Plan działania Bezpieczeństwo żywności w Europie

Transkrypt

1 Plan działania 2011 Bezpieczeństwo żywności w Europie

2 Plan działania 2011 Przed Europejskim Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) kolejny pracowity rok w 2011 r. EFSA będzie nadal dostarczać europejskim instytucjom zarządzania ryzykiem wysokiej jakości ekspertyzy naukowe, które przez lata stały się znakiem rozpoznawczym Urzędu. W 2011 r. EFSA planuje dostarczyć około 900 ekspertyz i publikacji uzupełniających. Dwie trzecie z nich dotyczy wniosków, w których Urząd ocenia produkty podlegające określonym przepisom, takie jak dodatki do żywności, enzymy, pestycydy i oświadczenia zdrowotne. Ze względu na zwiększenie liczby zadań przy zachowaniu dotychczasowej struktury zatrudnienia i budżetu EFSA szuka sposobów na podniesienie wydajności. W 2011 r. Urząd zweryfikuje swoją strukturę organizacyjną i procedury robocze w celu: optymalizacji planowania działań strategicznych i budżetu, stworzenia całkowicie zintegrowanego systemu zarządzania, a także w celu podniesienia jakości i usprawnienia obsługi wnioskodawców. EFSA będzie skuteczniej pomagać europejskim instytucjom zarządzania ryzykiem dzięki ściślejszej współpracy państw członkowskich w ramach inicjatyw Urzędu. Będzie to kluczowy element umożliwiający EFSA sprostanie rosnącej liczbie obowiązków. Na przykład EFSA planuje zlecić organizacjom w państwach członkowskich prace o wartości 8,3 mln euro (m.in. zbieranie danych i inne prace przygotowawcze). Urząd będzie lepiej informował państwa członkowskie o planach średnioterminowych, aby ułatwić im planowanie własnych działań związanych z oceną ryzyka. EFSA będzie nadal zacieśniać współpracę z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą. Jednym z podstawowych działań Urzędu pozostanie aktywny dialog ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym wnioskodawcami. Zebrania techniczne Więcej pracy, większa skuteczność, więcej współpracy i platforma konsultacji z zainteresowanymi EFSA będą pomagały zapewnić jednolite rozumienie wymagań w zakresie oceny ryzyka oraz regularną wymianę opinii i informacji. Na świecie Urząd będzie kontynuował nawiązywanie współpracy z międzynarodowymi partnerami, zgodnie ze swoją strategią międzynarodową z 2009 r. i w porozumieniu z Komisją Europejską. Pomoże to poprawić jakość ekspertyz dzięki szerszemu dostępowi do danych i rozwojowi wspólnych procedur oceny ryzyka. Na poziomie organizacyjnym w 2011 r. w EFSA odbędzie się drugi audyt zewnętrzny (pierwszy miał miejsce w 2005 r.). Jego celem będzie ocena skuteczności Planu strategicznego i sprawdzenie, czy zaplanowane działania są realizowane. Urząd zacznie także korzystać z nowych wskaźników skuteczności korporacyjnej do pomiaru wpływu swoich działań na procesy legislacyjne w Europie. Ponadto EFSA rozpocznie implementację rozwiązań komunikacji tematycznej określonych w Strategii komunikacji Pod koniec roku EFSA przeniesie się do nowego budynku w Parmie.

3 Najważniejsze wydarzenia w 2011 r. > Ocena europejskich procedur inspekcji mięsa wieprzowego > Opracowanie wskaźników dobrostanu zwierząt > Opinie w zakresie referencyjnych wartości odżywczych makroskładników żywieniowych (DRV) > Nowy system klasyfikacji żywności mający na celu poprawę metod oceny ryzyka > Ponowna ocena dodatków do żywności, aromatów i pestycydów > Ocena enzymów, nowych aromatów, proces recyclingu plastikowych materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) oraz nowych substancji aktywnych w pestycydach > Wytyczne dotyczące oceny ryzyka w odniesieniu do zwierząt modyfikowanych genetycznie i przegląd partnerski substancji aktywnych w pestycydach > Nowa struktura organizacyjna EFSA, w tym centrum pomocy dla wnioskodawców > EFSA opracowuje strategię naukową i nowe zasady w zakresie niezależności > Otwarcie nowego budynku EFSA w Parmie > Drugi audyt zewnętrzny w EFSA > Początek kadencji nowych członków paneli ANS i CEF > Wezwanie do wszystkich członków Komitetu naukowego i Paneli naukowych EFSA EFSA w skrócie > W 2011 r. z Urzędem współpracuje 1500 zewnętrznych ekspertów naukowych > Ponad 2400 przyjętych opracowań naukowych > Ponad 420 pracowników etatowych > Sieć forum doradczego: 27 państw członkowskich plus Islandia i Norwegia oraz 1 kraj obserwujący > Sieć ponad 400 instytucji naukowych > Budżet na 2011 r. rzędu 77,3 mln euro

4 Committed to ensuring that Europe s food is safe Wszechstronne ekspertyzy naukowe dzięki niezależnym opiniom Zgodnie z Planem strategicznym wszechstronne ekspertyzy dla instytucji zarządzania ryzykiem w państwach członkowskich będą nadal przygotowywane z zastosowaniem podejścia zintegrowanego. Jednym z praktycznych przykładów takiego działania w 2011 r. będzie wsparcie naukowe EFSA dla modernizacji europejskich inspekcji mięsa przez wprowadzenie do łańcucha produkcji żywności procedur opartych na ocenie ryzyka. Dotyczy to w szczególności identyfikacji zagrożeń dla zdrowia publicznego oraz zalecanych usprawnień istniejących procedur z uwzględnieniem ich wpływu na zdrowie i dobrostan zwierząt. Różne panele i jednostki EFSA będą współpracowały w tym zakresie z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Urząd będzie kontynuował działania w zakresie opracowania wskaźników dobrostanu zwierząt, ze szczególnym uwzględnieniem krów mlecznych w 2011 r. Opierając się na ważnych opiniach sformułowanych w 2010 r., Urząd będzie kontynuował monitorowanie dobrostanu zwierząt w transporcie, zwłaszcza ryb. Tak jak dotychczas EFSA będzie wspierać unijną Strategię na rzecz zdrowia zwierząt przez dostarczanie ekspertyz instytucjom ds. oceny ryzyka w sprawie chorób zwierzęcych, takich jak choroba niebieskiego języka czy choroba pęcherzykowata świń. Ponadto Urząd będzie zapewniał ocenę ilościową zagrożeń związanych z chorobami odzwierzęcymi przenoszonymi przez żywność, takimi jak Campylobacter i Salmonella w drobiu, oraz doradzał w sprawie wirusów przenoszonych przez żywność, odporności mikroorganizmów i pasażowalnej encefalopatii gąbczastej (TSE). Prawo UE dotyczące limitów pozostałości substancji aktywnych farmakologicznie w żywności pochodzenia zwierzęcego może być źródłem nowych obowiązków dla EFSA. Urząd będzie także kontynuował poszukiwania nowych potencjalnych skażeń, takich jak mykotoksyny, trwałych zanieczyszczeń organicznych, naturalnych toksykantów roślinnych i zanieczyszczeń powstałych w procesie produkcyjnym. EFSA będzie wspierać rozwój ogólnoeuropejskich i krajowych zaleceń dietetycznych poprzez działania w zakresie referencyjnych wartości Wszechstronne ekspertyzy naukowe Identyfikacja zagrożenia Opis zagrożenia Ocena narażenia Ocena ryzyka 2010 A compendium of all published EFSA scientific outputs odżywczych, zwłaszcza w odniesieniu do makroskładników żywieniowych, a w dalszej kolejności mikroskładników. Kontynuowane będą także prace Urzędu w zakresie oceny agrofagów. Będą się one koncentrowały głównie na agrofagach pochodzących z importu. W miarę potrzeb EFSA będzie także kontynuować prace w zakresie własnych uprawnień, podejmując samodzielne inicjatywy. Ekspertyzy poziome EFSA będzie dostarczać ekspertyzy i wskazówki swoim panelom w następujących zakresach: nanotechnologii, 90-dniowych prób karmienia, analiz statystycznych, alternatywnych metod oceny ryzyka, terminologii opisu ryzyka i wątpliwości, a także oceny zagrożeń dla środowiska naturalnego. Urząd będzie także kontynuował prace w celu doskonalenia jakości systemu kontroli jakości i wewnętrznych procedur, przy zachowaniu gotowości do szybkiego reagowania na pilne wnioski o ekspertyzy. Ponadto EFSA będzie regularnie monitorować publikacje naukowe, zapewniając dostęp do najnowszych danych, np. w zakresie bisfenolu A czy aspartamu. Będzie to także bodziec do dialogu z innymi instytucjami ds. oceny ryzyka na całym świecie.

5 Ocena produktów podlegających przepisom Coraz więcej unijnych przepisów nakłada na EFSA obowiązek oceny produktów, zanim będą mogły trafić na rynek UE. Obecnie prace te angażują 40% zasobów EFSA, czyli dwa razy więcej niż w 2008 r. W 2011 r. z wnioskami będzie związanych około dwie trzecie opracowań naukowych Urzędu. Dostosowywanie się do rosnącej liczby obowiązków EFSA nie tylko ocenia coraz więcej substancji i produktów podlegających różnego rodzaju przepisom. Coraz bardziej złożone są także oceny bezpieczeństwa, ponieważ wymagają uwzględnienia wpływu na środowisko naturalne, BHP, monitorowania po wprowadzeniu do obrotu, a także zalet i skuteczności analizowanych produktów. Wymaga to rozszerzenia zakresu ekspertyzy i perspektywy naukowej. Weźmy na przykład wnioski w sprawie modyfikowanych genetycznie mikroorganizmów wytwarzających enzymy. Wymagają one współpracy ekspertów EFSA z zakresu organizmów modyfikowanych genetycznie, dodatków do pasz i enzymów. Aby sprostać tym wyzwaniom, Urząd będzie starał się utrzymać wysoki poziom ochrony konsumentów przy jednoczesnej poprawie skuteczności i wzmożeniu dialogu z wnioskodawcami oraz pomocy dla nich. Działania te będą wspomagane przez zmiany struktury EFSA, skuteczniejszy system wyznaczania priorytetów, lepsze prognozy, wymianę doświadczeń oraz lepsze wykorzystanie szerszej europejskiej bazy wiedzy, np. przez zlecanie prac przygotowawczych na zewnątrz. Wiele produktów, wiele obszarów EFSA będzie kontynuować prace w zakresie oceny i ponownej oceny wielu produktów i procesów. Obejmują one: > oświadczenia zdrowotne rozpatrzenie wszystkich ogólnych oświadczeń zdrowotnych (z wyjątkiem roślinnych) do końca 2011 r.; > substancje aktywne w pestycydach nacisk na nowe substancje aktywne w 2011 r.; > około 2700 dodatków do pasz koncentracja na witaminach, przeciwutleniaczach i dodatkach do kiszonek w 2011 r.; Wysoka jakość i skuteczność ocen > do 1200 enzymów; > 300 dodatków do żywności; > procedury recyklingu materiałów plastikowych przeznaczonych do kontaktu z żywnością; > testy na TSE; > przetwarzanie odzwierzęcych produktów ubocznych; > odkażanie odzwierzęcych produktów żywnościowych; > nowe aromaty i ponowna ocena istniejących aromatów; > nowe zastosowania roślin modyfikowanych genetycznie i odnowienie istniejących zezwoleń oraz wykorzystanie organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) w dodatkach do pasz i enzymach stosowanych w żywności. Poza oceną mikroorganizmów i roślin modyfikowanych genetycznie (GM) Urząd będzie publikował też wytyczne w zakresie oceny ryzyka dotyczącego zwierząt modyfikowanych genetycznie. Będą także publikowane wskazówki w zakresie oceny partnerskiej i określania maksymalnych poziomów pozostałości (MRL) aktywnych substancji używanych w pestycydach. Wnioski wynikające z oceny regulacji dotyczącej nowej żywności będą składane dopiero od 2013 r. W EFSA będą jednak prowadzone przygotowania do ich obsługi przez utworzenie sieci zbierania informacji na temat historii bezpieczeństwa żywności w krajach spoza UE. W oparciu o te dane EFSA będzie badać potencjalne zagrożenia związane z taką żywnością, co stanowi nowe wymaganie prawne w zakresie nowej żywności.

6 Zbieranie danych, współpraca naukowa i tworzenie sieci naukowych Zbieranie danych, współpraca naukowa i tworzenie sieci naukowych to podstawa formułowanych przez EFSA ocen ryzyka i ewaluacji substancji podlegających przepisom. Współpraca z państwami członkowskimi będzie kontynuowana na gruncie zewnętrznych zleceń w zakresie prac przygotowawczych, poprzez sieć punktów kontaktowych EFSA, specjalistyczne sieci eksperckie oraz dedykowane warsztaty i spotkania. Aby to osiągnąć, zwłaszcza w odniesieniu do prac Urzędu w zakresie oceny produktów i oświadczeń podlegających przepisom, EFSA będzie kontynuować dialog z zainteresowanymi stronami i publikować wskazówki dotyczące oceny ryzyka. Urząd będzie rozszerzał swoje wpływy w społeczności naukowej, zwłaszcza przez zwiększenie liczby publikacji naukowych powołujących się na opracowania EFSA Journal oraz organizowanie sympozjów naukowych. Lepsze przygotowanie na nowe zagrożenia W 2011 r. Urząd rozszerzy zakres prac dotyczących nowych zagrożeń, opierając się na założeniach strategii EFSA określonych w Raporcie o nowych zagrożeniach z 2010 r. Nastąpi dalszy rozwój metod zbierania danych i filtrowania sygnałów. Jeszcze lepsze dane EFSA zakończy prace nad nowym systemem klasyfikacji żywności, łączącym szczegółowe dane z zakresu składu żywności i konsumpcji. Pozwoli to na opracowanie ogólnoeuropejskich statystyk spożycia składników odżywczych, które pomogą w tworzeniu prawodawstwa zdrowotnego. Nowy system ułatwi także łączenie danych z różnych źródeł do obliczania stopnia kontaktu człowieka z korzystnymi i niebezpiecznymi substancjami zawartymi w żywności. Narzędzie do wprowadzania wyników badań laboratoryjnych jeszcze bardziej ułatwi dostęp do potrzebnych szczegółowych danych. EFSA zbada możliwość integracji takiego narzędzia z istniejącymi systemami. Dodatkowo kontynuowane będą działania w kierunku ujednolicenia metod zbierania danych dotyczących konsumpcji żywności w całej Europie. W oparciu o te dane EFSA Bliższa współpraca w całej Europie tworzy i aktualizuje swoją wszechstronną bazę danych o konsumpcji żywności, która poprawia dokładność oceny ryzyka. Zostaną też przeprowadzone konsolidacja i ujednolicenie baz danych charakterystyki zagrożeń chemicznych, aby ułatwić korzystanie z tych danych i dostęp do nich innym agencjom. Raportowanie danych na obszarze UE W 2011 r. EFSA rozpocznie regularne zbieranie danych z państw członkowskich w zakresie występowania różnych skażeń i tworzenie raportów. Będą prowadzone dalsze prace nad ujednoliceniem krajowych systemów raportowania w zakresie epidemii chorób odzwierzęcych, odporności mikroorganizmów i chorób przenoszonych przez wektory. Pomogą w tym nowe narzędzia internetowe. Będą kontynuowane podstawowe badania na obszarze UE w zakresie częstości występowania odzwierzęcych czynników chorobotwórczych w żywności i wśród zwierząt. Ponadto EFSA będzie kontynuować prace mające na celu określenie maksymalnych poziomów pozostałości pestycydów. Obejmują one roczny raport monitorowania na temat działań związanych z kontrolą poziomu pozostałości pestycydów w UE, tworzony w oparciu o dane przekazane przez państwa członkowskie.

7 Komunikacja i dialog Strategia komunikacji EFSA będzie podstawą działań komunikacyjnych w nadchodzących latach. W 2011 r. EFSA będzie kontynuować skuteczną komunikację oraz dialog z partnerami i zainteresowanymi stronami w instytucjach UE, państwach członkowskich oraz na arenie międzynarodowej. Na podstawie kluczowych ustaleń z ankiety Eurobarometru z 2010 r., dotyczącej percepcji zagrożeń związanych z żywnością przez konsumentów, Urząd będzie udoskonalał swoje kanały komunikacji. Komunikacja ogólna będzie bardziej tematyczna, opisowa i ilustrująca konsekwencje działań EFSA. W 2011 r. Urząd zastosuje tę metodę w stosunku do chorób odzwierzęcych, pokazując, w jaki sposób współpraca z państwami członkowskimi i innymi podmiotami w tym obszarze pomaga chronić zdrowie publiczne. Ponadto EFSA uwzględni opinie zainteresowanych stron i zastosuje wyprzedzające metody komunikacji, aby podkreślić znaczenie ekspertyz Urzędu w zakresie oceny ryzyka. Klarowność W tym roku najważniejsza będzie prostota. Wspólnie z państwami członkowskimi EFSA poprawi kontekstowość i klarowność swoich komunikatów dla najważniejszych odbiorców. Powstanie wiele narzędzi, w tym multimedialnych, do komunikacji w najważniejszych zakresach tematycznych. W szczególności wzmocnione zostaną kanały komunikacji online. Narzędzia te pomogą w kierowaniu zrozumiałych, dopasowanych i skutecznych komunikatów do właściwych odbiorców. Prosto i skutecznie Spójne podejście Spójna komunikacja będzie promowana przez wzmocnienie współpracy z odpowiednimi instytucjami na poziomie krajowym, unijnym i międzynarodowym. Urząd będzie także podejmował działania na rzecz poszerzenia swojego zasięgu w Europie przez bliską współpracę z forum doradczym, grupą roboczą w zakresie komunikacji (AFWGC) i przez punkty kontaktowe EFSA. Zostaną na przykład opublikowane wytyczne dotyczące większej spójności w systemie informowania o zagrożeniach na obszarze UE. Urząd wzmocni dialog z europejskimi instytucjami i agencjami, a także aktywnie zaangażuje się we współpracę z zainteresowanymi stronami i zwiększy interakcję z odbiorcami. Na podstawie wyników wcześniejszych badań EFSA opublikuje wezwanie do przeprowadzenia badań ilościowych wśród najważniejszych zainteresowanych stron we wszystkich 27 państwach członkowskich. Ułatwi to ocenę skuteczności komunikacji Urzędu. EFSA wzmocni także zasady dotyczące wstępnego powiadamiania partnerów międzynarodowych, tworząc platformę wymiany doświadczeń.

8 Zasoby TM-AG PL-C Budżet % 15 % 11 % 28 % 30 % A1 Opinie i ekspertyzy naukowe A2 Ocena produktów A3 Zbieranie danych i współpraca naukowa A4 Komunikacja i dialog G5 Zarządzanie i administracja Obowiązki pracowników % 21 % 11 % 32 % 22 % Zdjęcie na okładce i wewnątrz publikacji: IStock, Van Parys i Monducci dla EFSA Largo N. Palli 5/A Parma, WŁOCHY/ITALY Tel Faks ISBN doi: /74070