszej dwudziestce znajdują się trzy marki medialne (telewizyjne), zaś w odpowiedniej grupie branżowej w pierwszej dwudziestce wymieniono 9 marek medialnych, a pierwsza szóstka w tej grupie to same marki medialne. Postępująca integracja techniczna i usługowa rynku telekomunikacji i rynku mediów, nazywana również konwergencją, wskazuje na konieczność analizy wzajemnego wpływu na siebie obu tych składowych, a w istocie rozpatrywania jednej wspólnej dziedziny nazywanej dziś w dokumentach UE dziedziną komunikacji elektronicznej. Wybitny specjalista w dziedzinie telekomunikacji, nieżyjący już Profesor Witold Nowicki, który ze znawstwem zajmował się słownictwem w dziedzinie telekomunikacji, co prawda zawsze głosił, że telekomunikacja składa się z dwóch części: telekomunikacji porozumiewawczej (telefonia, telegrafia - dziś już samodzielnie nie występuje i teledacja - transmisja danych) i z telekomunikacji rozsiewczej (radiofonia i telewizja). Całością jest jednak telekomunikacja. Nie wchodząc jednak w dyskusję terminologiczną pójdziemy śladem obecnie stosowanych terminów i mówić będziemy o całości systemu, jako o systemie komunikacji elektronicznej, natomiast mówiąc o telekomunikacji mieć będziemy na uwadze ten zakres, który prof. Nowicki określał jako telekomunikację porozumiewawczą. Rynek komunikacji medialnej (radia i telewizji) ma swoją wyraźną specyfikę zasadzającą się w Polsce głównie na odrębności prawa rządzącego ta dziedziną [36], oraz (co z tym jest ściśle związane) na odrębności systemu ekonomicznego w podstawowej jej części radia i telewizji publicznej finansowanej z abonamentu, stanowiącego w istocie daninę publiczną, ale obligatoryjną. W wyniku działania wspomnianej ustawy [36], w niewielkim stopniu zmienianej od dnia jej uchwalenia, rynek radia i telewizji w Polsce uległ zasadniczym przeobrażeniom, polegającym na pełnej demonopolizacji tego rynku. Należy tu też jasno stwierdzić, że obowiązująca ustawa o radiofonii i telewizji jest już mocno przestarzała, nie uwzględnia bowiem wielkiego postępu technologicznego, jaki dokonał się w ciągu kilkunastu ostatnich od jej uchwalenia. Oznacza to, że postulat gruntownej nowelizacji tego prawa należy dziś do najważniejszych w tej dziedzinie. W zakresie radiofonii Polskie Radio stało się nadawcą publicznym (spółką Skarbu Państwa o specjalnym charakterze, określonym przez ustawę [36]), a jego rozgłośnie regionalne uzyskały samodzielność, stając się również nadawcami publicznymi. Polska Telewizja uzyskała także statut nadawcy publicznego, stając się spółką akcyjną o pełnej własności Skarbu Państwa (TVP S.A.) i zachowując pełną integralność (oddziały regionalne są częścią TVP S.A.). Obok jednak nadawców publicznych powstały liczne firmy - spółki w oparciu o ustawę [36], które uzyskały statut nadawcy komercyjnego. Nadawcy komercyjni są w pełni samodzielni finansowo, zaś nadawcy publiczni są w dużej (np. w TVP S.A. w ok. 30%), lub przeważającej części (nadawcy radiowi) finansowani z abonamentu, poprzez środki finansowe, którymi zarządza Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT). Oprócz zarządzania środkami abonamentowymi KRRiT ma uprawnienia do koncesjonowania nadawców komercyjnych i pełni funkcję regulatora omawianego rynku. Ścisłe pokrewieństwo tego rynku z rynkiem telekomunikacyjnym zasadza się natomiast na współpracy KRRiT z URTiP zakresie gospodarki częstotliwościowej w części koncesyjnej działalności Krajowej Rady. To pokrewieństwo zostało zasadniczo wzmocnione zapisami nowego prawa telekomunikacyjnego, uchwalonego w lipcu ub.r. [15]. Prawo

14 14 telekomunikacyjne [15], wychodząc naprzeciw tendencjom cyfryzacji radia i telewizji, ustanowiło nowe procedury w gospodarce widmem częstotliwości w zakresie cyfryzacji nadawania naziemnego radia i telewizji, poprzez ustanowienie instytucji operatora multipleksu nadawanych programów oraz wprowadzenie zasady konkursu przy rozdzielaniu częstotliwości dla multipleksów. W ten sposób zresztą otwarta została droga do cyfryzacji nadawania naziemnego radia i telewizji w Polsce, co w rozwoju zarówno tego rynku, jak też i całego rynku telekomunikacyjnego w naszym kraju ma ogromne znaczenie. Poprzez to obie te dziedziny zasadniczo zbliżają się do siebie, pogłębiając proces konwergencji (integracji) systemu komunikacji elektronicznej. Mając na uwadze omawiane tu pokrewieństwo obu dziedzin, coraz częściej mówi się o integracji dwóch ciał regulacyjnych URTiP i KRRiT, na wzór zresztą rozwiązania brytyjskiego, gdzie funkcjonuje dziś jeden regulator rynku mediów elektronicznych Offcom. Rozwiązanie takie jest od dość dawna rozważane i zawarte jest, jako jedno z możliwych rozwiązań, w opracowanej przez KRRiT strategii rozwoju mediów elektronicznych w Polsce. Ostatnio, w swoim wystąpieniu inauguracyjnym w Sejmie po ostatnich wyborach parlamentarnych, nowy premier Rządu Kazimierz Marcinkiewicz przedstawił koncepcję połączenia URTiP, KRRiT oraz UOKiK, zaś grupa posłów partii PiS zgłosiła projekt szybkiej nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji oraz ustawy prawo telekomunikacyjne, które przewidują korekty w podziale kompetencji pomiędzy URTiP i KRRiT, a konsekwencji zasadnicze zmiany personalne. Projekty te są krytykowane przez polityków, analityków gospodarczych i specjalistów z zakresu nauk o zarządzaniu [42]. Zasadniczym krokiem na tej drodze w Polsce było opracowanie strategii przejścia na technikę cyfrową w nadawaniu naziemnym telewizji, wyrażonej w odpowiednim dokumencie [36] i jej zatwierdzenie przez Radę Ministrów w dniu 4 maju b.r.. Strategia ta przewiduje przejście na nadawanie cyfrowe naziemnej telewizji do roku Przyjęto przy tym metodę przyspieszoną, tzw. wyspową, polegającą na tym, że dla kolejnych obszarów wykorzystuje się częstotliwości uwolnione w obszarach poprzednich. Plan tej operacji opracowano w założeniu, że kilka kanałów telewizyjnych (o numerach od 43 do 47 oraz 54 i 55) zajętych do tej pory dla celów obronności zostanie uwolnionych przez MON i że skutecznie przeprowadzone zostaną uzgodnienia międzynarodowe związane z tym planem. Dzięki cyfryzacji zasadniczo ulegnie zmianie gospodarka częstotliwościowa zakresie telewizyjnym, ponieważ dzięki tej operacji w jednym kanale telewizyjnym, zajmowanym obecnie przez jeden program telewizyjny nadawany analogowo, można zmieścić 4 do 5 programów telewizyjnych przy wykorzystaniu standardu MPEG2 kompresji sygnału telewizyjnego, natomiast przy ewentualnym wykorzystaniu bardziej efektywnego pod tym względem standardu MPEG4 można zmieścić w tym samym kanale około dwa razy więcej programów. Taki zespół programów odpowiadający jednemu kanałowi telewizyjnemu nazywany jest multipleksem telewizyjnym. Operacja przejścia ma rozpocząć się od dwóch wysp, stanowiących Warszawę i województwo Wielkopolskie i ma dotyczyć dwóch multipleksów. Kolejne etapy tej konwersji analogowo cyfrowej, związane z uwolnieniem kolejnych kanałów telewizyjnych, dają możliwość wykorzystywania na terenie Polski 8 multipleksów. Łatwo policzyć, że omawiana konwersja daje możliwość nadawania w zasięgu ogólnopolskim do 40 programów cyfrowych przy standardzie kompresji MPEG2 i dwa razy więcej przy MPEG4. Strategia przedstawiona w [36] bazuje na założeniu, że zostanie zastosowany standard MPEG2 kompresji sygnału telewizyjnego, jednak przyjęcie założenia, że zostanie zastosowany standard MPEG4 jest kuszące, ponieważ daje znacznie większe korzyści w gospodarce widmem oraz umożliwia wprowadzenie w niedalekiej przyszłości do emisji programów telewizji naziemnej telewizji wysokiej rozdzielczości (HDTV). KRRiT w porozumieniu z Ministrem Infrastruktury (obecnie po zmianie Rządu po wyborach parlamentarnych nazywa się on Ministrem Transportu i Budownictwa) musi standard

15 15 kompresji ostatecznie ustalić. Aktualnie problem ten jest szczegółowo badany, również w Instytucie Łączności (obecnie w opracowaniu w IŁ jest odpowiednia ekspertyza), co powinno być podstawą właściwego rozstrzygnięcia. W opinii własnej autora niniejszego opracowania powinno to dotyczyć standardu MPEG4. Rozstrzygnięcie zarysowanego tu dylematu warunkuje dalsze kroki związane z procesem konwersji analogowo cyfrowej telewizji naziemnej w Polsce. Jak widać z procesem tym związane są rozliczne korzyści, w tym przede wszystkim odzyskanie dużych zasobów widma (nazywane jest to dywidendą cyfrową). Mogą one radykalnie zmienić rynek mediów elektronicznych w Polsce oraz w odpowiedniej mierze mogą być wykorzystane dla dobra rozwoju gospodarki poprzez udostępnienie pewnych pasm częstotliwości innym służbom. Należy również podkreślić, że w multipleksie telewizyjnym, obok programów telewizyjnych można także umieścić i inne usługi, w tym internetowe (z kanałem zwrotnym za pomocą innego medium np. telefonu) oraz np. radiofonię publiczną. Zakłada się, że do 20% przepływności multipleksu może być wykorzystane dla usług dodatkowych. Całościowy program cyfryzacji radiofonii w Polsce jest obecnie dyskutowany i znajduje się w przygotowaniu. W porównaniu do telewizji program cyfryzacji radiofonii może przebiegać zupełnie inaczej, ponieważ w przeciwieństwie do telewizji nie wystąpi tu przymus zwalniania obecnie posiadanych pasm radiofonicznych w miarę postępu cyfryzacji. Oznacza to, że obecni nadawcy mogą nie być skłonni do przechodzenia na zakresy cyfrowe, ponieważ ich stan posiadania w podstawowym zakresie radiofonicznym, w zakresie UKF FM ( 87,5 108 MHz) jest zadowalający, a jakość nadawania jest wysoka. Zalecane międzynarodowo zakresy lokują radiofonię cyfrową w zakresach: MHz oraz w paśmie L w przedziale: MHz, i nie są one związane z obecnymi pasmami radiofonii. Ponadto nie jest jeszcze zdecydowane jaki standard kompresji sygnału chcemy zastosować jest ich kilka, a historycznie pierwszy z nich, DAB raczej nie wchodzi w rachubę. Jednak zalety radiofonii cyfrowej (lepsza jakość dźwięku, lepsza jakość odbioru, niższe moce nadawania, możliwość przekazu informacji tekstowych, a nawet obrazu) zadecydować muszą o jej sukcesie, na co wskazują doświadczenia innych krajów (m.in. brytyjskie, niemieckie, skandynawskie).warto także wspomnieć, że istnieją standardy związane z możliwością cyfryzacji fal średnich i długich, co również może wprowadzić nową jakość do tych zakresów, zwłaszcza zaś ożywić fale średnie ostatnio zaniechane, a kiedyś tak popularne i ważne. Cyfryzacja telewizji i radiofonii ma również silny aspekt ogólno gospodarczy, wymaga bowiem nowej klasy odbiorników, lub w przypadku telewizji co najmniej przystawek dekoderów zwanych set-top-box (STB). Jest to szansa dla przemysłu elektronicznego i jest rzeczą menagerów naszego przemysłu czy zostanie ona w Polsce wykorzystana. Jeśli przyjmiemy, że wartość jednego STB będzie średnio wynosić ok. 100 euro (z upływem czasu cena ta będzie się obniżać) to wartość tego rynku sprzedaży tych urządzeń w Polsce w ciągu okresu konwersji można oszacować na ok.5 mld zł, natomiast dla odbiorników radiofonicznych (jest ich więcej, lecz będą tańsze) 4 do 5 mld, łacznie więc wartość tego rynku może mieć wymiar rzędu 10 mld zł. Rachunek ten jest podyktowany wielkością widowni telewizji w Polsce i liczbą słuchaczy radia, o czym pisaliśmy wcześniej. Dyskutując o szansach rozwoju naziemnej telewizji cyfrowej należy również pamiętać, że obok tej techniki, określanej skrótem DVB-T (symbol T oznacza wariant naziemny telewizji cyfrowej), użytkownicy mają, lub mieć będą, do dyspozycji także inne możliwości wykorzystania przekazu telewizji w skali ogólnoświatowej. Dziś do nich należą telewizja satelitarna DVB-S ( S oznacza wariant satelitarny), której przekaz zdominowany już został przez technologie cyfrowe (w Polsce użytkowane są dwie płatne kodowane platformy cyfrowe: Cyfra+ i Polsat cyfrowy) i telewizja kablowa (obejmująca dziś 5 mln gospodarstw domowych). Natomiast na horyzoncie widać już cyfrową, interaktywną telewizję internetową

16 16 (o czym już wspominaliśmy przy okazji omawiania rynku internetowego), a także możliwość przekazu telewizji poprzez UMTS. Wspomniane możliwości techniczne dotyczą również radiofonii. 7. Wnioski 7.1. Rozwój szerokopasmowego Internetu jest kluczem do telekomunikacji przyszłości, której zasadniczą częścią będą usługi multimedialne, włącznie z telewizją interaktywną i gdzie, jak już dziś się przewiduje, usługi telefoniczne będą być może bezpłatnym dodatkiem do usług multimedialnych [10] Wydaje się prawie pewne, że najbliższej przyszłości podstawowa do tej pory usługa telekomunikacyjna telefonia będzie domeną głównie telekomunikacji komórkowej. Oczywiście telefonia stacjonarna (telefon w domu i w biurze) nie zaniknie, jednak można sobie wyobrazić, że asymptotą krzywej rozwojowej gęstości telefonicznej w naszym kraju będzie wielkość niewiele większa niż 40 50% penetracji, ponieważ jeden telefon stacjonarny w gospodarstwie domowym raczej wystarczy, natomiast w gospodarce ich liczba związana będzie wprost z liczbą podmiotów gospodarczych i podyktowana będzie także skalą ich działania. Można się więc spodziewać pewnego niewielkiego wzrostu usług telefonii stacjonarnej w Polsce, jednak powtórzenie się procesów rozwoju telefonii, znanych z historii rozwoju krajów wysoko rozwiniętych (czyli osiągnięcie gęstości penetracji rzędu 80-90%) jest już niemożliwe. Być może nawet, że podobnie jak w kilku innych krajach wskaźniki rozwoju telefonii stacjonarnej mogą się obniżać. Natomiast na pewno w najbliższej przyszłości boom rozwojowy telekomunikacji (głównie telefonii) komórkowej będzie trwał, a wskaźniki penetracji tych usług będą asymptotycznie zmierzać do ok. 100% Telekomunikacja komórkowa, specjalizując się w usługach telefonicznych, może być jednak narażona na niebezpieczeństwo ataku innych rodzajów usług głosowych telefonii komputerowej, świadczonej za pomocą sieci Internetu, tzw. telefonii VOIP. Tak więc w pewnej dalszej perspektywie może się okazać, że telekomunikacja stacjonarna, której główną domeną stawać się będzie Internet, może zacząć odzyskiwać utracone pole swoich działań i zmniejszać poprzez to znaczenie telekomunikacji komórkowej. Sprzyjać temu będzie rozwój systemów i sieci bezprzewodowego, szerokopasmowego dostępu do Internetu (kategorii WILL, np. WiMax), które zdobyły w ciągu ostatnich lat zasłużoną popularność, również dzięki udostępnianiu kolejnych nowych pasm częstotliwości Ważnym czynnikiem sprawczym dla rozwoju całego sektora komunikacji elektronicznej, a także dla rynku producentów sprzętu, może okazać się cyfryzacja naziemnej telewizji programowej, która może zasadniczo odmienić tę usługę głównie poprzez wprowadzenie do emisji telewizji wysokiej rozdzielczości (HDTV) oraz stworzenie nowego medium dla przekazu Internetu (w ramach tzw. usług dodatkowych w obrębie wspólnego z programami TV multipleksu) Obok postępu naukowo-technicznego, który jest główną siłą sprawczą rozwoju systemów i sieci komunikacji elektronicznej i w ślad za tym rynków telekomunikacyjnego i mediów, najistotniejszymi czynnikami sprawczymi rozwoju są relacje ekonomiczno-cenowe w zasadniczy sposób związane z popytem na usługi telekomunikacyjne, a także system prawny i regulacyjny rządzący tą dziedziną. Wydaje się, że prawo telekomunikacyjne w Polsce jest wystarczająco dobrze, zgodnie z dyrektywami UE uregulowane ustawą z 2004 roku i będzie z pewnością sukcesywnie nowelizowane stosownie do potrzeb. Co się tyczy

17 17 struktury ciał regulacyjnych to w najbliższej przyszłości spodziewać się można w tym zakresie wielu zmian. Dotyczy to, zapowiadanej przez zwycięską w ostatnich wyborach parlamentarnych partię PiS, reorganizacji obecnego URTiP, KRRiT oraz UOKiK i w wyniku tego wielu zmian personalnych, co (jak podejrzewa dzisiejsza opozycja, biorąc pod uwagę wykazywany pośpiech) może być głównym motywem tych zmian. W opinii wielu polityków, jak też analityków gospodarczych oraz znawców teorii zarządzania [42], zgłaszane propozycje są niedojrzałe i ryzykowne. Jak będzie w rzeczywistości okaże się to w ciągu najbliższego kwartału Obserwowane i ciągle trwające zmiany własnościowe, podyktowane potrzebą posiadania i zdobywania kapitałów idą na ogół w kierunku konsolidacji rynku, poszukiwania silnych partnerów, również w skali kontynentalnej (w skali UE), lub nawet globalnej [40]. Zacieśniający się alians z France Telecom naszej TP S.A., poszukiwanie partnerów przez Netię, Dialog i innych operatorów [40] wskazuje na postępujący proces konsolidacji na tym rynku. Można ubolewać, że pasywna polityka właścicielska Skarbu Państwa (w [1] i [2] apelowaliśmy o aktywność) w odniesieniu do kilku znaczących firm telekomunikacyjnych, posiadających udziały Skarbu Państwa, nie przyniosła oczekiwanych i przed kilkoma laty zapowiadanych rezultatów w postaci powołania Krajowego Operatora Telekomunikacyjnego (KOT), zdolnego być konkurencyjną alternatywą dominującej na rynku TP S.A Obok procesu konsolidacyjnego obserwujemy równolegle zjawisko powstawania nowych operatorów lokalnych w oparciu o współpracę z samorządami (z wykorzystaniem środków UE) oraz powstawanie licznych małych operatorów osiedlowych w celu organizacji sieci dostępowych szerokopasmowego Internetu. Zjawiska te nie stoją jednak ze sobą w sprzeczności i oba te procesy konsolidacji i powstawanie nowych organizacji - będą się rozwijać. Wszystko to jednak wskazuje na to, że czynnik konkurencji w funkcjonowaniu tego rynku nabiera coraz większego znaczenia. Jest natomiast rzeczą do dyskusji czy jest już on rozwinięty z stopniu zadowalającym i czy mógł być zwiększony silniej. W opinii autora niniejszego opracowania w ciągu ostatnich czterech lat istniały realne możliwości zwiększenia konkurencyjności tego rynku i osiągnięto by to, gdyby powstał KOT. Zdaje się jednak, że szansa ta minęła już bezpowrotnie Wartość rynku telekomunikacyjnego w Polsce ciągle rośnie, a firmy komunikacji elektronicznej (przede wszystkim telekomunikacyjne) zdobywają coraz większe znaczenie w gospodarczym rozwoju kraju, co jest procesem niewątpliwie korzystnym w świetle strategicznych planów rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Świadczą o tym wszystkie statystyki, przytaczane w tym opracowaniu (patrz także lista 500 największych naszych firm publikowana w Rzeczpospolitej w wydaniu z dn oraz dane przytoczone na Rys.13, sporządzonym na podstawie tej listy). Jak już wspominaliśmy, wartość całego rynku telekomunikacyjnego w Polsce osiągnęła w 2004 roku poziom 36,4 mld zł i w roku bieżącym osiągnie wartość 38 mld zł, zaś średnio w latach zwiększać się będzie prawdopodobnie o około 5% rocznie [40]. Jest to wzrost raczej umiarkowany, zważywszy, że wzrostem postulowanym dla całej gospodarki narodowej byłby wzrost w granicach 6-7%. Jednak jest to i tak stopa wzrostu większa niż przeciętna dziś dla całej gospodarki (obecnie ok. 3,5-4%). Oznacza to, że dla przyspieszenia rozwoju tego strategicznego sektora gospodarki ciągle potrzebujemy zwiększenia dopływu do niego nowych kapitałów, potrzebnych zwłaszcza do rozbudowy sieci dostępu do szerokopasmowego Internetu.

18 18 Bibliografia 1. Zieliński A. Rozwój rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce problemy regulacyjne i strategie operatorów w warunkach przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, sprawozdanie z pracy prowadzonej we ramach działalności statutowej IŁ w 2004 r. 2. Zieliński A. Rozwój rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej, Telekomunikacja i Techniki Informacyjne, Nr 1-2, Belka M. Najwięcej zależy od ludzi - wywiad, Przegląd, Nr 41 (303), Gronicki M. Bez kapitału Polska szybciej nie ruszy - rozmowa, Rzeczpospolita (B3), Łączność wyniki działalności w 2004 r., informacje i opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2005, patrz także 6. Informacja o realizacji programu rządowego Infrastruktura klucz do rozwoju, dotycząca rozdziału 4: Łączność i Informatyka, opracowanie Ministerstwa Infrastruktury dla Sejmu RP, Warszawa 2005, patrz także 7. Rożyński P. Całe komórki dla TP S.A., Gazeta Wyborcza, Rożyński P. Numery bez pośpiechu, Gazeta Wyborcza, Blajer P. Zbyt niskie inwestycje w Polsce, Rzeczpospolita (B2), Mitraszewska A. Darmowy telefon powszedni, Gazeta Wyborcza, Polska na szarym końcu Telekomunikacja Europejskie statystyki, nota prasowa podpisana T.ŚW., Rzeczpospolita (B5), Reding V. Roaming jest za drogi, Rzeczpospolita (B4), Rożyński P. Netia ściągnęła wikingów, Gazeta Wyborcza, Słojewska A. Abonenci bez prawa do numeru, Rzeczpospolita (B2), Prawo telekomunikacyjne, ustawa z dn , Dziennik Ustaw, Nr 171, poz Świderek T. Są chętni do przejęcia Netii, Rzeczpospolita (B3), Mejssner B. Splatanie radiowej pajęczyny, Rzeczpospolita (B5), Świderek t. gwiazda nowości przybladła, Rzeczpospolita (B15), Trzeba się spieszyć, czy można poczekać czy rok 2005 będzie rokiem UMTS, nota prasowa podpisana T.ŚW., Rzeczpospolita (B15), Banasiński C. Operator ogranicza konkurencję, Rzeczpospolita (B4), Świderek T. Kiepskie perspektywy telefonii stacjonarnej Rynek w ocenie Boston Consulting Group, Rzeczpospolita (B5), Wierzchowska M. To był chybiony pomysł, Puls Biznesu, Dec Ł. Więcej rozmów przez internet, Rzeczpospolita (B2), Domaszewicz Z. Interaktywna i TVP, Gazeta Wyborcza, Satelita zamiast Tetry, nota prasowa podpisana QUB,AP, Gazeta Wyborcza, Wierzchowiska M., Puls Biznesu, Templeton: TP przepłaca, nota prasowa podpisana PAP, MGOR, Reuters, DI; Puls Biznesu, Rożyński P. Telewizor z dostępem do sieci, Gazeta Wyborcza, Program upowszechnienia szerokopasmowego dostępu do Internetu na lata , dokument Ministerstwa Infrastruktury, przyjęty przez Radę Ministrów w dn , Młodzi dominują w sieci, nota prasowa podpisana Z.Z., Rzeczpospolita (B3), Grynkiewicz T. Musimy gonić Skandynawię,Gazeta Wyborcza, Macieja J. Polski rynek telekomunikacyjny warunki i możliwości przyspieszenia rozwoju. Fakty i mity, referat na seminarium w Krajowej Izbie Gospodarczej, Grynkiewicz T. i inni WiMax, czyli Internet pod strzechy, Gazeta Wyborcza,

19 Szerokopasmowa sieć popularna w Azji nota prasowa podpisana TIGI, Gazeta Wyborcza, Dec Ł. Internet i komórki bronią wyników, Rzeczpospolita (B3), Ustawa o radiofonii i telewizji z dn , Dziennik Ustaw z dn Strategia przejścia z techniki analogowej na cyfrową w zakresie telewizji naziemnej, opracowanie Międzyresortowego Zespołu do Spraw Wprowadzenia Telewizji i Radiofonii Cyfrowej w Polsce, zatwierdzone przez Radę Ministrów w dniu Ranking najcenniejszych i najmocniejszych, Rzeczpospolita (B6), Murawski J. Nie chcą płacić abonamentu, Rzeczpospolita, Świderek T. Operatorzy będą się łączyć, Rzeczpospolita (B5), Rożyński P. Czerwone światło dla ryczałtu TP S.A., Gazeta Wyborcza, Kosiarski M. Rząd chce połączyć urzędy regulatorów rynku, Rzeczpospolita (C1),

20 20 Rys.1

O kondycji sektora usług telekomunikacyjnych w Polsce

O kondycji sektora usług telekomunikacyjnych w Polsce O kondycji sektora usług telekomunikacyjnych w Polsce Andrzej Zieliński Przeanalizowano rozwój rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce na tle zdarzeń zachodzących w ostatnich latach, zwłaszcza w 2005

Bardziej szczegółowo

Materiał na konferencję prasową Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 4 stycznia 2006 r.

Materiał na konferencję prasową Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 4 stycznia 2006 r. Materiał na konferencję prasową Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty 4 stycznia 2006 r. Opracowanie na podstawie raportu PMR: The telecommunications market in Poland 2005 2008 1.1. Polski

Bardziej szczegółowo

ROADSHOW2016. Wprowadzenie. Rynek telekomunikacji w Polsce. Marcin Bieńkowski. kontakt: marcin.w.bienkowski@gmail.com

ROADSHOW2016. Wprowadzenie. Rynek telekomunikacji w Polsce. Marcin Bieńkowski. kontakt: marcin.w.bienkowski@gmail.com Wprowadzenie Rynek telekomunikacji w Polsce Marcin Bieńkowski kontakt: marcin.w.bienkowski@gmail.com Rynek telekomunikacyjny w Polsce W 2014 r. łączna wartość polskiego rynku telekomunikacyjnego wyniosła

Bardziej szczegółowo

Internet szerokopasmowy w Polsce

Internet szerokopasmowy w Polsce Internet szerokopasmowy w Polsce Czy za pięć lat wciąż będziemy na szarym końcu raportu OECD? Raport Warszawa, 29.10.2009 Stopień penetracji usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu jest obecnie jednym

Bardziej szczegółowo

Branża kablowa na tle rynku telekomunikacyjnego

Branża kablowa na tle rynku telekomunikacyjnego Branża kablowa na tle rynku telekomunikacyjnego Jerzy Straszewski Prezes Zarządu Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej Konferencja Technik Szerokopasmowych VECTOR, Gdynia maj 2012 Polski rynek telekomunikacyjny

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lutego 2017

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lutego 2017 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 20 26 lutego 2017 Przegląd prasy Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 20.02 Rzeczpospolita: Komórkowi giganci nie sięgnęli po unijne miliardy na internet Autor: Urszula

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 27 czerwca 3 lipca 2016

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 27 czerwca 3 lipca 2016 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 27 czerwca 3 lipca 2016 Przegląd prasy Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 27.06 Rzeczpospolita: Konsekwencje aukcji częstotliwości LTE Aukcja częstotliwości dla szybkiego

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie transmisji danych oraz innych usług telefonii mobilnej w latach 2010-2014

Wykorzystanie transmisji danych oraz innych usług telefonii mobilnej w latach 2010-2014 + Wykorzystanie transmisji danych oraz innych usług telefonii mobilnej w latach 21-214 Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej Warszawa, sierpień 215 r. [mld MB] Poniższe zestawienia powstały w oparciu

Bardziej szczegółowo

Efektywna gospodarka częstotliwościowa szansą dla rozwoju mobilnego szerokopasmowego dostępu do Internetu. Warszawa, 28 października 2011

Efektywna gospodarka częstotliwościowa szansą dla rozwoju mobilnego szerokopasmowego dostępu do Internetu. Warszawa, 28 października 2011 Efektywna gospodarka częstotliwościowa szansą dla rozwoju mobilnego szerokopasmowego dostępu do Internetu Warszawa, 28 października 2011 O czym dziś Ryzyko wyczerpania się zasobów częstotliwości operatorów

Bardziej szczegółowo

Gosp. domowe z komputerem 7,2 mln (54%) 0,4mln * Gosp. domowe z internetem 3,9 mln (30%) 1,3 mln *

Gosp. domowe z komputerem 7,2 mln (54%) 0,4mln * Gosp. domowe z internetem 3,9 mln (30%) 1,3 mln * Polski Rynek Telekomunikacyjny połowy 2008 roku Jerzy Straszewski prezes Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej wrzesień 2008 r. Polska dane makroekonomiczne Liczba gosp. domowych 13,2 mln Gosp. domowe

Bardziej szczegółowo

GSMONLINE.PL. UKE: Polacy o rynku telekomunikacyjnym w roku

GSMONLINE.PL. UKE: Polacy o rynku telekomunikacyjnym w roku GSMONLINE.PL UKE: Polacy o rynku telekomunikacyjnym w roku 2013 2013-12-13 UKE opublikowało raporty z badań w zakresie korzystania z usług telekomunikacyjnych. Uzyskane rezultaty zawierają opinie konsumentów

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lipca 2019

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lipca 2019 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 15 21 lipca 2019 Przegląd prasy Telecompaper 16 lipca 2019 r. Cyfrowy Polsat udostępnia swoje usługi TV w modelu OTT wszystkim ISP Cyfrowy Polsat rozszerza zasięg oferty OTT

Bardziej szczegółowo

Internet szerokopasmowy dla wszystkich Europejczyków: Komisja rozpoczyna debatę na temat przyszłości usługi powszechnej

Internet szerokopasmowy dla wszystkich Europejczyków: Komisja rozpoczyna debatę na temat przyszłości usługi powszechnej IP/08/1397 Bruksela, dnia 25 września 2008 r. Internet szerokopasmowy dla wszystkich Europejczyków: Komisja rozpoczyna debatę na temat przyszłości usługi powszechnej W jaki sposób UE może zapewnić wszystkim

Bardziej szczegółowo

Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie.

Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Trendy w robotyzacji przemysłu w Polsce i na świecie. Potrzeby rozwojowe światowego przemysłu powodują, że globalny popyt na roboty przemysłowe odznacza się tendencją wzrostową. W związku z tym, dynamiczny

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 12 18 stycznia 2015

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 12 18 stycznia 2015 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 12 18 stycznia 2015 Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 12.01 Rzeczpospolita: Ożywa dyskusja o cyfrowej telewizji Autor: Magdalena Lemańska Do Urzędu Komunikacji Elektronicznej,

Bardziej szczegółowo

Narzędzia cyfrowego radia - prezentacja Christiana Vogga

Narzędzia cyfrowego radia - prezentacja Christiana Vogga Narzędzia cyfrowego radia - prezentacja Christiana Vogga, Dyrektora Departamentu Radia i Mediów w EBU, pokazana 4 listopada 2014 roku podczas Zgromadzenia Ogólnego WorldDMB w Rzymie. Prezentacja pokazuje

Bardziej szczegółowo

Przegląd. Perspektywy sektora telekomunikacyjnego. w krajach OECD: edycja 2003

Przegląd. Perspektywy sektora telekomunikacyjnego. w krajach OECD: edycja 2003 Przegląd Perspektywy sektora telekomunikacyjnego w krajach OECD: edycja 2003 Overview OECD Communications Outlook: 2003 Edition Polish translation Przeglądy to tłumaczenia fragmentów publikacji OECD. Są

Bardziej szczegółowo

Praktyczne aspekty prawa telekomunikacyjnego i audiowizualnego. Wprowadzenie do wykładu

Praktyczne aspekty prawa telekomunikacyjnego i audiowizualnego. Wprowadzenie do wykładu Praktyczne aspekty prawa telekomunikacyjnego i audiowizualnego Wprowadzenie do wykładu Dr Andrzej Nałęcz Dyżur: wtorek, 10.00-11.00 sala B409. Proszę śledzić ogłoszenia na mojej stronie wydziałowej tam

Bardziej szczegółowo

Rynek usług telekomunikacyjnych w Chorwacji :45:44

Rynek usług telekomunikacyjnych w Chorwacji :45:44 Rynek usług telekomunikacyjnych w Chorwacji 2014-07-02 15:45:44 2 Analiza chorwackiego sektora telekomunikacyjnego - najważniejsze wskaźniki, telekomunikacja w dobie kryzysu, główni gracze na rynku, podsumowanie

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 27 lutego 4 marca 2012 r.

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 27 lutego 4 marca 2012 r. Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 27 lutego 4 marca 2012 r. Prasa o Nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce Gazeta Wyborcza: Solorz trzyma cyfrowy eter U progu cyfrowej rewolucji to Polsat kontroluje najwięcej

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Cyfrowego Polsatu października 2010 rok

Biuletyn Cyfrowego Polsatu października 2010 rok Biuletyn Cyfrowego Polsatu 18 24 października 2010 rok / 18.10 Dziennik Gazeta Prawna: Cyfra+ też musi mieć internetową ofertę TP w parze z TVN zetrą się w walce o klientów z Cyfrowym Polsatem. Cyfra+

Bardziej szczegółowo

Opłaty miesięczne przy korzystaniu z Promocji (umowa na czas określony 24 m-ce)

Opłaty miesięczne przy korzystaniu z Promocji (umowa na czas określony 24 m-ce) Warszawa, luty 2008r. Zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej Osiedla Lewandów Warszawa Telekomunikacja Polska, Region Centrum Sprzedaży do Rynku Masowego przestawia ofertę dostarczenia usług telekomunikacyjnych

Bardziej szczegółowo

Łączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach

Łączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach IP/08/1831 Bruksela, dnia 28 listopada 2008 r. Łączność szerokopasmowa: zmniejszają się różnice między europejskimi krajami o najlepszych i najgorszych wynikach Jak wynika ze sprawozdania opublikowanego

Bardziej szczegółowo

Wstępne niezaudytowane wyniki finansowe za 2017 rok

Wstępne niezaudytowane wyniki finansowe za 2017 rok KOMUNIKAT REGULACYJNY 15 marca 2018 Fortuna Entertainment Group N.V. Wstępne niezaudytowane wyniki finansowe za 2017 rok Amsterdam Fortuna Entertainment Group N.V. ogłasza wstępne niezaudytowane skonsolidowane

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT. Szanowni Państwo, Mieszkańcy powiatu łowickiego, skierniewickiego i rawskiego

KOMUNIKAT. Szanowni Państwo, Mieszkańcy powiatu łowickiego, skierniewickiego i rawskiego Szanowni Państwo, Mieszkańcy powiatu łowickiego, skierniewickiego i rawskiego KOMUNIKAT UWAGA! 19 marca 2013 roku pierwsze wyłączenia naziemnej telewizji analogowej na terenie województwa łódzkiego. Od

Bardziej szczegółowo

Redukcja kosztów połączeń telekomunikacyjnych przy wykorzystaniu central ISDN PABX

Redukcja kosztów połączeń telekomunikacyjnych przy wykorzystaniu central ISDN PABX Andrzej Białas, Waldemar Fuczkiewicz Aksonet Poznań Wojciech Kabaciński Instytut Elektroniki i Telekomunikacji Politechnika Poznańska Redukcja kosztów połączeń telekomunikacyjnych przy wykorzystaniu central

Bardziej szczegółowo

PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASIŃSKI

PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASIŃSKI PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW CEZARY BANASIŃSKI DOK2-073-66/06/MKK Warszawa, dnia grudnia 2006 r. Pani Anna Streżyńska Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej W związku z prowadzonym

Bardziej szczegółowo

Kryteria wyboru operatorów usług telefonicznych przez abonentów w Polsce

Kryteria wyboru operatorów usług telefonicznych przez abonentów w Polsce Roman Nierebiński Opisano czynniki, wpływające na wybór operatora usług telefonii stacjonarnej i komórkowej. Wskazano najczęściej wybieranych operatorów telefonicznych oraz podano motywy wyboru. telekomunikacja,

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu kwietnia 2018

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu kwietnia 2018 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 9-15 kwietnia 2018 Przegląd prasy Rzeczpospolita 10 kwietnia 2018 r. Play oddał pole sieciom MVNO Autor: Urszula Zielińska Urząd Komunikacji Elektronicznej poinformował, że

Bardziej szczegółowo

Rynek kablowy w Polsce i w Europie

Rynek kablowy w Polsce i w Europie Rynek kablowy w Polsce i w Europie Jerzy Straszewski Prezes Zarządu Polskiej Izby Komunikacji Elektronicznej 14 Konferencja Technik Szerokopasmowych VECTOR, Gdynia maj 2015 2015 wzrost ogólnej liczby klientów

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu czerwca 2014

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu czerwca 2014 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu Dziennik Gazeta Prawna: Argentyńczyk w UPC Polska Stanowisko prezesa UPC Polska 1 lipca br. obejmie Ramiro Lafarga Brollo. Przed nim trudne zadanie. UPC walczy o klientów

Bardziej szczegółowo

Telekom. Segment telekomunikacyjny Grupy Kapitałowej MNI. Warszawa, 28 luty 2011 r.

Telekom. Segment telekomunikacyjny Grupy Kapitałowej MNI. Warszawa, 28 luty 2011 r. Telekom Segment telekomunikacyjny Grupy Kapitałowej MNI Warszawa, 28 luty 2011 r. Segment Telekom 2 Segment Telekom Segment telekomunikacyjny Grupy MNI tworzą: o Grupa Hyperion Głównym rodzajem świadczonych

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu kwietnia 2013 r.

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu kwietnia 2013 r. Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 15 21 kwietnia 2013 r. Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce Parkiet: Cyfrowy Polsat Analitycy Deutsche Banku podwyższyli do 22 zł z 18,5 zł wcześniej cenę docelową

Bardziej szczegółowo

Telefonia Dialog S.A. Taryfa Telekomunikacyjna oferta indywidualna. Obowiązująca od dnia 01-10-2007r. - 1 -

Telefonia Dialog S.A. Taryfa Telekomunikacyjna oferta indywidualna. Obowiązująca od dnia 01-10-2007r. - 1 - Telefonia Dialog S.A. Taryfa Telekomunikacyjna oferta indywidualna Obowiązująca od dnia 01-10-2007r. - 1 - Spis treści SPIS TREŚCI: TARYFA DARMOWE ROZMOWY MAX...4 JEDNORAZOWE OPŁATY PODSTAWOWE...4 2. STAŁE

Bardziej szczegółowo

Polska Szerokopasmowa Raport Cisco: Czterokrotny wzrost ruchu w Internecie w ciągu czterech lat

Polska Szerokopasmowa Raport Cisco: Czterokrotny wzrost ruchu w Internecie w ciągu czterech lat Raport Cisco: Czterokrotny wzrost ruchu w Internecie w ciągu czterech lat Strona 1/5 Autorzy dorocznego raportu Cisco VNI Forecast szacują, że liczba urządzeń i połączeń internetowych ulegnie w latach

Bardziej szczegółowo

Nowe formy przekazu audiowizualnego - aspekty prawne

Nowe formy przekazu audiowizualnego - aspekty prawne Nowe formy przekazu audiowizualnego - aspekty prawne Zmniejszenie obciążeń regulacyjnych Zgodnie z zasadą ulepszenia przepisów prawnych, dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych (AVMS) ma na celu

Bardziej szczegółowo

projekt Plan wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T Wstęp

projekt Plan wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T Wstęp projekt Plan wdrażania naziemnej telewizji cyfrowej w standardzie DVB-T Wstęp Wdrożenie, opartej na standardzie DVB-T, telewizji cyfrowej stanowić będzie zasadniczy zwrot technologiczny. W chwili obecnej

Bardziej szczegółowo

Vodafone Group plc (VOD)- spółka notowana na giełdzie londyńskiej.

Vodafone Group plc (VOD)- spółka notowana na giełdzie londyńskiej. Vodafone Group plc (VOD)- spółka notowana na giełdzie londyńskiej. Czym zajmuje się firma? Vodafone (VOice - DAta - FONE) - to międzynarodowy operator telefonii komórkowej, którego zarząd znajduje się

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Kowalska Katarzyna Bayer Filip Szwejkowski kl.2cl. 30.09.2013 r.

Agnieszka Kowalska Katarzyna Bayer Filip Szwejkowski kl.2cl. 30.09.2013 r. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej w czerwcu 213 przez klasę 1cL na temat korzystania z usług telekomunikacyjnych: telefonii komórkowej, stacjonarnej oraz Internetu przez uczniów Gimnazjum i Akademickiego

Bardziej szczegółowo

Michał Brzycki Plan prezentacji: Definicja cyfryzacji telewizji naziemnej Konieczność wprowadzenia cyfryzacji Harmonogram wyłączania telewizji analogowej w innych krajach Korzyści i koszty cyfryzacji telewizji

Bardziej szczegółowo

Uwagi zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21/WE 2

Uwagi zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2002/21/WE 2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 6/10/2010 r. C(2010)7039 SG-Greffe (2010) D/15411 Urząd Komunikacji Elektronicznej ul. Kasprzaka 18/20 01-211 Warszawa Polska Do wiadomości: Pani Anna Streżyńska Prezes

Bardziej szczegółowo

Prezentacja Zarządu Warszawa, 10 luty 2012

Prezentacja Zarządu Warszawa, 10 luty 2012 Prezentacja Zarządu Warszawa, 10 luty 2012 Struktura Grupy 100% 100% 100% Częstotliwości Częstotliwości Częstotliwości Infrastruktura W skład Grupy NFI Midas wchodzą: Aero 2 Sp. z o.o., Mobyland Sp. z

Bardziej szczegółowo

Okresowe sprawozdanie zarządu Fortuna Entertainment Group N.V. za okres od 1 lipca do 3 listopada 2011

Okresowe sprawozdanie zarządu Fortuna Entertainment Group N.V. za okres od 1 lipca do 3 listopada 2011 KOMUNIKAT OBOWIĄZKOWY 3 listopada 2011 Okresowe sprawozdanie zarządu Fortuna Entertainment Group N.V. za okres od 1 lipca do 3 listopada 2011 FEG po pierwszych dziewięciu miesiącach 2011 odnotowała 9,3%

Bardziej szczegółowo

DISCLAIMER. Grupa nie ponosi odpowiedzialności za efekty decyzji, które zostały podjęte po lekturze prezentacji.

DISCLAIMER. Grupa nie ponosi odpowiedzialności za efekty decyzji, które zostały podjęte po lekturze prezentacji. DISCLAIMER Niniejsza prezentacja ( Prezentacja ) została przygotowana przez Kino Polska TV S.A. ( Spółka ) i ma charakter wyłącznie informacyjny. Jej celem jest przedstawienie wybranych danych dotyczących

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu grudnia 2018

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu grudnia 2018 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 10 16 grudnia 2018 Przegląd prasy Rzeczpospolita 13 grudnia 2018 r. Showmax znika z Polski, partnerzy zaskoczeni Autor: Piotr Mazurkiewicz Showmax ogłosił zakończenie swojej

Bardziej szczegółowo

Wykład 2. Problemy występujące na rynku Stacjonarnym Mobilnym (MNO, MVNO) Dostępu ( stacjonarnego i szerokopasmowego) Pojęcia ARPU, Chern

Wykład 2. Problemy występujące na rynku Stacjonarnym Mobilnym (MNO, MVNO) Dostępu ( stacjonarnego i szerokopasmowego) Pojęcia ARPU, Chern Wykład 2 Problemy występujące na rynku Stacjonarnym Mobilnym (MNO, MVNO) Dostępu ( stacjonarnego i szerokopasmowego) Pojęcia ARPU, Chern Gaj: z mapy znikają białe plamy i poprawia się infrastruktura światłowodowa

Bardziej szczegółowo

Multimedia - przychody z Internetu równe przychodom z telefonii stacjonarnej

Multimedia - przychody z Internetu równe przychodom z telefonii stacjonarnej GSMONLINE.PL Multimedia - przychody z Internetu równe przychodom z telefonii stacjonarnej 2009-02-25 Multimedia opublikowały swoje wyniki za 2008 r.: Na dzień 31 grudnia 2008 r. Grupa posiadała łącznie

Bardziej szczegółowo

Przejęcie uprawnień do korzystania z zakończenia sieci (linii abonenckiej)

Przejęcie uprawnień do korzystania z zakończenia sieci (linii abonenckiej) * Obowiązuje od 1.03.2012 r. Dotyczy Umów podpisanych po 1.03.2012 r. * Dotyczy podstawowej Usługi Telefonicznej realizowanej przez Operatora (Netia SA) na łączu Operatora w technologii analogowej i w

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu sierpnia 2011 r.

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu sierpnia 2011 r. Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 8 15 sierpnia 2011 r. Prasa o Nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 09.08 Rzeczpospolita B: Internet poszerza rynek telewizji W Europie najszybciej będzie teraz przybywać klientów

Bardziej szczegółowo

Satelitarne platformy w Europie najpopularniejszy sposób cyfryzacji przekazów medialnych

Satelitarne platformy w Europie najpopularniejszy sposób cyfryzacji przekazów medialnych Satelitarne platformy w Europie najpopularniejszy sposób cyfryzacji przekazów medialnych Warszawa, 4 luty 2008 r. Krzysztof Surgowt Prezes Zarządu, ASTRA Polska Cyfryzacja gospodarstw domowych tv w Europie

Bardziej szczegółowo

Rozdysponowanie pasma 800 / 2600 MHz w Polsce niezbędne kroki

Rozdysponowanie pasma 800 / 2600 MHz w Polsce niezbędne kroki Rozdysponowanie pasma 800 / 2600 MHz w Polsce niezbędne kroki Częstotliwości dla systemów 4G: LTE - dziś i jutro 17 stycznia 2013 Maciej Zengel, Orange Polska Wymogi Agendy Cyfrowej W 2020 r. każdy mieszkaniec

Bardziej szczegółowo

Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).

Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Bank of America jeden z największych banków świata. Pod względem wielkości aktywów zajmuje 3.

Bardziej szczegółowo

UPADŁOŚCI FIRM W POLSCE

UPADŁOŚCI FIRM W POLSCE FIRM W POLSCE KLUCZOWE FAKTY W maju upadłość ogłosiły 44 firmy choć jest to wartość wyższa o,7 proc. w porównaniu z kwietniem, to jednocześnie jest to drugi najlepszy wynik od września 28 r. gdy upadły

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie telefonii komórkowej do przeszukiwania baz bibliograficznych.

Wykorzystanie telefonii komórkowej do przeszukiwania baz bibliograficznych. Poznańska Fundacja Bibliotek Naukowych Temat seminarium: Wykorzystanie telefonii komórkowej do przeszukiwania baz bibliograficznych. Autor: Łukasz Gientka Wykorzystanie telefonii komórkowej do przeszukiwania

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 9 15 lutego 2015

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 9 15 lutego 2015 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 9 15 lutego 2015 9.02 Puls Biznesu: Grube miliardy na częstotliwości Autor: MZAT 10 lutego 2015 roku rozpoczęła się aukcja częstotliwości z pasma 800 MHz i 2600 MHz, które

Bardziej szczegółowo

CDMA w sieci Orange. Warszawa, 1 grudnia 2008 r.

CDMA w sieci Orange. Warszawa, 1 grudnia 2008 r. CDMA w sieci Orange Warszawa, 1 grudnia 2008 r. Dlaczego CDMA? priorytetem Grupy TP jest zapewnienie dostępu do szerokopasmowego internetu jak największej liczbie użytkowników w całym kraju Grupa TP jest

Bardziej szczegółowo

URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ

URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Analiza cen usług dostępu szerokopasmowego świadczonych w ramach umów BSA przez operatorów Analiza ma na celu porównanie ofert poszczególnych operatorów telekomunikacyjnych

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu listopada 2016

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu listopada 2016 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 21 27 listopada 2016 Telko.in: UKE zawarł częstotliwościowy kompromis z Aero2 Autor: Łukasz Dec Urząd Komunikacji Elektronicznej porozumiał się z Aero2 co do nowych zasad

Bardziej szczegółowo

Firmy bardziej aktywne na rynku pracy. Raport Pracuj.pl Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2014

Firmy bardziej aktywne na rynku pracy. Raport Pracuj.pl Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2014 Warszawa, 8 lipca 2014 r. Firmy bardziej aktywne na rynku pracy Raport Pracuj.pl Rynek Pracy Specjalistów w II kwartale 2014 Jak wynika z kwartalnego raportu Pracuj.pl, sytuacja na rynku pracy w II kwartale

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu stycznia 2016

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu stycznia 2016 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 4 10 stycznia 2016 Przegląd prasy Prasa o nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 4.01 Puls Biznesu: Nadchodzi lekkie odbicie Autor: MZAT Według prognoz firmy analityczno-doradczej

Bardziej szczegółowo

PLAY i T-Mobile wygrywają przetarg na 1800 MHz - pełne wyniki - AKTUALIZACJA 4

PLAY i T-Mobile wygrywają przetarg na 1800 MHz - pełne wyniki - AKTUALIZACJA 4 GSMONLINE.PL PLAY i T-Mobile wygrywają przetarg na 1800 MHz - pełne wyniki - AKTUALIZACJA 4 2013-02-13 Prezes UKE rozstrzygnął przetarg na rezerwację częstotliwości z pasma 1800 MHz dla świadczenia mobilnych

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie finansowe pierwszego półrocza 2012 r. Warszawa, 10 września 2012 r.

Podsumowanie finansowe pierwszego półrocza 2012 r. Warszawa, 10 września 2012 r. Podsumowanie finansowe pierwszego półrocza 2012 r. Warszawa, 10 września 2012 r. Opis Grupy Grupa składa się z 3 spółek operacyjnych: Aero 2 Sp. z o.o., Mobyland Sp. z o.o. i CenterNet S.A. oraz spółki

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. Cechy inwestycji/biznesu w telekomunikacji Różna systematyka Problem ostatniej mili, dobra rzadkie Efektywność ekonomiczna sieci

Wykład 1. Cechy inwestycji/biznesu w telekomunikacji Różna systematyka Problem ostatniej mili, dobra rzadkie Efektywność ekonomiczna sieci Wykład 1 Cechy inwestycji/biznesu w telekomunikacji Różna systematyka Problem ostatniej mili, dobra rzadkie Efektywność ekonomiczna sieci Cel przedmiotu OST (ORGANIZACJA SEKTORA TELEKOMUNIKACYJNEGO) Przekazanie

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lutego 2018

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu lutego 2018 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 5 11 lutego 2018 Przegląd prasy Parkiet 3 lutego 2018 r. pb.pl 6 lutego 2018 r. Decyzja urzędu o przejęciu będzie później Autor: Urszula Zielińska W drugą fazę weszło postępowanie

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 28 stycznia 3 lutego 2019

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 28 stycznia 3 lutego 2019 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 28 stycznia 3 lutego 2019 Przegląd prasy Rp.pl 29 stycznia 2019 r. Burza wokół sieci 5G. Polska może skończyć bez strategii Autor: Urszula Zielińska Z nieoficjalnych wiadomości

Bardziej szczegółowo

Krajowe Forum Szerokopasmowe 27 listopada 2012

Krajowe Forum Szerokopasmowe 27 listopada 2012 Krajowe Forum Szerokopasmowe 27 listopada 2012 Otwartość uczestników na nowe technologie i typy usług Wdrażanie nowych technologii, w tym LTE Rosnąca konkurencyjność rynku Kompleksowe prawodawstwo Stopień

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu października 2017

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu października 2017 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 23 29 października 2017 Przegląd prasy telko.in 24 października 2017 r. Parkiet 27 października 2017 r. GUS: 52,2 mln klientów płaciło w końcu września za usługi komórkowe

Bardziej szczegółowo

JEDNOSTKOWY RAPORT KWARTALNY KORBANK S.A. II KWARTAŁ 2011 R.

JEDNOSTKOWY RAPORT KWARTALNY KORBANK S.A. II KWARTAŁ 2011 R. JEDNOSTKOWY RAPORT KWARTALNY KORBANK S.A. II KWARTAŁ 2011 R. Wrocław, 12 sierpnia 2011 r. Spis treści 1. Informacje o Emitencie... 3 2. Wybrane dane finansowe Emitenta za okres od 1 kwietnia 2011 r. do

Bardziej szczegółowo

1 kw. 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 2 kw. 3 kw. (354) (354) (384) (384) (381) (381) (395) (395) (409) (421) (474)

1 kw. 2 kw. 3 kw. 4 kw. 1 kw. 2 kw. 3 kw. (354) (354) (384) (384) (381) (381) (395) (395) (409) (421) (474) GSMONLINE.PL Orange Polska - wyniki w III kw. 2017 r. 2017-10-25 Orange podał swoje wyniki za III kw. 2017 r. (wiadomość będzie aktualizowana): Przychody w 3 kw. wyniosły 2 814 mln zł i zmniejszyły się

Bardziej szczegółowo

Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH

Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH Warszawa, wrzesień 2012 BS/120/2012 OPINIE O FINANSOWANIU MEDIÓW PUBLICZNYCH Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2012 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej

Bardziej szczegółowo

Prognozy rozwoju zintegrowanego rynku komunikacji elektronicznej w Polsce

Prognozy rozwoju zintegrowanego rynku komunikacji elektronicznej w Polsce Prognozy rozwoju zintegrowanego rynku komunikacji elektronicznej w Polsce Szanse rozwojowe w latach 2015-2019 Emil Konarzewski, Tomasz Kulisiewicz, Grzegorz Bernatek Audytel SA 23.09.2014 Telecom Briefing:

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 26 marca 2 kwietnia 2018

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 26 marca 2 kwietnia 2018 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 26 marca 2 kwietnia 2018 Przegląd prasy Puls Biznesu 26 marca 2018 r. Energetyka chce mieć cenne pasmo Autor: Magdalena Graniszewska Do projektu nowelizacji Prawa telekomunikacyjnego

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie finansowe 2013

Podsumowanie finansowe 2013 Podsumowanie finansowe 2013 Warszawa, 25.03.2014 r. Struktura właścicielska i operacyjna Zygmunt Solorz-Żak* ING OFE ok. 5% ok. 66% ok. 29% Pozostali akcjonariusze 100% 100% Sprzedaż pojemności HSPA+ Udostępnianie

Bardziej szczegółowo

Naziemna Telewizja Cyfrowa w październiku i listopadzie (dostęp, oglądalność) analiza

Naziemna Telewizja Cyfrowa w październiku i listopadzie (dostęp, oglądalność) analiza Naziemna Telewizja Cyfrowa w październiku i listopadzie (dostęp, oglądalność) analiza (na podstawie danych Nielsen Audience Measurement od 1 października do 11 listopada 2012 r.) DEPARTAMENT MONITORINGU

Bardziej szczegółowo

Cennik* Non Stop Świat

Cennik* Non Stop Świat * Obowiązuje od 4.12.2011 r. * Dotyczy podstawowej Usługi Telefonicznej realizowanej przez Operatora (Netia SA) na łączu Operatora w technologii analogowej i w technologii WiMAX oraz na łączu Telekomunikacji

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Kowalska Katarzyna Bayer Filip Szwejkowski kl.2cl. 30.09.2013 r.

Agnieszka Kowalska Katarzyna Bayer Filip Szwejkowski kl.2cl. 30.09.2013 r. Opracowanie wyników ankiety przeprowadzonej w czerwcu 213 przez klasę 1cL na temat korzystania z usług telekomunikacyjnych: telefonii komórkowej, stacjonarnej oraz Internetu przez uczniów i Liceum Akademickiego

Bardziej szczegółowo

Oferta prowadzenia kampanii reklamowej AdWords

Oferta prowadzenia kampanii reklamowej AdWords Oferta prowadzenia reklamowej AdWords Oferta ważna 14 dni od daty otrzymania e-maila ofertę przygotował: e-mail: www: tel: fax: Bernard Piekara bernard@inetmedia.pl +48 12 681 55 57 Zawartość niniejszego

Bardziej szczegółowo

Inwestowanie w IPO ile można zarobić?

Inwestowanie w IPO ile można zarobić? Inwestowanie w IPO ile można zarobić? W poprzednich artykułach opisano w jaki sposób spółka przeprowadza ofertę publiczną oraz jakie może osiągnąć z tego korzyści. Teraz należy przyjąć punkt widzenia Inwestora

Bardziej szczegółowo

2Q2011 4Q2011 2Q2012 1Q2013 3Q2013 1Q2014 3Q2014 1Q2015 3Q2015

2Q2011 4Q2011 2Q2012 1Q2013 3Q2013 1Q2014 3Q2014 1Q2015 3Q2015 Stanowisko Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie nowych zasad roamingu międzynarodowego 1 obowiązujących na obszarze Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) Cel regulacji

Bardziej szczegółowo

Udział w rynku, wielkość i struktura audytorium programów radiowych w IV kwartale 2010 r.

Udział w rynku, wielkość i struktura audytorium programów radiowych w IV kwartale 2010 r. BIURO KRAJOWEJ RADY RADIOFONII I TELEWIZJI DEPARTAMENT PROGRAMOWY Udział w rynku, wielkość i struktura audytorium programów radiowych w IV kwartale 2010 r. WARSZAWA 2010 Analiza została przeprowadzona

Bardziej szczegółowo

Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ).

Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Ebay Inc. (EBAY) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? ebay - portal internetowy prowadzący największy serwis aukcji internetowych na świecie. ebay został założony

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie stacji bazowych telefonii komórkowej na tle pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez duże ośrodki radiowo-telewizyjne

Promieniowanie stacji bazowych telefonii komórkowej na tle pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez duże ośrodki radiowo-telewizyjne Promieniowanie stacji bazowych telefonii komórkowej na tle pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez duże ośrodki radiowo-telewizyjne Fryderyk Lewicki Telekomunikacja Polska, Departament Centrum Badawczo-Rozwojowe,

Bardziej szczegółowo

, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95

, , POLSKA POLITYKA ZAGRANICZNA W OPINII SPOŁECZNEJ WARSZAWA, PAŹDZIERNIK 95 CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Szykuje się mocny wzrost sprzedaży detalicznej w polskich sklepach w 2018 r. [ANALIZA]

Szykuje się mocny wzrost sprzedaży detalicznej w polskich sklepach w 2018 r. [ANALIZA] Szykuje się mocny wzrost sprzedaży detalicznej w polskich sklepach w 2018 r. [ANALIZA] data aktualizacji: 2018.05.25 GfK prognozuje, iż w 2018 r. w 28 krajach członkowskich Unii Europejskiej nominalny

Bardziej szczegółowo

Efektywność ekonomiczna inwestycji jako warunek konieczny realizacji celów NPS. Piotr Marciniak (KIKE) Warszawa, 3 luty 2014 r.

Efektywność ekonomiczna inwestycji jako warunek konieczny realizacji celów NPS. Piotr Marciniak (KIKE) Warszawa, 3 luty 2014 r. Efektywność ekonomiczna inwestycji jako warunek konieczny realizacji celów NPS Piotr Marciniak (KIKE) Warszawa, 3 luty 2014 r. Ramy czasowe i formalne inwestycji w ramach projektów dofinansowywanych: 1.

Bardziej szczegółowo

Instytut Informatyki Politechniki Śląskiej. Sieci konwergentne. Andrzej Grzywak

Instytut Informatyki Politechniki Śląskiej. Sieci konwergentne. Andrzej Grzywak Sieci konwergentne Andrzej Grzywak Sieci ich klasyfikacja i rozwój WAN MAN LAN SP transmisja modemowa transmisja w paśmie podstawowym transmisja w paśmie szerokim Systemy ISDN Technologia ATM Fast Ethernet

Bardziej szczegółowo

Aiton Caldwell SA. Informacje dla Inwestorów. www.aitoncaldwell.pl

Aiton Caldwell SA. Informacje dla Inwestorów. www.aitoncaldwell.pl Aiton Caldwell SA Informacje dla Inwestorów www.aitoncaldwell.pl 1. Profil działalności 2. Historia 3. Zespół 4. Linie biznesowe 5. Klienci 6. Plany rozwój i cele emisyjne 7. Dane finansowe 1. Profil działalności

Bardziej szczegółowo

Cennik* Wieczory i Weekendy

Cennik* Wieczory i Weekendy * Obowiązuje od 4.12.2011 r. * Dotyczy podstawowej Usługi Telefonicznej realizowanej przez Operatora (Netia SA) na łączu Operatora w technologii analogowej i w technologii WiMAX oraz na łączu Telekomunikacji

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu października 2011 r.

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu października 2011 r. Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 24 30 października 2011 r. Prasa o Nas Data Prasa o rynku TMT w Polsce 24.10 Puls Biznesu: TP chce mieć swoją iplę EURO 2012 ma być kołem zamachowym przyszłorocznych działań

Bardziej szczegółowo

GSMONLINE.PL old. Ponad miliard GB danych w rok

GSMONLINE.PL old. Ponad miliard GB danych w rok GSMONLINE.PL old Ponad miliard GB danych w rok 2019-04-29 Dostęp do internetu wszędzie i w każdej chwili - to hasło, które naprawdę trafiło do serc użytkowników technologii mobilnych. Wraz z upowszechnianiem

Bardziej szczegółowo

co to oznacza dla mobilnych

co to oznacza dla mobilnych Artykuł tematyczny Szerokopasmowa sieć WWAN Szerokopasmowa sieć WWAN: co to oznacza dla mobilnych profesjonalistów? Szybka i bezproblemowa łączność staje się coraz ważniejsza zarówno w celu osiągnięcia

Bardziej szczegółowo

PLAY zapowiada szybszy Air Fiber i ofertę telewizyjną kolejnej generacji

PLAY zapowiada szybszy Air Fiber i ofertę telewizyjną kolejnej generacji GSMONLINE.PL PLAY zapowiada szybszy Air Fiber i ofertę telewizyjną kolejnej generacji 2018-02-27 PLAY podał swoje wyniki za 2017 r. Operator miał na koniec zeszłego roku 15.2 mln klientów (wzrost 5.6%

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ INTERNET I KOMPUTERY W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH BS/50/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ INTERNET I KOMPUTERY W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH BS/50/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2004 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się

Bardziej szczegółowo

Raport o penetracji rynku telefonii ruchomej w Polsce

Raport o penetracji rynku telefonii ruchomej w Polsce + Raport o penetracji rynku telefonii ruchomej w Polsce Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej Warszawa, październik 2012 r. 1. Cel i zakres analizy...3 2. Urząd Komunikacji Elektronicznej dane zbierane

Bardziej szczegółowo

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę. Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę. 1 Zrozumieć cyfryzację Internet staje się centralnym narzędziem konsumpcji treści, w konsekwencji czego obserwuje się również zmiany społeczne wywołane

Bardziej szczegółowo

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę. Ministerstwo Europejska Agenda Cyfrowa: stan realizacji przez Polskę. 1 Ministerstwo Zrozumieć cyfryzację Internet staje się centralnym narzędziem konsumpcji treści, w konsekwencji czego obserwuje się

Bardziej szczegółowo

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 26 listopada 2 grudnia 2018

Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu. 26 listopada 2 grudnia 2018 Biuletyn IR Cyfrowego Polsatu 26 listopada 2 grudnia 2018 Przegląd prasy Rzeczpospolita 26 listopada 2018 r. Vectra i Multimedia znowu rozmawiają o fuzji Autor: Urszula Zielińska Vectra, druga największa

Bardziej szczegółowo

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych

Studenckie Koło Naukowe Rynków Kapitałowych Apple Inc. (AAPL) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NASDAQ). Czym zajmuje się firma? Apple Inc. (wcześniej Apple Computer Inc.) przedsiębiorstwo komputerowe założone 1 kwietnia 1976 roku przez

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe za I III kw r.

Wyniki finansowe za I III kw r. Wyniki finansowe za I III kw. 28 r. Telekonferencja dla inwestorów / Konferencja prasowa 13 listopada 28 r. www.inwestor.netia.pl Kluczowe osiągnięcia Transakcja nabycia Tele2 Polska zamknięta wcześniej

Bardziej szczegółowo