POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ"

Transkrypt

1 BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ Janusz Cichoń 1 Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych, Olsztyn 2 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pozyskiwanie obnóży pyłkowych, pyłek, ekonomika, opłacalność, rentowność pasiek. Streszczenie Na przykładzie 50-pniowych pasiek modelowych, prowadzących produkcję miodu, przeprowadzono analizę opłacalności produkcji pyłku. Uruchomienie tej produkcji nie wymaga dużych nakładów kapitałowych, nie wymusza także wzrostu zatrudnienia. Analiza dowodzi, że jest to działalność opłacalna, mogąca stanowić istotne źródło dochodów gospodarstwa pasiecznego. POLLEN TRAPPING AS A METHOD OF IMPROVING THE PROFITABILITY OF APIARY PRODUCTION Janusz Cichoń 1, Jerzy Wilde 2 1 Department of Marketing and Market Analyses, University of Warmia and Mazury in Olsztyn 2 Department of Apiculture, University of Warmia and Mazury in Olsztyn K e y w o r d s : pollen trapping, pollen, economics, profitability of apiary production. Abstract The profitability of pollen trapping was analyzed on the basis of the economic results obtained by 50-colony, honey-producing model apiaries. Pollen trapping does not require high capital expenditures or an increase in employment. It is profitable and may constitute a major source of income. Wprowadzenie Zmiana modelu gospodarowania, polegająca na wprowadzeniu intensywnej gospodarki wędrownej, jest warunkiem poprawy konkurencyjności polskiego pszczelarstwa. Wydaje się, że szansą dla polskich pszczelarzy jest także

2 146 Janusz Cichoń, Jerzy Wilde pozyskiwanie pyłku. Produkcja ta pozwala na uzyskiwanie dochodów nawet w latach niekorzystnych dla produkcji miodu. Pozyskiwanie pyłku w pasiekach jest bowiem produkcją mniej zależną od warunków klimatycznych niż produkcja miodu. Sugestię tę potwierdzają badania PIDKA (1988), WILDE (1991), WILDE ibratkowskiego (1995 i 1996) oraz nasze wcześniejsze (WILDE ici- CHOŃ 1990, CICHOŃ iwilde 1997). Poglądy co do opłacalności podejmowania takiej produkcji w Polsce są różne. Zdaniem wielu autorów pozyskiwanie ciągłe ogranicza rozwój rodzin (LAVIEi FRESNAYE 1963, HAWELL ichample 1981, GRANSIER 1984, PIDEK 1988, BOBRZECKI i WILDE 1991, WILDE 1991). Krótki okres odbierania obnóży najczęściej zwiększa ilość czerwiu (ČARNYSEV ieberli 1983, WEBSTER i in. 1985, VILLENEUVE i in. 1988, BOBRZECKI iwilde 1989). BOBRZECKI iwilde (1991) w 7-letnich badaniach, odbierając po 1-2 kg pyłku od pnia w sezonie, nie obserwowali zmniejszenia powierzchni czerwiu i wyraźnego obniżenia produkcji miodu. Również VALENT (1971) oraz NELSON i in. (1987) nie stwierdzili istotnego wpływu odbierania obnóży na ilość czerwiu, podczas gdy HAWEL ichampel (1981) obserwowali znaczne osłabienie rodzin przy produkcji 15 kg pyłku od rodziny. GRANSIER (1984) przy zbiorach 5 i 9 kg pyłku stwierdził niewielki wpływ pozyskiwania na wychów czerwiu. LAVIE i FRESNAYE (1963) obserwowali zmniejszenie produkcji miodu o 27,6% przy średniej wynoszącej 5 kg obnóży. Podobnie NELSON i in. (1987) stwierdzili zmniejszenie produkcji miodu o 20% przy jednoczesnym wzroście wartości produkcji o 21%. Zwiększenie dochodu z rodzin pozyskujących pyłek, mimo zmniejszenia produkcji miodu, odnotowano również w badaniach polskich (PIDEK 1988, WILDE icichoń 1990, WILDE ibratkowski 1995, CICHOŃ iwilde 1997). Czy pozyskiwanie pyłku w warunkach klimatyczno-pożytkowych Polski może być opłacalne? Czy warto zaangażować środki finansowe i własną pracę? W celu odpowiedzi na powyższe pytania zanalizowano koszty pozyskiwania obnóży pyłkowych oraz dochód, jaki można osiągnąć z tej działalności. Materiał i metody Analizę przeprowadzono na przykładzie 50-pniowych pasiek modelowych, prowadzących produkcję miodu: przydomowej i oddalonej od miejsca zamieszkania pszczelarza 15 km. W pasiece oddalonej od miejsca zamieszkania pszczelarza założono prowadzenie intensywnej gospodarki wędrownej (4 wędrówki w sezonie, średnio w obrębie 15 km od miejsca zamieszkania pszczelarza). Analizą objęto pasieki istniejące, a nie nowo tworzone, co pozwala na wykorzystanie kalkulacji różnicowej (uchwycenie kosztów różnicujących). Konsekwen-

3 Pozyskiwanie obnóży pyłkowych cją takiego podejścia jest nieuwzględnianie kosztów amortyzacji uli, sprzętu pasiecznego i pracowni. Pozwala to na spojrzenie na rozpatrywane zagadnienie nie w ujęciu rachunkowym, a raczej w kategoriach ekonomicznych. Pszczelarz, angażując swoją pracę i kapitał (ule, pszczoły i sprzęt pasieczny), ma prawo oczekiwać odpowiedniego ekwiwalentu w postaci uzyskanego dochodu. Istotne znaczenie ma wobec tego pytanie: czy jest w stanie ten kapitał i pracę wykorzystać (sprzedać) w inny sposób i jakich się może spodziewać korzyści przy dostępnym alternatywnym ich wykorzystaniu? W kalkulacji pominięto koszty stałe prowadzenia pasieki, ponieważ w większości nie powodują one wypływu pieniądza i pozostają na tym samym poziomie. Rozpoczęcie pozyskiwania pyłku wymaga pewnych nakładów, ich wartość (wielkość kapitału) stanowi podstawę do oceny ekonomicznej opłacalności w porównaniu z innymi sposobami jego wykorzystania. Założenia dotyczące kosztów w pasiece produkującej tylko miód szczegółowo opisano w pracy CICHONIA i WILDE (2002). Założono, że pozyskuje się obnóża za pomocą poławiaczy wylotowych lub dennicowych przez 3 miesiące w sezonie. Dla uproszczenia analizy przyjęto, że odbieranie pyłku nie powoduje zmiejszenia produkcji miodu. W pasiece pozyskującej pyłek są ponoszone, oprócz wyżej wymienionych, koszty dodatkowe, zwane różnicującymi. Uwzględniono tu koszty następujące: dodatkowe dojazdy przyjęto, że istnieje potrzeba 70 i 35 dojazdów, odpowiednio dla poławiczy wylotowych (codzienne wybieranie obnóży) i dennicowych (opróżnianie szuflad co 2. dzień). Taka częstotliwość dojazdów pozwala na pozyskiwanie pyłku wysokiej jakości i zapobiega jego psuciu, uwzględnia także dni wyjątkowo nie sprzyjające. Przyjęto, iż w pasiece zużywa się dodatkowo KW energii. Pozyskiwanie pyłku nie wymaga dodatkowego zatrudnienia. Zestawienie kosztów produkcji miodu i pyłku pozwoliło na oszacowanie kosztów różnicujących (netto), związanych z prowadzeniem produkcji obnóży pyłkowych. Nakłady początkowe związane z uruchomieniem produkcji to poławiacze, suszarka (1000 zł), sprzęt do czyszczenia i pakowania pyłku (600 zł). Cenę poławiaczy pyłku ustalono następująco: wylotowy 20 zł i dennicowy 50 zł. Przyjęto, iż w pasiece stacjonarnej produkuje się średnio z pnia 15 kg miodu i 3 kg pyłku, a w wędrownej odpowiednio 30 i 7 kg. Założono, że cena hurtowa 1 kg pyłku wynosi 25 zł, a detaliczna, uzyskiwana w sprzedaży bezpośredniej 40 zł. Wyniki Zgodnie z przyjętymi założeniami, w kalkulacji opłacalności nie uwzględniono kosztów stałych oraz kosztów produkcji miodu. W naszych rozważaniach najistotniejsze znaczenie ma bowiem wartość kapitału, jaki został zaangażowa-

4 148 Janusz Cichoń, Jerzy Wilde ny w pozyskiwanie pyłku. Jego uruchomienie wymaga pewnych nakładów kapitałowych, których wartość oszacowano na 2600 i 4100 zł, odpowiednio dla poławiaczy wylotowych i dennicowych. Pszczelarz, angażując kapitał, ma prawo oczekiwać ekwiwalentu (zysku) z jego wykorzystania. Oceniana stopa zwrotu zależy od istnienia i stopnia atrakcyjności alternatywnych rozwiązań. Satysfakcjonujące wobec tego wydawałoby się uzyskanie dochodu w wysokości 15% wartości zaangażowanego kapitału, czyli 390 i 615 zł, odpowiednio dla Koszty produkcji miodu i pyłku w pasiekach modelowych (w zł) Costs of honey and pollen production in model apiaries (in PLN) Tabela1 Table1 Wyszczególnienie Specification Produkcja miodu Produkcja miodu i pyłku Honey production Honey and pollen production liczba rodzin number of colonies 50* 50 50* 50 50* 50 Koszty produkcji poławiacze wylotowe poławiacze dennicowe Costs of production entrance traps bottom traps cukier sugar leki medicines dojazdy access transport transportation praca labor energia el. power Matki queens węza comb foundation pozostałe other Dzierżawa pasieczyska Lease of an apiary Koszty ogółem Total costs * pasieka przydomowa apiary adjacent to the house

5 Pozyskiwanie obnóży pyłkowych od lokaty terminowej w banku). Kwoty te należy traktować jako koszt alternatywny. Drugim, istotniejszym jeszcze warunkiem jest uzyskanie nadwyżki między wpływami (przychodami ze sprzedaży) a kosztami różnicującymi, przekraczającej koszty alternatywne. W tabeli 1 przedstawiono koszty produkcji miodu i pyłku, które wiążą się z rzeczywistym wypływem gotówki. Oprócz kosztów zmiennych, zaliczono tu także czynsz dzierżawny. Nie uwzględniono amortyzacji, kosztów alternatywnych oraz opłaty pracy pszczelarza. U podstaw takiego sposobu kalkulacji leży przekonanie, iż pszczelarz ma prawo oczekiwać ekwiwalentu nie tylko za zaangażowany kapitał, ale także za pracę (fizyczną, koncepcyjną, organizacyjną itp.). Analizowane koszty produkcji miodu wynoszą 3334 i 5056, odpowiednio dla pasieki 50-pniowej przydomowej i wędrownej, a przy dodatkowej produkcji pyłku odpowiednio dla poławiaczy wylotowych 4037 i 7417 zł oraz poławiaczy dennicowych 4037 i 6585 zł. Najistotniejszym elementem różnicującym koszty produkcji pasiecznej jest odległość pasieki od miejsca zamieszkania pszczelarza. W pasiece przydomowej pszczelarz jest w stanie uzyskać dodatkowy przychód ze sprzedaży pyłku w wysokości 3750 przy cenie hurtowej i 6000 zł, sprzedając ten produkt bezpośrednio (tab. 2). W pasiece wędrownej, w zależności od przyjętej ceny 8750 lub zł. Biorąc pod uwagę koszty pozyskiwania pyłku, które nie uwzględniają ani nakładów kapitałowych, ani pracy Tabela2 Table2 Pozyskany pyłek i przychody z jego sprzedaży w pasiekach modelowych w zależności od przyjętej ceny (kg i zł) Trapped pollen and income from its sale in model apiaries by different prices (kg and PLN) 50-pniowa pasieka 50-pniowa pasieka Wyszczególnienie przydomowa wędrowna Specification 50 colony apiary adjacent 50-colony migratory to the house apiary Produkcja jednostkowa Production from 1 colony Razem pyłek Total pollen poławiacz poławiacz poławiacz poławiacz wylotowy dennicowy wylotowy dennicowy entrance bottom entrance bottom pollen trap pollen trap pollen trap pollen trap Wariant cena za 1 kg Variant price for 1 kg I II Koszty pozyskiwania pyłku netto Net costs of pollen trapping

6 150 Janusz Cichoń, Jerzy Wilde pszczelarza, należy uznać taki przychód za satysfakcjonujący. Łączny nakład pracy związany z pozyskiwaniem pyłku przez 3 miesiące w pasiece wędrownej i przygotowaniem obnóży do sprzedaży nie przekracza 200 h. Przy zastosowaniu poławiaczy dennicowych nakłady te są jeszcze niższe. W pasiece przydomowej jest możliwe dalsze ich ograniczenie. Podsumowanie Przeprowadzona analiza dowodzi, że pozyskiwanie pyłku w Polsce jest opłacalne, może stanowić dodatkowe źródło dochodów i poprawić rentowność pasiek. Uruchomienie tej produkcji nie wymaga dużych nakładów kapitałowych (zwracają się w ciągu jednego sezonu), jak również dużych nakładów pracy, a czynności związane z odbieraniem pyłku z powodzeniem może wykonywać nawet niewykwalifikowany pszczelarz. Piśmiennictwo BOBRZECKI J., WILDE J., Wpływ pozyskiwania obnóży trzema rodzajami poławiaczy pyłku na rozwój i produkcyjność rodzin pszczelich. Pszczeln. Zesz. Nauk., 35: BOBRZECKI J., WILDE J Wpływ pozyskiwania obnóży pyłkowych na rozwój rodzin pszczelich. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Zootechnica, 32: CICHOŃ J., WILDE J Opłacalność pozyskiwania obnóży pyłkowych w Polsce. IV Krajowa Konferencja Apidologiczna: Postępy Apidologii w Polsce Bydgoszcz WSP: CICHOŃ J., WILDE J Opłacalność produkcji pasiecznej w Polsce. Biul. Nauk., UWM, 18: ČARNYSEV Z. G., EBERLI H. J Odbor pylcy i productivnost semej. Pčelovodstvo, 60 (9): GRANSIER K Die Auswirkungen fixeden Pollenfallengebrauchs auf Bienenvölker der Rasse Apis mellifica carnica. Apidologie, 15 (3): HAWELL J., CHAMPLE C. H Pollen collection, storage and clearning. Am. Bee J., 121 (7): LAVIE P., FRESNAYE J Etude experimentale de la trappe pollen en position superieure. Ann. Abeille, (4): NELSON D. L., MCKENNA D., ZUMWALT E The effect of continous pollen trapping on sealed brood, honey production and gross income in Northern Alberta. Am. Bee J., 127 (8): PIDEK A Wpływ pozyskiwania pyłku na rozwój i produkcyjność rodzin pszczelich oraz efekty ekonomiczne pasiek. Pszczeln. Zesz. Nauk., 32: VALENT R Odbor a zuzitkovani pylu. Vcelarstvi, 24 (3): 58. VILLENEUVE J. L., HOULE E., LABONTE J Pollen trapping versus honey production field raport. Am. Bee J., 127 (9): , 641. WEBSTER T. L., THORP R. W., BRIGGS D., SKINNER J., PARISIAN T Effect of pollen traps on honey bee almond and prune pollination. Environ. Entomol., 14 (6): WILDE J Einflus der Einsatzdauer einer Pollenfalle auf die Pollenernte und Entwicklung von Bienenvolker. Apidologie, 22 (4): WILDE J., BRATKOWSKI J Pozyskiwanie obnóży pyłkowych w pasiekach moda czy konieczność pszczelarstwa europejskiego? Olsztyn: Nauki Rolnicze w warunkach integracji europejskiej. Materiały konferencyjne. T. III/IV. Chów i hodowla zwierząt: WILDE J., BRATKOWSKI J Pozyskiwanie pyłku szansą dla każdego pszczelarza. Pszczelarstwo, 47 (3): 4-5. WILDE J., CICHOŃ J Pozyskiwanie obnóży pyłkowych jako sposób na poprawę opłacalności produkcji pasiecznej. Ogólnopolska Konferencja Naukowa: Współczesne problemy pszczelarstwa w Polsce. ART, Olsztyn:

Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Na temat opłacalności produkcji pasiecznej w Polsce mówi się wiele.

Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Na temat opłacalności produkcji pasiecznej w Polsce mówi się wiele. Wilde J. 2012. Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Szkolenie Pszczelarskie Czy pszczelarstwo to może być biznes? Zrzeszenie Pszczelarzy Krakowskich i CKU Kraków, 18-19.02. Materiały

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE Janusz Cichoń 1, Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych UWM, Olsztyn 2 Katedra Pszczelnictwa UWM,

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE Janusz Cichoń 1, Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych UWM, Olsztyn 2 Katedra Pszczelnictwa

Bardziej szczegółowo

KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU

KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU Jerzy Wilde 1, Janusz Cichoń 2, Paweł Grabowski 1 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn

Bardziej szczegółowo

Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych

Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych Wilde J. 2012. Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych. Szkolenie Pszczelarskie Czy pszczelarstwo to może być biznes? Zrzeszenie Pszczelarzy Krakowskich i CKU Kraków, 18-19.02. Materiały

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK

TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: miód,

Bardziej szczegółowo

WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ

WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2, Andrzej Kobyliński 3 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Pasieka

Bardziej szczegółowo

POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ

POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ Jerzy Wilde 1, Janusz Cichoń 2 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Katedra

Bardziej szczegółowo

KOSZT NOWOCZESNEGO ULA WYKONANEGO SAMODZIELNIE

KOSZT NOWOCZESNEGO ULA WYKONANEGO SAMODZIELNIE BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KOSZT NOWOCZESNEGO ULA WYKONANEGO SAMODZIELNIE Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: ul, ekonomika, koszty, pszczelarstwo. Streszczenie

Bardziej szczegółowo

WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH

WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: sprzedaż

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: obnóża

Bardziej szczegółowo

RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN

RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o

Bardziej szczegółowo

NOSEMOZA W RODZINACH A POZYSKIWANIE PYŁKU

NOSEMOZA W RODZINACH A POZYSKIWANIE PYŁKU PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXIX, Nr l 1995 NOSEMOZA W RODZINACH A POZYSKIWANIE PYŁKU Jer z y W i l d e, J a n u S z B r a t k o w s k i Zakład Pszczelnictwa AR-T, ul. Oczapowskiego 5, 10-957 Olsztyn

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA MLECZKA PSZCZELEGO BEZ PRZEKŁADANIA LARW

PRODUKCJA MLECZKA PSZCZELEGO BEZ PRZEKŁADANIA LARW BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 PRODUKCJA MLECZKA PSZCZELEGO BEZ PRZEKŁADANIA LARW Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: mleczko pszczele, ekonomika, pszczelarstwo,

Bardziej szczegółowo

PROCES DYDAKTYCZNY W KATEDRZE PSZCZELNICTWA UWM

PROCES DYDAKTYCZNY W KATEDRZE PSZCZELNICTWA UWM BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 PROCES DYDAKTYCZNY W KATEDRZE PSZCZELNICTWA UWM Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: dydaktyka, pszczelarstwo, studenci. Streszczenie

Bardziej szczegółowo

Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich

Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich 39 Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Słoneczna 48, 10-710 Olsztyn

Bardziej szczegółowo

POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ

POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: mleczko pszczele,

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ I PERSPEKTYWY PRODUKCJI MIODU W POLSCE THE PROFITABILITY OF AND PERSPECTIVES FOR HONEY PRODUCTION IN POLAND

OPŁACALNOŚĆ I PERSPEKTYWY PRODUKCJI MIODU W POLSCE THE PROFITABILITY OF AND PERSPECTIVES FOR HONEY PRODUCTION IN POLAND Beata Madras-Majewska 1 Pracownia Hodowli Owadów Użytkowych SGGW Janusz Majewski 2 Katedra Ekonomiki Rolnictwa i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych SGGW OPŁACALNOŚĆ I PERSPEKTYWY PRODUKCJI MIODU

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE PÓŹNYCH POŻYTKÓW PRZEZ PSZCZOŁY Z LIKWIDOWANYCH RODZIN

WYKORZYSTANIE PÓŹNYCH POŻYTKÓW PRZEZ PSZCZOŁY Z LIKWIDOWANYCH RODZIN BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYKORZYSTANIE PÓŹNYCH POŻYTKÓW PRZEZ PSZCZOŁY Z LIKWIDOWANYCH RODZIN Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pakiety pszczele, miód,

Bardziej szczegółowo

UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK

UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn

Bardziej szczegółowo

PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM

PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM http://dx.doi.org/10.18778/1429-3730.40.03 Sebastian Karliński*54 PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM RAISING PROFITABILITY IN AN APIARY Abstract The article is devoted to the issues of

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POZYSKIWANIA PYŁKU NA ROZWÓJ I PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN PSZCZELICH ORAZ EFEKTY EKONOMICZNE PASIEK. Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa

WPŁYW POZYSKIWANIA PYŁKU NA ROZWÓJ I PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN PSZCZELICH ORAZ EFEKTY EKONOMICZNE PASIEK. Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa PSZCZELN~CZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXII 1988 WPŁYW POZYSKIWANIA PYŁKU NA ROZWÓJ I PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN PSZCZELICH ORAZ EFEKTY EKONOMICZNE PASIEK Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WPROW ADZENIE

Bardziej szczegółowo

KUPOWAĆ CZY WYCHOWYWAĆ MATKI WE WŁASNYM ZAKRESIE W PASIEKACH STANOWIĄCYCH GŁÓWNE ŹRÓDŁO UTRZYMANIA?

KUPOWAĆ CZY WYCHOWYWAĆ MATKI WE WŁASNYM ZAKRESIE W PASIEKACH STANOWIĄCYCH GŁÓWNE ŹRÓDŁO UTRZYMANIA? BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KUPOWAĆ CZY WYCHOWYWAĆ MATKI WE WŁASNYM ZAKRESIE W PASIEKACH STANOWIĄCYCH GŁÓWNE ŹRÓDŁO UTRZYMANIA? Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c

Bardziej szczegółowo

VII Lubelska Konferencja Pszczelarska

VII Lubelska Konferencja Pszczelarska VII Lubelska Konferencja Pszczelarska II Międzynarodowe Sympozjum Pszczelarskie Pszczelarstwo w industrialnej rzeczywistości Pszczela Wola 19-21 luty 2016 Perspektywy rozwoju polskiego pszczelarstwa w

Bardziej szczegółowo

ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA

ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pszczoła miodna, rodzina pszczela,

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie University of Warmia and Mazury in Olsztyn. Biuletyn Naukowy UWM 29 (2008)

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie University of Warmia and Mazury in Olsztyn. Biuletyn Naukowy UWM 29 (2008) Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie University of Warmia and Mazury in Olsztyn Biuletyn Naukowy UWM 29 (2008) Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego Olsztyn 2008 1 Ocena jakoœci BIULETYN

Bardziej szczegółowo

Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019. Omówienie projektu

Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019. Omówienie projektu Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019 Omówienie projektu Kierunki (środki) wsparcia oraz działania objęte mechanizmem Kierunki (środki) wsparcia oraz działania

Bardziej szczegółowo

Tabela L. Kalkulacja kosztów kanalizacji i oczyszczalni - istniejące [w zł] Tabela M. Kalkulacja kosztów kanalizacji nowoprojektowanej [w zł]

Tabela L. Kalkulacja kosztów kanalizacji i oczyszczalni - istniejące [w zł] Tabela M. Kalkulacja kosztów kanalizacji nowoprojektowanej [w zł] Tabela L. Kalkulacja kosztów kanalizacji i oczyszczalni - istniejące [w zł] 1. Amortyzacja 3 342 229 3 616 921 3 686 442 3 741 535 3 810 113 3 810 113 3 810 113 3 810 113 3 810 113 3 901 884 3 825 732

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ WĘDROWNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ. Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WSTĘP

EFEKTYWNOŚĆ WĘDROWNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ. Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WSTĘP PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXIV GRUDZIEŃ 1980 EFEKTYWNOŚĆ WĘDROWNEJ GOSPODARKI PASIECZNEJ Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WSTĘP Zmniejszenie zasobów pożytkowych z chwastów miododajnych,

Bardziej szczegółowo

Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich

Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich 3 Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich Prof. dr hab. Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul. Słoneczna 8, 10-711 Olsztyn

Bardziej szczegółowo

EXPLOITATION OF RAPE FLOW BY BEE COLONIES IN STATIONARY AND MIGRATORY APIARY

EXPLOITATION OF RAPE FLOW BY BEE COLONIES IN STATIONARY AND MIGRATORY APIARY DOI: 10.2478/jas-2013-0010 Vol. 57 No. 1 2013 Journal of Apicultural Science 85 EXPLOITATION OF RAPE FLOW BY BEE COLONIES IN STATIONARY AND MIGRATORY APIARY D a r i u s z T e p e r *, P i o t r Skubida,

Bardziej szczegółowo

NOWOCZESNE METODY POZYSKIWANIA KITU PSZCZELEGO

NOWOCZESNE METODY POZYSKIWANIA KITU PSZCZELEGO BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 NOWOCZESNE METODY POZYSKIWANIA KITU PSZCZELEGO Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: propolis, technologie pasieczne, ekonomika

Bardziej szczegółowo

EFFECT OF CHANGING OF COLONY STRUCTURE ON TRAPPED POLLEN

EFFECT OF CHANGING OF COLONY STRUCTURE ON TRAPPED POLLEN Vol. 47 No. 1 2003 Journal of Apicultural Science 32 EFFECT OF CHANGING OF COLONY STRUCTURE ON TRAPPED POLLEN Janusz Bratkowski, Jerzy Wilde Apiculture Division, Warmia and Mazury University, S³oneczna

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku

Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku Opracował: Dr inż. Piotr Semkiw.

Bardziej szczegółowo

PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE

PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE KONFERENCJA PRASOWA Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego z udziałem Prezydenta Polskiego Związku Pszczelarskiego Tadeusza Sabata PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE 14 marca 2012 r., godz.

Bardziej szczegółowo

KOSZTY PRODUKCJI ROŚLINNEJ PRZY WYKONYWANIU PRAC CIĄGNIKIEM ZAKUPIONYM W RAMACH PROGRAMU SAPARD

KOSZTY PRODUKCJI ROŚLINNEJ PRZY WYKONYWANIU PRAC CIĄGNIKIEM ZAKUPIONYM W RAMACH PROGRAMU SAPARD Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2006 Jacek Skudlarski Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie KOSZTY PRODUKCJI ROŚLINNEJ PRZY WYKONYWANIU PRAC CIĄGNIKIEM

Bardziej szczegółowo

Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017

Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr

Bardziej szczegółowo

Analiza sektora pszczelarskiego

Analiza sektora pszczelarskiego Analiza sektora pszczelarskiego dla opracowania 3-letniego Programu Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce w latach 2007-2010 Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach Wykonawcy: dr

Bardziej szczegółowo

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW EKONOMICZNYCH PROWADZENIA PASIEK NA PODSTAWIE SEZONÓW

PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW EKONOMICZNYCH PROWADZENIA PASIEK NA PODSTAWIE SEZONÓW PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXIV GRUDZIEŃ 1980 REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE WARUNKÓW EKONOMICZNYCH PROWADZENIA PASIEK NA PODSTAWIE SEZONÓW 1977-78 Andrzej Pi dek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

~-

~- PSZCZELNICZE Rok XXVII ZESZYTY NAUKOWE ----------------------------------------~- 1983 ZMIANY WARUNKÓW EKONOMICZNYCH PRODUKCJI PSZCZELARSKIEJ W LATACH 1970-1981 Instytut Andrzej Pidek Sadownictwa i Kwiaciarstwa

Bardziej szczegółowo

Spis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14

Spis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym

Bardziej szczegółowo

Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w okresie I - IX 2010 roku.

Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w okresie I - IX 2010 roku. Warszawa, 22 listopada 2010 r. Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych w okresie I - IX 2010 roku. W okresie styczeń-wrzesień br. wyniki finansowe badanych przedsiębiorstw a) uległy poprawie w

Bardziej szczegółowo

Masowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną

Masowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną Poradnik ten wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którym nieobojętne jest efektywne wykorzystanie pomocy, ku pożytkowi całego polskiego pszczelarstwa. Pragnęlibyśmy, aby lektura tej książki

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ

POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ INSTRUKCJA POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ Piotr Skubida, Piotr Semkiw, Krzysztof Jeziorski, Andrzej Pioś Zakład Pszczelnictwa Instytutu Ogrodnictwa w Puławach, Pracownia Technologii

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ UŻYTKOWANIA MASZYN NABYTYCH Z DOTACJĄ

OPŁACALNOŚĆ UŻYTKOWANIA MASZYN NABYTYCH Z DOTACJĄ Problemy Inżynierii Rolniczej nr 3/2008 Aleksander Muzalewski Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie OPŁACALNOŚĆ UŻYTKOWANIA MASZYN NABYTYCH Z OTACJĄ Streszczenie Opracowano

Bardziej szczegółowo

MOŻLIWOŚCI POPRAWY EFEKTYWNOŚCI PRO W ADZENIA PASIEKI PRZEZ WZBOGACANIE WYBORU PRODUKTÓW PASIECZNYCH. Jerzy Marcinkowski

MOŻLIWOŚCI POPRAWY EFEKTYWNOŚCI PRO W ADZENIA PASIEKI PRZEZ WZBOGACANIE WYBORU PRODUKTÓW PASIECZNYCH. Jerzy Marcinkowski PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XXXVIII 1994 MOŻLIWOŚCI POPRAWY EFEKTYWNOŚCI PRO W ADZENIA PASIEKI PRZEZ WZBOGACANIE WYBORU PRODUKTÓW PASIECZNYCH Jerzy Marcinkowski Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa,

Bardziej szczegółowo

ANALIZA OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI W PASIECE HODOWLANEJ

ANALIZA OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI W PASIECE HODOWLANEJ PSZCZELNCZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLV 2000 ANALZA OPŁACALNOŚC PRODUKCJ W PASECE HODOWLANEJ Aldona Gontarz, Krzysztof Loc*, Stanisław Socha Akademia Podlaska w Siedlcach, ul. B. Prusa 12, 08-110 Siedlce,

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku

Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku Puławy 2013 1. Wstęp Raport opracowano

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku.

Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku. Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku. Opracowanie wykonane w ramach

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNE ZAGOSPODAROWANIE WOSKU W PASIEKACH

OPŁACALNE ZAGOSPODAROWANIE WOSKU W PASIEKACH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 OPŁACALNE ZAGOSPODAROWANIE WOSKU W PASIEKACH Jerzy Wilde, Jan Gabruś Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: wosk, węza, akarycydy,

Bardziej szczegółowo

Średnio ważony koszt kapitału

Średnio ważony koszt kapitału Średnio ważony koszt kapitału WACC Weighted Average Cost of Capital 1 Średnio ważony koszt kapitałuwacc Weighted Average Cost of Capital Plan wykładu: I. Koszt kapitału a metody dyskontowe II. Źródła finansowania

Bardziej szczegółowo

ANALIZA OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI MLEKA W POLSKICH GOSPODARSTWACH NA TLE WYBRANYCH KRAJÓW EUROPY

ANALIZA OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI MLEKA W POLSKICH GOSPODARSTWACH NA TLE WYBRANYCH KRAJÓW EUROPY FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 27, Oeconomica 254 (47), 99 14 Małgorzata KAROLEWSKA, Artur WILCZYŃSKI ANALIZA OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI MLEKA W POLSKICH GOSPODARSTWACH

Bardziej szczegółowo

STRATY SPOWODOWANE ZATRUCIAMI PSZCZÓŁ PESTYCYDAMI

STRATY SPOWODOWANE ZATRUCIAMI PSZCZÓŁ PESTYCYDAMI PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLIII 1999 STRATY SPOWODOWANE ZATRUCIAMI PSZCZÓŁ PESTYCYDAMI Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, ul.pornologiczna 18,96-100 Skierniewice, e-mail: apidek@insad.isk.skierniewice.pl

Bardziej szczegółowo

Obliczenia, Kalkulacje...

Obliczenia, Kalkulacje... Obliczenia, Kalkulacje... 1 Bilans O D P I E R W S Z E G O E T A T U D O W Ł A S N E J F I R M Y To podstawowy dokument przedstawiający majątek przedsiębiorstwa. Bilans to zestawienie dwóch list, które

Bardziej szczegółowo

Ocena opłacalności planowania przedsięwzięć - analiza przypadków

Ocena opłacalności planowania przedsięwzięć - analiza przypadków Załącznik B2 Ocena opłacalności planowania przedsięwzięć - analiza przypadków Przykład teoretyczny Odcinek rzeki nizinnej ma długość 5 km. Niezależnie od wylewów wczesnowiosennych, w okresie majwrzesień

Bardziej szczegółowo

WSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU

WSTĘP ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA Przykład analizy opłacalności przedsięwzięcia inwestycyjnego WSTĘP Teoria i praktyka wypracowały wiele metod oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych.

Bardziej szczegółowo

Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z działalności. I kwartał 2011 r.

Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z działalności. I kwartał 2011 r. Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z. I kwartał 2011 r. Spis treści Jednostkowy raport kwartalny 1. Wybrane jednostkowe dane finansowe za I kwartał 2011 r. oraz dane porównawcze za I kwartał

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ Załącznik nr 6 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ SYMBOL CYFROWY 612[01] I. OPIS ZAWODU 1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) określać przyrodnicze i gospodarcze

Bardziej szczegółowo

Raport okresowy. z siedzibą w Bielanach Wrocławskich. Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z działalności. I kwartał 2011 r.

Raport okresowy. z siedzibą w Bielanach Wrocławskich. Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z działalności. I kwartał 2011 r. Raport okresowy z siedzibą w Bielanach Wrocławskich Skonsolidowany oraz jednostkowy raport kwartalny z działalności. r. List Prezes Zarządu Black Point S.A. do Akcjonariuszy i Inwestorów. Szanowni Akcjonariusze

Bardziej szczegółowo

Jednostkowy oraz skonsolidowany raport kwartalny z działalności. I kwartał 2010 r.

Jednostkowy oraz skonsolidowany raport kwartalny z działalności. I kwartał 2010 r. Jednostkowy oraz skonsolidowany raport kwartalny z działalności. I kwartał 2010 r. List prezesa zarządu Black Point S.A. do Akcjonariuszy i Inwestorów. Szanowni Akcjonariusze i Inwestorzy, Krótko po udanym

Bardziej szczegółowo

WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM POZIOMIE WYKORZYSTANIA

WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM POZIOMIE WYKORZYSTANIA Problemy Inżynierii Rolniczej nr 4/2009 Zenon Grześ Instytut Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu WYNIKI BADAŃ WARTOŚCIOWANIA PROCESU OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH O RÓŻNYM

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy Autor: Dr Piotr Semkiw

Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy   Autor: Dr Piotr Semkiw Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku Autor: Dr Piotr Semkiw Zakład Pszczelnictwa w Puławach

Bardziej szczegółowo

M. Dąbrowska. Wroclaw University of Economics

M. Dąbrowska. Wroclaw University of Economics M. Dąbrowska Wroclaw University of Economics Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, płynność, EVA JEL Classification A 10 Streszczenie: Poniższy raport prezentuje wpływ stosowanej

Bardziej szczegółowo

Rozwój branży pszczelarskiej w Polsce oraz związanych z nią usług, jako droga two-rzenia nowych miejsc pracy i rozwoju obszarów wiejskich

Rozwój branży pszczelarskiej w Polsce oraz związanych z nią usług, jako droga two-rzenia nowych miejsc pracy i rozwoju obszarów wiejskich Rozwój branży pszczelarskiej w Polsce oraz związanych z nią usług, jako droga two-rzenia nowych miejsc pracy i rozwoju obszarów wiejskich Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Stowarzyszenie Edukacja dla

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Analiza finansowa projektu dr hab. Grzegorz Głód Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 22 maja 2017 r. Co to jest projekt? To działanie: - zorientowane na cel, - kompleksowe,

Bardziej szczegółowo

BIZNES PLAN. pod nazwą...

BIZNES PLAN. pod nazwą... Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach Załącznik nr 1 do Regulaminu przyznawania środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości BIZNES PLAN pod nazwą... Uczestnika ubiegającego się o środki na rozwój przedsiębiorczości

Bardziej szczegółowo

KORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH

KORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KORZYŚCI UŻYTKOWANIA PSZCZÓŁ OPORNYCH NA CHOROBY W PASIEKACH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: odporność wrodzona, odporność

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik nr 1 do Regulaminu przyznawania środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości BIZNES PLAN pod nazwą...

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE METODY STUDIUM PRZYPADKU W NAUCZANIU PRZEDMIOTÓW EKONOMICZNYCH - STUDIUM PRZYPADKU - MAGIC GAMES S.A.

WYKORZYSTANIE METODY STUDIUM PRZYPADKU W NAUCZANIU PRZEDMIOTÓW EKONOMICZNYCH - STUDIUM PRZYPADKU - MAGIC GAMES S.A. Marek Kunasz Uniwersytet Szczeciński WYKORZYSTANIE METODY STUDIUM PRZYPADKU W NAUCZANIU PRZEDMIOTÓW EKONOMICZNYCH - STUDIUM PRZYPADKU - MAGIC GAMES S.A. WSTĘP Metoda studium przypadku po raz pierwszy została

Bardziej szczegółowo

Metody szacowania opłacalności projektów (metody statyczne, metody dynamiczne)

Metody szacowania opłacalności projektów (metody statyczne, metody dynamiczne) Metody szacowania opłacalności projektów (metody statyczne, metody dynamiczne) punkt 6 planu zajęć dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 OCENA EFEKTYWNOŚCI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH 2 Wartość pieniądza w czasie

Bardziej szczegółowo

Wskaźniki efektywności inwestycji

Wskaźniki efektywności inwestycji Wskaźniki efektywności inwestycji Efektywność inwestycji Realizacja przedsięwzięć usprawniających użytkowanie energii najczęściej wymaga poniesienia nakładów finansowych na zakup materiałów, urządzeń,

Bardziej szczegółowo

STUDIA INDYWIDUALNE Z ZAKRESU PSZCZELNICTWA SZANSĄ DLA PASJONATÓW PSZCZELARSTWA

STUDIA INDYWIDUALNE Z ZAKRESU PSZCZELNICTWA SZANSĄ DLA PASJONATÓW PSZCZELARSTWA BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 STUDIA INDYWIDUALNE Z ZAKRESU PSZCZELNICTWA SZANSĄ DLA PASJONATÓW PSZCZELARSTWA Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: indywidualny

Bardziej szczegółowo

PSZCZELARSTWO W OPINII STUDENTÓW UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

PSZCZELARSTWO W OPINII STUDENTÓW UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 PSZCZELARSTWO W OPINII STUDENTÓW UNIWERSYTETU WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Beata Bąk, Janusz Bratkowski Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:

Bardziej szczegółowo

IBA 2014 IV Międzynarodowa Konferencja

IBA 2014 IV Międzynarodowa Konferencja Opłacalność produkcji porzeczek czarnych w Polsce Profitability of blackcurrant production in Poland Dariusz Paszko Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie University of Life Sciences in Lublin IBA 2014 IV

Bardziej szczegółowo

Rachunek kosztów zmiennych

Rachunek kosztów zmiennych Rachunek kosztów zmiennych Rachunek kosztów zmiennych (ang. variable costing) pozwala podejmować decyzje krótkookresowe będące reakcją na bieżące zmiany w wielkości popytu i sprzedaży dzieli koszty na

Bardziej szczegółowo

Efektywność funkcjonowania wielkoobszarowych gospodarstw rolnych. Adam Kagan , Pułtusk

Efektywność funkcjonowania wielkoobszarowych gospodarstw rolnych. Adam Kagan , Pułtusk Zakład Ekonomiki Gospodarstw Rolnych Efektywność funkcjonowania wielkoobszarowych gospodarstw rolnych Adam Kagan 01.12.2009, Pułtusk 1 Plan wystąpienia 1. Rola gospodarstw wielkoobszarowych w rolnictwie

Bardziej szczegółowo

MODEL SZACOWANIA PEŁNYCH KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTW ROLNYCH

MODEL SZACOWANIA PEŁNYCH KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTW ROLNYCH MODEL SZACOWANIA PEŁNYCH KOSZTÓW DZIAŁALNOŚCI GOSPODARSTW ROLNYCH Lech Goraj, Stanisław Mańko Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 1 Struktura

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W LATACH

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W LATACH PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE ROK XXIV GRUDZIEŃ 198() OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W LATACH 1977-1978 Andrzej Pidek Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa WPROWADZENIE Czynnikiem stymulującym rozwój każdej

Bardziej szczegółowo

Nauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski

Nauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski ANALIZA PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Wykład 6 Trzy elementy budżetowania kapitałowego Proces analizy decyzji inwestycyjnych nazywamy budżetowaniem kapitałowym.

Bardziej szczegółowo

WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:

WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail: WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia

Bardziej szczegółowo

Rachunek kosztów dla inżyniera

Rachunek kosztów dla inżyniera Rachunek kosztów dla inżyniera Wykład 4. Koszty w podejmowaniu decyzji analiza punktów krytycznych produkcji, kosztów, cen i stopy zwrotu (analiza Cost-Volume-Profit), próg rentowności (BEP) dla jednego

Bardziej szczegółowo

INTENSYFIKACJA POZYSKIWANIA PROPOLISU A JEGO JAKOŚĆ

INTENSYFIKACJA POZYSKIWANIA PROPOLISU A JEGO JAKOŚĆ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 INTENSYFIKACJA POZYSKIWANIA PROPOLISU A JEGO JAKOŚĆ Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: propolis, zdrowie człowieka, środowisko

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Załącznik nr 1 do wniosku o udzielenie pożyczki

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Załącznik nr 1 do wniosku o udzielenie pożyczki Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik nr 1 do wniosku o udzielenie pożyczki BIZNESPLAN Uczestnika projektu :... /imię i nazwisko/ ubiegającego

Bardziej szczegółowo

dr hab. Marcin Jędrzejczyk

dr hab. Marcin Jędrzejczyk dr hab. Marcin Jędrzejczyk Leasing operacyjny nie jest wliczany do wartości aktywów bilansowych, co wpływa na polepszenie wskaźnika ROA (return on assets - stosunek zysku do aktywów) - suma aktywów nie

Bardziej szczegółowo

Koszty eksploatacji środków transportowych w gospodarstwach ukierunkowanych na chów zwierząt

Koszty eksploatacji środków transportowych w gospodarstwach ukierunkowanych na chów zwierząt Sławomir Kocira Stanisław Parafiniuk Józef Sawa 1 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Koszty eksploatacji środków transportowych w gospodarstwach ukierunkowanych na chów zwierząt Wprowadzenie W każdej

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności Aby przedsiębiorstwo mogło osiągnąć zysk, muszą być zachowane odpowiednie relacje między przychodami ze sprzedaży i kosztami, tzn. przychody powinny być wyższe od poniesionych

Bardziej szczegółowo

Korzyści i. Niekorzyści skali. produkcji

Korzyści i. Niekorzyści skali. produkcji utarg (przychód) Koszt ekonomiczny utarg (przychód) Zakres tematyczny: Koszty w krótkim i długim okresie 1. Koszty pojęcie 2. Rodzaje kosztów wg różnych kryteriów 3. Krzywe kosztów 4. Zależności pomiędzy

Bardziej szczegółowo

OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA?

OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? Jerzy WILDE, Maciej SIUDA, Beata BĄK KATEDRA PSZCZELNICTWA, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 54 Naukowa

Bardziej szczegółowo

Včelárstvo v Poľsku. Pszczelarstwo w Polsce. Oravská Polhora Marek W. CHMIELEWSKI

Včelárstvo v Poľsku. Pszczelarstwo w Polsce. Oravská Polhora Marek W. CHMIELEWSKI Pszczelarstwo w Polsce Včelárstvo v Poľsku Oravská Polhora 24.11.2017 Marek W. CHMIELEWSKI Insect Biocontrol Unit Department of Epizootiology Faculty of Veterinary Medicine University of Life Sciences

Bardziej szczegółowo

NASTĘPSTWA OGRANICZONEGO ZWALCZANIA VARROA W RODZINACH PSZCZELICH

NASTĘPSTWA OGRANICZONEGO ZWALCZANIA VARROA W RODZINACH PSZCZELICH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 NASTĘPSTWA OGRANICZONEGO ZWALCZANIA VARROA W RODZINACH PSZCZELICH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: Varroa destructor, inwazja,

Bardziej szczegółowo

Materiały uzupełniające do

Materiały uzupełniające do Dźwignia finansowa a ryzyko finansowe Przedsiębiorstwo korzystające z kapitału obcego jest narażone na ryzyko finansowe niepewność co do przyszłego poziomu zysku netto Materiały uzupełniające do wykładów

Bardziej szczegółowo

Podstawy zarządzania projektem. dr inż. Agata Klaus-Rosińska

Podstawy zarządzania projektem. dr inż. Agata Klaus-Rosińska Podstawy zarządzania projektem dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 Ocena efektywności projektów inwestycyjnych 2 Wartość pieniądza w czasie Wartość pieniądza w czasie ma decydujące znaczenie dla podejmowania

Bardziej szczegółowo

MODEL FINANSOWY W EXCELU

MODEL FINANSOWY W EXCELU MODEL FINANSOWY W EXCELU Model finansowy / założenia Model finansowy w excelu. Wycena przedsiębiorstwa, opłacalność inwestycji, analiza finansowa, progoza finansowa, wycena startupu, ocena opłacalności,

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy Autor: Dr Piotr Semkiw

Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy  Autor: Dr Piotr Semkiw Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku Autor: Dr Piotr Semkiw Zakład Pszczelnictwa w Puławach

Bardziej szczegółowo

Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska

Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska Spis treści Przedmowa I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 1. Typy pasiek Pasieki amatorskie Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu Pasieki prowadzone przez pszczelarzy

Bardziej szczegółowo

Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl. Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku

Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl. Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku Puławy 2014 1. Wstęp Opracowanie przygotowano w ramach

Bardziej szczegółowo

Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku

Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku .pl https://www..pl Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku Autor: Małgorzata Chojnicka Data: 8 maja 2017 Hodowla pszczół wymaga z jednej strony dużej wiedzy, a z drugiej

Bardziej szczegółowo

BIZNES PLAN DLA UCZESTNIKA PROJEKTU. Pozytywna zmiana. Priorytet VIII PO KL Regionalne kadry gospodarki,

BIZNES PLAN DLA UCZESTNIKA PROJEKTU. Pozytywna zmiana. Priorytet VIII PO KL Regionalne kadry gospodarki, BIZNES PLAN DLA UCZESTNIKA PROJEKTU Pozytywna zmiana Priorytet VIII PO KL Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, Podziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów

Bardziej szczegółowo

Prezentacja skonsolidowanych wyników finansowych za 2011 r.

Prezentacja skonsolidowanych wyników finansowych za 2011 r. Prezentacja skonsolidowanych wyników finansowych za 2011 r. Warszawa, maj 2012 r. List Zarządu Szanowni Państwo, Niniejsza prezentacja została opracowana w związku z publikacją skonsolidowanych wyników

Bardziej szczegółowo