Przedsiębiorcy. Warmii i Mazur. Biznes Dobry. Fakty, liczby, przykłady. konkursu. wybór

Transkrypt

1 Przedsiębiorcy Warmii i Mazur Fakty, liczby, przykłady Zwycięzcy konkursu Biznes Dobry wybór 1

2 Uwagi metodologiczne do części Przedsiębiorcy Warmii i Mazur : 1. W kilku miejscach podano liczbę przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze REGON. Aktywna jest tylko połowa z nich, co zostało zaznaczone, zarówno w tekstach wprowadzających, jak i na karcie Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami. W przypadku danych powiatowych dostępne są tylko dane z REGONU, dlatego na karcie tej pokazano przede wszystkim firmy zarejestrowane w 2011 roku. Z badań GUS wynika, że większość z nich (ok procent) nadal działa od roku po rejestracji. Podano także liczbę firm zarejestrowanych w REGON w działach informatyka i komunikacja oraz ochrona środowiska, gdyż ma danych, ile z nich jest aktywnych. 2. Jako zasadę przyjęto jednakowe traktowa przedsiębiorstw prywatnych i publicznych każde z nich kierowane jest bowiem przez menedżera przedsiębiorcę. Na karcie Płaca ważjsza od świadczeń ze względu jednak na dostępność danych, skoncentrowano się na firmach prywatnych. 3. na karcie Miejsca pracy są w przedsiębiorstwach, zgod ze stanem faktycznym i dostępnością danych, podając informacje działowe, zastosowano określe głów sektor publiczny i głów sektor prywatny. 4. starano się podawać informacje dotyczące całej populacji przedsiębiorstw, włącz z firmami mikro. Tam gdzie było to możliwe, wykorzystano dane o firmach zatrudniających powyżej 9 osób. Zostało to zaznaczone w tekście. 5. W kilku przypadkach badań ogólnopolskich (karty: Tysiące przedsiębiorczych kobiet i Odpowiedzialny biznes to my ) dostępne są tylko dane dotyczące makroregionów, a poszczególnych województw. Takie zostały przedstawione. 6. raporty przedstawiają stan danych dostępnych na koc października 2012 r. Przedsiębiorcy Warmii i Mazur Raporty zostały przygotowane w oparciu o następujące źródła: GUS, Eurostat, Centrum Badania Opinii Społecznej (bada dla PKPP Lewiatan), GfK Polonia (bada dla PKPP Lewiatan), materiały Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, MillwardBrown SMG KRC (bada dla PARP), własne ankiety rozsyłane do urzędów i przedsiębiorstw. Te instytucje i firmy wykonały w dużej mierze obliczenia specjal dla nas, za co gorąco dziękujemy. Wykorzystano rówż m.in. listy 500 i 2000 Rzeczpospolitej, raporty Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości i Instytutu Badań nad Gospodarka Rynkową, rankingi międzynarodowe, strategie województw, dane giełdy warszawskiej, raporty instytucji, stowarzyszeń i fundacji. W informacjach historycznych, dotyczących dziejów gospodarczych, podstawowym źródłem była Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski (Wiedza Powszechna), a w opisaniu walorów turystycznych pomogły przewodniki Polska Niezwykła (Demart). Uwagi do danych zawartych w raportach prosimy kierować na adres p.a.aleksandrowicz@gmail.com. Zostaną one sprawdzone, a ewentualne poprawki nasione w raportach udostępnionych elektronicz. Uwaga do części Biznes. Dobry wybór. Przygotowując sylwetki nagrodzonych przedsiębiorców staraliśmy się zawsze dotrzeć bezpośrednio do osób nagrodzonych przez Kapituły. Nie w każdym przypadku się to udało, ale w takich sytuacjach laureaci wskazywali osobę, z którą rozmawialiśmy na temat firmy i zwycięzcy/ców konkursu Biznes. Dobry wybór. W kilku przypadkach sylwetki zostały opracowane na podstawie powszech dostępnych informacji, m.in. publikacji prasowych i stron internetowych firm. Raport na temat wkładu przedsiębiorców w rozwój województwa warmińsko-mazurskiego Prezentacje laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór ISBN Copyright PKPP Lewiatan Wersję elektroniczną publikacji można pobrać ze strony Publikacja przygotowana w ramach projektu Poprawa wizerunku przedsiębiorców współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Autorzy Zespół PKPP Lewiatan: Kuba Giedrojć (redaktor prowadzący), Joanna Zaręba, Zbigw Gajewski. Raport Przedsiębiorcy Warmii i Mazur : Beata Gąsiorowska (infografika), Anna Rejer (gromadze i przetwarza danych, zarządza ankietami), Grzegorz Brodowski (projekt okładki, layout, DTP), Lech Mazurczyk (koncepcja i wykona modelowych infografik), Piotr Aleksandrowicz (koncepcja całości, teksty i kierownictwo zespołu). Biznes. Dobry wybór oraz opracowa publikacji: Wydawnictwo Tartak Wyrazów ( Magdalena Tokarska-Romańska (redakcja), Krzysztof Machocki, Anna Maria Sobocińska, Agata Krajewska (teksty), Radosław Pasterski (zdjęcia laureatów), Aneta Siwiec (fotoedycja), Adam Dziewicki (layout, skład folderu), Wojciech Romański (koordynacja produkcji). Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego g rudzień 2012 r. 2 3

3 Fakty, liczby, wnioski OD WYDAWCY 1. Założycielką lub szefową co trzeciej firmy jest kobieta 2. Pa dominują w ochro zdrowia, edukacji, gastronomii, części usług 3. Polki są bardziej przedsiębiorcze niż pa w Europie 1. Przychody firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrosły o 27 procent w ciągu siedmiu lat 2. Blisko 80 procent firm przynosi zyski procent mieszkańców regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni dla społeczeństwa 1. Co tydzień w regio rejestrowanych jest 215 firm 2. Po trzech latach połowa nowych firm w Polsce nadal istje i się rozwija 3. W regio jest 20 razy więcej podmiotów prywatnych niż publicznych 1. Majątek firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrósł o 56 proc. w ciągu 8 lat 2. Wynosi 20,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego mieszkańca regionu 3. W woj. warmińsko-mazurskim mamy prawie 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży 1. Od debiutu na giełdzie Indykpol dał 207 proc. zysku 2. Wartość giełdowa war-mińsko-mazurskich firm to 255 mln zł 3. 7 firm z regionu weszło na giełdowy parkiet New Connect 1. W firmach powstaje trzy czwarte produktu krajowego proc. mieszkańców Warmii i Mazur docenia wkład przedsiębiorców w zamożność kraju 3. Produkt krajowy przypadający na mieszkańca wzrósł o 10 procent w ostatnich trzech latach 1. Inwestycje są prawie dwa razy większe niż samorządów proc. inwestycji przedsiębiorcy finansują ze środków własnych 3. Warmińsko-mazurskie mikrofirmy w 2010 r. zainwestowały 624 mln zł Szanowni Czytelnicy, Oddajemy w Państwa ręce wyjątkowe wydawnictwo pierwsze w Polsce opracowa na temat roli przedsiębiorstw i przedsiębiorców w rozwoju województwa. Dane w raporcie zostały zaprezentowane w prosty i bardzo obrazowy sposób. Ich analiza wymaga wykształcenia ekonomicznego. Mówimy o rzeczach kluczowych dla gospodarki, ale przede wszystkim ważnych dla mieszkańców o płacach, miejscach pracy, ochro środowiska itd. Wreszcie każdy mieszkac Polski ma dostęp do materiału, który może samodziel analizować i wyrobić sobie zda, jaką rolę pełnią przedsiębiorcy w Polsce. Raport został opracowany przez czołowych dziennikarzy ekonomicznych. Zespół pod przewodnictwem red. Piotra Aleksandrowicza wykonał ogromną pracę. Powstało łącz 17 raportów dla każdego województwa oraz zbiorczy raport ogólnopolski. Łącz wykorzystano w nich ponad 30 tysięcy danych! Prace nad nimi trwały pół roku. Myślę, że efekt jest imponujący. Choć od transformacji gospodarczej minęło już ponad 20 lat, nikt dotychczas pokusił się o przygotowa takiego opracowania. Tym bardziej jego znacze jest ogromne. Zachęcam media, samorządy i polityków do wykorzystywania zawartych w raporcie danych i analiz, a także nauczycieli do propagowania tej wiedzy wśród uczniów. Drugą część tego wydawnictwa stanowią sylwetki laureatów konkursu Biznes. Dobry wybór, zorganizowanego przez Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Wśród nich odnajdą Państwo twarze biznesu swojego regionu. Ich dokonania i sukcesy pokazują, że bycie przedsiębiorcą to dobry wybór. Im więcej takich prężnych firm w województwie, tym większe szanse na jego rozwój, a w konsekwencji korzyści dla mieszkańców. Warto zatem wspierać przedsiębiorców w ich rozwoju, bo to inwestycja, która opłaca się każdemu. Zapraszam do lektury! Henryka Bochniarz Prezydent Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan 4 5

4 największe ośrodki przemysłowe lotniska muzeum muzeum, skansen związane z gospodarką, zamek, przedsiębiorczością, rolnictwem pałac świątynia uzdrowiska inne atrakcje turystyczne Przedsiębiorcy Warmii i Mazur ROSJA 7 22 Zalew Frombork Wiślany S22 Elbląg S2 Pasłęk woj. pomorskie 16 Iława 7 woj. kujawsko- -pomorskie Morąg Kanał Elbląski Ostróda Grunwald Orneta 16 Gietrzwałd Olsztynek Górowo Iławieckie Lidzbark Warmiński Nidzica Działdowo 7 Olsztyn 51 Kanał 63 Bartoszyce Mazurski Węgorzewo jez. Mamry 57 Bisztynek Kętrzyn Reszel Gierłoż Giżycko Święta 59 jez. Niegocin Biskupiec Lipka Mrągowo Mikołajki jez. Śniardwy Szczytno Szymany woj. mazowieckie Gołdap Ełk PUSZCZA ROMINCKA Stańczyki Olecko woj. podlaskie 16 Gospodarka to, po pierwsze, przedsiębiorcy. To oni tworzą miejsca pracy, płacą większość podatków, inwestują. Państwo mogłoby realizować swoich celów, gdyby było biznesu. I choć brzmi to może górnolot, jest faktem, że Polska rozwija się dzięki przedsiębiorcom. W województwie warmińsko- -mazurskim aktywnych przedsiębiorców jest ponad 55 tysięcy. Atlas ten zawiera 16 kart, na których setki informacji, map, liczb i wykresów pokazują, jaka jest skala ich działania. Popatrzmy najpierw, jak sytuuje się województwo warmińsko-mazurskie na mapie Polski. Mamy trochę przemysłu, ale jest on zbyt wydajny. Kilka gałęzi jest jednak dobrze rozwiniętych przemysł drzewny, meblarski i duma regionu jachtowy. Mamy też rozwinięte rolnictwo i przemysł pracujący na jego potrzeby (pasze, maszyny rolnicze). Mamy też wiele walorów turystycznych, od Wielkich Jezior Mazurskich, przez Olsztyn, po zabytkowe zamki i katedrę we Fromborku nad Zalewem Wiślanym. I wszędzie tysiące przedsiębiorczych ludzi. Ale przedsiębiorczość na tym tere zaczęła się w III Rzeczypospolitej. Elbląg już w XIII wieku należał do Hanzy i utrzymywał kontakty handlowe z Anglią, Francją, Flandrią i Holandią, a przez pewien czas istniał tu kantor angielskiej Kompanii Wschodj. Olsztyn już w XVI wieku był ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Potem jednak wojny, a w 1772 roku odcięcie od Polski przyniosły okres stagnacji. Region ożywił się w II połowie XIX wieku wraz z budową dwóch linii kolejowych z Niemiec do Królewca, przechodzących przez Olsztyn i Elbląg, a wcześj Kanału Elbląskiego. Powstało też kilka innych linii kolejowych o lokalnym znaczeniu. Elbląg stał się ośrodkiem przemysłu maszynowego, stoczniowego, spożywczego, a Olsztyn centrum administracyjnym i dużym węzłem kolejowym. Już w 1907 roku miasto miało linię tramwajową. Takie są tradycje. Warmińsko-Mazurskie w pigułce Polska woj. warmińsko- -mazurskie Przyrost naturalny na 1000 ludności 0,3 1,3 Produkt krajowy brutto na mieszkańca w 2009 roku, w zł Produkcja sprzedana przemysłu na 1 zatrudnionego, w zł Produkcja sprzedana budownictwa na 1 zatrudnionego, w zł Przeciętne wynagrodze w sektorze przedsiębiorstw Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie, w ha 6,8 16,6 Podmioty gospodarcze w rejestrze Regon na 10 tys. ludności Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego na 10 tys. ludności 19 7 ŻrÓdło: gus, dane za 2011 r. 6 7

5 20 minęło 1990 W 1990 roku do Polski powrócił system rynkowy. Mamy od 20 lat bezprecedensowy wzrost gospodarczy, powstały tysiące firm, dziesiątki tysięcy ludzi stały się przedsiębiorcami. Z jakim efektem? Popatrzmy na początek XXI wieku. W latach wynagrodzenia realne zwiększyły się Polsce o 32,9 procent, a liczba bezrobotnych zmjszyła z 2,7 mln do 2,0 mln. Sprzedaż detaliczna wzrosła o 30,7 procent. Przybyło 2,4 miliona mieszkań (mamy ich 13,4 miliona). Eksport wzrósł sześciokrot do prawie 190 mld dolarów. Produkt krajowy brutto jest o ponad połowę wyższy niż w 2000 roku i ponad 2 razy wyższy niż u progu przemian. A w poszczególnych regionach? Posłużymy się tylko jedną liczbą. W 2000 roku produkt krajowy brutto na mieszkańca wynosił w województwie warmińsko-mazurskim zł. W 2009 (ostat dostępne dane) zł, czyli był o 77 proc. wyższy. Wzrost bardzo duży, nawet jeżeli uwzględnić ok. 28-procentową inflację w tym czasie. Przedsiębiorcy i firmy mają w tym decydujący udział. Niektóre wydarzenia gospodarcze regionu w czasach III Rzeczypospolitej przedstawiamy poniżej w kalendarium. Województwo warmińsko- -mazurskie jest dziś w czołówce gospodarczej Polski, ale przedsiębiorcy mają tu wiele powodów do dumy. Rozwija się rolnictwo głów produkcja zbóż i mięsa. Michelin Polska i Indykpol są na Liście 500 największych firm Polski i mają znaczący udział eksportu w sprzedaży. Na tere województwa, m.in. w Ostródzie, Giżycku i Olecku, działa wiele firm produkujących łodzie i jachty, także dużych eksporterów. Choć brakuje kapitału rozwija się przemysł turystyczny mariny, hotele i zajazdy. Województwo warmińsko-mazurskie to naturalne zaplecze dla wyjazdów wypoczynkowych z Warszawy. Co roku też kilka zagranicznych firm lokuje tu swoje inwestycje, a tysiące innych zakładają i rozwijają polscy przedsiębiorcy. To pokazuje, że panuje tu duch przedsiębiorczości. Wystarczy spojrzeć ile firm działa w obszarze telekomunikacji i informatyki. 1375! Co roku o kilka punktów rozszerza się zasięg szerokopasmowego Internetu dziś ma do go dostęp 49,5 lat Piotr i Wojciech Kot zakładają w Olecku firmę Sportlake, dziś Delphia Yachts, największego producenta jachtów żaglowych w kraju 1991 procent gospodarstw domowych. Za każdym z tych wydarzeń i wskaźników stoją przedsiębiorcy i ich firmy. Dodajmy, że w rolnictwie obok wielkich farm mamy setki nowoczesnych gospodarstw rodzinnych, które są rów efektywne jak mikrofirmy przemysłowe czy usługowe. Województwo warmińsko-mazurskie ma szereg silnych stron: korzystne położe przygraniczne dobrze rozwinięte rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy względ tania siła robocza zaczyszczone środowisko naturalne mocne walory turystyczne niski stopień zagrożenia ubóstwem dodatni przyrost naturalny wielokulturowość Są rówż słabe strony np. ujemne saldo migracji, zwłaszcza ludzi młodych i dobrze wykształconych, dostateczna długość i jakość połączeń drogowych i kolejowych, relatyw niskie nakłady inwestycyjne. Gdzie zatem są szanse na rozwój gospodarczy? Zapewne w obsza- Indykpol, lider na rynku mięsa indyczego w Polsce, debiutuje na warszawskiej giełdzie Denominacja złotego 1995 rach, które już są mocną stroną województwa: w rosnącym popycie na produkty żywnościowe wysokiej jakości i ekologiczne, w walorach turystycznych, a także w położeniu na osi Polska republiki bałtyckie i Polska Rosja (Kaliningrad). Może także w energii odnawialnej ze względu na rozwiniętą hodowlę, ale i potencjał wiatru. Z pewnością w przemyśle korzystającym z bogactwa tej ziemi lasów. Szansą dla przedsiębiorczych jest też ciągle niski udział usług w produkcie krajowym regionu, a dla całego regionu kanał przez Mierzeję Wiślaną, który ułatwi wyjście na świat z portu w Elblągu. W rankingu atrakcyjności inwestycyjnej województw Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową woj. warmińsko-mazurskie jest na 14. miejscu. Przed nami wiele pracy. Nasz region może rozwijać się dalej głów dzięki przedsiębiorcom, których dotychczasowe osiągnięcia i znacze dla regionu pokazujemy na kartach naszego atlasu. Zapraszamy do lektury. Firma Wilcze Gniazdo Po ok. 10 latach udało się Reforma Balcerowicza. Początki go- buduje swój zakłada Wipasz, Tadeusz Gołębiewski Józef Wiśwski wygrywa przetarg na Francuski koncern Michelin województwo Pisz, symbol przewlekło- Powstaje sprywatyzować Sklejkę dzierżawę Wolfschanze kwatery Hitlera spodarki rynkowej pierwszy Hotel aktual największego producenta w Polsce Gołębiewski w Miprzejmuje Stomil warmińsko- ści procesów prywatyzacyjnych w Polsce w Kętrzy i zapowiada inwestycje ho- kołajkach pasz w Polsce Olsztyn -mazurskie 8 (kupił Paged) telowe Pierwsze loty z lotniska w Szymanach koło Szczytna do Warszawy. Zawieszone bezterminowo w 2003 roku z powodu opłacalności połączenia PKPP Lewiatan Firma Jeanneau zostaje właścicielem Ostróda Yacht, jednej z największych polskich stoczni jachtowych Skarby i biznes Turystyka jest jedną z największych szans dla ludzi przedsiębiorczych i całego regionu. Według danych GUS zakwaterowa i gastronomia przynoszą 1,4 proc. wartości dodanej wytworzonej w dużych firmach w województwie warmińsko-mazurskim. Ten wskaźnik byłby wyższy, gdyby uwzględnić tysiące małych pensjonatów czy kwater agroturystycznych. Turyści przyjeżdżają tu przede wszystkim ze względu na piękne pejzaże Krainy Wielkich Jezior. Ale są i zwykle ciekawe zabytki. Zespół katedralny we Fromborku, pole bitwy pod Grunwaldem i Kanał Elbląski są 2010 uznanymi przez prezydenta RP pomnikami historii. Kanał Elbląski powstał w połowie XIX wieku i jego źródła tkwią głęboko w przedsiębiorczości miał ułatwić transport drewna, materiałów budowlanych i torfu. Oryginalne pochyl zaprojektowane przez Georga Jakoba Steenke rozwiązały problem pokonywania znacznych różnic wysokości w sposób spotykany gdzie indziej na świecie. Z kolei w pierwszej połowie XX wieku przez trzydzieści lat budowano Kanał Mazurski, którego pozostałości można oglądać w północnej części województwa. Celem budowy było 2012 Otwarcie kolejnego odcinka drogi szybkiego ruchu S7 Pasłęk Miłomłyn. Olsztyn ma szybsze połącze z Gdańskiem 2012 Zespół katedralny we Fromborku otwarcie drogi wodnej z Mazur do Bałtyku, także dla handlu i turystyki. Obiektów związanych z transportem jest w regio więcej. W Ełku mamy muzeum i linię kolejki wąskotorowej, a w Stańczykach koło Gołdapi słynne mosty kolejowe wyglądające jak rzymskie akwedukty. Zaś jedyny park kulturowy na tere województwa chroni drzewa przy drodze Gietrzwałd Woryty. Współczesną przedsiębiorczość związaną z turystyką widać przede wszystkim nad wielkimi jeziorami mazurskimi, gdzie powstały liczne pensjonaty, hotele i mariny, ale można też zamówić loty balonem Fot. Grzegorz Brodowski Wchodzi w życie umowa o małym ruchu granicznym między 11 powiatami woj. warmińsko-mazurskiego a rejonem Kaliningradu. Ożywie na granicy

6 Rozwijamy Wciągu ostatnich trzech lat produkt krajowy wzrósł o blisko 10 proc. Trzy czwarte z go powstaje w gospodarce, w sferze budżetowej jedna czwarta. Dostrzegają to mieszkańcy Warmii i Mazur, 70 proc. z nich zgadza się ze stwierdzem, że to przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski. W naszym województwie powstaje 2,8 proc. polskiego PKB. Województwo warmińsko-mazurskie jest tak bogate jak Mazowsze z Warszawą, ale nasz dystans do Europy stale się zmjsza. W 2003 roku produkt krajowy w Polsce na głowę mieszkańca, liczony według siły nabywczej, wynosił mj niż 50 procent średj w Unii Europejskiej. W 2011 roku już 65 procent i można być pewnym, że w 2012 roku wskaźnik ten znowu się zwiększy. Produkt krajowy jest bardzo ważny, ale dla jakości życia istotne są także walory natury czy bezpieczeństwo. W tych kategoriach woj. warmińsko- -mazurskie ma dobrą pozycję na tle regionów Polski. Nasz produkt krajowy wart jest tyle co W woj. warmińsko-mazurskim w latach PKB wzrósł o: 42 (w mld zł) Produkt krajowy brutto 19,7 37, mld zł to równowartość: autobusów miejskich Solaris Urbino 12 (koszt 1 autobusu to około 700 tys. zł) mieszkań w Olszty (cena 60-metrowego mieszkania to 272 tys. zł) się 88,3proc najtańszych biletów lotniczych dookoła świata (cena biletu: 4 tys. zł) Produkt krajowy na mieszkańca w woj. 26 warmińsko-mazurskim wynosi już 3/4 tys. zł Mamy niższy produkt krajowy brutto niż w sąsiednich województwach, a także niższy niż na Litwie Czy przedsiębiorcy wytwarzają większość dochodu Polski? wiem zdecydowa tak ton złota (1 tona złota mln zł) i wyniósł 37,1 mld zł w 2009 r.* * DANE DLA WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Przedsiębiorcy wypracowują Warmińsko-mazurski PKB stanowi 2,8 całego produktu krajowego proc. PKB Polski Wartość dodaną, która jest liczbowo zbliżona do PKB, wypracowują przede wszystkim przedsiębiorcy rolnictwo, leśnictwo i rybactwo woj. pomorskie Litwa przemysł 34,3 tys. zł 34,6 24,7 tys. zł budownictwo ale mj niż koszt pierwszej elektrowni atomowej! w Polsce, który wysie około handel, naprawa mln 42 mld zł pojazdów, transport 8,1 butelek piwa i gospodarka magazynowa, podregion ełcki (cena butelki: 3 zł) zakwaterowa 1. W firmach powstaje trzy podregion olsztyński i gastronomia, informacja czwarte produktu krajowego podregion elbląski i komunikacja 21,6 tys. zł 25, proc. mieszkańców Warmii ,8 tys. zł 29 tys. zł finanse i ubezpieczenia, i Mazur docenia wkład przedsiębiorców w zamożność kraju ruchomości 9,3 obsługa rynku samochodów Opel Astra 3. Produkt krajowy przypadający (sztuka za zł) pozostałe usługi, m.in. administracja na mieszkańca wzrósł publiczna, obrona 25,1 o 10 procent w ostatnich woj. kujawsko-pomorskie woj. mazowieckie woj. podlaskie narodowa, edukacja, nauka, opieka zdrowotna, trzech latach kultura ŹRÓDŁO: OBLICZENIA WŁASNE 29,8 tys. zł 56,4 tys. zł 26 tys. zł ŹRÓDŁO: GUS, EUROSTAT zdecydowa 0 raczej 21 7 % 63 ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, raczej tak 7,2

7 Wszyscy jesteśmy przedsiębiorcami Województwo warmińsko- -mazurskie ma ogromny potencjał przedsiębiorczości: 6,2 tys. spółek prawa handlowego i 6,5 tys. cywilnych, prawie 85,2 tys. osób fizycznych, które zarejestrowały działalność gospodarczą. W 2011 roku ok. 11 tys. osób rozpoczęło swoją przygodę z biznesem. Nie zawsze odnoszą sukces. Działalność gospodarcza z natury związana jest z ryzykiem. Błędy w zarządzaniu, trafiony produkt, zbyt silna konkurencja, która wpuści na rynek debiutanta wszystko to sprawia, że co druga nowa firma zamyka działalność w ciągu pierwszych trzech lat istnia. Co wtedy? Jak powiedział Henry Ford: Porażka to po prostu okazja, by zacząć od początku, tym razem inteligentj. Mimo problemów działalność w biznesie jest dobrze postrzegana. Większość mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego chciałaby, aby ich syn czy córka zostali przedsiębiorcami.! 1. Co tydzień w regio rejestrowanych jest 215 firm 2. Po trzech latach połowa nowych firm w Polsce nadal istje i się rozwija 3. W regio jest 20 razy więcej podmiotów prywatnych niż publicznych W naszym województwie codzien Firmy z sektora prywatnego w powiatach (2011 r.) powierzchnia koła proporcjonalna 640 nowo rejestrowane do liczby firm nowo rejestrowanych (2922) w nawiasie podano liczbę firm ogółem Elbląg 1186 (11 121) iławski 543 (6328) nowomiejski 243 (2664) elbląski 423 (3425) brawski 280 (2631) ostródzki 738 (7751) działdowski 369 (3791) lidzbarski ŹRÓDŁO: GUS -BANK DANYCH LOKALNYCH, DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW NIEFINANSOWYCH W 2010 ROKU Olsztyn 1871 (21 146) 262 (2993) nidzicki 212 (2075) bartoszycki 339 (3660) olsztyński 1030 (9379) szczycieński 521 (4782) kętrzyński 448 (4198) mrągowski 418 (4421) Czy poparlibyście decyzję swojego dziecka, gdyby zamierzało zostać prywatnym przedsiębiorcą? zdecydowa bym się sprzeciwił raczej bym się sprzeciwił ani, ani tak rejestrowane są węgorzewski 157 (1565) giżycki 524 (5006) piski 428 (3791) wiem zdecydowa tak % 45 ŹRÓDŁO: BADANIA OPINII O PRZEDSIĘBIORCACH. GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN STYCZEŃ (2794) ełcki 599 (6079) 170 (2057) olecki raczej tak gołdapski Firmy prywatne w województwie warmińsko-mazurskim nowo rejestrowane w 2011 r ogółem stan na 31 XII 2011 r firmy Czyli jeden podmiot gospodarczy powstaje co 11 minut * * zakładając, że rejestracja jest możliwa 5 dni w tygodniu, 8 godzin dzien W sumie na koc 2011 r. w woj. warmińsko-mazurskim zarejestrowane były podmioty gospodarcze Z badań GUS wynika, że aktywnych firm jest prawie 48 procent. W 2011 r. było ich , 96 procent z nich to mikrofirmy, najczęściej jedno- i dwuosobowe. Firmy aktywne w 2011 r. mikroprzedsiębiorstwa (do 9 pracujących) małe (10-49) 1683 * śred (50-249) 483 * duże (powyżej 249) * 72 *DANE ZA 2010 R. Mamy 39 aktywnych firm na 1000 mieszkańców. We wszystkich pracuje ludzi, średnio 4 osoby w firmie. Struktura pracujących w firmach aktywnych pozostałe transport i magazyny 5,2 21,9 % przemysł 37,4 23,3 12,2 handel i naprawa budownictwo W tym: 5,5 tys. 111,7 tys. w sektorze publicznym w prywatnym Średnio każda firma miała w 2010 roku przychody 1,0 mln zł, 0,3 mln zł 209,6 od w firmach mikro do mln zł w dużych przedsiębiorstwach ŹRÓDŁO: GUS 12 13

8 Zaskakujące, jak mało jest danych o firmach zarządzanych przez kobiety bądź których właścicielkami są pa. Dlatego obok prezentujemy porówna firm kobiecych i męskich w makroregio północnym (woj. pomorskie, kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie; danych dla poszczególnych województw stety ma). Wyniki w tym makroregio odbiegają od ogólnopolskich. Pa są bardziej skłonne do ryzyka niż przecięt w Polsce, firmy kobiece częściej niż męskie zapowiadają wzrost zatrudnia i inwestycji oraz są gotowe do korzystania z kredytu. Mimo że kobiety raczej zakładają firmy w sektorze opieki zdrowotnej, edukacji, gastronomii czy innych usługach, gdzie np. kredyt jest mj potrzebny. W tym regio zagrożonych jest więcej firm kobiecych niż męskich, ale też znacz więcej kwalifikuje się do grupy stabilnych i dynamicznych innowatorów, głów dzięki innowacjom produktowym. To też sytuacja odmienna od przeciętnej w kraju. Tysiące Przedsiębiorczych Firmy zarządzane przez kobiety w porównaniu z męskimi...są mj ostrożne przy przyjmowaniu nowych pracowników (proc.) 8,6 6,5 wzrost zatrudnia w 2011 r. (fakt) 14,6 11,8 wzrost zatrudnia w 2012 r. (prognoza)...natomiast ostrożj oceniają i prognozują wzrost zysków i udziału w rynku (proc.) 30,9 26,8 29,3 28,2 17,5 18,5 prognoza wzrostu zysku w 2012 r. prognoza wzrostu sprzedaży w 2012 r....rzadziej planują inwestycje w innowacje, nowe technologie, ale podob zapowiadają nowe produkty (proc.) 15,0 16,5 2,4 5,6 kobiet Kobiet- szefów firm jest prognoza wzrostu udziału w rynku w 2012 r....są też bardziej niż męskie zorientowane na jakość obsługi klienta i jakość produktu lub usługi, mj na cenę. Najważjszy czynnik konkurencyjny w horyzoncie dwóch, trzech lat: (proc.) 12,2 3 W Unikatowe badania CBOS dla PKPP Lewiatan przeprowadzono w 2012 r. Próba obejmowała w całej Polsce 1500 przedsiębiorstw mikro, małych i średnich, w których 30,3 23,4 wyodrębniono firmy kobiece (ich szefami lub właścicielami są kobiety) i męskie. 4,5 4,9 17,3 73,2 40,9 Udział kobiet wśród pracujących na własny rachunek w Polsce razy więcej niż pielęgniarek...częściej zapowiadają wzrost inwestycji modernizujących i zwiększających moce produkcyjne (proc.) wzrost nakładów na inwestycje w 2011 r. (fakt) 34,2 30,6 38,5 17,8 3,9 % % % % % W woj. warmińsko-mazurskim w zakładach opieki zdrowotnej i prywatnych praktykach pracuje 6309 pielęgniarek (GUS, Zdrowie i ochrona zdrowia w 2010 r.). Z kolei z danych Eurostatu i GUS wynika, że na tere Warmii i 17,1 13,6 wzrost nakładów na inwestycje w 2012 r. (prognoza) Udział kobiet wśród pracodawców w Polsce* * KOBIETY PRACUJĄCE NA WŁASNY RACHUNEK, ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW...są mj zorientowane na ekspansję międzynarodową i ogólnopolską niż męskie. Odsetek firm wskazujących jako priorytet biznesowy: (proc.) 19,5 20,9 0 Mazur prawie 19 tys. kobiet kieruje przedsiębiorstwami, choćby jednoosobowymi. Podob zaskakujące jest porówna z nauczycielkami. Otóż jest ich na Warmii i Mazurach mj niż przedsiębiorczych kobiet*. * NAUCZYCIELI W WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIM JEST PONAD 18,5 TYS., ALE PONIEWAŻ W EDUKACJI 3 NA 4 ZATRUDNIONE OSOBY TO KOBIETY, MOŻNA PRZYJĄĆ, ŻE NAUCZYCIELEK JEST OKOŁO 14 TYS. (GUS, OŚWIATA I WYCHOWANIE W ROKU SZKOLNYM 2010/2011). 10 działa w Unii Europejskiej i świecie Udział kobiet wśród zakładających firmy w 2010 r. działa w skali całej Polski...co potwierdza innowacyjność - wyższa niż męskich firm właś w zakresie produktów (procent firm, które wdrożyły innowacje w latach ) 31,7 21, ,6 19,5 18,3 14,6 14,6 Procent kobiet pracujących na własny rachunek powyżej 50 godzin tygodniowo Procent kobiet-pracowników najemnych pracujących powyżej 50 godzin tygodniowo ŹRÓDŁO: GUS, AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI POLSKI, IV KW. 2011; DANE OGÓLNOPOLSKIE zestawieniu z naszymi sąsiadami mamy najwyższe odsetki kobiet-pracodawców i pań pracujących na własny rachunek w jednoosobowych firmach. 5,1 ŹRÓDŁO: EUROSTAT Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet pracujących ogółem (pracodawcy) Odsetek kobiet samozatrudnionych pracujących na własny rachunek (bez pracowników) wśród kobiet pracujących ogółem Odsetek kobiet samozatrudnionych mających pracowników wśród kobiet samozatrudnionych ogółem Szwecja Niemcy 2,5 32,8 29,3 Czechy 1,7 4,1 1,8 10,1 15,3 Polska 2,9 11,5 19,9 2,1 7,5 21,9 W radach nadzorczych 3 warmińsko-mazurskich spółek giełdowych zasiadają 4 kobiety. Litwa 1,3 5,9 18,2 Słowacja! wzrost inwestycji w badania wzrost liczby nowych produktów i rozwój w 2012 r. (prognoza) w 2012 r. (prognoza) jakość obsługi klienta cena jakość produktu (usługi) produktowe procesowe organizacyjne marketingowe ŹRÓDŁO: GPW - WYLICZENIA WŁASNE...są bardziej zorientowane na utrzyma się na rynku, a nawet wzrost w nim udziału, Ale mj ostroż Efekt - wśród firm kobiecych więcej jest firm zagrożonych, ale i więcej innowacyjnych. Wskaźniki przeżywalności dla firm założonych przez kobiety mj zaś na wzrost zysku. Cel strategiczny: (proc.) korzystają z kredytów Podział firm według typów: (proc.) i mężczyzn są podobne (proc.) 1. Założycielką lub szefową (proc.) 24,3 26,5 26,5 co trzeciej firmy jest kobieta 23,4 26,2 Firmy założone w 2009 r. aktywne nadal w 2011 r. Firmy założone w 2006 r. aktywne nadal w 2011 r. 2. Pa dominują w ochro 14,6 14,7 zdrowia, edukacji, 65,9 52,3 30,3 12,2 7,3 12,2 32,4 26,2 gastronomii, części usług 2,4 5,5 5,6 3. Polki są bardziej 76,3 76,7 43,8 46,1 przedsiębiorcze niż pa w Europie utrzyma się na rynku wzrost sprzedaży wzrost zysku wzrost udziału w rynku zagrożony (przewidują spadek na rozdrożu (spadek przychodów, stabilny innowator (przewidują dynamiczny innowator (wzrost przychodów, zatrudnia, zysku, zatrudnia, zysku, nadal wzrost przychodów, zysku, przychodów, zysków, inwestycji, brak inwestycji i innowacji) inwestują, ale brak innowacji) inwestycji, nowe produkty) zatrudnia, dużo nowych produktów) ŹRÓDŁO: GUS, 14 DANE OGÓLNOPOLSKIE 15

9 Pomnażamy Wwojewództwie warmińsko- -mazurskim środki trwałe brutto miały w 2010 roku wartość 74 mld zł. Około połowy tego majątku należy do przedsiębiorców i przedsiębiorstw oraz rolników. Pozostała część to drogi, mosty, li kolejowe, budynki publiczne, szkoły, szpitale, mieszkania. Pew dlatego przedsiębiorców uważa się za zamożnych tak sądzi 84 procent mieszkańców naszego regionu. To pogląd uprawniony w odsieniu do średnich i dużych firm. Jednak znakomitą większość polskich przedsiębiorstw ponad 95 procent stanowią małe firmy, których majątek to często tylko komputer, biurko i samochód. Średnio majątek brutto mikrofirmy (do dziewięciu zatrudnionych) w Polsce wynosi 101 tys. zł. Jest zatem dość skromny, ale przedsiębiorcy stale starają się go powiększać. Jak mówi właściciel Getin Holding Leszek Czarnecki: Pieniądze są jedy miernikiem skali sukcesu, a liczą się ambicja, porównywa się do innych i inwestowa w firmę.! 1. Majątek firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrósł o 56 proc. w ciągu 8 lat 2. Wynosi 20,7 tysiąca złotych w przeliczeniu na każdego mieszkańca regionu 3. W woj. warmińsko-mazurskim mamy prawie 4 grosze zysku z każdej złotówki sprzedaży nasz majątek Środki trwałe na mieszkańca (w tys. zł) w 2010 r. w 2002 r. 20,7 13,3 55,9 proc. 18,3 9,6 Elbląg 29,1 23,5 iławski 10,8 4,0 nowomiejski 6,8 3,2 brawski 9,7 10,2 elbląski ostródzki 19,2 9,2 działdowski 11,7 6,8 Środki trwałe na mieszkańca w ciągu ośmiu lat wzrosły o ŹRÓDŁO: GUS, DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA DZIEWIĘĆ OSÓB lidzbarski 11,8 7,8 Olsztyn 58,4 39,2 nidzicki 8,1 6,1 12,3 6,1 bartoszycki 7,1 6,2 olsztyński szczycieński 16,8 6,5 kętrzyński 14,5 13,3 mrągowski 21,7 12,4 19 węgorzewski 4,5 gołdapski 3,7 11,8 Środki trwałe w przedsiębiorstwach* maszyny, Majątek firm w regio dziś jest wart tyle co Stadionów Narodowych giżycki olecki 12,5 11,3 12,8 7,7 piski 9,0 11,2 1,9 Wartość brutto środków trwałych w przedsiębiorstwach w 2010 r. (w tys. zł na mieszkańca)* * CZARNYM KONTUREM I MNIEJSZĄ LICZBĄ POKAZANO WARTOŚCI Z ROKU 2002 ełcki 22,8 13,4 budynki, urządzenia są warte w naszym województwie 29,6 mld zł * tylko firmy zatrudniające powyżej 9 pracowników Ponad 7 mld zł warte są środki trwałe w rolnictwie Aktywa obrotowe mają wartość 13 mld zł Aktywa trwałe netto tylko w firmach składających bilans 15,2 i rachunek wyników mają wartość mld zł W tym: należności krótkoterminowe 6,4 mld zł zapasy 4,3 inwestycje finansowe krótkoterminowe 2,1 pozostałe 0,2 Czy typowy przeciętny przedsiębiorca jest osobą zamożną? wiem zdecydowa tak zdecydowa raczej % ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 (wartość Stadionu Narodowego: 1,6 mld zł) 8 lat wcześj wartość środków Przez 8 lat wzrosły o: trwałych wynosiła tylko 56 19mld zł proc. Te aktywa to: środki trwałe 12,3 środki trwałe w budowie w tym: grunty 1,0 1,2 wartości budynki 7,2 materialne i prawne urządzenia mld zł 0,3 techniczne i maszyny długoterminowe 3,3 aktywa finansowe 0,7 środki transportu 0,5 pozostałe 0,2 pozostałe 0,8 Kapitały własne to już Można by za zbudować 14 Stadionów mld zł Narodowych Z każdej złotówki kapitału Wskaźnik rentowności własnego wypracowujemy obrotu wynosi 3,9 proc. przychody 2,8 zł Mamy więc 3,9 grosza zysku i 11 groszy zysku netto. z każdej złotówki sprzedaży raczej tak ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R

10 Więksi niż fiat i PZU Cywilizacja i zysk idą ręka w rękę powiedział kiedyś prezydent USA Calvin Coolidge. To prawda. Bez zysków firm byłoby rozwoju gospodarczego. Z zysków finansowane są innowacje i inwestycje, z zysków rodzą się nowe miejsca pracy. A skąd biorą się zyski? Oczywiście, to nadwyżka przychodów nad kosztami, ale żeby uzyskać przychody, potrzebne są towary lub usługi, na które jest popyt. Wówczas konsumenci oceniają, że przedsiębiorcy są pożyteczni. W woj. warmińsko-mazurskim tak właś uważa 79 proc. mieszkańców. Ale też, by pojawiły się przychody i zyski, potrzebna jest praca samych przedsiębiorców. Dużo pracy. Cieszy, że ten wysiłek jest dostrzegany. 64 proc. mieszkańców naszego województwa i dwie trzecie w całej Polsce uważa, że przedsiębiorcy pracują więcej niż inni. Przychody firm w naszym regio są W większości powiatów woj. warmińsko-mazurskiego produkcja sprzedana przemysłu jest wielokrot większa niż dochody samorządów. Tylko w 3 powiatach mjsza - tam, gdzie ma dużych przedsiębiorstw. Elbląg (4 razy) elbląski (3 razy) iławski (4 razy) brawski ostródzki (15 razy) Czy przedsiębiorca pracuje więcej niż inni? wiem zdecydowa 8 tak zdecydowa % raczej 51 raczej tak ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 R lidzbarski (2 razy) olsztyński (6 razy) Olsztyn (8 razy) 154 bartoszycki kętrzyński mrągowski (2 razy) ,5 mld zł wyniosły przychody firm w woj. warmińsko- -mazurskim 60 mld zł 55,5 dochody firm gołdapski (3 razy) PKO BP (16,2 mld zł) 3 razy węgorzewski olecki (3 razy) giżycki (4 razy) piski ełcki (4 razy) ,7 razy większe niż dochody gmin Są także większe od dochodów wielu firm znanych z działalności w całej Polsce Grupa PZU (18,6 mld zł) 3 razy Fiat Auto Poland (16,5 mld zł) 3 razy 1,3 razy większe niż w 2004 r. Przedsiębiorcy wypracowali* 1,5 * firmy zatrudniające 9 osób 2,0 zysk netto 1,5 mld zł zysków 40 0, Orange Polska (14,9 mld zł) 4 razy Są 1,0 1,0 1,5 52 Zyski są o procent większe niż w 2005 r. ŹRÓDŁO: GUS! 1. Przychody firm w woj. warmińsko-mazurskim wzrosły o 27 procent w ciągu siedmiu lat 2. Blisko 80 procent firm przynosi zyski procent mieszkańców regionu uważa, że jesteśmy pożyteczni dla społeczeństwa nowomiejski (3 razy) działdowski (4 razy) nidzicki (3 razy) szczycieński (2 razy) dochody gmin (w mln zł) produkcja sprzedana przemysłu w mln zł i jako wielokrotność dochodów gmin Auchan Polska (6,5 mld zł) 9 razy Grupa Empik Media & Fashion (3,2 mld zł) 17 razy ŹRÓDŁO: LISTA 500 RZECZPOSPOLITA, OBLICZENIA WŁASNE 18 19

11 Pączkowa Zwojewództwa warmińsko-mazurskiego na głównym parkiecie giełdy są tylko trzy firmy, liderem jest Indykpol, który debiutował w 1994 r. (patrz wykres notowań). Drugi jest Ursus, którego markę kupiła Warfama, producent maszyn rolniczych z Dobrego Miasta. Natomiast Krynicki Recycling to duża firma zajmująca się utylizacją odpadów szklanych, która działa także w republikach nadbałtyckich. Jednak obroty akcjami są minimalne, w sumie spełna 40 mln zł. w 2011 r. Dla porównania pokazujemy także największe firmy regionu notowane na giełdzie. Michelin był zresztą na parkiecie, ale inwestor zagraniczny wycofał go. Obok rynku podstawowego na warszawskiej giełdzie istje także rynek NewConnect, przeznaczony dla młodych firm działających przede wszystkim w sektorach tzw. nowych technologii. Ich aktywa to głów walory intelektualne założycieli, pomysły i patenty. W woj. warmińsko- -mazurskim jest już siedem spółek notowanych na NewConnect. kapitału Wartość giełdowa naszych spółek jest Przychody ze sprzedaży wybranych firm giełdowych z woj. warmińsko-mazurskiego (w mln zł) Indykpol 978 Krynicki Recykling Ursus ,36, ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK Zysk/strata netto (w mln zł) 23,7 Indykpol Krynicki Recykling Ursus 12,4 8,6 4,7 08 0,4 1 1,2 1,5 1,3 5,4 08 0,4 0, ,4 ŹRÓDŁO: RAPORTY SPÓŁEK -29,1 Przychody ze sprzedaży największych spółek regionu (w mln zł) Michelin Polska 4778 Wipasz DBK ŹRÓDŁO: GPW Obrót akcjami spółek giełdowych z regionu (w mln zł) Zmiana kursu (w proc., =100) Graal Pamapol Indykpol Indeks sektora spożywczego razy większa niż ich kapitał akcyjny 30 czerwca 2012 r. wartość giełdowa spółek z woj. warmińsko-mazurskiego notowanych na WGPW wynosiła 255,5 mln zł Tymczasem ich nominalny kapitał akcyjny tylko 39,3 mln zł Zysk/strata netto największych spółek regionu 39,8 (w mln zł) 31,3 Michelin Polska Wipasz DBK 233,2 199, ,8! 57,7 20,5 08 6,6 13,1 21,5 28,1 28,5 3,7 09 0,2 b.d , ,2 1. Od debiutu na ŹRÓDŁO: GPW giełdzie Indykpol dał Najwyższą wartość rynkową ze spółek Na rynku NewConnect Kalendarium spółek 93,4 207 proc. zysku r. giełdowych regionu notowanych jest Zmiana kursu od debiutu do r., w proc., 7 powierzchnia koła proporcjonalna do zysku (straty) z inwestycji 2. Wartość giełdowa warmińsko-mazurskich firm zysk strata 91,3 to 255 mln zł DEBIUT: r. 76,8 Indykpol 3. 7 firm z regionu weszło DEBIUT: r. 125mln zł +206,5% na giełdowy parkiet Ursus DEBIUT: r. +4,3% -30,2% Krynicki Recykling New Connect ma Indykpol spółek z regionu ,4 125,3 103, ,9 ŹRÓDŁO: GPW r.

12 Naprzód Czyli inwestycje Inwestycje są najważjsze dla rozwoju. Dlatego co roku przedsiębiorcy prywatni inwestują w województwie warmińsko-mazurskim 3 3,5 mld zł. Ktoś powiedział, że droga do sukcesu w biznesie jest zawsze w budowie. To trafne powiedze, dosłow i w przenośni. Dlatego każdy przedsiębiorca inwestuje na miarę swoich możliwości finansowych. Przeciętna duża firma (powyżej 249 zatrudnionych) zainwestowała w Polsce w 2010 roku 22,3 mln zł, firma mikro (do 9 zatrudnionych) 15,1 tys. zł. Prywatny przedsiębiorca inwestuje, ile może, w firmę, nawet kosztem własnej konsumpcji (w proc.) wiem zdecydowa tak 13 5 zdecydowa 8 raczej ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, STYCZEŃ 2012 raczej tak kilometrów dróg (koszt budowy drogi gminnej to 2 mln zł za kilometr) 3, , mld złotych to równowartość: Nakłady inwestycyjne według liczby pracujących (mld zł) 250 osób osób 0,7 0,6 ogółem 2,6 0,5 0,7 do 9 osób Nakłady inwestycyjne w środki trwałe (mld zł) środki transportu maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia mld złotych zainwestowali w 2010 r. przedsiębiorcy w woj. warmińsko-mazurskim* kilometrów światłowodu (40 tys. zł za kilometr sieci głównej) osób budynki 0,1 0,4 ogółem 1,1 0,6 TYLKO PRZEDSIĘBIORSTWA NIEFINANSOWE, W FIRMACH ZATRUDNIAJĄCYCH POW. 49 OSÓB, WEDŁUG SIEDZIBY FIRMY ŹRÓDŁO: GUS WYBRANE SEKCJE ŹRÓDŁO: GUS * Tylko sektor prywatny, wszystkie sekcje PKD, według lokalizacji inwestycji Nakłady inwestycyjne firm Na jednego mieszkańca (w mld zł, sektor prywatny) wyniosły w 2010 r. 2,03 2,76 3,24 3,94 3,47 3,08 2,96 zł proc. inwestowanych To więcej o 89 proc. przez firmy pieniędzy niż inwestycje pochodzi z ich własnych samorządów: 1562 środków mln zł zainwestowały najmjsze firmy mln zł (poniżej 10 osób zatrudnionych) 624 Nakłady inwestycyjne (w zł na mieszkańca w 2010 r.) brawski gołdapski Elbląg bartoszycki 890 węgorzewski lidzbarski kętrzyński 461 olecki elbląski giżycki 4129 olsztyński mrągowski ełcki iławski ostródzki 1305 Olsztyn piski szczycieński 624 Mieszkańcy regionu doceniają to zaangażowa. Jak widać na wykresie kilometrów wodociągów (60 tys. zł za kilometr sieci w tere powyżej, 52 proc. z nich uważa wręcz, wiejskim) boisk piłkarskich Orlików (koszt budowy Orlika to 1,1 mln zł) że prywatny przedsiębiorca inwestuje w firmę, ile może, nawet kosztem własnej konsumpcji. nowomiejski 1121 nidzicki! kilometrów chodników 662 działdowski 611 (200 zł za metr bieżący chodnika o szerokości 1,5 metra) miejskich latarni (koszt latarni to 7 tys. zł) 1. Inwestycje są prawie 2588 dwa razy większe niż samorządów woj. warmińsko- woj. podlaskie woj. pomorskie woj. kujawsko- woj. mazowieckie proc. inwestycji krytych basenów -mazurskie -pomorskie (koszt budowy kompleksu przedsiębiorcy finansują basenów to 20 mln zł) kilometrów kanalizacji (200 tys. zł za kilometr ze środków własnych małych wiejskich sieci w tere wiejskim) oczyszczalni ścieków 3. Warmińsko-mazurskie (koszt to 500 tys. złotych) mikrofirmy w 2010 r. zainwestowały ŹRÓDŁO: GUS, PARP, MF, INFORMACJE WŁASNE DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB 624 mln zł 22 23

13 Budujemy Przedsiębiorcy konstruują i produkują urządzenia chroniące ziemię, wodę i powietrze, budują instalacje zmjszające zaczyszczenia. W województwie warmińsko-mazurskim w tym sektorze zarejestrowanych jest ponad 400 firm. Na dodatek to przedsiębiorcy finansują ochronę środowiska. Płacą większość podatków i zasilają w ten sposób budżet państwa i samorządów, które za te środki budują oczyszczal ścieków, ujęcia wody, sieci kanalizacyjne itd. Równocześ przedsiębiorcy sami, z własnych środków, finansują instalacje w swoich firmach. W poszczególnych województwach od 20 do nawet ponad 60 procent nakładów na ochronę środowiska i gospodarkę wodną stanowią bezpośred wydatki przedsiębiorców (średnio w Polsce 44 proc.). Dlatego błędna jest opinia, że przedsiębiorcy zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otocze ma ich działalność, a tak twierdzi, stety, 71 proc. mieszkańców regionu. Zielona Polska powstaje w dużej mierze dzięki przedsiębiorcom. Zieloną polskę Inwestycje w ochronę środowiska w działdowski 9,7 olsztyński 37,9 mrągowski 12,7 Olsztyn 146,3 iławski 55,3 nidzicki 2,9 brawski 12,6 szczycieński 27,9 bartoszycki 15,7 kętrzyński 15,7 lidzbarski 7,3 PODREGION OLSZTYŃSKI 266,4 PODREGION ELBLĄSKI 166,3 procentach finansowane są w naszym województwie przedsiębiorców Znaczna część nakładów Podob jest z nakładami na ochronę środowiska to środki na gospodarkę wodną. własne przedsiębiorców Jedna trzecia pochodzi od przedsiębiorców struktura nakładów struktura nakładów (w proc.) (w proc.) środki kredyty inne środki inne i pożyczki (208 tys. zł) (1 981 tys. zł) własne własne ( tys. zł) krajowe ( tys.zł) 0,2 0,5 ( tys. zł) 32,2 33przez 33,2 8,9 olecki 19,9 ostródzki * dane z 2009 r. 33,8 węgorzewski Inwestycje na jednego mieszkańca wyniosły (w zł) to znaczy ,7 350! 300 Elbląg 250 nowomiejski elbląski 24, mln zł wyniosły 16,6 13,8 166proc. zł 150 w regio inwestycje Nakłady więcej niż 5 lat wcześj w środowisko i gospodarkę na inwestycje wodną w 2010 r. W naszym regio działa w ochronę 2. Przedsiębiorcy Warmii środowiska i Mazur sfinansowali i gospodarkę wodną 33 proc. z nich WOJEWÓDZTWO w 2010 r. 3. Mamy 421 firm zarejestrowanych w tym 521,5 mln zł firm zajmujących się recyklingiem rekultywacją poborem, uzdatniam ściekami WARMIŃSKO-MAZURSKIE (w mln zł) ŹRÓDŁO: GUS i dostarczam wody sektorze PODREGION EŁCKI 88,8 giżycki 18,7 piski 4,7 ełcki 31,1 gołdapski 9,7 kredyty i pożyczki krajowe ( tys. zł) 9,1 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 20,8 Tylko w 2010 roku przybyło: środki z zagranicy ( tys. zł) 34,5 środki z budżetu (7 456 tys. zł) 1,9 Przedsiębiorcy zwracają uwagi na to, jaki wpływ na otocze ma ich działalność wiem zdecydowa raczej ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 fundusze ekologiczne ( tys. zł) 19,2 zdecydowa tak 20 środki z zagranicy ( tys. zł) 36,2 6 oczyszczalni oraz instalacje do redukcji zaczyszczeń gazowych o zdolności 46 * ton/rok raczej tak środki z budżetu (3 891 tys. zł) 3, % 51

14 Miejsca pracy są w przedsiębiorstwach Większość mieszkańców Warmii i Mazur pracuje w przedsiębiorstwach oraz gospodarstwach rolnych. W sektorze prywatnym takich osób w regio jest 312 tys. Do tego należy doliczyć ponad 19 tys. pracujących w przedsiębiorstwach publicznych, głów w przemyśle i transporcie. Dlatego mieszkańcy naszego województwa uważają (82 proc.), że to przedsiębiorcy dają zatrud większości Polaków. Niestety częściej słyszymy w mediach o tworzonych miejscach pracy, lecz o zwolniach. Zwol to zawsze trudna decyzja dla przedsiębiorcy, tym trudjsza, im bardziej uwarunkowana czynnikami zewnętrznymi, na przykład pogorszem koniunktury. Dane GUS na temat płac i zatrudnia wskazują jednak, że w kryzysie przedsiębiorcy starają się chronić miejsca pracy, a jeśli to koczne, ograniczają koszty, zmjszając wynagrodzenia. Pamiętajmy też, że nawet jeżeli 5 proc. osób trzeba zwolnić, to dzięki poprawie konkurencyjności firmy 95 proc. pozostałych ma nadal pracę. 4W 2010 r. przedsiębiorcy przyjęli Głów to przedsiębiorcy Wskaźnik zatrudnia A liczba pracujących roś W 2011 r. zatrudniliśmy do pracy w woj. warmińsko-mazurskim stworzyli w regio doszedł już do 500 w tys. osób * osób pełnosprawnych 400 Pracujący do 2009 r. W 2010 przyjęliśmy do pracy (bez rolnictwa) osoby nowych miejsc pracy proc ** absolwentów ŹRÓDŁO: GUS; * 2011 WSKAŹNIK WG BAEL W GRUPIE LAT, ** DANE PO AKTUALIZACJI SPISU ROLNEGO Z 2010 R. pracują w firmach i gospodarstwach rolnych Pracujący - według branży, dane za 2010 r. głów sektor prywatny głów sektor publiczny Struktura pracujących przemysł - ogółem w woj. warmińsko- rolnictwo, leśnictwo, -mazurskim łowiectwo i rybactwo sektor prywatny (razem z mikrofirmami) handel hurtowy i detaliczny; naprawa sektor publiczny samochodów i motocykli edukacja budownictwo brawski W regio na każde 5 osób Struktura pracujących w powiatach sektor prywatny sektor publiczny Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych zatrudniających do 9 osób bartoszycki węgorzewski gołdapski Elbląg kętrzyński lidzbarski olecki opieka zdrowotna działalność informacja i pomoc społeczna związana i komunikacja elbląski z obsługą rynku 3061 giżycki ruchomości olsztyński działalność w zakresie działalność mrągowski usług administrowania związana! i działalność z zakwaterowam iławski ełcki wspierająca Olsztyn ostródzki i usługami 1. Większość miejsc pracy gastronomicznymi działalność piski jest w przedsiębiorstwach administracja nowomiejski publiczna i obrona transport 7511 związana 2. W sektorze prywatnym z kulturą, narodowa; i gospodarka rozrywką pracuje trzy razy więcej szczycieński obowiązkowe magazynowa i rekreacją ludzi niż w publicznym zabezpieczenia nidzicki działalność W 2010 roku to głów społeczne profesjonalna, pozostała działalność przedsiębiorcy stworzyli naukowa i techniczna działalność finansowa usługowa 17,9 tys. miejsc pracy działdowski i ubezpieczeniowa 5971 ŹRÓDŁO: GUS 8199 ŹRÓDŁO: GUS 26 27

15 0,6 W woj. warmińsko-mazurskim o stwierdzeniu: Mieszkańcy woj. warmińsko-mazurskiego typowy prywatny przedsiębiorca jest uczciwy doceniają, że podatki od biznesu finansują z naszych wobec państwa (płaci podatki i przestrzega np. budowę dróg czy administrację prawa), takie zebraliśmy opi: zdecydowa wiem wiem zdecydowa zdecydowa 12 8 tak 18 7 tak zdecydowa % % raczej tak podatków ŹRÓDŁO: GFK POLONIA raczej raczej tak raczej DLA PKPP LEWIATAN, 2012 Przedsiębiorcy z regionu mld zł podatków CIT i VAT, 2 razy w 2011 r. wpłacili ok. więcej niż wydatki na policję w naszym województwie To równocześ: 2 175,1 Warmińsko-Mazurski US -421,0 proc.50proc. proc. Warmińsko-Mazurski Urząd Skarbowy w Olszty obsługuje tylko firmy - największych płatników w województwie. razy więcej niż wydatki 9wydatków z budżetu Ujemny wynik z VAT oznacza, wydatków na utrzyma samorządów na kulturę państwa na sądownictwo że zwroty były wyższe niż wpływy. szpitali w województwie* w województwie* w Polsce* * w 2011 r. 3,8 Brawo Podatki płacone przez przedsiębiorców uwzględnione Wpływy z podatków na tere Izby 0,6 10,8 w budżetach samorządów Skarbowej w Olszty (w mln zł) 17,5 29, ,9 (w zł na osobę) 3500 Bartoszyce **podatek od czynności cywilnoprawnych Elbląg 36,8 36, ,4 Kętrzyn 13,1 17,8 44,8 PCC ** Olecko 29,5 35, ,4 brawski gołdapski 599,2 VAT 321,9 7,9 Giżycko bartoszycki 217 węgorzewski 0, ,6 CIT 232,3 2,3 Elbląg lidzbarski kętrzyński ,1 33,2 elbląski olecki Olsztyn 2,5 23,3 30,9 183 giżycki ,3 PIT 1551,9 olsztyński ŹRÓDŁO: MF 48,2 38,8 Ostróda Ełk Iława 4,8 34,3 21, ,2 14,3 mrągowski W porównaniu z sąsiadami podatki Szczytno 3 ostródzki Olsztyn ełcki Pisz w Polsce są umiarkowa wysokie iławski 2,9 245 piski całkowite wpływy podatkowe i na ubezpiecze społeczne (proc. PKB) 1,7 0,4 193 udział podatków i składek od pracodawców -3,1 szczycieński w całkowitych wpływach podatkowych (w proc.)! 0, ,1 210 Nidzica nowomiejski 33,2 25,3 Szwecja Nowe Miasto Lubawskie 224 nidzicki ,3 Działdowo 0,5 Dania 64,6 Litwa działdowski 1. W 2011 roku Izba 48, ,4 40,6 Skarbowa w Olszty 75,9 2,3 zebrała 232 mln zł podatku Olsztyn 194,5 od zysku CIT Na budżety samorządowe składają się podatki płacone przez przedsiębiorców, m.in. udział w podatku Polska Wpływy 335,1 CIT, podatek od środków transportowych, opłata targowa, podatek od ruchomości, opłata za 31,8 2. Dwie trzecie podatków z podatków 64,5 (dane za 2011 r., w mln zł) zezwole na sprzedaż alkoholu, opłata eksploatacyjna. Na mapie uwzględniliśmy tylko część podatków Niemcy w Polsce płacą przedsiębiorcy stanowiących dochód samorządów, którą jednoznacz można przypisać przedsiębiorcom. 39,5 osoby 51,6 Czechy 3. Jesteśmy najważjszym 24,8 Słowacja VAT prowadzące 33,8 źródłem dochodów dla 28,3 działalność gospodarczą 72,8 70,0 samorządów CIT (PIT-28, 36 i 36L) ŹRÓDŁO: MF ŹRÓDŁO: MF, MSW, OBLICZENIA WŁASNE ŹRÓDŁO: EURO Przedsiębiorcy płacą CIT i VAT. W skali kraju jest to kwota około 160 mld zł. W woj. warmińsko- -mazurskim wpływy te są wielkie, ale to dlatego, że wiele ogólnopolskich firm płaci podatki w Warszawie. Rówż indywidualny podatek dochodowy PIT w części pochodzi od przedsiębiorców tak rozliczają się m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą. Znaczna kwota podatków zasila budżety lokalne. Samorządy mają udział w podatku CIT i PIT. Wpływy z VAT też w znacznej części wracają do regionów, jako dotacje dla samorządów np. na oświatę. Takie dotacje i subwencje stanowią ponad połowę dochodów gmin. Do tego dochodzą podatki i opłaty lokalne. Przedsiębiorcy płacą w miastach i gminach podatek od ruchomości i od środków transportowych oraz wnoszą liczne opłaty wynikające z działalności. 64,5 proc. wszystkich wpływów podatkowych budżetu centralnego i samorządów pochodzi od pracodawców, głów przedsiębiorców. 51 kosztu utrzymania szkolnictwa podstawowego i średgo w naszym województwie* 28 29

16 Płaca Ważjsza od Świadczeń W przeciętnej rodzi Zbadań gospodarstw domowych wynika, że w województwie warmińsko-mazurskim 65 proc. do- z naszego regionu ponad 8000 chodów mieszkańców stanowią wynagrodzenia, 29 proc. świadczenia społeczne. Wynagrodzenia wypłacają 2000 głów przedsiębiorcy. Ponadto finansują oni w części emerytury i renty (poprzez wpłaty składek) oraz w całości za siłki dla bezrobotnych (poprzez składki HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; do Funduszu Pracy) NAPRAWA POJAZDÓW TRANSPORT SAMOCHODOWYCH I GOSPODARKA I MOTOCYKLI Często można spotkać się z opinią, MAGAZYNOWA że prywatni przedsiębiorcy mało płacą pracownikom, bo sami chcą więcej zarobić. Sprawa jest tak prosta. Płace w sektorze budżetowym są wyższe, bo tak chce parlament, rząd i samorządy. Przedsiębiorca prywatny jest natomiast zależny jedy od uwarunkowań rynkowych i poziom płac wyznacza rynek, popyt i podaż pracy. Przedsiębiorcy dążą rówż do jak najwyższych dochodów, żeby mieć środki na rozwój firmy. Pracownicy w woj. warmińsko-mazurskim rozumieją reguły prowadzenia biznesu i choć bywają zadowoleni z warunków pracy czy płacy, to jednak zapytani o swojego pracodawcę odpowiadają, że go szanują (69 proc.). DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE USŁUG ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA Typowy prywatny pracodawca troszczy się o swoich pracowników Polska woj. warmińsko-mazurskie proc. dochodu na osobę pochodzi z wynagrodzeń wypłacanych głów przez firmy* fundusz pracowniczy HOTELARSTWO I GASTRONOMIA 65398mln Przeciętne zł BUDOWNICTWO miesięczne ** PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE POMNOŻONE PRZEZ PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE wynagrodzenia brawski brutto w 2010 r. Przeciętne wynagrodze brutto Przeciętne 42% wynagrodze brutto było o gołdapski na Warmii i Mazurach roś co roku 2074 zł bartoszycki w powiatach* w branżach (w zł) 2529 PRZETWÓRSTWO Elbląg 1960 zł węgorzewski 2239 zł (dla sektora (w zł) PRZEMYSŁOWE prywatnego) 2591 zł kętrzyński 2165 zł 3200 zł SEKTOR lidzbarski olecki PRZEDSIĘBIORSTW elbląski 2217 zł 2214 zł giżycki 2122 zł 2600zł SEKTOR DZIAŁALNOŚĆ 2305 zł olsztyński 2176 zł BUDŻETOWY 2596 PROFESJONALNA, 2400 zł NAUKOWA I TECHNICZNA 2131 zł ełcki 2200 zł * DANE DOTYCZĄ PODMIOTÓW wyższe niż w 2005 r. GOSPODARCZYCH, W KTÓRYCH ostródzki Olsztyn mrągowski 2404 zł LICZBA PRACUJĄCYCH DOSTAWA WODY; 1800 zł iławski 2421 zł 3073 zł 2610 zł PRZEKRACZA 9 OSÓB Najlepiej zarabia się w: GOSPODAROWANIE ŚCIEKAMI I ODPADAMI zł piski działalności finansowej i ubezpieczeniowej ORAZ DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA szczycieński 2190 zł 3866 zł ADMINISTRACJA Z REKULTYWACJĄ PUBLICZNA nowomiejski 2270 zł I OBRONA NARODOWA; 3722 DZIAŁALNOŚĆ OBOWIĄZKOWE 1926 zł nidzicki ZWIĄZANA ZABEZPIECZENIA Z OBSŁUGĄ zł SPOŁECZNE RYNKU działdowski NIERUCHOMOŚCI 2372 zł EDUKACJA 3298 wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze! INFORMACJA I KOMUNIKACJA OPIEKA do układów klimatyzacyjnych 3229 ZDROWOTNA 3731 zł ROLNICTWO, I POMOC LEŚNICTWO, SPOŁECZNA 1. 4,8 mld złotych 2816 ŁOWIECTWO wynagrodzeń wypłaciły I RYBACTWO DZIAŁALNOŚĆ WYTWARZANIE ZWIĄZANA firmy z naszego regionu 3386 GÓRNICTWO I ZAOPATRYWANIE Z KULTURĄ, I WYDOBYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, ROZRYWKĄ swoim pracownikom* GAZ, PARĘ WODNĄ, I REKREACJĄ 2578 GORĄCĄ WODĘ I POWIETRZE DO UKŁADÓW 2. Najlepiej płacimy finansistom brutto prawie KLIMATYZACYJNYCH górnictwie i wydobywaniu 3481 DZIAŁALNOŚĆ 3481 zł FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA 4 tys. zł miesięcz procent pracowników szanuje swojego 3866 pracodawcę * Dotyczy firm zatrudniających powyżej dziewięciu osób ŹRÓDŁO: GUS wiem zdecydowa raczej % zdecydowa tak raczej tak 69 proc. pracowników w woj. warmińsko-mazurskim zapytanych o ich pracodawcę odpowiedziało, że go szanuje W 2011 r. miesięczny fundusz pracowniczy** W kolejnych latach rósł i wynosił: w przedsiębiorstwach powyżej 9 zatrudnionych wyniósł * DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY, ŹRÓDŁO: GUS, BUDŻETY GOSPODARSTW DOMOWYCH W 2011 R mln zł ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN

17 2 Najwięksi Jakim poważam cieszą Na liście 500 największych Przychody Michelin, producenta opon, Największym inwestorem regionu jest Najcenjszą markę w województwie się właściciele dużych firm? polskich firm zwiększyły się w ciągu 5 lat dwukrot Michelin Polska, który wydał na rozwój ma Indykpol, warta jest wiem mln zł 7 12 małym 4000 średnim 26 i Najcenjsi % bardzo dużym 149mln zł 281mln zł 4pochodzą z województwa 2518 dużym 2000 w 2011 r. To dwa razy więcej niż budżet Ełku warmińsko-mazurskiego ŹRÓDŁO: GFK POLONIA DLA PKPP LEWIATAN, 2012 ŹRÓDŁO: LISTA RZECZPOSPOLITA Wartość Michelin Polska jest razy większa niż budżet Olsztyna Na najnowszej liście wartości firm według Rzeczpospolitej producenta opon Michelin Polska Najcenjsze wyceniono na 2 mld zł. Kilka innych marki (w mln zł) dużych firm regionu, m.in. Wipasz, DBK i Indykpol, wartych jest od 100 do 400 mln zł. Cieszy fakt, że wśród 35 firm z woj. warmińsko-mazurskiego, obecnych na liście 2000 największych meble Wójcik Mebelplast w Polsce, tak dużo (21) jest przedsiębiorstw przemysłowych. Choć usługi tworzą już większość produktu 281 Indykpol Adampol SA GK ŹRÓDŁO: RANKING MAREK, RZECZPOSPOLITA 2011 krajowego, przedsiębiorstwa przemysłowe stanowią jednak trwałą podsta- Naj naj naj... (Zaścianki) ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA 2012 wę całej gospodarki. Cieszy rówż Trans Ser s.j. Największe przychody Najwyższa rentowność netto Największe zyski netto Najwyższe zatrud (Młynary) ze sprzedaży (w mln zł) (w proc.) (w mln zł) (w etatach) stały wzrost zysków i przychodów dużych firm regionu. 257 Gwiazda s.j. Falco Mazurkiewicz 7 b.d. W efekcie właściciele większych Eltel Networks przedsiębiorstw cieszą się poważam wśród mieszkańców regio Michelin Polska Lubawa Michelin Polska Michelin Polska Olsztyn SA ADM Czernin SA Wójcik Fabryka (Elbląg) Mebli sp. z o.o. GK b.d. nu (65 proc.), podob jak prezesi (Elbląg) Wipasz SA (Wadąg) Okręgowa Najwyższa wydajność Najwyższy podatek dochodowy Najwyższa efektywność Najwyższy wzrost przychodów (przychody na zatrudnionego, w mln zł) (w mln zł) (zysk na zatrudnionego, w tys. zł) (2011/2010, w proc.) i dyrektorzy (54 proc.). Martwi, że na Spółdzielnia b.d. Mleczarska społecznej drabi prestiżu znacz gorzej od szefów dużych przed- Szynaka-Meble sp. z o.o. DBK sp. z o.o. GK Olsztyn (Giżycko) 5 siębiorstw wypadają właściciele (Lubawa) 978 Serwistal sp. z o.o (Ełk) warsztatów i małych firm (37 proc.) Falco Mazurkiewicz, Gwiazda Wipasz Falco Mazurkiewicz, Gwiazda Adampol oraz sklepów (14 proc.). A przecież 16 b.d. 206 Indykpol SA GK 4778 Rosną przychody, są zyski Na Liście 2000 Rzeczpospolitej jest 35 firm oni także tworzą produkt krajowy Cetco-Poland sp. z o.o. GK 3 b.d (Korpele-Szczytno) z woj. warmińsko-mazurskiego Michelin Polska i miejsca pracy. Mardi sp. z o.o. z następujących branż: 190 (Biskupiec) 914 przetwórstwo przemysłowe! Michelin Polska SA Wipasz Dynamika 1. Mamy 4 firmy wśród przychodów od 2006 r. handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów i motocykli Indykpol (w proc.) 500 największych w Polsce 11 Największe firmy 159 Dynamika zysku 2. Wartość Michelin Polska w województwie 77 netto od 2006 r. budownictwo lidera wartości w regio (w proc.) przychody przeciętne Szynaka-Meble 2 wynosi 2 mld zł ze sprzedaży zatrud 265 (w mln zł) (etaty) proc. mieszkańców 167 transport i gospodarka magazynowa Warmii i Mazur darzy Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska Giżycko 1 zysk/strata szacunkiem właścicieli 300 netto dużych firm (w mln zł) 532 ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA ŹRÓDŁO: LISTA 2000, RZECZPOSPOLITA , ,1

18 2 Jesteśmy konkurencyjni Eksport z Warmii i Mazur jest Od stuleci handel zagraniczny jest źródłem dobrobytu. Umożliwia najlepsze wykorzysta kapitału i pracy. Dzięki mu konsumenci (filii, spółek i oddziałów) firm Liczba jednostek zagranicznych z woj. warmińsko-mazurskiego mają większy wybór towarów i niższe ceny. Natomiast zdolność do eksportu jest dowodem na konkurencyjność 3 Litwa poszczególnych przedsiębiorstw i narodowej gospodarki. ogółem 19 Województwo warmińsko-ma- 3 Ukraina ŹRÓDŁO: GUS, DANE ZA 2010 R. Liczba firm-eksporterów w Polsce (w tys.) USA 13, , ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE zurskie z 24-procentowym udziałem eksportu w przychodach ze sprzedaży jest powyżej średj krajowej i ma tak znanych eksporterów jak Michelin, liczne fabryki mebli czy Ostróda Yacht i inne stocz jachtowe. Wyniki których pokazujemy na mapie. Ich łączne przychody z eksportu stanowią ok. 55 proc. eksportu z regionu i to dzięki mu istją w nich setki miejsc pracy. W sumie eksporterami jest prawie 400 firm z Warmii i Mazur. Mieszkańcy naszego regionu doceniają fakt, że konkurencyjność na rynku globalnym i eksport wzmacniają prestiż kraju. Ze stwierdzem, że prywatni przedsiębiorcy budują siłę ekonomiczną Polski na świecie, zgadza się tu 71 proc. osób. Nie tylko wśród dużych, lecz także wśród MSP jest w Polsce wielu eksporterów. Najwięcej w (w proc.) przemyśle 53,3 handlu 26,8 transporcie 5,8 192 (95,9 %) W 2011 r. mieliśmy w woj. warmińsko-mazurskim 394 9,4mld firmy-eksporterów Łączne przychody z eksportu w 2011 r. wyniosły* zł Co stanowiło 23,8proc. przychodów ogółem Coraz aktywj penetrujemy świat 16 naszych firm ma filie i spółki za granicą * DANE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH SEKTORA PRZEDSIĘBIORSTW, W KTÓRYCH LICZBA PRACUJĄCYCH PRZEKRACZA 9 OSÓB. ŹRÓDŁO: GUS 2011, 2010 razy większy niż eksport owoców i warzyw z całej Polski Dania Irlandia Holandia Niemcy Belgia Czechy Szwajcaria Austria Francja Słowenia Portugalia Hiszpania Włochy Główne Wartość eksportu kierunki eksportu (mln zł) 2007 r r. działalności profesjonalnej usługowej i technicznej 3,8 budownictwie 137! 3,0 ŹRÓDŁO: GUS, DANE OGÓLNOPOLSKIE 180 Ostróda Prywatni przedsiębiorcy budują siłę (15,9 %) ekonomiczną Polski na świecie Yacht (81,1 %) 1. Co piąta firma jest 346 Ostróda eksporterem* (w proc.) Indykpol wiem zdecydowa tak (95,6 %) 2318* (53 %) Olsztyn 2. Średnio co czwarta zdecydowa złotówka sprzedaży 1 Adampol Michelin (61,5 %) pochodzi z eksportu Zaścianki raczej 10 Polska Impress 109 Fabryka 117 Szynaka- 3. Kierunki eksportu z regionu: Unia Europejska, Olsztyn (74 %) Decor Mebli -Meble 63 raczej tak 50 Lubawa ale rówż Ukraina, * Dotyczy firm Polska Wójcik ŹRÓDŁO: GFK POLONIA zatrudniających Ełk Elbląg Rosja i USA powyżej dziewięciu osób DLA PKPP LEWIATAN * 2008 r. ŹRÓDŁO: LISTA 500, RZECZPOSPOLITA, GUS, SPÓŁKI Wielka Brytania Norwegia Łotwa Litwa Słowacja Węgry Ukraina Rosja Chiny (w nawiasie podano udział eksportu w sprzedaży ogółem, w 2011 r.)

19 115 budynki stado podstawowe Bilans (w tys. zł) kapitał Rolnik własny ziemia aktywa trwałe zobowiązania aktywa pasywa aktywa 144 długoterminowe maszyny obrotowe ogółem ogółem zapasy 70 i środki zobowiązania transportu stado krótkoterminowe obrotowe 40 prawdziwy mikroprzedsiębiorca 63 inne ŹRÓDŁO: FADN I POWSZECHNY SPIS ROLNY Przychody gospodarstwa to proc. obrotów mikrofirmy Na Warmii i Mazurach jest 65 tys. gospodarstw rolnych, w części małych i bardzo małych. Nie- Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego z naszego województwa które z nich przynoszą dochodu, bo sprzedają swoich produktów. 64 W woj. warmińsko-mazurskim 773 mamy Jednak w naszym regio mamy też Roczne przychody koszty 123tys. zł wśród rolników wielu prawdziwych (w tys. zł) przedsiębiorców. Dochód na osobę dopłaty pełnozatrudnioną Efektywność ekonomiczną gospodarstw rolnych bada Instytut Ekono- 56 z rodziny 66 miki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Obserwuje ponad 700 tys. gospodarstwa rolne tys. zł Ale tylko Liczba gospodarstw pod względem obszaru gospodarstw rolnych w Polsce, a które z nich (ponad 5 tys.) prowadzą czynsze 2 żywiec wołowy rachunkowość rolniczą, dzięki czemu przychody odsetki 6 żywiec wieprzowy możemy się dowiedzieć, jakie mają 47 ogółem wynagrodzenia przychody i koszty ma powyżej 15 ha powierzchni poniżej 1 ha 1-2 ha 2-3 ha 3-5 ha 5-10 ha ha 15 ha W woj. warmińsko-mazurskim w badaniach tych w 2010 roku uczestniczy- podatki 8 W 2011 r. rolnicy sprzedali w skupie a zwierzęce za produkty roślinne za ło 300 efektywnych ekonomicz rodzinnych gospodarstw rolnych. To koszty żywiec drobiowy 48 amortyzacja 43 87proc. 828 mogą być małe obszarowo gospodarstwa, ale całe pod szkłem, duże sadow- ogółem użytków rolnych pozostałe 6 to gospodarstwa 249 indywidualne mln zł 2729mln zł nicze czy wielkoobszarowe zorientowane na produkcję mięsa, mleka czy usługi 3 W przeliczeniu mleko i przetwory 84 produkcja koszty utrzymania na jednego zboża. Ilustracja obok pokazuje przeciętne dochody i koszty tych właś regionu było to żywca rzeźnego mleka zwierzęca maszyn i budynków 15 mieszkańca kilogramów litrów 198 gospodarstw. Liczby dowodzą, że są to energia 25 pozostałe 7 rzeczywiście mikroprzedsiębiorstwa. Rolnicza firma raportuje, ekonomiści obliczają (badania FADN) pozostałe 9 buraki cukrowe gospodarstw w woj. warmińsko-mazurskim pod względem wartości ekonomicznej średnich i dużych koszty owoce 4 nasiona i sadzonki 9 prowadziło w 2010 r. rachunkowość rolniczą na potrzeby systemu FADN. Oto portret przeciętnego z nich: ogólnogospodarcze! Roczny czas pracy Czyli w każdym Do tego wykorzystują warzywa i kwiaty 4 Czyli zatrudniają, 49 własnej wynosi pracuje, średnio licząc, , średnio licząc, środki ochrony roślin ziemniaki ,6 mln złotych wynoszą 0,35 średnio aktywa efektywnego gospodarstwa godzin rocz nawozy 26 rośliny oleiste 17 rolnego w regio produkcja koszty godzin osoby na pełny etat pracy najemnej osoby na pełny etat 2. Pracują w nim średnio roślinna bezpośred Zatem w takiej rolniczej zboża 83 Średnio gospodarują na Wartość jej wiele ponad 2 osoby mikrofirmie pracują ,5 produkcji wynosi pasze zł w sumie 3. Ich produkcja wyniosła przecięt przecięt 321 tysięcy Wartość przychodów wiele ha ziemi własnej przeciętnej mikrofirmy złotych ponad 2 osoby 323tys. zł i dzierżawionej w woj. warmińsko-mazurskim to* * DO 9 ZATRUDNIONYCH 36 37

20 168 Jesteśmy Innowacyjni 352 mln zł nakładów tysięcy Według badań GUS woj. warmińsko-mazurskie ma dość wysoki odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych wśród firm warmińsko-mazurskich firm przemysłowych 18,6 proc. Ale na liście innowacyjnych firm Rzeczpospo- na innowacje to litej w czołówce znalazła się tylko Ostróda Yacht. Co oznacza, że Przedsiębiorstwa innowacyjne ma tu innowacji o kilku ciekawych ( r., w proc.) firmach piszemy obok. W sumie jednak przedsiębiorcy regionu w 2010 r. wśród ogółu przedsiębiorstw przemysłowych zainwestowali w innowacje tylko b.d. mln zł. To zdecydowa za mało. W Polsce wśród ogółu przedsiębiorstw usługowych nakłady na badania i rozwój jako odsetek produktu krajowego (0,74 proc.) b.d. W jednostkach -2,2 Nakłady firm 0,32 0,35 0,31 badawczo-rozwojowych na Warmi i Mazurach 0,26 są znacz niższe niż u europejskich w przedsiębiorstwach na działalność liderów Niemiec, Danii czy Szwecji. 0,1 woj. warmińsko-mazurskiego o innowacyjną 0,02 b.d. 0,02 b.d. b.d. Ten wskaźnik w woj. warmińsko-mazurskim wynosi tylko 0,32 proc. (122 zł pracowało w 2010 r. 131osób proc. mj niż w 2005 r. wynosiły: (w mld zł) ŹRÓDŁO: GUS Średnio nakłady w jednym 1686 a w usługowym 3308 na mieszkańca w 2010 r.). Według Adama Górala, twórcy Asseco, innowacyj- bartoszycki gołdapski przedsiębiorstwie brawski inwestującym w innowacje ność to doskonale produktu, a kocz wymyśle tego, czego Elbląg przemysłowym kętrzyński w 2010 r. wynosiły tys. zł tys. zł lidzbarski węgorzewski nikt inny wymyślił. To daje szansę olecki Sprzedaż produktów Odsetek firm Od fotocastu do aqua-leda innowacyjnych* innowacyjnych na sukces polskim kreatywnym przedsiębiorcom, także tym, którzy mają 10,7 18,6 Interaktywnej Pumo. Stworzył nagrodzoną w konkursie elbląski PRZEMYSŁ USŁUGI ( r.) Sławomir Ostrowski z Olsztyna jest właścicielem Agencji giżycki 0,9 Warmińsko-Mazurskie 8,7 wystarczających środków. olsztyński 6 16,6 Krajowi liderzy innowacji i rozwoju Aplikację online 2,8 Dolnośląskie 13,3 ełcki 14,7 ostródzki Kujawsko-Pomorskie 17,9 do tworzenia fotocastów i umieścił na stworzonym 0,5 9,4 mrągowski przez siebie portalu fotocasty.pl. Fotocast to połącze 3,4 17,1 17,4 Lubelskie! Olsztyn 12 prezentacji zdjęć z dźwiękiem szansa dla fotografów 4,5 15,9 0,8 Lubuskie 10,9 i radiowców, by lepiej zaistć w Internecie. iławski 6,7 Łódzkie 13,4 1,1 10,3 Innym laureatem tego konkursu jest Wiromag. 1. W innowacje inwes- piski 8,5 Mazowieckie 17,3 6,5 Spółka działająca w Dobrym Mieście specjalizuje się tujemy w regio ok. 15,6 10,6 Małopolskie 16,3 szczycieński w produkcji urządzeń do zwalczania zapylenia 0,4 mld złotych rocz 1,1 12,8 5,3 19,3 0,6 Opolskie w górnictwie węglowym. Jak pisze na swojej stro 13,7 2. W przemyśle 18,6 procent 8,5 20,7 nowomiejski 0,7 Podkarpackie internetowej: zarząd firmy zabiega o wdraża 12,8 firm z Warmii i Mazur GUS 5,0 Podlaskie 17,0 nowych technologii poprzez penetrację rynku nidzicki 0,3 8,3 uznaje za innowacyjne 43,4 15,3 krajowego i europejskiego w kwestii nowinek 2,4 Pomorskie 13,4 technicznych, współpracuje z biurami konstrukcyjnymi 3. W sferze badań i rozwoju działdowski 12,9 1,1 Śląskie 20,3 12,4 i projektowymi. I wreszcie LUXIMA SA producent w przedsiębiorstwach 5,7 16,5 0,6 Świętokrzyskie 11,4 i eksporter opraw oświetleniowych Aqua LED z Ełku. regionu pracuje tylko 11,2 Wielkopolskie 16,2 1,2 12,4 Autorskie rozwiązania pozwalają na pracę źródeł 131 osób 2,9 15,5 1,3 Zachodniopomorskie 11,9 światła LED na głębokości do 4 metrów. * PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW INNOWACYJNYCH - NOWYCH ALBO ISTOTNIE ULEPSZONYCH - JAKO ODSETEK PRZYCHODÓW ZE SPRZEDAŻY OGÓŁEM ŹRÓDŁO: GUS USŁUGI PRZEMYSŁ i-padów 3 (cena: 2100 zł)

21 40 odpowiedzialny BIZNES TO MY Społeczna odpowiedzialność biznesu: 31,4 mało o j wiemy, widzimy korzyści i coraz częściej uprawiamy, Czy dostrzega czasami wiedząc Pan/Pani nawet, że na tym tak korzyści z wdrażania właś ona polega 7,3 społecznej (dane w proc.)* odpowiedzialności biznesu w Państwa * DANE DLA MAKRO REGIONU firmie? WSCHODNIEGO I PÓŁNOCNO- -WSCHODNIEGO - tak WOJ. LUBELSKIE, WOJ. PODLASKIE, 39,7 Czy spotkał/a się WOJ. WARMIŃSKO- -MAZURSKIE Pan/i z pojęciem społeczna Czy Państwa I NIEWIELKA CZĘŚĆ Czy w Państwa 89,4 WOJ. MAZOWIECKIEGO firma konsultuje ze odpowiedzialność tak firmie istją społecznością lokalną decyzje tak biznesu? mechanizmy służące 24,2 inwestycyjne, które mogą mieć 76,7 przeciwdziałaniu 31,3 75,7 na nią potencjalny wpływ praktykom (np. budowa nowego zawsze tak korupcyjnym? Czy Państwa magazynu, rozszerze 79,5 firma angażuje się 7,0 rozwój możliwości 61,4 skali produkcji, transport kariery, oferty 03 Zasady społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) stopniowo zyskują w Polsce popularność. Największe bada na temat CSR przeprowadził MillwardBrown SMG KRC na zlece Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Jego wyniki przedstawiamy obok. Jeszcze 10 lat temu tylko pojedyncze firmy wprowadzały zasady CSR, teraz w których obszarach nawet jedna trzecia deklaruje ich stosowa. Bo jak powiedział już wiele lat temu Henry Ford: biznes, który tylko robi pieniądze, to marny biznes. Im więcej firm będzie stosować zasady CSR, tym lepszy będzie wizerunek przedsiębiorców. W woj. warmińsko-mazurskim ze stwierdzem, że typowy przedsiębiorca prywatny jest uczciwy wobec partnerów handlowych i klientów, zgadza się 57 proc. mieszkańców regionu ( zgadza się 27 proc.). Ale stety mj niż połowa badanych (46 proc.) uważa, że przedsiębiorcy są uczciwi wobec państwa, płacą podatki i przestrzegają prawa. 12,6 prawie zawsze Jak często w Państwa firmie w ostatnich 12 miesiącach wynagrodzenia były wypłacane pracownikom na czas, bez opóźń? prawa człowieka w jakieś działania na rzecz społeczności lokalnej? towarów, itp.)? Czy Państwa firma Czy Państwa firma 12,7 10,0 uwzględnia zasady udostępnia informacje społecznej odpowiedzialności 27,6 partnerom biznesowym 15,5 finanse firmy biznesu lub podejmuje o aktualnej sytuacji prawie społecz odpowiedzialne nigdy 6,7 relacje społeczna i działalności firmy w którymś nigdy relacje z konsumentami powyżej działania w obszarze z wymienionych obszarów? 15,4 odpowiedzialność 1,2 z pracownikami bardzo co 9 30,6 40 proc. (procent odpowiedzi TAK) i partnerami (procent odpowiedzi TAK) biznesu 5 kontakty przychodów 32,7 biznesowymi do 20 proc proc. przychodów przychodów 4 brak rzadkie pewien kwestii regularne 22,9 kontaktu kontakty czas kontakty kultury sprzedażowych 11,2 organizacja Czy Państwa Czy Państwa firma! organizacyjnej pracy firma zapewnia zapewnia swoim klientom Odsetek organizacji pozarządowych mających kontakty ze środowiskiem firmy środowisko w firmie odpowied warunki i partnerom wyczerpujący 40,1 biznesu i firmami prywatnymi zależ od skali działania organizacji: proc. firm konsultuje naturalne pracy osobom i etyczny sposób organizacje działające w skali najbliższego sąsiedztwa 37,9 Czy pełnosprawnym? informowania na temat z pracownikami kierunki Czy podejmując 29 istotne decyzje biznesowe Czy Państwa swojego produktu, swojego rozwoju Państwa firma tak organizacje działające w skali gminy, powiatu kwestii Czy Państwa dotyczące Państwa firmy, firma stara się usług? ma znane wszystkim 16,8 2. Cztery piąte przedsiębiorców zawsze wypłaca i marketingu komunikacji 43 firma konsultuje bierze się pod uwagę ich obniżać zużycie energii, pracownikom: (procent odpowiedzi wartości organizacje działające w skali województwa, regionu z pracownikami ewentualny wpływ wody i innych zasobów 8,7 TAK) firmy 57 wynagrodzenia na czas najważjsze decyzje na środowisko naturalnych? 53,5 organizacje działające w skali całego kraju 36,4 w obszarze: naturalne? proc. firm ma znany 22,5 (procent odpowiedzi TAK) misję tak 61 pracownikom kodeks firmy 74,9 organizacje działające w skali ponadnarodowej kwestii administracyjnych/ 67,7 kodeks 86,6 etyczny 67,8 wizję postępowania/ 72 funkcjonowania biura tak tak 28,4 firmy spraw 23,8 kierunki swojego /etyczny ŹRÓDŁO : BADANIE PODSTAWOWE FAKTY O ORGANIZACJACH POZARZĄDOWYCH, 22,9 30,6 70,0 ŹRÓDŁO: BADANIE MILLWARD 60,9 STOWARZYSZENIE KLON JAWOR 2011 (DANE OGÓLNOPOLSKIE) kadrowych rozwoju 59,5 BROWN SMG KRC DLA PARP zaangażowa społeczne uczciwe praktyki rynkowe Liczba firm wyróżnionych w raporcie Dobre praktyki (dane ogólnopolskie) Liczba firm Fair Play (dane dla woj. warmińsko-mazurskiego) wykluczeniu społecznemu. RAPORT ODPOWIEDZIALNY BIZNES W POLSCE 2011, FORUM ODPOWIEDZIALNEGO BIZNESU ŹRÓDŁO: PRZEDSIĘBIORSTWO FAIR PLAY, RAPORT ODPOWIEDZIALNY BIZNES W POLSCE 2011, FORUM ODPOWIEDZIALNEGO BIZNESU procent firm makroregionu dostrzega korzyści z przestrzegania zasad społecznej odpowiedzialności biznesu Czy Państwa firma na czas reguluje wszystkie swoje zobowiązania finansowe wobec dostawców, partnerów biznesowych? Jedną z form realizacji zasad odpowiedzialnego biznesu jest wspiera przez firmy organizacji pozarządowych. W Polsce w 2010 roku zarejestrowanych było 12 tys. fundacji i 71 tys. stowarzyszeń. Co trzecie z nich korzystało ze wsparcia firm i instytucji. Są one czwartym co do wielkości źródłem finansowania po składkach członkowskich, samorządach i darowiznach od osób fizycznych. Poniżej prezentujemy dane dla całej Polski. Odsetek organizacji pozarządowych korzystających w Polsce z darowizn od instytucji i firm Odsetek organizacji pozarządowych, dla których darowizny od firm i instytucji stanowią: 22 Odsetek organizacji pozarządowych, które otrzymały darowizny od firm i instytucji w wysokości: 20 do 10 tys. zł tys. zł 2 powyżej 100 tys. zł Częstotliwość kontaktu organizacji pozarządowych ze środowiskiem biznesu, firmami prywatnymi (w proc.) 47 nowe produkty, usługi 66,0 władze firmy 40,9 firmy 37,3 pracy 26,6 16,8 36,5 tak 63,5 kwestie środowiskowe związane z działalnością firmy Firma doradcza PwC postanowiła wesprzeć działające w województwie warmińsko-mazurskim przedsiębiorstwo społeczne Garncarska Wioska. W ramach wolontariatu 30 partnerów (udziałowców firmy) doradzało lokalnym liderom w strategicznych obszarach rozwoju przedsiębiorstwa, m.in. w kwestii tworzenia nowych produktów i usług, pozyskiwania partnerów oraz budowania marki przedsiębiorstwa. Celem wolontariatu partnerów była popularyzacja innowacyjnych przedsięwzięć, które przeciwdziałają

22 konkurs Biznes. Dobry wybór Laureaci konkursu Biznes dobry wybór Konkurs Biznes. Dobry wybór Laureaci z województwa warmińsko-mazurskiego Celem konkursu Biznes. Dobry wybór było wyło w każdym województwie przedsiębiorców, z których region może być dumny. Konkurs miał charakter otwarty zgłoszenia swojego kandydata mógł dokonać każdy, dzięki formularzowi dostępnemu na tej stro internetowej Ostatecznego wyboru dokonywały kapituły wojewódzkie, złożone z przedstawicieli PKPP Lewiatan, regionalnych organizacji biznesowych, administracji lokalnej oraz mediów. Aby trafić do grona laureatów, trzeba było wykazać się osiągnięciami przynajmj w jednej z trzech kategorii: sukces w biznesie tu brane były pod uwagę firmy, które osiągnęły wymierny sukces biznesowy i są wiodącymi przedsiębiorcami w regio, a także osoby, które potrafiły przełożyć kapitał intelektualny i materialny na dobrze prosperujące, przynoszące zyski i mądrze zarządzane przedsiębiorstwo, lokalne zaangażowa CSR tu liczyli się przedsiębiorcy, którzy w swojej działalności uwzględniają interesy społeczne regionu i jego mieszkańców, działają strategicz na rzecz poprawy warunków ich życia i rozwoju regionu, są zaangażowani w inicjatywy społeczne i edukacyjne, biorą udział w akcjach charytatywnych, sponsorują ważne społecz przedsięwzięcia, przestrzega zasad dobrego pracodawcy tu trzeba się było wykazać zarządzam zasobami ludzkimi w duchu partnerskim, co oznacza gwarantowa pracownikom dobrych warunków pracy i rozwoju, przestrzega Kodeksu pracy oraz wykazywa społecznej wrażliwości w kształtowaniu relacji z pracownikami. Konkurs jest częścią projektu Poprawa wizerunku przedsiębiorców, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 44 Zdzisław Kowalczyk Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania Wiesław Łubiński Centrum Edukacji OSKAR 46 Krzysztof Skowroński TEWES-BIS Sp. z o.o. 48 KAPITUŁA Anna Wasilewska, Członek Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Mirosław Hiszpański, prezes Warmińsko-Mazurskiego Związku Pracodawców Prywatnych, Maciej Nowakowski, redaktor naczelny Gazety Wyborczej Olsztyn, Mariusz Bojarowicz, prezes zarządu Radia Olsztyn S.A., Jarosław Kowalski, dyrektor TVP S.A. Oddział w Olszty 50 Stanisław Szczepkowski Stalmot & Wolmet SA Jerzy Wiśwski AGROVIS Sp.J. 52 Zbigw Władziński ZETO Olsztyn sp. z o.o. 54 PATRONI MEDIALNI Gazeta Wyborcza Olsztyn Polskie Radio Olsztyn TVP Olsztyn 42 43

23 Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania Zdzisław Kowalczyk Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Ze środkami po wiedzę Zaczęło się od jednego kierunku zarządzania. Dziś Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego, której rektorem jest Zdzisław Kowalczyk, to dziewięć kierunków, studia podyplomowe i laboratoria, których zazdroszczą inne uczel. Historia uczelni zaczyna się tuż po przemianach 1989 roku. Wtedy powstało Olsztyńskie Towarzystwo Gospodarcze, pierwsze stowarzysze przedsiębiorców na Warmii i Mazurach. Trudno było wtedy zauważyć braku wykształconej kadry zarządzającej w kraju, którego gospodarka od teraz miała działać na zasadach rynkowych. Krótko po powstaniu OTG jeden z jego aktywnych członków, Zygmunt Kurek, wpadł na pomysł założenia szkoły biznesu. Przez kilka pierwszych lat szkoła działała jako policealna, ale na początku lat 90. została pomimo licznych trudności i skomplikowanych procedur przekształcona w szkołę wyższą. Tak powstała Olsztyńska Wyższa Szkoła Zarządzania z jednym tylko kierunkiem studiów i jednym celem uczyć biznesu na wyższym poziomie. Student przede wszystkim Kadra dydaktyczna ściągana była z większych ośrodków jak Warszawa, gdzie naukowcy pomimo systemowych ograniczeń lat wcześjszych mieli szansę zdobywania wiedzy z publikacji zagranicznych dotyczących biznesu czy zarządzania. Wielu z nich jeździło rówż na stypendia, czy to do USA czy Japonii, skąd przywozili tylko wiedzę, ale i popierające ją doświadcze. Było wiadomo jedno że trzeba uczyć ludzi bizne- su malże od zera. Bo filozofia działania gospodarczego w tych latach, nazwijmy to socjalizmu całkowicie przystawała do tego, czego wymagał od nas już ten nowy świat mówi kanclerz uczelni Janusz Żwirko. Z czasem kadra się rozwijała, przybywały nowe kierunki, aż do dzisiejszych ośmiu. Nie jest to jednak szkoła typowa dla powstających po transformacji wyższych szkół prywatnych. Większość stawia na kierunki wymagające profesjonalnego wyposażenia i specjalnych warunków. Natomiast uruchomić i utrzymać kierunki techniczne, to już jest wyższa szkoła jazdy tłumaczy kanclerz. OWSiZ podjęła się tego. I radzi sobie z tym świet, choć w ogólnym rozrachunku przynosi właściwie zysku biznesowego. Nie o to jednak chodzi jej władzom. Od początku twórcom przyświecała zasada, że wyższa szkoła czy publiczna, czy prywatna, to instytucja zaufania publicznego, w której element bycia fair jest dużo ważjszy niż obcina za wszelką cenę kosztów. Tu liczy się misja nauczania na poziomie wyższym. Oczywiście można stracić z oczu kadry i administracji, ale podstawową wartością jest student dodaje Żwirko. Jednak aby prowadzić taką misję, trzeba mieć z czego szkołę rozwijać. Władze uczelni na czele z rektorem Zdzisławem Kowalczykiem zawsze świet radziły sobie z pozyskiwam i racjonalnym wykorzystywam środków unijnych. Dwa budynki ocalone przed zniszczem po dawnej, opustoszałej jednostce wojskowej to już wizytówka uczelni. Dzięki środkom unijnym można było poszerzyć wachlarz proponowanych kierunków oraz zwiększyć liczbę edycji studiów podyplomowych (w ciągu ostatnich dwóch lat liczba studentów studiów podyplomowych na uczelni zbliżyła się do 900). Uczelnia jest kwestionowanym liderem na Warmii i Mazurach. Kadra dla fabryk Dzisiejszy przemysł narzeka, że nawet prymusi kończący uczel w naszym kraju radzą sobie w pracy, trzeba ich mozol szkolić mal od podstaw. Znają teorię, ale z praktyką u nich krucho. Tymczasem w OWSIiZ kierunki takie jak informatyka i me- W olszyńskiej uczelni kierunki takie, jak informatyka i mechatronika, mają do dyspozycji laboratoria i pracow, których zazdroszczą przybywający na gościnne wykłady wykładowcy. chatronika wyposażone są w laboratoria i pracow, których zazdroszczą przybywający na gościnne wykłady wykładowcy Politechniki Warszawskiej czy Gdańskiej. Zwyczaj wierzą, że można mieć w pracowni jako pomoce naukowe taki sprzęt i oprogramowa. W przestronnych salach na FOT. OWSIiZ parterze przyszli pracownicy przemysłu mogą w trakcie zajęć zbudować miniaturową linię produkcyjną, elementy automatyki przemysłowej czy kompletny zestaw do zarządzania fabryką. Nie z papieru czy kresek na tablicy, a z gotowych elementów, których większe odpowiedniki faktycz funkcjonują w dzisiejszym świecie. Uczelnia dba też o to, by absolwenci wiedzieli, jak swoją wiedzę sprzedać. Nie tylko ci, którzy studiują zarządza, ale rówż ci, którzy zdecydowali się na inne kierunki, takie jak mechatronika, a nawet pedagogika czy kulturoznawstwo. Na każdym kierunku obowiązkowy dla wszystkich jest moduł przedsiębiorczości, gdzie poznają podstawowy cykl tworzenia i rozwoju biznesu. Swoją wiedzę czerpią tylko od teoretyków, ale także od praktyków, osób prowadzących i rozwijających z sukcesem swoje przedsiębiorstwa. Rektor Zdzisław Kowalczyk planuje jeszcze jeden innowacyjny krok w programie nauczania. W ciągu kilku lat wszyscy studenci powinni mieć możliwość odbywania praktyk w firmach partnerujących uczelni. Co ważjsze będą one przebiegały według specjalnego programu, który pozwoli przedsiębiorcom oceniać i uczyć praktykujących u nich studentów. To minimum dwa semestry praktyk, prawdziwych praktyk, w prawdziwych firmach, gdzie zdobyta wiedza będzie rówż punktowana punktami ECTS doprecyzowuje kanclerz uczelni. Z takim wyposażem na przyszłość absolwenci Olsztyńskiej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania z pewnością mają większe szanse zasilić zespoły pręż działających firm, niż zająć miejsce na listach bezrobotnych w urzędach pracy

24 Uczeń jest najważjszy To moja żona tworzy to coś, co nas wyróżnia. Moja rola jest trochę zewnętrzna. To ona otacza taką matczyną opieką naszych uczniów. Jest jednocześ dyrektorem szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły policealnej i przedszkoli kryje dumy dyrektor Łubiński. W publicznej szkole rola dyrektora ograniczona jest do zarządzania. W placówkach edukacyjnych OSKAR jest inaczej. U nas dyrektor ma czas, żeby pochylić się nad każdym uczm. Moje miejsce w tym wyróżniu to tylko część zasługi. Tak naprawdę wszystko to spowodowała moja żona. Swoją kobiecą ręką, fantazją, podejściem. To ona nadaje szkole klimat rodzinny opowiada Wiesław Łubiński. To duże wyzwa, bo coraz częściej zdarza się, że szkoła musi przejąć obowiązki, które kiedyś spocentrum edukacji Oskar Wiesław Łubiński Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Od przedszkola do Steve a Jobsa Edukacja to specyficzna gałąź biznesu, w której ogromną rolę odgrywają misja i odpowiedzialność, a i efekty pracy są widoczne dopiero po latach. Prawdziwych pasjonatów to jednak zraża tak jak Cecylii i Wiesława Łubińskich, właścicieli Centrum Edukacji OSKAR. Wszystko zaczęło się od zgody na panujące w innej firmie edukacyjnej warunki nauczania. Dzisiejsi właściciele Centrum Edukacji Oskar wspól uznali, że mogą godzić się na to, że w tego typu biznesie chodzi tylko o zysk. Odeszli i założyli własną działalność pod koc 1999 roku. Na początku prowadziliśmy kursy, ale już po kilku miesiącach zaczęliśmy organizować liceum. Od 1 września 2000 roku rozpoczęło działalność liceum ogólnokształcące dla dorosłych oraz studium policealne, trzy lata późj LO dzienne dla młodzieży opowiada dyrektor Wiesław Łubiński. Dziś, po ponad 10 latach, ich starania o stworze firmy edukacyjnej z misją zostały docenione tylko biznesowo, ale i w wymiarze społecznym. Szkoły na całe życie Centrum Edukacji OSKAR to przedszkola, świetlica, szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące, bezpłatne liceum dla dorosłych, bezpłatne studium policealne, oferta kursów i szkoleń oraz szkoła nauki jazdy. Zaczynaliśmy w dwóch małych pokoikach, teraz wynajmujemy prawie cały budynek i placówki w różnych miejscach Olsztyna i oko- lic. Nic dzieje się od razu, ale byliśmy uparci. Żona zrezygnowała z pracy w szkole, poświęciliśmy się temu oboje wspomina dyrektor Łubiński. Pierwsze przedszkole powstało z koczności: ich dzieci dostały się do placówki publicznej. Wróciłem z tygodniowej wycieczki, a żona mówi, że wygrała dla naszych chłopców przetarg na przedszkole. Niemal w rui, zarośnięte. W pierwszym roku mieliśmy w grupie pięcioro dzieci, dwójkę naszych i troje z zewnątrz. I tak zaczęło pączkować opowiada. W dniu dzisiejszym są to przedszkola położone w strategicznych punktach Olsztyna, z najbogatszą ofertą zajęć dodatkowych. I tak naprawdę zajęcia dodatkowe są za darmo. Nie ma drugiej tak bogatej oferty za tak wielką cenę. Wynika to jednak z dokładnej kalkulacji, rozsądnego gospodarowania, myślenia strategicznego. My oglądamy każdą złotówkę, zakupy spożywcze to cały proces wybierania jedzenia tak, żeby smakowało, było zdrowe i odpowiedj jakości, a przy tym przekraczało limitu ceny. To wymaga prawdziwej inwencji! W sferze budżetowej nikt się tym przejmuje mówi dyrektor. Firma prowadzi placówki z minimalnym zapleczem administracyjnym, tworzy zbędnych miejsc pracy. Zakres obowiązków pracowników dokład określają umowy o pracę. Dzięki takiej organizacji mogliśmy przygotować i wdrożyć specjalną ofertę dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, samotnych rodziców lub bezrobotnych. Im przecież też zależy na rozwoju dzieci i pragną, aby uczęszczały do przedszkola, uczyły się języków obcych i miały zapewniony dobry start w przyszłość podkreśla Wiesław Łubiński. Z oferty tej już korzystają rodzice naszych przedszkolaków, a mogą skorzystać także inni. Z przykrością patrzę na świat, w którym coraz mj jest nauczycieli z powołania. Nasi uczniowie mają szczęście. Wiesław Łubiński czywały na rodzi. Do placówek publicznych trafia dużo młodzieży pogubionej, docenionej, szukającej zrozumienia. To właś tym młodym ludziom szczegól potrzeba domowego klimatu, poczucia, że są potrzebni, że ktoś się nimi interesuje, że ich osiągnięcia cieszą, a porażki martwią. W naszych szkołach to dorośli są ważni, ale uczniowie. Wszystko podyktowane jest ich dobrem. Nie chcemy mieć nad dziećmi władzy, chcemy z nimi współpracować, tworzyć partnerskie relacje, dawać szansę na rozwój. Nie stanowi dla nas problemu zrobie kolejnej poprawy sprawdzianu. Wystarczy, że uczeń przyjdzie i powie miałem gorszy dzień, zdążyłem, ale chcę spróbować raz jeszcze tłumaczy Wiesław Łubiński. W liceum ogólnokształcącym OSKAR można zajmować się tylko nauką. Indywidual dostosowany tryb umożliwia zdolnej młodzieży podejmowa innych rodzajów aktywności, rozwija się we własnym zakresie. Przewodniczącą samorządu szkolnego jest laureatka konkursu Miss Polski Nastolatek. Rozumiemy, że oprócz obowiązków szkolnych ma rówż wyjazdy, zgrupowania. To zdolna dziewczyna, wiemy, że dużo lekcji opuszcza, dlatego ma możliwość indywidualnych zaliczeń. Nasz inny uczeń projektuje ubrania, jest też modelem, ma własne studio artystyczne, dobrze się uczy. Dajemy możliwość rozwoju. Przecież on już zaczął tworzyć swoją przyszłość opowiada dyrektor. Nauczyciel to trudny zawód. Znosić jego dogodności i obciążenia można tylko dzięki powołaniu. Z przykrością patrzę na świat, w którym coraz mj jest nauczycieli z powołania. Nasi uczniowie mają szczęście. Dopracowaliśmy się już własnej, stałej kadry. Moja żona to kobieta z poczuciem prawdziwej nauczycielskiej misji. Początkowo rotacja zespołu nauczycielskiego była duża. Nie każdy godził się na nasze warunki. Być partnerem ucznia to wyzwa. Do tego trzeba odwagi, umiejętności przyznawania się do własnych błędów. Przecież dziś młodzież tak często wyprzedza nas, dorosłych, na przykład w dziedzi informatyki dodaje. W liceum uczy się około 100 uczniów, klasy są kameralne. W podstawówce i gimnazjum dzieci jest jeszcze mj. Każdy każdego zna, nikt jest anonimowy. Steve Jobs bez wykształcenia tworzył rzeczy wielkie, ale takich jak on jest wielu. Trzeba się kształcić. A szkoła powinna stwarzać warunki do poszukiwań mówi dyrektor

25 Tewes-Bis krzysztof Skowroński Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Odpowiedzialni za Warmię Wielu naukowców narzeka, że brakuje pieniędzy i pomysłu na wdraża do produkcji efektów polskiej myśli technicznej. Powinni udać się na korepetycje do firmy Tewes-Bis z podolsztyńskiego Barczewa, która od ponad 20 lat specjalizuje się w wykorzystywaniu polskiej nauki do tworzenia produktów znajdujących odbiorców na całym świecie. Do końca 2012 roku prezesem spółki był Krzysztof Skowroński. Tewes-Bis to dziś jeden z największych producentów linii technologicznych w branży mleczarskiej. Choć pomysł takiej właś działalności wyszedł od olsztyńskich naukowców, firma umiała przekuć go w czyn. Od 20 lat jest liderem, tylko na Warmii i Mazurach, ale też w całym kraju. Pior spółek z ograniczoną odpowiedzialnością Dziś w całej Polsce działa przeszło 250 tys. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, olsztyński Tewes był jedną z pierwszych. Firma specjalizowała się w produkcji spektrometrów dla wojska, głów na eksport do ZSRR. Nasta w Polsce demokracji i upadek Związku Radzieckiego przyniosły kres działalności spółki, ale nazwie i zapałowi Janusza Skowrońskiego, założyciela firmy Tewes-Bis. W trudnych latach przełomu z pomocą przyszedł prof. Zbigw Śmietana, jeden z najwybitjszych polskich specjalistów branży mleczarskiej, a jednocześ pior pozyskiwania środków zewnętrznych na badania naukowe i wdraża nowo- czesnych technologii do produkcji. Do swoich pomysłów przekonał zliczonych przedsiębiorców. Firmie Tewes-Bis zaproponował stworze nowoczesnej linii do produkcji twarogu. Wówczas istniały już różne maszyny, ale prymitywne, potrafiące sprostać szybko rosnącym oczekiwaniom rynku. To był punkt zwrotny w historii firmy wspominał Skowroński-senior w wywiadzie dla Gazety Olsztyńskiej. Pierwszą linię zamówiła mleczarnia z Michowa daleko Lublina, wkrótce posypały się kolejne zamówienia. Gwałtow modernizująca się polska branża mleczarska potrzebowała nowoczesnych rozwiązań. A te bez trudu mogła dostarczyć wielka firma spod Olsztyna, współpracująca z lokalnym uniwersytetem, ale też sama posiadająca wielu doskonałych inżyrów. Wśród ok. 100 pracowników firmy większość to młodzi inżyrowie-projektanci, specjaliści od konstrukcji maszyn, automatyki przemysłowej, ale też specjaliści od przygotowania i produkcji maszyn i wysoce wykwalifikowani technicy montażu. Polska myśl, światowy poziom Wkrótce jednak polska branża mleczarska nasyciła się nowoczesnym sprzętem, trzeba było szukać nowych wyzwań. Z firmą jestem związany od 18 lat, z początku na niższych stanowiskach, począwszy od zaopatrzeniowca. Po studiach w Gdańsku wróciłem już jako dyrektor handlowy mówi Krzysztof Skowroński. Przez pięć ostatnich lat to on odpowiadał za rozwój firmy, w końcu wykupił od ojca część udziałów i został jej wiceprezesem. Gdy polski rynek wysychał, Krzysztof Skowroński zainteresował się rynkiem wschodnim. Rozwijaliśmy nowe li do serów dojrzewających i twarogów, maszyny do mycia, obróbki technicznej mleka, śmietanki czy kefiru. Otworzyliśmy też nowe kierunki eksportu: Niemcy, Litwę, Łotwę, Estonię, Rumunię. W Polsce wcześj czy późj nastąpi zastój, jeśli chodzi o modernizacje czy kupowa nowych maszyn. Fundusze unijne się kończą, a firmy czekają na zarobek, nim zdecydują się na kolejne zakupy. Ale kierujemy naszą uwagę na rynki wschod, tam sytuacja często wygląda podob, jak u nas 20 lat temu, więc to olbrzymia szansa dla naszej firmy. Trafia tam już 75 proc. naszego eksportu mówi Krzysztof Skowroński. W połowie dekady Krzysztof Skowroński rozpoczął też działalność w branżach bezpośrednio powiązanych z potrzebami rynku mleczarskiego. Siedem lat temu powstała spół- Naszą uwagę kierujemy na rynki wschod, to ogromna szansa ka Tewes-Klima, czyli usługi w zakresie klimatyzacji, wentylacji i chłodnictwa dla przemysłu, przede wszystkim dla mleczarni. To bardzo pręż rozwijająca się branża, już dzisiaj jesteśmy liderem na polskim rynku mówi z dumą Krzysztof Skowroński. krzysztof Skowroński W 2010 roku do portfela spółek dołączył Tewes-Investment, spółka specjalizująca się w budowie wszelkiego rodzaju hal produkcyjnych i magazynowych. Dzięki temu możemy zaoferować kompleksową usługę, wybudować kompletny zakład produkcyjny FOT. tewes-bis od zera, wraz z zaopatrzem go w instalacje produkcyjne, wentylację, klimatyzację i tak dalej mówi. Od stycznia 2012 roku Krzysztof Skowroński przejął także kierowa pierwszą ze spółek całej grupy. Nie tworzymy dynastii, po prostu wykupiłem udziały firmy. Cały czas dbamy o progres, musimy bać się o przyszłość. Ostatnio rozwijamy na przykład rynek indyjski. Specyficzny, ale ogromny, mnóstwo krów, dużo mleka, wielkie perspektywy i wielkie potrzeby mówi. Od z górą 20 lat spółki z logo Tewes rozwijają się wyjątkowo pręż. Ich realizacje można już oglądać w kilkunastu krajach świata, od Rosji po Europę Zachodnią. Sukcesem i zyskami firma dzieli się też z otoczem: od lat wspiera lokalny klub piłkarski Pisa Barczewo i siatkarską drużynę AZS UWM Olsztyn, pięciokrotnego mistrza Polski. Wielu ludziom wydaje się, że jak zobaczą nasze logo na imprezie sportowej czy kulturalnej, to jest to dla nas reklama, że wspieramy takie przedsięwzięcia dla zysku. A przecież nikt z ulicy zamówi u nas fabryki twarogu, to zwyczajny przejaw naszego poczucia odpowiedzialności społecznej. Warmia i Mazury to region co na uboczu, tylko dzięki wsparciu przedsiębiorców możemy sprawić, że będzie się tu lepiej żyło mówi Krzysztof Skowroński. Dlatego w 2012 roku powołał Fundację Tewes Na Rzecz Rozwoju Sportu i Kultury Fizycznej Na Warmii i Mazurach. W Olszty mamy 40 tysięcy studentów. Bardzo mi zależy na tym, by pokazać im, że warto po studiach zostać w naszym regio, zostać pracownikiem czy pracodawcą. Tylko dzięki nim Warmia może się rozwijać mówi

26 Stalmot&Wolmet Stanisław Szczepkowski Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Od garażu do holdingu Choć zaczynał od garażowej produkcji prostych okuć meblarskich, Stanisław Szczepkowski szybko wyspecjalizował się w restrukturyzacji upadających zakładów przemysłowych. Dziś z małego zakładu produkującego w garażu jego firma stała się koncernem zatrudniającym około 800 osób i składającym się z kilku spółek produkcyjnych rozsianych w różnych regionach Polski i poza jej granicami. Po 1989 roku polska branża meblarska przeszła olbrzymie zmiany. Wokół dużych zakładów powstały setki mjszych, wiele zachodnich koncernów do Polski przeniosło produkcję sof, kanap czy szaf. Drewna brakowało, za to okuć owszem. Tę niszę dostrzegł Stanisław Szczepkowski, inżyr wywodzący się z WSK Mielec, przez lata pracujący w Fabryce Aparatury Rentgenowskiej i Urządzeń Medycznych w Nidzicy. Fotel dla zaawansowanych Jak w przypadku tysięcy podobnych początki jego firmy Stalmotu były więcej niż skromne. Główny kapitał założyciela stanowiło doświadcze wysione z wcześjszej kariery inżyrskiej i spora dawka uporu. Stalmot zaczynał w 1990 roku jako firma w zasadzie rzemieślnicza. Ruszyliśmy z produkcją prostych okuć meblowych: podnośników do kanap, rolek meblowych, zawiasów itd. W pierwszych miesiącach produkcja szła praktycz chałupniczo, zaczynaliśmy od jedne- 50 procent produkcji spółek grupy Stalmot&Wolmet trafia na eksport go pracownika, potem dwóch, trzech i tak to ruszyło wspomina Stanisław Szczepkowski. Całość zysków z gwałtow rozwijającego się rynku okuć meblowych firma reinwestowała. Dziś oferowane przez nią okucia to już tylko proste metalowe kształtki, rolki i podnośniki kanap, ale przede wszystkim produkty o wiele bardziej zaawansowane technicz. Stalmot w ofercie ma przeszło 600 produktów, z czego przeważającą część stanowią mechanizmy do mebli tapicerowanych, czyli wszelkiego rodzaju urządzenia służące do rozkładania, wysuwania, obniżania lub przemieszczania poszczególnych elementów kanapy, stołu, łóżka czy fotela. Produkty firmy to między innymi metalowe stelaże foteli, w których przesuwając dźwignię można jednocześ opuścić oparcie i wysunąć podnóżek. Mechanizmy Stalmotu mają także zastosowa w nowatorskich stołach z podnoszonym blatem czy rozkładanych sofach. Firma Stanisława Szczepkowskiego produkuje wszystko to, co sprawia, że meble są nowoczesne, wygodne, praktyczne i uniwersalne. Mechanizm dla wielkiego stolika, który pozwala zamienić go w pełnowymiarowy stół, to jeden z większych hitów zeszłorocznych Międzynarodowych Targów Poznańskich. Nic dziwnego, takie rozwiąza to podstawa mebla, który świet sprawdzi się w wielkim mieszkaniu. Stanisław Szczepkowski z dumą dodaje, że w firmie jest sam, pracują w j także jego żona i dzieci. Choć Stalmot bardzo się zmienił, a przede wszystkim urósł w ciągu 23 lat od powstania, nadal pozostaje firmą rodzinną. Fuzje, restrukturyzacje, przejęcia Coraz bardziej skomplikowane elementy konstrukcji mebli to ledwie część produkcji grupy kapitałowej Stalmot, bowiem Stanisław Szczepkowski tak naprawdę jest specjalistą od restrukturyzacji. W 1996 r. jako rodzinna firma kupiliśmy od syndyka upadające przedsiębiorstwo Unitra- -Zumet w Bartoszycach. Jego 50 pracowników miało zostać zwolnionych. Zatrzymaliśmy ich, zrestrukturyzowaliśmy zakład, dziś pracuje tu ok. 130 osób. I to w Bartoszycach, na rubieżach kraju, gdzie bezrobocie jest największe mówi Szczepkowski. Faktycz, bliżej stąd do Kaliningradu niż do Olsztyna, więc w tym regio rozwija się głów handel. Do dziś bartoszycki zakład Stalmotu produkuje m.in. bimetaliczne ograniczniki temperatury dla przemysłu elektrotechnicznego pozostałość po firmie państwowej, ale i mechanizmy meblowe. Sukces Szczepkowskiego był przypadkowy, czego dowodzi fakt, że kilka lat późj udało się go powtórzyć. W 2004 roku od Ministerstwa Skarbu Państwa kupiliśmy spółkę Wolmet w Wolszty, daleko Poznania. Też zakład w zapaści, 160 osób mogło trafić na bruk. Dzięki zmianom w organizacji pracy i poszerzeniu rynków zbytu zostali wszyscy pracownicy. Dziś pracuje tam 200 osób mówi. Wolmetem od kilku lat kieruje syn założyciela firmy Piotr Szczepkowski. Po fuzji z Unitrą i Wolmetem dawny Stalmot przeistoczył się w spółkę akcyjną Stalmot & Wolmet. Zatrudnia ponad 500 osób i pręż działa w wielu branżach wymagających specjalistycznej wiedzy. W 2011 roku kupiliśmy od Ministerstwa Skarbu Państwa 100 proc. udziałów jeleniogórskiego producenta narzędzi skrawających DOLFAMEX. Przez rok byłem tam prezesem. Pozostawiliśmy wszystkich pracowników, a nawet zatrudniliśmy kilkunastu nowych. W tym okresie przekonałem się, że załoga jest bardzo oddana firmie, stawia sobie ambitne cele rozwojowe. Czułem się tam jak w,,rodzi. Bez obaw po roku oddałem stery dawnemu zarządowi, a sam wróciłem na stanowisko prezesa zarządu Stalmot & Wolmet SA. Z kolei w 2012 roku kupiliśmy od Ministerstwa Skarbu Państwa 85 proc. udziałów spółki KOLSTER w Olszty, producenta urządzeń sterowania ruchem dla kolei. Tam też udało się utrzymać pierwotne zatrud. Będziemy tę branżę rozwijać, bo potrzeby transportu kolejowego są ogromne wylicza Stanisław Szczepkowski. Grupa kapitałowa Stalmot & Wolmet to także dwie spółki handlowo- -montażowe na Litwie i w Rumunii oraz stałe przedstawicielstwo handlowe w Niemczech. Produkty wszystkich spółek, od mechanizmów dla branży meblarskiej przez narzędzia do obróbki metalu po urządzenia sterownicze dla kolei, znane są na całym świecie. Na eksport trafia ok. 50 proc. produkcji, reszta na rynek krajowy. Dywersyfikacja produktowa to dla nas zabezpiecze przed ewentualną zapaścią jednej z branż, w których działamy. Ale przede wszystkim dzięki przyłączaniu do grupy kolejnych spółek z podobnych, choć co różnych branż, poszerzamy nasze doświadczenia produkcyjne i handlowe, a szczegól te w zakresie wdrażania nowoczesnych technik wytwarzania. Doświadczenia te przenosimy między różnymi naszymi fabrykami, podnosząc innowacyjność naszych produktów. Nowoczesne techniki wytwarzania stosuje szczegól nasza fabryka narzędzi DOLFAMEX. Doświadczenia z produkcji narzędzi możemy transferować na produkcję mechanizmów meblowych czy też urządzeń sterowniczych dla kolejnictwa, i odwrot mówi prezes Szczepkowski. Strategia wspierania przepływu technologii między branżami sprawdza się w praktyce. Pod względem innowacyjności i jakości nasze produkty należą do najlepszych w Europie. Innowacyjność to metoda na trudne czasy dodaje prezes Szczepkowski. Dzięki przyłączaniu do grupy kolejnych spółek z podobnych, choć co różnych branż, poszerzamy nasze doświadczenia produkcyjne i handlowe, a także te w zakresie wdrażania nowoczesnych technik wytwarzania. Doświadczenia te przenosimy między naszymi fabrykami. W ten sposób podnosimy innowacyjność naszych produktów. Stanisław Szczepkowski FOT. archiwum stalmot 50 51

27 Agrovis Jerzy Wiśwski Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Żywa kultura sera Coraz więcej producentów i dostawców mleka myśli o rozpoczęciu własnej produkcji serów, jogurtów, kefirów czy masła. Dla klientów i smakoszy to dobra wiadomość. Dla małych przedsiębiorców to wyzwa. Grunt, że mogą liczyć na specjalistów takich jak firma Agrovis. Kierowana przez Jerzego Wiśwskiego firma Agrovis obsługuje mleczarstwo przemysłowe, zaopatrując zakłady w specjalistyczne dodatki zbędne do produkcji serów, twarogów, masła, jogurtu i innych wyrobów. Oprócz tego firma od kilku lat zajmuje się promowam farmerskiego przerobu mleka bezpośrednio przez producentów. W ramach usługi Minimleczar, oferuje możliwość pomocy w opracowaniu profilu produkcji, wyposażenia technicznego i zbędnej dokumentacji. Argovis oprócz tego, że nauczy nowych adeptów serowarstwa odpowiednich technologii, zarazi pasją, poradzi praw, to jeszcze zaopatrzy we wszystko, co potrzebne, by rozpocząć produkcję nabiału. W ofercie znajdują się urządzenia i sprzęt do wyposażenia minimleczarni oraz dodatki technologiczne, zbędne w procesie produkcji jak: kultury bakteryjne, podpuszczki, powłoki serowarskie itp. Chcąc zapewnić produkty o sprawdzonej, wysokiej jakości, Agrovis nawiązał ścisłe kontakty z doświadczoną firma francuską Ets Coquard, obsługującą kilka tysięcy serowarów farmerskich we Francji. Oferta Francuzów jest stale wzbogacana o produkty innych sprawdzonych firm z całej Europy. Serze, wróć! W latach 90. rozkwit przeżywała tylko polska gospodarka, wielkie zmia- ny zaszły rówż na polskich stołach rozpoczęliśmy powrót do zagubionej przez lata PRL-u polskiej kuchni, między innymi serów. Wraz ze zbliżam się XXI wieku zbliżyliśmy się rówż do zachodj mody na żywność ekologiczną. Zaczęły powstawać pierwsze sklepy nurtu slowfood, zmieniała się świadomość konsumentów. Proces ten wciąż trwa i to tylko w odsieniu do konsumentów, lecz także producentów i mistrzów fachu branży spożywczej. Odbudowywa tradycji produkcyjnych to wyzwa. Prezes Agrovisu Jerzy Wiśwski dobrze wie, jak ten proces wygląda swoją firmę założył w 1993 roku. Od tego czasu w branży mleczarskiej zmieniło się bardzo wiele, ale nadal polski rynek wygląda podob, jak za PRL: producenci mleka dostarczają je do wielkich zakładów mleczarskich, które przerabiają je na produkty na skalę masową. Tymczasem w wielu krajach zachował się segment tradycyjnego przerobu mleka i część produkcji serów czy jogurtów pochodzi z wielkich, rodzinnych zakładów. Najsłynjsze sery, uzyskujące najwyższe ceny wśród smakoszy i najwięcej nagród powstają często od pokoleń właś u producentów mleka. Czemu w Polsce miałoby być podob? Jerzy Wiśwski jest lekarzem weterynarii z długoletnią praktyką w przemyśle mleczarskim. Wspól z dr inż. Mirosławem Sienkiewiczem, który kieruje w firmie działem mleczarstwa farmerskiego, opracowują i wdrażają kolejne przedsięwzięcia mające na celu odrodze i rozwój lokalnego przetwórstwa mleka w Polsce. Zachęcają i wspomagają producentów mleka przy uruchamianiu własnych przetwórni i przerabianiu na miejscu świeżego, pasteryzowanego mleka, bezpośrednio po udoju. Produkty takie są bliższe naturze, zdrowsze i smaczjsze, a przy tym wspierają rodzimą przedsiębiorczość. Tego typu produkcja łączy się jednak z wyżywiem ludzi, dlatego Agrovis przywiązuje też dużą wagę do edukacji przyszłych producentów, tak aby byli świadomi istjących zagrożeń oraz produkowali zgod ze sztuką serowarską. Od 2010 roku firma zorganizowała osiem kilkudniowych szkoleń dla domowych i fermowych przetwórców mleka. Kursy odbywają się cyklicz, złożone są z części teoretycznej i praktycznej, a ich tematyka w przeważającej mierze dotyczy technologii serowarskiej. Ostatnia część szkolenia dotyczy higieny i bezpieczeństwa produkcji, legalizacji działalności oraz wymogów badań i oznakowania produktów. Wszystkim, którzy zamierzają uruchomić przetwórstwo mleka w ramach MLO (czyli działalności Marginalnej Lokalnej i Ograniczonej) bądź też jako normalną działalność gospodarczą, Agrovis oferuje pomoc przy określeniu profilu produkcji, wyposażeniu, wszelkich formalnościach od księgi jakości po procedury robocze. Firma zapewnia rówż późjszą obsługę małych mleczarni dodatki produkcyjne oraz serwis technologiczny. Segmentem docelowym firmy są przetwórcy farmerscy, ale w ramach swojej wizji i misji Agrovis poświęca dużo czasu amatorom domowego przetwórstwa mleka na własne potrzeby. Wiedza, życie i smak Biznes biznesem, ale przede wszystkim liczy się misja. Jerzy Wiśwski, i Mirosław Sienkiewicz są pomysłodawcami jedynego w Polsce Festiwalu Serów Farmerskich i Tradycyjnych w Lidzbarku Warmińskim. Ta ogólnopolska platforma spotkań entuzjastów tradycyjnego serowarstwa, zarówno producentów, jak i konsumentów, ma służyć odbudowie i rozwojowi tradycji serowarskiej. Obaj panowie, wraz z całą firmą oraz władzami miasta i hotelem Krasicki, są też współorganizatorami tej wyjątkowej imprezy. Podobne festiwale, promujące tradycyjnych i slowfoodowych producentów serów odbywają się w Hiszpanii, Francji, Niemczech, Włoszech i innych krajach, wszędzie ciesząc się dużym zainteresowam. Firma często uczestniczy w tych wydarzeniach, czerpiąc z nich pomysły do własnych poczynań. Wyrób serów to pasja, hobby, inspiracja do poznawania świata, kultur i tajemnic tradycji rzemieślniczych. Firma jeździ, szkoli się i wspiera nowe inicjatywy. Agrovis tylko chęt sam poszerza wiedzę na temat serów, ale rów chęt się nią dzieli. Prowadzi serwis internetowy zawierający porady technologiczne, słownik terminów mleczarskich, informacje o recepturach technologicznych, przepisy prawne i sanitarne, ciekawostki z kraju i ze świata. Udostępnia też dane potrzebne FOT. archiwum agrovis przy planowaniu minimleczarni. Dzięki temu serwis jest pożytecznym narzędziem dla wszystkich rozpoczynających trudną, ale pasjonującą przygodę z przetwórstwem mleka. Chociaż segmentem docelowym firmy są przetwórcy farmerscy, to w ramach swojej wizji i misji Agrovis poświęca dużo czasu amatorom domowego przetwórstwa mleka na własne potrzeby. Domowi producenci mogą uzyskać odpowiednią poradę oraz kupić wielkie ilości dodatków i sprzętu do samodzielnej produkcji twarogu, serków, jogurtów lub kefiru. Wkrótce wprowadzona zosta specjalna linia produktów Sery w domu, zawierająca kompleksowe zestawy i proste instrukcje umożliwiające każdemu uzyska całej gamy smacznych i bezpiecznych produktów. Od ubiegłego roku Agrovis należy do Sieci Europejskich Serowarów Farmerskich i Rzemieślniczych, której głównym zadam jest międzynarodowa współpraca i obrona interesów europejskich producentów serów naturalnych. Mirosław Sienkiewicz został przedstawicielem Polski w Komisji Europejskiej Sieci. Do sieci przystąpiło też Stowarzysze Serowarów Rodzinnych, które powstało w Polsce w celu ochrony i promocji bioróżnorodności produkcji serowarskiej oraz obrony specyficznych interesów farmerskich i rzemieślniczych producentów serów. Podczas międzynarodowych szkoleń, spotkań, targów i seminariów można będzie wypracowywać doskonalsze metody produkcji, poprawiać bezpieczeństwo i warunki produkcji. A polscy konsumenci dzięki temu będą mogli się cieszyć coraz bogatszą i bardziej różnorodną ofertą lokalnych serów kto wie, może wyrośmy na konkurentów Francuzom i Włochom?

28 przeczyta się w prasie, którą bardziej interesują porażki niż sukcesy. A pod względem informatycznym Polska jest zacofana, więc ma czym się ekscytować twierdzi Marian Sadowski. Firma na co dzień żyje projektami. W szczycie zatrud sięgało 185 osób, dziś spółka zatrudnia 140. Taka branża, że fluktuacja jest spora. Ale jak na firmę, która montuje sprzętu, sprzedaje pecetów, tylko zajmuje się twórczością, jesteśmy całkiem poważnym graczem mówi Marian Sadowski. Wielu dawnych pracowników ZETO Olsztyn zajmuje obec prestizeto olsztyn Zbigw Władziński Laureaci konkursu Biznes. Dobry wybór Informatyka od pokoleń Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Olszty to firma z 40-letnią tradycją, którą mal ćwierć wieku, przerwa kieruje prezes Zbigw Władziński. Firma jest spadkobierczynią pierwszego przedsiębiorstwa nowoczesnych technologii informatycznych w naszym kraju o tej samej nazwie i przez cały okres swej działalności należy do liderów branży informatycznej w regio. Zrzeszenia ZETO to produkt poprzedgo systemu, w którym cała działalność gospodarcza była sil scentralizowana i odgór planowana. W każdym województwie istniały zakłady zrzeszenia ZETO, czyli Zakłady Elektronicznej Techniki Obliczeniowej. Spośród nich do dziś działa 18 firm, jedną z nich jest dzisiejsza spółka ZETO Olsztyn. Innowacje z koczności Pracowało się na rozkaz i wedle wytycznych, więc ma co mówić o wielkich zasługach zakładu sprzed 1989 r.. Natomiast w nowych czasach jako pierwsza firma w ramach zjednoczenia przeszliśmy prywatyzację. Czasy wymagały wykazania inicjatywy, pomysłowości. Wielcy z poprzedj epoki jeszcze czuli potrzeby modernizacji, wprowadzania nowych form organizacyjnych, innowacyjności. A my w Olszty, mieście ani najbogatszym, ani największym, mieliśmy innego wyjścia mówi Marian Sadowski, prokurent i jeden z pracowników o najdłuższym stażu w ZETO. Prywatyzacja oznaczała kres łatwej pracy, już było szans na pieniądze czy zlecenia dzielone w głównej siedzibie zjednoczenia, to własna pomysłowość decydowała o być albo być. Od 20 lat stale się rozwijamy, a to już wiele mówi o wymiarach sukcesu. To duża zasługa prezesa Władzińskiego, który prowadzi firmę od czasów urynkowienia aż do dzisiaj, stawiając na ludzi młodych, ambitnych i kreatywnych. Oglądamy czasem systemy innych światowych producentów i widzimy, że tak naprawdę nasze wyroby, nasze rozwiązania wcale są gorsze mówi Marian Sadowski. Firma specjalizuje się zarówno w tworzeniu systemów informatycznych pod własnym szyldem, jak gotowych rozwiązań dla innych graczy z branży informatycznej. Kontynuuje też prace nad zagadniami, którymi zajmowała się jeszcze w czasach antycznych z dzisiejszej perspektywy, wykorzystując komputery Odra czy Mińsk, wypełniające rzadko całe pomieszczenia. W 1975 roku stworzyła Symlek, pierwszy polski program do zarządzania jakością mleka i oceną stanu krów rasy mlecznej. Wprowadzony trzy lata późj w całej Polsce Symlek funkcjonuje do dzisiaj, choć z oryginalnego kodu 140 osób zatrudnia dziś spółka ZETO Olsztyn źródłowego została w nim chyba tylko nazwa. Dziś ogólnopolska baza danych zawiera informacje o 600 tys. krów z 18 tys. gospodarstw. W sumie przez 30 lat przez system przewinęło się ich prawie 9 mln. System jest stale rozwijany, dostosowywany do standardów europejskich. Naprawdę ma żadnych powodów do kompleksów mówi Marian Sadowski. Mistrzowie wyspecjalizowanych systemów Podobnych, wyspecjalizowanych systemów firma stworzyła kilkanaście, m.in.: Insemik i Obora dla rolnictwa, PUMA dla obsługi działalności samorządów wszystkich stopni, Akad i ITTransfer dla uczelni, system SO- PiE do ewidencjonowania i naliczania opłat za korzysta ze środowiska O tych programach raczej Ze specjalistami branży informatycznej trzeba umieć współpracować, to znaczy pozytyw motywować, wytyczać kierunki, wspierać. W Olszty to się udało. zbigw władziński FOT. zeto olsztyn żowe stanowiska zarówno w firmach krajowych jak rówż zagranicznych. - Ogromną rolę w sukcesie naszej firmy odegrał prezes Zbigw Władziński, który związany jest z nią od początku istnia. Nie tylko zna specyfikę pracy na mal każdym stanowisku, ale też wyróżnia się takimi cechami jak takt, wyczucie, umiejętność utrzymania poprawnych stosunków między pracownikami, dziele się kompetencjami, pozytywne motywowa. Jeśli ktoś na kierowniczym stanowisku uwierzy we własną boskość, firma daleko zajedzie żartuje Marian Sadowski. Naszym marzem jest stworze klastra firm z sektora IT tu, w Olszty, by nasz region był tylko krainą turystyczną, słynącą z wyjątkowych walorów przyrodniczych. Zapewniamy idealne warunki do tworzenia oprogramowania: płacimy tyle samo co Warszawa, barier technologicznych ma. Przecież światowe hity można tworzyć rów dobrze w zatłoczonym biurze w Warszawie, co na hamaku pod jabłonką tu, w krai jezior mówi Marian Sadowski. Jeśli wizję ZETO Olsztyn podzielą lokalne samorządy, miasto nad Łyną może daleko zajść. Nawet, jeśli będzie to podróż tylko wirtualna. Inicjatywa ta może zahamować odpływ młodych, zdolnych ludzi ze stolicy województwa do większych ośrodków lub za granicę oraz spowodować, że ZETO Olsztyn sta się poważnym partnerem w programowaniu nowych kierunków rozwoju miasta i regionu przekonuje Marian Sadowski

29 Poprawa wizerunku przedsiębiorców ZAŁOŻENIA PROJEKTU Poprawa wizerunku przedsiębiorców projekt PKPP Lewiatan Celem projektu jest budowa pozytywnego wizerunku przedsiębiorców. Realizowane są trzy typy działań: diagnostyczne, czyli kompleksowa analiza problemów wizerunkowych (konsultacje z przedsiębiorcami), promocyjne, na które składają się: wybór liderów biznesu, ogólnopolska kampania reklamowa oraz raporty na temat roli przedsiębiorców, edukacyjne, obejmujące program działań dla administracji. Konsultacje z przedsiębiorcami Pierwszym krokiem było spojrze na wizerunek przedsiębiorców w każdym województwie oraz na doświadczenia biznesu we współpracy z administracją. Przeprowadzono 80 spotkań z przedstawicielami biznesu i administracji (po pięć w każdym województwie). Łącz wzięło w nich udział ponad 800 uczestników. Konkurs Biznes. Dobry wybór W każdym województwie wyłoniono lokalnych przedsiębiorców, będących twarzami biznesu swojego regionu. Łącz w całym kraju nagrodzono 120 osób. Głównymi kryteriami wyboru były dokonania biznesowe, lokalne zaangażowa CSR oraz standardy zarządzania zasobami ludzkimi. Konkurs miał charakter otwarty. Nagrodzonych wyłoniły kapituły złożone z przedstawicieli administracji, organizacji biznesowych, patronów medialnych i liderów opinii. Konkurs objęły patronatem 54 redakcje mediów regionalnych. Raporty Przedsiębiorcy w województwie Opracowa to trzymają Państwo w rękach. Powstało 17 raportów dla każdego województwa oraz raport ogólnopolski. Wersje elektroniczne dostępne są na stro projektu Kampania reklamowa Najgłośjszym elementem projektu będzie kampania medialna, promująca pozytywny wizerunek przedsiębiorców. Emisje ukażą się w mediach lokalnych i ogólnopolskich oraz w internecie. Efektywna współpraca administracja-biznes W oparciu o wyniki konsultacji i badań oraz wnioski z okrągłego stołu administracji i biznesu opracowane zostaną rekomendacje dla obu stron na temat zasad budowania efektywnej współpracy. Opracowa zosta rozesłane do urzędów i organizacji pracodawców w całej Polsce oraz będzie dostępne w wersji elektronicznej. Warsztaty dla administracji samorządowej Rekomendacje staną się także podstawą warsztatów dla samorządowców w każdym województwie. Program spotkań obejmie m.in. prezentację dobrych praktyk, sesję porad eksperckich oraz warsztat dotyczący specyfiki problemów lokalnych, które mogą być rozwiązywane wspól z biznesem. Będzie to pierwszy krok wdrażania wypracowanych rekomendacji. Konferencje finałowe Zwieńczem projektu będą podsumowujące konferencje wojewódzkie. Wezmą w nich udział przedsiębiorcy (w tym zwycięzcy konkursów), przedstawiciele administracji, liderzy opinii i reprezentanci organizacji pracodawców. Będzie to okazja do prezentacji wyników projektu, zebrania informacji zwrotnej oraz stworzenia możliwości zbudowania osobistych relacji pomiędzy uczestnikami. Mamy nadzieję, że konferencje staną się rówż początkiem dalszych, samodzielnych już działań, zainicjowanych dzięki projektowi. Projekt trwa od r. do r. i jest współfinansowany ze środków UE, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

30 Olsztyn FM 103,2 Elbląg FM 103,4 Giżycko FM 99,

31 60 61