Z historii obecności chrześcijaństwa i kościoła katolickiego w Turkmenistanie
|
|
- Aniela Sawicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Z historii obecności chrześcijaństwa i kościoła katolickiego w Turkmenistanie Tekst opracowany na podstawie artykułów o. Wojciecha Kluja: Kościół po Indie i Chiny, elektroniczna wersją miesięcznika Civitas Christiana O chrześcijaństwie w Azji Centralnej: W. Kluj, Zmienne dzieje Kościoła w Azji Środkowej, w: Ecclesia in Asia, Wybrane problemy Kościoła w Azji w świetle posynodalnej adhortacji Jana Pawła II, pod red. J. Różańskiego, Warszawa 2004, s ; Chrześcijaństwo w starożytności i średniowieczu na terytoriach współczesnego Turkmenistanu, w: Turkmenistan historia społeczeństwo polityka, red. Tadeusz Bodio; Starożytność i średniowiecze. Obszar ten wchodził w skład wielu wschodnich państw i imperiów: Państwa Partów (od III wieku p.ch. do III w po narodzeniu Chrystusa, Państwa Irańskich Sasanidów (od III do VII w.). Silne były w następnym okresie wpływy arabskie, następnie tureckie a wreszcie w drugiej połowie XIX Turkmenistan stał się częścią imperium Rosyjskiego. Wiele armii podbijało te ziemie w drodze do bogatszych rejonów. Aleksander Wielki podbił tereny Turkmenistanu w IV wieku p.n.e. w drodze do Azji Południowej, w okresie, kiedy powstawał jedwabny szlak, główna droga handlowa pomiędzy Azją a krajami rejonu śródziemnomorskiego. Około 150 lat później Arsakes, król Partów, założył stolicę w Nisie, która obecnie jest stanowiskiem archeologicznym na przedmieściach obecnej stolicy, Aszchabadu, wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Przez tereny dzisiejszego Turkmenistanu przebiegał jedwabny szlak, po którym przemieszczali się kupcy i armie, przenosząc ze sobą oprócz dóbr materialnych także swoją wiarę i przekonania. W drugim rozdziale Dziejów Apostolskich czytamy opis Zesłania Ducha Świętego. Prezentacja przedstawicieli narodów obecnych podczas tego wydarzenia rozpoczyna się od Partów, Medów, Elamitów i mieszkańców Mezopotamii (por. Dz 2,9). Myśląc o Partach mimowolnie nasuwa się pytanie, czy nie przybyli oni do Jerozolimy także z Nisy i Merv, miasta położonego nad rzeką Murgab w pobliżu obecnego miasta Mary (inne starożytne nazwy tego miasta: Antiochia Margiańska, Aleksandria Margiańska). Według dawnej tradycji ewangelizację państwa Partów powierzono Judzie Tadeuszowi. Także Tomasz Apostoł miał głosić Ewangelię nie tylko w Indiach, ale i wśród Partów, Medów i Persów.1 Z dostępnych świadectw pisanych wynika, że wiara Jezusa Chrystusa pojawiła się na terenach współczesnego Turkmenistanu na przełomie II i III wieku 2. Najstarsze wzmianki o chrześcijanach w tym regionie zawierają kroniki Beruni-abu-Raichana ( ). Dowiadujemy się, że wspólnota chrześcijan z Merwu każdego roku świętowała 21 dzień miesiąca cha- ziran jako wspomnienie kapłana Bereszyi (Barachina), który miał przybyć do tego miasta, aby zwiastować nową naukę 200 lat po śmierci Mesjasza 3. Inne źródła historyczne podają, iż biskup Merwu Dja uczestniczył w Soborze Nicejskim w 325 r. Z jeszcze innych wiadomo, że Samarkanda i Merw miały z pewnością swoich biskupów w 334 r. Biskupstwo Merw stało się metropolią w 420 r. Była ona m.in. reprezentowana na synodzie w 424 г., na którym Kościół perski uniezależnił się jurysdykcyjnie od Kościoła antiocheńskiego. Na początku piątego wieku istniało już kilka biskupstw w prowincji Chorezm, leżącej na pograniczu
2 współczesnego Turkmenistanu i Uzbekistanu 4. Bardzo możliwe, że na terenach dzisiejszego Turkmenistanu istniały również inne diecezje, a bez wątpienia działały wspólnoty chrześcijańskie. Tworzenie wspólnot i całych metropolii w pierwszych wiekach świadczy o procesie przenikania chrześcijaństwa na te obszary. Kościół w Środkowej Azji w Średniowieczu W największych starożytnych centrach miejskich Azji Centralnej, a więc również i Turkmenistanu, spotkały się trzy główne nurty chrześcijan wschodnich: melechitów, jakobitów (monofizytów) i nestorian. Biskup Faruman z Merwu w 486 г. brał udział w synodzie Kościoła Wschodniego, poświęconego sprawie wyjaśnienia różnic i porozumienia się różnych odłamów wewnątrz kościoła 5. Źródła syryjskie i sogdyjskie z okresu średniowiecza świadczą o tym, że w IV wieku do Merwu przybył znany chrześcijański kapłan Bar Szabe, który wyleczył Estassę, siostrę perskiego króla Szapura II. Jak podaje legenda, zbudował on z jej pomocą w okolicy Merwu 365 kościołów. Jeden z nich był zbudowany dla Estassy (pod wezwaniem św. Ktezyfona) 6. Świadectwa archeologiczne podają, że na podgrodziu Merwu, pod zabudowaniami grzebalnymi, na przełomie III i IV wieku istniał już Kościół chrześcijański. Na zachód od starego Merwu znaleziono nekropolię świadczącą, że chrześcijanie byli tam chowani przynajmniej od III do VI wieku 7. W innej części wielkiego Merwu, w grodzie Giaurt-Kalla, w północnowschodniej części miasta, wykopano tzw. owalny" dom - siedzibę wspólnoty chrześcijańskiej, założonej na przełomie IV-V wieku. Przypuszcza się, że ten mały monastyr, wybudowany pod koniec IV wieku należał do melchitów, którzy opuścili go w połowie VI w., pod wpływem nestorian. Dane archeologiczne wskazują na chrześcijańskie pamiątki z IV-VI wieku również w innych miejscach np. w Geok- depe. W tym okresie
3 chrześcijanie byli prześladowani przez wyznawców tradycyjnej religii perskiej - zoroastrian, ale nie były to prześladowania masowe i miały charakter okresowy 8. Nie wszystkie ludy zamieszkujące terytorium współczesnego Turkmenistanu przyjęły chrześcijaństwo, ale praktycznie wszyscy Syryjczycy byli chrześcijanami. W Merwie znajdowała się wtedy duża kolonia syryjska, skąd pochodziło wielu znanych mędrców i pisarzy, jak np. słynny Isodad. Żyjący na przełomie V-VI wieków sławny lekarz Sargis dedykował swe dzieło o kategoriach Arystotelesa swemu przyjacielowi Teodorowi z Merwu 9. Chrześcijanie tego regionu nie tylko sami przeżywali swą wiarę, ale również aktywnie włączyli się w dzieło jej szerzenia wśród sąsiednich ludów. Działalność misyjna chrześcijan Azji Środkowej rozwijała się zasadniczo wzdłuż większych szlaków karawan, a zwłaszcza na Wielkim Szlaku Jedwabnym. Chrześcijańscy kupcy wędrowali ze swoją wiarą do Chin, Mongolii a także na tereny dzisiejszej Rosji. Odnalezione dokumenty wskazują, że teksty chrześcijańskie tłumaczono głównie z oryginałów syryjskich. Wynikiem działalności misyjnej było powstanie w 529 r. nad Amudarią biskupstwa Hunów. Było to zapewne wynikiem szerzenia się wiary chrześcijańskiej wśród Turków. Metropolicie z Merwu przypisuje się nawrócenie na chrześcijaństwo wielkiej ilości ludności tureckiej z kilku plemion i samego chana Turków razem z całym jego wojskiem. W 781 r. nieznany z imienia władca turecki poprosił o chrzest. Wtedy też utworzono metropolię w Samarkandzie i dwa nowe biskupstwa w Bucharze i Taszkencie 10. O roli chrześcijaństwa w późnosasanidzkim Iranie pisze autor arabski Muhammad al.-tabari w swym dziele Historia proroków i królów; w części dotyczącej pochówku ostatniego szacha Persów Jezdegerda III w 651 r. Kiedy metropolita Merwu Ilja dowiedział się, że Jezdegerd został zamordowany, i że wszyscy bali się go pochować, zebrał chrześcijan i powiedział im, że trzeba pamiętać...o czci, którą odbierali chrześcijanie za czasów rządów jego dziadka Kisryła, i dzięki którego dobrobytowi korzystali z panowania jego poprzedników, kiedy budowano im niektóre kościoły i ich wiara się utwierdzała" 11. Metropolita kazał wybudować mu grób w swoim ogrodzie. Sytuacja chrześcijan na ziemiach turkmeńskich zmieniała się wraz z najazdami Arabów. W pierwszych wiekach islamu nie były to jednak tylko - jak niekiedy się przedstawia - bezlitosne i krwawe prześladowania. Płacąc specjalny wykup" (haracz) - podatek za wiarę, wspólnoty chrześcijańskie mogły żyć i funkcjonować w państwie rządzonym przez kalifów. Wspólnoty te mogły mieć swoich duchownych przywódców. Pochodzili oni z wyboru i byli zatwierdzani przez kalifa, który ustalał ich prawa świeckie 12. Za czasów muzułmańskich, w państwie kalifów ceniono zwłaszcza chrześcijan, którzy byli lekarzami. Niekiedy chrześcijanie piastowali wysokie urzędy państwowe, jako urzędnicy, sekretarze, czy pisarze. Znajdowali się wśród nich mężowie stanu, uczeni, filozofowie, teologowie, dyplomaci. Była też grupa kupców blisko związana z zachodnimi państwami chrześcijańskimi sułtana Sandżara ( ), który z niego uczynił stolicę swego imperium 13. Chrześcijanie byli znani również w innych miastach, jak chociażby Serachs, Abi- werda czy Nisa, a możemy przypuszczać, że skoro pozostały po nich ślady w tych dużych ośrodkach, to zapewne byli obecni również w mniejszych miejscowościach. Chrześcijaństwo pozostało nade wszystko religią Syryjczyków i tych, którzy przyjęli ich kulturę. Trudno powiedzieć coś więcej na temat prób zaszczepienia wiary chrześcijańskiej wśród przodków Turkmenów - Oguzów. Wśród nich również była prowadzona działalność misyjna, ale nie zachowały się świadectwa jej skuteczności. Być może dlatego, że później na te ziemie dotarli Mongołowie, którzy wyrządzili swymi najazdami ( ) wiele szkód i zniszczeń 14. Z początku odnosili się przychylnie do chrześcijan, zwłaszcza tych bardziej wykształconych i wpływowych. Chrześcijaństwo było obecne na stepach Mongolii jeszcze przed Czyngis-chanem. Nawet niektórzy lokalni chanowie
4 byli chrześcijanami. Sam Czyngis-chan ożenił niektórych ze swych synów z niewiastami wyznania chrześcijańskiego. Niektórzy jego następcy skłaniali się do przyjęcia chrześcijaństwa. Na obszar Azji Centralnej dotarło kilkanaście misji dyplomatyczno-ewangelizacyjnych prowadzonych przez dominikanów i franciszkanów 15. Po okresie względnej stabilności, rozpoczęły się nowe fale krwawych prześladowań, zwłaszcza w latach oraz Największe prześladowania chrześcijan datowane są na czasy panowania Tamerlana ( ) 16. Wówczas wielu z nich wymordowano, innych zmuszono do przyjęcia islamu. Od tego czasu przez cztery wieki chrześcijanie stanowili mniejszość w regionie. Dopiero w XIX wieku, w 1856 r. pod naciskiem państw europejskich sułtan zagwarantował chrześcijanom prawo wyznawania wiary. Niedługo potem Rosja carska rozpoczęła podbój ziem turkmeńskich Obecność chrześcijaństwa i Kościoła Katolickiego w Turkmenistanie na przełomie XIX i XX wieku. W drugiej połowie XIX w coraz bardziej zwiększały się wpływy rosyjskie nad Morzem Kaspijskim. Po zakończeniu w 1856 r. wojny krymskiej Rosja Carska rozpoczęła ofensywę w Azji Centralnej. Został wybudowany fort Krasnowodzk, a w 1874 r. utworzono Zakaspijski Okręg Wojskowy. Wśród oficerów i żołnierzy z wielonarodowościowej Rosji pełniących służbę na tych terenach, znaleźli się przede wszystkim wyznawcy prawosławia. Byli jednak również katolicy; żołnierze polskiego, litewskiego niemieckiego i francuskiego pochodzenia oraz ich rodziny. Obok niech pojawili się na tych terenach także kupcy, pracownicy administracji państwowej, inżynierowie. Wielu trafiało na turkmeńskie ziemie wbrew swojej woli. Według danych spisu ludności z 1897 r. na terytorium Kraju Turkiestańskiego przebywało katolików. 17 Okręg (obłast ) Zakaspijski wszedł w skład Archidiecezji Mohylowskiej. Z tego względu, że obowiązywało w nim prawo wojenne, duże znaczenie mieli kapelani wojskowi, którzy przyjeżdżali do tej obłasti. W latach osiemdziesiątych w Taszkencie przebywał ks. Ferdynand Stańczykowski, w 1985 r. wizytował Turkiestan kapelan wojskowy ks. Kajetan Warpucjański, w 1986 r. trafił tu ksiądz z Tibilisi Wasilij Mutanow. W 1897 r. minister wojny wydał oficjalną zgodę na coroczne wizyty w Oblasti Zakaspijskiej i Turkiestańskim Okręgu wojskowym dla katolickich kapelanów wojskowych z Kaukazu. W 1897 r. przyjechał ks. Michaił Antonow. W 1899 r. Mohylowski arcybiskup Szymon Marcin Kozłowski ( ) wysłał do Kraju Zakaspijskiego księdza Justyna Bonawenture Prinajtisa ( ). On stał się kluczową postacią dla Kościoła katolickiego na tym terenie. W 1902 r. został on oficjalnie mianowany Kuratorem Kraju Turkiestańskiego. Na stałe rezydował on w Taszkiencie. Tam też znajdowała się parafia katolicka. Kościół w Aszchabadzie miał status filii parafii w Taszkiencie. Katolicy z Aszchabadu poprosili rządcę Obłasti Zakaspijskiej o pozwolenie na wybudowanie kościoła już w 1890 r. Prośba ta została odrzucona ze względu na małą liczbę katolików. 18 W 1903 r. Aszchabadzie było już 1563 katolików, i gdy zwrócili się oni z ponowną prośbą o pozwolenie na budowę kościoła, została ona rozpatrzona pozytywnie. Działka pod budowę kościoła o powierzchni
5 200 sążni w centrum Aszchabadu, w kwartale pomiędzy ulicami Owrażnoj i Lebaszewskoj 19 został nieodpłatnie przekazana przez rodzinę Budkiewicz. Na początku 1904 r. ksiądz Pranajtis zwrócił się z do archidiecezji Mohylowskiej w prośbą o błogosławieństwo na budowę domów modlitwy z ołtarzami, organami i dzwonami oraz wszystkimi innymi atrybutami. Ministerstwo Wojny zwróciło się do Departamentu do spraw zagranicznych kultów z poparciem prośby o pozwolenie na budowę. Po wypełnieniu wszystkich formalności rozpoczęły się prace budowlane, które trwały około pięć lat. We wrześniu 1909 r. ksiądz Pronajtis komunikował Archidiecezji Mohylewskiej, że zebrane środki wystarczyły na wybudowanie trzech kościołów: w Aszchabadzie, Kyzył Arwacie i Skobieliewie (Margielanie, dzisiejsza nazwa Fergana, miasto to znajduje się na terytorium Uzbekistanu). 20
6
7 Karty z Directorium Divini officii et Missarum pro Archidioecesi Mohiloviensi nec non pro Dioecesi Minscensi in annum domini 1917, Kalendarza liturgicznego Diecezji Mohylewskiej na końcu którego znajduje się Schematyzm spis parafii i kapłanów pracujących w Archidiecezji.
8 Wg informacji zamieszczonym we wspomnianym kalendarzu liturgicznym Archidiecezji Mohylowskiej na 1917 r., na terenie obejmującym Uzbekistan i Turkmenistan zamieszkiwało około 9000 katolików. Obok wspomnianych trzech kościołów: p.w. Przemienienia Pańskiego w Aszchabadzie, p.w. św. Ekspedyta w Kyzył Arwacie i Ferganie (Uzbekistan, inne nazwy Miast Skobieliew, Margielanie), p.w. Wniebowzięcia NMP istniały: kaplica kamienna w Krasnowodsku p.w. Przenajświętszej Dziewicy Maryi Gwiazdy Morza, kaplica drewniana w Wiernym (dzisiejsze Almaty w Kazachstanie) pod wezwaniem św. Michała Archanioła, w kamienna kaplica w Dżarkienicie (Kazachstan, blisko granicy z Chinami) p.w. NMP oraz kaplica p.w. św. Rafała Archanioła w Kopal. Schematyzm w oddzielnej grupie sytuuje domy modlitwy w: Kokand (Uzbekistan, w dolinie Fergańskiej 88 km. od Fergany), Samarkandzie (Uzbekistan), Temerez (Uzbekistan), Czardzui (Turkmenistan) oraz Merw (Mary Turkmenistan). Schematyzm Archidiecezji Mohylewskiej z 1917 r. pokazuje struktury Kościoła Katolickiego w szczytowym momencie rozwoju. Wraz z wybuchem rewolucji bolszewickiej rozpoczęła się epoka walki z wiarą i Kościołem. Zmniejszała się systematycznie liczba katolików zarówno w wyniku emigracji, jak i nacisku wywieranego przez władze, aby nie deklarować swojej wiary. Jak pisze Rusłan Muradow, w 1921 r. w Aszchabadzie zamieszkiwało około stu katolików. Kościół Przemienienia Pańskiego funkcjonował jeszcze w latach dwudziestych. W 1932 r. został on decyzją miejscowych władz całkowicie zburzony, jako całkowicie obcy dla ideologii świeckiej. Na jego miejscu zostało wybudowane kino Sztuka (кинотеатр "Художественный"), który zawalił się w czasie trzęsienia ziemi 6 października 1948 r. Na tym miejscu został wybudowany dom oświecenia politycznego obecnie nazwany pałacem Mekan (дворец Мекан). Położenie sali widowiskowej ma pokrywać się z położeniem Kościoła. 21 W budynku kościoła w Kyzył Arwacie znajduje się dzisiaj restauracja. Co losów innych budynków należących kiedyś do Kościoła Katolickiego nie mamy obecnie informacji.
9 Przypisy: 1 Wojciech Kluj, Kościół po Indie i Chiny, elektroniczna wersją miesięcznika Civitas Christiana 2 Por. O chrześcijaństwie w Azji Centralnej: W. Kluj, Zmienne dzieje Kościoła w Azji Środkowej, w: Ecclesia in Asia, Wybrane problemy Kościoła w Azji w świetle posynodalnej adhortacji Jana Pawła II, pod red. J. Różańskiego, Warszawa 2004, s , oraz Chrześcijaństwo w starożytności i średniowieczu na terytoriach współczesnego Turkmenistanu, w: Turkmenistan historia społeczeństwo polityka, red. Tadeusz Bodio 3 Zob. Pamätniki minuvsich pokolenij, Izbrannye proizvedeniä, Al.-Asar AL-Bakiä, Taśkent Zob. G.I. Bogomolov, Ü.F. Burakov, L.I. Zukova, A.A. Musakaeva, G.V. Śiśkina, Chrestänstvo V Srednej Azii, w: Iz istorii drevnich kultov Srednej Azii. Chrestänstvo, Taśkent 2002, s. 9-10; Ü.F. Buräkov, L. I. Zukova, V.N. Proskurin, К istorii chrestänstva v Srednej Azii, w: К istorii chrestänstva v Srednej Azii (XIX-XX vj, Taśkent 1998, s Zob. G.I Bogomolov, Ü.F. Buräkov, L.I. Żukova, A.A. Musakaeva, G.V. Śiśkina, Chrestänstvo v Srednej Azii, w: Iz istorii drevnich kultov Srednej Azii..., cyt. wyd., s. 8; A.S. Atiya, Historia Kościołów wschodnich, Warszawa 1978, s Na temat różnych podań o Bar Szabe i jego następcach: Drevnij Mćrv v svidetelstvach pismennych istoänikov, Aśchabad 1994, s Zob. G.Ä. Dresvänskaä, Nekropol Starogo Mbva, Aschabad Zob. S.M. Demidoyj Istoriä religeznych verovanij narodov Turkmenistana, Aschabad 1990, s Na temat kultury syryjskiej na terenach dzisiejszego Hirkmenistanu: N.W. Pigulewska, Kultura syryjska we wczesnym średniowieczu, Warszawa 1989, s. 92,176 i 246. Por. też J.M. Fiey, Chritientć syriaques du Horasan et du Sćgestan, Le Museon" 1973, nr 86, s Zob. GJ. Bogomolov, Ü.F. Buräkov, LX Żukova, A.A. Musakaeva, G.V. Śiśkina, Chrestänstvo v Srednej Azii..., cyt. wyd., s ; Ü.F. Buräkov, L.I. Źukova, VN. Proskurin, К istorii chrestänstva v Srednej Azii..., cyt. wyd., s G.L Bogomolov, Ü.F. Buräkov, L.I. Zukova, A.A. Musakaeva, G.V. Śiśkina, Chrestänstvo v Srednej Azii..., cyt. wyd., s. 30; S.M. Demidov, Istorä religeznych verovanij..., cyt. wyd., s Рог. W.G. Young, Patriarch, Shah and Caliph. A study of the Church of the East with the Sas- 13 Zob. T. Khodzhaniäzov, Turkmenistan on the Great Silk Roads, Aschabad 1990, s Zob. S.M. Demidov, Istoria religeznych verovanijcyt. wyd., s ; S. Żeraóska-Kominek, A. Lebeuf, Opowieść o szalonej Harman i Aśyku zakochanym w księżycu. Postać muzyka i koncepcja muzyki w turkmeńskim dessane Harman Dali", Kraków 1998, zwłaszcza strony Najbardziej znaną jest misja Wilhelma z Robrouck. Na temat sytuacji chrześcijan w tym czasie por. J. Dauvillier, Guillaume de Robrouck et les communautć chaldćennes d'asie centrale au Moyen Age, LOrient Syrien" 1957, nr 2, s Por. J.M. Fiey, Chrćtiens syriaques sous les Mongols (Il'Khanat de Perse XIII-XJV sidcle), Louvain А. Л. Спиридонова, В. Б. Заславский, Католики в Туркестане, в книге: К истории христианства в Соредией Азии, Ташкент 1998, s Por. tamże s Centralne Państwowe Archiwum Uzbekistanu, Ф.И-1, оп.2, д Руслан Мурадов, Католический костел в Ашхабаде, РГИА (Российский государственный исторический архив, Санкт-Петербург), Ф.826, оп.3, д.43, л.128.; РГИА, Ф.821, оп.125, д.1166; РГИА, Ф.826, оп.3, д.43, л.150., Directorium Divini officii et Missarum pro Archidioecesi Mohiloviensi nec non pro Dioecesi Minscensi in annum domini 1917, elektroniczna wersja na stronie: Podlaskiej Biblioteki Cyfrowej: 8&startIndex=&startPage=1&rlz=1I7RNTN_enKZ362&gws_rd=ssl, dostęp Por. Руслан Мурадов, Католический костел в Ашхабаде.
PASTORALNA Tezy do licencjatu
PASTORALNA Tezy do licencjatu 1. Relacja teologii pastoralnej do nauk teologicznych i pozateologicznych. 2. Główne koncepcje teologii pastoralnej. 3. Funkcje autorealizacji Kościoła w parafii. 4. Dobro
Bardziej szczegółowoSCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 2014 STYCZEŃ
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 0 STYCZEŃ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI (pierwszy piątek) NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM 6 OBJAWIENIE PAŃSKIE Niedziela po Narodzeniu Pańskim: CHRZEST
Bardziej szczegółowoSCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI 2013 STYCZEŃ
SCHEMAT KALENDARZA LITURGICZNEGO NA ROK PAŃSKI STYCZEŃ 1 ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI 3 4 (pierwszy piątek) 6 Niedziela po Narodzeniu Pańskim: OBJAWIENIE PAŃSKIE (adoracja Najśw. Sakramentu) 3 Niedziela
Bardziej szczegółowo1. Arabia przed Mahometem
Świat islamu 1. Arabia przed Mahometem 2. Pojawienie się islamu Członkowie licznych plemion arabskich byli politeistami; ważną rolę odgrywała pielgrzymka do Mekki (tutaj tzw. Czarny Kamień w świątyni Al-Kaaba)
Bardziej szczegółowoOpracował: Artur Bugaj kl.vi,,c
TADYCJE Opracował: Artur Bugaj kl.vi,,c Spis treści: Szopka... - 3 - Kolędy... - 4 - Opłatek... - 5 - Pierwsza Gwiazda... - 6 - Pasterka... - 7 - Choinka... - 8 - Święty Mikołaj... - 9 - Źródła informacji...-
Bardziej szczegółowoTemat: Persowie i ich Imperium
Temat: Persowie i ich Imperium 1. Początki państwa Plemiona perskie przybyły na terytorium dzisiejszego Iranu z Azji Środkowej około roku 1000 p.n.e.; Persowie byli wtedy nomadami, a ich atutem militarnym
Bardziej szczegółowoTemat: Sakrament chrztu świętego
Temat: Sakrament chrztu świętego UWAGA! Do spotkania należy przygotować obrzędy chrztu świętego (powinny być dostępne w zakrystii) oraz w miarę możliwości drugą część spotkania przeprowadzić w kościele
Bardziej szczegółowoPROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK
Lp. PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK Nazwa przedmiotu: I Semestr II Wykłady obowiązkowe Historia starożytna Zbo/1 - -. Główne nurty
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO 2016
STATYSTYKA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO 2016 Z okazji Światowego Dnia Misyjnego, obchodzonego w tym roku w niedzielę 23 października po raz dziewięćdziesiąty, Agencja Fides prezentuje wybrane statystyki, aby
Bardziej szczegółowoPLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną)
PLAN WYNIKOWY DLA KLASY I TECHNIKUM (z praktyką miesięczną) NR PROGRAMU: DKOS 4015 90/02. I. Dzieje najdawniejsze - źródła archeologiczne i materialne do dziejów najdawniejszych, - systemy periodyzacji
Bardziej szczegółowoStyczeń Pt 30 Wt
Styczeń 2018 1 Pn Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi Światowy Dzień Modlitwy o Pokój 6 So Uroczystość Objawienia Pańskiego VI Orszak Trzech Króli w Białymstoku Misyjny Dzień Dzieci 13 So Zjazd
Bardziej szczegółowoSpis treêci. I. Wprowadzenie do historii. II. Początki cywilizacji. Od autorów... 8
Od autorów....................................... 8 I. Wprowadzenie do historii 1. Dzieje historia historiografia...................... 12 Czym jest historia?............................... 12 Przedmiot
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza.
SCENARIUSZ LEKCJI Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. Cele lekcji: Na lekcji uczniowie: poznają przyczyny i skutki
Bardziej szczegółowo22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA. Wspomnienie obowiązkowe. [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań.
22 października ŚW. JANA PAWŁA II, PAPIEŻA Wspomnienie obowiązkowe [ Formularz mszalny ] [ Propozycje czytań mszalnych ] Godzina czytań II Czytanie 1 / 5 Z Homilii św. Jana Pawła II, papieża, wygłoszonej
Bardziej szczegółowoWiara w świecie bizantyńskim
Wiara w świecie bizantyńskim Mary Cunningham przełożył Tadeusz Szafrański Instytut Wydawniczy Pax Warszawa Dla Richarda, Emily i Jamesa Mozaika nad głównym wejściem do narteksu kościoła Hagia Sophia w
Bardziej szczegółowoTydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 12 stycznia 2017
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 12 stycznia 2017 Pojednanie miłość Chrystusa przynagla nas pod tym hasłem przebiegać będzie Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2017. Tym razem materiały do ekumenicznych
Bardziej szczegółowoPieczęć Olsztyna IV WIEK
Pieczęć Olsztyna IV WIEK Pierwowzorem herbu Olsztyna była sekretna pieczęć, którą jeszcze w 1526 roku pieczętowano dokumenty. W drugiej połowie XVI w. na pieczęci pojawiła się postać wędrowca trzymającego
Bardziej szczegółowoParafia neounicka w Grabowcu 1935-1937 (praca w trakcie opracowywania)
Historia Grabowca: parafia neounicka w Grabowcu 1 Historia Grabowca Parafia neounicka w Grabowcu 1935-1937 (praca w trakcie opracowywania) Renata Kulik, Henryk Kulik 2 Historia Grabowca: parafia neounicka
Bardziej szczegółowoStyczeń N Orszak Trzech Króli w Białymstoku. Misyjny Dzień Dzieci. 12 So Kolęda z gwiazdą przegląd kolęd i pastorałek
Styczeń 2019 1 Wt Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi - Światowy Dzień Modlitwy o Pokój 5 So Zjazd Kolędowy 6 N Orszak Trzech Króli w Białymstoku Misyjny Dzień Dzieci 12 So Kolęda z gwiazdą przegląd
Bardziej szczegółowoWniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40.
Wniebowstąpienie Pańskie wstąpienie do nieba zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Jako święto chrześcijańskie obchodzone corocznie w 40. dniu po Zmartwychwstaniu Pańskim. Wniebowstąpienie jest ukoronowaniem
Bardziej szczegółowoKatolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Pelplińskiej ul. Bpa Dominika 11; Pelplin
Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Pelplińskiej ul. Bpa Dominika 11; 83-130 Pelplin e-mail: ksmdp@o2.pl www.pelplin.ksm.org.pl Nr rachunku: 18 1160 2202 0000 0000 5342 0223 Kalendarz formacyjny
Bardziej szczegółowoNiedziela Chrztu Pańskiego Łk 3, Trzy chrzty II Niedziela Zwykła J 2, Wszystko i cokolwiek III Niedziela Zwykła Łk 1, 1-4; 4,
5 Spis treści Wstęp 11 Ku przemienionemu człowiekowi I Niedziela Adwentu Łk 21, 25-28. 34-36 15 Oczekiwać z nadzieją II Niedziela Adwentu Łk 3, 1-6 19 Między marketingiem a pustynią Niepokalane Poczęcie
Bardziej szczegółowoOGNISKA MIŁOŚCI (O.M) według Encyklopedii Katolickiej (tom XIV)
OGNISKA MIŁOŚCI (O.M) według Encyklopedii Katolickiej (tom XIV) (O.M) to prywatne, międzynarodowe stowarzyszenie wiernych (świeckich i duchownych), na prawie papieskim, założone w 1936 roku przez Martę
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoŁk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
Bardziej szczegółowoOdnowa w Duchu Świętym
Odnowa w Duchu Świętym Historia Pierwsze grupy charyzmatyczne pojawiły się w USA. Historyczną datą jest rok 1967, kiedy grupa studentów i profesorów z katolickiego Uniwersytetu pod wezwaniem Ducha Świętego,
Bardziej szczegółowoGRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA
GRA MIEJSKA ŚLADAMi LubLinA Lublin Lublin od wieków stanowił polska bramę na wschód i przez cały okres swego istnienia wielokrotnie wpisywał się w polskie kroniki. Początki osadnictwa na wzgórzach, które
Bardziej szczegółowoChrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej
Bardziej szczegółowoS C EN ARIUSZ KATE CH E ZY 1050 LAT TEMU
S C EN ARIUSZ KATE CH E ZY 1050 LAT TEMU 1050 LAT TEMU >> uświadomienie roli biskupów w 1050-letniej historii archidiecezji poznańskiej ze szczególnym uwzględnieniem biskupa Jordana, >> uświadomienie wagi
Bardziej szczegółowoKATOLICKI CMENTARZ PARAFIALNY
KATOLICKI CMENTARZ PARAFIALNY przy ul. Opolskiej ( Oppelner Strasse ) na Księżu Małym ( Klein Tschansch ) we Wrocławiu Widok na aleję główną Cmentarza Parafialnego przy ul. Opolskiej ( Oppelner Strasse
Bardziej szczegółowoUniwersytet Europejski Viadrina Magdalena Pietrzak Historia Dróg Jakubowych w Europie, ich znaczenie i rozwój 26.02.2013 Wronki Podziałprezentacji 1. Św. Jakub Apostoł 2. Dlaczego Santiago de Compostela?
Bardziej szczegółowoKALENDARZ DAT I OKRESÓW LITURGICZNYCH
KALENDARZ DAT I OKRESÓW LITURGICZNYCH 1. KALENDARZ OKRESÓW LITURGICZNYCH W KOŚCIELE KATOLICKIM 2012-2111 2. KALENDARZ DIECEZJI POLSKICH - 2013-02-28 3. WPROWADZENIA TEOLOGICZNO PASTORALNE DO KSIĄG LITURGICZNYCH
Bardziej szczegółowoTrasa wycieczki: Zabytki sakralne Łomży. czas trwania: 5 godzin, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa
Trasa wycieczki: Zabytki sakralne Łomży czas trwania: 5 godzin, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa Opis wycieczki to duże miasto w województwie podlaskim nad rzeką Narwią. Historia
Bardziej szczegółowoWYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ
WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI ODNIESIENIE ZADAŃ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ Poniżej zapisano ogólne i szczegółowe wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego z historii na III etapie kształcenia,
Bardziej szczegółowoTrasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa
Trasa wycieczki: na Podlasiu czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa Opis wycieczki Zapraszamy Państwa do Siemiatycz, miasta powiatowego na Podlasiu. Historię
Bardziej szczegółowoZELATOR VI OGÓLNOPOLSKA PIELGRZYMKA ŻYWEGO WIELKA NOWENNA RÓŻAŃCOWA. sierpień
ZELATOR sierpień 2018 www.zr.diecezja.pl 15 VI OGÓLNOPOLSKA PIELGRZYMKA ŻYWEGO Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w VI ogólnopolskiej pielgrzymce Żywego Różańca do Częstochowy, która odbyła
Bardziej szczegółowoUroczystości nadania tytułu bazyliki mniejszej Sanktuarium Królowej Męczenników
Uroczystości nadania tytułu bazyliki mniejszej Sanktuarium Królowej Męczenników W Bydgoszczy 15 września odbyły się uroczystości, podczas których odczytano bullę papieską, podnoszącą do godności bazyliki
Bardziej szczegółowoStudium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Bardziej szczegółowoREKOLEKCJE U ŚW. ANDRZEJA BOBOLI
REKOLEKCJE U ŚW. ANDRZEJA BOBOLI W styczniu 2013 roku wzorem lat ubiegłych w Domu Rekolekcyjnym Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rycerstwa Niepokalanej w Strachocinie rozpoczęły się rekolekcje dla prezesów
Bardziej szczegółowoPytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?
Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -33-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoKonkursy Przedmiotowe w roku szkolnym 2016/2017
PROGRAM MERYTORYCZNY KONKURSU HISTORYCZNEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO I. CELE KONKURSU zachęcenie do samodzielnego poszukiwania i zdobywania wiedzy; wdrażanie do biegłego posługiwania
Bardziej szczegółowoZestaw pytań o Janie Pawle II
Zestaw pytań o Janie Pawle II 1. Jakie wydarzenie miało miejsce 18.02.1941r? 2. Dokąd Karol Wojtyła przeprowadził się wraz z ojcem w sierpniu 1938 r? 3. Jak miała na imię matka Ojca Św.? 4. Kiedy został
Bardziej szczegółowoMateriały wypracowane w ramach projektu Szkoła Dialogu - projektu edukacyjnego Fundacji Form
Materiały wypracowane w ramach projektu Szkoła Dialogu - projektu edukacyjnego Fundacji Form Nasze zajęcia w ramach Szkoły Dialogu odbyły się 27 i 28 kwietnia oraz 26 i 27 maja. Nauczyły nas one sporo
Bardziej szczegółowoOD STAROŻYTNOŚCI DO R.
Spis treści WSTĘP 13 Rozdział 1 Dzieje CYPRU OD STAROŻYTNOŚCI DO 1878 R. 1.1. Historia Cypru do podboju tureckiego w 1571 r. 21 1.2. Cypr pod rządami Turków w latach 1571-1878 27 1.3. Sytuacja międzynarodowa
Bardziej szczegółowoVII PIELGRZYMA ŻYWEGO RÓŻAŃCA
ZELATOR październik2016 www.zr.diecezja.pl 8 VII PIELGRZYMA ŻYWEGO RÓŻAŃCA W Roku Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia zelatorzy i członkowie Żywego Różańca Archidiecezji Krakowskiej przeżywali swoją
Bardziej szczegółowoKLESZCZELE Dasze Dobrowoda Saki KLUKOWO Gródek Kostry, Lubowicz-Byzie Kuczyn Wyszynki Kościelne KNYSZYN
K KLESZCZELE układ przestrzenny z XVI w., murowana cerkiew p.w. Zaśnięcia NMP z około 1870 r., drewniana dzwonnica obecnie cerkiew p.w. św. Mikołaja z 1709 r., murowany kościół p.w. św. Zygmunta Burgundzkiego
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa
WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty
Bardziej szczegółowoMedytacja chrześcijańska
Z TRADYCJI MNISZEJ 5 John Main OSB Medytacja chrześcijańska John Main OSB Medytacja chrześcijańska Konferencje z Gethsemani przekład Teresa Lubowiecka Spis treści Wstęp...7 Pierwsza Konferencja...9 Druga
Bardziej szczegółowoRadom, 18 października 2012 roku. L. dz. 1040/12 DEKRET. o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego w Roku Wiary. w Diecezji Radomskiej
Bp Henryk Tomasik: Dekret o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego w Roku Wiary w Diecezji Ra Radom, 18 października 2012 roku L. dz. 1040/12 DEKRET o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego
Bardziej szczegółowoNa skrzydłach historii - Węglowice i najbliższa okolica. Barbara Kaśków
Na skrzydłach historii - Węglowice i najbliższa okolica Barbara Kaśków Węglowice (Kolonia Kuhlhausen) wieś powstała na przełomie VIII/XIX w. Założycielami Węglowic i sąsiedniej wsi Puszczew, byli niemieccy
Bardziej szczegółowoŚw. Łukasz Historia Łukasz Ewangelista, wierny towarzysz i współpracownik Pawła Apostoła, któremu towarzyszyłw wielu podróżach misyjnych. Według tradycji wczesnochrześcijańskiej jest autorem trzeciej
Bardziej szczegółowoEkumeniczny Kalendarz Zielonoświątkowy 2016
Ekumeniczny Kalendarz Zielonoświątkowy 2016 Ekumeniczne wydarzenia w roku 2016, w których niektórzy Zielonoświątkowcy mogą wziąć odział. Użycie zdjęć wg zasady FAIR USE. ...przyjęcie chrztu w 966 r. było
Bardziej szczegółowo{tab=gdzie i kiedy spotkania?} Spotykamy się w parafii św. Piotra i Pawła na Lotnisku. we wtorki po Mszy świętej ok. godz. 19 w Domu Parafialnym
EFFATHA {tab=gdzie i kiedy spotkania?} Spotykamy się w parafii św. Piotra i Pawła na Lotnisku we wtorki po Mszy świętej ok. godz. 19 w Domu Parafialnym {tab=co robimy?} - EWANGELIZACJA (głoszenie Ewangelii,
Bardziej szczegółowoRenowacja grobów Panasińskich na cmentarzu w Rejowcu.
Renowacja grobów Panasińskich na cmentarzu w Rejowcu. W roku 1804 pochowany został ksiądz proboszcz unicki Jan Birumowicz 1. W grobie ziemnym przy murze świątyni św. Michała Archanioła. Szkoda, ze w ostatnim
Bardziej szczegółowoHISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
Bardziej szczegółowona mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r.
Historia Gminę Lipie utworzono 1 stycznia 1973r. na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. Gmina skupia miejscowości o bogatej i pięknej przeszłości, które od dawna
Bardziej szczegółowoPoczątki Łomży- czy był to już ok r.n.e.?
08.04.2014 Początki Łomży- czy był to już ok. 1000 r.n.e.? Autor: Wieczorna Image not found http://wieczorna.pl/index.php/uploads/photos/middle_ Witold Jemielity przytoczył szereg ciekawych lokalnych wspomnień,
Bardziej szczegółowoPustelnia de Foucauld
Niezbadane są drogi Bożego Miłosierdzia. Tych, których Pan powołuje do zgłębiania wielkości Jego Miłosierdzia, prowadzi przedziwnymi drogami. Tak było kiedyś w przeszłości i jest dzisiaj, właśnie tu na
Bardziej szczegółowoProgram nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz
Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I. Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320)
Spis treści Do Czytelnika 5 Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320) 1.1. Początki i rozwój państwa polskiego (do 1138). Rozbicie dzielnicowe i dążenia
Bardziej szczegółowoPrawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej
Prawosławne szkolnictwo teologiczne w II Rzeczpospolitej Ks. dr Artur Aleksiejuk Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie Wydział Pedagogiczny Demografia 30 września 1921 pierwszy spis powszechny
Bardziej szczegółowoLITURGIA DOMOWA. Modlitwy w rodzinach na niedziele Adwentu Spis treści. Gliwice 2017 [Do użytku wewnętrznego]
Spis treści LITURGIA DOMOWA Wstęp do Liturgii Domowej w Okresie Adwentu 2017 r.... 2 Spotkania na niedziele Adwentu: I Niedziela Adwentu [B]... 3 II Niedziela Adwentu [B]... 4 III Niedziela Adwentu [B]...
Bardziej szczegółowoWierzę w Chrystusa Króla Wszechświata. Okres zwykły
Wierzę w Chrystusa Króla Wszechświata Okres zwykły ISBN: 9788387487836 Wydawca: Archidiecezja Poznańska Redakcja: ks. Szymon Stułkowski Ilustracja (str. tytułowa): Agnieszka Wiśniewska i Julian Świetlicki
Bardziej szczegółowoPrzyszłość zaczyna się dzisiaj, nie jutro.
A.D. 2014 JUBILEUSZ 25-LECIA PARAFII NMP KRÓLOWEJ POLSKI W NASUTOWIE W ROKU KANONIZACJI BŁ. JANA PAWŁA II Rok 2014 dla Wspólnoty Parafialnej w Nasutowie jest okazją do dziękczynienia i radosnego śpiewania
Bardziej szczegółowoARCHIWA, BIBLIOTEKI I MUZEA KOŚCIELNE 110 (2018) JERZY FLAGA* LUBLIN
ARCHIWA, BIBLIOTEKI I MUZEA KOŚCIELNE 110 (2018) https://doi.org/10.31743/abmk.2018.110.27 JERZY FLAGA* LUBLIN [Recenzja]: Stanisław Kawa OFMConv., Status i struktura Kościoła katolickiego w Uzbekistanie,
Bardziej szczegółowoMigracja braci czeskich do Dolnego Śląska
Migracja braci czeskich do Dolnego Śląska Sytuacja polityczna Po zwycięstwie Ligi Katolickiej w bitwie pod Białą Górą niedaleko Pragi w 1620 roku rządy zostały przejęte przez Ferdynanda II. (1620-1637).
Bardziej szczegółowoAKCJA KATOLICKA jest według Kodeksu Prawa Kanonicznego publicznym stowarzyszeniem wiernych, erygowanym w diecezji przez biskupa.
AKCJA KATOLICKA jest według Kodeksu Prawa Kanonicznego publicznym stowarzyszeniem wiernych, erygowanym w diecezji przez biskupa. Celem Akcji Katolickiej jest pogłębianie formacji chrześcijańskiej oraz
Bardziej szczegółowoPOŚWIĘCENIE TABLICY KU PAMIĘCI BŁ. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI
POŚWIĘCENIE TABLICY KU PAMIĘCI BŁ. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI 30. 11. 2011 roku w Sanktuarium Błogosławionej Matki Bolesławy w Białymstoku miała miejsce podniosła uroczystość, która jest nawiązaniem do historii
Bardziej szczegółowoCzytanie ze zrozumieniem - test dla kl VI
Literka.pl Czytanie ze zrozumieniem - test dla kl VI Data dodania: 2005-12-20 09:00:00 Sprawdzian tej zawiera test czytania ze zrozumieniem dla klas VI szkoły podstawowej. Jego poziom trudności jest średni.
Bardziej szczegółowoLISTOPAD 2014 NR 6 (112), ROK XV
LISTOPAD 2014 NR 6 (112), ROK XV w n u m e r z e : od redakcji Uroczystość Wszystkich Świętych, 1 listopada: I czytanie: Ap 7, 2-4. 9-14; II czytanie: 1 J 3, 1-3; Ewangelia: Mt 5, 1-12a; XXXI Niedziela
Bardziej szczegółowoHistoria kościoła i parafii p.w. Narodzenia NMP w Jazowsku
Historia kościoła i parafii p.w. Narodzenia NMP w Jazowsku Utworzenie rzymskokatolickiej parafii w Jazowsku należy datować w przybliżeniu na drugą połowę XIII wieku. Zapewne w tym samym okresie wybudowano
Bardziej szczegółowoWIELKIE RELIGIE MONOTEISTYCZNE MONOTEIZM- JEDEN BÓG JUDAIZM BÓG: JAHWE MIEJSCE POWSTANIA: SYMBOLE: Palestyna. Menora. Tora
WIELKIE RELIGIE MONOTEISTYCZNE MONOTEIZM- JEDEN BÓG JUDAIZM BÓG: JAHWE MIEJSCE POWSTANIA: SYMBOLE: Palestyna Menora Tora 1 Gwiazda Dawida Dekalog Arka Przymierza ŚWIĘTA KSIĘGA: TORA 2 ZASADY Dzień święty:
Bardziej szczegółowoWpisany przez Redaktor niedziela, 20 listopada :10 - Poprawiony niedziela, 20 listopada :24
Jubileuszowy Akt Przyjęcia Jezusa Chrystusa za Króla i Pana Nieśmiertelny Królu Wieków, Panie Jezu Chryste, nasz Boże i Zbawicielu! W Roku Jubileuszowym 1050-lecia Chrztu Polski, w roku Nadzwyczajnego
Bardziej szczegółowoW ŚRODOWISKU AKADEMICKIM
W ŚRODOWISKU AKADEMICKIM EWANGELIZACJA WARSZAWY Po co jest Misja w Mieście? Ożywienie parafii, ruchów, wspólnot Wyjście do ludzi, którzy są poza Kościołem Doprowadzenie ludzi do spotkania z Jezusem EWANGELIZACJA
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY PLAN PRACY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Klasa I gimnazjum religia. Nauczyciel: ks. Aleksander Michalak T E M A T
S T YC Z E Ń G R U D Z I E Ń L I S T O P A D P A Ź D Z I E R N I K W R Z E S I E Ń SZCZEGÓŁOWY PLAN PRACY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Klasa I gimnazjum religia MIESIĄC Nr lekcji Liczba godzin Nauczyciel:
Bardziej szczegółowoSpołeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży
Społeczno-gospodarcze problemy Azji Centralnej i Kaukazu Południowego jako element kształcenia studentów i młodzieży Instytut Wschodni UAM moduł: Mapa problematyki społeczno-gospodarczej Azji Centralnej
Bardziej szczegółowoŻycie i nauczanie Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Życie i nauczanie Kardynała Stefana Wyszyńskiego Młodość 3 sierpnia 1901; Zuzela- narodziny drugiego dziecka Stanisława i Julianny Wyszyńskich. 1910- rodzina przenosi się do Andrzejewa, gdzie umiera mu
Bardziej szczegółowoŻydzi Dlaczego warto o nich mówić?
Żydzi Dlaczego warto o nich mówić? Mamy wspólną wielowiekową historię Mają bogatą kulturę, tradycję i sztukę. Warto je poznać! Jan Paweł II nazwał ich starszymi braćmi w wierze. Czas zapomnieć o nieporozumieniach
Bardziej szczegółowoNASZ SYNOD DIECEZJALNY
NASZ SYNOD DIECEZJALNY Słowo Biskupa Kaliskiego podczas Mszy świętej w Katedrze na rozpoczęcie drugiej sesji plenarnej Synodu, 18 października 2008 roku I Co to jest synod diecezjalny? Jakie jest jego
Bardziej szczegółowoAutorzy: Sara Pawelska Patrycja Rychter
Autorzy: Sara Pawelska Patrycja Rychter Opiekunowie: mgr Magdalena Cieślak mgr Paulina Chłopkowska Zespół Szkół nr 1 im. Stefana Garczyńskiego ul. Powstańców Wielkopolskich 43, 64-360 Zbąszyń Telefon:
Bardziej szczegółowoHISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA I GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je
Bardziej szczegółowoO tym jak wypadła pierwsza podróż świętego Pawła
O tym jak wypadła pierwsza podróż świętego Pawła Wprowadzenie Film Interaktywne ćwiczenia mul medialne Podsumowanie Słowniczek Dla nauczyciela Wprowadzenie W wyniku działalności Jezusa z Nazaretu w pierwszej
Bardziej szczegółowoHubert Mącik Cmentarz przy ul. Walecznych w Lublinie dokument różnorodności kulturowej Lublina
Hubert Mącik Cmentarz przy ul. Walecznych w Lublinie dokument różnorodności kulturowej Lublina Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego 4, 273-276 2012 Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego
Bardziej szczegółowoCarlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk
Carlo Maria MARTINI SŁOWA dla życia Przekład Zbigniew Kasprzyk Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 WPROWADZENIE Każdego dnia wypowiadamy, słyszymy i czytamy wiele słów. Czujemy jednak, że niektóre
Bardziej szczegółowo6. Rozwijanie umiejętności pracy z różnorodnymi źródłami historycznymi.
Przedmiotowy Regulamin XVI Wojewódzkiego Konkursu z Historii dla uczniów klas trzecich gimnazjów oraz klas trzecich oddziałów gimnazjalnych prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego
Bardziej szczegółowo18 PAŹDZIERNIKA 2015 roku - XIX NIEDZIELA ZWYKŁA ŚWIATOWA NIEDZIELA MISYJNA
18 PAŹDZIERNIKA 2015 roku - XIX NIEDZIELA ZWYKŁA ŚWIATOWA NIEDZIELA MISYJNA 1. Dziś przeżywamy Światową Niedzielę Misyjną. Rozpoczynamy Tydzień Misyjny w Kościele. Modlimy się, by Ewangelia docierała do
Bardziej szczegółowoAnna Wysocka Angelika Miezio Alicja Wysocka
Anna Wysocka Angelika Miezio Alicja Wysocka MAPA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Tu mieszkamy - Raszowa ZABUDOWANIA DOMY MIESZKALNE-57 ZABUDOWANIA GOSPODARCZE-42 NAJSTARSZA OSOBA URODZONA W RASZOWEJ ROZALIA
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne, historia. Ruch "Światło życie"
Ruch "Światło życie" Ruch Światło-Życie (znany powszechnie jako Oaza) - jeden z ruchów odnowy Kościoła według nauczania Soboru Watykańskiego II. Ruch ten powstał w Polsce, a jego założycielem był sługa
Bardziej szczegółowoLiturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej
Maciej Olejnik Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Wprowadzenie: Przedmiotem mojej pracy jest problem przenikania świata teatru do katolickiej liturgii łacińskiej.
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia
ZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia POGLĄDOWE TABLICE SEMESTRALNE I rok, I semestr wykład 3 pkt. 30 h Chrześcijaństwo starożytne (narodziny i formowanie się chrześcijaństwa) ćw.
Bardziej szczegółowoWybory Prezydenckie - 24 maja 2015 r.
Nr. 5/116 17 maj 2015 Wybory Prezydenckie - 24 maja 2015 r. Dobrowolna rezygnacja z udziału w wyborach jest grzechem zaniedbania, ponieważ jest odrzuceniem odpowiedzialności za losy ojczyzny. Ludzie wierzący
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoHistoria. (na podstawie Wikipedii) Strona 1
Historia (na podstawie Wikipedii) Strona 1 Spis treści 1 Wstęp...3 2 Periodyzacja...3 3 Nauki pomocnicze historii...3 3.A Archeologia...3 3.B Archiwistyka i archiwoznawstwo...4 3.C Chronologia...4 3.D
Bardziej szczegółowoBADANIE DIAGNOSTYCZNE
Centralna Komisja Egzaminacyjna BADANIE DIAGNOSTYCZNE W ROKU SZKOLNYM 2011/2012 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE WYKAZ SPRAWDZANYCH UMIEJĘTNOŚCI GRUDZIEŃ 2011 Numer zadania 1. 2.
Bardziej szczegółowoCopyright 2013 by Irena Borowik Copyright 2013 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
Recenzja: prof. dr hab. Grzegorz Babiński Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2013 by Irena Borowik Copyright 2013 by Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoTydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2014 GENEZA MATERIAŁY - PROGRAM
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2014 GENEZA MATERIAŁY - PROGRAM Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan Mający już ponad stuletnią tradycję Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan stał się cyklicznym
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI DZIAŁ I TAJEMNICA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO bardzo celująca - wie, komu objawił się Duch Święty; - podaje przykłady, dotyczące budowania wspólnoty - wyjaśnia, dlaczego
Bardziej szczegółowo