ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH. Ćwiczenia nr 1-2

Transkrypt

1 Kierunek BW - ĆWICZENIA Studia I stopnia ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH Ćwiczenia nr 1-2 Dr Zuzanna Pepłowska-Dąbrowska

2 Podmioty prawa cywilnego Art. 1 kc i art kc: osoby fizyczne, osoby prawne i ułomne osoby prawne Zaczynami od problematyki osób fizycznych Dwa pojęcie z nimi związane: - Zdolność prawna: zdolność do bycia podmiotem/nośnikiem praw i obowiązków - Zdolność do czynności prawnych: zdolność do kreowania swojej sytuacji prawnej własnymi czynami

3 Zdolność prawna Art. 8 kc: od narodzin do śmierci Nasciturus? Dawniej ogólna norma art. 8 2 zdolność prawna pod warunkiem, że urodzi się żywe; obecnie brak ogólnej normy, ale przepisy szczegółowe np. art , art Śmierć mózgowa, instytucja stwierdzenia zgonu (gdy śmierć jest pewna, jednak nie ma zwłok) i uznania za zmarłego (gdy śmierć jest prawdopodobna)

4 Uznanie za zmarłego Art Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy. Art. 30. szczególne przesłanki uznania za zmarłego osoby zaginionej w czasie podróży powietrznej lub morskiej lub innego bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia; Art Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.

5 Zdolność do czynności prawnych Stopniowalna: 1. brak; 2. ograniczona; 3. pełna Brak zdolności do czynności prawnych (art. 12 kc): - Osoby, które nie ukończyły 13 roku życia; - I osoby całkowicie ubezwłasnowolnione.

6 Całkowite ubezwłasnowolnienie Art. 13 kc: 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Sąd okręgowy w składzie 3 sędziów zawodowych wydaje postanowienie o ubezwłasnowolnieniu; na wniosek: małżonka osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie; jej krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo; jej przedstawiciela ustawowego. Sąd odrzuca wniosek o ubezwłasnowolnienie, jeżeli treść wniosku lub dołączone do wniosku dokumenty nie uprawdopodobniają istnienia choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub występowania innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie albo w razie niezłożenia żądanego świadectwa, opinii lub zaświadczenia, chyba że złożenie takich dokumentów nie jest możliwe. Osoba, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie, musi być zbadana przez biegłego lekarza psychiatrę lub neurologa, a także psychologa. Sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, dla których je orzeczono; uchylenie może nastąpić także z urzędu; w razie poprawy stanu psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienić ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w razie pogorszenia się tego stanu zmienić ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite. Z wnioskiem o uchylenie albo zmianę ubezwłasnowolnienia może wystąpić także ubezwłasnowolniony.

7 Skutek braku zdolności do czynności prawnych Art. 14 kc 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Z 2 wynika konwalidacja czynności bagatelnych;

8 Ograniczona zdolność do czynności Art. 15 kc: prawnych - osoby, które ukończyły 13 lat i nie są pełnoletnie, - Osoby częściowo ubezwłasnowolnione - Osoby, dla których ustanowiono doradcę tymczasowego. Art. 10 kc 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście. 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa. Art krio. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny

9 Częściowe ubezwłasnowolnienie Art Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

10 Skutek ograniczonej zdolności do czynności prawnych Niektórych czynności wcale nie może dokonać, np. art lub art Niektórych może dokonywać swobodnie, bez zgody przedstawicieli ustawowych: Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.

11 cd. Skutku ograniczonej zdolności do czynności prawnych Do czynności zobowiązujących lub rozporządzających osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych potrzebuje zgody przedstawiciela ustawowego; Art. 19 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

12 cd. Skutku ograniczonej zdolności do czynności prawnych Art Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. - Czyli, do czasu zgody czynność prawna dotknięta jest bezskutecznością zawieszoną, jest to czynności prawna kulejąca negotium claudicans; Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jedno-stronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.

13 Pełna zdolność do czynności prawnych Osoby pełnoletnie Nieubezwłasnowolnione Dla których nie wyznaczono doradcy tymczasowego