PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I INSTRUKTORÓW PRACA Z NOWYM MATERIAŁEM

Transkrypt

1 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I INSTRUKTORÓW PRACA Z NOWYM MATERIAŁEM

2 Koordynacja projektu: BGZ Berliner Gesellschaft für internationale Zusammenarbeit mbh Augsburger Str. 33 DE Berlin Telefon: +49 (30) Telefax: +49 (30) Wrocław, wrzesień 2013 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 2

3 Treść 1. Wprowadzenie 5 2. Matryce Proponowane jednostki lekcyjne 13 Rozdział: Zdrowie - problematyka ogólna 13 Rozdział: Radzenie sobie ze stresem 15 Rozdział: Odżywianie 16 Rozdział: Ruch 24 Rozdział: Uzależnienia 27 Rozdział: Rozpoznawanie zagrożeń 31 Rozdział: Ergonomia 37 3 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

4 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 4

5 1. Wprowadzenie Niniejszy przewodnik należy stosować łącznie z tzw. Podręcznikiem dla nauczycieli/ instruktorów. Podręcznik dla nauczycieli/instruktorów zawiera następujące zakresy tematyczne, zwane tutaj komponentami: Każdy komponent rozpoczyna tekst wprowadzający max. jedna strona A 4. Stanowi on szczegółową pomoc do przeprowadzenia poszczególnych faz lekcji. Znajduje się w nim prezentacja tematu oraz wyjaśnienie, dlaczego ów temat jest ważny w kształceniu zawodowym. Dalej znajdziemy tabelę, w której poszczególne ćwiczenia (z określeniem metody) zostały przyporządkowane zarówno kompetencjom zawodowym (fachowość, kompetencja w zakresie metod, kompetencja społeczna, kompetencja osobista) jak i obszarom/przedmiotom nauczania. Koncepcje dydaktyczne Koncepcja podręcznika oraz jego treści została opracowana w odniesieniu zaleceń KMK (2000) Konferencji Ministrów Edukacji i Kultury Krajów Związkowych w Niemczech oraz z uwzględnieniem koncepcji ogólnodydaktycznych. W celu identyfikacji istotnych treści użyto analizy dydaktycznej Klafkiego (1975), zawierającej pytania odnośnie znaczenia teraźniejszości, przyszłości, przykładowości oraz struktury tematycznej. Dzięki temu osiągnięto skoncentrowanie zarówno na licznych i złożonych problemach zawodowych, jak również na fenomenach istotnych w kwestii życia oraz społeczeństwa. Konferencja Ministrów Edukacji i Kultury Krajów Związkowych uznała kompetencję działania zawodowego za cel poszczególnych etapów edukacji. Dzieli ją na cztery kompetencje cząstkowe: kompetencję fachową, metodyczną, osobistą i społeczną. Na opracowanie podręcznika miały wpływ również inne modele i założenia. Klasyfikacja ICF jako koncepcja z kategorii nauk o zdrowiu stworzyła podstawę, według której należy klasyfikować czynności: chodzenie, stanie, siedzenie i podnoszenie, mające w kontekście ogólnym indywidualne znaczenie dla danego człowieka.podejście zorientowane na podmiot (Ott, 2000, z koncepcji edukacji zawodowej) stawia na pierwszym planie rozwój osobisty osoby uczącej się oraz ma na celu ukształtowanie się kompetencji fachowej, metodycznej, osobistej i społecznej. Ze strony obszaru nauk o zdrowiu rozwój ten jest wspierany przez podejście siedliskowe Światowej Organizacji Zdrowia WHO. Podstawą przy tym jest nauczanie naorientowane na działanie, prowadzące do koncepcji nauczania opartej na działaniu, odkrywaniu i zorientowaniu na świat społeczny.struktura podręcznika dla instruktorów. Podręcznik kieruje się typologią: STANIE-CHODZENIE-SIEDZENIE-PODNOSZENIE (klęczenie w przypadku zawodów budowlanych) Podręcznik jest podzielony na następujące rozdziały: 1. Ogólny stan zdrowia 2. Radzenie sobie ze stresem 3. Odżywianie 4. Ruch 5. Uzależnienia 6. Identyfikacja zagrożeń 7. Ergonomia w miejscu pracy Zawiera również ćwiczenia praktyczne. 5 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

6 WPROWADZENIE Wszystkie jednostki lekcyjne są skonstruowane według tego samego schematu (scenariusza lekcji) Scenariusz zajęć Rozdział: Zdrowe odżywianie Temat: Grupowanie gatunków warzyw Treść lekcji: Poznajmy gatunki warzyw! Cele/nabywane kompetencje: znajomość gatunków warzyw Grupa adresatów: rok kształcenia Przykład: Jednostka lekcyjna: 1 Czas Treści Metody Środki dydaktyczne 1. 5 min Wstęp do tematu (zainicjowanie burzy mózgów ) Praca w grupach (w tych samych grupach, które zostały utworzone na poprzednich zajęciach 4 osoby na grupę) Praca samodzielna Pogadanka 2. 5 min Przydzielenie uczniom zadań Pogadanka pod kierunkiem nauczyciela przy aktywnym współudziale uczniów Prezentacja Power Point (przygotowanaprze z nauczyciela) Strona 2 komputer, prezentacja Power Point (przygotowanaprze z nauczyciela) Test Nabywane kompetencje Usystematyzowanie posiadanych informacji Umiejętność systematyzowania Umiejętności praktycznej interpretacji zadań

7 3. 20 min Rozwiązywanie testu, przygotowanie prezentacji w Power Point Praca w grupach Praca samodzielna Test, ołówek, komputer, program Power Point 4. 5 min Omówienie testu Pogadanka z aktywnym udziałem uczniów Test, rozwiązanie testu, komputer 5. 5 min Prezentacja gatunków warzyw Praca w grupach Praca samodzielna Dostęp do Internetu, Projektor, wskaźnik Umiejętność czytania ze zrozumieniem, okazywanie pomocy Umiejętność wypowiadania się, umiejętności koncentracji, uczenia się od siebie nawzajem, umiejętność komunikacji na obszarze zawodowym Poprawna interpretacja informacji, umiejętność koncentracji i gromadzenia informacji 6. 5 min Podsumowanie Pogadanka z aktywnym udziałem uczniów Globalne zrozumienie, umiejętność formułowania własnych opinii, odpowiednie zastosowanie wiadomości W procesie przekazywania kompetencji zawodowych należy mieć na uwadze 4 rodzaje matryc i wybierać spośród nich kierując się priorytetami tematycznymi (zobacz pordręcznik): 1. radzenie sobie ze stresem 2. działalność 3. ruch 4. odżywianie 7 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

8 WPROWADZENIE Wskazówki dydaktyczne do ćwiczeń Na początku zgromadzono wszystkie wskazówki dydaktyczne do ćwiczeć w tym komponencie. Następujący raster może zostać zastosowany do każdego ćwiczenia: Tytuł ćwiczenia - np. RYBY Przykład: RYBY Ćwiczenie i metoda Kompetencje zawodowe Przedmiot nauczania/zakres nauki Fische-Top-Trump gra Kompetencja fachowa i społeczna Technologia, gospodarka towarami, marketing Fish Facts Zadanie na przyporządkowanie Kompetencja w zakresie metod Wiedza o społeczeństwie Dla przykładu RYBY należy uwzględnić matrycę ODŻYWIANIE. Kompetencje Podano tutaj kompetencje, którymi dysponować będą uczniowie po wykonaniu ćwiczenia. Przykład: - uczniowie/praktykanci mogą prowadzić poszukiwania w Internecie, są w stanie generować pomysły z zakresu marketingu Metoda np. Wykład nauczyciela/ nauczycielki, odgrywanie ról Materiał W tym miejscu należy podać wszystko, co prowadzący potrzebują do przeprowadzenia zajęć, np. pisaki, nożyczki, papier do wykonania plakatu, karta pracy 5 - w odpowiedniej ilości egzemplarzy, Czas [w min.] PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 8

9 Przebieg W tym miejscu jest opisany przebieg ćwiczenia. Wskazówki do pogłębienia tematu Tutaj zamieszczamy wskazówki do pogłębienia przerabianego tematu, w przypadku jeśli zalecana jest jeszcze np. wizyta w jakieś instytucji, firmie etc. lub kwerenda na konkretnej stronie internetowej. Karty pracy Tutaj zgromadzone są wszystkie karty pracy z jednego komponentu. Karty pracy są ponumerowane, żeby mogły zostać przyporządkowane do wskazówek dydaktycznych. Dostępne są odpowiednie zdjęcia/ilustracje, kolejnych można poszukać (przy czym należy ustalić ewentualne prawo użytkowania!). Pierwsza karta pracy w każdym komponencie jest zarazem testem kompetencji, testem, w którym uczniowie na własne potrzeby mogą zakreślić, czego nauczyli się w tym komponencie. Źródłem pytań testowych są kompetencje, które zostały podane również we wskazówkach dydaktycznych do ćwiczeń. Przykład: KP 1 S 1 9 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

10 WPROWADZENIE To potrafię! Temat: Ryba W tym arkuszu roboczym celem jest samoocena, której dokonujecie Państwo wyłącznie na własny użytek. Proszę zaznaczyć krzyżykiem na początku jednostki lekcyjnej, jaką wiedzą i jakimi kompetencjami Państwo dysponujecie. Drugą rubrykę proszę wypełnić po zajęciach. W ten sposób możecie Państwo sami sprawdzić, czego się nauczyliście. W ostatnich wersach możecie Państwo wpisać dalsze kompetencje, które nabyliście podczas tych zajęć. Potrafię ocenić gatunki ryb według kryteriów żywieniowych. Potrafię wyjaśnić, jak dochodzi do nadmiernych połowów. Potrafię wymienić, kto mógłby lub musiałby zrobić coś przeciwko nadmiernym połowom. przedtem Potem tak nie tak Nie Wiem, co znaczy pojęcie długotrwałość. Potrafię opisać następstwa konwencjonalnych metod połowu ryb. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 10

11 MATRYCE 2. Matryce Matryce odnoszą się do zagadnień problematyki zdrowotnej i zawierają opis kompetencji zawodowych, jakimi powinno się dysponować po ukończeniu szkoleń. Jest to opis następujących kompetencji: Kompetencje zawodowe Kompetencji osobiste Kompetencje socjalne Kompetencje metodyczne oraz wytyczne proponowanych działań Przykład: Kompetencje zdrowotne 1. Zwalczanie stresu 2. Rozpoznawanie zagrozen Napięcie związane z brakiem czasu Kompetencje Kompetencje Kompetencje zawodowe osobiste socjalne Umieć Samorefleksja Zdolność okreslić Refleksja komunikowania struktury, własnego się które stanu zdrowia wywolują stres i umieć je przyporządkować Rozpoznanie struktur wiara w siebie planowanie Kompetencje działań Rozumienie napięć Kompetencje metodyczne umiejętne analizowanie struktur zwalczania stresu proponowanie strategii rozwiązań Propozycja rozwiazań Pokonywanie konfliktów umiejętne planowanie miejsca pracy Anti-Stress- Training, ćwiczenia. (brzuch, piers) Materiał GiB8! Podręcznik dla nauczycieli Proponowane Lekcje, ćwiczenia Rozdział: Radzenie sobie ze stresem Struktura matryc jest analogiczna do EQF (the European Qualifications Framework for lifelong learning) Zobacz - Podręcznik dla nauczycieli i instruktorów (załącznik matryce).

12 MATRYCE

13 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE 3. Proponowane jednostki lekcyjne Rozdział: Zdrowie - problematyka ogólna Scenariusz zajęć Rozdział: Ogólny stan zdrowia Temat: Uwrażliwienie na punkcie zdrowia Treść zajęć: Wprowadzenie do tematu Cele/umiejętności: Dostrzeganie czynników wpływających na własne zachowanie Grupa docelowa: 1-2 rok kształcenia, możliwość przeprowadzenia w dowolnej chwili Jednostka zajęć: 1 1. Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności 10 min min min. 10 min. 10 min. Wprowadzenie do tematu Wykład nauczyciela. Sterowana rozmowa w trakcie zajęć Zdjęcie-bodziec. Przysłowie dotyczące zdrowia Jak oceniasz swój stan zdrowia? Praca indywidualna Arkusz roboczy: ocena własnego zdrowia Wymiana poglądów na temat pytańbodźców z partnerem Wymiana na plenum zdań na temat różnorodności ocen Ukształtowanie własnej wiedzy na temat zdrowia Praca z partnerami Plenum, sterowana rozmowa w trakcie zajęć Plenum Rozmowa, ankieta Kompetencja fachowa Kompetencja osobista: dostrzeganie i refleksja nad własnym zachowaniem Kompetencja społeczna: umiejętność wczucia się w zachowania i uczucia człowieka Dostrzeganie faktu, że istnieją różne perspektywy dotyczące fenomenu zdrowia/choroby

14 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć Rozdział: Ogólny stan zdrowia Temat: Indywidualne aspekty zdrowia Treść zajęć: Własne zachowanie prozdrowotne Cele/umiejętności: Dostrzeganie czynników wpływających na własne zachowanie Grupa docelowa: 1-2 rok kształcenia, możliwość przeprowadzenia w dowolnej chwili Jednostka zajęć: Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności 15 min. 20 min. 10 min. Wprowadzenie: własne zachowanie prozdrowotne Zestawienie czynników wspierających i hamujących, mających wpływ na zdrowie. Wymiana poglądów na temat centralnych aspektów podobieństw i różnic Pytanie: Dlaczego zdrowie staje się coraz poważniejszym tematem? Krótkie wyjaśnienie, następnie praca indywidualna Praca w grupach (ok osób w grupie) Rozmowa w trakcie zajęć, dyskusja Arkusz roboczy Jaką rolę spełnia promocja zdrowia w twoim życiu? Czerwone i zielone karty prezentacyjne, grube pisaki Wieszanie kart prezentacyjnych na tablicy, Grupowanie kart Dostrzeganie własnego zachowania prozdrowotnego Identyfikowanie czynników wpływających Dyskusja w grupie odnośnie osobistych poglądów na temat zdrowia Umiejętność zbierania informacji Poszerzania perspektyw Przypominanie i refleksja nad doświadczeniami związanymi ze zdrowiem, przeżytymi w szkole, pracy oraz w codziennym życiu PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 14

15 Rozdział: Radzenie sobie ze stresem Zarys lekcji Rozdział. Radzenie sobie ze stresem Ten rozdział nie zawiera tradycyjnych planów zajęć, ponieważ lekcje mają zostać włączone w formie krótkich sekwencji do normalnych zajęć, ok. 10 min Temat 1: Organizacja miejsca nauki i pracy Temat 2: Radzenie sobie ze stresem poprzez motywację Temat 3: Poziom ciała i radzenie sobie ze stresem (młodzież) Temat 4: Stres oraz radzenie sobie ze stresem; Treść: pozytywny + negatywny stres Temat 5: Wyczerpanie i osłabienie odporności Temat 6: Brak koncentracji i zaburzenia snu Temat 7: Nauczyciel jako wzór: pomoc w radzeniu sobie ze stresem czy źródło stresu? (tylko dla nauczycieli) Temat 8: Radzenie sobie ze stresem poprzez motywację; Treść: gry Temat 9: Radzenie sobie ze stresem poprzez motywację; Treść: oddychanie brzuszne 15 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

16 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Rozdział: Odżywianie Scenariusz zajęć Rozdział: Odżywianie Temat: Nauka o odżywianiu Treść zajęć: Przewodnik po komponowaniu codziennego menu Cele/umiejętności: Posiadanie wiedzy na temat komponowania codziennego menu Grupa docelowa: 1-2 rok kształcenia Jednostka zajęć: 1 Czas Treść Metoda 1. 5 min min. 10 min. Wprowadzenie do tematu (wywołanie skojarzeń, sformułowanie celów zajęć) Opracowywanie tekstów na temat najważniejszych aspektów właściwej kompozycji menu Prezentacja opracowywanych tekstów Praca frontalna wraz ze sterowaniem zajęć przez nauczyciela przy aktywnym udziale uczniów Praca w grupach z pomocą nauczyciela (grupy utworzone w ciągu ostatnich kilku godzin 4 osoby na grupę) Praca frontalna przy aktywnym udziale uczniów Środki dydaktyczne Komputer, rzutnik, tablica Teksty drukowane, flipchart, kolorowe pisaki Nabycie umiejętności Prawidłowa interpretacja informacji, zdolność wypowiadania się, rozwój uwagi Interpretacja zadań zorientowana na praktykę, preferowanie wiedzy podstawowej, gotowość do pomocy, zdolność do kompromisu, zdolność systematyzowania Uczenie się od siebie nawzajem, Zdolność komunikacji zawodowej, interpretacja zadań zorientowana na praktykę PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 16

17 4. 5 min. Wyjaśnienie zadania, prezentacja wzorcowego menu Praca frontalna wraz ze sterowaniem zajęć przez nauczyciela Komputer, rzutnik, PowerPoint (prezentacja przygotowana przez nauczyciela) Prawidłowa interpretacja informacji 5. 5 min. Zadanie: grupy komponują menu w oparciu o materiały Praca w grupach z pomocą nauczyciela Teksty drukowane, tabele, flipchart, kolorowe pisaki, arkusze, laptop, połączenie z Internetem Zdolność systematyzowania, Rozwój interpretacji zadań zorientowanej na praktykę, gotowość do pomocy 6. 7 min. Prezentacja skomponowanych menu Praca frontalna przy aktywnym udziale uczniów Ogólna zrozumienie, Rozwój umiejętności wyrażania poglądów 7. 3 min. Ocena pracy w trakcie lekcji Praca frontalna wraz ze sterowaniem zajęć przez nauczyciela Odpowiednie zastosowanie wiedzy Źródło: Galambosné Goldfinger Erzsébet: Élelmiszer alapismeretek (Podstawowa wiedza na temat żywności) Horváth Péter: Táplálkozástan (Nauka o odżywianiu) Egészséges Életmód sorozat: Helyes ételtárítás, Gyógyhatású ételek (Kossuth kiadó) [Zdrowy styl życia z serii: Właściwe łączenie potraw, uzdrawiające potrawy (wydawnictwo Kossuth)] 17 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

18 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć Rozdział: Zdrowe odżywianie Temat: Nadwaga Treść zajęć: Zapobieganie otyłości Cele/umiejętności: Znajomość artykułów spożywczych i ich związków z otyłością Grupa docelowa: 1-3 rok kształcenia Jednostka zajęć: 2 x 45 min Czas Treść Metody Środki dydaktyczne 1. 5 min min min min. Podstawy: Czym jest zdrowe odżywianie? Czym jest nadwaga Analiza znanych artykułów spożywczych / produktów gotowych Opracowanie możliwych dań dla zrównoważonego kalorycznie odżywiania Wykład Wykład Samokształcenie Pismo edukacyjne Węgry Film Pismo edukacyjne Praca w grupach Artykuły spożywcze / opakowania z informacjami dotyczącymi żywności Sterowana praca w grupach Tabela wartości odżywczych Tarcza do obliczania BMI Nabycie umiejętności Uczniowie wiedzą, czym jest zdrowe odżywianie Uczniowie nauczyli się: Przekroczenie jakiej masy ciała określa się jako nadwagę Umiejętność stwierdzenia: że produkty typu light nie zawsze są niskokaloryczne Dostarczanie węglowodanów/tłuszczu Redukcja tłuszczu i szybko przyswajalnych węglowodanów PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 18

19 5. 5 min. Wyjaśnienie zadania domowego Kalkulator BMI dla określenia przybliżonego zapotrzebowania kalorycznego Sporządzanie prostego planu diety dziennej min. Ocena zadania domowego Praca indywidualna Tabela wartości odżywczych Umiejętność oceny/refleksji - wyciąganie wniosków w celu zmiany stylu odżywiania 19 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

20 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć Rozdział: Zdrowe odżywianie Temat: Cukrzyca Treść zajęć: Odżywianie w przypadku łagodnej cukrzycy/bezinsulinowej Cele/umiejętności: Znajomość artykułów spożywczych i ich związków z cukrzycą Grupa docelowa: 1-3 rok kształcenia Jednostka zajęć: 2 x 45 min Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności 5 min. 5 min. 15 min. 15 min. Podstawy: Czym jest zdrowe odżywianie? Czym jest cukrzyca Analiza znanych artykułów spożywczych / produktów gotowych Opracowanie możliwych dań dla zrównoważonego kalorycznie odżywiania w przypadku cukrzycy Wykład Uczniowie wiedzą, czym jest zdrowe odżywianie Wykład Samokształcenie Pismo edukacyjne Praca w grupie Artykuły spożywcze / opakowania z informacjami dotyczącymi żywności Sterowana praca w grupach Tabela wartości odżywczych Nabyta wiedza na temat cukrzycy / jej rodzajów i zaawansowania Stwierdzenie, że cukier cukrowi nierówny Błonnik pokarmowy Wolno przyswajalne węglowodany Nabyta wiedza na temat: 1. Dostarczania węglowodanów/tłuszczu 2. Redukcji tłuszczu i szybko przyswajalnych węglowodanów 3. Obliczania wymienników węglowodanowych oraz odczytywania ich ilości w przypadku artykułów spożywczych 5. 5 min. Wyjaśnienie zadania domowego Kalkulator BMI dla określenia przybliżonego zapotrzebowania kalorycznego / tabela wymienników węglowodanowych? Sporządzanie prostego planu diety dziennej min. Ocena zadania domowego Praca indywidualna Tabela wartości odżywczych Umiejętność wyciągania wniosków w celu zmiany stylu odżywiania PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 20

21 Materiały dla nauczyciela Informacja edukacyjna dot. zaburzeń odżywiania Temat ten może być omawiany tylko, jeśli w klasach obecne są osoby z tym symptomem. Nie należy podawać żadnych wskazówek terapeutycznych. Należy nakłonić te osoby poprzez indywidualną rozmowę do wizyty u lekarza! Jadłowstręt psychiczny Łacińskie pojęcie anorexia oznacza pozbawienie apetytu to mówi wszystko: Cierpiący na tę chorobę radykalnie zmniejszają ilość dostarczanych kalorii lub w ogóle odmawiają jedzenia. Oznacza to, że mają oni bardzo niską masę ciała, która została osiągnięta w stosunkowo krótkim czasie (z medycznego punktu widzenia oczekuje się w przypadku takich osób BMI poniżej 17,5), ale uważają siebie za zbyt grubych. Na to zaburzenie odżywiania cierpi około 1 procent młodych kobiet w wieku od 15 do 25 lat. W ostatnich czasach choroba ta pojawia się coraz częściej również u młodych mężczyzn, przy czym młode kobiety są 8-krotnie bardziej narażone. Fizyczne skutki uboczne to np. brak miesiączki, nadpobudliwość, zaburzenia sercowo-naczyniowe, wypadanie włosów, wzrost włosów w miejscach (dla kobiet) nietypowych, itp. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do śmierci. Anorexia nervosa dosłownie oznacza brak apetytu z powodu zaburzenia psychicznego. Właściwie jest to nieprawidłowa nazwa choroby, ponieważ powodem nie jest brak apetytu lub brak zainteresowania jedzeniem. Wręcz przeciwnie anorektycy niezwykle interesują się żywnością i wszystkim, co się z nią wiążę, mają na tym punkcie obsesję. Całe ich życie jest zdominowane wyłącznie przez myśli o jedzeniu. A jednak samozaparcie i dyscyplina, zrobienie czegoś dobrego dla siebie, nagrodzenie siebie, są dla nich najważniejsze. Mieć życzenia byłoby wstydem. Robią wszystko, aby schudnąć: drastycznie zmniejszają ilość dostarczanej żywności lub nie jedzą wcale, większość z nich przesadza z uprawianiem sportu, a niektórzy biorą środki przeczyszczające. Panicznie boją się przytyć, waga decyduje o przebiegu ich dnia. Jest dobrze, jeśli stracili na wadze, ale przybranie nawet 100 gramów byłoby grzechem śmiertelnym i zostałoby ukarane jeszcze mniejszą ilością dostarczanych kalorii i zwiększonym ruchem. Anorektycy nie potrafią już poprawnie ocenić swojego wyglądu. Z każdym dniem trwania choroby ich obraz ciała staje się coraz bardziej wypaczony. Im więcej chudną, tym grubsi się sobie wydają. Nawet gdy już wyglądają jak szkielet, nadal uważają się za zbyt grubych. Szczególnie uderzający jest sposób, w jaki odczuwają głód jest to dla nich często miłe uczucie (tak sobie wmawiają). Nie posiadają już prawidłowego uczucia głodu ani uczucia sytości. Anorexia nervosa jest zaburzeniem psychosomatycznym, co oznacza, że choroba ma podłoże psychologiczne. O jadłowstręcie psychicznym mówi się w przypadku utraty masy ciała o około 25 procent i większej. Od tej wartości pojawiają się objawy niedoboru. Od BMI wynoszącego około 13 wymagana jest opieka lekarska w szpitalu. Gdy choroba zostanie wykryta w odpowiednim czasie, oraz gdy zapewniona zostanie opieka lekarska, około 50 procent wszystkich anorektyków może zostać wyleczonych. Około 30 procent pozostaje przewlekle chorych, a 15 do 20 procent nie przeżywa tego chorobliwego głodzenia się. 21 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

22 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE W przypadku łagodnych objawów można udzielać następujących porad terapeutycznych, proponując przy tym konsultację z lekarzem: 1. podział posiłków na wiele małych posiłków (pięć do sześciu i więcej), 2. należy przyjmować lekkostrawne pokarmy, 3. tłuszcz jedynie w bardzo małych ilościach, 4. tłuste mięso, rośliny strączkowe i kapusta są na początku źle tolerowane, 5. białko mleka na początku też stanowi problem, 6. potrawy powinny być podawane w apetyczny sposób, smaczne, ale niezbyt mocno doprawione i niezbyt słone. Należy mieć na względzie to, że nie chodzi o szybki sukces, ale o nawyk systematycznego przyjmowania pokarmu. Bulimia Bulimia (łac. bulimia) oznacza byczy głód, jest patologicznym zachowaniem żywieniowym, charakteryzującym się przyjmowaniem dużych ilości pożywienia, które następnie zostaje zwymiotowane. Przyjmowane jest do kj. Oprócz wymiotowania podejmowane są również inne działania, mające na celu cofnięcie skutków nadmiernego spożycia żywności. W tym celu przyjmowane są środki przeczyszczające lub zmniejszające apetyt, uprawiany jest sport w nadmiernych ilościach oraz przeprowadzane są kuracje odchudzające. Bulimia może wystąpić zarówno u osób niedowagą, jak również u osób z nadwagą. Według szacunków około 3 procent młodych kobiet cierpi na tę chorobę, przy czym zaobserwować można wzrost zachorowań wśród młodych mężczyzn. Choroba ta spowodowana jest chorobliwym strachem przed nadmiernym przytyciem. Wszystkie pozostałe aspekty życia stają się drugorzędne, jedzenie lub niejedzenie określają sens życia. Bulimia jest uzależnieniem, które należy traktować poważnie, podobnie jak uzależnienie od alkoholu czy narkotyków. Bez profesjonalnej pomocy i leczenia wyzdrowienie dla osób cierpiących na tę chorobę jest z reguły niemożliwe. Jak dochodzi do zachorowania na bulimię? Przyczyny tej choroby nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Wydaje się, że chodzi o połączenie czynników psychiczno-rozwojowych, społeczno-kulturowych oraz neurologicznych. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 22

23 W szczególności odgrywają rolę następujące aspekty: Zaburzenia schematu ciała: Własne ciało jest postrzegane jako zbyt grube pomimo normalnej wagi lub niedowagi. Młode kobiety cierpiące na tę chorobę, jak również coraz większa liczba młodych mężczyzn mają trudności w rozwoju pozytywnej tożsamości względem własnego ciała. Oznacza to, że nie czują się naprawdę dobrze w swojej roli, nie akceptują swojego ciała takim, jakim jest. Sygnały, jakie daje ciało (głód i nasycenie), są ignorowane. Zaburzony rozwój tożsamości, brak poczucia własnej wartości i pewności siebie: Własna osobowość jest postrzegana jako rozdarta między dwiema skrajnościami jaki/a chcę być po jednej a jaki/a jestem po drugiej stronie. Konflikt pomiędzy perfekcjonistycznym wymaganiem a obawą i uczuciem porażki prowadzi do poważnych stanów napięciowych. Bulimicy łagodzą te stany jedząc kompulsywnie równocześnie czując się przy tym ponownie gorszymi i obrzydliwymi. Rodzinne wzorce zachowań. Generalnie niektóre sytuacje rodzinne sprzyjają bulimii. W rodzinach, z których wywodzą się chorzy, na pierwszym planie znajduje się idea dokonań, a emocje są jednocześnie nadmiernie kontrolowane. Konflikty często nie są otwarcie rozstrzygane, dzieciom oferuje się zbyt małe wsparcie przy radzeniu sobie z problemami. Czasami odnosi się wrażenie, że w rodzinach jedzenie celowo nie jest spożywane według potrzeb, ale żeby odwrócić uwagę, nagrodzić, aby odpocząć lub tradycyjnie, tylko o konkretnie określonych porach. Zagrożone są również osoby, w rodzinach, w których już wcześniej występowały uzależnienia. Wpływy kulturowe: Trudne do zrealizowania wyobrażenia doskonałego zdrowia, przesadny ideał szczupłości oraz ideał ciała są centralnymi tematami w społeczeństwie. Odgrywają one rolę w przypadku zachorowań na bulimię. Zaburzenia neurologiczne: Należy wymienić tu przede wszystkim zaburzenia wpływające na uczucie sytości (zaburzenia w przekazywaniu sygnałów w mózgu za pośrednictwem serotoniny). Warto zauważyć, że spożywanie pokarmu regulowane jest w mózgu przez podobne ośrodki, jak w przypadku czynności seksualnych i menstruacji. Często choroba rozpoczyna się zmianą diety, która, rozpatrywana osobno, ma sens. Rodzina lub lekarze zalecają czasami osobom z lekką nadwagą dietę. Jeśli jedna lub więcej diet nie przyniesie skutku a jedzenie będzie dodatkowo postrzegane jako sposób na łagodzenie napięcia i radzenie sobie z problemami, wynikiem tego będzie błędne koło głodzenia się, napadów jedzenia i wymiotowania. U młodych mężczyzn zalecenie diety może prowadzić do odwrotnych skutków zamiast schudnąć, osiągają oni etap objadania się dla poprawy nastroju. W przypadku tej choroby diety nie przynoszą żadnej poprawy. Należy przeprowadzić konkretną terapię behawioralną. Nadrzędnym celem musi być ponowne ukształtowanie przez pacjenta normalnego zachowania żywieniowego. Można osiągnąć poprawę zachowania żywieniowego u ok. 50 procent chorych. Leczenie jest zazwyczaj połączone z treningiem żywieniowym w grupach. Leczenie lekarskie jest wskazane, ponieważ choroba ta nieleczona prowadzi do uszkodzeń układu pokarmowego, takich jak zakwaszenie jamy ustnej ze zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia próchnicy. Oprócz tego może dojść do zwiększonego prawdopodobieństwa wystąpienia raka przełyku spowodowanego kwasem żołądkowym wydostającym się podczas wymiotowania. 23 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

24 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Rozdział: Ruch Rozdział: Ruch Temat 5: Promowanie wiedzy o zdrowiu: podnoszenie ciężarów Treść zajęć: Scenariusz zajęć Opracowanie treningu obwodowego w celu wzmocnienia obciążonych podnoszeniem mięśni. Cele/ umiejętności: Uczestnik potrafi podnosić skrzynki z napojami nie nadwyrężając kręgosłupa, Uczestnik zna i stosuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie obciążane podczas podnoszenia.rozróżnia mięśnie obciążane podczas podnoszenia i wzmacnia je poprzez opracowane przez siebie codzienne ćwiczenia. Grupa docelowa: Jednostka zajęć: rok kształcenia, możliwość przeprowadzenia w dowolnej chwili Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności Wprowadzenie: Podkreślenie problemu: Rozmowa w trakcie zajęć Demonstracja procesu Macie w weekend imprezę i musicie podnoszenia przenieść wiele skrzynek z napojami. Jakie kryteria/zasady należy uwzględnić Plakat przedstawiający podczas podnoszenia skrzynki, aby nie być układ mięśniowy wykończonym jeszcze przed imprezą? człowieka min Demonstracja procesu podnoszenia i ocena demonstracji według następujących kryteriów: Pozycja pleców, ramię dźwigni, rozkład masy, pozycja względem ciężaru, pozycja nóg/stóp, ułożenie ramion, wykorzystanie stawów biodrowych i kolanowych, kąt ugięcia kolan, skręcenie, oddychanie Formułowanie zasad odnośnie podnoszenia ciężarów oraz ich przytrzymywania Uczestnicy formułują zasady odnośnie podnoszenia ciężaru nie nadwyrężając kręgosłupa Identyfikacja obciążanych mięśni/grup mięśniowych PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 24

25 Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności nienadwyrężającego kręgosłupa na plakacie z zasadami Zaznaczanie obciążanych mięśni na plakacie przedstawiającym układ mięśniowy człowieka Następuje podział na 4 grupy mięśni: - ramię/pierś - biceps/triceps - plecy/brzuch - mięśnie czworogłowe uda/udo 2. 5 min Faza mobilizacji: gra wymagająca ruchu, np. Frisbee 3. 5 min Zadanie: opracujcie wraz z partnerami ćwiczenie dla mięśni (w zakresie podnoszenia ciężarów) z wykorzystaniem skrzynki z napojami Wskazówki odnośnie pracy w grupach, przebiegu czasowego, organizacji przestrzeni, podziału zadań min min Opracowanie przez każdą grupę ćwiczeń dla określonej grupy mięśni Faza prezentacji: Przedstawienie ćwiczeń w grupie, ewentualna wymiana propozycji dot. usprawnień oraz udokumentowanie ćwiczeń Aktywność uczniów Miękkie frisbee (pianka) Rozmowa między nauczycielem a uczniem, praca z partnerami (samodzielne przyporządkowanie do grup mięśniowych) Praca z partnerami Plenum Skrzynki z napojami jako urządzenia do ćwiczeń Skrzynki z napojami, plakat przedstawiający układ mięśniowy człowieka, flipchart lub foliogramy w celu dokumentacji Wykonywanie ćwiczeń nadających się do codziennego stosowania w celu wzmocnienia obciążanych mięśni, wypracowanie rezultatu w określonym czasie, wymiana i organizacja z partnerem, wprowadzanie własnych pomysłów Poznanie różnych ćwiczeń wzmacniających obciążane mięśnie, przygotowujących do podnoszenia, Kontrolowanie, poprawa i dokumentowanie opracowanych ćwiczeń Wprowadzanie własnych pomysłów, dyskutowanie na temat swoich wyników i ich uzasadnianie 25 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

26 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Czas Treść Metoda Środki dydaktyczne Nabycie umiejętności 10 Wykonywanie ćwiczeń Obwód min dwójkami 10 min Faza realizacji: Wypróbowanie/wykonanie opracowanego ćwiczenia przez współuczniów w obwodzie. Obciążenie trwające 30 s, 30 s przerwy. (2x) W czasie przerwy zmiana ćwiczenia oraz zapoznanie się z opisem kolejnego zadania Faza refleksji: Ocena ćwiczeń w kwestii jakości (odczuwanie obciążenia/częstotliwość bodźców) Wymiana zdań na temat własnych doświadczeń z ćwiczeniami, przeniesienie na życie codzienne 5 min Wspólny odpoczynek Rozmowa w trakcie zajęć Umiejętność wykonywania różnych ćwiczeń wzmacniających obciążane mięśnie, przygotowujących do podnoszenia Notatki, dyskusja na temat wrażeń, doświadczeń z innymi Ocena możliwości opracowanych ćwiczeń w codziennym życiu PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 26

27 Rozdział: Uzależnienia Zarys lekcji Temat 1: Mechanizm uzależnienia Treść zajęć: Rodzaje uzależnień Temat 2: Lekomania (lekozależność) Treść zajęć: Uzależnienie od kodeiny Temat 3: Uzależnienie od komputera i internetu Treść zajęć: Rozpoznanie uzależnienia 27 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

28 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć Rozdział: Uzależnienia Temat 3: Uzależnienie od komputera i internetu Treść zajęć: Rozpoznanie uzależnienia Cele/umiejętności: Nabycie wiedzy na temat zagrożeń wynikających z niekontrolowanego korzystania z komputera, Nabycie umiejętności rozpoznawania zagrożeń Grupa docelowa: Uczniowie, osoby uczące się zawodu Lekcja: 1 Czas Przedmiot Metody Środki dydaktyczne Nabycie wiedzy i umiejętności min. Wiedza podstawowa: - Czym jest internet? W jakim celu wykorzystywany jest komputer i internet? min. Zagrożenia (konsekwencje) wynikające z uzależnienia od komputera i internetu. Krótki wykład Ćwiczenia w grupach, krótki wykład Materiały dla nauczyciela część 1 Materiały dla ucznia tabela nr 1 Materiały dla nauczyciela część 2 Materiały dla ucznia tabela nr 2 Uczniowie orientują się na temat wykorzystania komputerów i internetu, wymieniają przykłady wynikające z ich własnego doświadczenia oraz z obserwacji otoczenia Uczniowie wymieniają konsekwencje uzależnienia od komputera i internetu min. Czynniki (objawy), które wskazują na uzależnienie od komputera i internetu. Ćwiczenia w grupach, krótki wykład Materiały dla nauczyciela część 3 Materiały dla ucznia tabela nr 3 Uczniowie podają przykładowe pytania, które mogły by zostać zastosowane w ankiecie na temat uzależnienia od komputera i internetu min. Podsumowanie: - Korzyści i zagrożenia związane z wykorzystaniem komputerów i internetu, - Znaczenie racjonalnego korzystania z komputerów i internetu. Krótki wykład Materiały dla nauczyciela części od 1 do 3 Uczniowie wiedzą, jakie korzyści i zagrożenia wynikają z korzystania z komputerów i internetu oraz są świadomi tego, że należy rozsądnie obchodzić się z komputerami i internetem. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 28

29 Materiały dla nauczyciela: Uzależnienie od komputera i internetu. Część 1: Internet jest globalną siecią komputerową. Jego początki sięgają lat 60-tych XX wieku. Jest jednym z najszybciej rozwijających się mediów i często określane jest czwartą władzą (innymi są np. telewizja, radio, gazety i czasopisma). Oferuje on wiele możliwości zastosowania: jako źródło informacji, środek komunikacji, umożliwia wymianę doświadczeń, jest często używany w pracy, np. w celu nawiązywania kontaktów między różnymi przedstawicielami firm, do wykonywania czynności bankowych, do wysyłania korespondencji, składania zawiadomień, itp. służy również rozrywce. Część 2: Zagrożenia (konsekwencje) wynikające z uzależnienia od komputera i internetu: zły stan zdrowia (wady postawy, osłabienie wzroku, nieracjonalne odżywianie, ciągłe zmęczenie), malejące możliwości w zakresie logicznego myślenia oraz selekcji informacji, rezygnacja z aktywności w czasie wolnym (brak innych zainteresowań), problemy z nawiązywaniem kontaktów z innymi ludźmi, utrata przyjaciół, zaniedbywanie obowiązków (problemy w szkole, utrata pracy), zanikanie granicy między światem realnym a wirtualnym, stawanie się outsiderem zwiększanie się poczucia izolacji od innych, dostęp do szkodliwych informacji, nawiązywanie niewłaściwych kontaktów oraz niebezpiecznych znajomości, zachowanie nieetyczne, oparte na anonimowości i bezkarności (np. publikacje obraźliwych wypowiedzi i obrazów, włamania do baz danych). 29 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

30 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Część 3: Czynniki (objawy), które wskazują na uzależnienie od komputera i internetu: potrzeba spędzania coraz większej ilości czasu przed komputerem, często kosztem innych zainteresowań i kontaktów ze światem zewnętrznym, brak poczucia czasu podczas korzystania z komputera, uczucie niepokoju, drażliwość, irytacja w sytuacji, gdy nie można skorzystać z komputera, zaniedbywanie obowiązków (w domu, w szkole, w pracy), poczucie winy z powodu czasu spędzonego przed komputerem, korzystanie z komputerów i internetu w celu ucieczki od codziennych problemów i złagodzenia stresu, próby ukrywania/bagatelizowania przed innymi czasu spędzonego przed komputerem, wydawanie coraz większej ilości pieniędzy na rozbudowę komputera, oprogramowanie oraz nowe akcesoria. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 30

31 Rozdział: Rozpoznawanie zagrożeń Temat 1: Znaki ostrzegawcze Treść zajęć: Rozumienie sygnałów ostrzegawczych Zarys lekcji Temat 2: Zagrożenie pożarowe. Rodzaje gaśnic i ich zastosowanie. Treść zajęć: Dopasowanie gaśnic pod kątem rodzaju pożaru. Temat 3: Rodzaje środków ochrony indywidualnej i jej zastosowanie. Treść zajęć: Stosowanie środków ochrony indywidualnej. Temat 4: Wpływ hałasu na organizm ludzki oraz na zdolność do wykonywania obowiązków zawodowych. Treść zajęć: Wpływ hałasu na koncentrację. 31 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

32 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć Rozdział: Rozpoznawanie zagrożeń. Temat 4: Wpływ hałasu na organizm ludzki oraz na zdolność do wykonywania obowiązków zawodowych. Treść zajęć: Wpływ hałasu na koncentrację. Cele/umiejętności: Uzyskanie wiedzy w dziedzinie podstawowych pojęć związanych z hałasem Określenie konsekwencji działania hałasu na organizm człowieka Grupa docelowa: Uczniowie średnich szkół budowlanych Lekcja: 1 Czas Przedmiot Metody Środki dydaktyczne Nabycie wiedzy min. Wiedza podstawowa: - Czym jest hałas i jakie istnieją rodzaje hałasu? - Jakie mogą być źródła hałasu? min. Konsekwencje wpływu hałasu na organizm człowieka (na narząd słuchu i na pozostałą część organizmu). Wpływ hałasu na zdolność koncentracji w działalności zawodowej min. Podsumowanie przeprowadzonych ćwiczeń i wnioski: - Znaczenie właściwej organizacji własnej pracy w celu osiągnięcia wymaganej koncentracji i bezpieczeństwa. Elementy wykładu, Dyskusja, krótki wykład Mały wykład, ćwiczenia w grupach Mały wykład Materiały dla nauczyciela część 1 Materiały dla nauczyciela część 2 Materiały dla ucznia. Ciśnieniomierz (na nadgarstek), MP3 z nagraną muzyką, stoper Materiały dla nauczycieli części 1 i 2 Uczniowie wiedzą, czym jest hałas, potrafią wymienić jego rodzaje. Podają przykłady źródeł hałasu z ich otoczenia. Uczniowie wiedzą, jak szkodliwy wpływ na ludzki organizm może mieć hałas. Analizują wpływ hałasu na zdolność koncentracji poprzez wyciągnięcie wniosków z przeprowadzonego ćwiczenia. Uczniowie wykorzystują wiedzę na temat wpływu hałasu na ludzki organizm podczas planowania własnej pracy. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 32

33 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Materiały dla nauczyciela Rozdział Rozpoznawanie zagrożeń. Temat: Wpływ hałasu na organizm ludzki oraz na zdolność do wykonywania obowiązków zawodowych. Treść zajęć: Wpływ hałasu na koncentrację. Część 1: 1. Podstawowe pojęcia związane z hałasem. Hałas oznacza wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe, stresujące lub szkodliwe dźwięki mające wpływ na słuch lub inne zmysły oraz części ludzkiego ciała. Są to drgania mechaniczne elastycznych mediów (gazy, ciecze lub ciała stałe) Względem częstotliwości wyróżnia się: - infrahałas częstotliwość między 1 a 20 Hz, - hałas słyszalny częstotliwość między 20 a Hz, - ultrahałas częstotliwość między 10 a 40 khz. Względem przebiegu w czasie wyróżnia się: - hałas stały poziom hałasu zmienia się o nie więcej niż 5 db, - hałas niestały poziom hałasu zmienia się o więcej niż 5 db (niestabilny, zmienny w czasie, rodzajem tego hałasu jest hałas impulsowy). Względem wpływu na organizm człowieka wyróżnia się: - hałas uciążliwy nie powoduje trwałych następstw w organizmie, - hałas szkodliwy powoduje trwałe następstwa lub zwiększa ryzyko wystąpienia takowych następstw. Względem przyczyny powstania i klasyfikacji źródła wyróżnia się: - hałas aerodynamiczny, powstający wskutek przepływu powietrza (lub przepływu innych gazów), - hałas mechaniczny powstający w wyniku tarcia lub kolizji ciał stałych, jak np. części maszyn. Względem otoczenia, w którym występuje hałas, wyróżnia się: - hałas przemysłowy, - hałas komunalny (pomieszczenia mieszkalne, przestrzenie publiczne, tereny zielone), - hałas uliczny.

34 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE 2. Przykłady poziomów ciśnienia akustycznego różnych dźwięków. Źródło hałasu Poziomy ciśnienia akustycznego dźwięków w db Start samolotu db Młot pneumatyczny db Samochód ciężarowy db Pomieszczenie biurowe db Czytelnia db Las (cisza) db Część 2: 1. Wpływ hałasu na organizm człowieka - na narząd słuchu uszkodzenie narządu słuchu, przytępienie słuchu, - na pozostałą część organizmu na układy podstawowe, narządy i zmysły. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 34

35 2. Przykłady wpływu hałasu na pozostałą część organizmu ludzkiego: - zmiany w krwiobiegu (wysokie ciśnienie krwi, szybkie bicie serca), - zmiany w układzie pokarmowym (brak apetytu, wrzody żołądka), - zmiany w układzie nerwowym (nerwice), - zaburzenia hormonalne (reakcje stresowe, zmiany poziomu hormonów), - zaburzenia psychiczne, - problemy z koncentracją. ROZDZIAŁ: ERGONOMIA W MIEJSCU PRACY W miarę rozwoju techniki wysiłek człowieka coraz częściej zastępowany jest pracą maszyn. Jednak nowe technologie niosą różne zagrożenia dla zdrowia. Z pomocą w zidentyfikowaniu czynników występujących na stanowisku pracy mogących negatywnie wpływać na zdrowie pracownika przychodzi ergonomia. Ergonomia pracy zajmuje się dostosowaniem pracy do możliwości organizmu człowieka w taki sposób, aby uzyskać wysoką wydajność przy ograniczonym wysiłku w bezpiecznych i higienicznych warunkach pracy. Ergonomiczna optymalizacja warunków pracy jest potrzebna i stosowana we wszystkich gałęziach przemysłu, handlu, komunikacji, w pracy biurowej, w gospodarstwie domowym. Optymalizacja warunków pracy to projektowanie, ale także nieustanne korygowanie i uwzględnianie zmian zachodzących w organizacji, wyposażeniu stanowiska. Jest to proces ustawicznej analizy i oceny warunków pracy. Tylko wówczas, kiedy ten proces ma charakter ciągły, będzie można stworzyć ergonomiczne miejsce pracy.podstawą tworzenia zasad kształtowania optymalnych warunków pracy jest znajomość możliwości psychofizycznych człowieka. Gdy praca przekracza możliwości adaptacji pojawia się zmęczenie umysłowe i fizyczne, rozwijają się dolegliwości i choroby zawodowe. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Scenariusze zajęć z zakresu ergonomii adresowane są do nauczycieli i uczniów. Wskazują, jak powinno być zaplanowane i jakie wymagania powinno spełniać ergonomiczne stanowisko pracy. 35 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

36 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Zarys lekcji Rozdział: Ergonomia w miejscu pracy Temat 1: Podstawy ergonomii Treść zajęć: Ergonomia w procesie nauki i pracy. Temat2:: Praca zgodnie z zasadami ergonomii Treść zajęć: Zasady ergonomicznej pracy przy komputerze Temat 2: Ergonomiczne miejsce pracy Treść zajęć: Projektowania struktury przestrzeni stanowiska pracy. Temat 3: Ergonomiczne pomieszczenia i stanowiska pracy Treść zajęć: Kształtowanie i projektowanie stanowiska pracy PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 36

37 Rozdział: Ergonomia Materiał poniższy jest uzupełniem do rozdziału ERGONOMIA w Podręczniku dla instruktorów i nauczycieli. LEKCJA 1 Temat: Ergonomia pomieszczeń i stanowiska pracy. Czas realizacji: 2 godziny lekcyjne Cele ogólne: podniesienie świadomości prozdrowotnej wśród uczniów w zakresie znaczenia doboru właściwych do wzrostu mebli szkolnych, nabycie praktycznej umiejętności prowadzenia diagnozy ergonomicznej stanowiska pracy na przykładzie sali lekcyjnej, nabycie praktycznej umiejętności prowadzenia diagnozy ergonomicznej pomieszczenia i stanowiska pracy. wyrobienie odpowiedzialności, spostrzegawczości, krytycyzmu umiejętności porównywania warunków panujących w danym miejscu pracy z określonymi przepisami. Cele operacyjne: Uczeń po zrealizowaniu zajęć powinien: zdefiniować pojęcie stanowiska pracy, wyjaśnić na czym polega projektowanie ergonomiczne, sformułować etapy procesu projektowania ergonomicznego stanowiska pracy, wymienić elementy stanowiska pracy ucznia, wybrać dla siebie odpowiednie krzesło i stolik, wymienić warunki, jakie powinno spełniać miejsce pracy, nauki, zaprojektować ergonomiczne stanowisko pracy, 37 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

38 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE określić znaczenie przestrzegania przepisów ergonomii pomieszczeń i stanowisk pracy, zidentyfikować zagrożenia wynikające z nieprawidłowego zaprojektowania struktury przestrzennej stanowiska pracy, określić stopień zgodności warunków panujących na stanowisku pracy z wymaganiami określonymi przepisami, wskazać nieprawidłowości i zaproponować rozwiązania: usprawnienia nie wymagające nakładów finansowych możliwe do przeprowadzenia od zaraz. wymagające nakładów finansowych. Treści: 1. Kształtowanie stanowiska pracy. 2. Projektowanie ergonomiczne. 3. Proces projektowania bezpiecznego i ergonomicznego stanowiska pracy. 4. Kształtowanie struktury przestrzennej. Pomoce dydaktyczne: materiał źródłowy, rzutnik pisma, foliogramy, sprzęt audiowizualny, karta ćwiczeń, klipy filmowe: Jak siedzieć przy biurku? 4, 09 Ergonomia filmy z serii Napo 10, 17 Ergonomia stanowiska pracy Ergotest , 27 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 38

39 Spis foliogramów 1. Kształtowanie stanowiska pracy. 2. Projektowanie ergonomiczne. 3. Proces projektowania bezpiecznego i ergonomicznego stanowiska pracy. 4. Kryteria kształtowania struktury przestrzennej stanowiska pracy. 5. Zasady kształtowania struktury stanowiska pracy. Opracowanie: Iwona Bednarz, ZSZ Nr.5, Wrocław Scenariusz zajęć Lp. Treść Metoda nauczania Czynności nauczyciela 1 Temat i cele lekcji Wykład Przedstawia temat i cele lekcji, które powinny być osiągnięte po zrealizowaniu treści zajęć. Czas realizacji 5 min 2 Stanowisko pracy i metody służące jego kształtowaniu Wykład, pytania Zadaj pytanie uczniom: Co kryje się pod pojęciem stanowisko pracy?. Zaprezentuj foliogram nr 1 10 min 3 Projektowanie ergonomiczne i jego etapy 4 Kształtowanie struktury przestrzennej stanowiska pracy Wykład, dyskusja, pytania Wykład, dyskusja, pytania Zaprezentuj foliogram nr 2 Zadaj uczniom dokonanie oceny pod względem ergonomicznym stanowiska pracy (ćw.1) Zaprezentuj foliogram nr 3,4 Zadaj pytanie: Jakie stosujemy kryteria w kształtowaniu stanowiska pracy? Wyświetl klip filmowy Jak siedzieć przy biurku Zadaj pytanie: Jak powinno wyglądać idealne stanowisko pracy z komputerem? W jaki sposób można je dostosować do użytkownika? 17 min 15 min 39 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

40 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE 5 Środki i materiały wspomagające projektowanie ergonomiczne Wykład, pytania Zaprezentuj foliogram nr 4, Zadaj pytanie: Jakie środki i materiały można użyć przy projektowaniu stanowiska pracy? 8 min 6 Klip filmowy: Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009 Pytania, dyskusja 7 Ergonomia stanowiska pracy Wykład, dyskusja Wyświetl klip filmowy Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009, Zaprezentuj slajd nr 5 Pokieruj dyskusją i sformułowaniem wniosków na temat: wpływu wiedzy i świadomości pracownika na przestrzenną organizację stanowiska pracy, pozycji ciała pracownika i sposobów zapobiegania powstawaniu dolegliwości. Wyświetl klip filmowy Ergonomia Zaprezentuj foliogram nr 6 Wykorzystaj wiedzę uczniów; pokieruj dyskusją i sformułowaniem wniosków dotyczących ergonomii stanowiska pracy. Podkreśl, że wielką rolę w organizacji stanowiska odgrywa właściwy dobór oraz przestrzenny układ środków i przedmiotów pracy, tj.: powierzchni stanowiska pracy, wyposażenia środowiska pracy w środki pracy, przestrzeni operacyjnej i rozmieszczenia środków pracy, ułożenia przedmiotów pracy i ich obiegu, organizacji transportu międzyoperacyjnego pozycji pracownika przy pracy, wysokości manipulacyjnej (wykonania pracy). 8 Podsumowanie Pogadanka Podsumuj temat zadając pytania, uzupełniając wypowiedzi uczniów, wyjaśniając. Oceń, wyróżnij aktywnych uczniów. Zadaje pracę domową (ćw.2) Podziękuj za wspólną pracę. 15 min 15 min 5min PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 40

41 Rozdział: Ergonomia Scenariusz lekcji 1 - schemat Temat: Ergonomia pracy Temat lekcji: Ergonomia pomieszczeń i stanowiska pracy. Cele/Kompetencje: podniesienie świadomości prozdrowotnej wśród uczniów w zakresie znaczenia doboru właściwych do wzrostu mebli szkolnych, nabycie praktycznej umiejętności prowadzenia diagnozy ergonomicznej pomieszczenia i stanowiska pracy. wyrobienie odpowiedzialności, spostrzegawczości, krytycyzmu umiejętności porównywania warunków panujących w danym miejscu pracy z określonymi przepisami. Grupa docelowa: szkoła ponadgimnazjalna, IV etap Jednostki lekcyjne: 2 Czas Temat Metody Pomoce Kompetencje 1. 5 min Temat i cele lekcji Wykład rzutnik pisma min Stanowisko pracy i metody służące jego kształtowaniu min Projektowanie ergonomiczne i jego etapy Wykład, Pytania Wykład, dyskusja, pytania foliogram nr 1 rzutnik pisma, foliogram nr 2 rzutnik pisma, ćwiczenie 1 definiuje pojęcie stanowiska pracy, określa fazy kształtowania warunków pracy, określa na czym polega ergonomiczna analiza stanowiska pracy. formułuje etapy procesu projektowania ergonomicznego stanowiska pracy, wybiera dla siebie odpowiednie krzesło i stolik, wymienia warunki, jakie powinno spełniać miejsce pracy, nauki, 41 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

42 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE min Kształtowanie struktury przestrzennej stanowiska pracy Wykład, dyskusja, pytania foliogram nr 3,4 rzutnik pisma, klip filmowy Jak siedzieć przy biurku sprzęt audiowizualny, Wymienia kryteria stosowane w kształtowaniu stanowiska pracy? Określa jak powinno wyglądać idealne stanowisko pracy z komputerem? Wskazuje w jaki sposób można je dostosować do użytkownika? 8 min Środki i materiały wspomagające projektowanie ergonomiczne Wykład, dyskusja, pytania foliogram nr 4, rzutnik pisma, Wskazuje jakie środki i materiały można użyć przy projektowaniu stanowiska pracy? 15 min Klip filmowy: Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009 Pytania, dyskusja klip filmowy Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009, sprzęt audiowizualny, foliogram nr 5 Ocenia wpływ wiedzy i świadomości pracownika na przestrzenną organizację stanowiska pracy, Projektuje pozycję ciała pracownika i określa sposoby zapobiegania powstawaniu dolegliwości. rzutnik pisma, 7 15 min Ergonomia stanowiska pracy Wykład, dyskusja klip filmowy Ergonomia sprzęt audiowizualny, foliogram nr 6, rzutnik pisma, Określa skutki nieprzestrzegania zasad ergonomii w projektowaniu stanowisk pracy. Formułuje wnioski dotyczące ergonomii stanowiska pracy. Dowodzi, jak wielką rolę w organizacji stanowiska odgrywa właściwy dobór oraz przestrzenny układ środków i przedmiotów pracy, tj.: powierzchni stanowiska pracy, wyposażenia środowiska pracy w środki pracy, przestrzeni operacyjnej i rozmieszczenia środków pracy, ułożenia przedmiotów pracy i ich obiegu, organizacji transportu międzyoperacyjnego pozycji pracownika przy pracy, wysokości manipulacyjnej (wykonania pracy) PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 42

43 8 5min Podsumowanie Pogadanka zadanie domowe ćwiczenie 2 określa znaczenie przestrzegania przepisów ergonomii pomieszczeń i stanowisk pracy, identyfikuje zagrożenia wynikające z nieprawidłowego zaprojektowania struktury przestrzennej stanowiska pracy, określa stopień zgodności warunków panujących na stanowisku pracy z wymaganiami określonymi przepisami, wskazuje nieprawidłowości i proponuje rozwiązania: usprawnienia nie wymagające nakładów finansowych możliwe do przeprowadzenia od zaraz. wymagające nakładów finansowych. 43 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

44 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE KARTA ĆWICZEŃ UCZNIA Ćwiczenie 1 Dokonaj oceny i udziel odpowiedzi na pytanie Czy Twoje stanowisko pracy jest ergonomiczne? Do realizacji zadania wykorzystaj materiał źródłowy pt. Jak prawidłowo dobrać meble do wzrostu ucznia (zał. 1) Zał. 1 JAK PRAWIDŁOWO DOBRAĆ MEBLE DO WZROSTU UCZNIA WYMAGANIA DOTYCZĄCE MEBLI SZKOLNYCH ERGONOMIA - PN-ISO 5970:1994 NR ROZMIARU STOŁU I KRZESŁA WYSOKOŚĆ SIEDZISKA [mm] WYSOKOŚĆ PULPITU [mm] RÓŻNICA WYSOKOŚCI [mm] I II III IV V VI

45 WYMAGANIA DOTYCZĄCE MEBLI SZKOLNYCH ERGONOMIA PN-90/F-06009:2001 NR ROZMIARU STOŁU I KRZESŁA WYRÓŻNIK ROZMIARU - KOLOR WZROST UCZESTNIKÓW ŚREDNI [mm] DLA ZAKRESU WZROSTU [mm] 0 BIAŁY 900 od 821 do 980 I POMARAŃCZOWY 1050 od 981 do 1120 II FIOLETOWY 1200 od 1121 do 1270 III ŻÓŁTY 1350 od 1271 do 1420 IV CZERWONY 1500 od 1421 do 1570 V ZIELONY 1650 od 1571 do 1720 WYMAGANIA DOTYCZĄCE MEBLI SZKOLNYCH ERGONOMIA NR WYSOKOŚĆ SIEDZISKA [mm] WYSOKOŚĆ PULPITU [mm] RÓŻNICA WYSOKOŚCI [mm] WZROST DZIECI [mm] od 821 do 980 I od 981 do 1120 II od 1121 do 1270 III od 1271 do 1420 IV od 1421 do 1570 V od 1571 do PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

46 PRAWIDŁOWA POZYCJA SIEDZĄCA PODCZAS PRACY PRZY STOLE /BIURKU PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 46

47 Ćwiczenie 2 Dokonaj oceny swojego stanowiska komputerowego wykorzystując przy tym: posiadane i zdobyte podczas lekcji wiadomości w tym zakresie, materiał źródłowy Ergonomia pracy z laptopem ERGONOMIA STANOWISKA PRACY STANOWISKO PRACY - to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę. FAZY KSZTAŁTOWANIA WARUNKÓW PRACY : FAZA PROJEKTOWANIA PRACY FAZA OCENY ISTNIEJĄCEJ SYTUACJI Narzędziem stosowanym w ergonomii przy kształtowaniu stanowiska pracy są LISTY KONTROLNE, zawierające pytania dotyczące warunków pracy w zakresie organizacji pracy, środków pracy oraz struktury przestrzennej stanowiska pracy. PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE Przedmiotem projektowania ergonomicznego są relacje zachodzące między człowiekiem a: strukturą techniczną (obiektem), rodzajem zadania roboczego wykonywanego w określonym środowisku pracy. Decydującym, ogniwem w systemie projektowania jest człowiek, którego niezawodność i bezpieczeństwo pracy jest uwarunkowane jego możliwościami psychofizycznymi. Przy projektowaniu stanowiska pracy należy wszystko to, co otacza człowieka (przestrzeń, środowisko, organizację pracy) dostosować do jego możliwości i potrzeb. PROCES PROJEKTOWANIA BEZPIECZNEGO STANOWISKA PRACY STRUKTURĘ PRZESTRZENNĄ STANOWISKA PRACY TWORZĄ: konstrukcja stołu maszyna, urządzenie, narzędzia pracy elementy sterowania i informacyjne siedzisko, pojemnik, podstawki, regały itp. 47 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

48 W strukturze stanowiska wyróżniamy przestrzeń dla: przemieszczania się i stanowiska roboczego zajmowanego przez pracownika wykonywania czynności wynikających z procesu pracy. W procesie projektowania wyodrębniamy następujące etapy: sformułowanie danych wyjściowych tworzenie koncepcji opracowanie projektu sprawdzenie poprawności rozwiązania na wykonanym prototypie. KSZTAŁTOWANIE STRUKTURY PRZESTRZENNEJ STANOWISKA PRACY KRYTERIA KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY PRZESTRZENNEJ : Antropometryczne: wymiary ciała ludzkiego, zakresy kątowe ruchu w stawach, Biomechaniczne: obciążenia układu ruchu na które wpływają: pozycja przyjmowana w czasie pracy czas pracy oraz częstotliwość czynności roboczych W procesie projektowania posługujemy się środkami i materiałami wspomagającymi, tj.: sylwetką człowieka, którą wprowadza się do rysunku fantomem (płaskim modelem reprezentującym populację ludzką) komputerowym modelem człowieka dwu i trójwymiarowym metodą modelowania fizycznego stanowiska pracy. ZASADY KSZTAŁTOWANIA STANOWISKA PRACY Struktura przestrzenna stanowisk pracy powinna: zapewnić bezpieczną i wygodną pracę dla 90% populacji użytkowników, być dostosowana do ich ekstremalnych cech wymiarowych, umożliwiać dopasowanie niektórych parametrów przestrzennych stanowiska do indywidualnych potrzeb użytkowników, wprowadzając możliwość regulacji, PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 48

49 uniemożliwiać powstawanie zagrożeń wypadkowych i szkodliwych dla zdrowia, zapewniać swobodę ruchów zapewnić minimalny koszt biologiczny podczas wysiłku pracownika, zapewniać dobre warunki widoczności procesu pracy i otoczenia. Skutki nieprzestrzegania zasad ergonomii w projektowaniu stanowisk pracy Skutki fizjologiczne, które są efektem np. szkodliwej dla zdrowia pozycji przy pracy, nadmiernego lub powtarzającego się wysiłku. Skutki psychofizyczne, które są powodowane nadmiernym lub zbyt małym obciążeniem umysłowym, stresem, powstającym przy obsłudze, nadzorze lub konserwacji maszyny użytkowanej zgodnie z przeznaczeniem. Błędy człowieka, które mogą być przyczyną wypadków. 49 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

50 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz lekcji 2- schemat Rozdział Ergonomia Temat: Ergonomia pracy Temat lekcji: Zasady ergonomii w projektowaniu struktury przestrzennej stanowiska pracy. Cele /Kompetencje: nabycie praktycznej umiejętności prowadzenia diagnozy ergonomicznej stanowiska pracy na przykładzie salonu fryzjerskiego, zapoznanie się uczniów z wpływem ergonomii na prawidłowe funkcjonowanie człowieka w środowisku pracy, wyrobienie odpowiedzialności, spostrzegawczości, krytycyzmu, umiejętności porównywania warunków panujących w danym miejscu pracy z określonymi przepisami, omówienie ogólnych zasad doboru sprzętu fryzjerskiego zapewniającego ergonomiczną i bezpieczną pracę na stanowisku. Grupa docelowa: szkoły ponadgimnazjalna, IV etap Jednostka lekcyjna: 1 Czas Temat Metody Pomoce Kompetencje 1. 3 min Temat i cele lekcji rzutnik pisma Wykład min Strefa pracy. Łańcuch skojarzeń foliogram nr 1, rzutnik pisma, ćwiczenie 1 definiuje pojęcie strefy pracy, identyfikuje strefy pracy w salonie fryzjerskim,

51 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Karta pracy ucznia 2. 1

52 Karta pracy ucznia -fryzjer/ka 2.3 LEKCJA 3 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 52

53 ERGONOMIA Temat: Ergonomiczna pozycja w pracy fryzjera. Czas realizacji: 1 godzina lekcyjna Cele ogólne: zapoznanie się uczniów z wpływem ergonomii na prawidłowe funkcjonowanie człowieka w środowisku pracy. kształtowanie umiejętności rozpoznawania i zapobiegania zagrożeniom na stanowisku pracy, uświadomienie uczniom wpływu prawidłowej postawy na ich zdrowie. Cele operacyjne: Uczeń po zrealizowaniu zajęć powinien: wiedzieć jaką rolę spełnia układ kostno stawowy i mięśniowy. podać definicję zmęczenia oraz jego formy i objawy, wiedzieć jak można wyeliminować zmęczenie, zidentyfikować zagrożenia wynikające z nieprawidłowego zaprojektowania struktury przestrzennej stanowiska pracy, opisać i zaprezentować prawidłową postawę na stanowisku pracy. Treści: 1. Rola układu kostno-stawowego i mięśniowego w pracy człowieka. 2. Właściwa postawa podczas pracy. 3. Zapobieganie powstawaniu dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Pomoce dydaktyczne: materiał źródłowy, rzutnik pisma, foliogramy, sprzęt audiowizualny, karta ćwiczeń, klipy filmowe: Jak siedzieć przy biurku? 4, 09 Ergonomia filmy z serii Napo 12, 56 Ergonomia stanowiska pracy Ergotest , PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

54 Spis foliogramów Nr Tytuł 1. Rola układu kostno stawowego i mięśniowego w procesie pracy. 2. Zmęczenie i jego objawy. 3. Pozycje ciała człowieka przy pracy. 3. Postawa przy pracy. Opracowanie: Iwona Bednarz PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 54

55 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz zajęć: Lp. Treść Metoda nauczania Czynności nauczyciela 1 Temat i cele lekcji Wykład Przedstawia temat i cele lekcji, które powinny być osiągnięte po zrealizowaniu treści zajęć. Czas realizacji 3 min 2 Rola układu kostno-stawowego w pracy człowieka. Wykład, Pytania 3 Zmęczenie i jego eliminowanie. Wykład, rozmowa kierowana 4 Pozycja ciała człowieka Wykład, dyskusja, rozmowa kierowana Omawia rolę układu kostno-stawowego i mięśniowego podczas wykonywania pracy. Prezentuje foliogram nr 1. Definiuje pojęcie zmęczenia, omawia jego formy,zapoznaje uczniów ze sposobami eliminowania zmęczenia. Przedstawia foliogram nr 2. Wyświetla klip filmowy z serii Napo Stanowisko pracy, który przybliży uczniom problematykę z zakresu prawidłowej postawy w czasie pracy. Zadaje uczniom pytanie na temat wpływu pozycji w jakiej pracują na obciążenie ciała. Prezentuje foliogram nr 3,4 Podkreśla znaczenie zagrożeń wynikających z nieprawidłowej postawy podczas pracy. Zadaje uczniom ćwiczenie kształtujące prawidłową postawę podczas pracy (ćw.1) Omawia korzyści wynikające z aktywności fizycznej. 5 min. 15 min 12 min 6 Klip filmowy: Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009 Pytania, dyskusja Podkreśla znaczenie właściwej pozycje w procesie pracy. Wyświetla klip filmowy Ergonomia stanowiska pracy Ergotest min 8 Podsumowanie Pogadanka Podsumowuje temat, zadaje pytania, uzupełnia wypowiedzi uczniów, wyróżnia aktywnych. Dziękuje za wspólną pracę. 3 min

56 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE Scenariusz lekcji 3 - schemat Rozdzial : Ergonomia Temat: Ergonomia pracy Temat lekcji: Ergonomiczna pozycja w pracy fryzjera. Cele/Kompetencje: zapoznanie się uczniów z wpływem ergonomii na prawidłowe funkcjonowanie człowieka w środowisku pracy, kształtowanie umiejętności rozpoznawania i zapobiegania zagrożeniom na stanowisku pracy, uświadomienie uczniom wpływu prawidłowej postawy na ich zdrowie. Grupa docelowa: szkoła ponadgimnazjalna, IV etap Jednostka lekcyjna: 1 Czas Temat Metody Pomoce Kompetencje 1. 3 min Temat i cele lekcji Wykład rzutnik pisma 2. 5 min. Rola układu kostnostawowego w pracy człowieka. Wykład, Pytania foliogram nr 1, rzutnik pisma określa jaką rolę spełnia układ kostno stawowy i mięśniowy min Zmęczenie i jego eliminowanie. Wykład,rozmowa kierowana foliogram nr 2, klip filmowy z serii Napo Stanowisko pracy, sprzęt audiowizualny definiuje pojęcie zmęczenia oraz jego formy i objawy, wskazuje sposoby eliminowania zmęczenia, analizuje korzyści wynikające z aktywności fizycznej. PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 56

57 min Pozycja ciała człowieka 7 min Klip filmowy: Ergonomia stanowiska pracy Ergotest min Podsumowanie Wykład, dyskusja, rozmowa kierowana foliogram nr 3,4, rzutnik pisma, ćwiczenie 1 Pytania, dyskusja klip filmowy Ergonomia stanowiska pracy Ergotest 2009, sprzęt audiowizualny opisuje i prezentuje prawidłową postawę na stanowisku pracy, identyfikuje zagrożenia wynikające z nieprawidłowego zaprojektowania struktury przestrzennej stanowiska pracy, wykazuje znaczenie właściwej pozycje w procesie pracy. Pogadanka diagnozuje stanowisko pracy pod kątem zagrożeń i wpływu prawidłowej postawy na zdrowie człowieka. ERGONOMIA Karta pracy ucznia - Lekcja 3 Ćwiczenie 1 Na podstawie poniższego tekstu oraz doświadczenia nabytego podczas praktycznej nauki zawodu uzupełnij poniższe zdania Prawidłowa postawa podczas pracy w salonie fryzjerskim Prawidłowa postawa fryzjera podczas pracy ma duży wpływ na jego samopoczucie i zdolność koncentracji. Przy odpowiednim postępowaniu fryzjer zmniejsza przeciążanie układu kostnego, stawów i stóp. Dlatego fryzjer podczas wykonywania usługi powinien pamiętać o właściwej, wyprostowanej postawie pleców czy korzystaniu z pomocniczych urządzeń typu hoker. Wyprostowaną postawę można osiągnąć jeżeli głowa klienta znajduje się na odpowiedniej wysokości albo gdy klient przyjmuje postawę stojącą. Odpowiednią wysokość dla klienta uzyska się przez zastosowanie przy stanowisku pracy fotela obrotowego, który można podwyższyć lub obniżyć. Natomiast fryzjer powinien używać do zabiegów strzyżenia czy modelowania hokera wysokiego krzesła, które automatycznie wymusza wyprostowaną postawę. Podczas usługi fryzjer nie powinien skręcać tułowia, stać w pozycji przechylonej na jeden lub drugi bok czy nachylać się nad klientem. Taka postawa bardzo przeciąża kręgosłup i stawy. 57 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

58 PROPONOWANE JEDNOSTKI LEKCYJNE rys. 1 Prawidłowa postawa rys. 2 Hoker rys. 3 Prawidłowa pozycja 1. Prawidłowa postaw na stanowisku pracy ma wpływ na Właściwa postawa fryzjera podczas wykonywania usługi to 3. Z jakiego urządzenia należy korzystać w trakcie o zabiegów strzyżenia lub modelowania w celu utrzymania odpowiedniej postawy 4. Niewłaściwa postawa w trakcie pracy powoduje PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA 58

59 Literatura Zobacz podana w tekstach oraz 1. Danuta Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa Tomasz Tokarski: ergonomia pracy z laptopem. PIP, Warszawa Joanna Kamińska : Jak prawidłowo siedzieć. CIOP, Bezpieczeństwo pracy 5/ Kultura bezpieczeństwa: Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP, Warszawa Oxfam (Hrsg.), 2002: Armut in der Kaffeetasse (Bieda w filiżance kawy). Witzke, Jan, 2009: Steine (Kamienie) 59 PRZEWODNIK DO PODRĘCZNIKA

60 Koordynator projektu: BGZ Berliner Gesellschaft für internationale Zusammenarbeit mbh Augsburger Str.33 DE Berlin Telefon: +49 (30) Telefax: +49 (30) info@bgz-berlin.de Prezes: Dr. Hilde Hansen Partnerzy: Akademie Berlin-Schmöckwitz (DE) Wannseeschule e.v., Berlin (DE) Schule für Allgemeine Gesundheits- und Krankenpflege, Stolzalpe - Murau (AT) Multiaugustinum, Privatschule der Erzdiözese Salzburg, Stadt St. Magarethen im Lungau (AT) ZSB Zespół Szkół Budowlanych im. gen. Józefa Bema, Wroclaw (PL) Zespół Szkół Zawodowych Nr 5, Wroclaw (PL) Dolnośląska Izba Rzemieślnicza we Wrocławiu (PL) Zespół Szkół - József Zwack Békéscsaba (HU) Fundacja WEXEdU, Szentendre (HU) Ten projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Projekt lub publikacja odzwierciedlają jedynie stanowisko ich autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nich zawartość merytoryczną