NIWELATORY PRECYZYJNE

Transkrypt

1 NIWELATORY PRECYZYJNE

2 Zastosowanie: niwelacja precyzyjna osnowa pionowa, badanie przemieszczeń i odkształceń, kontrola i ustawienie maszyn i urządzeń. Parametry niwelatorów precyzyjnych: powiększenie lunety rzędu 40x, przewaga libeli niwelacyjnej rzędu 10-ciu sekund, kompensator zapewniający kompensowanie pochylenia osi celowej z błędem średnim nie większym niż 0.2, płytka płasko - równoległa sprzężona ze śrubą, na której umieszczone podział - (mikrometr), służąca do przesunięcia obrazu łaty na krzyż, system odczytowy umożliwiający odczyt z błędem średnim nie większym niż 0,05 mm, rozdwojony krzyż nitek, klin, NIWELATORY PRECYZYJNE dokładność < l mm/l km podwójnej niwelacji.

3 Zasada działania śruby mikrometrycznej w niwelatorze - Heinrich Wild Wykorzystanie zjawiska równoległego przesunięcia promienia świetlnego przy przejściu przez płytkę płaskorównoległą. Umożliwia to zmianę wysokości osi celowej bez pochylania instrumentu.

4 Sposób celowania na kreskę łaty (kreska w postaci prostokąta) dokładniejszy leniwka pokrętło mikrometru (przesunięcie obrazu łaty)

5 Sposób celowania na kreskę łaty (kreska w postaci prostokąta)

6 Akcesoria i sprzęt do niwelacji precyzyjnej: 1. komplet 2 łat inwarowych, każda składających się z: - obudowy (drewniana lub metalowa skrzynka z opisem lub bez), - stopki stalowej, - taśmy inwarowej z podziałem zamocowanej na sprężynie, - ostrogi, czyli pierścienia ograniczającego ustawienie laty centrycznie na klinie (ostroga musi być zdejmowana jeżeli lata ustawiana jest na reperze), - libeli pudełkowej, łatę przytrzymuje się w pionie przy pomocy podpórek, stojaków. 2. kliny niwelacyjne składające się z: trzpienia, szerokiego pierścienia, kabłąku i tulei nakładanej zawsze przy wbijaniu klina (niwelacji precyzyjnej nie powinno wykonywać się na tzw. żabkach niwelacyjnych), lub ciężkie żabki, 3. termometry termistorowe, którymi mierzy się temperaturę taśmy inwarowej, 4. statyw drewniany do niwelatora, którego nogi nie powinny być składane, a także młotek, parasol, ruletka.

7 Podziały stosowane na łatach i stojaki do łat

8 Kliny niwelacyjne: -długość w zależności od zwięzłości gruntu, -nakładane tuleje/nasadki/baby.

9 Termometry termistorowe są to termometry stykowe elektryczne - urządzenia, w których czujnikami są półprzewodniki stałe (zwane termistorami) o dużym i przeważnie ujemnym współczynniku termicznej zmiany temperatury. Termistory są otrzymywane głównie z tlenków żelaza, niklu, litu i tytanu, spiekanych lub stapianych w wysokich temperaturach.

10 Charakterystyka niektórych niwelatorów precyzyjnych: Parametry: - powiększenie lunety 44x - przewaga libeli niwelacyjnej: 10 sekund Ni niwelator libelowy - zalecana długość celowych do 27 metrów - dokładność 0,4mm na 1km podwójnej niwelacji Budowa: - spodarka z trzema śrubami ustawczymi, - alidada z lunetą, - śruba zaciskowa, - śruba ruchu leniwego, - dwie libele o przewadze 2' ustawione prostopadle do siebie do poziomowania instrumentu, - śruba elewacyjna do ustawiania libeli niwelacyjnej w górowaniu, - śruba ogniskująca, - śruba połączona z płytką płasko równoległościenną, która służy do ustawienia kreski taśmy w klin krzyża.

11 Zalety Ni 004: - może pracować w warunkach wibracji terenu, - utrzymuje przy tych pracach swoją dokładność, - można nim mierzyć małe (do 50 ) wychylenia osi celowej od poziomu. Wady Ni 004: - reaguje na zmiany temperatury. Niwelator ten ze względu na swoje parametry jest wykorzystywany głównie przy ustawianiu maszyn lub do kontroli ich ustawienia.

12 KONI 007 ( późniejsza nazwa Ni 007) - niwelator samopoziomujący Cechą charakterystyczną tego niwelatora jest peryskopowa luneta (okular umieszczony niżej od obiektywu). Parametry: - powiększenie lunety 31,5x, - kompensator pracuje w zakresie ± 10, - libela pudełkowa o przewadze 8 minut, - dokładność: 0,7 mm na 1km (w rzeczywistości wynosi ona 0,5 mm), - maksymalna zalecana celowa 23 m.

13 Zalety Ni 007: - bardzo dobra dokładność, - może być używany jako niwelator techniczny (posiada koło poziome i pokrętło blokujące śrubę płytki płasko-równoległej, zablokowanie mikrometru), - szybka niwelacja, - nie reaguje na temperaturę, - możliwość rektyfikacji w warunkach polowych. Wady Ni 007 : -uciążliwe choć możliwe odczyty w przypadku drgań podłoża.

14 Ni niwelator samopoziomujący Parametry: - powiększenie 40x (istnieje możliwość wymiany okularu i powiększenie 50x), - dokładność: 0,2mm na 1km podwójnej niwelacji, - maksymalna zalecana długość celowej 25m. Innowacje w budowie: - spodarka wyjmowana, - brak śruby zaciskowej, - podwójne (z obu stron) śruby: leniwe, ostrości i płytki płasko równoległościennej, - obrotowy okular, - pokrętło, które przekręca oś celową o 180 (wykonuje się dwa odczyty).

15 Zalety Ni 002: - najwyższa dokładność, - szybka niwelacja, - nie reaguje na zmiany temperatury. Wady Ni 002: -w przypadku wibracji podłoża nie można dokonać odczytów z łaty.

16 Niwelator techniczny Ni 020A z nasadką mikrometryczną

17 DL-101C - niwelator samopoziomujący, cyfrowy (kodowy) Parametry: - powiększenie 32x, - średnica obiektywu 45 mm, - zakres pracy kompensatora 12, - dokładność ustawienia kompensatora 0.3", - dokładność 0.4 mm/ 1 km przy odczycie elektronicznym na łacie kodowej, inwarowej, - dokładność 1mm/km przy odczycie optycznym - najmniejsza działka 0.01 mm lub 0.1 mm, - dokładność pomiaru odległości do łaty do 5 cm, - zakres pomiarowy od 2 m do 60 m, - czas pomiaru 4 sekundy, - waga 2.8 kg.

18 Zalety DL-101C : - bardzo szybki pomiar, - możliwość rejestracji danych i ich transmisji, - oprogramowanie dedykowane, programy pomiarowe. Wady DL-101C : - reaguje na zmiany temperatury, - czuły na zmiany warunków oświetlenia.

19 INNE niwelatory precyzyjne samopoziomujące, cyfrowe (kodowe) Trimble DiNi 0.3 0,3 mm / 1 km Trimble DiNi 0.7 0,7 mm / 1 km Leica DNA 03 0,3 mm / 1 km Leica DNA 10 0,9 mm / 1 km Sokkia SDL1X 0,2 mm / 1 km

20 Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora precyzyjnego: - wszystkie sprawdzane warunki niwelatora technicznego, - badanie stałości osi celowej w płaszczyźnie pionowej, h 1 2 (S) - h 1 2 (A) = 1 2 h i j (S) - h i j (A) = i j i j ± 0.2 mm i j ± (0.5'' / ρ'') * D śr - badanie mikrometru.

21 Inne stosowane, przykładowe kształy/układy baz kontrolnych do badania stałości osi celowej niwelatora precyzyjnego w płaszczyźnie pionowej

22 Badanie łat do niwelacji precyzyjnej Badaniu podlega: - stopka łaty, (płaskość i prostopadłość do krawędzi łaty, badanie miejsca zera odległość stopki łaty od najbliższej kreski podziału wykonywane na komparatorze geodezyjnym lub za pomocą specjalnego liniału), - libela okrągła, - podział łaty (wyznaczenie bezwzględnej długości całej łaty oraz jej poszczegółnych segmentów wykonywane na komparatorze wyposażonym w mikroskopy ze śrubami mikrometrycznymi).

23 Literatura Lazzarini T. (red), Geodezja. Geodezyjna osnowa szczegółowa, PPWK, Warszawa Praca zbiorowa, Niwelacja precyzyjna, PPWK, Warszaw-Wrocław, Tatarczyk J., Wybrane zagadnienia z instrumentoznawstwa geodezyjnego, Wyd. AGH, Kraków, Wanic A., Instrumentoznawstwo geodezyjne i elementy technik pomiarowych, Wyd. UWM, Olsztyn, (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn ) (dostęp dn )