Nieustannie poszukuje się środków i sposobów poprawy efektywności treningu wytrzymałościowego.
|
|
- Amelia Szymańska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 28 Fizjologia sportu Nieustannie poszukuje się środków i sposobów poprawy efektywności treningu wytrzymałościowego. Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością oddechowej przestrzeni martwej W eksperymencie wzięło udział 12 osób trenujących kolarstwo górskie, podzielonych na dwie grupy (eksperymentalną E i kontrolną K), po 6 osób w każdej. Poza programowym treningiem wykonywały one dodatkowo 3 wysiłki (60 minut, z umiarkowaną intensywnością) w tygodniu, grupa E z powiększoną oddechową przestrzenią martwą o 1000 ml, grupa K bez żadnych utrudnień w oddychaniu. Eksperyment trwał 5 tygodni, bezpośrednio przed i po nim wykonano wysiłkowy test progresywny. Badano: pobór tlenu (VO 2 ), minutową wentylację płuc (VE), częstość oddychania (BF), objętość oddechową płuc (TV), częstość skurczów serca (HR) oraz wykonaną pracę (W) i czas jej trwania. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych po eksperymencie stwierdzono, iż nastąpił istotny statystycznie wzrost W i czasu pracy. Wzrost dotyczył także VE przy obciążeniach umiarkowanych i maksymalnych, maksymalnej BF oraz maksymalnej TV. SŁOWA KLUCZOWE: fizjologia sportu zmiany oddechowe dodatkowa przestrzeń martwa minutowa wentylacja płuc adaptacja wysiłkowa. Sport Wyczynowy 2008, nr 4-6/
2 Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością Wstęp We współczesnym sporcie poszukuje się różnych rozwiązań, aby poprawić efektywność treningu. Jednym ze środków, który może kształtować wydolność fizyczną zawodników uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe długiego czasu, jest trening z powiększoną objętością przestrzeni martwej. Za utrzymanie homeostazy w obrębie układów krążenia i oddechowego odpowiedzialne są chemoreceptory (głównie w obrębie zatoki tętnicy szyjnej, rdzenia przedłużonego i pnia mózgu) (5, 20-22, 26). Ich działanie polega na oddechowej kompensacji zmian prężności gazów we krwi (7, 21-22, 27). Reagują one przede wszystkim na obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu (hipoksemia), wzrost tętniczego ciśnienia parcjalnego CO 2 (hiperkapnia) oraz obniżenie ph. Zmianom ulegają także: stężenie potasu we krwi, osmolarność, poziom glukozy we krwi (5, 9, 12, 20-22, 25-27, 41-42). Według Ursino i wsp. (39, 40) regulacja krążenia zależy od po 2 i pco 2 w mózgu oraz od po 2 w pozostałych tkankach. Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla odgrywa mniejszą rolę. Dlatego pojemność minutowa serca i przepływ krwi przez mózg wzrastają nawet 3-4-krotnie w warunkach ostrej hipoksji, natomiast wzrost przepływu krwi przez mózg jest dwukrotnie większy w warunkach ostrej hiperkapnii. Na regulację stężenia gazów we krwi wpływają ponadto przemiany metaboliczne. W wyniku buforowania przez wodorowęglany kwasu mlekowego z krwi wypierany jest dwutlenek węgla (CO 2 ). Za hiperwentylację przyjmuje się stan, w którym wzrasta wydalanie dwutlenku węgla (VCO 2 ) bardziej niż pobór tlenu (VO 2 ), przy spadku ph (29). Ci sami autorzy (39-40) przedstawili model regulacji oddychania, wyróżniając chemoreceptory centralne znajdujące się w pniu mózgu oraz chemoreceptory obwodowe. Odpowiedź obwodowa jest dużo szybsza (kilka sekund) od centralnej (kilkadziesiąt sekund). Fazowość adaptacji, zwłaszcza do hiperkapnii, potwierdzają liczne badania (3, 8, 10, 17, 28, 37). Faza szybka trwa około 15 sekund, natomiast faza wolna, według części autorów, około 130 sekund (3, 8, 10, 28). Inne badania wskazują, iż trwa ona do 40. minuty od zadziałania bodźca (17), a nawet do godziny (37). Tansley i wsp. (37) wyróżnili dodatkowo trzecią, najwolniejszą fazę wzrost VE po 8 godzinach pobytu w stosunku do poziomu po pierwszej godzinie. Crosby i wsp. (8) obserwowali wzrost VE w pierwszym dniu eksperymentu, natomiast po 2. i 3. dniu przebywania w warunkach podwyższonego ciśnienia parcjalnego CO 2 zauważyli jego spadek (nieistotny statystycznie). Stan hiperkapnii powoduje wzrost wrażliwości receptorów na hipoksję, natomiast hipoksja wpływa na wzrost wrażliwości na hiperkapnię (39, 40). Podobne wnioski płyną z innych badań przeprowadzonych jednocześnie w warunkach hipoksji i hiperkapnii. Wykazały one zwiększoną odpowiedź minutowej wentylacji płuc, większą niż na te oddzielne działanie (8, 16). Świadczy to o zwiększonej odpowiedzi ośrodków centralnych i obwodowych (17, 28, 39,
3 30 40). Aktywność chemoreceptorów centralnych wykazuje liniową zależność od ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla we krwi przepływającej przez pień mózgu (39, 40). Zmiany równowagi kwasowo-zasadowej pobudzają głównie aktywność chemoreceptorów obwodowych, gdyż bariera krew-mózg zabezpiecza przed przedostawaniem się mleczanu w obręb chemoreceptorów centralnych (7). W chemoreceptorach obwodowych, utworzonych przez zakończenia synaptyczne zwoju dolnego nerwu językowogardłowego, rolę transmiterów pełnią głównie acetylocholina, dopamina i ATP (2, 15, 34) Znajdują się one w okolicach największego przepływu krwi ( ml/min/100 g). Krew jest doprowadzana do nich tętnicami kłębkowymi rozgałęziającymi się w tętniczki i naczynia kapilarne (34). Według Duffin (11) interakcja pomiędzy VE i działaniem chemoreceptorów ma charakter sprzężenia zwrotnego. Niska aktywność chemoreceptorów powoduje spadek VE, co w konsekwencji powoduje wzrost pco 2 i spadek po 2. Sprzężenie to jest przyczyną spadku minutowej wentylacji płuc (po uprzednim wzroście) przy adaptacji do hipoksji. Obniżone po 2 wywołuje kompensacyjny wzrost VE, a w efekcie wzrasta wydalanie CO 2. Niskie pco 2 obniża aktywność chemoreceptorów i wywołuje spadek VE (17, 32, 39, 40). Zgodnie z modelem prezentowanym w cytowanych wyżej badaniach (11) wzrost minutowej wentylacji płuc następuje po przekroczeniu indywidualnego progu pco 2 we krwi tętniczej. Poniżej tego progu ani chemoreceptory centralne ani obwodowe, nie biorą udziału w sterowaniu VE. Rapanos i wsp. (33) uważają, że przy ciśnieniu parcjalnym w pęcherzykach płucnych poniżej około 39 mm Hg (±2,7 mm Hg) nie zachodzą reakcje chemorefleksyjne na hipoksję. Według Ursino i wsp. (39, 40) reakcja na hiperkapnię przy jednoczesnej hiperoksji jest efektem wyłącznie podrażnienia obszarów chemowrażliwych mózgu. Środowisko hiperkapnii przy jednoczesnej normoksji powoduje już niewielkie zaangażowanie chemoreceptorów obwodowych, natomiast hiperkapnia w połączeniu z hipoksją wywołuje ich kompleksowe podrażnienie. Mercier i wsp. (24) wykazali, że odpowiedź oddechowa na hiperkapnię w czasie wysiłku wysoko koreluje (r = 0,89) z objętością oddechową płuc. Osoby z wyższym jej poziomem wykazywały większy wzrost minutowej wentylacji płuc w odpowiedzi na oddychanie mieszanką gazów zawierającą 7% CO 2. Virkki i wsp. (42) sądzą, że oprócz chemoreceptorów tętniczych muszą istnieć inne ośrodki regulujące czynność oddychania. Jak wykazały ich badania, przy zmniejszonym przepływie krwi przez kłębki tętnicy szyjnej organizm nadal utrzymuje zdolność do chemorecepcji zmian po 2 i pco 2. Aktywnością chemoreceptorów nie można wyjaśnić zmian VE, do jakich dochodzi w czasie pobudzenia emocjonalnego lub w momencie zasypiania. Zdaniem Duffin (11) minutowa wentylacja płuc podlega
4 Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością sterowaniu czynnościowemu w zależności od stanów aktywności fizycznej i psychicznej. Piśmiennictwo dotyczące badań nad oddychaniem spoczynkowym i wysiłkowym z powiększoną przestrzenią martwą stanowi pewien, choć niezbyt obfity, zbiór (24, 30, 31, 35, 36, 38, 43, 44). Kilka pozycji przynosi wyniki badań regularnych wysiłków w warunkach dodatkowo obciążających układ oddechowy (18, 30, 35, 43, 44). Wysiłek z regulowaną objętością przestrzeni martwej, uważają niektórzy badacze, może być dobrym środkiem w treningu wytrzymałościowym jako czynnik prowadzący do ekonomizacji wysiłku (18, 35, 43, 44). Zwraca się przy tym uwagę, aby przy doborze obciążeń nie zapominać, iż skutkiem zmiany składu powietrza powstają warunki hipoksji i hiperkapnii (18, 35, 43). Celem podjętych przez nas badań było sprawdzenie wpływu wysiłków z powiększoną objętością oddechowej przestrzeni martwej na czynność oddechową podczas wysiłku ze wzrastającą intensywnością. Założyliśmy, że wysiłki wykonywane z powiększoną oddechową przestrzenią martwą, zwiększając wrażliwość chemorecepcyjną na kwasicę metaboliczną, mogą prowadzić do wzrostu wysiłkowej wentylacji płuc. Materiał i metody Badaniom poddano 12 kolarzy amatorów trenujących kolarstwo górskie, w wieku od 16 do 33 lat ( x = 22,5), o średniej wysokości ciała 179 cm i masie ciała 69 kg, Podzielono ich na dwie grupy (eksperymentalną i kontrolną) po 6 osób w każdej. Przez 5 tygodni okresu startowego członkowie obu grup wykonywali swój dotychczasowy trening kolarski. W obu grupach poza treningiem stosowano 3 razy w tygodniu 60-minutowy wysiłek na rowerze o umiarkowanej intensywności (częstość skurczów serca, mierzona za pomocą sporttesterów Polar, znajdowała się pomiędzy progiem tlenowym a beztlenowym). Jedyną różnicę stanowiło używanie w grupie E urządzeń powiększających anatomiczną oddechową przestrzeń martwą podczas wysiłku. Używali oni maski z rurą o łącznej objętości 1000 cm 3 wymuszając w ten sposób wdychanie powietrza atmosferycznego, rozcieńczonego własnym powietrzem wydechowym, pozostającym w przestrzeni maski i rury po poprzednim wydechu. Trening taki odbywał się zazwyczaj w terenie otwartym. Łącznie wykonano średnio 15 godzin takich wysiłków. Każdy z badanych został poddany dwukrotnie fizjologicznym testom wysiłkowym, bezpośrednio przed i po zakończeniu eksperymentu, w obecności lekarza, w Pracowni Badań Wysiłkowych Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu (Certyfikat PN EN ISO 9001:2001). Wykonywano test progresywny na cykloergometrze MONARK E895: cykloergometr kalibrowany był przed rozpoczęciem badań programem komputerowym dostarczonym przez producenta,
5 32 test rozpoczynano obciążeniem 50 W, co 3 minuty obciążenie zwiększano o 50 W, test prowadzono do odmowy, cykloergometr sterowany był komputerem, zapisującym moc chwilową, częstość skurczów serca (HR), czas pracy, obroty i na tej podstawie wyliczającym całkowitą pracę wykonaną podczas testu, pomiar częstości skurczów serca prowadzono za pomocą sport-testera S810 firmy POLAR, Na 2 minuty przed wysiłkiem rozpoczynano rejestrację parametrów oddechowych, kończono 5 minut po jego zakończeniu. Badany oddychał przez maskę, a powietrze oddechowe analizowano aparatem K4b 2 COSMED. Aparat kalibrowany był powietrzem atmosferycznym i mieszanką gazową o składzie: CO 2 5%, O 2 16% i N 2 79%. Mierzono pobór tlenu (VO 2 ), wentylację minutową płuc (VE), objętość oddechową (VT) i częstość oddychania (BF). Do opracowania statystycznego danych użyto programu STATISTICA 8. Obliczono średnią arytmetyczną, odchylenie standardowe. Przy określaniu poziomu istotności statystycznej posłużono się testem kolejności par Wilcoxona. Za istotny statystycznie przyjęto poziom p<0,05. Wyniki W grupie eksperymentalnej stwierdzono wzrost maksymalnej wentylacji minutowej płuc (VEmax) z poziomu 163,3 l/min (±28,3) do 175,8 l/min (±30,2). Po zakończeniu eksperymentu wystąpił wzrost maksymalnej częstości oddychania (z 60,1 oddechów/min ±9,3 do 64,1 oddechów/min ±12,0) oraz wzrost maksymalnej objętości oddechowej (tab.1). Przy niskich i umiarkowanych obciążeniach testu progresywnego (do poziomu 250 W) stwierdzono wzrost VE, przy jednoczesnym spadku TV i wzroście BF (do poziomu 300 W). Podczas wysiłków wykonywanych z obciążeniem 300 W i 350 W wystąpił spadek VE. Przy ob- Tabela 1 Zmiany parametrów oddechowych przed i po eksperymencie w grupie E i K. parametr E-PR E-PO K-PR K-PO x SD x SD x SD x SD VEmax 163,30 ±28,30 175,80 ±30,20 157,90 ±18,10 151,70 ±14,40 BFmax 60,10 ±9,30 64,10 ±12,00 57,30 ±6,40 56,90 ±5,70 TVmax 3,24 ±0,40 3,25 ±0,40 2,92 ±0,10 2,94 ±0,20 VO 2 max 59,71 ±6,00 62,12 ±4,40 60,00 ±5,80 62,67 ±4,20 VEmax maksymalna wentylacja minutowa płuc (l/min), BFmax maksymalna częstość oddechów, TVmax maksymalna objętość oddechowa płuc, VO 2 max maksymalny pobór tlenu (ml/min kg), E grupa eksperymentalna, K grupa kontrolna, PR wynik badania przed eksperymentem, PO wynik badania po eksperymencie, x _ wartość średnia parametru, SD odchylenie standardowe
6 Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością ciążeniu 350 W towarzyszył mu spadek BF i jednoczesny nieznaczny wzrost TV. Powyższe zmiany nie osiągnęły poziomu istotności statystycznej. Po wykonaniu treningów z powiększoną objętością przestrzeni martwej nie wystąpiły istotne statystycznie zmiany w VO 2 (%VO 2 max) przy kolejnych obciążeniach testu wysiłkowego. Jedynie przy obciążeniu 300 W wystąpił nieznaczny wzrost poboru tlenu, wzrosła również wartość maksymalna tego parametru (z poziomu 59,71±6,0 do 62,12±4,4 ml/min kg). W grupie E nie stwierdzono istotnych statystycznie zmian częstości skurczów serca przy poszczególnych obciążeniach podczas testu wysiłkowego. Zauważono nieznaczne obniżenie HR przy obciążeniu W oraz wzrost HRmax średnia średnia ± błąd standardowy średnia ± odchylenie standardowe Ryc. 1. Zmiany czasu pracy (T) w teście wysiłkowym przed (PR) i po (PO) eksperymencie, w grupie eksperymentalnej (E) i kontrolnej (K). Poziom istotności zmian w grupie eksperymentalnej p=0,0277. średnia średnia ± błąd standardowy średnia ± odchylenie standardowe Ryc. 2. Zmiany wykonanej pracy (W) w teście wysiłkowym przed (PR) i po (PO) eksperymencie, w grupie eksperymentalnej (E) i kontrolnej (K). Poziom istotności zmian w grupie eksperymentalnej p=0,0277.
7 34 w teście wysiłkowym przeprowadzonym po eksperymencie. Po eksperymencie u osób trenujących z dodatkową przestrzenią martwą istotnie statystycznie wzrósł czas pracy i suma pracy wykonanej w teście wysiłkowym. W grupie kontrolnej parametry te obniżyły się (ryc. 1-2) Dyskusja Problemem jednorazowej reakcji organizmu na podwyższone ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (pco 2 ) we krwi tętniczej (hiperkapnia) lub w powietrzu pęcherzykowym płuc zajmowało się wielu badaczy (5, 9, 14, 20-22, 25-27, 41, 42). Stwierdzili oni, iż w wyniku chemorecepcji obwodowej i centralnej dochodzi do wzrostu VE (7, 21, 22, 27). Inni opisując zmiany wentylacji płuc w odpowiedzi na przedłużający się stan hiperkapnii, sugerują występowanie szybkiej i wolnej fazy adaptacji (3, 8, 10, 17, 28, 37, 39, 40). Tansley i wsp. (37) wskazują na istnienie trzeciej, najwolniejszej fazy. Według wymienionych autorów poszczególne etapy przystosowania organizmu zależą od reakcji chemoreceptorów obwodowych i centralnych. W kilku pracach przedstawiono dane dotyczące oddychania z powiększoną oddechową przestrzenią martwą. Poprzez zastosowanie rur o różnej długości, powiększających objętość dróg oddechowych, podwyższeniu ulega ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w pęcherzykach płucnych (36) i krwi tętniczej (30, 31) powodując pojawienie się hiperkapnii. W efekcie uzyskiwane są wyższe wartości minutowej wentylacji płuc w oddychaniu spoczynkowym (36) i wysiłkowym (31, 35, 38, 43, 44). Niektórzy autorzy wzrost VE przypisują zwiększeniu objętości oddechowej płuc (24, 35, 36, 38), inni wzrostowi częstości oddychania (24). Przy oddychaniu z powiększoną przestrzenią martwą zmniejsza się wysiłkowy pobór tlenu oraz wydalanie dwutlenku węgla, mierzone na końcu urządzenia przedłużającego drogi oddechowe. Iloraz oddechowy podczas wysiłku zmniejsza się wraz z powiększaniem przestrzeni nieużytecznej (30). Porównując wyniki przed i po eksperymencie własnym stwierdziliśmy wzrost VEmax, mierzonej podczas testu progresywnego, jednak był on poniżej istotności statystycznej. Wyższa wartość VEmax w grupie eksperymentalnej może świadczyć o poprawie wrażliwości chemorecepcyjnej na kwasicę metaboliczną, pod wpływem treningu z powiększoną objętością przestrzeni martwej. Stwierdzono, iż podczas obciążeń od 50 W do 250 W VE wzrasta, a w trakcie wysiłku z obciążeniem 300 W i 350 W obniża się i ponownie wzrasta podczas wysiłku maksymalnego. Nie potwierdziły tego badania przeprowadzone przez Ponę (30). W eksperymencie stosował on również powiększoną o 1 litr przestrzeń martwą podczas wysiłku. Uczestnikami badań była także grupa kolarzy. Jednak po eksperymencie treningowym zanotował spadek VEmax. Jedyne, co różniło program tych dwóch badań, to intensywność obciążeń treningowych. Nasi kolarze trenowali z intensywno-
8 Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością ścią umiarkowaną (pomiędzy progiem tlenowym i beztlenowym), a u Pony z niską intensywność nie przekraczała granicy 150 uderzeń serca na minutę. Być może właśnie intensywność wysiłku z dodatkową przestrzenią martwą była tym czynnikiem, który spowodował różnice. We wcześniejszych badaniach własnych (43) ich uczestnicy wykonywali 10 wysiłków (60 minut z obciążeniem 150 W) w odstępach dwudniowych. Grupa eksperymentalna trenowała z przestrzenią martwą powiększoną o 1000 ml. Zanotowano wzrost VE przy obciążeniach umiarkowanych. Badani uzyskali wyższą VE w 6-minutowym teście standardowym z obciążeniem 200 W. Wyższa VE, przeciwnie do prezentowanych tutaj rezultatów badań, była wynikiem wzrostu TV, przy jednoczesnym obniżeniu BF (43). O wzroście VE, głównie poprzez zmiany TV, donoszą też autorzy badający pojedyncze reakcje na wysiłek z powiększoną objętością przestrzeni martwej (24, 35, 36, 38). W badaniach własnych zanotowano spadek VE oraz HR przy obciążeniach submaksymalnych (300 i 350 W). W innych badaniach, przeprowadzonych po treningach z powiększoną przestrzenią martwą, częstość skurczów serca istotnie zmniejszała się przy każdym obciążeniu podczas testu wysiłkowego (30, 43). Spadek ten może być spowodowany wyższą wydolnością mięśni (1, 13, 19, 23) i układu krążenia (1, 19). W badaniach własnych mógł to spowodować trening wykonywany z intensywnością (HR) zbliżoną do progu beztlenowego, czyli przy obciążeniu około W. Obniżenie wentylacji wysiłkowej przy obciążeniach submaksymalnych pod wpływem treningu wytrzymałościowego potwierdzają Carter i wsp. (6), odbywa się to poprzez spadek BF, przy jednoczesnym niewielkim wzroście TV (12). Bentley i wsp. (4) uważają, że taki trening wpływa na wzrost wydolności tlenowej. Pona stwierdził, iż po 2-miesięcznym treningu o niskiej intensywności z powiększoną objętością oddechowej przestrzeni martwej, nastąpiło istotne statystycznie obniżenie wartości VO 2 max (30). Obniżył się również pobór tlenu na kolejnych stopniach testu wysiłkowego wykonywanego po eksperymencie istotnie przy obciążeniach 30, 40 i 50 N (30). Po wykonaniu wysiłków z takim samym obciążeniem dróg oddechowych przez okres 20 dni, średni pobór tlenu podczas wysiłku z obciążeniem 200 W również znacznie się obniżył (43). Powyższych danych nie potwierdzają wyniki naszych badań. Pobór tlenu podczas kolejnych obciążeń testu wysiłkowego nie zmieniał się w sposób istotny statystycznie. Można było zauważyć niewielki wzrost VO 2 przy obciążeniu 300 W, wzrosła również wartość maksymalna. Stosując ten sam rodzaj bodźca oddechowego, w naszym eksperymencie intensywność wysiłków treningowych była większa. To może być zasadniczą przyczyną omawianych różnic. Przedstawionym zmianom towarzyszył istotny wzrost całkowitej ilości pracy wykonanej w teście. W innych badaniach Zatonia i wsp. (43) po treningu z powiększoną obję-
9 36 tością przestrzeni martwej stwierdzono u badanych wzrost także ilości wykonanej pracy beztlenowej (test Wingate). Być może skutkiem treningu z powiększoną objętością przestrzeni martwej są zmiany wyrażające się szerszym zakresem tolerancji wysiłkowej organizmu. Przyczyną różnic i niejednoznaczności wyników dyskutowanych powyżej licznych eksperymentów z powiększoną objętością przestrzeni martwej mogły być: różna intensywność obciążeń treningowych, różny czas trwania sesji treningu, liczba zajęć w tygodniu bądź czas trwania całego eksperymentu. Wyjaśnieniu tych kwestii poświęcone będą nasze dalsze badania eksperymentalne. Wnioski Wzrost maksymalnej wentylacji minutowej płuc (VE) u kolarzy po okresie treningu z powiększoną objętością przestrzeni martwej może świadczyć o wzroście wrażliwości na kwasicę metaboliczną. Z kolei wzrost wrażliwości oddechowej na kwasicę metaboliczną prawdopodobnie umożliwił badanym z grupy eksperymentalnej wykonanie większej pracy (wyższe wartości maksymalnego obciążenia końcowego), co bezpośrednio świadczy o poprawie tolerancji organizmu na maksymalne zmiany wysiłkowe. Trening z powiększoną objętością oddechowej przestrzeni martwej spowodował u kolarzy z grupy eksperymentalnej ekonomizację reakcji organizmu na wysiłek submaksymalny (obniżenie wentylacji minutowej płuc, częstości skurczów serca, częstości oddychania oraz wzrost objętości oddechowej). Piśmiennictwo 1. Abbiss C. R., Laursen P. B.: Models to explain fatigue during prolonged endurance cycling. Sports Medicine 2005; 35 (10): Alcayaga C. et al.: ATP- and ACh- induced responses in isolated cat petrosal ganglion neurons. Brain Research 2007; 1131 (1): Bellville J. W. et al.: Central and peripheral chemoreflex loop gain in normal and carotid body-resected subjects. Journal of Applied Physiology 1979; 46: Bentley D. J., Newell J., Bishop D.: Incremental exercise test design and analysis: implications for performance diagnostics in endurance athletes. Sports Medicine 2007; 37 (7): Buckler K. J.: TASK-like potassium chanels and oxygen sensing in the carotid body. Respiratory Physiology and Neurobiology 2007; 157 (1): Carter H. et al.: Effect of endurance training on oxygen uptake kinetics during treadmill running. Journal of Applied Physiology 2000; 89 (5): Clement I. D. et al.: An assessment of central-peripheral ventilatory chemoreflex interaction using acid and bicarbonate infusions in humans. The Journal of Physiology 1995; 485: Crosby A. et al.: Respiratory effects in humans of a 5-day elevation of end-tidal PCO2 by 8 Torr. Journal of Applied Physiology 2003; 95: Cummings K. J., Wilson R. J..: Time-dependent modulation of carotid body afferent activity during and after intermittent hypoxia. American Journal of Physiology. Regulatory, Integrative and Comparative Physiology 2005; 288 (6):
10 Zmiany oddechowe pod wpływem treningu z powiększoną objętością Dahan A. et al.: The influence of oxygen on the ventilatory response to carbon dioxide in man. The Journal of Physiology 1990; 428: Duffin J.: Role of acid-base balance in the chemoreflex control of breathing. Journal of Applied Physiology 2005; 99: Eastwood P. R., Hillman D. R., Finucane K. E.: Inspiratory muscle performance in endurance athletes and sedentary subjects. Respirology 2001; 6: Hawley J.A., Stepto N. K.: Adaptations to training in endurance cyclists: implications for performance. Sports Medicine 2001; 31 (7): Howden R., Lightfoot J. T., Brown S. J., Swaine I. L.: The effects of breathing 5% CO 2 on human cardiovascular responses and tolerance to orthostatic stress. Experimental Physiology 2004; 89 (4): Iturriaga R., Varas R., Alcayaga J.: Electrical and pharmacological properties of petrosal ganglion neurons that innervate the carotid body. Respiratory Physiology and Neurobiology 2007; 157 (1): Katayama K. et al.: Changes in ventilatory responses to hypercapnia and hypoxia after intermittent hypoxia in humans. Respiratory Physiology and Neurobiology 2005; 146 (1): Khamnei S., Robbins P. A.: Hypoxic depression of ventilation in humans: alternative models for the chemoreflexes. Respiration Physiology 1990; 81: Koppers R. J., Vos P. J., Folgering H. T.: Tube breathing as a new potential method to perform respiratory muscle training: safety in healthy volunteers. Respiratory Medicine 2006; 100 (4): Kubukeli Z. N., Noakes T. D., Dennis S. C.: Training techniques to improve endurance exercise performances. Sports Medicine 2002; 32 (8): Kumar P., Bin-Jaliach I.: Adequate stimuli of the carotid body: More than an oxygen sensor? Respiratoty Physiology and Neurobiology 2007; 157 (1): Lahiri S. et al.: Purines, the carotid body and respiration. Respiratory Physiology and Neurobiology 2007; 157 (1): Lahiri S., Forster R. E.: CO 2 /H(+) sensing peripheral and central chemoreception. The International Journal Of Biochemistry and Cell Biology 2003; 35 (10): Lucia A. et al.: Metabolic and neuromuscular adaptations to endurance training in professional cyclists: a longitudinal study. Japanese Journal of Physiology 2000; 50 (3): Mercier J., Ramonatxo M., Prefaut C.: Breathing pattern and ventilatory response to CO 2 during exercise. International Journal of Sports Medicine 1992; 13 (1): Milsom W. K. at al.: Evolutionary trends in airway CO 2 /H+ chemoreception. Respiratory Physiology and Neurobiology 2004; 144 (2-3): Nurse C. A., Fearon I. M.: Carotid body chemoreceptors in dissociated cell culture. Microscopy Research and Technique 2002; 59 (3): Nurse C. A.: Neurotransmission and neuromodulation in the chemosensory carotid body. Autonomic Neuroscience: Basic and Clinical 2005; 120 (1-2): Pedersen M. E., Fatemian M., Robbins P. A.: Identification of fast and slow ventilatory responses to carbon dioxide under hypoxic and hyperoxic conditions in humans. The Journal of Physiology 1999; 521: Peronnet F., Aguilaniu B.: Lactic acid buffering, nonmetabolic CO 2 and exercise hyperventilation: A critical reappraisal. Respiratory Physiology and Neurobiology 2006; 150 (1): Pona P.: Wpływ wysiłku z powiększoną objętością oddechowej przestrzeni martwej na wydolność fizyczną. Akademia Wycho-
11 38 wania Fizycznego we Wrocławiu 2001, Praca doktorska. 31. Poon C. S.: Potentiation of exercise ventilatory response by airway CO 2 and dead space loading. Journal of Applied Physiology 1992; 73 (2): Prabhakar N. R. et al.: Altered carotid body function by intermittent hypoxia in neonates and adults: Relevance to recurrent apneas. Respiratory Physiology and Neurobiology 2007; 157 (1): Rapanos T., Duffin J.: The ventilatory response to hypoxia below the carbon dioxide threshold. Canadian Journal of Applied Physiology 1997; 22 (1): Rey S., Iturriaga R.: Endothelins and nitric oxide: Vasoactive modulators of carotid body chemoreception. Current Neurovascular Research 2004; 1 (5): Smejkal V. et al.: The pattern of breathing and the ventilatory response to breathing through a tube and to physical exercise in sport divers. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology 1989; 59 (1-2): Sidney D. A., Poon C. S.: Ventilatory responses to dead space and CO 2 breathing under inspiratory resistive load. Journal of Applied Physiology 1995; 78 (2): Tansley J. G. et al.: Human ventilatory response to 8h of euoxic hypercapnia. Journal of Applied Physiology 1998: 84 (2); Toklu A. S. et al.: Ventilatory and metabolic response to rebreathing the expired air in the snorkel. International Journal of Sports Medicine 2003; 24 (3): Ursino M., Magosso E., Avanzolini G.: An integrated model of the human ventilatory control system: the response to hypoxia. Clinical Physiology 2001; 21 (4): Ursino M., Magosso E., Avanzolini G.: An integrated model of the human ventilatory control system: the response to hypercapnia. Clinical Physiology 2001; 21 (4): Wang Z. Y., Bisgard G. E.: Chronic hypoxia induced-morphological and neurochemical changes in the carotid body. Microscopy Research and Technique 2002; 59 (3): Virkki A. et al.: Can carotid body perfusion act as a respiratory controller? Journal of Theoretical Biology 2007; 249 (4): Zatoń M., Pona P., Olszewski K.: Próba budowy zdolności wysiłkowej treningiem fizycznym z regulowaną objętością przestrzeni nieużytecznej. Aktywność Ruchowa w Świetle Badań Fizjologicznych i Promocji Zdrowia 1998; s Zhao L. et al.: Effect of dead space loading on ventilation, respiratory muscle and exercise performance in chronic obstructive pulmonary disease. Chinese Journal of Tuberculosis and Respiratory Dieseases 2004; 27 (11):
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoTabela 1-1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badania i charakterystyka osoby badanej
Ćwiczenie 3 Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Sprawność zaopatrzenia tlenowego podczas wysiłków fizycznych I Analiza zmian wybranych wskaźników układu krążenia i oddychania podczas wysiłku o stałej intensywności
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.
Bardziej szczegółowoTrening z powiększoną przestrzenią martwą wpływa na poprawę tolerancji przez organizm wysiłków o maksymalnej intensywności.
105 Wyniki kolejnych eksperymentów z zastosowaniem dodatkowej powierzchni martwej, mówiące o korzystnym wpływie tej zmiany warunków na dyspozycje wydolnościowe organizmu sportowca, zdają się przybliżać
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoTrening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nr 3. Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa. restytucja powysiłkowa
Imię i nazwisko. Data: Sprawozdanie nr 3 Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa restytucja powysiłkowa II Cel: ocena wpływu rozgrzewki na sprawności
Bardziej szczegółowoTemat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku
Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 4 Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku próg beztlenowy I Cel: Ocena
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoWpływ inhalacji produktem Oxywatt na możliwości wysiłkowe pływaków podczas wielokrotnie powtarzanego intensywnego wysiłku fizycznego
Wpływ inhalacji produktem Oxywatt na możliwości wysiłkowe pływaków podczas wielokrotnie powtarzanego intensywnego wysiłku fizycznego Miłosz Czuba, Jakub Chycki Zakład Teorii Sportu, Akademia Wychowania
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Maciej Bąk Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Maciej Bąk jest
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 527 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 527 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jędrzeja Śniadeckiego w Gdańsku Zakład Fizjologii Jędrzej
Bardziej szczegółowoBTL CARDIOPOINT CPET SYSTEM ERGOSPIROMETRYCZNY
BTL CARDIOPOINT CPET SYSTEM ERGOSPIROMETRYCZNY BADANIE ERGOSPIROMETRYCZNE Dokładność pomiaru, zaawansowane funkcje diagnostyczne oraz komfort obsługi sprawiają, że system BTL CardioPoint CPET doskonale
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nr 6. Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju.
Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 6 Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: Wydolność
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA IX. 3. Zaproponuj metodykę, która pozwoli na wyznaczenie wskaźnika VO nmax w sposób bezpośredni. POŚREDNIE METODY WYZNACZANIA VO 2MAX
ĆWICZENIA IX 1. Wydolność aerobowa tlenowa, zależy od wielu wskaźników fizjologicznych, biochemicznych i innych. Parametry fizjologiczne opisujące wydolność tlenową to: a) Pobór (zużycie) tlenu VO 2 b)
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Katarzyna Wesołowska Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Katarzyna
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ FIZYCZNA WSPARCIE DLA ZDROWIA I ROZWOJU
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA WSPARCIE DLA ZDROWIA I ROZWOJU P i o t r W r ó b l e w s k i Doradca Metodyczny m.st. Warszawy w zakresie wychowania fizycznego Zdrowie to stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 1. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne oplecione siecią naczyń krwionośnych. Określ znaczenie gęstej sieci naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyki płucne.... Zadanie 2. (2 pkt)
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Marcin Bugowski Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Marcin Bugowski
Bardziej szczegółowoOFERTA. Załącznik nr 1
Załącznik nr 1... miejscowość, data (pieczęć firmy) OFERTA Dane Wykonawcy: Nazwa:...... Siedziba:...... Adres poczty elektronicznej...... Strona internetowa...... Numer telefonu...... Numer faksu......
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 106 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 106 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie Academy of Physical Education in Warsaw TOMASZ GABRYŚ Profile
Bardziej szczegółowoTest stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie
tel. 602 349 181 e-mail: szczepan.wiecha@sportslab.pl www.sportslab.pl Imię Nazwisko: Bartłomiej Trela Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoImię Nazwisko: Andrzej Jankowski. Test stopniowany przeprowadzony dnia: (bieżnia mechaniczna)
Imię Nazwisko: Andrzej Jankowski Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2018-01-10 (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ I SKRÓTÓW VO2max maksymalna ilość tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce
Bardziej szczegółowoFizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne
Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1 Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne Wysiłek fizyczny dynamiczny vs. statyczny Wpływ wysiłku fizycznego dynamicznego na RR, HR, SV, CO
Bardziej szczegółowoDiagnostyka kliniczna w fizjoterapii Fizjoterapia, studia niestacjonarne II stopnia sem. 2
SPRAWOZDANIE 1 IMIĘ I NAZWISKO GRUPA Diagnostyka kliniczna w fizjoterapii Fizjoterapia, studia niestacjonarne II stopnia sem. Ćwiczenia 1: Metody oceny układu sercowo-naczyniowego. Zadanie 1. Podaj wartość
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoAnaliza gazometrii krwi tętniczej
Analiza gazometrii krwi tętniczej dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Analiza gazometrii krwi tętniczej wymiana gazowa
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2. TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH, cz. I 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/iii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5
Bardziej szczegółowoBaltazar Gąbka dr Ochmann Bartosz smartergotest.com
Baltazar Gąbka Data testu: 29.09.2018 Wyniki opracował: dr Ochmann Bartosz http:// Badania wydolnościowe Badania Smartergotest. Na bazie naszych wieloletnich doświadczeń stworzyliśmy zaawansowany i niezwykle
Bardziej szczegółowoFizjologia wysiłku. Marta Kaczmarska, Anna Zielińska 30 XI 2015
Fizjologia wysiłku Marta Kaczmarska, Anna Zielińska 30 XI 2015 Węglowodany (CHO) Węglowodany glikogen i glukoza są głównym źródłem energii dla skurczu mięśni podczas intensywnego wysiłku, a zmęczenie podczas
Bardziej szczegółowoFizjologia. Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne
Fizjologia Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne Pytanie 1 1. 51 letni mężczyzna, z rozpoznaniem stabilnej dusznicy bolesnej został skierowany na test wysiłkowy. W spoczynku, częstość skurczów serca
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019
Fizjologia człowieka Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr Stacjonarne studia I stopnia Rok akademicki 2018/2019 Tematyka ćwiczeń: 1. Podstawy elektrofizjologii komórek. Sprawy organizacyjne. Pojęcie pobudliwości
Bardziej szczegółowoDziękuję za pełen pakiet informacji!
Dziękuję za pełen pakiet informacji! 1. Stan zdrowia jest u Ciebie w porządku, z tego co piszesz nie widać żadnych przeciwwskazań do uprawiania sportu na tym poziomie, jaki nas interesuje. Jako trener
Bardziej szczegółowoObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w
WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy
Bardziej szczegółowoMaksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?
Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu
Bardziej szczegółowoPodstawy fizjologii wysiłku dynamicznego i statycznego
P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY Podstawy fizjologii wysiłku dynamicznego i statycznego Opracowanie:
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 248 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 248 SECTIO D 3 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie Academy of Physical Education in Warsaw URSZULA SZMATLAN-GABRYŚ,
Bardziej szczegółowoWpływ hipoksji normo- i hipobarycznej na adaptację układu krążeniowo-oddechowego u sportowców
Wpływ hipoksji normo- i hipobarycznej na adaptację układu krążeniowo-oddechowego u sportowców A. Żebrowska Katedra Nauk Fizjologiczno-Medycznych, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki, Katowice
Bardziej szczegółowoZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoWYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne. Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda
Fizjologia WYCHOWANIE FIZYCZNE II rok semestr 4 / studia stacjonarne Specjalności: wf i gimnastyka korekcyjna, wf i edukacja dla bezpieczeństwa, wf i przyroda Tematyka ćwiczeń ( zajęcia 2 godz.) 1. Fizjologia
Bardziej szczegółowoWysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoZaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
17 Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej Tabela 17.1. Ocena stopnia zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej ph krwi tętniczej Równowaga kwasowo-zasadowa Stężenie jonu wodorowego (nmol/l) < 7,2 Ciężka kwasica
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 105 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 15 SECTIO D 25 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie 1, Centrum Medyczne Gallen Katowice Bieruń 2 Academy of Physical
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia pracy i wypoczynku
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoMAREK FELBUR student WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
MAREK FELBUR student WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA Jest to dowolna forma ruchu ciała lub jego części, spowodowana przez mięsień szkieletowy,
Bardziej szczegółowoFizjologia sportu. Trening mięśni oddechowych a zdolność wysiłkowa zawodników. Andrzej Klusiewicz
Fizjologia sportu 71 Jakkolwiek szereg kwestii pozostaje otwartych i wymaga dalszych badań, to zainteresowanie praktyki sportu treningiem mięśni oddechowych staje się coraz większe. Andrzej Klusiewicz
Bardziej szczegółowoKLINICZNE ZASADY PROWADZENIA TESTÓW WYSIŁKOWYCH Konspekt
Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka KLINICZNE ZASADY PROWADZENIA TESTÓW WYSIŁKOWYCH Konspekt Sprawność fizyczna (fitness) 1. Siła, moc i wytrzymałość mięśniowa (muscular fitness) 2. Szybkość 3. Wytrzymałość
Bardziej szczegółowoHomeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Różnorodność środowisk Stałość warunków w organizmie Podstawy procesów fizjologicznych Procesy zachodzące
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia Kod przedmiotu FII_03_SS_2012
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
40 Fizjologia, biochemia sportu O przebiegu procesów metabolicznych w organizmie informują zwłaszcza zmiany stężeń mleczanów i hormonów we krwi obwodowej. Benedykt H. Opaszowski, Stanisław Pytel, Krystyna
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoLaboratorium Elektronicznej Aparatury Medycznej I
Laboratorium Elektronicznej Aparatury Medycznej I Politechnika Wrocławska Wydział Podstawowych Problemów Techniki Katedra Inżynierii Biomedycznej Dr inż. Elżbieta Szul-Pietrzak ĆWICZENIE NR 4 APARATURA
Bardziej szczegółowoBiologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 5 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 5 : 5.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka - opis przedmiotu
Fizjologia człowieka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Fizjologia człowieka Kod przedmiotu 16.1-WL-WF-FCz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Wychowanie fizyczne Profil
Bardziej szczegółowoWydolność fizyczna to zdolność do wykonywania aktywności fizycznej, którą jest każda aktywność ruchowa ciała z udziałem mięśni szkieletowych
Wydolność fizyczna to zdolność do wykonywania aktywności fizycznej, którą jest każda aktywność ruchowa ciała z udziałem mięśni szkieletowych powodująca wydatek energetyczny wyższy niż w spoczynku. Wydolność
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADY STATYSTYCZNEJ ANALIZY WYNIKÓW BADAŃ
PRZYKŁADY STATYSTYCZNEJ ANALIZY WYNIKÓW BADAŃ NAD WYDOLNOŚCIĄ FIZYCZNĄ CZŁOWIEKA Janusz Wątroba Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Zakład Antropomotoryki; StatSoft Polska Sp. z o.o. Jerzy A. Żołądź
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr. Tematyka ćwiczeń:
FIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr Tematyka ćwiczeń: 1. Metody oceny kosztu energetycznego pracy mięśniowej. Metabolizm głównych substratów energetycznych
Bardziej szczegółowoMając na względzie poprawienie kondycji oraz wzmocnienie układu krążenia powinniśmy się kierować podczas treningu następującymi wartościami;
Trening z pulsometrem dla początkujących Często można usłyszeć, że pulsometr to urządzenie przydatne tylko w treningu profesjonalistów. Nie jest to jednak pogląd słuszny. Początkujący, a zwłaszcza osoby
Bardziej szczegółowoKarta Opisu Przedmiotu
Politechnika Opolska Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Specjalność Forma studiów Semestr studiów Fizjoterapia Praktyczny Studia pierwszego
Bardziej szczegółowoKarta Opisu Przedmiotu
Politechnika Opolska Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Specjalność Forma studiów Semestr studiów Fizjoterapia Praktyczny Studia pierwszego
Bardziej szczegółowobiologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Bardziej szczegółowoMiara Praca Moc Ciśnienie Temperatura. Wyjaśnij pojęcia: Tętno: . ( ) Bradykardia: Tachykardia:
Imię i nazwisko. Sprawozdanie 1 Ocena:. Podpis.. Data oddania Data i podpis Przyporządkuj podane symbole jednostek do odpowiednich zmiennych. Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura Jednostka stopień Celcjusza
Bardziej szczegółowoSpojrzenie poprzez okienko tlenowe
Spojrzenie poprzez okienko tlenowe Marcin Krysiński Na postawie : Looking thru the oxygen window B.R.Wienke, T.R.O Leary Advance Diver Magazine 18/2004 s.76 1 Wstęp... 3 Opis mechanizmu... 3 Wpływ ciśnienia
Bardziej szczegółowoTechnologia dla oddechu. Prezentuje: Kamila Froń
Technologia dla oddechu Prezentuje: Kamila Froń Innowacja kluczem do lepszej jakości życia VR Mind to firma łącząca innowacje technologiczne z najnowszą wiedzą z zakresu wsparcia leczenia bólu i terapii
Bardziej szczegółowoOddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej. Patrycja Handzlik
Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej Patrycja Handzlik uzależnienie to psychiczny i fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem, a. (wg WHO)...nawyk,
Bardziej szczegółowoNieinwazyjna wentylacja. Nonivasive ventilation (NV)
Nieinwazyjna wentylacja Nonivasive ventilation (NV) Rodzaje NV NV wentylacja objętościowa, objętościowo-zmienna (CMV) NPPV wentylacja ciśnieniowa np. CPAP, BiPAP, PSV NPV np. żelazne płuca poncho NPPV
Bardziej szczegółowoRecenzja rozprawy doktorskiej
Warszawa,24.04.2018 Dr hab.n.med.iwona Korzeniowska-Kubacka Klinika Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej Instytut Kardiologii 04-628 Warszawa,Alpejska 42. Recenzja rozprawy
Bardziej szczegółowopowodują większe przyrosty ilości wydatkowanej energii przy relatywnie tej samej intensywności pracy. Dotyczy to wysiłków zarówno o umiarkowanej, jak
WSTĘP Wysiłek fi zyczny jest formą aktywności człowieka, wymagającą istotnych zmian czynności wszystkich niemal narządów, których funkcje dostosowywane są na bieżąco do zmiennych warunków środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 214 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 214 SECTIO D 2003 Akademia Wychowania Fizycznego J. Piłsudskiego w Warszawie Zamiejscowy Wydział Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowo* Geriavit Pharmaton. Giuliana Pieralisi, Patrizio Ripari oraz Leonardo Vecchiet Instytut Patofizjologii Medycznej, Uniwersytet Chieti, Włochy
Wpływ kompozycji standaryzowanego ekstraktu z korzenia żeń-szeń, dwuwinianu B-metyloaminoetanolu, witamin, substancji mineralnych i mikroelementów* na sprawność organizmu przy obciążeniu fizycznym Giuliana
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 116 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 116 SECTIO D 2005 Akademia Wychowania Fizycznego Katowice KRYSTYNA GAWLIK, ALEKSANDRA ŻEBROWSKA Ocena poziomu wydolności
Bardziej szczegółowoFizjologia regulacji oddychania Odpowiedź oddechowa na hipoksję
Zakład Fizjopatologii Oddychania im. prof. Antoniego Koziorowskiego Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Fizjologia regulacji oddychania Odpowiedź oddechowa na hipoksję Monika Franczuk Wojskowy Instytut Medyczny
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Zakład: Fitness i Sportów Silowych Specjalizacja trener personalnymetody treningowe w treningu personalnym Osoby prowadzące przedmiot:
Bardziej szczegółowowysiłki dynamiczne wysiłki statyczne pracę ujemną ogólne miejscowe krótkotrwałe średnim czasie trwania długotrwałe moc siły
W zależności od rodzaju skurczów mięśni wyróżnia się: - wysiłki dynamiczne, w których mięśnie kurcząc się zmieniają swoją długość i wykonują pracę w znaczeniu fizycznym (skurcze izotoniczne lub auksotoniczne),
Bardziej szczegółowoPROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA
Lp. PROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA Liczba godzin - 40 (część ogólna i specjalistyczna) + 0 (praktyki) + egzamin Przedmiot CZĘŚĆ OGÓLNA Anatomia funkcjonalna z elementami antropologii 4 Teoria Liczba
Bardziej szczegółowoBiPAP Vision. z PAV (Proportional Assist Ventilation)
BiPAP Vision z PAV (Proportional Assist Ventilation) P A V nowa generacja nieinwazyjnej wentylacji PAV nowy tryb wentylacji asystującej - różnica w koncepcji - wspomaganie ciśnieniowe proporcjonalne do
Bardziej szczegółowoSkąd bierze się lęk napadowy?
Skąd bierze się lęk napadowy? W artykule omawiana jest próba wykazania ośrodkowej patogenezy lęku napadowego poprzez analizę zmian fizjologicznych podczas wdychania przez pacjentów dwutlenku węgla. Jest
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Bardziej szczegółowoZESTAWIENIE WYMAGANYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH
Załącznik nr 4A do SIWZ ZESTAWIENIE WYMAGANYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH Przedmiot zamówienia: Respirator klasy standard dla dzieci i dorosłych - 1 sztuka LP NAZWA PARAMETRU WARTOŚĆ WYMAGANA OFEROWANE PARAMETRY
Bardziej szczegółowoKLASA I. TEMAT LEKCJI: Budowa i funkcja układu oddechowego człowieka. DZIAŁ: Organizm człowieka jako zintegrowana całość Układ oddechowy
KLASA I TEMAT LEKCJI: Budowa i funkcja układu oddechowego człowieka DZIAŁ: Organizm człowieka jako zintegrowana całość Układ oddechowy 1. Cele edukacyjne a) kształcenia w zakresie wiadomości uczeń: - wylicza
Bardziej szczegółowoTrener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 543 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 543 SECTIO D 25 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie 1, Centrum Medyczne Gallen Katowice-Bieruń 2 Academy of Physical
Bardziej szczegółowoBadanie ABC-one 2010 Miejscowe spalanie tłuszczu
Badanie ABC-one 2010 Miejscowe spalanie tłuszczu 1. Wprowadzenie Celem babania było sprawdzenie działania sprzętu Slim Belly oraz Slim Back&Legs na miejscowe spalanie tłuszczu oraz ocena skuteczności obydwu
Bardziej szczegółowoTrening plyometryczny piłkarzy. na etapie szkolenia specjalnego. Zbigniew Jastrzębski
Trening plyometryczny piłkarzy na etapie szkolenia specjalnego Zbigniew Jastrzębski Piłka nożna jest grą, która stawia coraz większe wymagania w zakresie przygotowania motorycznego. Około 40-50 lat temu
Bardziej szczegółowo