Wp³yw rodzaju drzew na intensywnoœæ kwitnienia i owocowanie wiœni odmiany utówka STANIS AW WOCIÓR 1, MARCIN KACA 2. Summary

Transkrypt

1 ACTA AGROBOTANICA Vol. 59, z s Wp³yw rodzaju drzew na intensywnoœæ kwitnienia i owocowanie wiœni odmiany utówka STANIS AW WOCIÓR 1, MARCIN KACA 2 1 Katedra Nasiennictwa i Szkó³karstwa Ogrodniczego Akademii Rolniczej w Lublinie, ul. Leszczyñskiego 58, Lublin, e mail: stanislaw.wocior@ar.lublin.pl 2 Wy sza Szko³a Humanistyczno Przyrodnicza w Sandomierzu, ul. Krakowska 26, Sandomierz Influence of kind of trees on flowering and yielding of sour cherry cultivar utówka (Otrzymano: ) Summary In no examined years of the studies were found no significant differences of flowering intensity between the ownoroots trees of the cultivar utówka and trees budded on Prunus mahaleb. The kind of trees clearly, but not significantly, affected fruit mass. The growth of the ownroot in vitro trees were significantly less than the trees budded on Prunus mahaleb seedling. Fruit set and yielding of the own root trees were higher, but only in one year of study significantly higher. Key words: sour cherry, kind of trees, flowering, yielding WSTÊP Wiœnia zajmuje w sadownictwie polskim drugie miejsce po jab³oniach. Drzewa tego gatunku oferowane przez szkó³karzy s¹ produkowane na siewkach antypki i czereœni ptasiej. Tylko kilka procent stanowi¹ drzewka okulizowane na podk³adkach wegetatywnych (Grzyb i Sitarek, 1998). Od szeregu lat prowadzone s¹ w Polsce badania nad technologi¹ produkcji i przydatnoœci¹ sadownicz¹ drzew w³asnokorzeniowych (Borkowska, 1983; Selwa, 1989; Lech i in., 1993, 1994; Jadczuk i Sadowski, 1994; Ugolik i in., 1993; Wociór i in., 1999, 2003) W chwili obecnej dysponujemy dwoma podstawowymi metodami produkcji tych drzew: z sadzonek zielnych i ze sto ków wzrostu metod¹ kultur in vitro (Borkowska, 1983, 1998; Schmidt, 1983; Selwa, 1989; Lech i in., 1993).

2 472 Stanis³aw Wociór, Marcin Kaca Rezultaty badañ wartoœci sadowniczej tych drzew nie s¹ jednoznaczne. Badania Borkowskiej (1998) wykonane na glebach lekkich w okolicach Skierniewic wykaza³y s³abszy wzrost i plonowanie wiœni w³asnokorzeniowych ni podk³adkowych. W badaniach Lecha (1994) w okolicach Krakowa uzyskano lepsze plonowanie wiœni w³asnokorzeniowych ni podk³adkowych. W warunkach Lublina stwierdzono podobne plonowanie w³asnokorzeniowych wiœni uzyskanych z sadzonek zielnych i metod¹ in vitro jak produkowanych na podk³adkach (Selwa, 1989; Wociór i in., 1999). Celem niniejszych badañ by³o poznanie przydatnoœci sadowniczej w³asnokorzeniowych wiœni odmiany utówka uzyskanych metod¹ kultur tkankowych in vitro w warunkach Wy yny Sandomierskiej. MATERIA I METODY Badania wykonano w latach w sadzie produkcyjnym po³o onym w okolicach Zawichosta na Wy ynie Sandomierskiej. Materia³em doœwiadczalnym by³y drzewa posadzone jesieni¹ 1991 roku w zagêszczeniu 720 szt. na 1 ha sadu. Doœwiadczenie za³o ono w uk³adzie bloków losowych. Obejmowa³o ono dwie kombinacje w 5 powtórzeniach. Kombinacjami by³y dwa rodzaje drzew wiœni odmiany utówka: drzewa okulizowane na antypce i drzewa w³asnokorzeniowe uzyskane metod¹ in vitro. Powtórzeniami by³y poletka na których ros³o po 3 drzewa. Sad posadzono na p³askowy u na glebie II klasy bonitacyjnej. W rzêdach drzew utrzymywano ugór herbicydowy, w miêdzyrzêdziach murawê. Ochronê drzew wykonano zgodnie z zaleceniami opracowanymi przez ISiK w Skierniewicach dla sadów produkcyjnych. W doœwiadczeniu badano nastêpuj¹ce cechy: plon z ka dego drzewa, masê owoców, zawi¹zywanie owoców oraz œrednicê pni. Na podstawie wy ej wymienionych badañ oceniono plon z 1 ha sadu, liczbê kwiatów tworzonych przez drzewa oraz 1 ha sadu. Dla zbadania zawi¹zywania owoców na ka dym drzewie na wysokoœci oko³o 1,20 m oznaczano ga³êzie posiadaj¹ce po 100 kwiatów. Owoce na oznaczonych ga³êziach liczono na 2 tygodnie przed zbiorem. Zawi¹zywanie owoców wyra ono w procentach. Masê owoców oceniano wa ¹c po 100 owoców z ka dego drzewa. Liczbê kwiatów na drzewach oceniano na podstawie masy plonu z drzewa, œredniej masy 1 owocu i procentu zawi¹zywania owoców. Podzielono masê plonu z drzewa przez masê 1 owocu uzyskuj¹c liczbê owoców na drzewie. Z procentu zawi¹zywania owoców w stosunku do liczby kwiatów wyliczano iloœæ kwiatów na drzewach. Plon z 1 ha sadu i liczbê kwiatów na 1 ha wyliczono mno ¹c plon z drzewa oraz liczbê kwiatów na drzewie przez iloœæ drzew (po 720) posadzonych na hektarze. Œrednicê pni mierzono suwmiark¹ na wysokoœci 30 cm i na jej podstawie wyliczono pole powierzchni przekroju poprzecznego pnia. Wyniki badañ analizowano statystycznie przy poziomie istotnoœci 5% z zastosowaniem analizy wariancji i przedzia³ów ufnoœci Tukey a.

3

4

5 Wp³yw rodzaju drzew na intensywnoœæ kwitnienia i owocowanie wiœni odmiany utówka 475 Liczne wady antypki i czereœni ptasiej stosowanych jako podstawowe podk³adki zadecydowa³y o podjêciu szeregu badañ nad produkcj¹ i przydatnoœci¹ sadownicz¹ w³asnokorzeniowych drzew odmian uprawnych (Schmidt i in., 1982; Tarasenko i in., 1967; Selwa, 1989; Borkowska i in., 1990, 1998; Ugol i k i in., 1993; Lech i in., 1993, 1994; Jadczuk i in., 1994; Webster, 1998; Wociór i in., 1999). W literaturze spotkano rozbie ne pogl¹dy na temat wp³ywu tego rodzaju drzew na plonowanie wiœni. Lech i in., (1994); T aracenko (1967); Ugolik i in., (1993) uzyskali wy sze plony z wiœni w³asnokorzeniowych ni produkowanych na podk³adkach. W badaniach Selwy (1989) oraz Wocióra i in. (1999) uzyskano podobne plonowanie drzew w³asnokorzeniowych jak produkowanych na podk³adkach. Borkowska (1998) wykonuj¹c badania na glebach lekkich uzyska³a znacznie s³absze plonowanie wiœni w³asnokorzeniowych ni podk³adkowych. Wyniki niniejszych badañ wykonanych w sadzie posadzonym na bardzo yznej glebie (II klasa bonitacyjna) wykaza³y nieco lepsze plonowanie drzew utówki uzyskanej metod¹ in vitro ni drzew na antypce. Przedstawione wy ej dane z literatury oraz wczeœniejsze i niniejsze badania autora wskazuj¹ na to, e drzewa w³asnokorzeniowe odmiany utówka s¹ materia³em biologicznym w pe³ni przydatnym do nasadzeñ produkcyjnych. Nale y jednak podkreœliæ, e najlepsze rezultaty daje ich uprawa na glebach yznych, na których mimo istotnie s³abszego wzrostu dawa³y podobny lub wy szy plon ni drzewa okulizowane na podk³adkach. W dostêpnej literaturze nie spotkano badañ dotycz¹cych porównania intensywnoœci kwitnienia drzew w³asnokorzeniowych i okulizowanych na podk³adkach. W warunkach Wy yny Sandomierskiej nie wykazano istotnego wp³ywu rodzaju drzew na kwitnienie odmiany utówka. Analiza uzyskanych wyników badañ pozwala s¹dziæ, e w badanych warunkach o lepszym plonowaniu wiœni w³asnokorzeniowych zadecydowa³y wy- szy procent zawi¹zywania owoców oraz wiêksza masa owocu jak¹ charakteryzowa³y siê te drzewa. WNIOSKI 1. Nie wykazano istotnego wp³ywu badanych rodzajów drzew na intensywnoœæ kwitnienia odmiany utówka. Drzewa w³asnokorzeniowe zawi¹zywa³y wiêkszy procent owoców ni okulizowane na antypce, tylko w 2001 roku ró nice miêdzy rodzajami drzew by³y istotne. 2. W ka dym z lat badañ drzewa w³asnokorzeniowe dawa³y wy szy plon z 1 roœliny i z 1 ha sadu ni drzewa na antypce. Istotnoœæ tych ró nic udowodniono tylko w 2003 roku.

6 476 Stanis³aw Wociór, Marcin Kaca 3. Drzewa w³asnokorzeniowe mia³y istotnie mniejsz¹ œrednicê pni ni podk³adkowe. 4. Ca³okszta³t niniejszych badañ pozwala stwierdziæ, e w warunkach przyrodniczych Wy yny Sandomierskiej drzewa w³asnokorzeniowe utówki produkowane metod¹ kultur in vitro s¹ wartoœciowym materia³em do nasadzeñ produkcyjnych. Ze wzglêdu na s³abszy wzrost mo na je posadziæ znacznie gêœciej ( drzew na 1 ha) ni w badanym sadzie. LITERATURA Borkowska B., Rozmna anie wiœni odmiany utówka metod¹ kultur in vitro. Prace Inst. Sadow. Kwiac. Skiern., seria C, 1 3, 52. Borkowska B., Porównanie wzrostu i owocowania drzew na w³asnych korzeniach i na podk³adkach. Sad Nowoczesny, 10: Grzyb Z., Sitarek M., Podk³adki do sadów wiœniowych i czereœniowych. Mat. III Ogólnopolsk. Spot. Sadown. W Grójcu. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern Jadczuk E., Sadowski A., Wp³yw typu systemu korzeniowego na wzrost i owoco wanie wiœni. 33 Ogóln. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern., czêœæ 1: Lech W., Ma³odobry M., Lech M., Wiœnie rozmna ane in vitro. Sad nowoczesny 9: Lech W., Ma³odobry M., Ocena przydatnoœci drzew wiœni i œliw otrzymanych meto d¹ in vitro. 33 Ogóln. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern., czêœæ 1: S c h m i d t P. P., S c h e r f K., S c h m i d t K., Inhaltsstoffe von Sauerkirschen der Sorte Schattenmorelle in Abhängigkeit von verschiedenen Unterlagen. Erwerbsobstbau 24, 7: 175. S e l w a J., Rozmna anie, wzrost i owocowanie wiœni w³asnokorzeniowych. Wyd. Akad. Rol. Lublin, Rozpr. habil. S m i r I., A micropropagation system for sour cherry. Scientia Hort. 19, 1 2: 85. T a r a s e n k o M. T., A g a f o n o w N. W., Osobiennosti rosta i p³odonoszenia korniesobstwiennoj i priwitoj wiszni w us³owiach Moskowskoj Ob³asti. Izwiestia TSChA, 3: U g o l i k M., H o ³ u b o w i c z T., K a n t o r o w i c z B ¹ k M., Wp³yw podk³adki na wzrost, plonowanie i zawartoœæ sk³adników mineralnych w liœciach wiœni odmian North Star, Kelleris 16 i utówka. Inform. o bad. Kat. Sad. AR w Poznaniu, 3: Webster A. D., Strategies for controlling the size of sweet cherries trees. Acta Hort. 468: Wociór S., Lipecki J., Doraczyñski G., Krawiec P., Plonowanie drzew w³asnokorzeniowych i okulizowanych na podk³adkach generatywnych. Ann. Univ. Ma riae Curie Sk³odowska, sect. EEE Hort. VII: 1 6. Wociór S., Warsiñski H., Kaca M., Wzrost i plonowanie wiœni na Wy ynie Sandomierskiej. Wy sza Szko³a Humanistyczno Przyrodnicza Konf. Mat. Ogrodnic two Ziemi Sandomierskiej :

7 Wp³yw rodzaju drzew na intensywnoœæ kwitnienia i owocowanie wiœni odmiany utówka 477 Streszczenie Badania wykonane w sadzie produkcyjnym we wsi Wygoda ko³o Zawichosta wykaza³y brak istotnego wp³ywu rodzaju drzew na intensywnoœæ kwitnienia i zawi¹zywania owoców odmiany utówka. Drzewa tej odmiany okulizowane na antypce i w³asnokorzeniowe wyprodukowane metod¹ in vitro kwit³y podobnie obficie tworz¹c zale nie od roku 10,7-15,5 milionów kwiatów na 1 ha sadu. Drzewa w³asnokorzeniowe tej odmiany na yznych glebach s¹ pe³nowartoœciowym materia³em biologicznym i przydatnym do nasadzeñ produkcyjnych. Plonowa³y one nieco bardziej obficie ni okulizowane na antypce (tylko w jednym z lat istotnie lepiej), ros³y natomiast istotnie s³abiej i mo na je sadziæ gêœciej ni drzewa tradycyjne uzyskuj¹c wiêksze plony z 1 ha sadu.

8