Epidemiologia, klasyfikacja i zasady rozpoznawania cukrzycy typu 2 Prof. dr hab. med. Danuta Janeczko

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Epidemiologia, klasyfikacja i zasady rozpoznawania cukrzycy typu 2 Prof. dr hab. med. Danuta Janeczko"

Transkrypt

1 Epidemiologia, klasyfikacja i zasady rozpoznawania cukrzycy typu 2 Prof. dr hab. med. Danuta Janeczko Wstęp Cukrzyca jest grupą chorób metabolicznych charakteryzującą się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny. Jest jedną z najczęstszych chorób niezakaźnych na świecie, czwartą/piątą przyczyną umieralności, a także przyczyną epidemii w krajach słabo i średnio rozwiniętych. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniu r. przyjęło rezolucję uznającą cukrzycę za chorobę o zasięgu międzynarodowym (1). Przewlekła hiperglikemia prowadzi do zaburzeń czynności i niewydolności różnych narządów, przede wszystkim oczu, nerek, nerwów serca i naczyń krwionośnych. Powikłania są głównymi przyczynami inwalidztwa i przedwczesnej umieralności. Epidemiologia W 1990 r. rozpoczęto opracowywanie chorobowości z powodu cukrzycy oraz częstości jej narastania, przede wszystkim cukrzycy typu 2. Międzynaroddowa Federacja Cukrzycowa (International Diabetes Federation, IDF) ogłosiła, że liczba chorych na cukrzycę na świecie z 194 ml (5,1% dorosłej populacji) w 2003 r. wzrośnie do 333 mln. (6,3%) w 2025 r. (wzrost 72%). W tym czasie ok. 80% chorych mieszkać będzie w krajach o niedostatecznym rozwoju gospodarczo-ekonomicznym: Południowo-Wschodniej Azji (ok. 82 ml), w Europie (48 mln) i w rejonie Zachodniego Pacyfiku (43 mln) (2 ). Chorobowość z powodu cukrzycy i nieprawidłowej tolerancji glukozy na świecie w 2010 r. i prognozę na 2030 r. przedstawiono w tabeli I (2). Tabela I.

2 Wg IDF chorobowość z powodu cukrzycy wśród dorosłych mieszkańców naszego globu w 2010 r. szacunkowo wynosiła 6,4% populacji (285 ml. osób), wzrośnie w 2030 r. do 7,7% (439 mln chorych), a z powodu nieprawidłowej tolerancji glukozy w tym czasie wzrośnie odpowiednio z 7,8% (344 ml) do 8,4% (472 mln). Chorobowość z powodu cukrzycy w 2010 r. w różnych regionach świata: w Europie, Afryce, Ameryce Południowej, Północnej, w regionie Wysp Pacyfiku i Środkowego Wschodu przedstawiono na rycinach ryc.1-6. Ryc. 1. Chorobowość z powodu cukrzycy w Europie w 2010 r.

3 Największą chorobowość w 2010 r. obserwowano w Niemczech (8,9% populacji), podobną w Hiszpanii (8,7%) i Belgii (8,0%), a najmniejszą w Wielkiej Brytanii (4,9%) i Szwecji (5,2%). Ryc.2. Chorobowość z powodu cukrzycy. w Afryce. Największą chorobowość obserwowano w RPA (4,5% dorosłej populacji) i Nigerii (3,9%), a najmniejszą w Etiopii (2,0%), Kongo (2,6%) i Kenii (2,8%). Ryc. 3. Chorobowość z powodu cukrzycy w Ameryce Południowej w 2010 r. W krajach Ameryki Południowej chorobowość oscylowała wokół 6% dorosłej populacji i największa była w Chile (6,1%), a najmniejsza w Kolumbii (4,8%).

4 Ryc. 4. Chorobowość z powodu cukrzycy w Ameryce Północnej w 2010 W Ameryce Północnej chorobowość przekraczała 10% dorosłej populacji tego kontynentu. W Stanach Zjednoczonych wynosiła 12,3%, a w Kanadzie 11,6% dorosłej populacji. Ryc. 5. Chorobowość z powodu cukrzycy w rejonie Pacyfiku w 2010 r. Najniższą chorobowość obserwowano w Chinach i Indonezji (odpowiednio 4,5 i 4,6% populacji), większą w Indiach ( 7,1%), Australii (7,2%) i Japonii (7,3%), a najwyższą w Malezji (10,9%).

5 Ryc. 6. Chorobowość z powodu cukrzycy w rejonie Środkowego Wschodu w 2010 r. Największą chorobowość obserwowano w Arabii Saudyjskiej (13,6%) i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (12,2%), a najmniejszą w Jemenie (2,5%). Największa liczba chorych na cukrzycę zamieszkuje Indie (prawie 51 mln osób - 7,1% populacji), Chiny ( ponad 43 mln osób - 4,5% populacji i szacuje się, że w ciągu 20 lat liczba wzrośnie do 50 mln) oraz Stany Zjednoczone (prawie 27 mln 12,3% populacji). Spośród 10 krajów o największej chorobowości z powodu cukrzycy na świecie, 6 znajduje się we wschodnich okolicach morza Śródziemnego i w rejonie Środkowego Wschodu (Zjednoczone Emiraty Arabskie, Południowa Arabia, Bahrain, Kuwejt, Oman i Egipt). Największą chorobowość z powodu cukrzycy obserwuje się na wyspach Mikronezji - Nauru ( 31%). W wielu krajach Azji, Środkowego Wschodu, Oceanii, Karaibów choruje na cukrzycę 12-20% populacji osób dorosłych, a w Stanach Zjednoczonych ponad 12%. Największa liczba chorych na cukrzycę zamieszkuje 7 z 10 krajów rozwijających się. W 2025 r., 80% ogółu chorych na cukrzycę zamieszkiwać będzie kraje o małym i średnim dochodzie narodowym. Chorobowość z powodu cukrzycy i nieprawidłowej tolerancji glukozy w Polsce w 2010 r. i prognozę na 2030 r. przedstawiono w tabeli II, a z uwzględnieniem płci i wieku na rycinach Tabela II.

6 Ryc.7. Liczba chorych na cukrzycę w Polsce w 2010 r. z uwzględnieniem wieku

7 . Ryc. 8.Liczba chorych na cukrzycę w Polsce w 2030 r. Ryc. 9. Liczba chorych z NTG w Polsce w 2010 r. z uwzględnieniem płci i wieku.

8 Ryc. 10. Liczba chorych z NTG w Polsce w 2030 r. z uwzględnieniem płci i wieku. Zgodnie z oceną IDF, w Polsce w 2010 r, na cukrzycę chorowało 6,9% dorosłej populacji, tzn., że liczba chorych wynosiła osób, a u ponad osób cukrzyca była nierozpoznana. Zgodnie z tą prognozą w 2030 r chorobowość w naszym kraju wzrośnie do 8,1% i liczba chorych na cukrzycę wynosić będzie , a liczba osób z nieprawidłową tolerancją glukozy (Impaired Glucose Test, IGT) wzrośnie z w 2010 r (10,2% populacji) do w 2030 r (11,0% populacji). W ciągu 20 lat nastąpi wzrost liczby chorych o prawie 20%, największy u osób > 60 lat. Umieralność chorych na cukrzycę Mimo wielkiego postępu jaki dokonał się w ostatnich latach w rozpoznawaniu i leczeniu chorych na cukrzycę, umieralność jest ciągle większa od populacyjnej. Trendy umieralności z powodu najczęstszych chorób, w tym cukrzycy, w Stanach Zjednoczonych przedstawiono na ryc 11 (4).

9 Ryc. 11. Umieralność w Stanach Zjednoczonych w latach Od 1980 r znacznie obniżyła się umieralności z powodu chorób układu krążenia, na stałym poziomie utrzymuje się z powodu nowotworów i wykazuje tendencję wzrostową z powodu cukrzycy. Umieralność chorych na cukrzycę oceniana wielkością współczynnika ryzyka zgonu jest 2-3-krotnie większa od populacyjnej, a współczynnik zgonów/ waha się od 5 do 25/ Dane te przedstawiono ryc.12 (1). Ryc.12. Umieralność związana z cukrzycą w poszczególnych kontynentach.

10 Największą umieralność obserwowano w Ameryce Północnej i na Karaibach (16%), mniejszą w Europie (11%), a najmniejszą w Afryce 6% ogółu zgonów. W latach 1973/ w Warszawie obserwowano kohortę 4323 (1945 mężczyzn i 2378 kobiet) chorych w wieku lat, z cukrzycą typu 2 trwająca od jednego roku do 10 lat podczas badania wstępnego. Umieralność oceniono na podstawie wyjściowej przyczyny zgonu, po weryfikacji wg obowiązujących standardów wg zasad IX Rewizji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów (MKChUiPZ) (3). W czasie 26-letniej obserwacji prospektywnej zmarło ogółem 85,9% badanych (87,6% mężczyzn i 84,6% kobiet). Z powodu chorób układu krążenia ogółem zmarło 47,7%, w tym 18,5%, z powodu choroby niedokrwiennej serca, 12,4% z powodu chorób naczyń mózgowych i 8,7% z powodu innych chorób serca, głównie niewydolności serca. Dane te w postaci standaryzowanego współczynnika umieralności dla umieralności ogólnej i najczęstszych chorób, z uwzględnieniem płci przedstawiono na rycinach 13,14 i 15. Ryc.13. Umieralność chorych na cukrzyce w Warszawie 26-letnia obserwacja prospektywna

11 Ryc.14. Umieralność z powodu chorób krążenia u chorych na cukrzycę w Warszawie. Ryc.15. Umieralność chorych na cukrzycę w Warszawie. W czasie 26-letniej obserwacji prospektywnej ryzyko zgonu u chorych na cukrzycę typu 2 było prawie 3-krotnie większe w porównaniu z podobnym ryzykiem mieszkańców Warszawy. Spowodowane było zwiększoną umieralnością na choroby układu krążenia, szczególnie chorobę niedokrwienną serca. Ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia u mężczyzn ponad 3-krotnie, a u kobiet ponad 4-krotnie przekraczało populacyjne i było szczególnie wysokie z powodu choroby niedokrwiennej

12 serca (u kobiet prawie 7-krotnie i u mężczyzn ponad 2-krotnie wyższe od populacyjnego). Większe ryzyko zgonu obserwowano także u kobiet z powodu udaru mózgu i innych chorób serca; odpowiednio 5,69 vs 2,84 i 4,17 vs 4,24 oraz podobne z powodu miażdżycy. U chorych na cukrzycę umieralność z powodu nowotworów złośliwych u obu płci była nieco większa od populacyjnej, ale różnice nie były statystycznie znamienne. Ryzyko zgonu z powodu marskości wątroby u mężczyzn chorych na cukrzycę było ponad 15-krotnie, a u kobiet ponad 7-krotnie większe od populacyjnego. Bardzo wysokie ryzyko zgonu obserwowano także z powodu chorób nerek (~ 20-krotnie wyższe od populacyjnego), cukrzycy (szczególnie u mężczyzn) oraz wypadków, zatruć i urazów, a podobne do populacyjnego z nieznanych przyczyn umieralności. Wyniki badań umieralności w Warszawie są identyczne do uzyskanych w Stanach Zjednoczonych i innych krajach Europy Zachodniej. Z porównania umieralności u chorych na cukrzycę typu 2 w Warszawie, Europie oraz w Stanach Zjednoczonych wynika, że w tej grupie chorych wzrasta ryzyko choroby niedokrwiennej serca i z tego powodu 4-krotnie zwiększa się umieralność. Zmniejszenie zapadalności na choroby układu krążenia, może zatem zmniejszyć chorobowość i umieralność z powodu cukrzycy. Intensywne leczenie hiperglikemii umiarkowanie zmniejsza ryzyko powikłań typu makroangiopatii, w porównaniu z mikroangiopatią, najprawdopodobniej dlatego, że na rozwój powikłań sercowo-naczyniowych wpływa wiele czynników, a hiperglikemia jest tylko jednym z nich.. Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży Aktualne dane ze Stanów Zjednoczonych wskazują na zwiększającą się chorobowość z powodu cukrzycy typu 2 u dzieci i młodzieży. Uważa się, że w Stanach Zjednoczonych dzieci < 18 roku życia choruje na cukrzycę, że jedno z dzieci na ok ma cukrzycę i że na cukrzycę typu 1 zapada rocznie powyżej młodych osób. Chorobowość z powodu cukrzycy typu 2 ( w wieku lat) wynosiła 0.18/1000) i była znamiennie wyższa u kobiet w porównaniu z mężczyznami (0.22 vs 0.15/1000; p=0.01). Zapadalność na cukrzycę typu 2 wynosiła 3.7/ i była podobna u obu płci (3.9 vs 3.4/1000 odpowiednio; p=0.3) (3). Wyniki badania Search for Diabetes in Youth Study rozpoczętego w 2000 r. wskazują, że zapadalność na cukrzycę typu 2 u Latynosów wynosi 6.9/ u dziewcząt i 4.8/ u chłopców. (3). Dzieci, u których ujawnia się cukrzyca typu 2 mają nadwagę lub otyłość, a cukrzyca występuje przede wszystkim w rodzinach Amerykanów pochodzenia indiańskiego, Afroamerykańskiego i Azjatyckiego lub Hiszpańskiego (4).

13 Rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy Przed 200 laty cukrzycę rozpoznawano na podstawie obecności glukozy w moczu, a w latach późniejszych także na podstawie jej stężenia we krwi. Do końca lat 70.tych ubiegłego wieku nie było jednolitych kryteriów diagnostycznych, ani klasyfikacji cukrzycy. Wg kryteriów podanych przez WHO w 1980 r. i uzupełnionych w 1985 r. cukrzycę rozpoznawano na podstawie typowych objawów klinicznych i wartości glikemii na czczo 140 mg/dl (8,0 mmol/l) lub glikemii przypadkowej 200 mg/dl (11,1 mmol/l). W 1997 r obniżono wartość glikemii na czczo do 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l). Kryteria te są powszechnie akceptowane zarówno w badaniach klinicznych jak i naukowych. Oznaczanie glikemii na czczo jest na ogół testem powtarzalnym i wiarogodnym, chociaż nie zawsze identyfikuje tę sama grupę chorych jak doustny test tolerancji glukozy. Aktualnie obowiązujące kryteria rozpoznawania cukrzycy: glikemia na czczo 126 mg/dl ( 7.0 mmol/l) objawy kliniczne hiperglikemii (wzmożone pragnienie, wielomocz, chudnięcie) oraz przygodna glikemia 200 mg/dl ( 11.1 mmol/l) glikemia w doustnym teście tolerancji glukozy po 2. godz. 200 mg/dl. ( 11,1 mmol/l). Glikemia 126 mg/dl ( 7,0 mmol/l) powinna być potwierdzona w innym badaniu. Szczegółowe zasady rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej przedstawiono w tabeli I (7,8,9,10). Tabela I.

14 Krew na określenie stężenia glukozy należy pobierać w godzinach porannych, na czczo, w 8-14 godz. od spożycia ostatniego posiłku, po przespanej nocy, bez ograniczenia węglowodanów w dotychczasowej diecie przez co najmniej 72. godz. przed badaniem i bez stosowania leków diabetogennych (steroidy, tiazydy, B- adrenolityki). Stężenie glukozy należy oznaczać w osoczu krwi żylnej (nie w pełnej krwi żylnej lub włośniczkowej) gdyż stężenie glukozy we krwi włośniczkowej na czczo jest o ok. 18 mg/dl (1,0 mmol/l) niższe w porównaniu z osoczem krwi żylnej, natomiast po posiłkach wartości te są takie same. Dodać należy, że wszystkie nowe gleukometry dostępne na rynku automatycznie przeliczają stężenie glukozy we krwi włośniczkowej na stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej. Próbka krwi winna być dostarczona do laboratorium nie później niż w ciągu 60. min po jej pobraniu, a krwinki czerwone oddzielone od osocza. Stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej na czczo mg/dl (3,4-55 mmol/l) uznawane jest za wartość prawidłową, w granicach mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) za nieprawidłową glikemię na czczo (Impaired Fasting Glucose, IFG), a glikemię w 120. minucie po doustnym podaniu 75.0 g glukozy (Oral Glucose Tolerance Test, OGTT) w granicach mg/dl (7,8-11,0 mmol/l) za nieprawidłową tolerancję glukozy (Impaired Glucose Tolerance, IGT). Stan przedcukrzycowy (prediabetes) obejmuje nieprawidłową glikemię na czczo i/lub nieprawidłową tolerancję glukozy. Cukrzyca rozpoznawana jest po dwukrotnym stwierdzeniu stężenia glikemii na czczo 126 mg/dl (7,0 mmol/l) lub też w 120 minucie OGTT 200 mg/dl (11,1 mmol/l). Podkreśla się dużą wartość rozpoznawania stanów hiperglikemicznych w celu wykrycia osób zagrożonych rozwojem powikłań cukrzycy dotyczących tętnic (makroangiopatia) i tętniczek (mikroangiopatii). Umożliwia to podjęcie właściwego postępowania, gdyż od wielkości hiperglikemii uzależniony jest rodzaj zagrożenia wymagający określonego postępowania terapeutycznego (3,6,7). W algorytmie podane są preferowane obecnie oznaczenia wartości glikemii w osoczu krwi żylnej. W stanie przedcukrzycowym i w pierwszych latach trwania cukrzycy dominuje hiperglikemia poposiłkowa (bezobjawowa, trudna do rozpoznania, ale prowadząca do glukotoksyczności). Defekt komórek B trzustki pojawia się później i powoduje zaburzenia wydzielania insuliny prowadząc do hiperglikemii na czczo. W 2009 r. Międzynarodowy Komitet Ekspertów złożony z przedstawicieli Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (ADA), Międzynarodowej Federacji Cukrzycowej (IDF) i Europejskiego Stowarzyszenia Grupy ds. Cukrzycy (EASD) zaleciły badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Jej stężenie 6,5% pozwala na rozpoznanie cukrzycy.. ADA w 2010 r i 2011 r. utrzymała te kryteria.( 9,10).

15 Klasyfikacja cukrzycy Próby klasyfikacji cukrzycy podejmowano już od drugiej połowy XIX wieku. Zawsze uwzględniano dwa główne jej typy, ale posługiwano się różnym nazewnictwem uwzględniającym różnorodność objawów (masa ciała, wiek ujawnienia się cukrzycy, jej przebieg, sposób leczenia, rodzaj powikłań itp.). W 1979 r. Komitet Ekspertów ds. Cukrzycy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) opracował zasady klasyfikacji i kryteria rozpoznania cukrzycy oraz innych zaburzeń gospodarki węglowodanowej, głównie na podstawie czynników etiopatogenetycznych, z uwzględnieniem postaci klinicznych i stanów statystycznego ryzyka (1). W 1985 r Grupa Badawcza WHO uzupełniła te zasady i do 1999 r. były one stosowane w wielu krajach świata, w tym również i w Polsce (2). Od wprowadzenia tych zasad minęło wiele lat, w czasie których, dzięki rozwojowi głównie biologii molekularnej, lepiej poznano etiopatogenezę cukrzycy, jej przebieg kliniczny oraz uwarunkowania powikłań i chorób towarzyszących. Dlatego też Komitet ds. Rozpoznania i Klasyfikacji Cukrzycy Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego (American Diabetes Association, ADA), w 1997 r. zaproponował niewielkie zmiany w istniejącej już klasyfikacji, istotne natomiast odnośnie kryteriów rozpoznawania zaburzeń przemiany glukozy. W 1998 r. Konferencja Regionu Europejskiego Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF-Europe) opracowała Desk-top quidelines, zasady postępowania w cukrzycy typu 1 (insulinozależnej), a następnie w 1999 r. typu 2 oraz odrębne wytyczne pediatryczne (3,4,5). Uwzględniały one dwa główne typy cukrzycy: typ 1 (cukrzyca insulinozależna), typ 2 (cukrzyca insulinoniezależna), cukrzycę wtórną i skojarzoną, nieprawidłową tolerancję glukozy (Impaired Glucose Tolerance, IGT), cukrzycę ciężarnych oraz stany statystycznego ryzyka cukrzycy: przemijającą nietolerancję glukozy (epizody hiperglikemii u osób z prawidłowym metabolizmem węglowodanów) i potencjalną nietolerancję glukozy (cukrzyca lub inne czynniki ryzyka cukrzycy w najbliższej rodzinie). W kolejnych latach zmiany uzupełniono i obecnie wg ADA obowiązuje następującą klasyfikację (10). cukrzyca typu 1 (uszkodzenie komórek B zazwyczaj prowadzące do absolutnego braku insuliny) cukrzyca typu 2 (defekt progresywnego wydzielania insuliny prowadzący do insulinooporności) inne specyficzne typy cukrzycy spowodowane np: - defektami genetycznymi komórek B - defektami genetycznymi działania insuliny

16 - chorobami zewnątrzwydzielniczymi trzustki (torbielowate zwłóknienie) - cukrzyca indukowana chemicznie lub polekowa (leczenie HIV/AIDS i po transplanatacji narządów) cukrzyca ciążowa (rozpoznana w czasie ciąży, nie będąca ewidentnie jawną cukrzycą). Cukrzyca typu 1 zazwyczaj ujawnia się w wieku dziecięcym lub młodzieńczym, rzadko w późniejszym okresie życia. Ta postać cukrzycy wywołana jest procesem autoimmunologicznym niszczącym komórki B trzustki u osób genetycznie predysponowanych oraz czynnikami środowiskowymi. Ryzyko rozwoju cukrzycy typu 1 jest większe u osób, u których choroba ta występuje rodzinnie i jest większe gdy choruje ojciec niż matka oraz brat lub siostra. Za predyspozycje genetyczne odpowiedzialne są przede wszystkim geny układu Human Leukocytes Antigens - HLA zlokalizowane na chromosomie 6 oraz w mniejszym stopniu inne geny. Geny prodiabetyczne to allele klasy I B8 i B15, oraz klasy II DR3 i DR4, natomiast działanie protekcyjne wykazują allele DQB1 i DQA1 Wśród czynników środowiskowych wymieniane są: zbyt krótki okres karmienia piersią, wczesne rozpoczęcie karmienia niemowląt mlekiem krowim lub jego m ieszankami, dieta bogata w gluten, wprowadzanie do diety produktów zbożowych, zwyczaje żywieniowe (sztuczne substancje słodzące), ekspozycja na związki toksyczne (N-nitrozopochodne), czynniki stresogenne, niedobór Wit.D3, poprawa higieny i opieki zdrowotnej itp. Czynnikami środowiskowymi o działaniu ochronnym są: karmienie piersią co najmniej przez pierwsze 6 miesiecy, szczepienia ochronne, wczesna suplementacja Wit.D3, kwasy tłuszczowe wielonienasycone Ω 3,6, współistnienie chorób atopowych, wczesny kontakt z czynnikami infekcyjnymi. Wśród czynników środowiskowych uwzględnia się zakażenia wirusowe. Zaobserwowano, że u dzieci z cukrzycą typu 1 częściej (nawet 10-krotnie) stwierdza sie infekcje enterowirusami w porównaniu z ich zdrowymi rówieśnikami, a u osób z objawami reakcji autoimmunologicznej (obecność specyficznych przeciwciał), wirusy te wykrywane są niemal 4-krotnie częściej. Powszechnie występujące enterowirusy wywołują infekcje przewodu pokarmowego, układu oddechowego i nerwowego. Nie dostarczono wprawdzie dowodów, że wirusy te wywołują cukrzycę typu 1, ale uważa się, że są potencjalnie z nią związane poprzez uruchamianie procesu autoimmunologicznego. Tabela II.

17 Na podstawie objawów klinicznych cukrzycę typu 2 rozpoznaje się tylko w połowie przypadków. U znacznej części chorych przebiega ona przez wiele lat bezobjawowo i rozpoznawana jest w okresie powikłań. Średni czas trwania cukrzycy typu 2 w czasie jej klinicznego rozpoznania wynosi 9-12 lat. W grupach ryzyka u wszystkich osób powyżej 45. roku życia konieczne jest zatem wykonywanie badań przesiewowych w kierunku cukrzycy. Wg Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego badania takie powinny być wykonywane co 3 lata, a niezależnie od wieku, co roku u osób z następujących grup ryzyka (7): z nadwagą lub otyłością (BMI > 25 kg/m 2 ) z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo) mało aktywnych fizycznie z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonych na cukrzycę u których w poprzednim badaniu stwierdzono nieprawidłową glikemię na czczo (> 100 mg/dl; >5,6 mmol/l) lub nieprawidłową tolerancję glukozy u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową u kobiet, które rodziły dziecko o masie > 4 kg u osób z nadciśnieniem tętniczym ( 140/90 mm Hg) z hiperlipidemią [stężenie HDL cholesterolu < 40 mg/dl (< 1.0 mmol/l i/lub triglicerydów > 250 mg/dl ( >2.85 mmol/l)] u kobiet z zespołem policystycznych jajników u osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego.

18 Cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults) jest późno ujawniającą się cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym. Rozpoznawana jest > 35. roku życia i w ciągu pierwszych 6 miesięcy od rozpoznania nie wymaga bezwzględnego leczenia insuliną. W surowicy wykrywane są przeciwciała p/dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-gad) lub p/wyspowe (ICA) oraz obniżone stężenie peptydu C. U chorych z cukrzycą typu.2 rozpoznaną po 35.roku życia, cukrzycy LADA występuje u 5-10% chorych. Do pewnego rozpoznania tego typu cukrzycy konieczne jest oznaczenie wyżej wymienionych przeciwciał, przede wszystkim anty-gad, gdyż objawy kliniczne nie zawsze pozwalają na ostateczne rozpoznanie. Fenotypowo ta postać cukrzycy objawia się częściej jako cukrzyca typu 2 niż 1. U chorych na cukrzycę typu LADA częściej w rodzinie występuje inna choroba z autoagresji lub choroba autoimmunologiczna niż w populacji ogólnej. Leczeniem z wyboru w tym typie cukrzycy jest insulinoterapia. Cukrzyca monogenowa stanowi 1-2% wszystkich przypadków cukrzycy. Do jej ujawnienia dochodzi w wyniku pojedynczych mutacji. Większość postaci związana jest z defektem wydzielania insuliny. Najczęstszą jest cukrzyca typu MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), mitochondrialna, oraz noworodkowa. Cukrzyca typu MODY jest cukrzycą wieku dojrzałego (typu 2) występującą u osób młodych. Akronim ten po raz pierwszy został użyty w 1975 r. Klasyczne nazewnictwo podtypów MODY (z numeracją) jest obecnie zastępowane mianownictwem uwzględniającym oficjalne skróty systematycznych nazw genów odpowiadających za jej rozwój. Cukrzyca MODY spowodowana jest grupą dziedziczonych autosomalnie dominująco monogenowych defektów komórek B trzustki. Charakteryzuje się wczesnym i łagodnym początkiem, bez kwasicy ketonowej oraz zachowaną produkcją insuliny. Rozpoznanie postaci monogenowych może zmienić leczenie oraz rokowanie u chorego jak i zachowanie członków jego rodziny. Ostateczne rozpoznanie ustala się w oparciu o badania genetyczne. Wyróżnia się 9 typów cukrzycy MODY. Najczęstsza postacią w Europie jest MODY-3 (75% ogółu cukrzycy typu MODY) związana z mutacją genu czynnika transkrypcyjnego (HNF1 homeoboks A). Drugim co do częstości jest typ MODY-2, spowodowany nieprawidłową czynnością glukokinazy, enzymu przekształcającego glukozę w glukozo 6-fosforan. Rzadko występującymi postaciami są: MODY-1, MODY-4 i MODY-6. Najczęściej mutacje dotyczą genie HNF-1α (hepatocyte nuclear factor - 1α) na chromosomie 12 i mutacje genu dla glukokinazy na chromosomie 7. W rzadziej występujących podtypach MODY mutacje dotyczą genu hepatocyte nuclear factor ( HNF-4α, HNF-1β), insulin promotor factor (IPF-1) i NeuroD1.

19 Cukrzyca noworodkowa (Neonatal diabetes mellitus) jest rzadką chorobą występującą z częstością 1 przypadek / żywo urodzonych dzieci. Rozpoznawana jest najczęściej w pierwszych 6 miesiącach życia, często powraca w okresie dojrzewania, ale w połowie przypadków wymaga leczenia do końca życia. Stanowi podgrupę cukrzyc monogenowych klasyfikowanych przez WHO jako inne specyficzne typy cukrzycy. Wyróżnia się 2 postacie cukrzycy noworodkowej: przejściową cukrzycę noworodkową (transient neonatal diabetes mellitus TNDM) ustępującą zwykle w ciągu 12 tygodni od rozpoznania. Może ona pojawić się ponownie w okresie dojrzewania lub ciąży przetrwałą (utrwaloną) cukrzycę noworodkową (permenent neonatal diabetes mellitus). Defekty genetyczne działania insuliny. Do rzadkości należą mutacje w genie kodującym receptor dla insuliny. U chorych tych występuje hiperinsulinemia oraz hiperglikemia. Przebieg choroby może być różnorodny od łagodnego do ciężkiego. Niektórym chorym z tym typem cukrzycy towarzyszy rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans), a u kobiet j wirylizacja oraz powiększone, torbielowate jajniki. Ciężkimi postaciami choroby są: krasnoludkowatość (leprechaunizm) i zespół Rabsona- Mendenhalla; zespoły te rozpoznawane są zwykle w dzieciństwie z powodu cech dysmorfii. Do defektów genetycznych związanych z działaniem insuliny należy też cukrzyca z zespołem lipoatrofii. Cukrzyca wynikająca z uszkodzenia trzustki może pojawić się w wyniku każdego procesu chorobowego uszkadzającego trzustkę: zapalenie, operacyjne usuniecie trzustki,, uraz, rak trzustki, infekcja, ciężka mukowiscydoza, hemochromatoza, choroba Addisona itp. Cukrzyca w przebiegu chorób układu dokrewnego może wystąpić u osób z nadmiernym wydzielaniem hormonów antagonistycznych w stosunku do insuliny: hormonu wzrostu (akromegalia), kortyzolu (zespół Cushinga), aldosteronu (zespół Conna), glukagonu (glukagonoma), somatostatyny (somastatinoma), adrenaliny (guz chromochłonny nadnerczy). Cukrzyca polekowa ujawnia się w wyniku diabetogennego działaniu leków. Są to: diuretyki tiazydowe, β-adrenolityki, glikokortkosteroidy, kwas nikotynowy, leki antyretrowirusowe stosowane w leczeniu AIDS/HIV (analogi nukleozydowe i nukleotydowe, nienukleozydowe inhibitory odwrotnej trankryptazy, inhibitory proteazy, inhibitory integrazy), trójcykliczne preparaty litu, tymoleptyki, leki stosowane po transplantacji narządów itp.

20 Cukrzycą ciążową ( GDM Gestational Diabetes Mellitus) określane są obecnie wszystkie zaburzenia tolerancji glukozy rozwijające się podczas ciąży. Na tę postać cukrzycy choruje 1-14% kobiet w ciąży. U niespełna 10% kobiet w ciąży cukrzyca rozpoznana była już przed ciążą (typu 1, 2 lub MODY) - cukrzyca przedciążowa - PADM, Pregestional Diabetes Mellitus) niepowikłana lub powikłana mikro i/lub makroangopatią. Pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży lub wcześniej należy wykonać test przesiewowy i diagnostyczny. Ten pierwszy powinien być wykonywany w czasie pierwszej wizyty u ginekologa i nie wymaga przeprowadzenia go na czczo. Jeżeli po podaniu 50. g glukozy, glikemia w osoczu krwi żylnej po godzinie waha się od mg/dl test wymaga weryfikacji testem diagnostycznym po doustnym podaniu 75.g glukozy. Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie testu diagnostycznego przedstawiono w tabeli III. wg WHO Tabela III. Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników testu diagnostycznego (75.g glukozy) zmodyfikowane wg WHO (10) Czas badania Stężenie glukozy mg/dl Stężenie glukozy mmol/l Na czczo 100 5,6 2 godz ,8 W kryteriach WHO nie podano wartości referencyjnych glikemii po 1 godzinie. W wielu ośrodkach ta wartość glikemii jest oznaczana i za referencyjną przyjmuje się stężenie glukozy < 180 mg/dl (10,0 mmol/l). Po 6-12 tygodniach po porodzie należy wykonać doustny test tolerancji glukozy (75.g), a w razie nieprawidłowego wyniku należy badaną skierować do poradni diabetologicznej (oznaczanie glikemii na czczo nie jest wystarczające). Przedstawiona klasyfikacja w najbliższym czasie będzie wymagała modyfikacji. Nie tak dawno rozpoznawano jedynie cukrzycę typu 1 i 2 oraz cukrzycę ciążową. Obecnie rozpoznaje się są typy LADA i MODY. Trwają dyskusje o cukrzycy podwójnej zwanej także cukrzycą hybrydową, która na ogół występuje u dzieci i młodzieży nadwagą i/lub otyłością. U chorych tych stwierdza się insulinooporność i zaburzenia gospodarki węglowodanowej oraz obecność przeciwciał typowych dla cukrzycy typu 1. W tej postaci cukrzycy nakładają się fenotypy zarówno cukrzycy typu 1 jak 2. z

21

Cukrzyca. epidemia XXI wieku

Cukrzyca. epidemia XXI wieku Cukrzyca epidemia XXI wieku Typy cukrzycy Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 1 (Insulinozależna, Młodzieńcza) Cukrzyca ciążowa i przedciążowa Cukrzyca noworodków (wrodzona i przejściowa) Cukrzyca typu LADA

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu

Bardziej szczegółowo

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY

10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY 10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie

Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie 3 Osoby z cukrzycą pomagają innym prewencja cukrzycy w rodzinie Samokontrolne, przesiewowe rozpoznanie ryzyka stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy utajonej mogą wykonać pacjenci w swoich rodzinach. W praktyce

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.

EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2

PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Załącznik Nr 1 do Umowy Nr z dnia PROGRAM ZAPOBIEGANIA I WCZESNEGO WYKRYWANIA CUKRZYCY TYPU 2 Łódź, listopad 2009 rok Podstawa prawna: Art. 55 ust. 1 oraz ust. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH

POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika

Bardziej szczegółowo

typu 2 Kamil Dirani Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapia Fizjoterapii

typu 2 Kamil Dirani Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapia Fizjoterapii Fizjoterapia Kamil Dirani typu 2 Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapii Zatwierdzono w dniu... Podpis... ...3 Cel pracy...4 I. Charakterystyka jednostki chorobowej...5 1.1 Definicja i typy

Bardziej szczegółowo

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze

Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia

Bardziej szczegółowo

KSZTAŁCENIE PODYPLOMOWE

KSZTAŁCENIE PODYPLOMOWE 1 KSZTAŁCENIE PODYPLOMOWE Rok V, nr 3/2012 Warszawski Uniwersytet Medyczny Zespół redakcyjny: Prof. dr hab. Zbigniew Gaciong Prof. dr hab. Włodzimierz Otto sekretarz redakcji: mgr Małgorzata Kruk korekta:

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki

Bardziej szczegółowo

inwalidztwo rodzaj pracy

inwalidztwo rodzaj pracy Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład Farmakologii Klinicznej, Katedra Kardiologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład Farmakologii Klinicznej, Katedra Kardiologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Akademia Medycyny ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Wpłynęło: 19.02.2009 Poprawiono: 04.03.2009 Zaakceptowano: 05.03.2009 Cukrzyca (Część II) Diabetes (Part II) Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład

Bardziej szczegółowo

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości

Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW

Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,

Bardziej szczegółowo

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.

Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii

Bardziej szczegółowo

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych

LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy

Bardziej szczegółowo

2010 casusbtl wydawca Diabetologii na co dzień. All rights reserved.

2010 casusbtl wydawca Diabetologii na co dzień. All rights reserved. Gdy pierwsi lekarze stwierdzili, że mocz osób z cukrzycą jest słodki, łacioskie słowo mellitus (słodki jak miód) zostało wprowadzone do terminologii. Minęło przeszło 3000 lat zanim wykazano, że słodki

Bardziej szczegółowo

Przedszkole Miejskie Nr 12 Integracyjne w Jaworznie CUKRZYCA

Przedszkole Miejskie Nr 12 Integracyjne w Jaworznie CUKRZYCA Cukrzyca CUKRZYCA Cukrzyca jest przyczyną niedomagania i cierpienia około 60 mln. osób, które żyją z tą chorobą w Europejskim Regionie WHO. Stanowi również poważne obciążenie dla gospodarki i systemu ochrony

Bardziej szczegółowo

Narodowy Test Zdrowia Polaków

Narodowy Test Zdrowia Polaków Raport z realizacji projektu specjalnego MedOnet.pl: Narodowy Test Zdrowia Polaków Autorzy: Bartosz Symonides 1 Jerzy Tyszkiewicz 1 Edyta Figurny-Puchalska 2 Zbigniew Gaciong 1 1 Katedra i Klinika Chorób

Bardziej szczegółowo

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć?

Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Czy Polakom grozi niealkoholowe stłuszczenie wątroby? NAFL (non-alkoholic fatty liver ) Czy można ten fakt lekceważyć? Beata Cywińska-Durczak SAPL.PCH.18.10.1754 NAFLD (non-alkoholic fatty liver disease)

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska

CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan

Bardziej szczegółowo

Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na cukrzycę

Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na cukrzycę Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na cukrzycę Cukrzyca grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości. Część II Etiologia i patogeneza otyłości

Spis treści. Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości. Część II Etiologia i patogeneza otyłości Spis treści Część I Definicja, epidemiologia i koszty otyłości Rozdział 1. Wprowadzenie: problematyka otyłości w ujęciu historycznym i współczesnym..................................... 15 Problematyka

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

Zmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92

Zmodyfikowane wg Kadowaki T in.: J Clin Invest. 2006;116(7):1784-92 Magdalena Szopa Związek pomiędzy polimorfizmami w genie adiponektyny a wybranymi wyznacznikami zespołu metabolicznego ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Prof. zw. dr hab. med. Aldona Dembińska-Kieć Kierownik

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? Co to jest cukrzyca? Praktyczny przewodnik WSTĘP Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE Katarzyna Myszka Podgórska Ocena częstości występowania zespołu metabolicznego u osób z przypadkowo wykrytymi guzami nadnerczy z prawidłową aktywnością hormonalną

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU. mgr Małgorzata RZESZUT

CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU. mgr Małgorzata RZESZUT CUKRZYCA EPIDEMIA XXI WIEKU mgr Małgorzata RZESZUT CUKRZYCA DEFINICJA To przewlekła choroba, której przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu

Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to

Bardziej szczegółowo

ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA

ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA 14 listopada, jak co roku, obchodzony jest Światowy Dzieo Cukrzycy. Decyzją Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF), motywem przewodnim w tym roku będzie cukrzyca

Bardziej szczegółowo

Co to jest cukrzyca?

Co to jest cukrzyca? CEL/75/11/09 Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym

Bardziej szczegółowo

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia cukrzycy

Epidemiologia cukrzycy Cukrzyca kiedyś Epidemiologia Epidemiologia - badanie występowania i rozmieszczenia stanów lub zdarzeń związanych ze zdrowiem w określonych populacjach oraz wpływu czynników wpływających na stan zdrowia

Bardziej szczegółowo

Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska

Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.

Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych

Bardziej szczegółowo

IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy

IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE 1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I. Istota choroby... 23. Do Czytelników Pacjentów i Innych Użytkowników Poradnika... 17

Spis treści. Część I. Istota choroby... 23. Do Czytelników Pacjentów i Innych Użytkowników Poradnika... 17 Spis treści Do Czytelników Pacjentów i Innych Użytkowników Poradnika... 17 Część I Istota choroby... 23 Spotkanie 1. Przemiana materii i rola insuliny w jej regulacji... 25 Składniki organizmu i pożywienia...

Bardziej szczegółowo

Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1

Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1 Patofizjologia i diagnostyka nietypowo przebiegającej cukrzycy typu 1 Ewelina Szamocka Praca magisterska wykonana w Katedrze Analityki Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku pod kierunkiem prof. dr hab.

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW

ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy

STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i

Bardziej szczegółowo

CUKRZYCA NARASTAJĄCY PROBLEM SPOŁECZNY. Marlena Rożen

CUKRZYCA NARASTAJĄCY PROBLEM SPOŁECZNY. Marlena Rożen CUKRZYCA NARASTAJĄCY PROBLEM SPOŁECZNY Marlena Rożen CO TO JEST CUKRZYCA? Cukrzyca łacińska nazwa: Diabetes mellitus, ma związek z metabolizmem organizmu to choroba związana z odżywianiem, trawieniem i

Bardziej szczegółowo

1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego

1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego 1) Program prewencji otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia i miażdżycy. 1. Opis problemu zdrowotnego Cukrzyca jest to schorzenie metaboliczne o różnorodnej etiologii, charakteryzujące się przewlekłą

Bardziej szczegółowo

Pokonać cukrzycę lek. med. Krzysztof Kubiak

Pokonać cukrzycę lek. med. Krzysztof Kubiak Pokonać cukrzycę lek. med. Krzysztof Kubiak Mielec, 12.04.2014 1. Cukry w ludzkim organizmie: niezbędny składnik diety cukry złożone trawione są do cukrów prostych i wchłaniane do krwi poziom głównego

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PREWENCJI I LECZENIA CUKRZYCY W POLSCE

PROGRAM PREWENCJI I LECZENIA CUKRZYCY W POLSCE MINISTER ZDROWIA PROGRAM PREWENCJI I LECZENIA CUKRZYCY W POLSCE Zadania do realizacji w 2009 roku: Wdrożenie i prowadzenie Rejestru Chorych na Cukrzycę (dorosłych), Wdrożenie i prowadzenie Rejestru Wieku

Bardziej szczegółowo

Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez:

Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: 2 Materiał edukacyjny Cukrzyca ciążowa Przewodnik dla ciężarnej został przygotowany przez: Prof. dr hab. med. Katarzyna Cypryk Klinika Diabetologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytet Medyczny w Łodzi,

Bardziej szczegółowo

Rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy

Rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy ZALECENIA ISSN 1640 8497 Stanowisko American Diabetes Association Rozpoznawanie i klasyfikacja cukrzycy Diagnosis and classification of diabetes mellitus Przedrukowano za zgodą z: Diabetes Care 2004; 27,

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Wprowadzenie

STRESZCZENIE Wprowadzenie STRESZCZENIE Wprowadzenie Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych o różnorodnej etiologii, charakteryzujących się przewlekłą hiperglikemią, wynikającą z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny.

Bardziej szczegółowo

Badanie tolerancji glukozy w ciąży Oddział położniczy Ulotka informacyjna dla pacjenta

Badanie tolerancji glukozy w ciąży Oddział położniczy Ulotka informacyjna dla pacjenta Glucose tolerance test in pregnancy Badanie tolerancji glukozy w ciąży Oddział położniczy Ulotka informacyjna dla pacjenta Na czym polega badanie tolerancji glukozy (GTT)? To proste badania przeprowadzane

Bardziej szczegółowo

Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca

Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Cukrzyca jest najpopularniejszą chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dotyczy osób w różnym przedziale wiekowym. Niezależnie od typu cukrzycy, głównym objawem choroby

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać

Bardziej szczegółowo

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata CUKRZYCA Wywiad lekarski Podczas badania profilaktycznego należy zadać pacjentowi pytanie czy choruje na cukrzycę. W przypadku, gdy badany pracownik neguje występowanie u niego cukrzycy, zalecane są działania

Bardziej szczegółowo

Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym

Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną

Bardziej szczegółowo

Etiologiczny podział cukrzycy (1997)

Etiologiczny podział cukrzycy (1997) Etiologiczny podział cukrzycy (1997) I. Cukrzyca typu 1 A) Wywołana czynnikiem immunologicznym B) Idiopatyczna II. Cukrzyca typu 2 III. Inne specyficzne typy cukrzycy A. Genetyczne zaburzenia funkcji komórek

Bardziej szczegółowo

uzyskano tylko w 13 przypadkach gruźlicy PŁUC tzn. w 21,0% przypadków gruźlicy u dzieci

uzyskano tylko w 13 przypadkach gruźlicy PŁUC tzn. w 21,0% przypadków gruźlicy u dzieci Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w Polsce 2012/2013 Dane o zachorowaniach na gruźlicę w Polsce pochodzą z Krajowego Rejestru Zachorowań na Gruźlicę, który prowadzony jest w Instytucie Gruźlicy i Chorób

Bardziej szczegółowo

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych 1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5

Bardziej szczegółowo

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?

Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja

Bardziej szczegółowo

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47

Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47 Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12

Bardziej szczegółowo

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?

WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!

Bardziej szczegółowo

ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LICZBACH

ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LICZBACH 2014 ZDROWIE MIESZKAŃCÓW WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LICZBACH Śląski Urząd Wojewódzki Wydział Nadzoru nad Systemem Opieki Zdrowotnej Oddział Analiz i Statystyki Medycznej Dyrektor: Ireneusz Ryszkiel Z-ca Dyrektora:

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia

Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki chorób układu krążenia Program profilaktyki chorób układu krążenia 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Choroby układu krążenia

Bardziej szczegółowo

David Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA

David Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA David Levy P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA David Levy m d P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA Redakcja naukowa tłumaczenia prof. dr hab. n. med. W ALDEM AR KARNAFEL Z języka angielskiego tłumaczyła dr

Bardziej szczegółowo

Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie?

Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego. ma znaczenie? Wartość subklinicznych uszkodzeń narządowych w ocenie ryzyka sercowonaczyniowego czy płeć ma znaczenie? dr n. med. Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

Światowy Dzień Zdrowia 2016 Pokonaj cukrzycę

Światowy Dzień Zdrowia 2016 Pokonaj cukrzycę Światowy Dzień Zdrowia 2016 Pokonaj cukrzycę Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2016 Kilka słów o historii Każdego roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wybiera temat przewodni Światowego Dnia Zdrowia.

Bardziej szczegółowo

Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę!

Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę! Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę! Cukrzyca logo -międzynarodowy symbol walki z cukrzycą Tło slajdów: http://www.scitecnutrition.com/pl/catalog/guide_to_vitamins/images/guide_to_vitamins-07.jpg?v=2

Bardziej szczegółowo

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta

Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi

Bardziej szczegółowo

Epidemiologia chorób serca i naczyń

Epidemiologia chorób serca i naczyń Warszawa, 8.10.2007 Epidemiologia chorób serca i naczyń Codziennie w Polsce, na choroby układu sercowo-naczyniowego umiera średnio 476 osób. Co prawda w latach 90. udało się zahamować bardzo duży wzrost

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Jak cukrzyca może wpłynąć na Twoje życie Hipoglikemia. Hiperglikemia CUKRZYCA ZAGROŻENIA W CHOROBIE Cukrzyca to poważna choroba. Ponieważ występuje dość często,

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca groźna choroba naszej cywilizacji

Cukrzyca groźna choroba naszej cywilizacji Cukrzyca groźna choroba naszej cywilizacji Cukrzyca jest przewlekłą chorobą, spowodowaną nieprawidłową produkcją insuliny w komórkach trzustki lub nieprawidłowym działaniem insuliny. Insulina to hormon

Bardziej szczegółowo

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)

I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia

Bardziej szczegółowo

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych

Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( ) ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,

Bardziej szczegółowo

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy

Hiperglikemia. Schemat postępowania w cukrzycy Hiperglikemia Schemat postępowania w cukrzycy Postępowanie w przypadku stwierdzenia wysokiego poziomu glukozy we krwi, czyli hiperglikemii Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi

Bardziej szczegółowo

Warszawa, r.

Warszawa, r. Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka laboratoryjna Wykład Dobór badań laboratoryjnych w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej Copyright by dziku

Diagnostyka laboratoryjna Wykład Dobór badań laboratoryjnych w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej Copyright by dziku Diagnostyka laboratoryjna Wykład Dobór badań laboratoryjnych w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej Copyright by dziku Glikemia obecnośd glukozy we krwi Glukozuria obecnośd glukozy w moczu Glikemia prawidłowa

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM 2 15. 10. 2015

SEMINARIUM 2 15. 10. 2015 SEMINARIUM 2 15. 10. 2015 Od tłuszczu pokarmowego do lipoprotein osocza, metabolizm, budowa cząsteczek lipoprotein, apolipoproteiny, znaczenie biologiczne, enzymy biorące udział w metabolizmie lipoprotein,

Bardziej szczegółowo

Bądź aktywny fizycznie!!!

Bądź aktywny fizycznie!!! Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej

Bardziej szczegółowo

Definicja, epidemiometria i wskaźniki rozwoju epidemii cukrzycy

Definicja, epidemiometria i wskaźniki rozwoju epidemii cukrzycy Rozdział 2 Definicja, epidemiometria i wskaźniki rozwoju epidemii cukrzycy Definicja Cukrzyca jest chorobą, która dotyczy wszystkich ras ludzkich na wszystkich kontynentach, może ujawnić się w każdym wieku,

Bardziej szczegółowo

Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.

Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie

Bardziej szczegółowo

Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida

Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 21.11.14. Cukrzyca. Globalne wyzwanie, polska perspektywa Perspektywa

Bardziej szczegółowo

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą

Bardziej szczegółowo

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek

Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie

Bardziej szczegółowo

LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E

LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania

Bardziej szczegółowo

Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego

Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Zespół Metaboliczny w praktyce chirurga naczyniowego Wacław Karakuła Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii U.M. w Lublinie Kierownik Kliniki prof. Tomasz Zubilewicz Lublin, 27.02.2016 Zespół

Bardziej szczegółowo

pacjentów. Kryteria przeszukiwania bazy danych, celem identyfikacji pacjentów o dużym prawdopodobieństwie monogenowego podłoża choroby, były oparte

pacjentów. Kryteria przeszukiwania bazy danych, celem identyfikacji pacjentów o dużym prawdopodobieństwie monogenowego podłoża choroby, były oparte prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec Gdańsk, dnia 26.05. 2014 r. Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7 80-952 Gdańsk tel. 058

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład Farmakologii Klinicznej, Katedra Kardiologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład Farmakologii Klinicznej, Katedra Kardiologii, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Akademia Medycyny ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Wpłynęło: 12.11.2008 Poprawiono: 14.11.2008 Zaakceptowano: 14.11.2008 Cukrzyca (Część I) Diabetes (Part I) Katarzyna Korzeniowska, Anna Jabłecka Zakład

Bardziej szczegółowo

ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ CUKRZYCY ORAZ POPRAWA JAKOŚCI LECZENIA CHORYCH

ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ CUKRZYCY ORAZ POPRAWA JAKOŚCI LECZENIA CHORYCH ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE PRZEWLEKŁYCH POWIKŁAŃ CUKRZYCY ORAZ POPRAWA JAKOŚCI LECZENIA CHORYCH Sławomir Pynka PORADNIA DIABETOLOGICZNA I METABOLICZNA SPWSZ w SZCZECINIE Cukrzyca : Światowa Epidemia 1995

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii UM w Poznaniu 1. Adres jednostki: Adres: Szpital im. Fr. Raszei, ul. Mickiewicza

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 4. Klasyfikacja cukrzycy... 77 Definicja cukrzycy... 77

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 4. Klasyfikacja cukrzycy... 77 Definicja cukrzycy... 77 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE....................... 19 ROZDZIAŁ 1. Diabetologia na miarę potrzeb.................. 20 Dane epidemiologiczne i skala obciążeń powodowanych przez cukrzycę. 20 Skuteczność

Bardziej szczegółowo

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,

parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL, 1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z CUKRZYCĄ W SZKOLE

DZIECKO Z CUKRZYCĄ W SZKOLE DZIECKO Z CUKRZYCĄ W SZKOLE Sylwia Musioł STATYSTYKI NA ŚWIECIE ŻYJE BLISKO 3OO MILIONÓW LUDZI CHORYCH NA CUKRZYCĘ SZACUJE SIĘ, ŻE LICZBA TA W CIĄGU JEDNEGO POKOLENIA WZROŚNIE DO OKOŁO 500 MILIONÓW W POLSCE

Bardziej szczegółowo