Dzień Bezpiecznego Internetu

Transkrypt

1 ISSN NR 1/2007 Dzień Bezpiecznego Internetu Ruszyło e-świętokrzyskie Systemy biometrii

2 O D R E D A K T O R A W Kielcach, Końskich, Grzybowie koło Staszowa, Jędrzejowie i Ostrowcu Świętokrzyskim działają już stacje systemu radiowego dostępu do Internetu w ramach projektu e-świętokrzyskie budowa sieci radiowej. Całość prac technicznych jest bliska ukończenia. Mamy już zainstalowaną antenę w Sandomierzu i obecnie czekamy tylko na możliwość uruchomienia radiolinii łączącej Sandomierz ze szkieletem sieci zapewnia Maria Trąmpczyńska, wicedyrektor ds. akademickich NASK. Sieć, której budowa zbliża się ku końcowi, ułatwi mieszkańcom województwa wykorzystanie Internetu do pracy, nauki, możliwość załatwiania wielu spraw administracyjnych i rozrywki. Dla całego regionu może stać się ważnym narzędziem rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Zapraszamy do zapoznania się z prezentowaną w biuletynie ofertą usługową NASK w sieci e-świętokrzyskie. Kiedy ukaże się Biuletyn NASK, będziemy w Polsce, już po raz trzeci, obchodzić Dzień Bezpiecznego Internetu (6 lutego 2007 r.) W biuletynie piszemy o nowym programie upowszechniania zasad bezpiecznego korzystania z Internetu przez najmłodszych użytkowników Saferinternet.pl. Wprowadzenie tego programu poprzedziła inauguracja nowej kampanii medialnej Dziecko w Sieci (zdjęcia z inauguracji obok) W Y D A R Z E N I A U S Ł U G I I N T E R N E T B A D A N I A 3 Dzień Bezpiecznego Internetu 4 Statystyki Dyżurnet.pl 5 Nagroda dla Allegro.pl 6 Bezpieczeństwo sieci 6 Spotkanie ITU-T 8 E-świętokrzyskie działa 9 Inwestycja w przyszłość 12 Nasze dobre strony 14 Elastyczna i bezpieczna sieć VPN 17 Arbitraż w sprawach domen 21 E-dyskusja o bezpieczeństwie 24 Dziecko pod ochroną 27 Technika AJAX 32 Alternatywa dla Apache a 36 Systemy biometrii 2 B I U L E T Y N NASK

3 Inicjat y wa Komisji Europejskiej W Y D A R Z E N II A Dzień Bezpiecznego Internetu W tym roku, po raz trzeci, będziemy obchodzić w Polsce (6 lutego) Dzień Bezpiecznego Internetu. O szczegółach tego wydarzenia informuje Anna Rywczyńska, koordynator programu Saferinternet.pl. Ideą tej corocznej inicjatywy jest zwrócenie uwagi na bezpieczny dostęp dzieci i młodzieży do zasobów internetowych. W Polsce Dzień Bezpiecznego Internetu był zorganizowany po raz pierwszy przez konsorcjum NASK i Fundacji Dzieci Niczyje 8 lutego 2005 roku. W ubiegłym roku do tej inicjatywy przyłączyło się ponad 400 szkół w Polsce. W 2007 roku temat bezpieczeństwa w Internecie zagości w całej Europie 6 lutego. Każdego roku, z okazji obchodów DBI zostaje organizowanych wiele konkursów, do których są zapraszane szkoły i inne placówki edukacyjne w całej Europie. W bieżącym roku jest to konkurs zachęcający do międzynarodowej współpracy partnerskiej pomiędzy szkołami. Każda ze szkół, która znajdzie inną placówkę partnerską i weźmie udział w wybranym przez siebie projekcie tematycznym (Prywatność w sieci, Netykieta, Obraz), ma szansę wygrać cenną nagrodę, pozwalającą na poprawę bezpieczeństwa internetowego w danej szkole oraz usprawniającą dostęp do Internetu. Co roku zachęcamy szkoły do zgłaszania odbywających się w danej placówce wydarzeń związanych z obchodami Dnia Bezpiecznego Internetu. Każdego roku powstaje mapa wszystkich tego typu inicjatyw. Wśród zgłoszonych dotychczas imprez edukacyjnych jest np. konkurs plastyczny dotyczący netykiety czy prezentacja bloga uczniowskiego na temat bezpieczeństwa w sieci. Młodzież przygotuje zajęcia dla dorosłych, przedstawienia teatralne i debaty uczniowskie. Spośród szkół, które przyślą sprawozdanie z obchodów DBI, wylosujemy laureata, którego odwiedzi znany polski artysta. Tradycyjnie, 6 lutego br., odbędzie się konferencja prasowa w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Pragniemy zwrócić w tym dniu szczególną uwagę mediów na problemy związane z bezpieczeństwem najmłodszych internatów i promować wszystkie zgłoszone do nas pomysły. Dzień Bezpiecznego Internetu wspiera w tym roku Związek Producentów Audio Video. Głównym Partnerem została Fundacja Grupy TP. Zachęcamy do odwiedzania strony /ar/ B I U L E T Y N NASK 3

4 W Y D A R Z E N II A Nielegalne treści w Internecie Statystyki Dy urnet.pl Pod koniec września 2006 roku zakończył się pierwszy etap działalności zespołu Dyżurnet.pl To krótkie posumowanie zawiera statystyki dotyczące dwuletniej pracy zespołu od 1 stycznia 2005 do 1 grudnia 2006 roku (rys. 1). Wynika z nich, że najwięcej zgłoszeń pociągających za sobą konkretne działania (przekazanie spraw do policji) dotyczy stron internetowych zawierających nielegalne treści. Dyżurnet.pl z miesiąca na miesiąc otrzymuje coraz więcej zgłoszeń od użytkowników Internetu (rys. 2). Jest to spowodowane coraz powszechniejszym dostępem do Sieci, a także z częściej pojawiającą się w mediach informacją na temat polskiego hotline u. Od 1 stycznia do 30 grudnia 2005 roku zespół obsłużył 962 zgłoszenia, natomiast od 1 stycznia do 1 grudnia 2006 roku 2236 zgłoszeń. Około 760 skarg dotyczyło pornografii dziecięcej, znacznie mniej (64) odnosiło się do treści ksenofobicznych i rasistowskich, co przedstawia rys. 3. O działalności zespołu wielokrotnie informowały media. Najwięcej informacji znalazło się w mediach elektronicznych. Wiele razy wspominały o nim stacje telewizyjne i radiowe oraz codzienna prasa. W najbliższym czasie Dyżurnet.pl planuje cykl szkoleń związanych z zasadami bezpiecznego surfowania w sieci przeznaczonych dla rodziców i uczniów szkół podstawowych. /mb/ Rys. 1. Zgłoszenia, jakie napłynęły do punktu Dyżurnet.pl w latach styczeń styczeń luty luty marzec marzec kwiecień kwiecień maj maj czerwiec czerwiec Rys. 2. Zgłoszenia, co do których podjęto konkretne działania (tzw. incydenty) lipiec lipiec sierpień sierpień wrzesień wrzesień październik listopad grudzień październik listopad grudzień 4 B I U L E T Y N NASK

5 Wyróżnienie ser wisu W Y D A R Z E N II A Nagroda nowa Nasza strona dla Allegro.pl Ubiegłoroczna nagroda NASK im. prof. Tomasza Hofmokla Za propagowanie idei społeczeństwa informacyjnego trafiła do twórców Allegro.pl pornografia dziecięca rasizm i ksenofobia D z i e c i w s i e c i inne treści Rys. 3. Podział zgłoszeń według treści Wirtualny świat, ale zagrożenia jak najbardziej prawdziwe. Podróżowanie po internetowym świecie oznacza dostęp do wszystkiego także tego, co złe. Jak mówi Łukasz Wojtasik z Fundacji Dzieci Niczyje, koordynator akcji Dzieci mają dostęp do niebezpiecznych treści 70 proc. do treści pornograficznych, 60 proc. do treści brutalnych. Trafiają przez przypadek, wbrew swojej woli. Są jednak sposoby, żeby odcedzić internetowe ziarno od plew. Jak informuje Anna Rywczyńska z NASK Najważniejsza jest obecność dorosłych, wspólna zabawa w Internecie. Zwalczaniem nielegalnych treści zajmuje się również zespół Dyżurnet.pl pod adresem Jak mówi Marek Dudek, kierownik zespołu To jest miejsce, gdzie użytkownicy Internetu mogą zgłaszać anonimowo informacje o różnych niebezpiecznych treściach podczas swoich wędrówek w Sieci. Organizatorzy akcji Bezpieczny Internet przygotowali też specjalną stronę dla dzieci Dzieci mogą się tu dowiedzieć m.in. jak bezpiecznie odpowiadać na niebezpieczne pytania anonimowych internetowych znajomych. pornografia dostępna dla dzieci twarda pornografia pornografia dorosłych erotyka dziecięca uwodzenie dzieci M e d i a i n f o r m u j ą Portal otrzymał nagrodę Za stworzenie i sukces systemu aukcyjnego, który stał się jednym z najpowszechniejszych serwisów polskiego Internetu. W uzasadnieniu przyznanej nagrody czytamy: Możliwość kontaktu między ludźmi, swobodny przepływ idei, towarów i usług w Internecie to wyznaczniki rodzącego się na naszych oczach społeczeństwa informacyjnego. Nagroda im. prof. T. Hofmokla, przyznana w 2006 roku, w którym obchodzimy 15 lat Internetu w Polsce, to dowód uznania dla twórców systemu aukcyjnego, będącego jednym z najpowszechniejszych serwisów polskiego Internetu. Podczas gali towarzyszącej konferencji SECURE 2006 nagrodę w imieniu twórców Allegro odebrał Bartek Szambelan, rzecznik prasowy serwisu (na zdjęciu). /mb/ , TVP Białystok B I U L E T Y N NASK 5

6 W Y D A R Z E N II A Seminarium NASK i CERT Polska Bezpieczeństwo sieci O szeroko rozumianym bezpieczeństwie w sieci dyskutowano podczas seminarium zorganizowanego przez NASK i CERT Polska oraz firmy Symantec Polska i Akbit (listopad 2006 roku). Andrzej Chrząszcz z NASK omawia tajniki metodyki BI-BEST Podczas seminarium Jak ocenić stan bezpieczeństwa sieci teleinformatycznej? przedstawiciel CERT Polska omówił najnowsze statystyki dotyczące przestępstw internetowych, przybliżył schematy działania organizacji hakerskich oraz udzielił rad, jak zwiększyć bezpieczeństwo podczas korzystania z Internetu. Ekspert NASK szczegółowo omówił autorską metodykę dotyczącą audytów bezpieczeństwa opracowaną przez tę instytucję. Zaprezentował również główne założenia metodyki BI-BEST oraz opowiedział o best practices wypracowanych w czasie audytów przeprowadzonych przez NASK w firmach i instytucjach różnych branż. Uczestnicy seminarium mieli możliwość zadania pytań ekspertom z zespołu audytorskiego. Janusz Janiszewski informuje o darmowym teście bezpieczeństwa Eksperci z NASK zaprezentowali również metody oceny bezpieczeństwa sieci SAN. Był to wykład łączący elementy teorii z prezentacją doświadczeń praktycznych w zakresie wdrażania zabezpieczeń sieci SAN. Uczestnicy seminarium dowiedzieli się też o nowościach z zakresu bezpieczeństwa: o usłudze darmowego testu bezpieczeństwa oraz o VID (Very Important Domains) możliwości dodatkowego zabezpieczania domen np. banków i innych instytucji finansowych, co jest istotne ze względu na klientów tych instytucji. Natomiast firmy Symantec i AkBIT zaprezentowały unikatowe rozwiązania z kategorii Policy Compliance. Słuchacze poznali zasadę działania systemów przeznaczonych do badania i monitoringu aktualnego stanu bezpieczeństwa polityki dotyczącej bezpieczeństwa firmy oraz zapoznali się z funkcjonalnością urządzenia NetClarity Auditor, służącego do wykonywania zautomatyzowanych przeglądów bezpieczeństwa. Prezentacje z seminarium są dostępne na stronie NASK pod adresem czenstwa. Osoby zainteresowane udziałem w następnych seminariach NASK prosimy o kontakt. /jd/ Na początku grudnia 2006 roku odbyło się w Genewie spotkanie Grupy Roboczej 17 ITU-T. W ramach tej grupy funkcjonuje podgrupa (tzw. Question 16) zajmująca się domenami internetowymi ze znakami narodowymi (Internationalized Domain Names). Spotkaniami dotyczącymi IDN w ramach ITU kieruje Andrzej Bartosiewicz, kierownik Działu Domen NASK, który podczas spotkań pełni rolę tzw. sprawozdawcy (jest również reprezentantem Polski). W ramach prac ITU-T największy nacisk położony jest na kwestie związane z popularyzacją IDN, standaryzacją rozwiązań technicznych oraz bezpieczeństwem funkcjonowania tych domen w Internecie. W czasie grudniowego spotkania omawiano przesłane przez 26 państw odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu dotyczące implementacji domen ze znakami narodowymi. Przygotowano także zbiorcze zestawienie ułatwiające analizę stanu wdrożenia na świecie domen internetowych ze znakami diakrytycznymi i problemów z tym związanych. Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z rozwiązaniami w zakresie IDN zaprezentowanymi przez CNNIC (Chiny) oraz rząd Korei Południowej. Ważnym tematem konferencji było omówienie obecnego stanu prac nad wprowadzeniem IDN na poziomie root przez ICANN (ICANN IDN Laboratory Test Design Plans). Spotkanie ITU-T /mb/ 6 B I U L E T Y N NASK

7 Nowe propozycje W Y D A R Z E N II A Bezpłatny test W pierwszych dniach stycznia adresowana do wszystkich firm, które 2007 roku NASK uruchomił usługę mają co najmniej osiem adresów IP zarejestrowanych w bazie RIPE, oraz których bezpłatnego testu bezpieczeństwa. Usługa jest odpowiedzią na zapotrzebowania firm, które chcą uzyskać strukturze (nie kolokowane). Wyniki prze- systemy posadowione są na własnej infra- w możliwie krótkim czasie ogólną prowadzonego testu zostaną przesłane ocenę poziomu bezpieczeństwa styku w formie raportu (drogą elektroniczną) z siecią Internet. do klienta. Opracowanie będzie zawierać podstawowe informacje na temat ogólnego stanu bezpieczeństwa badanego styku Bezpłatny test NASK dostarcza informacji niezbędnych do wykonania pełnego audytu bezpieczeństwa teleinformatycznego cjalnych podatności na atak. z siecią Internet ze wskazaniem poten- firmy. Test będzie wykonywany półautomatycznie przy użyciu uznanych narzę- bezpieczeństwa jest spotkanie z eksper- Kolejnym etapem usługi bezpłatnego testu dzi audytorskich, a jego wyniki zostaną tem NASK. W czasie spotkania w siedzibie klienta lub w NASK zostaną szcze- przeanalizowane przez specjalistów NASK oraz opracowane w formie raportu. Usługa bezpłatnego testu bezpieczeństwa jest nego testu. Ekspert ds. gółowo omówione wyniki przeprowadzo- bezpieczeństwa przekaże zalecenia dotyczące koniecznych działań naprawczych i doradzi, jakie są możliwości wykonania w danej firmie pełnego audytu bezpieczeństwa, który pozwoli w pełni zidentyfikować wszystkie podatności i uzyskać kompleksową wiedzę o poziomie zabezpieczeń. Aby zamówić bezpłatny test bezpieczeństwa, wystarczy wejść na stronę i wypełnić formularz rejestracyjny. Pracownik NASK skontaktuje się ze zgłoszonymi firmami i potwierdzi dane klientów, a następnie zostanie ustalony termin wykonania testu. NASK zaprasza wszystkie zainteresowane firmy spełniające opisane kryteria do składania zamówień na usługę bezpłatnego testu bezpieczeństwa. Zachęcamy Państwa do wypełnienia formularza rejestracyjnego jak najszybciej, ponieważ terminy wykonywanych od stycznia 2007 roku testów zależeć będą przede wszystkim od kolejności zgłoszeń. /ms/ Telefoniczny punkt styku Od kilku lat NASK świadczy usługi telefonii klasycznej i telefonii IP. Wzrost liczby klientów telefonii i wolumenu ruchu telefonicznego terminowanego przez NASK oraz atrakcyjna oferta interconnectowa spowodowały przyspieszenie decyzji o budowie punktu styku z TP. Do niedawna NASK dysponował, w zakresie wymiany ruchu telefonicznego, punktami styku z kilkoma dużymi operatorami telekomunikacyjnymi z wyłączeniem Telekomunikacji Polskiej. Na początku października 2006 roku NASK uruchomił punkt styku do wymiany ruchu telefonicznego z TP. Połączenie z największym na rynku operatorem usług telefonicznych, w sensie liczby klientów i sprzedaży wolumenu ruchu telefonicznego, zapewnia bezpośrednie terminowanie połączeń telefonicznych bez udziału firm pośredniczących, tj. innych operatorów telefonii stacjonarnej. Przez to podnosi się jakość i gwarancja poprawnego wykonania usługi telefonicznej użytkowników usługi telefonii w NASK. Dzięki rozbudowie sieci telefonicznej i wymianie ruchu z Telekomunikacją Polską NASK będzie mógł zwiększać atrakcyjność swojej oferty telefonicznej. Bezpośrednie połączenie z TP umożliwi również zapewnienie przenaszalności numerów obecnych klientów tego operatora, a więc obsługę klientów TP z zachowaniem ich dotychczasowej numeracji, co jest szczególnie ważne dla klientów, którym zależy na utrzymaniu starych numerów telefonicznych. Budowa punktu styku z TP nie zamyka planów NASK w zakresie rozwoju własnej sieci telefonicznej. Wymagania rynku i oczekiwania klientów stawiają przed nami nowe wyzwania. Obecnie NASK pracuje nad jej rozbudową poprzez połączenie sieci z następnymi operatorami, w tym także operatorami sieci komórkowych. /gr/ B I U L E T Y N NASK 7

8 U S Ł U G II Projekt dla regionu MARIA TRĄMPCZ YŃSK A E-świętokrzyskie działa ANDRZEJ M. SKRZECZKOWSKI Po roku od rozpoczęcia technicznej realizacji projektu e-świetokrzyskie budowa sieci radiowej NASK mo e przekazać dobrą wiadomość: sieć ju ruszyła. Miniony, 2006 rok był dla NASK okresem wytężonej pracy, uzgadniania szczegółów organizacyjnych, oczekiwania na niezbędne decyzje administracyjne, wreszcie prac technicznych związanych z budową poszczególnych węzłów sieci. Najszybciej ruszyła radiowa stacja bazowa w Końskich, potem stacje w Kielcach i Grzybowie koło Staszowa, a następnie w Ostrowcu Świętokrzyskim i Jędrzejowie. Jako ostatnia rusza stacja w Sandomierzu. W projekcie e-świętokrzyskie przyjeliśmy zasadę, że zastosowany system radiowy musi mieć jak największą wydajność i jak największy zasięg. Do budowy sieci użyto systemu, który umożliwia połączenie radiowego terminala abonenckiego w odległości nawet 30 km od radiowej stacji bazowej. Łączność jest możliwa bez linii widoczności. Systemy szerokopasmowej radiowej transmisji danych pracują z wykorzystaniem fal radiowych o częstotliwościach liczonych w GHz (dla porównania systemy radiowe i telewizyjne pracują z częstotliwością MHz częstotliwości dziesiątki i setki razy mniejsze). Dzieje się tak dlatego, że konieczne jest uzyskanie jak największej przepustowości systemu wynoszące dziesiątki i setki Mbps. Takie fale radiowe mają swoje właściwości fizyczne. W szczególności bardzo trudno przenikają przez przeszkody stałe, odbijając i załamując się na nich. Dla takich fal ogromną przeszkodą bywają np. liście, które są prawie nie do przebycia. Nawet najnowsze systemy radiowe nie są w stanie pokonać takich ograniczeń. Mogą natomiast je wykorzystać. I tak najnowsze systemy mogą pracować w warunkach NLOS (Near/No Line of Sight). Nie oznacza to omijania praw fizyki, a ich wykorzystanie. Systemy takie wykorzystują fale odbite lub załamane do uzyskania efektywnej łączności radiowej. Tym niemniej, gdy fala radiowa nie ma się od czego odbić, albo trafi na rozwinięte drzewo liściaste zasłaniające antenę, to radiowa łączność jest praktycznie niemożliwa. W projekcie e-świetokrzyskie zastosowano nowoczesny, a jednocześnie sprawdzony system radiowy, który wykorzystuje wszystkie znane techniki do uzyskania łączności na długie dystanse, zapewniając jednocześnie bardzo dobre właściwości transmisyjne. System pracuje na podstawie licencjonowanych częstotliwości, których wykorzystanie jest chronione przez prawo, a zakłócanie ścigane przez powołane do tego celu służby. W szczególności system zapewnia transmisję danych z gwarancjami jakości, przez wykorzystanie mechanizmów kontroli ruchu w sieci (analogicznych jak stosowane w sieciach ATM). Poza standardową transmisją danych typu Ethernet (stosowane głównie do transmisji IP) system umożliwia transmisję kanałów cyfrowych i ATM. Specyfiką zastosowanego systemu jest możliwość zapewnienia znakomitych parametrów transmisyj- 8 B I U L E T Y N NASK

9 Dostęp szerokopasmow y U S Ł U G II nych kanałów cyfrowych (np. E1) przez zastosowanie mechanizmów retransmisji. Pozwalają one na uzyskanie znacząco niskiej stopy błędów w kanale, przy nawet bardzo zakłócanej łączności radiowej. Ta cecha systemu umożliwia zaoferowanie wysokiej jakości usług telefonicznych. Stacje bazowe połączone są ze sobą szerokopasmową siecią naziemną o przepustowościach STM-1 (155 Mbps) i większych. Poza stacjami bazowymi w Końskich, Kielcach, Grzybowie, Ostrowcu Świętokrzyskim, Jędrzejowie i Sandomierzu zostały zainstalowane w tych miejscowościach węzły sieci szkieletowej. Umożliwiają one także podłączanie klientów łączami bezpośrednimi. Operatorzy telekomunikacyjni, pragnący skorzystać z sieci radiowej NASK do dostępu do swoich klientów końcowych, mogą w tych miejscach odebrać zagregowaną transmisję do i od swoich użytkowników. Sieć radiowa zarządzana jest przez centralne systemy zarządzania w ten sam sposób jak cała sieć telekomunikacyjna NASK. Dzięki temu możliwe jest monitorowanie parametrów SLA oraz nadzór nad siecią w systemie 24/7 (praktycznie przez cały czas). Jej usługi są realizowane w ten sposób, że u użytkownika końcowego montowana jest antena z systemem abonenckim (na zewnątrz budynku, na dachu lub na niewielkim maszcie) oraz nieduże urządzenie wewnętrzne, które podłączone do napięcia 230V umożliwia zasilanie anteny, a także pozwala na podłączenie urządzeń abonenta. Najpopularniejszymi stykami z abonentem jest połączenie FastEthernet ( skrętka ) oraz (dla usługi kanałów cyfrowych) łącze symetryczne G.703/G.704 E1. Maria Trąmpczyńska jest dyrektorem ds. akademickich w NASK, Andrzej M. Skrzeczkowski jest kierownikiem Działu Inżynierii Sieci Inwestycja w przyszłość Projekt e-świętokrzyskie budowa sieci radiowej, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, umożliwił uruchomienie szerokopasmowej sieci teleinformatycznej, która zgodnie z zasadami przyznawania funduszy unijnych ma charakter otwarty. Dostęp do usług w sieci mają wszystkie grupy odbiorców. W ramach projektu zarówno firmy, instytucje publiczne, jak i mieszkańcy województwa świętokrzyskiego mogą korzystać z wielu nowoczesnych usług teleinformatycznych. Jest to między innymi szerokopasmowy dostęp do Internetu, nowoczesna telefonia oraz zaawansowane usługi transmisji danych. Dzięki wysokiej penetracji nowoczesnych usług (ponad 75 proc. mieszkańców w zasięgu systemu) projekt ten jest inwestycją w przyszłość, w młodzież i dzieci, dla których dostęp do Internetu jest źródłem wiedzy oraz umożliwia funkcjonowanie we współczesnym społeczeństwie informacyjnym. Dla firm dostęp do Internetu to obecnie absolutna konieczność, pozwala na dużo tańsze zakupy, zwiększa możliwości sprzedaży produktów, ułatwia zdobywanie nowych kontrahentów i działanie na coraz bardziej konkurencyjnym rynku. Dostęp do Internetu jest PAWEŁ RY T T Po wielu miesiącach zakończyły się prace nad uruchomieniem nadajników sieci radiowej w regionie świętokrzyskim. W tym samym czasie NASK opracował swoją ofertę produktową. W Świętokrzyskiem są ju pierwsi klienci korzystający z naszych usług. B I U L E T Y N NASK 9

10 ISP i klienci indy widualni również niezbędnym narzędziem sprawnie działającej administracji i skutecznej edukacji. Z R Ó N I C O W A N E P R O D U K T Y W ramach usług dostępu do Internetu NASK proponuje trzy główne produkty: Dostęp do Internetu Firma oferta skierowana do dużych i średnich firm. I n t e r n e t Dostęp do Internetu ISP oferta skierowana do operatorów telekomunikacyjnych, oraz lokalnych dostawców Internetu, za pośrednictwem których klienci indywidualni oraz małe firmy mogą korzystać z dostępu do Internetu. Dostęp do Internetu Publico oferta specjalnie przygotowana dla sektora publicznego. W ramach projektu e-świętokrzyskie budowa sieci radiowej zarówno firmy, instytucje publiczne, jak i mieszkańcy województwa świętokrzyskiego mogą korzystać z wielu nowoczesnych usług teleinformatycznych. Jest to między innymi szerokopasmowy dostęp do Internetu, nowoczesna telefonia Sieć radiowa e- świętokrzyskie łącze radiowe Przykład realizacji pakietu TeleFirma W obrębie tych usług klienci otrzymują stały, nielimitowany, dedykowany, symetryczny dostęp do Internetu z gwarantowaną przepływnością od 128 kbps do 10 Mbps. Wysoką jakość i niezawodność wszystkich usług zapewniają umowy serwisowe SLA, gwarantujące określone parametry jakościowe. Ponadto możliwe wallbox oraz zaawansowane usługi transmisji danych. router switch bramka VoIP Lokalizacja klienta jest podłączenie z wykorzystaniem protokołu BGP, co pozwala wprowadzić politykę sterowania ruchem internetowym. Dodatkową wartością dla jednostek akademickich jest podłączenie do ogólnopolskiej sieci optycznej PIONIER, a przez nią do europejskiej sieci naukowej GEANT2. Gwarantuje to sprawą komunikację z instytucjami akademickimi i naukowymi, a także z urzędami administracji rządowej oraz samorządowej. W ramach projektu e-świętokrzyskie budowa sieci radiowej NASK nie obsługuje bezpośrednio klientów indywidualnych, zapewnia natomiast lokalnym ISP dostęp do infrastruktury, dzięki której mogą oni zaoferować usługę tej grupie odbiorców. W związku z tym oferta nie jest kierowana bezpośrednio do klientów indywidualnych. Polityka cenowa, a tym samym cena usługi w przypadku użytkowników indywidualnych zależy tylko i wyłącznie od ISP. T E L E F O N I A W przypadku usług głosowych NASK oferuje połączenia telefoniczne oraz wiele usług dodanych realizowanych w technologii IP i klasycznej PSTN, przy zachowaniu wysokich parametrów jakościowych oraz gwarancji niezawodności usługi. NASK gwarantuje (konkurencyjne w stosunku do innych operatorów telekomunikacyjnych) stawki za połączenia lokalne, krajowe, międzynarodowe oraz do sieci komórkowych. Dzięki atrakcyjnym indywidualnym planom taryfowym każdy klient znajdzie dla siebie interesującą ofertę. Dla abonentów usług telefonii w ramach sieci e-świętokrzyskie połączenia telefoniczne są kilkukrotnie tańsze od podstawowej oferty (np. połączenia wewnątrz sieci e-świętokrzyskie do jednostek administracji publicznej w cenie 0,01 zł za minutę, niezależnie od dnia i godziny). Usługa telefoniczna NASK zapewnia naliczanie sekundowe od pierwszej sekundy połączenia, co daje gwarancję opłat za rzeczywisty czas usługi. 10 B I U L E T Y N NASK

11 Oferta dla firm TeleFirma Biuro w ramach pakietu I n t e r n e t łącze radiowe wallbox switch CPE switch bramka VoIP klient otrzymuje dedykowane podłączenie do Internetu ze zdefiniowaną przepływnością oraz określoną liczbą linii telefonicznych. Usługa TeleFirma Biuro jest dostosowana do wymagań małych i średnich firm oraz instytucji. Przykład realizacji pakietu TeleFirma Biuro Usługa telefonii w NASK to także wiele dodanych wartości, m.in.: prezentacja numeru, blokada prezentacji numeru, przekierowanie połączenia w przypadku zajętości, przenoszenie przychodzących wywołań na inną linię, połączenia konferencyjne. Ponadto w ramach usług telefonii i Internetu NASK przygotował ofertę zintegrowaną, umożliwiającą korzystanie z tych usług po znacznie niższych cenach. W ramach oferty zintegrowanej znajdują się następujące produkty: I n t e r n e t Telefonia Dane Internet Sieć radiowa e- świętokrzyskie Chmura Ethernetowa łącze radiowe CENTRALA P S T N komputer PC Przykład realizacji sieci korporacyjnej koncentrator TeleFirma dostosowana do wymagań średnich i dużych przedsiębiorstw i instytucji. Klientami korzystającymi z tej usługi są firmy, dla których wysoka jakość i parametry techniczne dostępu do Internetu są istotnym warunkiem do sprawnego prowadzenia działalności gospodarczej. Dane Internet łącze radiowe łącze radiowe CPE Telefonia Dane Internet switch CPE ODZIAŁ I ODZIAŁ II bramka VoIP switch komputer PC komputer PC T R A N S M I S J A D A N Y C H W ramach usług transmisji danych NASK oferuję budowę sieci korporacyjnych, dzierżawę łączy cyfrowych, oraz tranzyt ruchu IP. Z uwagi na zaawansowaną infrastrukturę techniczną sieci szkieletowej NASK oraz sieci radiowej e-świętokrzyskie usługi transmisji danych mogą być realizowane z wykorzystaniem różnorodnych technologii. Dzięki temu wykazują się bardzo dużą elastycznością oraz są projektowane pod indywidualne potrzeby klienta, przy zachowaniu efektywności kosztowej. Sieci VPN w NASK są realizowane z wykorzystaniem technologii Ethernet, MPLS, SSL, IPSec, FR i ATM. Dla podmiotów, które chcą budować własne sieci telekomunikacyjne, NASK będzie świadczył usługi dzierżawy łączy cyfrowych w technologii SDH/PDH oraz emulacje kanału cyfrowego tzw. CES ATM, dając możliwość zaistnienia na rynku nowym lokalnym operatorom telekomunikacyjnym. Powstała w ramach projektu e-świętokrzyskie budowa sieci radiowej infrastruktura telekomunikacyjna umożliwia zwiększenie zasięgu i poprawę jakości Internetu wykorzystywanego przez indywidualnych odbiorców. Usługi będę świadczone przez istniejących na tym terenie operatorów telekomunikacyjnych, jak również przez nowo powstających pośredników, którym NASK będzie udzielać kompleksowego wsparcia. Autor jest menedżerem produktu w NASK B I U L E T Y N NASK 11

12 U S Ł U G II Ankieta internetowa... ANNA RADECK A Nasze dobre strony Na przełomie sierpnia i września 2006 roku NASK przeprowadził badanie satysfakcji klientów. Do realizacji badania została wykorzystana ankieta internetowa przygotowana przez firmę Oktasoft. Na łamach Biuletynu NASK chcielibyśmy ponownie serdecznie podziękować wszystkim klientom, którzy wzięli udział w badaniu. Informacje, które od Państwa uzyskaliśmy, są dla nas bardzo cenne. Pokazują, jakie mamy mocne strony, jak widzą nas Państwo na tle konkurencji, ale także, jakie dziedziny naszej działalności usługowej powinniśmy poprawić lub rozwinąć. T R O C H Ę W Y N I K Ó W Jako trzy najistotniejsze kryteria wyboru dostawcy usług telekomunikacyjnych nasi klienci wskazali: jakość oferowanych produktów, parametry techniczne oferowanych usług, kompleksowość oferty. Z przyjemnością odnotowaliśmy, że pod względem tych trzech istotnych parametrów ocenili nas Państwo wysoko uzyskaliśmy średnio ocenę powyżej 4,6 w pięciostopniowej skali. Podstawowym źródłem wiedzy o NASK jest dla naszych respondentów strona internetowa (63 proc. wskazań), a następnie: przedstawiciel handlowy (48 proc.) i informacje z prasy branżowej (40 proc.). Respondenci wskazywali też na inne źródła, wśród których znalazł się Biuletyn NASK. W odpowiedzi na pytanie o ocenę procesu obsługi klienta, w którym braliśmy pod uwagę następujące elementy: negocjacje handlowe, czas realizacji usługi, obsługę posprzedażną, zgodność usługi z warunkami kontraktu oraz gotowość NASK do pomocy w rozwiązywaniu problemów z usługą, najwyższą ocenę uzyskała zgodność parametrów usługi z warunkami zawartymi w umowie. Aż 93 proc. badanych oceniło ten parametr jako dobry 94% bardzo dobrze i dobrze ani dobrze ani źle źle bardzo źle 0% 1% 5% Ocena współpracy z NASK B I U L E T Y N NASK

13 ... i jej wyniki i bardzo dobry. Równie wysoko respondenci ocenili gotowość NASK do pomocy w razie problemów z konfiguracją usługi 87 proc. badanych oceniło ten parametr jako dobry i bardzo dobry. Czas realizacji usługi jako dobry i bardzo dobry oceniło 84 proc. respondentów. Natomiast negocjacje handlowe jako stojące na wysokim i bardzo wysokim poziomie określiło 83 proc. badanych. Nieco gorzej oceniono obsługę posprzedażną NASK 77 proc. klientów wskazało, że jest ona dobra i bardzo dobra. Oceniając współpracę z przedstawicielami handlowymi NASK kilku respondentów zwróciło uwagę na zbyt często zmieniających się opiekunów handlowych. Pod kątem oceny wszystkich parametrów (pytaliśmy m.in. o jakość komunikacji, szybkość oddzwaniania, umiejętność prezentacji oferty) respondenci postawili naszym handlowcom oceny między 4 a 5 (w pięciostopniowej skali). Jedynie gdy chodzi o informowanie o nowych produktach w ofercie, wypadamy trochę gorzej dostaliśmy tylko czwórkę z minusem! Nie odnotowaliśmy uwag dotyczących pracy naszej infolinii i Biura Obsługi Klienta. A U D Y T B E Z P I E C Z E Ń S T W A Niezwykle wysokie oceny uzyskał produkt audyt bezpieczeństwa teleinformatycznego. Wszystkie jego parametry: jakość usługi, kompetencje i czas realizacji uzyskały średnią ocenę 5 (w pięciopunktowej skali). Ulotki i foldery NASK 98 proc. klientów uznało za jasno i czytelnie napisane oraz zawierające satysfakcjonującą ilość informacji technicznych. 63 proc. respondentów zadeklarowało, że z nich korzysta. Aż 92 proc. klientów uznało, że nasza strona internetowa jest dobra lub bardzo dobra. 88 proc. respondentów oceniło, że materiały na stronie są rzetelne i aktualne. Zdając sobie sprawę, że nie jesteśmy doskonali, spytaliśmy Państwa także o ocenę Badanie satysfakcji klientów umożliwia dokonanie obiektywnej oceny działalności usługowej NASK. Powtarzamy je co roku, aby przekonać się, czy działania, które realizujemy, przynoszą oczekiwane efekty i jak możemy poprawić jakość naszych usług. Następne badanie planujemy na drugą połowę 2007 roku. czasu usunięcia awarii. Nieliczni z respondentów mieli jakieś doświadczenia w tym zakresie. Oceny tych, którzy mieli jakieś uwagi, przedstawia poniższy wykres: 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 30% 57% 11% W A N E P Y TA N I A Choć na pytanie o ogólną ocenę współpracy z NASK 94 proc. respondentów odpowiedziało, że jest bardzo dobrze lub dobrze, a nikt nie ocenił współpracy jako bardzo złej, zauważyliśmy kilka dziedzin, które NASK powinien poprawić, aby uzyskać jeszcze lepsze oceny klientów. Są to: usprawnienie informowania klientów o zmianie opiekuna, jeśli taka zaistnieje, usprawnienie informowania o nowych produktach i usługach w ofercie NASK, 1% Czas usunięcia awarii poprawa nawigacji na stronie internetowej, dalsze usprawnienia dotyczące czasu realizacji usługi. 0% Na bardzo ważne pytanie Czy poleciliby Państwo NASK jako operatora telekomunikacyjnego spośród 87 proc. respondentów 98 proc. odpowiedziało TAK, jedynie 2 proc, że NIE. (Dziękujemy!) Podobne badanie planujemy powtórzyć w drugiej połowie 2007 roku. Będziemy zobowiązani za dzielenie się naszych klientów opiniami, które uwzględnimy w tegorocznej edycji badania. Tak jak w poprzednim roku wśród uczestników rozlosujemy atrakcyjne nagrody. bardzo krótki krótki satysfakcjonujący niesatysfakcjonujący zupełnie niesatysfakcjonujący Autorka jest kierownikiem Działu Marketingu NASK B I U L E T Y N NASK 13

14 U S Ł U G II Technologia dla przedsiębiorst w PAWEŁ RY T T Elastyczna i bezpieczna sieć VPN Sprawna sieć telekomunikacyjna, przenosząca niezbędne informacje oraz integrująca systemy zbierania i przetwarzania danych z u ytkownikami znajdującymi się w ró nych lokalizacjach, jest istotnym elementem współczesnego przedsiębiorstwa. Transmisja danych sukcesywnie poszerza obszar wpływów, ponieważ wzrasta liczba systemów działających dzięki sprawnej wymianie informacji. Zwiększa się również znaczenie samej informacji. Coraz więcej decyzji podejmowanych jest na podstawie danych przesyłanych wyłącznie przez sieć i przekazywanych do wykonania również tą samą drogą. Większość korporacji, składających się z wielu oddziałów, do komunikacji pomiędzy nimi używa sieci VPN, w ramach której udostępnione zostaje również podłączenie do Internetu. Dzięki temu istotne dla działalności firmy dane mogą być wymieniane pomiędzy centralą a oddziałami, a jednocześnie każda lokalizacja wyposażona jest w dostęp do Internetu. Niestety koszty implementacji prywatnej sieci korporacyjnej zbudowanej na dedykowanych łączach transmisyjnych, należących do operatorów telekomunikacyjnych, bywają wysokie. Dodatkowo, w takiej sytuacji, należy wyposażyć sieć w drogie symetryczne centrale wyjścia do Internetu. TA N I E Ł Ą C Z A SSL VPN jest technologią, która przy wykorzystaniu tanich i asymetrycznych łączy internetowych daje możliwość budowy bezpiecznych sieci VPN. W ten sposób w każdym oddziale firmy można korzystać z zasobów sieciowych centrali, jak również uzyskać do nich dostęp z dowolnego terminalu podłączonego do Internetu. A wszystko to przy zachowaniu najwyższych standardów ochrony danych. Podstawowymi wymaganiami klientów decydujących się na sieci korporacyjne są: bezpieczeństwo, elastyczność, łatwość integracji z innymi systemami oraz niskie koszty wdrożenia. Oferta NASK dotycząca SSL VPN w pełni realizuje wszystkie te oczekiwania. SSL (Secure Socket Layer) jest to protokół warstwy aplikacji używany najczęściej do zabezpieczenia systemów webowych komunikujących się w Internecie. SSL używa tych samych metod kodowania i uwierzytelniania co jego największy konkurent IPSec z tą różnicą, że nie wymaga dedykowanego oprogramowania. Administracja i konfiguracja związana z utrzymywaniem klienta IPSec jest uciążliwa i pracochłonna, szczególnie, jeśli mamy do czynienia z dużą liczbą zdalnych użytkowników. Nie można również bagatelizować ryzyka w sytuacji, gdy włamywacz za pośrednictwem tunelu IPSec, poprzez stworzoną wcześniej przez siebie lukę w firewallu, uzyska dostęp do sieci wewnętrznej całej firmy. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, oraz mając na uwadze przezwyciężenie pewnych niedogodności technologii IPSec, menedżerowie IT wzięli pod lupę rozwiązania typu SSL VPN B I U L E T Y N NASK

15 Modele obsługi Niezawodny, uniwersalny dostęp autoryzowani użytkownicy łączą się przez stronę www z siecią wewnętrzną firmy. W ten sposób, w zależności od zdefiniowanych uprawnień, użytkownik otrzymuje dostęp do wybranych programów i zasobów sieciowych dostępnych w sieci przedsiębiorstwa. Wysoki poziom bezpieczeństwa rozwiązanie to umożliwia weryfikację poziomu zabezpieczeń terminala inicjującego połączenie poprzez sprawdzenie, np. zgodności adresu IP, ustawień firewalla czy wersji systemu operacyjnego. Ponadto dokonywane jest sprawdzenie terminala pod kątem wirusów, robaków internetowych i oprogramowania typu spyware. Po zakończonej sesji kasowane są wszystkie pliki tymczasowe, mające związek z daną sesją. Skalowalność i łatwość użytkowania SSL VPN pozwala na dodawanie/usuwanie/blokowanie/zawieszanie użytkowników w trybie on-line. Zapewnienie pełnej dostępności do zasobów przedsiębiorstwa nie wymaga w przypadku tego rozwiązania żadnych dodatkowych komponentów, adapterów lub innego specjalistycznego oprogramowania, jak również nie ma potrzeby wykonywania prac rekonfiguracyjnych w istniejącej sieci klienta. Cechy usługi NASK dotyczącej SSL VPN to: Centralizacja administrowania umożliwia łatwe i intuicyjne zarządzanie użytkownikami z jednego centralnego punktu. Dodatkowo pozwala na wykonywanie testów bezpieczeństwa na poszczególnych urządzeniach przed zestawieniem połączenia. Polityka uwierzytelniania użytkowników z uwagi na łatwość dostępu do sieci SSL VPN, wspierane są następujące mechanizmy zabezpieczeń: uwierzytelnianie na podstawie komunikacji z serwerami: LDAP, Radius, Domeny Windows 2000/ /2003, RSA SecureID, kontrola dostępu do określonych aplikacji systemu informatycznego, rejestrowanie i raportowanie zdarzeń, usuwanie danych aplikacji z komputera po zakończeniu pracy użytkownika, zdalna weryfikacja stanu bezpieczeństwa komputera. Szeroki zakres aplikacji rozwiązanie wspiera następujące aplikacje: serwery: MS Terminal, MS Exchange, Lotus Notes, poczty internetowej, Citrix, aplikacje: terminalowe (IBM 3270, VT 100), firmowe oparte na Web, serwery plików (MS Windows, NFS), bazy danych Oracle, SQL, serwery intranetowe, aplikacje własne klienta. Główną zaletą SSL VPN jest to, że nie jest tworzony otwarty tunel do sieci firmowej. Polityka bezpieczeństwa zostaje wymuszana dla każdego połączenia, umożliwiając dostęp jedynie do określonych zasobów, w zależności od użytkownika, zdalnego urządzenia i jego lokalizacji. Podobnie jak w regułach stosowanych w zaporze ogniowej wszystko jest domyślnie zabronione, chyba że zostało wyraźnie udostępnione przez administratora. Gdy chodzi o funkcjonalność to głównym założeniem SSL VPN jest umożliwienie pracownikom zdalnym bezpiecznego dostępu do sieci wewnętrznej firmy z dowolnego terminalu podłączonego do Internetu wyposażonego w przeglądarkę internetową. Uwzględniając różnorodność systemów konsumenckich oraz rozmaite potrzeby abonentów, produkt pozwala na dostęp do sieci wewnętrznej z kilkoma stopniami uprawnień dostępowych oraz z poziomu różnych platform (Windows, Linux, MacOS X). NASK, w ramach usługi SSL VPN, oferuje w pełni kompleksową obsługę obejmującą: wykonanie projektu, implementację, monitoring oraz zarządzanie siecią VPN klienta w okresie świadczenia usługi. R E A L I Z A C J A U S Ł U G I Wyróżniamy dwa główne modele świadczenia usługi SSL VPN w NASK: model kliencki zarządzanie, dzierżawa, lub odsprzedaż urządzenia kierowanego do klienta instalowanego w jego centrali, model outsourcingowy dostęp do serwerów firmowych przez bramę SSL VPN zlokalizowaną w NASK: serwery w lokalizacji klienta połączone dedykowanym kanałem (PVC/IPSec) z bramą SSL, serwery klienta skolokowane w Centrum Kolokacji i Hostingu (CKiH) bezpośrednio połączone z bramą SSL. Model kliencki polega na sprzedaży/dzierżawie, konfiguracji i zarządzaniu dedykowaną bramą SSL skolokowaną w centrali klienta przez okres trwania umowy. W zależności od B I U L E T Y N NASK 15

16 Outsourcing usług IT Brama SSL w centrali firmy klienta Zarządzanie bramą SSL przez ZIIBS (PVC, IPSec) Dostęp do danych aplikacji Łącze stałe Centrala firmy NASK Brama SSL Serwer klienta Łącze stałe ZIIBS Łącze stałe Vecta Star LMDS Odział 4 Odział 3 Brama SSL i serwery umieszczone w centrali firmy Odział 2 Odział 1 potrzeb abonenta, ilości generowanego ruchu oraz od liczby użytkowników mających zdalny dostęp do sieci VPN (aktualnie i w przyszłości), NASK rekomenduje najbardziej odpowiedni model urządzenia. W ramach usługi zestawia kanał PVC lub tunel IPSec w celu zarządzania bramą SSL. Model outsourcingowy przewiduje budowę bezpiecznych sieci SSL VPN przy wykorzystaniu jedynie zasobów operatora. W ramach usługi NASK zarządza i administruje siecią SSL VPN klienta. Dzięki temu nie musi on inwestować w jakikolwiek dodatkowy sprzęt. W modelu tym klient może kolokować serwery w CKiH lub połączyć je dedykowanym kanałem z CKiH NASK, przez który byłyby terminowane połączenia inicjowane przez użytkowników usługi SSL VPN. Użytkownicy mobilni abonenta uzyskują dostęp do danych zapisanych na serwerach poprzez gateway SSL umieszczony w CKiH NASK. Wprowadzając usługi z grupy SSL VPN do swojej oferty NASK zrealizował kolejny etap prac, zmierzający do outsourcingu usług IT swoich klientów. Autor jest menedżerem produktu w NASK Serwer klienta w centrali firmy Brama SSL w NASK NASK Kanał pomiędzy serwerem a bramą SSL Logiczny dostęp do danych aplikacji Internet NASK FR/PSec Internet globalny Łącze stałe Łącze stałe Firewall Centrala firmy Serwer klienta Brama SSL Łącze stałe Vecta Star LMDS Odział 1 Odział 4 Odział 3 Odział 2 Serwery klienta połączone kanałem wirtualnym z bramą SSL skolokowaną w NASK 16 B I U L E T Y N NASK

17 W tr ybie polubownym IIN T E R N E T ANNA PIECHOCK A Arbitra w sprawach domen Orzeczenie wydawane przez sąd polubowny jest wyrokiem w myśl przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Z opublikowanych orzeczeń na stronie internetowej Sądu (nie są to wszystkie, a jedynie wybrane orzeczenia, opublikowane po uzyskaniu zgody stron; w niektórych orzeczeniach dane stron nie zostały ujawnione) wynika, że w czternastu sprawach Sąd rozstrzygnął na korzyść powoda, stwierdzając naruszenie przez pozwanego praw powoda w wyniku rejestracji i używania określonej nazwy domeny internetowej. W pięciu przypadkach Sąd oddalił powództwo w całości, zaś w jednej sprawie stwierdził, że nie zostało ujawnione istnienie prawnie skutecznej klauzuli arbitrażowej.* ) W G R A N I C A C H Z A P I S U Sąd jest zobowiązany orzekać w granicach zapisu na Sąd Polubowny. I tak, w sprawie euro.pl Sąd Polubowny wskazał, że zakazanie pozwanemu naruszania przysługujących powodowi praw ochronnych do znaku towarowego oraz zakazanie działań niedozwolonych z zakresu nieuczciwej konkurencji polegających na używaniu spornej domeny wykraczają poza zakres dokonanego przez strony zapisu na Sąd Polubowny. Jest on bowiem powołany do rozstrzygnięcia sporów o naruszenie praw w wyniku rejestracji nazwy domeny, zaś w zapisie na Sąd Polubowny strony nie rozszerzyły kompetencji sądu. Natomiast w sprawie dotyczącej nazwy domeny inoxplus.pl Sąd wyraźnie stwierdził, że poza zakresem rozstrzygnięcia pozostaje ocena wielkości uzyskanych korzyści przez pozwanego lub poniesionych przez powoda strat. Podobnie w sprawach nazw domen manpower.pl oraz manpower.com.pl Sąd Polubowny pominął żądanie powoda orzeczenia zakazania pozwanemu posługiwania się nazwami domen, gdyż wykraczało to poza treść dokonanego zapisu na Sąd Polubowny. Zwrócił on uwagę, że strony pragnące rozstrzygnięcia w dodatkowym zakresie powinny podczas uzgadniania treści zapisu rozszerzyć jego treść o rozpoznanie w zakresie innych roszczeń. W sprawie kandy.pl, kandy.com.pl Sąd stwierdził, że nie może uwzględnić żądania powoda dotyczącego przeniesienia przez pozwanego praw do obu spornych nazw domen. Takie żądanie nie znajduje, zdaniem Sądu, uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa. W większości przypadków Sąd stwierdził naruszenie praw powoda w wyniku rejestracji określonej nazwy domeny, podając jako podstawę rozstrzygnięcia przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (t. jed. w Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz z późn. Sąd Polubowny do Spraw Domen Internetowych, działający przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji, istnieje od ponad trzech lat. W poprzednim wydaniu Biuletynu NASK Anna Piechocka pisała o zasadach jego działania. W tym artykule prezentuje orzecznictwo tego Sądu. B I U L E T Y N NASK 17

18 Korzystanie z nazw domenow ych zm., pwp ), ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz z późn. zm., uznk ) lub ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., kc ). P R A W O D O Z N A K U T O W A R O W E G O W sprawie hsbc.pl Sąd przyjął, na podstawie przedłożonego przez powoda materiału dowodowego, renomowany charakter znaku towarowego HSBC, z którego wynika rozszerzona ochrona znaku na podstawie art. 296 ust. 2 pkt 3) pwp. Sąd wskazując, że prawo do znaku towarowego jest prawem skutecznym erga omnes, zauważył jednak, że przyznany prawem monopol do posługiwania się znakiem towarowym polega na wyłącznej możności używania znaku jedynie w sposób zarobkowy lub zawodowy. Sąd w związku z tym był zobligowany ustalić, czy za taki właśnie można było uznać sposób korzystania przez pozwanego ze spornej domeny. Sąd stwierdził, że tak. Zdaniem Sądu przedsiębiorca ma słuszny interes w domaganiu się, zwłaszcza w sytuacji dysponowania renomowanym znakiem towarowym, aby nikt inny nie używał najbardziej domyślnej nazwy domeny, zawierającej jego oznaczenie. W sprawie manpower.pl, manpower.com.pl Sąd stwierdził, że uzyskane w wyniku Zdaniem Sądu Polubownego przedsiębiorca ma słuszny interes w domaganiu się, zwłaszcza w sytuacji dysponowania renomowanym znakiem towarowym, aby nikt inny nie używał najbardziej domyślnej nazwy domeny zawierającej jego oznaczenie. rejestracji prawo do wyłącznego korzystania z domeny nie może wynikać z praw bezwzględnych wynikających z rejestracji znaków towarowych, a korzystanie z tego prawa powinno się odbywać zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki i zasadami uczciwej konkurencji. W sprawie kandy.pl, kandy.com.pl Sąd uznał, że spełniona została przesłanka niebezpieczeństwa wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów, wynikająca z przepisu art. 296 ust. 2 pkt 2 pwp, która w kontekście rejestracji i używania nazw domen internetowych polega na wywołaniu wśród użytkowników Internetu przekonania, że prowadzona strona oraz oferowane i reklamowane na niej towary pochodzą od uprawnionego z rejestracji znaku. Towary pozwanego były bowiem towarami tego samego rodzaju co towary powoda. Same zaś nazwy domen są bardzo podobne do słowno-graficznego znaku towarowego powoda kandy, o czym decyduje okoliczność użycia w nazwie domeny drugiego (kandy.pl) i trzeciego poziomu (kandy.com.pl) identycznego wyrazu. Co ciekawe i warte przytoczenia, że Sąd, powołując się m.in. na wyrok Sądu w Mediolanie z 6 czerwca 1997 roku w sprawie Amadeus Marketing SA and Amadeus Marketing Italia Srl v. Logica Srl, wskazał, że występujące w domenach internetowych: domena ogólna.com i domena krajowa.pl nie mają charakteru odróżniającego. Sąd stwierdził, że przeciętny użytkownik wie, że domeny ogólne i krajowe nie indywidualizują podmiotu używającego adresu. Są natomiast dodawane z przyczyn technicznych lub wskazują na kraj, w którym dana domena została zarejestrowana. I tak na przykład w powołanym wyroku włoskiego sądu uznano, że domena internetowa.it nie jest wystarczająca do rozróżnienia domeny amadeus.it od znaku towarowego Amadeus, ponieważ domeny krajowe stanowiąc tylko wyróżnik geograficzny nie mający odróżniającego charakteru. N I E U C Z C I W A K O N K U R E N C J A W sprawie canton.com.pl Sąd stwierdził, że używanie przez pozwanego nazwy domeny jest nieuprawnione, a posługiwanie się nią w obrocie gospodarczym stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 3 ust. 1 uznk, polegający na niedozwolonym korzystaniu z cudzej renomy. Sąd wskazał, że zachowanie polegające na nieuprawnionym korzystaniu z cudzej renomy firmy i oznaczenia należy uznać za czyn nieuczciwej konkurencji na podstawie art. 3 ust. 1 uznk, przyjmując, że jest to zachowanie stanowiące tzw. nienazwany czyn nieuczciwej konkurencji w związku z naruszeniem dobrych obyczajów. Korzystanie z domeny internetowej w celu używania jej w działalności handlowej jest, zdaniem sądu, niewątpliwie zachowaniem zmierzającym do pozyskiwania klientów. Możliwość zdobycia nabywców przez pozwanego dzięki przedmiotowej nazwie domeny jest związana z uzyskiwaniem korzyści kosztem powoda. Tymczasem przenoszenie pozytywnych skojarzeń związanych z cudzym przedsiębiorstwem przez używanie w obrocie gospodarczym jego oznaczeń jest uznawane za jedną z form czynu nieuczciwej konkurencji, 18 B I U L E T Y N NASK

19 Analiza orzeczeń Sądu Rejestracja nazwy domeny nigdy nie może być uważana za zachowanie polegające na oznaczeniu towaru lub usługi tak, że może to wprowadzać w błąd klientów. Dopiero określone używanie nazwy domeny po jej rejestracji może mieć, zdaniem Sądu Polubownego, taką kwalifikację. polegającego na naruszeniu renomy. Skutkiem takiego zachowania może być nieuczciwe przejmowanie aktualnych lub potencjalnych klientów cudzego przedsiębiorstwa, co w konsekwencji może prowadzić do osłabienia pozycji rynkowej przedsiębiorcy lub utraty siły odróżniającej jego oznaczeń. Za czyn nieuczciwej konkurencji z art. 5 uznk uznał Sąd zarejestrowanie i używanie przez pozwanego nazw domen w sprawie kandy.pl, kandy.com.pl. Sąd stwierdził, że nie jest uprawniona rejestracja i korzystanie w charakterze oznaczenia przedsiębiorstwa z nazw domen identycznych lub podobnych z wcześniej używanym oznaczeniem przedsiębiorstwa, jeżeli może to wprowadzić w błąd co do jego tożsamości. O pierwszeństwie używania oznaczania powinno, zdaniem Sądu, decydować pierwsze użycie go w obrocie w celu indywidualizacji przedsiębiorcy. Oceniając natomiast podobieństwo nazwy domeny i oznaczenia przedsiębiorstwa powinna być brana pod uwagę głównie nazwa domeny drugiego i dalszych poziomów. Badając podobieństwo nazwy domeny i oznaczenia należy oprzeć się na ocenie słuchowej i wizualnej, porównywać elementy zbieżne, a nie różnice, uwzględniając renomę oznaczenia oraz porównywać oznaczenia w warunkach, w których odbiorcy korzystają z usług dostępnych za ich pośrednictwem. Niewielkie różnice pomiędzy oznaczeniem przedsiębiorstwa i nazwą domen nie wyłączają, zdaniem Sądu, istnienia podobieństwa. P R A W O D O F I R M Y Rejestracja nazwy domeny, przez podmiot nieuprawniony w żaden sposób do używania tej nazwy, może stanowić naruszenie prawa do firmy. W sprawie inoxplus.pl Sąd Polubowny stwierdził, że posługiwanie się częścią firmy powoda w przedmiotowej nazwie domeny jest naruszeniem art. 43 kodeksu cywilnego (prawo do firmy). Stosownie do powołanego przepisu przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. Przesłanką wyłączającą ochronę firmy jest brak bezprawności. Pozwany nie wykazał jednak, zdaniem Sądu, legalności użycia przez niego firmy powoda. Sąd dalej wyraźnie wskazuje, że na podstawie stanu faktycznego należy ustalić rzeczywiste użycie przez pozwanego części firmy powoda, choć nie jest uprawniony do używania firmy o takim brzmieniu, nie dysponuje prawem ochronnym do znaku towarowego, nie korzystał z takiego oznaczenia z pierwszeństwem przed innymi przedsiębiorcami, nie został też do takiego korzystania upoważniony przez osobę uprawnioną. N A R U S Z E N I E D Ó B R O S O B I S T Y C H W sprawie mikomax.pl Sąd wskazał, że nazwa domeny jest dobrem osobistym związanym z identyfikacją osoby wówczas, gdy ją indywidualizuje. Należy do tej samej grupy dóbr osobistych, co nazwa, pseudonim, znaki graficzne lub herb. W rozstrzyganej sprawie Sąd stwierdził, że nazwa domeny pokrywa się z najważniejszym członem nazwy, pod którą powód prowadzi działalność gospodarczą, przy czym naruszenie nazwy osoby prawnej może nastąpić w razie używania przez nieuprawnionego nie tylko pełnej nazwy, ale i jej części, jeżeli tylko ta część w sposób dostateczny indywidualizuje daną osobę prawną. Sąd wskazał, że firma jest dla przedsiębiorcy odpowiednikiem nazwiska osoby fizycznej. Kryterium uznania nazwy firmy czy nazwy domeny jako dobra osobistego jest nierozerwalność związku nazwy z daną osobą i jej funkcjonalne powiązanie z tą osobą. Jeżeli dwie osoby używają tej samej nazwy to o prawie do jej używania powinno decydować to, która z nich używała jej wcześniej. W rozstrzyganej sprawie Sąd uznał, że powód wcześniej użył nazwy mikomax do oznaczenia prowadzonej działalności gospodarczej w formie znaku towarowego oraz jako firmy. Ponadto Sąd uznał, że powód ma prawo do roszczeń zapobiegawczych z art. 439 k.c. przyjmując, że sama rejestracja nazwy domeny pokrywającej się z ich firmą (częścią nazwy) stwarza stan bezpośredniego zagrożenia szkodą. O D D A L E N I E P O W Ó D Z T W A Jednym z przykładów orzeczenia oddalającego powództwo jest wyrok w sprawie friko.pl. Zdaniem Sądu rejestracja przedmiotowej B I U L E T Y N NASK 19

20 Uży wanie znaku towarowego nazwy domeny nie stanowiła naruszenia przysługującego powodowi prawa ochronnego na znak towarowy. Na mocy bowiem prawa ochronnego na znak towarowy uprawniony nie nabywa ani żadnego uprawnienia do rejestracji nazwy domeny zbieżnej ze znakiem towarowym, ani też żadnego uprawnienia do zakazania osobie trzeciej rejestracji nazwy takiej domeny. Akt rejestracji nazwy domeny sam w sobie nie stanowi używania oznaczenia do odróżnienia towarów lub usług w obrocie gospodarczym. A tylko takie używanie oznaczenia objęte jest pojęciem używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy w rozumieniu art. 154 ust. 1 pwp i tylko takie używanie oznaczenia przez osobę trzecią może być uważane za naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy w rozumieniu art. 296 ust. 2 pwp. Sąd wyraźnie wskazał, że z prawa ochronnego na znak towarowy nie można wywodzić żadnego pierwszeństwa do dokonania rejestracji nazwy domeny. Nie można też, zdaniem Sądu, samej rejestracji nazwy domeny zakwalifikować jako naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy. Takie naruszenie może wynikać z określonego sposobu używania zarejestrowanej nazwy domeny, nie jest zaś naruszeniem rejestracja sama w sobie. O uznaniu lub stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego, albo ugody przed tym sądem zawartej, sąd powszechny orzeka na wniosek strony. Do wniosku strona jest zobowiązana załączyć oryginał lub poświadczony przez sąd polubowny odpis jego wyroku lub ugody przed nim zawartej, jak również oryginał zapisu na sąd polubowny lub urzędowo poświadczony jego odpis. Sąd uznał, że rejestracja nazwy domeny friko.pl nie stanowi również czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 10 uznk. Trudno, zdaniem Sądu, dopatrzyć się w samym akcie rejestracji nazwy domeny zachowania zakazanego tym przepisem. Rejestracja nazwy domeny nigdy nie może być uważana za zachowanie polegające na oznaczeniu towaru lub usługi tak, że może to wprowadzać w błąd klientów. Dopiero określone używanie nazwy domeny po jej rejestracji może mieć, zdaniem Sądu Polubownego, taką kwalifikację. Z M O C Ą P R A W A Orzeczenie wydane przez Sąd Polubowny jest wykonywane przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową na podstawie pkt 18 Zasad rejestracji i utrzymywania nazw domen internetowych obowiązujących od 18 grudnia 2002 roku. Dodatkowo, w przypadku wydania przez Sąd orzeczenia stwierdzającego naruszenie przez abonenta praw osoby trzeciej w wyniku rejestracji nazwy domeny, umowa o rejestrację i utrzymywanie nazwy domeny wygasa z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia. Należy jeszcze zwrócić uwagę na przepisy kodeksu postępowania cywilnego, gdzie w art i nast. k.p.c. ustawodawca uregulował kwestie związane z uznaniem i stwierdzeniem wykonalności wyroku Sądu Polubownego lub ugody przed takim Sądem zawartej. Zgodnie z tymi przepisami wyrok Sądu Polubownego lub ugoda przed nim zawarta mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu powszechnego lub ugodą zawartą przed sądem powszechnym po ich uznaniu przez sąd powszechny, a także po stwierdzeniu przez sąd powszechny ich wykonalności. O uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego, albo ugody przed tym sądem zawartej sąd powszechny orzeka na wniosek strony. Do wniosku strona jest obowiązana załączyć oryginał lub poświadczony przez sąd polubowny odpis jego wyroku lub ugody przed nim zawartej, jak również oryginał zapisu na sąd polubowny lub urzędowo poświadczony jego odpis. Warto podkreślić, że choć do powstania Sądu Polubownego przyczyniły się problemy związane z rozstrzyganiem sporów przed sądem powszechnym, to możliwość rozstrzygania spraw przed sądem polubownym nie wyłącza oczywiście dochodzenia praw w drodze sądownictwa powszechnego. Strony sporu mogą także rozstrzygnąć spór przed innym sądem arbitrażowym. *) Dane na dzień r. Wszystkie orzeczenia powoływane w tekście są dostępne na stronie: Autorka pracuje w Dziale Prawnym NASK Kontakt do Biura Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych: ul. Koszykowa 54 (wejscie B lok , III p.) Warszawa tel./fax: +48 (22) arbitraz@piit.org.pl 20 B I U L E T Y N NASK