Niedorozwój umysłowy, niesprawność intelektualna, oligofrenia to terminy używane zamiennie na określenie upośledzenia umysłowego.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Niedorozwój umysłowy, niesprawność intelektualna, oligofrenia to terminy używane zamiennie na określenie upośledzenia umysłowego."

Transkrypt

1

2 Niedorozwój umysłowy, niesprawność intelektualna, oligofrenia to terminy używane zamiennie na określenie upośledzenia umysłowego. Według K. Kirejczyka upośledzenie umysłowe to istotnie niższy od przeciętnego (co najmniej o dwa odchylenia standardowe) poziom funkcjonowania intelektualnego o charakterze globalnym wraz z zaburzeniami w zakresie dojrzewania, uczenia się i społecznego przystosowania spowodowany przez czynniki endo- lub egzogenne na podłożu względnie trwałych zmian w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego[1]. [1]K.Kirejczyk, Oligofrenopedagogika, Warszawa 1978, s.65.

3 Upośledzenie może dotyczyć następujących sfer życia: 1- orientacji w otoczeniu obejmującej również zdobywanie i wymianę informacji oraz zdobywanie wiedzy, 2- czynności życia codziennego - niezależność ich wykonywania, 3- poruszania się w przestrzeni, 4- pracy zawodowej, 5- integracji społecznej aktywny udział w różnych formach życia społecznego, 6- niezależności ekonomicznej możliwość uzyskania środków na własne utrzymanie[1]. [1] Ibidem, s.138.

4 Upośledzenie umysłowe rozpoznajemy, gdy : 1- poziom funkcjonowania procesów orientacyjno poznawczych, intelektualnych i wykonawczych jest istotnie niższy od przeciętnego, 2- poziom dojrzałości społecznej oraz tempo nabywania wiadomości i umiejętności są niższe niż u większości rówieśników wychowujących się w podobnym środowisku. Wyróżnia się dwie postacie upośledzenia umysłowego: oligofrenię i demencję. Oligofrenia to upośledzenie umysłowe wrodzone lub nabyte w bardzo wczesnym dzieciństwie, to deficyt powstały we wczesnych stadiach rozwojowych, zaś demencja, czyli otępienie, jest skutkiem choroby nabytej w ciągu życia i stanowi nieodwracalne uwstecznienie rozwoju [1]. [1]J. Doroszewska, Pedagogika specjalna, Warszawa 1981, s.20.

5 Edgar Doll, orzekając o niedorozwoju umysłowym, wyróżnił sześć kryteriów, ściśle ze sobą powiązanych:[1] 1- niedojrzałość społeczną, 2-spowodowaną przez niską sprawność umysłową, 3- o charakterze rozwojowym, 4- nie przemijającą w miarę dojrzewania, 5- pochodzenia konstytucjonalnego, 6- nieodwracalną. [1]A.M. Clarke, A.D.B. Clarke, Upośledzenie umysłowe pedagogika, Warszawa 1969, s.66.

6 Można wyróżnić cechy wspólne wszystkich postaci upośledzenia umysłowego:[1] - rozlany, totalny charakter niedorozwoju, stąd w upośledzeniu obok niedorozwoju czynności poznawczych (spostrzegania, uwagi, pamięci, myślenia) występuje niedorozwój całej osobowości, łącznie z przebiegiem procesów emocjonalnych, motywacyjnych, wolicjonalnych, - najbardziej upośledzony jest rozwój myślenia abstrakcyjnego. Osobom upośledzonym jest bardzo trudno oderwać się od konkretu, wyjść poza ramy stałych wyobrażeń. Specjaliści podają następujące kryteria upośledzenia umysłowego kryterium psychologiczne, - kryterium ewolucyjne, - kryterium społeczne, - kryterium pedagogiczne, - kryterium lekarskie. [1]H. Borzykowska, Nauczanie dzieci upośledzonych w klasach specjalnych, Warszawa 1987, s.32.

7 W 1968 r. Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła czterostopniową klasyfikację upośledzenia umysłowego. Jej podstawą jest skala o średnicy 100 i odchyleniu standardowym 16. Umożliwia ona porównanie ilorazów inteligencji uzyskanych w wyniku badania różnymi metodami. TABELA NR 1. Klasyfikacja upośledzenia umysłowego Stopień upośledzenia I.I. Pogranicze upośledzenia umysłowego Upośledzenie umysłowe lekkie Upośledzenie umysłowe umiarkowane Upośledzenie umysłowe znaczne Upośledzenie umysłowe głębokie 0-19 Źródło: J. Wyczesany Pedagogika upośledzonych umysłowo.

8 Od 1 stycznia 1980 roku obowiązuje IX rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Przyczyn Zgonów oparta na odchyleniach standardowych. Wyeliminowano pogranicze upośledzenia umysłowego, które zastąpiono określeniem rozwój niższy niż przeciętny i uznano za dolną granicę norm. TABELA NR 2. Klasyfikacja upośledzenia umysłowego według IX rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Przyczyn Zgonów Stopień rozwoju umysłowego Skala Skala Wechslera Termana-Merrill Rozwój przeciętny (odchylenie mniejsze i równe 1) Rozwój niższy niż przeciętny (odchylenie od 1 do 2) Niedorozwój umysłowy lekki (odchylenie od 2 do 3) Niedorozwój umysłowy umiarkowany (odchylenie od 3 do 4) Niedorozwój umysłowy znaczny (odchylenie od 4 do 5) Niedorozwój umysłowy głęboki Źródło: J. Wyczesany Pedagogika upośledzonych umysłowo. [1]J. Wyczesany, Pedagogika..., op.cit. s.28.

9 Według DSM III-R są następujące kryteria diagnostyczne dla upośledzenia umysłowego:[1] TABELA NR 3. Klasyfikacja upośledzenia umysłowego według DSM III-R Stopień upośledzenia I.I. Lekki do ok. 70 Umiarkowany do Znaczny do Głęboki Poniżej 20 lub 25 Mianem upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym określa się te dzieci, które podczas badań psychologicznych uzyskały:[1] - ilorazy inteligencji w granicach 36 do 51 (mierzone skalą inteligencji np. Terman-Meerill lub Stanford- Bineta, gdzie odchylenie standardowe wynosi 16) lub od 40 do 54 (mierzone skalą Wechslera), - ilorazy rozwoju poszczególnych sprawności intelektualnych wahające się w zależności od stosowanej techniki pomiaru w granicach lub 40-54, - ilorazy dojrzałości społecznej mierzonej Skalą Dojrzałości Społecznej E. Dolla, wahające się w granicach od 44 do 63 bądź wskaźniki uzyskane w pierwszej części Skali Zachowania Przystosowawczego dla Dzieci, Młodzieży i Dorosłych K. Nihiry, które znajdują się między 3,01 a 4,00 odchyleniem standardowym. [1]K. Kirejczyk, Oligofrenopedagogika, op.cit., s.56.

10 CHARAKTERYSTYKA DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM RÓŻNICE DOTYCZĄ NASTĘPUJĄCYCH OBSZARÓW rozwoju procesów emocjonalnych rozwoju procesów intelektualnych mechanizmów kontroli rozwoju procesów orientacyjnopoznawczych `. rozwoju procesów wykonawczych

11 DEFEKTY RÓŻNIĄCE POSTĘPOWANIE OSÓB UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO OD NORMALNYCH Zaburzenia w zakresie przystosowania społecznego Ujemne wpływy środowiska Niezrównoważenie emocjonalne Niezrównoważenie emocjonalne Głód emocjonalny Niedostateczny rozwój sfery dążeniowej Zaburzenia w zakresie przystosowania społecznego Niska inteligencja

12 Symptomatologia upośledzenia umysłowego w stopniu umiarkowanym: Spostrzeganie: - obniżona sprawność spostrzegania, - spostrzega cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych. Zakres spostrzeżeń jest również węższy w porównaniu z zakresem dostępnym lekko upośledzonym oraz znacznie wolniejsze jest tempo spostrzegania.[1] Uwaga: - trudności z koncentrowaniem uwagi dowolnej, Dominuje uwaga mimowolna, która jest rozproszona, chwiejna, łatwo kieruje się ku nowym bodźcom. Uwagę dowolną cechuje mała trwałość, wąski zakres, niepodzielność i mała przerzutność. Pod wpływem zorganizowanych zajęć, wzbudzających zainteresowanie, wzrasta rola uwagi dowolnej, co jest przejawem rozwoju poznawczego dziecka. - dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu czynności prostych, mechanicznych i na interesujących przedmiotach, - dominuje uwaga mimowolna. Pamięć: - dobra pamięć mechaniczna, - zdarzają się przypadki wybitnie dobrej pamięci fotograficznej, - ograniczony zakres pamięci, - bardzo wolne tempo uczenia się, - potrafi zapamiętać proste wierszyki i piosenki, - osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (16-18 sylab), 5 cyfr.

13 Mowa: - znacznie opóźniony rozwój mowy: pojedyncze wyrazy około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia, Mowa u nich jest wyraźnie niedorozwinięta, a z otoczeniem porozumiewają się często za pomocą form pozawerbalnych. - używa prostych zdań, - liczne agramatyzmy, - ograniczony zasób słownictwa, - brak pojęć abstrakcyjnych. Myślenie: - słabo rozwinięte myślenie pojęciowo słowne, - myślenie ma charakter konkretno-obrazowy. Myślenie charakteryzuje się konkretnością, przebiega od poziomu sensoryczno-motorycznego do konkretno-wyobrażeniowego, ale tylko u tych dzieci, które są zdolne do opanowania mowy. Dzieci te mają ogromne trudności w działaniach wymagających zmiany wyuczonego stereotypu z przewidywaniem czynności następnych, z wykonywaniem operacji abstrakcyjnych i wykorzystaniem wiedzy teoretycznej. - upośledzone rozumowanie przyczynowo-skutkowe, - bardzo wolne tempo i sztywność myślenia, - brak samodzielności, samokrytycyzmu, zdolności do samokontroli, - pojęcia definiuje przez opis przedmiotu i materiału, z którego jest zrobiony lub przez użytek. Maksymalny poziom rozwoju umysłowego: - w wieku 15 lat osiąga wiek inteligencji do 7-8 lat.

14 Motoryka: - poważnie opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w 2 r.ż., chodzenie w 3 r.ż., - dość dobrze radzi sobie z samoobsługą, - wyuczalne w wykonywaniu prostych czynności zawodowych, pod nadzorem obsługuje proste maszyny i urządzenia, - ruchy mało precyzyjne, niezgrabne, - wolne tempo czynności ruchowych. Procesy emocjonalno-motywacyjne i dojrzałość społeczna: - ujawnia wrażliwość emocjonalną, głębokie przywiązanie do wychowawców, - słabo kontroluje emocje, popędy i dążenia. Dla upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym dostępne są przede wszystkim przeżycia bezpośrednie, słabo reagują na poważne zdarzenia, natomiast sprawy mało istotne mogą wywołać u nich intensywną reakcję. Reakcje ich są mało współmierne do bodźca, nieadekwatne. Emocje charakteryzują się sztywnością oraz małym zróżnicowaniem, słabo jest rozwinięta zdolność opanowania popędów, niedorozwój uczuć wyższych związanych z brakiem zdolności do zrozumienia pojęć abstrakcyjnych. Brak jest przeżyć emocjonalnych wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą, a dotyczą aktualnych doznań ze strony osób i sytuacji, przeżycia z przeszłości nie wywołują reakcji uczuciowej. Pamięć dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym cechuje: znaczne obniżenie dokładności, krótka trwałość, wolne tempo zapamiętywania, wąski zakres. Dzieci te zapamiętują treści w powiązaniu z ruchem, z konkretną ważną dla nich sytuacją, w wyniku wielozmysłowego kontaktu z bodźcami, którym towarzyszy treść emocjonalna. Mają one kłopoty w liczeniu, nie rozumieją sensu filmu czy opowiadania, mają ograniczoną zdolność porównywania, uogólniania, wyciągania wniosków, cechuje je brak krytycyzmu

15 Osoby upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym potrafią sobie radzić w takich sytuacjach życiowych, jak: ubieranie się, rozbieranie, samodzielne mycie się i dbałość o czystość osobistą, samodzielne jedzenie przy stole, przygotowywanie prostych posiłków, sprzątanie, robienie prostych zakupów, czytanie i pisanie krótkiego tekstu, korzystanie z telefonu, wykonywanie prac zarobkowych itp. Możliwości zawodowe osób umiarkowanie upośledzonych są jednak stosunkowo niewielkie. Mogą one pracować tylko w specjalnych warunkach i pod nadzorem innych osób. Z tego też powodu najczęściej przygotowywane są do pracy, a następnie zatrudniane w zakładach pracy chronionej, głównie w spółdzielniach inwalidów. W nielicznych przypadkach zatrudniani są w zwykłych zakładach pracy na dobranych i przygotowanych stanowiskach pracy. Można ich nauczyć wykonywania wielu prostych prac, takich jak: cięcie, zbijanie, montaż różnych elementów, składanie, naklejanie. Przeznaczona dla nich praca powinna składać się z niewielu czynności zawodowych, powtarzających się i nie zmieniających się często.[1] [1] K.J. Zabłocki, Wprowadzenie do rewalidacji, Warszawa 1996, s.100.

16 Osoby upośledzone umysłowo w stopniu umiarkowanym w rozwoju poznawczym pozostają na poziomie przedoperacyjnym. Znaczne uszkodzenia centralnego układu nerwowego oraz liczne schorzenia współwystępujące, w tym również narządów zmysłów sprawiają, że poznawanie świata przez te jednostki jest niezupełne, nieadekwatne, ograniczone. Upośledzeni w stopniu umiarkowanym spostrzegają ją mniej dokładnie w porównaniu a lekko upośledzonymi, ale lepiej w porównaniu z upośledzonymi umysłowo w stopniu znacznym. [1] J. Wyczesany, Pedagogika...op.cit., s.38.

17 Stadia rozwoju inteligencji wg Piageta 1. SENSOMOTORYCZNE 0-2 lata Dziecko poznaje świat dzięki bezpośredniemu spostrzeganiu i aktywności motorycznej, bez udziału myślenia w formie znanej dorosłym. Do ósmego miesiąca dziecko nie posiada pojęcia stałości przedmiotu. Do tego czasu co znika z pola widzenia dziecka znika również z jego umysłu. Myślenie dziecka jest zdominowane przez tu i teraz. Kiedy dziecko nabywa pojęcie stałości przedmiotu i pojawiają się inne środki myślenia jak pamięć i język stadium sensomotoryczne dobiega końca. Dziecko staje się zdolne do antycypowania przyszłości i myślenia o przeszłości 2. PRZEDOPERACYJNE 2-7 lat Okres przejściowy który kończy się pojawienie myślenia operacyjnego. Wraz z rozwojem mowy dziecko staje się zdolne do myślenia symbolicznego, jednak możliwości intelektualne nadal zdominowane są przez postrzeżenia niż przez pojęciowe uchwycenie sytuacji i zdarzeń. Myślenie dziecka podlega ograniczeniom - egocentryzm dziecko nie potrafi zrozumieć, że mogą istnieć inne punkty widzenia niż jego ( eksperyment z górami. - centracja zwracanie uwagi na tylko jedną właściwość przedmiotu z pominięciem innych nawet bardzo ważnych (eksperymenty nad pojęciem stałości kulka i kiełbaska z plasteliny) - nieodwracalność niezdolność przedoperacyjnego dziecka do powrotu w myślach do punktu wyjścia rozumowania. 3. OPERACJE KONKRETNE 7-11 lat Główne właściwości tego stadium to nabywanie odwracalności wmyślenia dziecko potrafi odwracać operacje myślowe i zdolność do decentracji dziecko staje się mniej egocentryczne i potrafi widzieć przedmioty i zdarzenie z różnych punktów widzenia Inną ważną cechą tego stadium jest wzrastająca zdolność do posługiwania się takimi operacjami jak klasyfikacja - zdolność do logicznego grupowania przedmiotów wg ich wspólnych cech właściwości oraz szeregowania zdolność do porządkowania elementów wg jakiegoś porządku np. wg koloru, wielkości W tym stadium dziecko aby rozwiązać jakiś problem w sposób logiczny potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach 4. OPERACJE FORMALNE 11-do końca Dziecko nabywa zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów i wydarzeń. Dzieci potrafią rozwiązywać problemy w umyśle za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez i równoczesnego badania ich wzajemnych zależności. Staje się w coraz większym stopniu podobne do myślenia człowieka. Operacja umysłowa to czynność wewnętrzna, zinterioryzowana, polegająca na zdolności powrotu w rozumowaniu do sytuacji wyjściowej i stwierdzeniu pewnych stałości niezależnie od informacji percepcyjnych.

18 1. WYBRANE METODY PRACY REWALIDACYJNEJ Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM UMYSŁOWO Rewalidacja (łac. validus silny, sprawny, re powtórnie) to ciąg zabiegów dydaktycznych, wychowawczych, leczniczych, których celem jest jak najlepsze przystosowanie jednostki niepełnosprawnej do życia społecznego. To zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych jednostki, aby umożliwić jej wszechstronny rozwój na miarę jej możliwości.[1] Rewalidację można więc ogólnie określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.[2] Pojęcie to oznacza długotrwałą działalność terapeutyczno pedagogiczną. W procesie rewalidacji realizowane są cele poznawcze, sprawnościowe i wychowawcze. W obrębie celów poznawczych działalność terapeutyczna skupia się na wyposażeniu wychowanków w wiedzę, umiejętności i nawyki, w zależności od indywidualnych możliwości [1] K. Kirejczyk, Upośledzenie...op. cit., s.68. [2] O. Lipkowski, Pedagogika specjalna, Warszawa 1979, s.41.

19 Specyficznymi celami kształcenia dzieci i młodzieży upośledzonej umysłowo są: - korygowanie zaburzonych i usprawnianie mniej zaburzonych funkcji psychicznych, - wyrabianie sprawności ruchowych i umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodu, - kształtowanie nawyków i praktycznych umiejętności niezbędnych w życiu społecznym i zawodowym, - kształtowanie właściwej postawy społecznej oraz wpajanie zasad kultury życia rodzinnego, - wyrabianie umiejętności w zakresie samoobsługi i samodzielności w różnych sytuacjach życia codziennego.

20 W obrębie celów sprawnościowych wymienia się: wykształcenie umiejętności stosowania wiedzy w praktycznym działaniu, uczenie porozumiewania się za pomocą języka i pojęć matematycznych, opanowanie techniki i umiejętności życia codziennego, organizowanie sobie życia, gospodarowanie pieniędzmi i korzystanie z czasu wolnego. Wśród celów wychowawczych na plan pierwszy wysuwa się wdrażanie dzieci do przestrzegania przepisów i norm społecznych, uczenie ich pozytywnego stosunku do pracy, współdziałania w grupie, poszanowanie mienia społecznego, rozwijanie uczuć patriotycznych, wrażliwości estetycznej.[1] [1] H. Borzyszkowska, Oligofrenopedagogika, op.cit., s.57.

21 Maria Grzegorzewska wyróżnia następujące zadania pracy rewalidacyjnej:[1] - kompensacja zastąpienie zamkniętych, uszkodzonych dróg kontaktów ze światem, aby poznanie zastępować w różny sposób na innych, pośrednich drogach, - korektura niesprawnie działających narządów upośledzonych, wykorzystując leczenie, uczynnianie, uaktywnianie, - usprawnianie możliwie wszystkich nietkniętych przez upośledzenie czynności danego osobnika, a więc zasobu najsprawniej działającej funkcji, bez uszkodzeń, bez braków, jakie mają stanowić główną podstawę dla przebiegu działalności rewalidacyjnej. [1] J. Wyczesany, Pedagogika..., op.cit., s.49.

22 METODY WSPOMAGAJACE ROZWÓJ DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH INTELEKTUALNIE: PROGRAMY WCZESNEJ STYMULACJI Terapia ustno-twarzowa Castillo-Morales Program Montessori program Huberta program M.Frostig metoda Dobrego Start M. Bogdanowicz METODY WYKORZYSTUJACE RUCH WE WCZESNYM WSPOMAGANIU Metoda Dennisona Metoda W.Sherborne Metoda Knillów Masaż Shantali Hipoterapia SI, SNOZELEN METODY WSPOMAGAJACE ROZWÓJ SPRAWNOSCI MANUALNEJ, KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ, POCZUCIA RYTMU Metoda Orafa- Labana Metoda Integracji Sensorycznej Techniki orgiami, kirigami

23 WZMACNIANIE OBSZARU KOMUNIKACYJNEGO Metoda symboli Blissa Słownik Makaton Piktogramy Metody komunikacji alternatywnej WZMACNIANIE ROZWOJU EMOCJANEJNEGO Trening psychogenny Szulca Techniki socjoterapeutyczne Drama Dogoterapia Hipoterapia Terapia zaburzeń emocjonalnych dzieci METODY WSPOMAGANIA ZADAŃ EDUKACYJNYCH Ćwiczenia z zakresu dysleksji i dysgrafii Metoda zabawy Muzykoterapia Artterapia Metoda Tomatisa Techniki komputerowe Metoda 18 struktur wyrazowych Kujawy Kurzynay Metoda Domana

24 Zadania pracy rewalidacyjnej obejmują: przywracanie zdrowia i umożliwienie rozwoju fizycznego, kompensowanie braków i uszkodzeń, akcje korygowania, usprawniania i dynamizowania, wykształcenie ogólne i zawodowe jednostki, rewalidację psychiczną jednostki i jej uspołecznienie. Wyróżnia się następujące zasady rewalidacji dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym:[1] - zasada akceptacji, - zasada pomocy, - zasada indywidualizacji, - zasada terapii pedagogicznej, - zasada współpracy z rodziną, - zasada wczesnego objęcia opieką i pomocą specjalną, - zasada indywidualizacji programów rewalidacji, - zasada powiązania oceny z usprawnianiem, - zasada podejścia wielospecjalistycznego, - zasada kształcenia integracyjnego. [1] O. Lipkowski, Pedagogika...op.cit., s.43.

25 -Powyższe zasady powinny być przestrzegane przy doborze właściwych metod rewalidacji. Ich wybór jest zależny od trzech podstawowych czynników: celu i zadań oddziaływań, - sytuacji podopiecznego (wieku, potrzeb, stopnia upośledzenia, możliwości i ograniczeń), - realnych warunków, w jakich odbywa się praca.[1] Stymulacja polisensoryczna to nauka życia przez życie, to ukierunkowane, zamierzone, planowe kształtowanie bodźców w celu wywołania określonych wrażeń. Umożliwia poznawanie przez patrzenie, słuchanie, wąchanie, smakowanie tworzenie globalnego wielozmysłowego obrazu danego pojęcia. Wszystkie sygnały płynące z otoczenia są niezbędne dla powstawania określonych uczuć, kształtowania postaw i kompleksowego zdobywania doświadczeń. Przystępując do stymulacji zmysłów musimy wcześniej określić, które zmysły reagują i na jakie bodźce. Następnie przystępujemy do działań terapeutycznych dostarczając dziecku odpowiednio dobranych bodźców podczas zabawy oraz wykonywania określonych zadań. [1] W. Dykcik, Pedagogika specjalna, Poznań 1998, s.142. [2] M. Kielar-Turska, B. Muchnacka, Stymulująca i terapeutyczna funkcja zabawy, Kraków 1999, s.43. [3] W. Dyner, Zabawy tematyczne dzieci w domu i przedszkolu, Wrocław 1983, s.12.

26 Obowiązek szkolny dzieci upośledzonych fizycznie i psychicznie Z jednej strony będzie to troska o objęcie każdego dziecka specjalną opieką wychowawczą. W akcji tej występuje na pierwszy plan ustawa o obowiązku szkolnym dla upośledzonych fizycznie i psychicznie. Ze względu na wielkie znaczenie, jakie ma dla rewalidacji otoczenie dziecka od najwcześniejszych lat jego życia opieką wychowawczą należałoby ustawę o obowiązku szkolnym rozszerzyć na wiek przedszkolny 9. Daje to większe możliwości diagnostyki i rewalidacji już we wczesnym etapie rozwoju. Biorąc pod uwagę całokształt poruszanej problematyki trzeba zobaczyć jednostkowo każdy z rodzajów upośledzenia i dostosować metodę pracy do swoistych uszkodzeń, aby w umiejętny sposób wyjść naprzeciw niezaspokojonym potrzebom i skierować drogi rozwoju osoby niepełnosprawnej ku normalizacji życia na poziomie tak wysokim jak to tylko możliwe w procesie rewalidacji i usprawniania. [1] W. Dykcik, Pedagogika..., op.cit., s.143.

27 Prekursor polskiej pedagogiki specjalnej, Maria Grzegorzewska ujmowała zasadnicze dyrektywy postępowania rewalidacyjnego w taki oto sposób: 1. Poznać każdą jednostkę i warunki jej rozwoju, rodzaj i stopień odchylenia od normy z uwzględnieniem całokształtu jej osobowości i typu układu nerwowego. 2. Zorientować się w niezaspokojonych wskutek upośledzenia potrzebach i występujących w związku z tym trudnościach. 3. Stworzyć odpowiednie warunki rozwoju w zakresie procesów biologicznych, psychicznych i społecznych oraz prawidłowej aktywności 4. Stworzyć warunki, które kształtują nowe motywacje pozwalające przyjąć pozytywną postawę wobec stresu i twórczą wobec trudności. 5. Uwzględnić konieczność selekcji programu nauczania, pod względem materiału i metod pracy 6. Uwzględnić właściwe dla danej grupy upośledzonych (głuchych, niewidomych, upośledzonych umysłowo, z zaburzeniami narządu ruchu, przewlekle chorych i niedostosowanych społecznie) metody pracy i stosowanie daleko idącej indywidualizacji wobec każdej jednostki. 7. Czuwać nad tym, aby jednostka odchylona od normy maksymalnie kontaktowała się (w pracy, w zabawie, życiu codziennym) ze środowiskiem normalnym na zasadzie partnerstwa i pozytywnego współżycia, stwarzaniu właściwych form integracyjnych. 8. Czuwać nad zmianą form rewalidacyjnych w miarę zmian w dynamizmie (pozytywnym lub negatywnym) uszkodzenia (np. przeniesienie dziecka z grupy głębiej upośledzonych do grupy upośledzonych w stopniu lżejszym, gdy diagnoza wskaże poprawę stanu upośledzenia. 9. Ciągle kontrolować czy diagnoza została postawiona prawidłowo, aby nie zakwalifikować dziecka z deprawacją społeczną lub dziecka z fragmentarycznym deficytem albo normalnego z jednorazowo dokonaną diagnozą jako dziecka odchylonego od normy 10.

28 Jeśli pedagogikę uznać nie tylko za naukę, ale i za sztukę, greckim szerokim rozumieniu, trzeba się zgodzić i na to, że jest ona sztuką ze wszystkich najdoskonalszą, jej przedmiotem jest przecież żywy człowiek, a celem tworzenie czy kształtowanie, jeśli nie wręcz powoływanie do bytu jego człowieczeństwa. Jednocześnie jest ona sztuką ze wszystkich najbardziej tragiczną - jej tworzywo, najszlachetniejsze z możliwych, jest także spośród wszystkich najbardziej nietrwałe 11 ". Dziecko głęboko upośledzone to dziecko z największymi deficytami rozwojowymi. Zaburzone są wszystkie sfery funkcjonowania. Czynności orientacyjno - poznawcze na niższym poziomie, często brak spostrzegania, uwagi mimowolnej do cząstkowego ich występowania. Wydają przeważnie nieartykułowane dźwięki, ale można nauczyć je prostych pojedynczych wyrazów zrozumienia prostych słów. Okazują proste emocje: zadowolenie i niezadowolenie, okazują też przywiązanie do osób. Występują częste wahania nastroju. Nie potrafią samodzielnie dbać o bezpieczeństwo, mogą nauczyć się prostych nawyków, wymagają stałej opieki. Dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym do niedawna, były poza systemem oświaty. Dopiero w 1997 roku, po raz pierwszy w Polsce, uregulowano prawo do nauki tych osób, zgodnej z jej potrzebami i możliwościami. Minister Edukacji Narodowej wydał w dniu 30 stycznia 1997 r. rozporządzenie w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14). Ustawa ta daje prawo osobom od trzeciego do dwudziestego piątego roku życia udziału w indywidualnych i grupowych zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych. Drugim dokumentem nadającym to prawo jest Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. Oba dokumenty kończą okres odraczania i zwalniania osób głęboko upośledzonych z realizacji obowiązku szkolnego, kończąc okres bierności i izolacji tych osób. Celem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób w funkcjonowaniu w codziennym życiu.

29 W Rozporządzeniu czytamy, że zajęcia rewalidacyjne obejmują: - naukę nawiązywania kontaktów w sposób odpowiedni do potrzeb i możliwości uczestnika; - kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem na poziomie odpowiadającym indywidualnym możliwościom uczestnika; - usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie dużej i małej motoryki, wyrabianie orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej; - wdrażanie do osiągania optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia; - rozwijanie zainteresowań otoczeniem, wielozmysłowe poznawanie tego otoczenia, naukę rozumienia zachodzących w nim zjawisk, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w otoczeniu; - kształtowanie umiejętności współżycia w grupie; - naukę celowego działania dostosowanego do wieku możliwości i zainteresowań uczestnika oraz jego udziału w ekspresyjnej aktywności. Celem nadrzędnym nauczania dziecka głęboko upośledzonego jest osiągnięcie przez niego optymalnego poziomu rozwoju, pozwalającego na możliwie największą samodzielność i komfort psychiczny dla niego i otoczenia. Człowiek, istota żywa, jest aktywny, działa. Człowiek, istota rozumna poznaje świat, stara się zrozumieć otaczającą go rzeczywistość. Człowiek, istota społeczna, żyje wśród innych, dzieli się swoimi myślami, uczuciami, daje i jest obdarowywany. Dziecko takim się nie rodzi takim się staje" 13. Należy pamiętać, że jest to długi okres rozwoju, w którym powinno się pomóc każdemu dziecku. Tworzenie, kształtowanie i przygotowanie do życia to długi proces edukacji.

30 Nie każdy przychodzi na świat z możliwością korzystnego i pełnego rozwoju, pod względem biologicznym, społecznym i psychologicznym. Im sytuacja jest trudniejsza tym bardziej to dziecko potrzebuje pomocy. Dzięki reformie, która objęła edukację osób głęboko upośledzonych takie dziecko otrzymało" osobę-nauczyciela, która z troską pozna jego sytuację, oceni jego możliwości, określi cele i zadania, poszuka ich rozwiązań i w ten sposób pomoże zdobyć nowe umiejętności i doświadczenia. Nadrzędnym celem wszystkich oddziaływań edukacyjnych powinien być zawsze wzrost zachowań adaptacyjnych dziecka. Potrzeba stworzenia odpowiedniego programu, nieprzekraczającego możliwości dzieci. Wymaga to specjalnej metody pracy w szkole podstawowej i szkole zawodowej. W przypadku upośledzenia w stopniu lekkim, często niesie to ze sobą jedynie pewną, nieznaczną redukcję materiału dla szkoły powszechnej (np. rysunki dla niewidomych) czy odpowiednich treści, specjalnych odpowiednich opracowań treści programowych, pewnego przegrupowania w konstrukcji programu albo zwolnionego tempa pracy. Wymaga to jednak również daleko idącej indywidualizacji grupowej i jednostkowej 14. Program szkoły dla upośledzonych umysłowo odpowiednich stopniu lekkim dorównuje mniej więcej programowi pięciu klas normalnej szkoły podstawowej, ale rozłożony jest na 10 lat, choć odpowiednio w programie tym musi być jednak wprowadzona poważna redukcja materiału ze względu na możliwości dzieci. Z tymi samymi zastrzeżeniami należy zgodzić się w stosunku do programu dla upośledzonych w stopniu umiarkowanym, opierając przystosowanie dla nich programu na materiale z 2 pierwszych klas szkoły podstawowej specjalnej 16.

31 W przypadku osób z upośledzeniem w stopniu głębszym program ten będzie programem szkoły życia, mającym nauczyć dziecko radzenia sobie z podstawowymi czynnościami, takimi jak ubieranie się czy samodzielne spożywanie posiłków. Kolejnym elementem jest wypracowanie odpowiednich kryteriów oceny, uwzględniających przede wszystkim ogólny rozwój psychiczny ucznia, jego usprawnienie fizycznie oraz jasne zrozumienie treści programowych, a nie opanowanie różnych technik szkolnych i mechanicznego zapamiętywania treści programowych 17. W ocenie pracy dziecka należy brać przede wszystkim pod uwagę nie tylko wiadomości, zrozumienie tematu i umiejętności logicznego formułowania myśli, ale jego ujawnione możliwości zależne od upośledzenia, dążenie i chęć dobrego wykonania pracy, stopień staranności w nią włożoną, wysiłek, na jaki się zdobywa.

32 M. Grzegorzewska szczególnie mocno podkreślała rolę wychowania przez zespół (stosując tzw metodę ośrodków pracy") i wszystko, co ułatwi ruch i działanie. W tej metodzie na pierwszy plan występuje: 1. Dążenie do wszechstronności i gruntowności poznania 2. Zrozumienie treści środowiska przyrodniczego i społecznego 3. Stopniowe i systematyczne włączanie wychowanków w nurt życia społecznego i kształtowanie ich czynnej, badawczej postawy oraz dążenie do udoskonalenia życia i pracy 4. Nierozerwalne wiązanie pracy fizycznej z pracą intelektualną 5. Zespołowość pracy, odpowiedzialność za pracę i dążenie do przezwyciężenia trudności 6. Kult pracy 7. Walka z rutyną dzięki dynamizmowi rozwojowemu metody Punkt ciężkości metody stanowią prace ręczne i klasy od klasy najmłodszej powinny być obok wycieczek punktem wyjścia pracy dziecka związanej z poznaniem jakiegoś obiektu czy zjawiska. Poza innymi wartościami są one jednocześnie propedeutyką przysposobienia zawodowego dzieci klas niższych, usprawniają bowiem do pracy fizycznej nie tylko kształcąc sprawność ręki ale także zapoznając w pewnej mierze z niektórymi prostymi narzędziami, materiałami i techniką, jak również mnożąc warunki do operacji myślowych, opartych na doświadczeniu. W przypadku upośledzenie w stopniu głębokim trudno mówić o przywróceniu do normalności. Raczej ta normalność będzie określeniem największej możliwej do osiągnięcia samodzielności i samoobsługi.

33 Przystępując do pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo w stopniu głębszym musimy wiedzieć i znać następujące informacje na temat dziecka: - diagnozę lekarską, - wyniki badań EEG, - przyjmowane lekarstwa, których uboczne skutki neurologiczne mogą być obserwowane jako: hiperkinezy napięcie mięśni mimicznych, szczękościsk, zjawisko zachodzącego słońca (oczy do tyłu) dystomie toniczne mięśni szyi i tułowia, zastygłe spojrzenia, zespoły drżenia i niezborności, akatyzja -niemożność siedzenia taksykinezje przymus chodzenia, mimowolne ruchy, drżenie kończyn lub całego ciała, marszczenie czoła, ruchy ssania, żucia, wysuwanie i drażnienie języka tiki i grymasy twarzy, - wegetatywne objawy uboczne: przymus picia wody na skutek wysuszenia błon śluzowych, spadki ciśnienia krwi, przyspieszenie akcji serca, zmiany skórne, - psychologiczne efekty: niepokój ruchowy, zaburzenia snu, zachowania maniakalne (wesołkowatość), wzrost zachowań agresywnych, stereotypie

34 Ogólnie zadania współpracy ze środowiskiem przedstawić można w kilku punktach: 1. Należy głębiej poznać wychowanka na tle jego środowiska, a przez to lepiej zorientować się w doborze metod rewalidacyjnych. 2. Nawiązać współpracę ze środowiskiem w trakcie planowania i w trakcie realizowania planu co do efektywnego działania oraz najszersza obejmująca rodziców, rodzeństwo, najbliższe i dalsze środowisko, współpraca w przebiegu akcji rewalidacyjnej 3. Pomoc udzielana przez pedagoga szkolnego rodzinie w wywieraniu dodatniego wpływu na wychowanka ewentualnie w zaspokajaniu dostrzeżonych potrzeb W razie dostrzeżenia niedomogów środowiska domowego pomoc w usprawnieniu funkcjonowania rodziny. W razie niemożności uzdrowienia stosunków i polepszenia warunków domowych zorientowanie się, jakie istnieją tam braki, które należy kompensować w zakresie pracy rewalidacyjnej W razie dużego nasilenia złych warunków (rodzina przestępcza, alkoholików, z chorobami zakaźnymi) odpowiednich środków zapobiegającym złym wpływom rodziny 21.

35 O CZYM NALEŻY WIEDZIEĆ PRZYSTĘPUJĄC DO PRACY Z DZIECKIEM GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYM 1. Przeanalizować działanie zażywanych przez dziecko leków. 2. Sprawdzić jak funkcjonują układy dziecka. 3. Sprawdzić odruchy występujące u dziecka. /odruch utrudniające pracę, odruchy przetrwałe z okresu płodowego/. 4. Dokonać diagnozy zmysłów dziecka. /Ustalamy które zmysły funkcjonują prawidłowo i na nich opieramy swoją pracę. Dwa usprawnione zmysły dają dopiero możliwość pracy na przedmiocie/. 5. Należy stworzyć swój jednolity wizerunek /zapach, wygląd, mowa, ruchy/. 6. Znać objawy komfortu i dyskomfortu 7. Prowadzić rejestr zachowań komunikacyjnych dziecka 8. Ustalić czy dziecko ma poczucie siebie./granice własnego ciała/ 9. Dokonać diagnozy wrażliwości ciała dziecka 10.Zbadać czy dziecko słyszy tzw. biały szum /dziecko nie wie czy bodziec pochodzi z zewnątrz czy z wewnątrz jego ciała/. 11. Ustalić czy występują synestezje / wrażenia odbierane przez jeden zmysł są odbierane przez inny zmysł np: dźwięki odbierane jako kolor/ 12. Znać sposoby pobudzania i wyciszania dziecka.

36 ZASADY PRACY Z DZIECKIEM GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYM 1. STOSOWAĆ 3-4 BODŹCE Z JEDNEJ KATEGORII 2. CZĘSTOTLIWOŚĆ PRACY 3-4 RAZY W TYGODNIU PRZEZ 2-3 MINUTY PRZERWA I PONOWNIE. 3. PROGRAM POWINIEN TRWAĆ CO NAJMNIEJ 6 MIESIĘCY ABY OCENIĆ EFEKT PRACY 4. NALEŻY KONTYNUOWAĆ PROGRAM WCZEŚNIEJSZY ABY UNIKNĄĆ DRASTYCZNYCH ZMIAN. 5. NIE REZYGNOWAĆ Z JEDNEGO RODZAJU PRACY ZBYT SZYBKO /WOLNE DOJRZEWANIE MÓZGU/ 6. TRZEBA UŚWIADOMIĆ SOBIE EFEKTY PRACY ABY NIE ZAWYŻYĆ WYMAGAŃ, 7. ZRYTMIZOWAC DZIEŃ Z NOCĄ 8. PRACOWAĆ NAD PRZYJMOWANIEM PRZEZ DZIECKO POKARMÓW STAŁYCH 9. POSŁUGIWAĆ SIĘ 3-4 GESTAMI 10. USPRAWNIAĆ ODDYCHANIE DZIECKA 11. UCZYTELNIĆ ZACHOWANIA KOMUNIKACYJNE 12. PRACOWAĆ NAD 2-3 CZYNNOŚCIAMI SAMOOBSŁUGOWYMI 13. ELIMINOWAĆ SAMOUSZKODZENIA

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

Bardziej szczegółowo

Podstawowym celem oddziaływań rewalidacyjnych jest rozwój i aktywizowanie

Podstawowym celem oddziaływań rewalidacyjnych jest rozwój i aktywizowanie Rewalidacja - to termin pochodzenia łacińskiego (re znów, validus mocny, silny) oznacza oddziaływanie zmierzające do przywrócenia pełni sił osobom osłabionym poważną chorobą lub urazem. Pojęcia rewalidacja

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA. Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA. Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak ZAJĘCIA REWALIDACYJNE I REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE W PRZEPISACH PRAWA Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Anna Florczak Podstawa prawna Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1

ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1 ZAJĘCIA REWALIDACYJNE W SZKOLE PODSTAWOWEJ SPECJALNEJ NR 1 W trakcie całego cyklu kształcenia zapewniamy wszystkim uczniom udział w zajęciach rewalidacyjnych. Dobór zajęć, w których uczestniczą uczniowie

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE

PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE PROCEDURA ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W STRĄCZNIE Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz.

Bardziej szczegółowo

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ PONEDZIAŁEK WTOREK ŚRODA CZWARTEK PIĄTEK 08.15 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 GIM II - III A GIM

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCOWAWCZYCH

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCOWAWCZYCH PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCOWAWCZYCH Program rewalidacyjno wychowawczy wzór opracowała pedagog PPP w Rabce Zdroju i wykorzystywała do CELÓW SZKOLENIOWYCH - zajęć warsztatowych z nauczycielami - przy

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA

KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA KONCEPCJA PRACY OŚRODKA REHABILITACYJNO EDUKACYJNO WYCHOWAWCZEGO NA LATA 2015 2019 1 Koncepcja pracy Ośrodka jest wyznaczona przez Zarząd Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

Bardziej szczegółowo

Zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej

Zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej Zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej Działania o charakterze rewalidacyjnym podejmuje się w przypadku uczniów z niepełnosprawnością Rewalidacja indywidualna to interwencja to

Bardziej szczegółowo

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD

Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Orzecznictwo w procesie diagnozy FASD Barbara Woszczyna Tomaszowice 2015r. Według brytyjskiego raportu Warnocka, około 20% populacji uczniów to dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Children with

Bardziej szczegółowo

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny OPIS INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny... Dla uczniów klas I-III Szkoły Podstawowej Specjalnej im. ks. Jana Twardowskiego z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,

Bardziej szczegółowo

(materiał wykorzystany na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji )

(materiał wykorzystany na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji ) (materiał wykorzystany na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji ) Propozycja arkusza do analizy zebranego materiału diagnostycznego jako podstawy do planowania działań wspomagających

Bardziej szczegółowo

Planowanie pracy z uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Planowanie pracy z uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku Seminarium Organizacja zajęć rewalidacyjnych i rewalidacyjno-wychowawczych Planowanie pracy z uczniem posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Bardziej szczegółowo

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Psychoterapia indywidualna Terapia zaburzeń emocjonalnych i patologicznych cech osobowości. Korzyści (nabyta wiedza i Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Niwelowanie

Bardziej szczegółowo

Kształcenie specjalne - konstruowanie orzeczeń

Kształcenie specjalne - konstruowanie orzeczeń Kształcenie specjalne - konstruowanie orzeczeń ZAPROSZENIE DO ROZMOWY W SIECI WSPÓŁPRACY I SAMOKSZTAŁCENIA DYREKTORÓW PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNYCH osoby prowadzące: Marzena Radulska Olifirowicz

Bardziej szczegółowo

STATUT. [tekst ujednolicony, stan na 1 grudnia 2017 r.] ROZDZIAŁ 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT. [tekst ujednolicony, stan na 1 grudnia 2017 r.] ROZDZIAŁ 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT PRZEDSZKOLA SPECJALNEGO NR 3 W ZESPOLE SZKÓŁ SPECJALNYCH NR 11 W KRAKOWIE [tekst ujednolicony, stan na 1 grudnia 2017 r.] ROZDZIAŁ 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Nazwa placówki: Zespół Szkół Specjalnych

Bardziej szczegółowo

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się NOWA RZECZYWISTOŚĆ Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się szkolnej dyscyplinie? Czy wejdzie w

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE

FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE Osią wszystkich realizowanych w placówce działań edukacyjnych jest wspieranie rozwoju funkcjonowania osobistego i społecznego ucznia/ wychowanka. Temu celowi służą wszystkie,

Bardziej szczegółowo

Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła.

Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła. O GOTOWOŚCI SZKOLNEJ Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Pójście do szkoły poprzedzone jest rocznym obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym, któremu podlegają wszystkie

Bardziej szczegółowo

systematyczne nauczanie

systematyczne nauczanie dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie

Bardziej szczegółowo

Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni:

Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni: Formy pomocy psychologiczno pedagogicznej oferowanej na terenie poradni: Diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i możliwości oraz zaburzeń rozwojowych i zachowań dysfunkcyjnych dzieci młodzieży: Badanie

Bardziej szczegółowo

"Sprytne paluszki mamy i ich używamy"

Sprytne paluszki mamy i ich używamy "Sprytne paluszki mamy i ich używamy" Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy w Cieszynie Innowacja pedagogiczna Autor: Marzena Żegnałek Marta Czech- Śniegulska Małgorzata Krasucka Dane o innowacji: Realizator:

Bardziej szczegółowo

Moduł IV. Metody pracy wspierające uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Wg materiałów Renaty Czabaj

Moduł IV. Metody pracy wspierające uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Wg materiałów Renaty Czabaj Moduł IV Metody pracy wspierające uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się Wg materiałów Renaty Czabaj (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji )

Bardziej szczegółowo

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM INTERWENCJA TERAPEUTYCZNA W PRZYPADKU OPÓŹNIONEGO ROZWOJU MOWY U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM OPÓŹNIONY ROZWÓJ MOWY zjawisko dotyczące wolniejszego wykształcenia się zdolności percepcyjnych lub/i ekspresyjnych

Bardziej szczegółowo

Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z

Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z Zespoły edukacyjno terapeutyczne są jedną z form organizacyjnych nauczania w Zespole Szkół Specjalnych Nr 2 w Lublińcu dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym,

Bardziej szczegółowo

"Kolorowe Przedszkole" łączy zajęcia wspomagające rozwój ruchowy dzieci z zajęciami

Kolorowe Przedszkole łączy zajęcia wspomagające rozwój ruchowy dzieci z zajęciami niedziela, 20 lutego 2011 21:59 Poprawiony czwartek, 12 stycznia 2012 20:57?Kolorowe Przedszkole? utworzone przez Fundację Pomocy Dzieciom?Kolorowy Świa t? je st placówką niepubliczną przeznaczoną dla

Bardziej szczegółowo

Dokumentacja dziecka objętego WWRD w Zespole Szkół Nr 12 w Białymstoku

Dokumentacja dziecka objętego WWRD w Zespole Szkół Nr 12 w Białymstoku Dokumentacja dziecka objętego WWRD w Zespole Szkół Nr 12 w Białymstoku 1. dokumentacja dotycząca dziecka: - opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju wydana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną

Bardziej szczegółowo

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE

INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO. W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE INDYWIDUALNY PROGRAM REWALIDACJI DLA DAMIANA SKRZYMOWSKIEGO UCZNIA KLASY II LO W ZESPOLE SZKÓŁ W Łukowie NA LATA SZKOLNE 2011-2012 OPRACOWAŁA Stanisława Gilewicz strona 1 /10 I. Cele główne: 1. Wspieranie

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ WIELOSPECJALISTYCZNEJ OCENY FUNKCJONOWANIA UCZNIA

ARKUSZ WIELOSPECJALISTYCZNEJ OCENY FUNKCJONOWANIA UCZNIA ARKUSZ WIELOSPECJALISTYCZNEJ OCENY FUNKCJONOWANIA UCZNIA Obszar funkcjonowania PODSUMOWANIE OCENY FUNKCJONOWANIA UCZNIA na podstawie diagnoz cząstkowych Opis funkcjonowania dziecka w danym obszarze Mocne

Bardziej szczegółowo

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ

WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ WCZESNA INTERWENCJA I WSPOMAGANIE ROZWOJU MAŁEGO DZIECKA WARSZTATY LIDIA WITAK-ŚWIATŁOWICZ Wrocław, 5 kwietnia 2008 I. WCZESNA INTERWENCJA 1. CELE 2. KORZYŚCI II. MODEL OPIEKI NAD MAŁYMI DZIEĆMI Z ZABURZENIAMI

Bardziej szczegółowo

Jolanta Rafał-Łuniewska

Jolanta Rafał-Łuniewska Jolanta Rafał-Łuniewska Dokumentacja wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w tym propozycja konstrukcji (schemat) indywidualnego programu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka Wymienione niżej dokumenty

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1

JAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 JAKOŚĆ ŻYCIA I PRZYSTOSOWANIE PSYCHOSPOŁECZNE DZIECI I MŁODZIEŻY Z NERWIAKOWŁÓKNIAKOWATOŚCIĄ TYPU 1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Katedra i Klinika Psychiatrii

Bardziej szczegółowo

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO

OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO OFERTA PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ NR 5 POZNAŃ STARE MIASTO 1. Dla dzieci: Propozycje do zrealizowania na terenie przedszkoli: A. Badania przesiewowe logopedyczne 3-6-latków oraz 3 i 4-latków.

Bardziej szczegółowo

Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole

Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole Powiatowy Ośrodek Rozwoju Edukacji w Środzie Śląskiej Kierunki polityki oświatowej państwa uczeń niepełnosprawny w szkole Opracowała Maria Węglowska - Wojt Celem konferencji jest wsparcie Państwa dyrektorów

Bardziej szczegółowo

Przedszkole Kraina Magii

Przedszkole Kraina Magii Przedszkole Kraina Magii Przedszkole Kraina Magii jest nowo powstałym niepublicznym przedszkolem prowadzonym przez Spółdzielnie Socjalną Aktywni. Do przedszkola zapraszamy dzieci od 2,5 do 6 lat. Rekrutacja

Bardziej szczegółowo

Program autorski Poznaję uczucia

Program autorski Poznaję uczucia Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA PAWŁA ROMAŃCZUKA UCZNIA KLASY I NA LATA SZKOLNE

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA PAWŁA ROMAŃCZUKA UCZNIA KLASY I NA LATA SZKOLNE PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA PAWŁA ROMAŃCZUKA UCZNIA KLASY I NA LATA SZKOLNE 2010-2012 OPRACOWAŁA mgr Elżbieta Chmiel strona 1 /6 Program opracowany na podstawie arkusza badania psychologicznego.

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki,

Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki, Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki, śpiewania, a nawet tworzenia łatwych melodii oraz w jakim

Bardziej szczegółowo

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu Opracowała: Katarzyna Szydłowska Wprowadzenie Dziecko rodzi się z kompleksem naturalnych sił- odruchów i instynktów. Naturalnie dane odruchy i pierwotne ruchy w procesie ich przyswajania w okresie niemowlęcym,

Bardziej szczegółowo

IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego

IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego IPET Indywidualny Program Edukacyjno- Terapeutyczny dla dziecka z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Wydział Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych Jolanta Rafał-Łuniewska Dziecko z niepełnosprawnością

Bardziej szczegółowo

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji

Bardziej szczegółowo

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji

Bardziej szczegółowo

Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 w Lędzinach. Opr. Monika Wajda-Mazur

Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 w Lędzinach. Opr. Monika Wajda-Mazur Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 w Lędzinach Opr. Monika Wajda-Mazur Klasy integracyjne w naszej szkole. Nasza szkoła jako placówka z oddziałami integracyjnymi, nie tylko edukuje w zakresie ustalonego

Bardziej szczegółowo

MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA. Andrzej Peć FUNTRONIC

MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA. Andrzej Peć FUNTRONIC MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA Andrzej Peć FUNTRONIC SŁOWA KLUCZE Potrzeby Rozwój dziecka Diagnoza Obserwacja Potrzeby rozwojowe i edukacyjne Specjalne potrzeby

Bardziej szczegółowo

INDYWIDUALNY PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA UCZNIA KLASY DRUGIEJ GIMNAZJUM

INDYWIDUALNY PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA UCZNIA KLASY DRUGIEJ GIMNAZJUM INDYWIDUALNY PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH DLA UCZNIA KLASY DRUGIEJ GIMNAZJUM Uczeń klasy drugiej gimnazjum zakwalifikowany do kształcenia specjalnego ze względu na obniżenie rozwoju sprawności umysłowych

Bardziej szczegółowo

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE. Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE Bartłomiej Gmaj Andrzej Wakarow Upośledzenie umysłowe Obniżenie sprawności umysłowej powstałe w okresie rozwojowym. Stan charakteryzujący się istotnie niższą od przeciętnej ogólną

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 CZĘŚĆ I RODZINA A DZIECKO NIEPEŁNOSPRAWNE 1. Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych Andrzej Twardowski... 18 1.1. Systemowy model funkcjonowania rodziny...

Bardziej szczegółowo

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny opracowany na podstawie dokonanej WOPFU z dnia...

Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny opracowany na podstawie dokonanej WOPFU z dnia... Załącznik nr 5 do Procedur organizowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny opracowany na podstawie dokonanej WOPFU z dnia... Imię nazwisko ucznia..

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE PROGRAM WYCHOWAWCZY PRZEDSZKOLA PUBLICZNEGO W RUDNIE Podstawy prawne: Ustawa z dnia 7 wrzesnia1991 r. o systemie oświaty ( DZ. U z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, oraz z 2009 r. Nr.6 poz.33, Nr 31 poz. 206

Bardziej szczegółowo

Diagnoza funkcjonalna dziecka

Diagnoza funkcjonalna dziecka Diagnoza funkcjonalna dziecka Dane dziecka: i opis środowiska wychowującego Imię i nazwisko: XX, chłopiec Wiek dziecka: 3,6 Nie uczęszcza do przedszkola Rodzice: wykształcenie mama- wyższe, ojciec średnie

Bardziej szczegółowo

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILL ÓW RUCH ROZWIJAJĄCY W.SHERBORNE Opracowała: Joanna Dolna Marianna i Christopher Knill Metoda powstała w wyniku trudności, jakie napotykali

Bardziej szczegółowo

Akademia Rozwoju Małego Dziecka

Akademia Rozwoju Małego Dziecka Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA I PODZIAŁ KLINICZNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO. Opracowała: Monika Haligowska

CHARAKTERYSTYKA I PODZIAŁ KLINICZNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO. Opracowała: Monika Haligowska CHARAKTERYSTYKA I PODZIAŁ KLINICZNY UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO Opracowała: Monika Haligowska Zgodnie z ICD 10 (1998) UPOŚLEDZIENIE UMYSŁOWE polega na obniżeniu poziomu rozwoju wielu procesów i funkcji poznawczych,

Bardziej szczegółowo

CZY NASZE DZIECKO MOŻE

CZY NASZE DZIECKO MOŻE CZY NASZE DZIECKO MOŻE JUŻ IŚĆ DO SZKOŁY? Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 2 im. ks. dra S. Wilczewskiego w Katowicach OBOWIĄZEK SZKOLNY W KRAJACH EUROPEJSKICH GOTOWOŚĆ SZKOLNA Osiągnięcie przez

Bardziej szczegółowo

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 4/2018 z dnia 30 sierpnia 2018r.

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 4/2018 z dnia 30 sierpnia 2018r. RAMOWY ROZKŁAD DNIA Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 4/2018 z dnia 30 sierpnia 2018r. 7 00 8 45 8 45 9 30 Zajęcia opiekuńczo - wychowawcze (w zależności od godzin pracy oddziału - w grupach łączonych).

Bardziej szczegółowo

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik

Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:

Bardziej szczegółowo

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ PONEDZIAŁEK WTOREK ŚODA CZWARTEK PIĄTEK 08.15 M. Nowak s.226 M. Nowak s.226 M. Nowak s.226 SPP B SPP B SPP B U. Dudek s.233 U.

Bardziej szczegółowo

Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej

Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej Konstruowanie programów wspomagania rozwoju dzieci w świetle przeprowadzonej diagnozy przedszkolnej Danuta Mroczyk Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej Górze I co dalej z diagnozą przedszkolną?

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej przez terapeutę ilości i jakości bodźców sensorycznych

Bardziej szczegółowo

Rozdział 2. Cele i zadania przedszkola

Rozdział 2. Cele i zadania przedszkola Rozdział 2 Cele i zadania przedszkola 4. 1. Przedszkole realizuje cele i zadania określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Ustawie Prawo oświatowe oraz w przepisach wydanych na jej podstawie,

Bardziej szczegółowo

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności:

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności: Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie Oferta zakres działalności: Interdyscyplinarna diagnoza psychologiczno pedagogiczno - logopedyczna. Diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i

Bardziej szczegółowo

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych. Psychoterapia indywidualna Terapia zaburzeń emocjonalnych i patologicznych cech osobowości. Korzyści (nabyta wiedza i umiejętności) Dzieci i młodzież szkół podstawowych, gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych.

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA SPECJALNEGO DOBRY START NA LATA

KONCEPCJA PRACY NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA SPECJALNEGO DOBRY START NA LATA 1 KONCEPCJA PRACY NIEPUBLICZNEGO PRZEDSZKOLA SPECJALNEGO DOBRY START NA LATA 2013-2018 MISJA PRZEDSZKOLA Działania na rzecz wyrównywania szans dzieci niepełnosprawnych, tworzenie warunków przestrzegania

Bardziej szczegółowo

SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI

SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA DZIECI SPECJALISTYCZNE USŁUGI OPIEKUŃCZE PRZEZNACZONE SĄ DLA: Osób dorosłych wykazujących zaburzenia wymienione w art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego: Chorych

Bardziej szczegółowo

Opracowała Katarzyna Sułkowska

Opracowała Katarzyna Sułkowska Opracowała Katarzyna Sułkowska Ruch może zastąpić wszystkie lekarstwa, ale żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu. (Tissot) Ruch jest przejawem życia, towarzyszy człowiekowi od chwili urodzin.

Bardziej szczegółowo

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 6/2017 z dnia 24 sierpnia 2017r.

RAMOWY ROZKŁAD DNIA. Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 6/2017 z dnia 24 sierpnia 2017r. RAMOWY ROZKŁAD DNIA Załącznik do uchwały Rady Pedagogicznej nr 6/2017 z dnia 24 sierpnia 2017r. 7 00 8 45 8 45 9 30 Zajęcia opiekuńczo - wychowawcze (w zależności od godzin pracy oddziału - w grupach łączonych).

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU

PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU PROGRAM WYCHOWAWCZY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 14 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OŚWIĘCIMIU UZASADNIENIE Ważnym zadaniem przedszkola jest kształtowanie cech i postaw dzieci, pozwalających im w przyszłości

Bardziej szczegółowo

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego

Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Działania Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na rzecz przedszkoli i szkół w związku z obniżeniem wieku realizacji obowiązku szkolnego Katarzyna Staszczuk DYREKTOR PP P w Ostrołęce Publiczna placówka

Bardziej szczegółowo

Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym

Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym Metody diagnozowania rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym Jadwiga Mielczarek j.mielczarek@womczest.edu.pl Podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2017/2018 Wdrażanie

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 50 W BIELSKU-BIAŁEJ

KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 50 W BIELSKU-BIAŁEJ KONCEPCJA PRACY PRZEDSZKOLA NR 50 W BIELSKU-BIAŁEJ Podstawa prawna: Rozporządzenie MEN z dnia 7 października 2009r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324 z późn. zm.) Ustawa z dn.

Bardziej szczegółowo

Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach.

Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach. Procedura organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych Procedura reguluje zasady i tryb organizowania zajęć rewalidacyjnowychowawczych w Zespole Placówek Specjalnych w Szerzawach. Podstawa prawna:

Bardziej szczegółowo

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju

Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno

Bardziej szczegółowo

WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA MAŁGORZATA URYNEK

WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA MAŁGORZATA URYNEK WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA MAŁGORZATA URYNEK Wczesna interwencja to zintegrowany system oddziaływań profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczo-rehabilitacyjnych i terapeutycznych, których podmiotem

Bardziej szczegółowo

Opracowała: Monika Haligowska

Opracowała: Monika Haligowska Kwalifikacja i orzekanie odnośnie dzieci niezdolnych do nauki w szkołach masowych. Podstawy prawne, rola psychologa, rola poradni w kwalifikowaniu do szkół specjalnych. Opracowała: Monika Haligowska Podstawy

Bardziej szczegółowo

MAMO, TATO, POBAWMY SIĘ RAZEM! innowacja pedagogiczna

MAMO, TATO, POBAWMY SIĘ RAZEM! innowacja pedagogiczna MAMO, TATO, POBAWMY SIĘ RAZEM! innowacja pedagogiczna 1. Osoby wdrażające innowacje: mgr Justyna Witas, mgr Adriana Jachnicka, mgr Marta Jafernik 2. Termin wprowadzenia i czas trwania innowacji: Innowacja

Bardziej szczegółowo

Zajęcia ruchowo - taneczne Roztańczone stópki

Zajęcia ruchowo - taneczne Roztańczone stópki Przedszkole nr 3 Promyczek bierze udział w Ogólnopolskiej Akcji Ministra Edukacji Narodowej Ćwiczyć każdy może, organizowanej w ramach Roku Szkoły w Ruchu Realizacja obszaru nr 7 Zajęcia ruchowo - taneczne

Bardziej szczegółowo

CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI?

CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? mgr Magdalena Jabłońska mgr Dorota Orłowska 1 DLACZEGO RODZICE NIE MAJĄ WIEDZY O ISTOTNYCH PROBLEMACH SWOICH DZIECI? brak czasu mało doświadczeń

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DZIECI GRUP PRZYGOTOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W IŃSKU

PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DZIECI GRUP PRZYGOTOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W IŃSKU PROGRAM ADAPTACYJNY DLA DZIECI GRUP PRZYGOTOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W IŃSKU WSTĘP Przystosowanie należy do podstawowych mechanizmów regulujących stosunki człowieka ze środowiskiem. Wiek przedszkolny to okres

Bardziej szczegółowo

3. Dostarczanie uczniom, rodzicom i nauczycielom informacji o uzdolnieniach, postępach i trudnościach

3. Dostarczanie uczniom, rodzicom i nauczycielom informacji o uzdolnieniach, postępach i trudnościach PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA z zajęć technicznych kl. IV-VI Cele systemu oceniania 1. Pobudzanie uczniów do systematycznej pracy i rozwoju, wspieranie motywacji. 2. Wskazanie kierunku dalszej pracy przez

Bardziej szczegółowo

Justyna Michałowska. Program dla dziecka przewlekle chorego w przedszkolu

Justyna Michałowska. Program dla dziecka przewlekle chorego w przedszkolu Justyna Michałowska Program dla dziecka przewlekle chorego w przedszkolu Program dla dziecka przewlekle chorego w przedszkolu Justyna Michałowska psycholog w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Śremie,

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Orzecznictwo Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Orzeczenie Jest efektem wielospecjalistycznej diagnozy zaburzeń w rozwoju dziecka/ucznia, wobec którego Zespół Orzekający

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice

Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE DZIECI I MŁODZIEŻY Małgorzata Spendel Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny Metis Katowice Specjalne potrzeby edukacyjne - SPE Specjalne potrzeby edukacyjne to takie potrzeby,

Bardziej szczegółowo

Dojrzałość szkolna dziecka

Dojrzałość szkolna dziecka Dojrzałość szkolna dziecka Dojrzałość szkolna Według B. Wilgockiej-Okoń dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju intelektualnego, społecznego i fizycznego, jaki umożliwi

Bardziej szczegółowo

Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne

Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne Wychowanie fizyczne Wychowanie fizyczne specjalne Kierunek i rok studiów: Studia stacjonarne II rok, semestr 4, Studia niestacjonarne III rok, 6 semestr; II rok USM, 4 semestr. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA 1.

Bardziej szczegółowo

OCENA UCZNIA SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY

OCENA UCZNIA SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY OCENA UCZNIA SZKOŁY PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY I SEMESTR rok szkolny:.. Imię, nazwisko ucznia:.. Klasa:. Zakres aktywności Poziom funkcjonowania Funkcjonowanie: o sobie nie podejmuje słabo dostatecznie

Bardziej szczegółowo

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI

Bardziej szczegółowo

Nauczanie języka obcego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. (ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności intelektualnej)

Nauczanie języka obcego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. (ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności intelektualnej) Nauczanie języka obcego uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności intelektualnej) I. Specjalne potrzeby edukacyjne II. Uczeń z SPE na lekcji języka

Bardziej szczegółowo

INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNY Na podstawie rozp. MEN z dnia

INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNY Na podstawie rozp. MEN z dnia INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNO-TERAPEUTYCZNY Na podstawie rozp. MEN z dnia 28.08.2017 DANE UCZNIA imię (imiona) i nazwisko ucznia data urodzenia miejsce zamieszkania Rok szkolny Klasa Wychowawca Data

Bardziej szczegółowo

ROCZNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYKI ZESPOŁU PLACÓWEK SPECJALNYCH W LEGNICY OŚRODEK REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZY ROK SZKOLNY 2015/2016

ROCZNY PROGRAM WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYKI ZESPOŁU PLACÓWEK SPECJALNYCH W LEGNICY OŚRODEK REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZY ROK SZKOLNY 2015/2016 ROCZNY WYCHOWAWCZY I PROFILAKTYKI ZESPOŁU PLACÓWEK SPECJALNYCH W LEGNICY OŚRODEK REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZY ROK SZKOLNY 2015/2016 1 I. Prawa człowieka Koordynator: Gabriela Bożek, Anna Popławska, Elżbieta

Bardziej szczegółowo

Psycholog szkolny Kamila Budzyńska

Psycholog szkolny Kamila Budzyńska Psycholog szkolny Kamila Budzyńska Podjęcie przez dziecko obowiązku szkolnego wiąże się z początkiem nowego, bardzo ważnego etapu w jego życiu. Przechodząc z wieku przedszkolnego w wiek wczesnoszkolny

Bardziej szczegółowo

Przedszkolak u progu szkoły. Informacja dla rodziców

Przedszkolak u progu szkoły. Informacja dla rodziców Przedszkolak u progu szkoły Informacja dla rodziców Dobry start w szkole jest niezwykle ważny dla rozwoju dziecka. Jeśli jest ono psychicznie i fizycznie gotowe do podjęcia nauki, bez trudu i z radością

Bardziej szczegółowo

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest

Bardziej szczegółowo

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011

Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Oferta Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Lipnie Na rok szkolny 2010/2011 Celem naszych oddziaływań jest wspieranie rozwoju i efektywności uczenia się dzieci i młodzieży, pomoc uczniom w wyborze kierunków

Bardziej szczegółowo

Indywidualne wsparcie naczelną zasadą pracy z osobą z chorobą Alzheimera

Indywidualne wsparcie naczelną zasadą pracy z osobą z chorobą Alzheimera Indywidualne wsparcie naczelną zasadą pracy z osobą z chorobą Alzheimera Wsparcie terapeutyczne ma na celu zachowanie zasobów osoby dotkniętej chorobą Alzheimera, możliwie najdłużej. W oparciu o testy

Bardziej szczegółowo

SYSTEM WZMOCNIEŃ POZYTYWNYCH PROMUJĄCYCH DOBRE ZACHOWANIA UCZNIÓW

SYSTEM WZMOCNIEŃ POZYTYWNYCH PROMUJĄCYCH DOBRE ZACHOWANIA UCZNIÓW SYSTEM WZMOCNIEŃ POZYTYWNYCH PROMUJĄCYCH DOBRE ZACHOWANIA UCZNIÓW SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W TARNOWIE WSTĘP Przedstawiony program powstał z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej. Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska

Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej. Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska Podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć z rewalidacji indywidualnej Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska Rewalidacja oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności (możliwie pełnej) Jest procesem

Bardziej szczegółowo