Przedsiębiorczość wykład 1. dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ

Transkrypt

1 Przedsiębiorczość wykład 1 dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ

2 Czym jest przedsiębiorczość?

3 Autor Podstawowe definicje przedsiębiorczości (Gołębiowski 2014, Piecuch 2010) Definicja R. Cantillon (1730) Działalność oparta na wychwytywaniu okazji i podejmowaniu ryzyka A. Smith (1776) Działalność osoby, która ma dużą skłonność do oszczędzania i wykorzystywania zaoszczędzonych środków do określonych przedsięwzięć J. B. Say (ok. 1800) Zachowanie przedsiębiorcy, które przenosi zasoby z obszaru o niższej wydajności do obszaru o wyższej wydajności, co pozwala mu na osiągnięcie zysku T. Veblen (1904) Agresywna konkurencja i instrumentalne traktowanie wiedzy (oportunizm) F.H. Knight (1921) J.E. Schumpeter (1934) Zyski w zamian za ponoszenie niepewności i ryzyka Wprowadzenie nowych kombinacji organizacji firmy nowych produktów, nowych usług, nowych źródeł surowców, nowych metod produkcji, nowych rynków, nowych form organizacji B.F. Hoselitz (1952) A.H. Cole (1959) Ponoszenie niepewności, koordynacja zasobów produkcyjnych, wprowadzanie innowacji i dostarczanie kapitału Celowa działalność skierowana na założenie i rozwój firmy nastawionej na zysk

4 Podstawowe definicje przedsiębiorczości (Gołębiowski 2014, Piecuch 2010) Autor D.C. McClelland (1961) Definicja Wyróżniająca zdolność do ponoszenia ryzyka M. Casson (1982) Decyzje oraz oceny dotyczące koordynacji rzadkich ulatniających się zasobów W. Garter (1985) Tworzenie nowych organizacji H.I. Grousbeck, M.J. Roberts, H.H. Stevenson (1989) Pogoń za okazją bez uwzględnienia ograniczeń tworzonych przez aktualnie kontrolowane zasoby

5 Definicja przedsiębiorczości ujęcie nowoczesne Według P. Druckera: Cecha, sposób zachowania przedsiębiorcy, Gotowość i zdolność do rozwiązywania problemów w sposób twórczy i nowatorski Umiejętność wykorzystywania nowych szans Umiejętność przystosowania się do zmieniających warunków Według J.Reykowskiego: przekształcanie rzeczywistości, wytwarzanie czegoś nowego, otwieranie nowych możliwości, instytucje przedsiębiorcze nastawione na działania transgresyjne tzn. takie, które zawierają pierwiastki ekspansji, innowacji, twórczości Wg C.Kenta, A. Isachsena i C. Hamiltona: przedsiębiorczość jest procesem samoniszczącym ([1]nowe pomysły przyciągają imitatorów, którzy nasycają rynek i eliminują krótkookresowe zyski [2] nowe działania niszczą stare rynki i produkty poprzez dostarczanie nowych wartości)

6 Kim jest przedsiębiorca?

7 Urodzony w 1914, W 1923 przyjechał do Toronto W wieku 15 lat przejął sklep po ojcu i zmienił zasady W 1948 powstał Honest Ed Zmarł w 2007 jako właściciel prawie całej głównej ulicy w Toronto i jako znany filantrop Nie udzielał kredytu bo rodzice udzielali i zawsze byli na skraju bankructwa Kupował np. nierentowny teatr i w ten sposób budował swój wizerunek Wyprawiał urodziny (z darmowym bufetem i prezentami) W czasie gdy wszyscy zatrudniali młodych pracowników, on uruchomił restaurację U starego Eda, gdzie zatrudniał kelnerów po 60 roku życia

8 Co było źródłem sukcesu? Zawsze szedł pod prąd Czyli?... Był zawsze inny

9 Był przedsiębiorczy... Był przedsiębiorcą.

10 Definicja według J. Schumpetera Przedsiębiorca innowator Przedsiębiorca dynamizuje gospodarkę przez ciągłe wprowadzanie innowacji, które są siłą napędową poruszającą mechanizm gospodarczy. J. Schumpeter (1960) Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa

11 Według A. Smitha: Przedsiębiorcę cechuje przede wszystkim umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału

12 Według J.B. Saya: Przedsiębiorca umiejętnie łączy czynniki produkcji przenosząc zasoby ekonomiczne z obszaru niższej do obszaru wyższej efektywności

13 Przedsiębiorca a kompetencje Definicja według J. Schumpetera Definicja D. McClellanda Definicja J. A. Hornadaya Definicja według Entrepreneurship Development Institute of India w Ahmeda-bad Definicja według S. J. Mina Definicja według G. T. Lumpkina

14 Definicja D. McClellanda Przedsiębiorca - posiadacz trzech cech : niezwykłej kreatywności, zdolności do podejmowania ryzyka, silnej potrzeby osiągnięć. D. McClelland (1961), The Achieving Society, D. Van Nostrand and Co., New York

15 Definicja J. A. Hornadaya Przedsiębiorca jako osoba posiadająca następujące kompetencje: pewność siebie (poczucie sprawstwa), optymizm, zdolność do podejmowania oszacowanego ryzyka, zdolność do reakcji na wyzwania, elastyczność i addytywność, znajomość rynków, dobre relacje interpersonalne, zapał i pracowitość, kreatywność, potrzeba osiągnięć, zdolności przywódcze, responsywność na feedback. J.A. Hornaday (1971), Research About Living Entrepreneurs, w: G. A. Kent, D. L. Sexton i K. H. Vespes red.), Encyclopedia of Entrepreneurship, Prentice Hall, Englewood Gliffs, New Jersey

16 Entrepreneurship Development Institute of India w Ahmeda-bad Przedsiębiorca jako osoba posiadająca następujące kompetencje: innowacyjność, śledzenie okazji, wytrwałość poszukiwanie informacji, świadomość w zakresie jakości, zaangażowanie w pracę, prawidłowe planowanie, pewność siebie, asertywność, zdolność do perswazji. Źródło: Entrepreneurship Development Institute of India (EDI),

17 Definicja według S. J. Mina Przedsiębiorca jako osoba posiadająca kompetencje: dostrzeganie okazji i podejmowanie działań mających na celu ich adaptację, zasobność, kreatywność, wizja, niezależne myślenie, skłonność do podejmowania ciężkiej pracy, optymizm, innowacyjność, zdolność do podejmowania ryzyka, przywództwo. S. J. Min (1999), Made Not Born, Entrepreneur of the Year Magazine no. 3, s. 80

18 Definicja według G. T. Lumpkina Przedsiębiorca jako osoba posiadająca kompetencje: innowacyjność zdolność do podejmowania ryzyka, zapobiegawczość G. T. Lumpkin (2000), Do Young Firms have an Entrepreneurial Orientation, Department of Management Studies, University of Illinois, Chicago

19 K. Hyrsky definicja kompetencji przedsiębiorcy zaangażowanie w pracę i energia, uznawanie wartości ekonomicznych, innowacyjność, zdolność do podejmowania ryzyka, ambicja, orientacja na osiągniecia, cechy egoistyczne K. Hyrsky (2000), Entrepreneurial Metaphors and Concepts: An Exploratory Study, International Small Business Journal, vol. 18, no. l, s

20 KOMPETENCJE PRZEDSIEBIORCY Innowacyjność Wizja Kreatywność Poczucie sprawstwa Przedsiębiorca Zdolność do podejmowania ryzyka Potrzeba osiągnięć Znajomość rynków i otoczenia Pracowitość

21 Przedsiębiorca definicje ustawowe art. 43 Kodeks Cywilny (kc) art. 479 Kodeks Postepowania Cywilnego (k.p.c.) art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie dział. gosp. art. 3 ustawy o cenach Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w np. 33 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcą jest to osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Przedsiębiorca podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego.

22 Przedsiębiorca definicje ustawowe -cd art. 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Poza przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej: osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna, która nie ma osobowości prawnej i której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, osoba fizyczna wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu, osoba fizyczna, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt. 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13, związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt. 2 - na potrzeby przepisów dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

23 I wiele innych

24 Funkcje przedsiębiorcy Według J.Schumpetera: reformowanie lub rewolucjonizowanie wzorca produkcji poprzez wykorzystanie nowych pomysłów lub nie rozpoznanej dotąd technicznej możliwości produkcji nowego towaru albo wytwarzania znanego towaru za pomocą nowych metod Według J.Lisaka: wyczuwanie, odkrywanie i pobudzanie potrzeb ludzkich, stawianie do dyspozycji nowych środków do zaspokojenia starych potrzeb Według C.A.Kenta: wprowadzanie nowych produktów na rynek tworzenie nowych rynków odkrywanie nowych zasobów odkrywanie i rozwijanie nowych technologii reorganizowanie istniejących przedsiębiorstw

25 Czym jest przedsiebiorstwo?

26 Prawna definicja przedsiębiorstwa Podstawa prawna: Art. 55 KC Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; koncesje, licencje i zezwolenia; patenty i inne prawa własności przemysłowej; majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; tajemnice przedsiębiorstwa; księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

27 Definicja przedsiębiorstwa - zarządzanie Przedsiębiorstwo (organizacja) celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według pewnych reguł i zasad, współpracująca ze sobą by osiągnąć określony cel. A. Nalepa (2001) Struktura organizacyjna

28 Cele działalności przedsiębiorstw - ewolucja Maksymalizacja zysku (podejście długoterminowe) Maksymalizacja CF (podejście krótkoterminowe) Tworzenie wartości (podejście długoterminowe) wcześniej lata teraz

29 Przedsiębiorstwo teoria organizacji Jednostka wyodrębniona: prawnie, organizacyjnie, ekonomicznie Jednostka prowadząca działalność gospodarczą. Cel: kiedyś: osiąganie zysku poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów potem: osiąganie płynności finansowej, teraz: tworzenia wartości

30 Atrybuty - cechy przedsiębiorstwa wyodrębnienie ekonomiczne wyodrębnienie prawne wyodrębnienie techniczno-organizacyjne

31 Wyodrębnienie ekonomiczne alienacja, samofinansowanie, samodzielność: przedsiębiorstwo ma odrębność majątkową osiąga rentowność

32 Wyodrębnienie ekonomiczne (alienacja, samofinansowanie, samodzielność) Działalność gospodarcza związana jest z ryzykiem Przedsiębiorstwo ma odrębność majątkową Osiąga rentowność Rozwój firmy zależy od zysków zatrzymanych (samofinansowanie) Samodzielność w ramach decyzji finansowych

33 Wyodrębnienie prawne Zdolność firmy do podejmowania działań prawnych (np. do zawierania umów) Występowanie jako odrębny podmiot w obrocie towarowym

34 Wyodrębnienie techniczno-organizacyjne posiada strukturę organizacyjną pozwalającą jej w zorganizowany sposób wykonywać określone zadania

35 Zasady działalności przedsiębiorstw ZASADA GOSPODARNOŚCI (racjonalnego gospodarowania) ZASADA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI (gotowość do podejmowania zadań oraz twórczego rozwiązywania problemów/zespół cech warunkujących bycie dobrym przedsiębiorcą) ZASADA RENTOWNOŚCI (samowystarczalność) ZASADA RACHUNKU EKONOMICZNEGO (prowadzenie rachunku celem optymalizacji)

36 Rodzaje przedsiębiorców i przedsiębiorczości

37 Przedsiębiorcy komercyjni

38 Kim jest przedsiębiorca komercyjny? Przedsiębiorca, którego głównym celem jest osiąganie własnego zysku a cele społeczne są jedynie celami pośrednimi Szczególna forma przedsiębiorczości komercyjnej: nascent entrepreneurship

39 Mierniki przedsiębiorczości komercyjnej

40 Kauffman Index of Entrepreneurial Activity - KEA

41 Kauffman Index of Entrepreneurial Activity Wskaźnik mówi o aktywności w ramach powstawania nowych przedsiębiorstw w USA Wyniki podawane są według grup demograficznych (wieku, płci, pochodzenia etnicznego i wykształcenia) Co kwartał jest prowadzony US Current Population Survey (CPS), Badaniami jest objętych osób Indeks oznacza osoby, które w ciągu miesiąca uruchomiły nową działalność w stosunku do całej populacji badanej

42 Ogólny Indeks Kauffmana

43 Indeks Kauffmana według birth rate birth rate liczba nowych przedsiębiorstw w danym kwartale podzielona przez przeciętną liczbę osób, które nie są właścicielami

44 Indeks Kauffmana według płci

45 Przedsiębiorczość kobiet (%)

46 Financial intermediation Transport, storage and communication Hotels and restaurants Wholesale and retail trade; repair of motor vehicles, motorcycles and personal Number of start-ups Construction Total industry (excluding construction) Gender-gap dane Females Males Total NACE Mazur K. (2009) The internal and external factors influencing the gender-gap in entrepreneurship. The analysis of the Eurostat data, Management, Vol. 13, no 2, s

47 Czynniki wpływające na gender-gap Source: own elaboration on the basis on Eurostat Typ czynników Opis Przykłady Wewnętrzne - psychologiczne Wewnętrzne - kompetencyjne Indywidualne różnice osobowościowe Różnice w indywidualnych zdolnościach wynikające z doświadczenia i wykształcenia Różnice psychologiczne wpływające na sposób prowadzenia biznesu, Motywacja, Postawa wobec ryzyka Ogólne umiejętności Kompetencje specyficzne Zewnętrzne Czynniki związane z uwarunkowaniami zewnętrznymi Ograniczony dostęp do finansowania Bezrobocie (bezczynność zawodowa) ograniczające poziom dostępnej gotówki Role społeczne Czynniki kulturowe Polityka kraju lub regionu Mazur K. (2009) The internal and external factors influencing the gender-gap in entrepreneurship. The analysis of the Eurostat data, Management, Vol. 13, no 2, s

48 Indeks Kauffmana według pochodzenia etnicznego

49 Indeks Kauffmana według natywności

50 Indeks Kauffmana według wieku

51 Indeks Kauffmana według wykształcenia

52 Indeks Kauffmana według statusu weterana

53 Indeks Kauffmana według branży

54 Indeks Kauffmana według regionu

55 GEM Global Entrepreneurship Monitor The Global Entrepreneurship Monitor (GEM) ocenia co roku, jaka jest aktywność przedsiębiorczą oraz postawy wobec przedsiębiorczości w różnych krajach pomiary zostały zainicjowane w 1999 jako wynik prac partnerskich pomiędzy London Business School i Babson College pierwotnie pomiary obejmowały 10 krajów pomiar w roku 2013 odnosi się do 75% populacji światowej oraz do 89% światowych dochodów krajowych brutto

56 Model GEM (Bacławski i wsp. 2005, s. 19)

57 W przypadku Global Entrepreneurship Monitor przedsiębiorczość rozumiana jest jako: każda próba tworzenia nowej firmy lub nowego przedsięwzięcia, takiego jak samozatrudnienie, nową organizację gospodarczą, ekspansję istniejącej organizacji, dokonaną przez jednostkę, zespół ludzi lub istniejącą organizację (Bratnicki i wsp. 2013, s. 9)

58 Sumaryczny Wskaźnik Innowacyjności SII European Innovation Scoreboard [EIS, 2009] jest corocznym raportem oceniającym innowacyjne osiągnięcia państw członkowskich UE w oparciu o Sumaryczny Indeks Innowacyjności (SII). SII przyjmuje wartości od 0 do 1, przy czym im wartość wskaźnika jest bliższa 1, tym wyższy jest poziom innowacyjności danego kraju Obliczany jest na podstawie 29 wskaźników cząstkowych dla 27 krajów

59 Syntetyczny (sumaryczny) wskaźnik innowacyjności SII

60 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) -syntetyczny wskaźnik rozwoju przedsiębiorczości w regionach - wskaźniki Liczba przedsiębiorstw aktywnych na 1000 mieszkańców, Liczba pracujących na aktywny podmiot w firmach mikro, małych i średnich, Liczba pracujący w przedsiębiorstwach aktywnych (mikro, małych i średnich) na 1000 mieszkańców, Przychody na aktywne przedsiębiorstwo mikro, małe i średnie, Przychody na pracującego w aktywnej firmie mikro, małej i średniej, Udział kosztów w przychodach w aktywnych przedsiębiorstwach mikro, małych i średnich, Przeciętne wynagrodzenie w przedsiębiorstwach aktywnych małych i średnich, Nakłady inwestycyjne na mikro, małe i średnie przedsiębiorstwo aktywne, Nakłady inwestycyjne na pracującego w aktywnym przedsiębiorstwie mikro, małym i średnim

61 Przedsiębiorczość korporacyjna

62 Rodzaje przedsiębiorców prawo własności entrepreneur posiada prawo własności intrapreneur nie posiada prawa własności

63 Funkcje przedsiębiorcy Kryterium Przedsiębiorca Intraprzedsiębiorca Menedżer Prawa własności Tak Nie Nie Stosunek do ryzyka Akceptacja/Poszukiwanie Akceptacja Awersja Stosunek do ograniczoności zasobów Ignoruje Ignoruje Koncentruje się na tym kryterium Cel Wprowadzenie innowacji Wprowadzenie innowacji Kontrola kosztów Istotne mierniki Długoterminowe (np. wzrost wartości) Długoterminowe (np. rozwój własny) Krótkoterminowe (np. płynność)

64 Podejścia do organizacji Kryterium Menedżer Przedsiębiorca Intraprzedsiębiorca Podejście do organizacji Satysfakcja menedżerska Podstawowe motywy Organizacja wychowująca i opiekuńcza, szukanie własnego miejsca Satysfakcjonowanie innych Oczekiwanie promocji i nagród Podczas frustracji może odrzucić system Satysfakcjonowanie siebie i klientów Oczekiwanie wolności, orientacji na cele Relacje z innymi Hierarchia organizacyjna Transakcje i umowy jako podstawy relacji Niechęć do systemu organizacyjnego Satysfakcjonowanie siebie, klientów i sponsorów Oczekiwanie wolności i dostępu do zasobów organizacji Transakcje w ramach hierarchii organizacyjnej

65 10 barier intraprzedsiębiorczości Eesley, Dale T.; Longenecker, Clinton O., Gateways to Intrapreneurship, Industrial Management. Jan/Feb2006, Vol. 48 Issue 1, p18-23 Karanie za podejmowania ryzyka, błędów i nowych pomysłów 57% Pomysły, które prowadzą donikąd 44% Zaniechanie promocji i wspierania intraprzedsiebiorczości 38% Niezdrowa polityka: brak kooperacji 35% Słaba komunikacja 31% Brak zachęty do myślenia o okazjach rynkowych 28% Nieklarowna misja organizacji oraz niejasne priorytety i cele 26% Brak rzeczywistego wsparcie zarządu 23% Brak nagród za usprawnienia i podejmowanie ryzyka 21% Nieadekwatny dostępny czas i inne zasoby 18%

66 10 warunków wspierających intraprzedsiębiorczość Kultura wzbogacania pracy, podejmowania ryzyka i działań 52% Celebrowanie i nagradzanie pomysłów, postępu i wyników 41% Dostępność informacji o klientach i wewnętrzna komunikacja 40% Wsparcie zarządu i zaangażowanie na wszystkich szczeblach 36% Wspieranie podejmowania ryzyka 35% Rozwój procesu generowania nowych pomysłów 33% Jasno zdefiniowane potrzeby organizacji, wizja i kierunki działań 30% Rozwój kooperacji i pracy zespołowej 25% Dostarczanie zasobów do rozwoju nowych pomysłów 19% szkolenie międzywydziałowe 17%

67 Zasady intraprzedsiebiorczości według G. Pinchota 1. Przychodź do pracy z otwartością na wypowiedzenie 2. Obchodź z daleka każde polecenie, które ma powstrzymać marzenia 3. Wykonaj każdą pracę na korzyść projektu bez względu na opis stanowiska pracy 4. Znajdź ludzi do pomocy 5. Kieruj się intuicja w wyborze ludzi wspierających 6. Pracuj w podziemiu tak długo, jak można upublicznianie uruchamia system immunologiczny organizacji 7. Nigdy nie idź na wyścigi, jeśli w nich nie uczestniczysz 8. Lepiej prosić o przebaczenie niż o pozwolenie 9. Bądź szczery w swoich celach, realistyczny w zakresie ich osiągania 10. Honoruj sponsorów

68 Przedsiębiorczość społeczna

69 Przedsiębiorca społeczny Noruzi i wsp. (2010): nazwa społeczny przedsiębiorca odnosi się do innowacyjnych działań uwzględniających cel społeczny zarówno w obszarze non-profit, jak np. w przedsięwzięciach komercyjnych zorientowanych na cele społeczne, lub w korporacyjnej działalności przedsiębiorczej o charakterze społecznym Może dotyczyć sektora non-profit oraz działań międzysektorowych Źródło: Noruzi, M. R., Westover, J. H., and G. R. Rahimi. (Jun 2010) An Exploration of Social Entrepreneurship in the Entrepreneurship Era, Asian Social Science, vol. 6 (6), p. 3-10

70 Przedsiębiorca społeczny Przedsiębiorcy społeczni to jednostki, które za pomocą innowacyjnych rozwiązań, pokonują najważniejsze problemy społeczne. Są ambitni i wytrwali w zwalczaniu największych wyzwań i promowaniu innowacji na szeroką skalę. Nie czekają, aż rządy albo świat biznesu odpowie na potrzeby społeczeństwa. Diagnozują problem i rozwiązują go poprzez zmianę utrwalonych schematów, replikowanie idei i przekonywanie całych społeczności do podjęcia działania.

71 Przykłady przedsiębiorców społecznych Susan B. Anthony ( , USA): amerykańska sufrażystka. Doprowadziła do uznania prawa kobiet do własności. Kilkanaście lat po jej śmierci, w 1920 r., przyjęto 19. poprawkę, przyznającą kobietom prawo głosu. Vinoba Bhave ( , Indie): założyciel i lider Land Gift Movement. Jego działania zaowocowały przekazaniem ponad 7 milionów akrów ziemi indyjskim niedotykalnym i bezrolnym. Maria Montessori ( , Włochy): pierwsza kobieta-lekarz we Włoszech. Opracowała nowatorską metodę nauczania dzieci w wieku przedszkolnym, nazwaną później metodą Montessori. Florence Nightingale ( , Wielka Brytania): twórczyni współczesnego pielęgniarstwa. Założyła pierwszą szkołę dla pielęgniarek i walczyła o poprawę opieki w szpitalach. Margaret Sanger ( , USA): pionierka ruchu planowanego rodzicielstwa na świecie i prawa kobiet do antykoncepcji. Założycielka Planned Parenthood Federation of America. John Muir ( , USA): przyrodnik i ekolog, stworzył system Parków Narodowych i był współzałożycielem Sierra Club, jednej z najważniejszych obecnie organizacji przyrodniczych w USA. Dzięki jego działaniom nienaruszony został m.in. park Yosemite. Jean Monnet ( , Francja): finansistka, architekt Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, która wraz ze wspólnym rynkiem europejskim była bezpośrednią prekursorką Unii Europejskiej. Odpowiedzialny za ustabilizowanie kilku europejskich systemów monetarnych w okresie międzywojennym, m.in. polskiego złotego w 1927 r.

72 K. Dudzik, J. Hausner, H. Izdebski, T. Kucharski, N. Laurisz (2008) Przedsiębiorstwa społeczne w Polsce. Teoria i praktyka, Kraków

73 Systemowe usytuowanie przedsiębiorstw społecznych Źródło: Dudzik K. i wsp. (2008), Przedsiębiorstwa społeczne w Polsce s. 10

74 Formy prawne przedsiębiorstw społecznych w Polsce organizacje spółdzielcze i spółdzielnie pracy, (ok. 13 tys.), należą do nich: spółdzielnie mieszkaniowe, spółdzielnie spożywców, spółdzielnie uczniowskie, inne bankowość spółdzielcza (ok. 5 tys. Placówek, ponad 5% aktywów sektora bankowego) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), (zrzeszają ok. milion członków), towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, ( jest 8, udział w rynku ubezpieczeń sięga ok. 0,5%), organizacje pozarządowe działające w formie stowarzyszeń zarejestrowanych oraz fundacji (ponad 40 tys. i zatrudniają około 1% wszystkich zatrudnionych w Polsce). Źródło: Izdebski M, Małek M. (2005), Formy prawne podejmowania i prowadzenia działalności służącej realizacji celów społecznie użytecznych poza sektorem finansów publicznych, w szczególności w zakresie aktywizacji osób bezrobotnych, w świetle idei ekonomii społecznej i obowiązującego stanu prawnego, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa

75 Przedsiębiorca - naukowiec przedsiębiorczość innowacyjna (technologiczna, intelektualna, akademicka) działania uczelni wyższych i pracowników naukowych, mające na celu komercjalizację wyników badań naukowych

76 Przedsiębiorca - naukowiec Firmy odpryskowe spin-off - przedsiębiorstwa powstałe w wyniku usamodzielnienia się pracowników jednostki macierzystej, które wykorzystują jej potencjał materialny i intelektualny i bazują na wynikach prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w tejże jednostce - są zależne i powiązane kapitałowo lub operacyjnie z jednostką macierzystą Formy odpryskowe spin-out - przedsiębiorstwa powstałe w wyniku usamodzielnienia się pracowników jednostki macierzystej, które wykorzystują jej potencjał materialny i intelektualny i bazują na wynikach prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w tejże jednostce, ale są niezależne od organizacji macierzystej Szare spin-off - wykorzystywanie infrastruktury i własności intelektualnej uczelni (nieformalnie) do celów własnej aktywności gospodarczej pracowników naukowych

77 Podsumowanie: Jakie są rodzaje przedsiębiorczości? przedsiębiorczość komercyjna (zewnętrzna), przedsiębiorczość korporacyjna (wewnętrzna, intraprzedsiebiorczość), przedsiębiorczość społeczna, przedsiębiorczość intelektualna, inna?

78 Przydatne źródła informacji: dane GUS dane Eurostat dane OECD

79 Literatura 1. Bacławski K., Koczerga M., Zbierowski P. (2005), Studium przedsiębiorczości w Polsce w roku Raport GEM Polska, Fundacja Edukacyjna Bachalski, Poznań. 2. Bratnicki M., Węcławska D., Tarnawa A., Zbierowski P. (2013), Raport z badania Global Entrepreneurship Monitor Polska 2012, PARP, Warszawa. 3. Gołębiowski G. (2014), Przedsiębiorczość w Polsce w świetle badań Global Entrepreneurship Monitor, Studia BAS, Nr 1(37) 2014, s. 9 25, 4. Piecuch T. (2010), Przedsiębiorczość. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. 5. Walczak W. (2010), Miary i kryteria oceny przedsiębiorczości, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2010, nr 3.

80 Pytania egzaminacyjne 1. Proszę podać definicje przedsiębiorczości według: Saya, Schumpetera, McClellanda, Druckera. 2. Proszę podać definicję przedsiębiorcy według Schumpetera i Ahmeda-bad. 3. Proszę wymienić cztery kompetencje przedsiębiorcy. 4. Proszę podać jedną z ustawowych definicji przedsiębiorcy oraz numer ustawy. 5. Cele działalności przedsiębiorstw ewolucja. 6. Proszę podać definicję i cel przedsiębiorstwa według teorii organizacji. 7. Na czym polega ekonomiczne wyodrębnienie organizacji? 8. Na czym polega prawne wyodrębnienie organizacji? 9. Na czym polega techniczno-organizacyjne wyodrębnienie organizacji? 10. Kim jest przedsiębiorca wewnętrzny (intra)? 11. Kim jest przedsiębiorca społeczny w Polsce i na świecie? 12. Proszę omówić podstawowe mierniki przedsiębiorczości. 13. Proszę omówić wskaźnik KEA konstrukcja i wnioski.