Strategia działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.

Transkrypt

1 Strategia działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Wstęp 1. Podstawa prawna: 1) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 228 z późn. zm. tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z/oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą), 2) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn, zm.), 3) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198 z późn. Zm.), 4) Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179 z późn. zm.), 5) Zarządzenie Nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1977 r. w sprawie form i metod działań Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich, 6) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.), 7) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226), w którym czytamy: Szkoły i placówki opracowują, zgodnie ze statutem, strategię działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, która uwzględnia w szczególności: 1. Systematyczne prowadzenie w środowisku szkoły edukacji prozdrowotnej, promocji zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży, rodziców oraz nauczycieli; 2. Opracowanie metod i form rozwijania działalności informacyjnej; 3. Określenie zadań wszystkich pracowników szkoły w zakresie pomocy dzieciom i młodzieży, zagrożonych uzależnieniem; 4. Procedury postępowania w sytuacjach szczególnych zagrożeń związanych ze środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, z uwzględnieniem zadań osób podejmujących interwencje; 5. Współpracę z rodzicami w zakresie działań wychowawczych i zapobiegawczych, prozdrowotnych oraz interwencyjnych; 6. Aktywny udział dzieci i młodzieży w zajęciach profilaktycznych i w zajęciach umożliwiających, alternatywne wobec zachowań ryzykownych, zaspokajanie potrzeb psychicznych i społecznych; 1

2 7. Dostosowanie treści i formy zajęć profilaktycznych do zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży oraz stopnia zagrożenia; 8. Edukację rówieśniczą; 9. Sposób współdziałania pracowników szkoły ze służbą zdrowia i Policją w sytuacjach wymagających interwencji; 10. Współpracę z różnymi instytucjami, w szczególności organizacjami pozarządowymi, wspierającymi działalność szkół i placówek w zakresie rozwiązywania problemów dzieci i młodzieży; 11. Wspieranie dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, rozwijanie ich poczucia własnej wartości oraz motywowanie do podejmowania różnych form aktywności, w tym aktywności pozaszkolnej, zaspokajających ich potrzeby psychiczne i społeczne, rozwijających zainteresowania i umiejętności psychospołeczne; 12. Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli w zakresie profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży oraz sposobu podejmowania wczesnej interwencji w sytuacji zagrożenia uzależnieniem; 13. Dokonywanie systematycznej oceny efektów podejmowanych działań wychowawczych i zapobiegawczych. Uwarunkowania strategii. Uwarunkowaniem strategii jest zaangażowanie się w nią uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Strategia działań wychowawczych, zapobiegawczych oraz interwencyjnych wobec młodzieży zagrożonej uzależnieniem obejmuje wszelkie działania wychowawcze, profilaktyczne, edukację prozdrowotną i jest realizowana przez wszystkich pracowników szkoły. Podmiotem działań w ramach strategii są uczniowie. Zadania pracowników. Dyrektor szkoły: Realizuje zadania wynikające ze Statutu Zespołu Szkół w Wieliszewie, Gminnego Gimnazjum im. Jana Pawła II. Monitoruje i odpowiada za realizację strategii działań wychowawczych, zapobiegawczych i interwencyjnych. Na bieżąco informowany jest przez wychowawców, nauczycieli i innych pracowników szkoły o podejmowanych przez nich działaniach wynikających z realizacji strategii. Podejmuje stosowne decyzje tak, aby każda interwencja była przeprowadzona z zachowaniem wszelkich praw zarówno uczniów, jak i ich rodziców. Nauczyciele i wychowawcy klas: Realizują zadania zawarte w Szkolnym Programie Wychowawczym, Szkolnym Programie Profilaktyki oraz w Planach Pracy Wychowawcy Klasowego. 2

3 Systematycznie prowadzą edukację prozdrowotną, promocję zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia wśród uczniów na godzinach do dyspozycji wychowawcy, na zajęciach pozalekcyjnych, zajęciach w świetlicy szkolnej, kołach zainteresowań. Realizują zagadnienia dotyczące zapobieganiu narkomanii w ramach przedmiotów, których podstawy programowe uwzględniają te zagadnienia. Uczestniczą w WDN oraz kursach, szkoleniach, konferencjach z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów młodzieży oraz sposobów podejmowania wczesnej interwencji w sytuacji zagrożenia uzależnieniem. Wykorzystują zdobytą wiedzę w pracy z młodzieżą i ich rodzicami informując o szkodliwości środków i substancji, których używanie łączy się z zagrożeniem bezpieczeństwa oraz może doprowadzić do uzależnienia. Wychowawcy klas organizują szkolenia z rodzicami uczniów o charakterze profilaktycznym, zapraszają specjalistów z zakresu tej tematyki. Wychowawcy klas dokonują diagnozy sytuacji wychowawczej, przejawów zachowań ryzykownych uczniów swojej klasy, sytuacji życiowej rodzin dysfunkcyjnych. Wychowawcy klas i nauczyciele współpracują z pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym, szkolną pielęgniarką w zakresie realizowania zagadnień profilaktycznych, wychowawczych i edukacji prozdrowotnej. Pedagog szkolny: Zapewnia pomoc pedagogiczną młodzieży zagrożonej uzależnieniem na terenie szkoły, prowadzi indywidualne konsultacje i poradnictwo pedagogiczne uczniom podejmującym zachowania ryzykowne. Systematycznie rozpoznaje i diagnozuje zagrożenia związane z uzależnieniem (ankiety skierowane do uczniów, rodziców, nauczycieli, obserwacje diagnozujące, rozmowy kierowane, indywidualne rozmowy z uczniami, konsultacje z wychowawcami, nauczycielami i pozostałymi pracownikami szkoły). Prowadzi działalność informacyjną, która obejmuje upowszechnianie wśród młodzieży, rodziców, nauczycieli i innych pracowników szkoły informacji na temat szkodliwości środków lub substancji, których używanie jest zagrożeniem dla zdrowia i życia uczniów. Udostępnia młodzieży, rodzicom, nauczycielom i innym pracownikom szkoły materiały edukacyjne dotyczące problematyki zapobiegania narkomanii. Dostarcza osobom zainteresowanym informacji na temat dostępnych form pomocy (placówki i organizacje wspierające dziecko i rodzinę, placówki świadczące pomoc społeczną rodzinie, punkty konsultacyjne dla osób z problemem uzależnienia, placówki leczenia uzależnień i współuzależnienia, organizacje pozarządowe służące pomocą rodzinie, inne) młodzieży zagrożonej uzależnieniem i uzależnionej, osobom współuzależnionym. Organizuje, prowadzi zajęcia profilaktyczne, integracyjne we współpracy z wychowawcami klas, współorganizuje profilaktyczne imprezy ogólnoszkolne w celu zaspokajania potrzeb psychicznych i społecznych uczniów, rozwijania poczucia własnej wartości, motywowania do podejmowania właściwych decyzji, różnych form aktywności, rozwijania zainteresowań i umiejętności psychospołecznych. 3

4 Współpracuje z instytucjami i organizacjami wspierającymi dziecko, rodzinę i szkołę w zakresie rozwiązywania problemów młodzieży. Organizuje i uczestniczy w WDN oraz w warsztatach, szkoleniach, kursach organizowanych przez placówki zajmujące się tą działalnością. Współpracuje z dyrekcją szkoły, wychowawcami, nauczycielami i innymi pracownikami szkoły we wszystkich działaniach mających na celu redukowanie zachowań ryzykownych młodzieży, w sytuacjach wymagających interwencji lub w sytuacjach wymagających udzielenia pomocy uczniowi, który znalazł się w sytuacji kryzysowej. Psycholog szkolny: Zapewnia pomoc psychologiczną młodzieży przejawiającej zachowania ryzykowne na terenie szkoły, prowadzi indywidualne konsultacje i porady psychologiczne dla młodzieży zagrożonej uzależnieniem. Dokonuje diagnozy psychologicznej uczniów po stwierdzeniu zasadności badań. Prowadzi zajęcia z profilaktyki uzależnień, zajęcia psychoterapeutyczne, zajęcia integrujące zespoły klasowe. Organizuje i prowadzi różne formy pomocy psychologicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Prowadzi indywidualne konsultacje dla uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczące minimalizowania skutków zachowań ryzykownych młodzieży. Wspiera wychowawców klas i nauczycieli w działaniach wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki. Inicjuje różne formy pomocy wychowawczej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym ucznia. Współpracuje z dyrekcją szkoły, pedagogiem szkolnym, wychowawcami, nauczycielami i innymi pracownikami szkoły w sytuacjach wymagających minimalizowania skutków zaburzeń rozwojowych. Pielęgniarka szkolna: Udziela pierwszej pomocy przedmedycznej na terenie szkoły uczniowi, który wymaga takiej interwencji; określa stan, w jakim on się znajduje. Wzywa pogotowie ratunkowe, jeśli wymaga tego stan zdrowia ucznia. Powiadamia dyrektora szkoły o każdej interwencji w sytuacji, gdy stwierdzi, że uczeń jest pod wpływem alkoholu lub środków odurzających lub stał się ofiarą pobicia. Współpracuje z pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym w sytuacjach kryzysowych, wymagających udzielania uczniowi pomocy psychologicznopedagogicznej lub podejrzewa, że uczeń ma problemy zdrowotne spowodowane zaniedbaniem stanu zdrowia lub złym odżywianiem. Pracownicy administracji i obsługi szkoły: Uczestniczą w organizowanych w szkole szkoleniach z funkcjonariuszami Policji na temat reagowania w sytuacjach kryzysowych mających miejsce na terenie szkoły 4

5 (podejrzenie, że uczeń znajduje się pod wpływem narkotyków, alkoholu, posiada substancję przypominającą narkotyk, dokonał czynu karalnego, stał się ofiarą przemocy). Informują dyrektora szkoły lub pedagoga szkolnego czy psychologa szkolnego, wychowawcę lub nauczyciela o każdej zaobserwowanej sytuacji kryzysowej, wymagającej interwencji pracownika szkoły. Diagnoza aktualnego stanu. 1. W szkole są realizowane programy promujące zdrowy styl życia oraz program wychowawczy i profilaktyczny. Programy te szeroko ujmują tematykę uzależnień. 2. Systematycznie, w każdym roku szkolnym prowadzone są wywiady i obserwacje mające na celu określenie zagrożeń na jakie narażona jest młodzież naszego gimnazjum. 3. Mimo tego zdarzają się pojedyncze przypadki eksperymentowania z marihuaną, częściej używania alkoholu i palenia papierosów. Wydarzenia takie mają miejsce poza szkołą. Mamy także do czynienia z wagarami uczniów. 4. Zdarzają się przypadki agresji w stosunku do uczniów (częściej słowna, sporadycznie fizyczna) i nauczycieli (słowna) oraz niszczenia mienia szkolnego. Główne kierunki pracy. Uwzględnienie tematyki przeciwdziałania uzależnieniom i agresji w planach pracy zespołu odpowiednio na każdym etapie edukacyjnym i efektywna ich ewaluacja. Pozyskiwanie do współpracy i pomocy w realizacji strategii rodziców, samorządu szkolnego i innych organizacji szkolnych. Akcje informacyjne i promujące zdrowy styl życia, pokazywanie przykładów, spotkania dla uczniów i rodziców z osobami związanymi z przeciwdziałaniem uzależnieniom. Prowadzenie systematycznej współpracy z władzami gminy, policją, sądem rodzinnym i pomocą społeczną. Współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Legionowie. Priorytety i cele strategiczne 1. Poprawa jakości pracy szkoły szkoła wolna od agresji, narkotyków, wymuszeń i kradzieży. 2. Efektywna praca profilaktyczna szkoły uczniowie są przekonani o słuszności postaw asertywnych, unikają zachowań ryzykownych. 3. Efektywna praca wychowawcza uczniowie potrafią dokonywać odpowiedzialnych wyborów, przestrzegają przyjętych norm i zasad, komunikują się i współpracują z innymi. 4. Dobra współpraca z rodzicami szkoła skutecznie pomaga w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. 5. Szkoła dobrze współpracuje z samorządem, policją, sądem, ośrodkiem pomocy społecznej i poradnią. 5

6 Cele operacyjne 1. Docieranie z informacją i propagowanie postaw. a) wychowawcy klas organizują w każdym roku szkolnym lekcje wychowawcze, spotkania, pogadanki i imprezy i skutecznie docierają z informacją o uzależnieniach do uczniów i rodziców. b) nauczyciele realizując edukację prozdrowotną dostarczają wiadomości i przykładów postaw zdrowego stylu życia. Nauczyciele wychowania fizycznego w ramach lekcji przekonują do prowadzenia zdrowego trybu życia, zainteresowania zdrową, sportową rywalizacją. c) opiekun PCK przygotowuje konkursy i imprezy propagujące zdrowy styl życia. d) wychowawcy klas, pedagog szkolny, opiekun PCK i opiekun samorządu szkolnego organizują tematyczne gazetki i wystawy. e) w każdym roku szkolnym organizowane są imprezy środowiskowe promujące zdrowy styl życia oraz prelekcje dla rodziców, nauczycieli i uczniów. f) ewaluacja systemu oceniania z zachowania i wyciąganie wniosków. 2. Doskonalenie treści i formy pracy profilaktycznej. a) Podsumowanie pracy na koniec każdego semestru (sprawozdania z przydzielonych zadań). b) prowadzenie przez pedagoga szkolnego i psychologa obserwacji środowiska szkolnego, wywiadów z uczniami, rodzicami i nauczycielami, badan ankietowych dotyczących zagrożenia uzależnieniem. c) szkolenia rady pedagogicznej. d) dobra współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną. e) dobra współpraca z rodzicami, policją, pomocą społeczną f) wykorzystanie edukacji rówieśniczej. 3. Aktywizacja młodzieży. a) organizowanie zajęć rozwijających uzdolnienia oraz innych alternatywnych możliwości pożytecznego spędzenia czasu wolnego. b) organizowanie zajęć profilaktycznych. c) przydzielanie ról społecznych, wyróżnianie i nagradzanie. d) rozwijanie profilaktyki rówieśniczej, angażowanie liderów młodzieżowych do działań na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom. e) realizacja programów rówieśniczych: pomoc koleżeńska w nauce, rówieśniczy doradcy i mediatorzy. 4. Współdziałanie ze środowiskiem a) badanie najbliższego środowiska ucznia zbieranie informacji. b) występowanie z apelem do właścicieli sklepów o respektowanie obowiązujących przepisów sprzedaży nieletnim. 6

7 c) zgłaszanie do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych oraz na policję udokumentowanych przypadków sprzedaży nieletnim alkoholu i papierosów. Procedury postępowania w sytuacjach wymagających interwencji. I. Używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia Działania interwencyjne w przypadku uzyskania informacji, że uczeń, który nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, nauczyciel powinien podjąć następujące kroki: 1. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy. Wychowawca informuje o fakcie pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora szkoły. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym. Dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny, policję, (specjalistę ds. nieletnich). O zamiarze poinformowania sądu, Policji dyrektor zawiadamia rodziców (opiekunów) ucznia. Jeżeli zachowania świadczące o demoralizacji przejawia uczeń który ukończył 18 lat, a nie jest to udział w działalności grup przestępczych czy popełnienie przestępstwa, to postępowanie nauczyciela powinno być określone przez wewnętrzny regulamin szkoły. W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przez ucznia, który ukończył 17 lat, przestępstwa ściganego z urzędu lub jego udziału w działalności grup przestępczych, zgodnie z art kodeksu postępowania karnego, dyrektor szkoły jako przedstawiciel instytucji jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję. II. Na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki: Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie. Zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. Jeżeli stan zdrowia ucznia wskazuje na konieczność udzielenia mu pomocy lekarskiej, dyrektor szkoły wzywa pogotowie ratunkowe i przekazuje uzyskane informacje. Dyrektor szkoły powiadamia o zaistniałej sytuacji policję (specjalistę ds. nieletnich). O zamiarze poinformowania Policji dyrektor zawiadamia rodziców (opiekunów) ucznia. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości / zażycia środków odurzających policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień, albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych - na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). 7

8 O fakcie umieszczenia zawiadamia się rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny jeśli uczeń nie ukończył 18 lat. Po przybyciu rodziców (prawnych opiekunów), jeżeli wyrażą zgodę na badanie dziecka w celu wykrycia środka psychotropowego, mogą sami wykonać test na obecność narkotyków. W przypadku, gdy rodzice nie wyrażają zgody na przeprowadzenie badania, dyrektor szkoły po wezwaniu Policji może podać funkcjonariuszowi ustalone informacje. W przypadku potwierdzenia, że uczeń był pod wpływem alkoholu lub narkotyków zawiera się z uczniem i jego rodzicami kontrakt zobowiązujący ucznia do wizyty i w razie potrzeby podjęcia leczenia w Poradni Leczenia Uzależnień i Współuzależnień. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu/narkotyków na terenie szkoły, to dyrektor szkoły ma obowiązek ponownego powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego. III. Nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki: Nauczyciel zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły, który wzywa policję. Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia. IV. Uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki: Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, pedagog, dyrektor, itp.) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży), ew. innych przedmiotów budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji. O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa. W przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, dyrektor szkoły wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami. UWAGA: Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w Polsce karalne jest: posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych; wprowadzanie do obrotu środków odurzających; 8

9 udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia; wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających. Każde z wymienionych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat a nie ukończył 17 lat. Z przestępstwem mamy do czynienia jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń, po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego. Jeżeli przestępstwo ma miejsce na terenie szkoły, należy wezwać policję. V. Popełnienie czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat W każdym przypadku popełnienia czynu karalnego przez ucznia, który nie ukończył 17 lat należy zawiadomić policję lub sąd rodzinny, a w przypadku popełnienia przestępstwa przez ucznia, który ukończył 17 rok życia prokuratora lub policję (art. 4 Upn i art. 304 Kpk). Postępowanie wobec ucznia - sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa: niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły, ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia, przekazanie sprawcy (o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły) dyrektorowi szkoły, lub pedagogowi szkolnemu pod opiekę, powiadomienie rodziców ucznia-sprawcy, niezwłoczne powiadomienie policji w przypadku gdy sprawa jest poważna (rozbój, uszkodzenie ciała, itp.), lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana, zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa, lub przedmiotów pochodzących z przestępstwa i przekazanie ich policji (np. sprawca rozboju na terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub porzuca jakiś przedmiot pochodzący z kradzieży). VI. Uczeń stał się ofiarą czynu karalnego Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego: udzielenia pierwszej pomocy (przedmedycznej), bądź zapewnienia jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza w przypadku kiedy ofiara doznała obrażeń, niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły, powiadomienie rodziców ucznia, niezwłoczne wezwanie policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia. W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać policję - tel. 997 lub

10 VII. Uczeń zachowuje się agresywnie: a) przerwanie zachowania agresywnego. b) poinformowanie wychowawców o zdarzeniu, c) przeprowadzenie przez wychowawcę i pedagoga rozmowy z uczniem/uczniami w obecności nauczyciela świadka zdarzenia (zidentyfikowanie ofiary, agresora, świadka, ocenienie zdarzenia i wyciągnięcie wniosków), d) sporządzenie notatki (opis zdarzenia, osoby uczestniczące, sprawca, poszkodowany), e) poinformowanie rodziców / prawnych opiekunów o zaistniałej sytuacji, f) zgłaszanie powtarzających się sytuacji do dyrektora szkoły, g) w przypadku szczególnie drastycznych zachowań agresywnych (stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia) dyrektor powiadamia policję, h) ustalenie sankcji w stosunku do ucznia / uczniów w oparciu o Statut Szkoły. i) przekazanie rodzicom / prawnym opiekunom pisemnej lub ustnej informacji na temat wyciągniętych w stosunku do ucznia / uczniów konsekwencji wynikających ze Statutu. VIII. Uczeń stosuje cyberprzemoc I Ustalenie okoliczności zdarzenia 1) Jeśli wiedzę o zajściu posiada nauczyciel niebędący wychowawcą powinien przekazać informację wychowawcy klasy, który informuje o fakcie pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora. 2) Pedagog/psycholog szkolny i dyrektor wspólnie z wychowawcą powinni dokonać analizy zdarzenia i zaplanować dalsze postępowanie. 3) Do zadań szkoły należy także ustalenie okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków. II Zabezpieczenie dowodów 1) Wszelkie dowody cyberprzemocy powinny zostać zabezpieczone i zarejestrowane. Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości, oraz, jeśli to możliwe, dane nadawcy lub adres strony internetowej, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. 2) Z dowodami powinny zapoznać się wszystkie zaangażowane w sprawę osoby: dyrektor i pedagog/psycholog szkolny, rodzice oraz policja, jeśli doszło do złamania prawa. III Identyfikacja sprawcy 1) Jeśli sprawca cyberprzemocy posługuje się skradzioną tożsamością pomóc w jego identyfikacji mogą: a) Świadkowie inni uczniowie odwiedzający obraźliwe strony mogą posiadać informacje na temat ich autora, mogą też zidentyfikować numer telefonu komórkowego sprawcy, jeśli nie jest on zastrzeżony. b) Kontakt z dostawcą usługi internetowej może on zablokować konto agresora lub usunąć obraźliwe treści oraz podać dane sprawcy cyberprzemocy. Dane takie nie mogą być ujawnione osobom prywatnym. Aby je pozyskać konieczny jest kontakt z policją. c) Kontakt z operatorem sieci komórkowej w przypadku, gdy numer telefonu sprawcy jest zastrzeżony może on podjąć kroki w kierunku ustalenia sprawcy, jeśli otrzyma dane o dacie i godzinie rozmowy. W tym przypadku operator może udostępnić te dane tylko policji. 2) Gdy ustalenie sprawcy nie jest możliwe, należy skontaktować się z dostawcą usługi w celu usunięcia z sieci kompromitujących lub krzywdzących materiałów. 10

11 3) W przypadku, gdy zostało złamane prawo, a tożsamości sprawcy nie udało się ustalić należy bezwzględnie skontaktować się z policją. IV Działania wobec sprawcy cyberprzemocy 1) Gdy sprawca cyberprzemocy jest znany i jest on uczniem szkoły dalsze działania powinien podjąć pedagog/psycholog szkolny w porozumieniu z wychowawcami właściwych klas. a) rozmowa z uczniem sprawcą cyberprzemocy o jego zachowaniu: celem rozmowy powinno być ustalenie okoliczności zajścia, wspólne zastanowienie się nad jego okolicznościami i poszukanie rozwiązań sytuacji konfliktowej; sprawca powinien dostać jasny i zdecydowany komunikat o tym, że szkoła nie akceptuje żadnych form przemocy; należy omówić z uczniem skutki jego postępowania i poinformować o konsekwencjach regulaminowych, które zostaną wobec niego zastosowane; sprawca powinien zostać zobowiązany do zaprzestania swojego działania i usunięcia z sieci szkodliwych materiałów; ważnym elementem rozmowy jest też określenie sposobów zadośćuczynienia wobec ofiar cyberprzemocy; jeśli w zdarzeniu brała udział większa grupa osób należy rozmawiać z każdym z nich z osobna, zaczynając od lidera grupy; b) wychowawca powinien powiadomić rodziców sprawcy o przebiegu zdarzenia i zapoznać ich z materiałem dowodowym, a także z decyzją w sprawie dalszego postępowania i podjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich dziecka; c) wychowawca wraz z pedagogiem/psychologiem opracowuje projekt kontraktu dla ucznia, określający jego zobowiązania oraz konsekwencje w przypadku niezastosowania się do przyjętych zasad; d) objęcie ofiary cyberprzemocy pomocą psychologiczno pedagogiczną: V. Wsparcie psychiczne podczas rozmowy z uczniem (ofiarą cyberprzemocy): 1. Zapewnij go, że dobrze zrobił, mówiąc Ci o tym, co się stało. 2. Powiedz, że widzisz i rozumiesz, że jest mu trudno ujawnić to, co go spotkało. 3. Powiedz mu, że nikt nie ma prawa tak się zachowywać wobec niego. 4. Zapewnij go, że szkoła nie toleruje żadnej formy przemocy i że postarasz mu się pomóc, uruchamiając odpowiednie procedury interwencyjne. 5. Bądź uważny na pozawerbalne przejawy uczuć ucznia. Porada powiedz uczniowi, aby: 1. Nie utrzymywał kontaktu ze sprawcą, nie odpowiadał na maile, smsy itp. 2. Nie kasował dowodów: e maili, SMS-ów, MMS-ów, zdjęć filmów i przedstawił je osobom dorosłym znającym sprawę. 3. Zastanowił się nad zmianą swoich danych kontaktowych w komunikatorach, zmianą adresu e mail, numeru telefonu komórkowego itp. 4. Jeśli korzysta z komunikatora, to ustawił go tak, aby nikt spoza listy kontaktowej nie mógł się z nim połączyć. VI. Monitoring: 1. Po zakończeniu interwencji warto monitorować sytuację ucznia sprawdzając, czy nie są wobec niego podejmowane dalsze działania przemocowe lub odwetowe ze strony sprawcy. 11

12 2. Rodzice dziecka będącego ofiarą cyberprzemocy powinni być poinformowani o problemie i otrzymać wsparcie i pomoc ze strony szkoły. W rozmowie z nimi pedagog lub wychowawca przedstawiają kroki, jakie zostały podjęte w celu wyjaśnienia zajścia oraz zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi, a także, jeśli to wskazane zaproponować rodzicom i dziecku pomoc specjalisty poza szkołą. e) objęcie sprawcy pomocą psychologiczno pedagogiczną: praca ze sprawcą powinna zmierzać w kierunku pomocy uczniowi w zrozumieniu konsekwencji swojego zachowania, w zmianie postawy i postępowania ucznia; w uzasadnionym przypadku można w toku interwencji zaproponować uczniowi skierowanie do specjalistycznej placówki i udział w programie terapeutycznym. Zasady współpracy szkoły z instytucjami ją wspierającymi w wychowaniu, rozwiązywaniu problemów dzieci i młodzieży. Współpraca z Sądem Rodzinnym. Szkoła podejmuje następujące działania: - sporządza pisemne wnioski z uzasadnieniem o rozpatrzenie spraw uczniów dotyczących: uchylania się od obowiązku szkolnego, rażących zaniedbań rodziców w sprawowaniu opieki i wychowaniu dziecka, przemocy w rodzinie, - przekazuje na prośbę sądu opinie o uczniach, nad którymi ustanowiono nadzór, wychowujących się w rodzinach zastępczych lub z powodu toczącego się postępowania w ich sprawie, - udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom nadzorowanym przez kuratora, - współdziała z zawodowymi i społecznymi kuratorami rodzinnymi, - uczestniczy w posiedzeniach sądu w sprawach uczniów. Współpraca z Policją W ramach długofalowej pracy profilaktyczno wychowawczej szkoła i policja utrzymują stałą, bieżącą współpracę w zakresie profilaktyki zagrożeń. Koordynatorami współpracy powinni być: pedagog/psycholog szkolny oraz specjalista ds. nieletnich i patologii właściwej jednostki policji. Do współpracy ze szkołą zobowiązany jest także dzielnicowy, w rejonie którego znajduje się szkoła/placówka. Pracownicy szkoły wyznaczeni do współpracy z policją, specjaliści ds. nieletnich i patologii oraz dzielnicowi powinni wspólnie ustalić wzajemnie zasady kontaktu, by móc na bieżąco wymieniać informacje i rozwiązywać problemy związane z bezpieczeństwem i dobrem uczniów. W ramach współpracy policji ze szkołą organizuje się: spotkania pedagogów szkolnych, nauczycieli, dyrektorów szkół z zaproszonymi specjalistami ds. nieletnich i patologii, podejmujące tematykę zagrożeń przestępczością oraz demoralizacją dzieci i młodzieży w środowisku lokalnym, spotkania tematyczne młodzieży szkolnej z udziałem policjantów m.in. na temat odpowiedzialności nieletnich za popełniane czyny karalne, prawnych aspektów narkomanii, wychowania w trzeźwości itp. oraz z młodszymi uczniami, na temat zasad bezpieczeństwa, zachowań ryzykownych oraz sposobów unikania zagrożeń, 12

13 informowanie policji o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży, udzielanie przez policję pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły, wspólny - szkoły i policji - udział w lokalnych programach profilaktycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom oraz zapobieganiem demoralizacji i przestępczości nieletnich. UWAGA: Policja powinna być wzywana do szkoły w sytuacjach, o których mowa w Procedurach (...)" albo, gdy wyczerpane zostaną środki możliwe do zastosowania przez szkołę w określonej sytuacji, w których obecność policji jest konieczna. Każda, dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi, lub uzgodniona z innym pracownikiem szkoły. Współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną Szkoła kontaktuje się z poradnią w celu: - pomocy w zdiagnozowaniu środowiska uczniów, - rozpoznania możliwości i indywidualnych potrzeb ucznia, - wspierania ucznia w rozwoju, - określenia formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, - udzielania pomocy nauczycielom w dostosowywaniu wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb uczniów, - udzielania pomocy rodzicom i rozwijania ich umiejętności wychowawczych. Współpraca z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Szkoła kontaktuje się z ośrodkiem w celu: - zabezpieczenia pomocy materialnej uczniom z rodzin najuboższych (np. obiady, pomoc finansowa), - dofinansowania zakupu książek i przyborów szkolnych uczniom z rodzin najuboższych, - dofinansowania wypoczynku dla dzieci najuboższych, - informowania o sytuacji uczniów z rodzin ubogich materialnie i niewydolnych wychowawczo. 5. Monitoring i ewaluacja pracy. a. pedagog szkolny, wychowawcy i dyrektor ciągle zbierają informację o ryzykownych zachowaniach uczniów, b. ewaluację pracy profilaktycznej szkoły przeprowadza się według potrzeb. Zatwierdzono do realizacji na Posiedzeniu Rady Pedagogicznej Zespołu Szkół w Wieliszewie Gminnego Gimnazjum im. Jana Pawła II w dniu r. 13