SZANOWNI HODOWCY. Prezes Zarządu. Bartłomiej Babuśka

Transkrypt

1

2 SZANOWNI HODOWCY Małopolskie Centrum Biotechniki Sp. z o.o. w Krasnem oddaje w Państwa ręce katalog knurów, których nasienie aktualnie znajduje się w naszej ofercie i jest proponowane do wykorzystania w unasiennianiu loch. O znaczeniu inseminacji trzody chlewnej w nowoczesnej i kierującej się zasadami ekonomicznymi produkcji trzody chlewnej i korzyściach jakie niesie ze sobą stosowanie tej metody rozrodu nie trzeba nikogo przekonywać. Unasiennianie loch przez hodowcę jest metodą optymalną przede wszystkim dla większych chlewni choćby ze względów organizacyjnych, ekonomicznych i sanitarnych. Chcąc możliwie szybko poprawić cechy produkcyjne stada i uzyskać zamierzony postęp hodowlany, bądź szybko poprawić parametry użytkowe produkowanych świń należy zwiększyć zróżnicowanie genetyczne hodowanych zwierząt, m.in. poprzez wprowadzenie do kojarzeń nowych ras lub odległych linii genetycznych. Tym bardziej zapraszam do współpracy poprzez Stacje Eksploatacji Knurów w Czerminie, Kleczy Dolnej, Częstochowie, które dysponują wysokiej jakości materiałem zarówno czysto-rasowym, jak też materiałem do produkcji wysokiej jakości wieprzowiny. Wierzę, że pozytywne tendencje rysujące się w produkcji trzody chlewnej staną się zjawiskiem normalnym i ciągłym, gwarantującym odpowiednią opłacalność tej gałęzi działalności rolniczej, czego wszystkim producentom życzę. Prezes Zarządu Bartłomiej Babuśka 1

3 STACJE EKSPLOATACJI KNURÓW w województwie podkarpackim: w województwie małopolskim: SEK Czermin k/mielca Czermin tel , fax czermin@mcb.com.pl w województwie śląskim: SEK Klecza Dolna k/wadowic Klecza Dolna 338A tel fax klecza_dolna@mcb.com.pl SEK Częstochowa Częstochowa, ul. Żywopłotowa 34/36 tel fax czestochowa@mcb.com.pl Małopolskie Centrum Biotechniki Sp. z o.o. Krasne 32, Krasne k. Rzeszowa tel.: , , ; fax krasne@mcb.com.pl 2

4 ZALETY INSEMINACJI Decydującym czynnikiem opłacalności w chowie i hodowli trzody chlewnej jest prawidłowo przebiegający rozród. O opłacalności chowu tego gatunku zwierząt decyduje nie tylko tempo przyrostu i ilość zużytej paszy na kilogram przyrostu, ale również skrócenie do minimum okresu międzyciążowego oraz odpowiednio liczne i wyrównane mioty. Inseminacja w rozrodzie trzody chlewnej znalazła już wśród hodowców pełne uznanie i praktyczne zastosowanie. Pozwala ona na maksymalne wykorzystanie potencjału genetycznego najcenniejszych osobników. Odpowiednie przygotowanie ejakulatu daje gwarancję bardzo dobrej skuteczności unasienniania i ilości uzyskiwanego potomstwa. Głównymi zaletami inseminacji są: zwielokrotnienie zdolności reprodukcyjnej knurów, a co za tym idzie istotne korzyści hodowlane i ekonomiczne, znaczne ograniczenie liczby użytkowanych knurów stwarza możliwość zaostrzenia wymagań pod względem zdolności rozrodczych i wartości genetycznej, możliwość formowania grup produkcyjnych loch i planowania doboru hodowlanego, możliwość produkowania tuczników pochodzących z krzyżówek i wykorzystanie zjawiska heterozji, nieskomplikowana organizacyjnie procedura zgłaszania i wykonania zabiegu unasieniania, wyeliminowanie wystąpienia chorób krycia i przeniesienia niektórych pasożytów. Użycie w rozrodzie nasienia knurów proponowanych w tym katalogu i będących w ofercie Małopolskiego Centrum Biotechniki w Krasnem daje hodowcy szereg korzyści, takich jak: dostęp do najlepszej genetyki, możliwość szybszego doskonalenia stada, wyeliminowanie chorób krycia, możliwość wyboru knura linii żeńskiej i męskiej w różnych rasach i liniach. 3

5 Knury stacjonujące w MCB Sp. z o.o. w Krasnem są wolne od następujących jednostek chorobowych: 1. Gruźlica 2. Bruceloza 3. Pomór klasyczny 4. PRSS 5. Choroba Aujeszkyego. Zalecany minimalny program szczepień stada podstawowego i jego potomstwa: Lp. Locha/ Jednostka Termin Prosięta Młodzież Preparat loszka chorobowa stosowania Parwowiroza Porcilis Przed kryciem + Różyca Ery+Parvo 2 tyg. 2 + Kolibakterioza Colivac S Przed porodem 8 i 2 tyg. 3 + Odrobaczanie Inwermina Przed porodem + Odrobaczanie Inwermina tydz., w 6 m-cu życia 4 + Suidestran I tydzień życia 5 + Mykoplazma Respisure ohe 3-4 tydz. życia 6 + Cirkowirusy Circoflex 2-3 tydz. życia KIEDY UNASIENIAĆ LOCHĘ? Właściwy termin unasienniania decyduje w głównej mierze o skuteczności wykonywanego zabiegu inseminacyjnego. Dlatego zaraz na wstępie pragniemy hodowcom przekazać kilka uwag praktycznych. Świnia jest zwierzęciem poliestralnym, czyli takim, u którego w normalnych warunkach środowiskowych (żywienie, pielęgnacja), cykle płciowe występują rytmicznie w ciągu całego roku. Knury są zawsze zdolne do krycia. Cykl płciowy jest to okres od pierwszego dnia rui do dnia poprzedzającego wystąpienie kolejnych objawów rujowych. Przeciętnie cykl płciowy trwa 21 dni, z wahaniami do 2,5 dnia. Pierwsza ruja u loszek występuje po osiągnięciu dojrzałości płciowej, a więc w wieku 6 7 miesięcy. Błędem byłoby jednak unasieniać taką loszkę, gdyż nie osiągnęła ona jeszcze dojrzałości fizycznej do rozrodu. 4

6 Pierwsze unasiennianie loszki należy wykonać w wieku 8 9 miesięcy życia, tak aby pierwsze wyproszenie nastąpiło nie wcześniej niż w wieku 12 miesięcy. Najlepsze mioty uzyskuje się zazwyczaj w trzecim i czwartym wyproszeniu lochy. Lochy wieloródki najlepiej jest unasienniać między piątym a ósmym dniu po odsadzeniu prosiąt, pod warunkiem, że występuje ruja. Praktyka wskazuje, że odsadzenie prosiąt i gwałtowne przerwanie laktacji powoduje wystąpienie objawów rujowych u 85% loch. Pamiętać należy, że odsadzane powinny być wszystkie prosięta jednocześnie. Pozostawienie z lochą słabych prosiąt w celu ich dokarmienia jest częstym błędem powodującym wystąpienie objawów rujowych. PRZEBIEG RUI U LOCHY Prawidłowy przebieg rozrodu zależy w dużym stopniu od hodowcy, od jego wiedzy o przebiegu cyklu płciowego u lochy, od umiejętności obserwacji i interpretacji objawów rujowych, aby w najbardziej odpowiednim czasie wykonać zabieg unasienniania. Schemat przebiegu rui przedstawiamy na rycinie nr 1. Cykl płciowy u loch trwa średnio 21 dni (wahania 2,5 dnia) i dzieli się na kilka faz, spośród których najważniejsze dla hodowcy są: Faza przedrujowa podczas której obserwujemy: niepokój, spadek apetytu, charakterystyczne pohukiwanie, obrzęk i zaczerwienienie sromu, wyciek śluzu rujowego, obskakiwanie innych loch i brak tolerancji na obskakiwanie. Faza rui właściwej odpowiedni termin unasienniania, występuje odruch tolerancji na obskakiwanie, obskakiwanie innych loch, ustępuje obrzęk sromu, kolor sromu zmienia się na siny, nadal wyciek śluzu rujowego, locha przyjmuje postawę do krycia. Faza porujowa która charakteryzuje się: nie reagowanie na próby wyzwolenia odruchu tolerancji, brak tolerancji na obskakiwanie przez inne lochy i knura, wypływ gęstego śluzu porujowego, 5

7 coraz spokojniejsze zachowanie się lochy, powrót apetytu. Objawy rujowe mogą występować nawet przez okres 4 dni. Dla hodowcy najważniejsze jest uchwycenie szczytu rui, a więc tej fazy, w której dochodzi do jajeczkowania (owulacja). Proces ten trawa godzin. Zewnętrznym objawem jest to, iż locha staje się spokojniejsza i charakteryzuje ją odruch tolerancji. Przy uciskaniu jej grzbietu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej locha stoi nieruchomo. Wargi sromu ulegają w tej fazie rozpulchnieniu, zaznaczają się liczne bruzdy, a zabarwienia z czerwonego przybiera kolor sinofioletowy. Przyjmuje się, że odruch tolerancji jest najwłaściwszym momentem na wykonanie zabiegu unasieniania. Występowanie odruchu tolerancji u lochy będącej w rui można stwierdzić postępując jak na przedstawionej rycinie. 1. Uciskając jej bok (słabiznę) kolanem i grzbiet dłońmi w okolicy lędźwiowej lub kłębu. 2. Podciągając skórę fałdu kolanowego uciskając jednocześnie grzbiet. 3. Uciskając rękami grzbiet w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. 4. Dosiadając lochę i uciskając jej lędźwie i krzyż. 6

8 Locha taka przy próbie dosiadania, ucisku: staje nieruchomo, przegina grzbiet, stawia uszy, rozstawia tylne nogi, unosi w górę ogon. Jest to najbardziej odpowiedni moment do wykonania zabiegu unasienniania, i zwykle trwa ok. jednej doby. Uchwycenie tego momentu decyduje o skuteczności zabiegu unasienniania a także liczebności prosiąt w miocie. OPTYMALNY TERMIN UNASIENNIANIA Za najlepszy moment należy uznać zgłoszenie lochy do unasienniania zaraz po wystąpieniu objawów rui właściwej. Ustala się wówczas z inseminatorem dzień i godziny wykonania zabiegu oraz dokonuje wyboru knura, którego nasieniem chcemy unasienić swoją lochę. U loch wieloródek pierwsze objawy rui występują 3 do 8 dni po odsadzeniu prosiąt. Szczyt odruchu tolerancji występuje na 5-ty lub 6-ty dzień. Młode loszki należy unasieniać: w drugiej lub trzeciej rui, w wieku 8 9 miesięcy, w wadze powyżej 130 kg. Ruja u macior i loszek trwa godzin, tj. 2 3 doby. INSEMINACJĘ WYKONUJE SIĘ MIĘDZY 24 A 36 GODZINĄ OD WYSTĄPIENIA PIERWSZYCH OBJAWÓW RUI WŁAŚCIWEJ, W OKRESIE WYSTĘPOWANIA ODRUCHU TOLERANCJI. Po każdym zabiegu pierwszym zaleca się wykonanie zabiegu reinseminacji, czyli powtórnego krycia w tej samej rui. Taki tryb postępowania poprawia skuteczność i zwiększa liczbę prosiąt w miocie. 7

9 Termin wykonania reinseminacji. jeżeli zabieg unasieniania pierwszy był wykonany rano, to zabieg reinseminacji należy wykonać wieczorem, jeżeli zabieg unasienniania pierwszy był wykonywany po południu, to zabieg reinseminacji należy wykonać na drugi dzień rano. Technika unasienniania loch. Postępowanie z nasieniem Przechowywać nasienie w termoboksie w temperaturze C. Chronić nasienie przed działaniem promieni słonecznych. Chronić nasienie przed kontaktem z wodą. Chronić nasienie przed wysoką i niską temperaturą. UWAGA!!! Nie przegrzewać nasienia powyżej 40º C lepiej go nie podgrzewać. Przygotowanie do zabiegu inseminacji. Przed przystąpieniem do zabiegu należy: Sprawdzić u lochy nasilenie objawów rujowych oraz odruch tolerancji. Blister, w którym znajduje się nasienie należy podgrzać w kąpieli wodnej do temperatury o C. Rozgrzany pojemnik z nasieniem wyjąć z łaźni wodnej i wytrzeć do sucha. Połączyć blister z nasieniem z kateterem. Oczyścić zewnętrzne narządy płciowe lochy ligniną lub papierem toaletowym. Odciągnąć delikatnie do tyłu i w dół wargi sromowe rozchylając tym samym szparę sromową. Wprowadzić kateter po górnym sklepieniu pochwy równolegle do części grzbietowej, aż do momentu wyczuwalnego oporu. Wprowadzając w ten sposób kateter w drogi rodne unikniemy wprowadzenia go do ujścia cewki moczowej. Nacisnąć lekko blister z nasieniem w celu wprowadzenia pierwszych partii nasienia do macicy, co spowoduje pobudzenie lochy do zapoczątkowania odruchów ssących macicy. Po zaobserwowaniu, że nasienie zostało wyssane przez lochę, należy spokojnie wyciągnąć kateter. Optymalny czas unasienniania lochy wynosi 4-5 minut, a loszek 6-7 minut. 8

10 Rycina nr 1 9

11 KRZYŻOWANIE TOWAROWE Krzyżowanie jest najefektywniejszym sposobem prowadzenia produkcji trzody chlewnej. Podstawowym celem krzyżowania międzyrasowego, poza ewidentnymi korzyściami wynikającymi z poprawy cech użytkowych mieszańców (tempem wzrostu, zawartością mięsa w tuszy, grubością słoniny, wykorzystaniem paszy, płodnością) w stosunku do rodziców, uzyskuje się również dodatkowe efekty produkcyjne, spowodowane zjawiskiem heterozji czyli wybujałości mieszańców. Doświadczalnie wykazano, że produkcja świń w oparciu o krzyżowanie towarowe daje o 5-10% lepsze wyniki ekonomiczne, przy użyciu dwóch ras, i o 10-15% lepsze wyniki ekonomiczne, przy użyciu trzech ras, niż w przypadku chowu w czystości rasy. Mieszańce krzyżówkowe charakteryzują się wieloma pożądanymi przez hodowcę cechami: zwiększa się tempo wzrostu i rozwoju prosiąt i tuczników poprzez lepsze wykorzystanie paszy, wzrasta liczba prosiąt urodzonych i odchowanych, poprawia się płodność i skuteczność pokryć, notuje się wyższy przyrost dzienny, poprawia się zdrowotność. UWAGA EFEKT HETEROZJI JEST ZJAWISKIEM JEDNORAZOWYM charakterystycznym tylko dla mieszańców, nie podlega dziedziczeniu, i z tego powodu potomstwo uzyskane z krzyżowania towarowego powinno być przeznaczone do tuczu, a następnie w całości kierowane na rzeź. Podstawowe zasady krzyżowania towarowego: najlepsze knury krzyżować z najlepszymi lochami niezależnie od ras używanych do krzyżowania, należy krzyżować zwierzęta wyraźnie różniące się od siebie cechami użytkowymi, lochy ras matecznych krzyżować z knurami raz ojcowskich. Istnieje podział świń na rasy przydatne jako mateczne i jako ojcowskie, który wynika z pewnych określonych cech użytkowych. 10

12 11

13 Za najlepsze rasy mateczne przeznaczone do produkcji loszek wykorzystywanych na matki do krzyżowania towarowego uznaje się: polską białą zwisłouchą (pbz), wielką białą polską (wbp). landrace austriacki, niemiecki. Lochy ras pbz i wbp stanowią ponad 90% populacji w Polsce, a przy tym cechuje je dobra płodność, troskliwość i opiekuńczość. Ponadto systematycznie zwierzęta tych ras selekcjonowane są pod względem odporności na stres i trudne warunki środowiskowe. Za najlepsze rasy ojcowskie używane do krzyżowania towarowego uznaje się: duroc, pietrain, mieszańce (duroc x pietrain, pietrain x duroc) hybrydy (hypor, PIC, penarlan). KNURY JAKIMI DYSPONUJE MCB RASY MATECZNE Wielka Biała Polska Kolor skóry i szczeciny biały, uszy duże szeroko rozstawione, stojące. Jest to świnia duża, długa o łopatkach małych, przylegających do tułowia, grzbiet długi, mocny, lekko łukowaty. Klatka piersiowa dość głęboka, szynki szerokie, sięgające stawów skokowych, zad długi, łagodnie spadzisty, nogi szeroko rozstawione 12

14 i proste. Świnie tej rasy charakteryzują się bardzo dobrym przystosowaniem do trudnych warunków bytowych przez co są odporne na stres, ponadto charakteryzują się wysoką płodnością i plennością oraz dużą troskliwością o potomstwo. Cechują ją wysokie przyrosty przy dobrym wykorzystaniu paszy. Nadaje się szczególnie na komponent mateczny do krzyżówek z knurami ras mięsnych oraz do produkcji loszek mieszańcowych (wbp x pbz) do krzyżówek wielorasowych. Polska Biała Zwisłoucha Umaszczenie jednolite białe, dopuszczalne są ciemne pigmenty na skórze pokryte białym włosem. Uszy szerokie, długie, bezwiednie zwisające do tarczy ryjowej, spotykane także półsztywne, nie zakrywające oczu. Jest to świnia długa, o szerokim grzbiecie, lekko łukowatym, łopatka mała dobrze związana z tułowiem, klatka piersiowa raczej płytka. Szynki są dobrze rozwinięte, nisko osadzone, nogi stsunkowo krótkie. Lochy charakteryzują się wysoką płodnością i plennością oraz zadawalającym instynktem macierzyńskim. Wymagają dość dobrych warunków utrzymania. Komponent mateczny do krzyżowania towarowego z knurami ras ojcowskich lub do produkcji loszek mieszańców (pbz x wbp) na potrzeby krzyżówek wielorasowych. RASY I LINIE OJCOWSKIE Pietrain Rasa wyhodowana w Belgii. Umaszczenie łaciate, uszy krótkie, zdecydowanie stojące. Jest to świnia o średniej wielkości, klatka piersiowa pojemna o silnie wysklepionych żebrach. Charakterystyczna łopatka o dobrym umięśnieniu tworząca 13

15 dobrze uformowaną szynkę przednią, nogi mocne, szeroko rozstawione. Grzbiet długi, mocny, szeroki, szynka głęboka, sięgająca stawu skokowego, szeroka. Zad długi, łagodnie spadzisty, szeroki. Szybkie tempo wzrostu i dobre wykorzystanie paszy idzie w parze z wysoką mięsnością. Rasa ta jest dobrym komponentem do tworzenia krzyżówek z rasami matecznymi (pbz, wbp), loszkami krzyżówkowymi oraz do produkcji knurów krzyżówkowych (p x d) w krzyżowaniu wielorasowym w celu poprawy mięsności. Duroc Umaszczenie od jasnozłotego do ciemnoczerwonego. Świnia o rozmiarch od średniej do dużej. Nogi szerokorozstawione, raczej proste o nieco stromych pęcinach, grzbiet szeroki, lekko karpiowaty, łopatka silnie umięśniona, dająca dobrze rozbudowaną szynkę przednią, wydatne szynki na partii zadu. Wysokie przyrosty dobowe idą w parze z dobrym wykorzystaniem paszy. Mięso charakteryzuje się dużą 14

16 przydatnością do produkcji wyrobów tradycyjnych. Knury wykorzystywane są do tworzenia krzyżówek towarowych z rasami matecznymi, a także do produkcii knurków mieszańców (duroc x pietrain). Firmy hybrydowe produkują hodowlane linie syntetyczne zwykle na bazie kilku ras i typów użytkowych. Celem tworzenia tych linii jest wyhodowanie zwierząt dających wysoką, oczekiwaną przez konsumentów jakość mięsa wieprzowego, a także uzyskujących maksymalne wskaźniki produkcyjne w różnych warunkach środowiskowych. Jest to ważne zarówno dla producentów, jak i przemysłu przetwórczego. Hypor Lin S (linia S) biały pietrain Oparta częściowo na rasie pietrain, lecz wyeliminowany jest czarny kolor i gen stresu co daje dobrą jakość mięsa. Charakteryzuje się wysoką mięsnością, dobrym wykorzystaniem paszy oraz poprawną budową. Hypor Lin G (linia G) biały duroc Powstała na bazie holenderskiego yorkshirea i duroca. Wykazuje zdolność do wysokiego spożycia paszy i daje wysokie przyrosty w gorszych warunkach produkcyjnych. Charakteryzuje ją mocna budowa i dobra zdrowotność. Tusze tych świń mają bardzo dobrą jakość mięsa. Knury krzyżówkowe pietrain x duroc i duroc x pietrain Wykorzystywane jako element ojcowski w krzyżowaniu z lochami ras białych i lochami krzyżówkowymi wbp x pbz i pbz x wbp. Charakteryzują się wysoką zdrowotnością, bardzo dobrymi przyrostami przy ekonomicznym wykorzystaniu paszy, dobrym umięśnieniem i wysoką jakością mięsa. OBJAŚNIENIA DOTYCZĄCE INFORMACJI ZAWARTYCH W KATALOGU KNURÓW INDEKS OCENY PRZYŻYCIOWEJ (indeks selekcyjny) obliczany jest w oparciu o standaryzowane przyrosty dzienne (w 180 dniu oraz w wadze 110 kg) i procentową zawartość mięsa w tuszy. INDEKS POTOMSTWA jest to wartość hodowlana ojca szacowana na podstawie oceny córek pochodzących z 4 różnych kojarzeń i poddanych ocenie poubojowej w stacji kontroli użytkowości trzody chlewnej (SKUTRCH). INDEKS BLUP wartość hodowlana uzyskiwana w wyniku przeprowadzonych obliczeń w obrębie poszczególnych ras dla przyrostu dziennego, procentowej zawartości mięsa w tuszy i indeksu selekcyjnego. W obliczeniach uwzględniony jest efekt rejonu, płci, hodowli, miotu i osobnika. Bazowym okresem szacowania jest przedział 6 miesięcy. 15

17 REJONY DZIAŁANIA MCB DORADZTWO I FACHOWA PORADA W JEDNOSTKACH KRASNE woj. podkarpackie Małopolskie Centrum Biotechniki Sp. z o.o. w Krasnem Krasne fax krasne@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w podkarpackie; p kolbuszowski, w podkarpackie; p łańcucki, w podkarpackie; p mielecki, w podkarpackie; p niżański, w podkarpackie; p ropczycko sędziszowski, w podkarpackie; p rzeszowski, w podkarpackie; p stalowowolski, w podkarpackie; p tarnobrzeski. (w województwo; p powiat) CZERMIN woj. podkarpackie, małopolskie Stacja Eksploatacji Knurów w Czerminie Czermin fax czermin@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w podkarpackie; p dębicki, w podkarpackie; p kolbuszowski, w podkarpackie; p łańcucki, w podkarpackie; p mielecki, w podkarpackie; p niżański, w podkarpackie; p ropczycko sędziszowski, w podkarpackie; p rzeszowski, w podkarpackie; p stalowowolski, w podkarpackie; p strzyżowski, w podkarpackie; p tarnobrzeski, w małopolskie; p dąbrowski. (w województwo; p powiat) 16

18 PRZEWORSK woj. podkarpackie Stacja Testowania Buhajów w Przeworsku Przeworsk, ul. Głęboka fax przeworsk@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w podkarpackie; p brzozowski, w podkarpackie; p jarosławski, w podkarpackie; p leżajski, w podkarpackie; p lubaczowski, w podkarpackie; p łańcucki, w podkarpackie; p przemyski, w podkarpackie; p przeworski, w podkarpackie; p rzeszowski. (w województwo; p powiat) JASŁO woj. podkarpackie, małopolskie Przedstawicielstwo Spółki w Jaśle Jasło, ul. Przemysłowa 6 Obsługiwane powiaty: w podkarpackie; p bieszczadzki, w podkarpackie; p brzozowski, w podkarpackie; p jasielski, w podkarpackie; p krośnieński, w podkarpackie; p leski, w podkarpackie; p sanocki, w podkarpackie; p strzyżowski, w małopolskie; p gorlicki. (w województwo; p powiat) tel./fax jaslo@mcb.com.pl 17

19 BRZESKO woj. małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie Stacja Oceny Buhajów w Brzesku Brzesko, ul. Jodłowska brzesko@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w małopolskie; p bocheński, w małopolskie; p brzeski, w małopolskie; p dąbrowski, w małopolskie; p gorlicki, w małopolskie; p nowosądecki, w małopolskie; p proszowicki, w małopolskie; p tarnowski, w małopolskie; p wielicki, w małopolskie; miasto Tarnów, w podkarpackie; p dębicki, w podkarpackie; p jasielski, w podkarpackie; p mielecki, w podkarpackie; p ropczyckosędziszowski, w podkarpackie; p strzyżowski, w świętokrzyskie; p buski, w świętokrzyskie; p kazimierski, (w województwo; p powiat) KARCZÓW woj. opolskie, śląskie, dolnośląskie Stacja Inseminacyjno Hodowlana w Karczowie Dąbrowa Opolska, ul. Dąbrowska fax karczow@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w opolskie; p brzeski, w opolskie; p głubczycki, w opolskie; p kędzierzyńskokozielski, w opolskie; p kluczborski, w opolskie; p krapkowicki, w opolskie; p namysłowski, w opolskie; p nyski, w opolskie; p oleski, w opolskie; p opolski, w opolskie; p prudnicki, w opolskie; p strzelecki, w dolnośląskie; p strzeliński. (w województwo; p powiat) w śląskie; p będziński, w śląskie; p bielski, w śląskie; p cieszyński, w śląskie; p częstochowski, w śląskie; p gliwicki, w śląskie; p kłobucki, w śląskie; p lubliniecki, w śląskie; p mikołowski, w śląskie; p myszkowski, w śląskie; p pszczyński, w śląskie; p raciborski, w śląskie; p rybnicki, w śląskie; p tarnogórski, w śląskie; p bieruńsko-lędziński, w śląskie; p wodzisławski, w śląskie; p zawierciański, w śląskie; p żywiecki w śląskie; miasta: Bielsko-Biała, Bytom, Częstochowa, Gliwice, Jastrzębie Zdrój, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śl., Ruda Śl., Siemianowice, Tychy, Zabrze, Żory 18

20 NOWY SĄCZ woj. małopolskie Przedstawicielstwo Spółki w Nowym Sączu Nowy Sącz, ul. Tarnowska 28 Obsługiwane powiaty: w małopolskie; p gorlicki, w małopolskie; p limanowski, w małopolskie; p myślenicki, w małopolskie; p nowosądecki, w małopolskie; p nowotarski, w małopolskie; p suski, w małopolskie; p tatrzański. (w województwo; p powiat) tel./fax nowy_sacz@ mcb.com.pl KLECZA DOLNA woj. małopolskie, śląskie Stacja Eksploatacji Knurów w Kleczy Dolnej Klecza Dolna Klecza Dolna 338A fax klecza_dolna@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w małopolskie; p oświęcimski, w małopolskie; p chrzanowski, w małopolskie; p suski, w małopolskie; p olkuski, w małopolskie; p wadowicki, w małopolskie; p myślenicki, w śląskie; miasto Mysłowice w śląskie; p bielski, w śląskie; p bieruńsko-lędziński, w śląskie; p cieszyński, w śląskie; p gliwicki, w śląskie; p jastrzębski, w śląskie; p mikołowski, w śląskie; p pszczyński, w śląskie; p raciborski, w śląskie; p rybnicki, w śląskie; p tyski, w śląskie; p wodzisławski, w śląskie; p żorski. w śląskie; p żywiecki, (w województwo; p powiat) 19

21 ZABIERZÓW woj. małopolskie, śląskie, świętokrzyskie Przedstawicielstwo Spółki w Zabierzowie Zabierzów, ul. Cmentarna fax zabierzow@mcb.com.pl Obsługiwane powiaty: w małopolskie; miasto Kraków, w małopolskie; p bocheński, w małopolskie; p brzeski, w małopolskie; p chrzanowski, w małopolskie; p krakowski, w małopolskie; p limanowski, w małopolskie; p miechowski, w małopolskie; p myślenicki, w małopolskie; p olkuski, w małopolskie; p proszowicki, w małopolskie; p suski, w małopolskie; p wadowicki, w małopolskie; p wielicki. w świętokrzyskie; p jędrzejowski, w świętokrzyskie; p kazimierski, w świętokrzyskie; p pińczowski, w śląskie; p zawierciański. (w województwo; p powiat) CZĘSTOCHOWA woj. śląskie, opolskie Stacja Eksploatacji Knurów w Częstochowie Częstochowa, ul. Żywopłotowa 34/36 Obsługiwane powiaty: w śląskie; p będziński, w śląskie; p częstochowski, w śląskie; p lubliniecki, w śląskie; p kłobucki, w śląskie; p myszkowski, w śląskie; p gliwicki, w śląskie; p tarnogórski, w śląskie; p zawierciański, w opolskie; p oleski. (w województwo; p powiat) fax czestochowa@mcb.com.pl 20

22