działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Delegatura w Lublinie Lublin, ul. Ochotnicza 10 Tel. (0-81) , , Fax (0-81) lublin@uokik.gov.pl RLU-61-17/2013/MW Lublin, dnia 19 listopada 2014r. DECYZJA RLU Nr 23/2014 A. Na podstawie art. 28 ust. 1 i 2 w związku z art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.), stosownie do art. 33 ust. 5 i 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: wobec uprawdopodobnienia stosowania przez Andrzeja Asztemborskiego, prowadzącego działalność gospodarczą jako Andrzej Asztemborski Grupa Finansowa AS w Ostrołęce, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, polegających na: I. stosowaniu postanowień wzorca Umowy pożyczki gotówkowej, o treści: pkt 9. Pożyczkobiorca zobowiązuje się ponieść koszty związane z działaniami windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. -10 zł za jednorazowy monitoring telefoniczny począwszy od pierwszego dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 3 dnia od terminu wymagalności, zł za wezwanie przed procesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 10 dnia od terminu wymagalności, zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od dnia 15 dnia od terminu wymagalności, zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany niezależnie od powyższych działań od 1

2 dnia od dnia wymagalności ; pkt 10. ( ) Korespondencja kierowana na adres pożyczkobiorcy nieodebrana ze względu na niepowiadomienie pożyczkodawcy o zmianie adresu będzie uważana za skutecznie doręczoną ; pkt 12. ( ) Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy w miejscowości Ostrołęka, Ostrów Mazowiecka, lub Pszasnysz według uznania pożyczkodawcy, które mogą zostać uznane za wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 (45) k.p.c., a zatem stanowić praktykę z art. 24 ust 2 pkt 1 w związku art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); II. działaniach, polegających na: 1) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, które uzależnia skuteczność oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki przez konsumenta w terminie 14 dni od jej zawarcia, od zwrotu przez konsumenta określonej w umowie całkowitej kwoty pożyczki, powiększonej o odsetki za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia jej spłaty, co może stanowić naruszenie art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. Nr 126 poz. 715 ), 2) stosowaniu w umowach o pożyczkę, zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego konsumenci są obciążani karą umowną w postaci zabezpieczenia egzekucyjnego w sytuacji braku spłaty zobowiązania pieniężnego w terminie określonym przez pożyczkodawcę w piśmie o rozwiązaniu umowy pożyczki, co może stanowić naruszenie art kc ; 3) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego przedsiębiorca rozlicza z konsumentami kwoty nadpłaconych odsetek w przypadku wcześniejszego zwrotu pożyczki przez konsumenta, jedynie w przypadku, gdy zobowiązanie przekroczy 5 krotność opłaty za nadanie listu poleconego za pośrednictwem PPUP Poczta Polska, co może stanowić naruszenie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126 poz. 715), a zatem praktykę, o której mowa w art. 24 ust. 2 w związku z art. 24 ust 1 ustawy z dnia ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); III. zaniechaniu, polegającym na: 1) braku poinformowania konsumentów w formularzach informacyjnych wręczanych konsumentom przed zawarciem umowy pożyczki o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 13 ust. 1 pkt 12 ) ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126 poz. 715 ); 2) braku poinformowania konsumentów w zawartych umowach pożyczki o wysokości 2

3 rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz o warunkach jej zmiany, wbrew regulacji art. 30 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. Nr 126 poz. 715 ), co może stanowić naruszenie ar. 24 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); IV. wprowadzaniu konsumentów w błąd, co do wysokości całkowitego kosztu kredytu oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, poprzez podawanie ich wysokości przy błędnym założeniu, iż powinny one również uwzględniać kwotę zabezpieczenia windykacyjnego, wbrew art. 5 pkt 6) i 7) ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715), co może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową określoną w art. 5 ust. 1 i 3 pkt 5 ) w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. nr 1171 poz. 1206), a zatem naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 3 w związku art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; V. zaniechaniu poinformowania konsumentów we wzorcach Oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumenta kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, o którym mowa w art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126 poz. 715), co może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. nr 153 poz. 1503), a zatem naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 3 w związku art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; B. po przyjęciu zobowiązania złożonego przez Andrzeja Asztemborskiego do podjęcia działań, zmierzających do zaniechania naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, nakłada się na w/w przedsiębiorcę obowiązek wykonania, w terminie do 2 miesięcy od dnia otrzymania niniejszej decyzji następujących działań: - co do zarzutów opisanych w punkcie A I sentencji decyzji: 1. usunięcia z obowiązującego w obrocie z konsumentami wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowień oznaczonych jako: - pkt 9 o treści: Pożyczkobiorca zobowiązuje się ponieść koszty związane z działaniami windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. -10 zł za jednorazowy monitoring telefoniczny począwszy od pierwszego dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 3 dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie przedprocesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 10 dnia od terminu wymagalności; zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej 3

4 lub osobiście od dnia 15 dnia od terminu wymagalności ; zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany niezależnie od powyższych działań od 1 dnia od dnia wymagalności ; i zastąpienia go postanowieniem o treści: Pożyczkobiorca może zostać obciążony kosztami związanymi z działaniami windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. - 1 zł za każdą wiadomość tekstową przesłaną SMS na numer telefonu wskazany jako numer do kontaktu przez pożyczkobiorcę, począwszy od drugiego dnia od terminu wymagalności, jednak nie częściej niż jeden SMS raz na 4 dni, nie więcej niż pięć SMS; - 15 zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej, wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym, nie więcej niż 1 wezwanie do zapłaty, - 15 zł za wezwanie przedprocesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej, wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym, nie więcej niż 1 wezwanie przedprocesowe; - 15zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym; - 50 zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany jedynie w przypadku nieskuteczności w.w działań; nie więcej niż jeden kontakt osobisty 2. Wprowadzenia do w.w wzorca umowy postanowienia o treści: W przypadku skierowana przez klienta do Pożyczkodawcy pisma drogą pocztową, przeprowadzeniem z inicjatywy klienta z Pożyczkodawcą rozmowy telefonicznej lub konieczności wizyty klienta u Pożyczkodawcy, w związku z niewłaściwym wykonaniem przez Pożyczkodawcę umowy, której dotyczył monit, wezwanie lub wizyta, Pożyczkodawca zwróci Klientowi koszty bezpośrednio związane z wykonanymi przez Klienta powyższymi czynnościami. - pkt 10 o treści: ( ) Korespondencja kierowana na adres pożyczkobiorcy nieodebrana ze względu na niepowiadomienie pożyczkodawcy o zmianie adresu będzie uważana za skutecznie doręczoną i zastąpienia go postanowieniem o treści: Pożyczkobiorca i pożyczkodawca są zobowiązani do niezwłocznego informowania drugiej strony o wszelkich zmianach nazwiska, adresu ; - pkt 12 o treści: Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy w miejscowości Ostrołęka, Ostrów Mazowiecka, lub Pszasnysz według uznania pożyczkodawcy i zastąpienia go postanowieniem o treści: W sprawach nieuregulowanych niniejszą umowa stosuje się przepisy kodeksu cywilnego oraz ustawę o kredycie konsumenckim. Wszelkie spory wynikające z umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy miejscowo ; 4

5 3. zobowiązuje się Andrzeja Asztemborskiego do zawierania umów pożyczki wg nowego, zmienionego wzorca Umowy pożyczki gotówkowej, a nadto do wystosowania pism do wszystkich konsumentów, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej zawartymi w oparciu o wzorzec zawierający zakwestionowane postanowienia, z propozycją zmiany jej postanowień w drodze aneksowania umowy, poprzez zastąpienie postanowień kwestionowanych postanowieniami o nowej w.w treści, a ponadto z informacją, iż zmiana wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zakwestionowanych postanowień jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów, nadto dostosowania podejmowanych działań windykacyjnych do treści nowego postanowienia; - co do zarzutów opisanych w punkcie A II sentencji decyzji, 1. usunięcia z obowiązującego w obrocie z konsumentami wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowień oznaczonych jako : - pkt 6 o treści: ( ) Odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli pożyczkobiorca zwróci określoną w umowie całkowitą kwotę pożyczki powiększoną o odsetki, za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia spłaty pożyczki i zastąpienie go postanowieniem o treści: Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do odstąpienia od niniejszej umowy pożyczki bez podania przyczyny w terminie 14 dni od daty jej zawarcia, poprzez złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki pod adresem firmy pośredniczącej. Pożyczkobiorca otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy ; - z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej i z Formularza informacyjnego zostanie usunięta kara umowna określona mianem zabezpieczenia windykacyjnego ; - pkt 11 o treści: ( ) W terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty pożyczki, pożyczkodawca zwróci pożyczkobiorcy nadpłaconą kwotę odsetek, jeżeli kwota zobowiązania przekroczy 5- krotność opłaty za nadanie listu poleconego za pośrednictwem PPUH Poczty Polskiej ( ) ; który zostanie zastąpiony postanowieniem o treści: ( ) W terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty pożyczki, pożyczkodawca zwróci pożyczkobiorcy nadpłaconą kwotę odsetek na rachunek bankowy podany w umowie ; 2. zobowiązuje się Andrzeja Asztemborskiego do zawierania umów pożyczki wg nowego, zmienionego wzorca Umowy pożyczki gotówkowej, a nadto do wystosowania pism do konsumentów, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej zawartymi w oparciu o wzorzec zawierający zakwestionowane postanowienia, z propozycją zmiany kwestionowanych postanowień w drodze aneksowania umowy, poprzez ich zastąpienie postanowieniami o nowej w.w treści, a ponadto z informacją, iż zmiana wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zakwestionowanych postanowień jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów; 5

6 - co do zarzutów opisanych w punkcie A III sentencji decyzji, 1. - zamieszczenie w wzorcu Formularza informacyjnego informacji o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego; - zamieszczenie w wzorcu Umowy pożyczki gotówkowej informacji o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunkach jej zmiany; 2. zobowiązuje się Andrzeja Asztemborskiego do zamieszczania w Formularzach informacyjnych danych dotyczących wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz w Umowach pożyczki gotówkowej danych o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunkach jej zmiany, a nadto do wystosowania do konsumentów, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej zawartymi w oparciu o wzorzec zawierający przedmiotowe braki, propozycji ich uzupełnienia w drodze aneksowania umowy, poprzez dodanie do ich treści informacji o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunkach jej zmiany, a ponadto z informacją, iż uzupełnienie braków wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zakwestionowanych postanowień jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów. - co do zarzutu opisanego w punkcie IV sentencji decyzji, 1. usunięcia z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej i z wzorca Formularza informacyjnego kary umownej określonej jako zabezpieczenie windykacyjne, przez co, kwota zabezpieczenia windykacyjnego nie będzie powiększała kwoty kosztu pożyczki oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, nadto usunięcie zapisu o zabezpieczeniu windykacyjnym z pkt 8 i 14 wzorca umowy pożyczki ; 2. zobowiązuje się Andrzeja Asztemborskiego do zawierania umów pożyczki wg nowego, zmienionego wzorca Formularza informacyjnego oraz Umowy pożyczki gotówkowej a nadto do wystosowania pisma do konsumentów, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej zawartymi w oparciu o wzorzec zawierający zakwestionowane postanowienia, z propozycją zmiany jej postanowień w drodze aneksowania umowy, poprzez usuniecie wszystkich postanowień przewidujących zabezpieczenie windykacyjne, a ponadto z informacją, iż zmiana wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zabezpieczenia windykacyjnego jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów; - co do zarzutu opisanego w pkt V sentencji decyzji, 1. - we wzorcu Oświadczenia o odstąpieniu od umowy zostanie zamieszczona informacja o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumentów kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki; 6

7 2. zobowiązuje się Andrzeja Asztemborskiego do stosowania nowego, zmienionego wzorca Oświadczenia o odstąpieniu od umowy, a nadto do wystosowania pism do konsumentów, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej, zawartymi w oparciu o wzorzec zawierający w.w braki, z propozycją uzupełnienia jej postanowień w drodze aneksowania umowy, poprzez zamieszczenie w niej informacji o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumentów kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki, a ponadto z informacją, iż zmiana wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zakwestionowanych postanowień jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów. C. Na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50 poz. 331 ze zm.) nakłada się na Andrzeja Asztemborskiego prowadzącego działalność gospodarczą jako Andrzej Asztemborski Grupa Finansowa AS w Ostrołęce obowiązek przekazania, w terminie do 4 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji informacji o stopniu realizacji zobowiązań nałożonych w pkt B sentencji decyzji, poprzez: - przesłanie aktualnie stosowanego przez przedsiębiorcę wzorca Umowy pożyczki gotówkowej, Formularza informacyjnego oraz Oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki gotówkowej ; - przesłanie przykładowego pisma wysłanego do Pożyczkobiorcy z propozycją podpisania aneksu do Umowy Pożyczki Gotówkowej ; - przedstawienia kserokopii dowodów wysłania do konsumentów propozycji aneksowania umów z klientami, z którymi przedsiębiorca związany jest umowami pożyczki gotówkowej oraz trzech pierwszych przykładowych umów zawartych z klientami w oparciu o zmieniony wzorzec. Uzasadnienie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura w Lublinie (zwany dalej Prezesem Urzędu), w związku ze skargami konsumentów, przeprowadził postępowanie wyjaśniające RLU /2013/MW w sprawie ustalenia treści wzorców umownych stosowanych w obrocie z konsumentami oraz treści umów zawieranych z konsumentami przez Andrzeja Asztemborskiego prowadzącego działalność gospodarczą jako Andrzej Asztemborski Grupa Finansowa AS w Ostrołęce (zwany dalej A. Asztemborski lub przedsiębiorca), w tym wstępne ustalenie czy nastąpiło naruszenie uzasadniające wszczęcie postępowania w sprawie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Materiał dowodowy zgromadzony w trakcie postępowania wyjaśniającego (włączony do akt postępowania administracyjnego Postanowieniem Prezesa Urzędu Nr 106/14) dał podstawy do wszczęcia, w oparciu o upoważnienie Prezesa Urzędu z dnia 30 kwietnia 2014r. postępowania administracyjnego i postawienia A. Asztemborskiemu następujących zarzutów w związku z podejrzeniem stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów: 7

8 I. stosowanie postanowień wzorca: Umowy pożyczki gotówkowej, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 (45) kpc, o treści: pkt 9. Pożyczkobiorca zobowiązuje się ponieść koszty związane z działaniami windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. -10 zł za jednorazowy monitoring telefoniczny począwszy od pierwszego dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 3 dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie przedprocesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 10 dnia od terminu wymagalności; zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od dnia 15 dnia od terminu wymagalności ; zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany niezależnie od powyższych działań od 1 dnia od dnia wymagalności ;. pkt 10. ( ) Korespondencja kierowana na adres pożyczkobiorcy nieodebrana ze względu na niepowiadomienie pożyczkodawcy o zmianie adresu będzie uważana za skutecznie doręczoną ; pkt 12. ( ) Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy w miejscowości Ostrołęka, Ostrów Mazowiecka, lub Pszasnysz według uznania pożyczkodawcy, co może stanowić praktykę z art. 24 ust 2 pkt 1 w związku art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50 poz. 331 ze zm.); II. stosowanie działań bezprawnych, polegających na: 1) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, które uzależnia skuteczność oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki przez konsumenta w terminie 14 dni od jej zawarcia, od zwrotu przez konsumenta określonej w umowie całkowitej kwoty pożyczki powiększonej o odsetki za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia jej spłaty, co może stanowić naruszenie art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715 ); 2) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego konsumenci są obciążani karą umowną w postaci zabezpieczenia windykacyjnego w sytuacji braku spłaty zobowiązania pieniężnego w terminie określonym przez pożyczkodawcę w piśmie o rozwiązaniu umowy pożyczki, co może stanowić naruszenie art kc ; 3) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego przedsiębiorca rozlicza z 8

9 konsumentami kwoty nadpłaconych odsetek w przypadku wcześniejszego zwrotu pożyczki przez konsumenta, jedynie w przypadku, gdy zobowiązanie przekroczy 5 krotność opłaty za nadanie listu poleconego za pośrednictwem PPUP Poczta Polska, co może stanowić naruszenie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715), co może stanowić praktykę, o której mowa w art. 24 ust. 2 w związku z art. 24 ust 1 ustawy z dnia ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); III. naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez : 1) zaniechanie poinformowania konsumentów w formularzach informacyjnych wręczanych konsumentom przed zawarciem umowy pożyczki o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego; wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 13 ust. 1 pkt 12 ) ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715 ); 2) zaniechanie poinformowania konsumentów w zawartych umowach pożyczki o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz o warunkach jej zmiany wbrew regulacji art. 30 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim ( Dz.U. Nr 126 poz. 715 ), co może stanowić naruszenie ar. 24 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); IV. stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej określonej w art. 5 ust. 1 i 3 pkt 5 ) w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz,U. nr 1171 poz. 1206), poprzez : 1) wprowadzanie konsumentów w błąd, co do wysokości całkowitego kosztu kredytu oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, poprzez podawanie ich wysokości przy błędnym założeniu, iż powinny one również uwzględniać kwotę zabezpieczenia windykacyjnego wbrew art. 5 pkt 6) i 7) ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715), co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 3 w związku art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.); V. stosowanie czynu nieuczciwej konkurencji z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. nr 153 poz. 1503), poprzez: - zaniechanie poinformowania konsumentów we wzorcach Oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumenta kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, o którym mowa w art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715), co może stanowić naruszenie art. 24 ust 2 pkt 3 w związku z art.24 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50 poz. 331 ze zm.) zwanej dalej ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów. 9

10 W odpowiedzi na wezwanie Prezesa Urzędu, A. Asztemborski nadesłał żądane dokumenty i złożył pisemnie wyjaśnienia uznając zasadność postawionych zarzutów. Ponadto złożył wniosek o wydanie decyzji na podstawie art. 28 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz zobowiązał się do dokonania zmian we wzorcach umownych w zakresie zarzutów oznaczonych w Postanowieniu o wszczęciu jako pkt I- V. Pismem z dnia 7 lipca 2014 r. oraz z dnia r. A. Asztemborski doprecyzował treść złożonego zobowiązania. Prezes Urzędu powiadomił A. Asztemborskiego o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym sprawy. Przedsiębiorca z uprawnienia tego nie skorzystał. Pismem z dnia r. przedsiębiorca złożył informację o wysokości przychodu za rok 2013 r. Prezes Urzędu wskazuje na następujące okoliczności sprawy: A. Asztemborski prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej jako Andrzej Asztemborski Grupa Finansowa AS w Ostrołęce, polegającą na udzielaniu pożyczek osobom fizycznym, z reguły posiadającym status konsumenta. W 2012 r. przedsiębiorca zawarł z konsumentami xxx umów pożyczek, natomiast do r. xxx umów pożyczek A. Asztemborski prowadząc działalność, polegającą na udzielaniu pożyczek konsumentom posługuje się, stosowanymi od r. wzorcami umownymi : - wnioskiem o pożyczkę gotówkową, - Umową pożyczki gotówkowej, - Oświadczeniem o odstąpieniu od umowy pożyczki gotówkowej; - Formularzem informacyjnym, - Wezwaniem przedprocesowym. Działalność ta prowadzona jest przez przedsiębiorcę za pośrednictwem Marcina Śpiewak oraz Pawła Siperek prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej Konkret s.c. w Ostrołęce na podstawie Umowy Współpracy z dnia r., której przedmiotem jest pośrednictwo Konkret s.c., w pomiędzy Pożyczkobiorcą a A. Asztemborskiem. W przypadku zawierania umów pożyczek przez pośrednika umowy zawierane są w imieniu i na rzecz A. Asztemborskiego. Konkret s.c. w Ostrołęce oferuje pożyczki na zaufanie i bez zbędnych formalności na stronie umożliwiając złożenie przez stronę internetową wniosku o udzielenie pożyczki z oferty A. Asztemborskiego lub innych firm pożyczkowych. Umowy natomiast zawierane są w siedzibie i w oddziałach firmy w Ostrołęce, Przasnyszu, Pułtusku i Mławie. Z powyższego wynika, że zakres prowadzonej działalności gospodarczej ogranicza się do miejscowości: Ostrołęka, Przasnysz, Pułtusk i Mława. W treści Umowy pożyczki gotówkowej przedsiębiorca zamieścił postanowienia dotyczące warunków udzielonej pożyczki tj. dane pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy, - całkowitą kwotę pożyczki np. 500 zł; 10

11 - zabezpieczenie windykacyjne np zł - opłata przygotowawcza np. 118,75 zł - kwota oprocentowania np. 6,25 zł - dzienna kwota oprocentowania np. 0, 2016 zł - całkowity koszt pożyczki np ,00 zł - oprocentowanie np. 15 % - r r s o np. 1355,35 % - całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta 2 125,00 zł (dane na podstawie umowy nr 403/10/2013 ) Jak wynika z powyższego A. Asztemborski wprowadził do wzorca umowy o pożyczkę gotówkową oraz do zawartych umów pożyczki jako element kosztów umowy pożyczki zabezpieczenie windykacyjne określone kwotowo jako trzykrotność udzielonej pożyczki. Kwota zabezpieczenia windykacyjnego jest doliczana do wskazanej w umowie pożyczki kwoty całkowitego kosztu pożyczki oraz będąc częścią całkowitych kosztów pożyczki jest również doliczana do kwoty całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta zamieszczonej w każdej umowie pożyczki. Zabezpieczenie windykacyjne, pomimo doliczenia jego wysokości do kwot całkowitego kosztu pożyczki oraz do całkowitej kwoty do zapłaty wskazanych w umowie o pożyczkę nie jest żądanie i pobierane od konsumenta, na żadnym etapie ubiegania się i spłacania pożyczki, o ile uregulował w terminie swoje zobowiązanie wobec przedsiębiorcy. Natomiast zabezpieczenie windykacyjne stanowi żądaną przez przedsiębiorcę opłatę zryczałtowaną, którą konsument musi zapłacić przedsiębiorcy, w przypadku braku spłaty przez konsumenta pożyczki wraz z oprocentowaniem, w terminie wskazanym w piśmie o rozwiązaniu umowy. Ponadto wzorzec umowy, na podstawie którego udzielane były umowy pożyczki zawierał następujące postanowienia: pkt 2. Strony ustanawiają zabezpieczenie windykacyjne, jako gwarancja spłaty pożyczki w określonym umową terminie. Pożyczkodawca zwalnia pożyczkobiorcę ze spłaty zabezpieczenia windykacyjnego w przypadku zachowania terminu spłaty określonego umową pożyczki w pkt. 1. w przeciwnym wypadku zabezpieczenie windykacyjne zostanie rozliczone w dniu spłaty pożyczki z zastrzeżeniem pkt 8 i 14 niniejszej umowy ; pkt 6. Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do odstąpienia od niniejszej umowy pożyczki, bez podawania przyczyn w terminie 14 dni od daty jej zawarcia, poprzez złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki pod adresem firmy pośredniczącej. Odstąpienie staje się skuteczne, jeżeli pożyczkobiorca zwróci określoną w umowie całkowitą kwotę pożyczki powiększoną o odsetki za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia spłaty pożyczki ; pkt 8. W przypadku zwłoki w zapłacie pożyczki przez co najmniej 15 dni pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę pożyczki pożyczkobiorcy żądając spłaty całości zadłużenia powiększonego o naliczone odsetki za zwłokę oraz powstałe koszty windykacyjne, w terminie 7 dni. W przypadku braku spłaty zobowiązania w terminie określonym w rozwiązaniu umowy, zabezpieczenie windykacyjne określone umową nie zostanie zwrócone pożyczkobiorcy w dniu spłaty pożyczki ; pkt 9. Pożyczkobiorca zobowiązuje się ponieść koszty związane z działaniami 11

12 windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. -10 zł za jednorazowy monitoring telefoniczny począwszy od pierwszego dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 3 dnia od terminu wymagalności; zł za wezwanie przedprocesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od 10 dnia od terminu wymagalności; zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej lub osobiście od dnia 15 dnia od terminu wymagalności ; zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany niezależnie od powyższych działań od 1 dnia od dnia wymagalności ; pkt 10. ( ) Korespondencja kierowana na adres pożyczkobiorcy nieodebrana ze względu na niepowiadomienie pożyczkodawcy o zmianie adresu będzie uważana za skutecznie doręczoną ; pkt 11. Pożyczkobiorca ma prawo do spłaty pożyczki przed terminem. W przypadku spłaty pożyczki przed terminem całkowity koszt pożyczki ulega obniżeniu o kwotę oprocentowania dotyczącą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Opłata przygotowawcza, która nie zależy od okresu spłaty umowy nie podlega zwrotowi. ( ). W terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty pożyczki, pożyczkodawca zwróci pożyczkobiorcy nadpłaconą kwotę odsetek, jeżeli kwota zobowiązania przekroczy 5- krotność opłaty za nadanie listu poleconego za pośrednictwem PPUH Poczty Polskiej ( ) ; pkt 12. ( ) Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy w miejscowości Ostrołęka, Ostrów Mazowiecka, lub Pszasnysz według uznania pożyczkodawcy ; pkt 14. Jeżeli okaże się, że pożyczkobiorca ubiegając się o pożyczkę, podał we wniosku o pożyczkę nieprawdziwe informacje lub zataił prawdę, pożyczkodawca może wypowiedzieć pożyczkobiorcy umowę pożyczki żądając spłaty całości zadłużenia w terminie 7 dni. W przypadku braku spłaty zobowiązania w terminie określonym w rozwiązaniu umowy, zabezpieczenie windykacyjne określone umową nie zostanie pożyczkobiorcy zwrócone w dniu spłaty pożyczki. Analiza treści zawartych z konsumentami Umów pożyczki gotówkowej, przekazanych konsumentom Formularzy informacyjnych oraz Oświadczeń o odstąpieniu od umowy pożyczki pozwala Prezesowi Urzędu również wskazać, że: - przedsiębiorca nie zamieścił w tych umowach pożyczki informacji o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz o warunkach jej zmiany, - przedsiębiorca nie zamieścił w Formularzach informacyjnych wręczanych konsumentom przed zawarciem umowy pożyczki informacji o stopie oprocentowania 12

13 zadłużenia przeterminowanego; - przedsiębiorca nie zamieścił we wzorcu Oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki informacji o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumenta kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu. Jednocześnie Prezesa Urzędu wskazuje, że w rejestrze niedozwolonych postanowień wzorców umowy, o którym mowa w art. 479 (45) kpc, zamieszczone są następujące postanowienia: - pod nr 1796 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 6 sierpnia 2009 r. sygn. akt XVII AmC o treści: "W przypadku niewykonania zobowiązań wynikających z niniejszej umowy Kredytobiorca poniesie koszty związane z monitorowaniem Kredytobiorcy: 1) telefoniczne upomnienie Kredytobiorcy związane z nieterminową spłatą kredytu - 13 PLN; 2) korespondencja kierowana do Kredytobiorcy związana z nieterminową spłatą kredytu (zawiadomienie, upomnienie, prośba o dopłatę, wystawienie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego), za każde pismo. Opłata za korespondencję kierowaną do poręczycieli Bank obciąża dodatkowo Kredytobiorców według tych samych stawek - 15 PLN; 3. wyjazd interwencyjny do Kredytobiorcy - 50 PLN"; - pod nr 1681 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 czerwca 2009 r. sygn. akt o treści: Wszelka korespondencja wysłana przez Bank do Kredytobiorcy pocztą lub kurierem na ostatni podany przez niego adres do korespondencji (adres zameldowania, w przypadku, gdy Kredytobiorca nie podał adresu do korespondencji), będzie uważana za doręczoną"; - pod nr 2305, na mocy wyroku SOKIK z dnia 14 stycznia 2011 r. sygn. akt XVII AmC 1667/09), postanowienie o treści: Pisma towarzystwa skierowane pod ostatni znany towarzystwu adres ubezpieczającego uczestnika, uposażonego, uposażonego zastępczego lub innego uprawnionego z umowy ubezpieczenia, uważa się za doręczone po upływie trzydziestu dni od daty ich wysłania ; - pod nr 2208, na mocy wyroku SOKIK z dnia r. sygn. akt XVII Amc 1789/09, postanowienie o treści: Wszelka korespondencja wysyłana jest przez Bank na wskazany przez posiadacza rachunku adres do korespondencji i uważa się ją za doręczoną pod upływie 14 dni od daty jej wysłania przez Bank ; - pod nr 3448 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia r., sygn. akt XVII Amc o treści: Wszelkie spory mogące wyniknąć na tle realizacji umowy, strony poddają pod rozstrzygniecie sądu powszechnego właściwego dla siedziby MNI Telecom ; - pod nr 388, na mocy wyroku SOKIK z dnia 22 grudnia 2004 r., sygn. akt XVII AmC 15/04, postanowienie o treści: Za sąd właściwy do rozpoznania spraw spornych strony uznają Sąd miejscowo właściwy dla Impuls School. W toku postępowania o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów przedsiębiorca złożył zobowiązanie o następującej treści: Z wzorca umowy pożyczki zostanie usunięte zakwestionowane postanowienie oznaczone jako pkt 9, zostanie ono zastąpione postanowieniem o treści : Pożyczkobiorca może zostać obciążony kosztami związanymi z działaniami windykacyjnymi prowadzonymi przez pośrednika tj. 13

14 - 1 zł za każdą wiadomość tekstową przesłaną SMS na numer telefonu wskazany jako numer do kontaktu przez pożyczkobiorcę, począwszy od drugiego dnia od terminu wymagalności, jednak nie częściej niż jeden SMS raz na 4 dni, nie więcej niż pięć SMS ; - 15 zł za wezwanie do zapłaty wysłane za pośrednictwem przesyłki pocztowej, wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym, nie więcej niż 1 wezwanie do zapłaty; - 15 zł za wezwanie przedprocesowe wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej, wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym, nie więcej niż 1 wezwanie przedprocesowe; - 15 zł za rozwiązanie umowy wystosowane za pośrednictwem przesyłki pocztowej wystosowane po upływie terminu do zapłaty wskazanym w poprzednio zastosowanym działaniu windykacyjnym; - 50 zł za osobisty kontakt przedstawiciela firmy Konkret s.c. z pożyczkobiorcą, który może być wykonany jedynie w przypadku nieskuteczności w.w działań; nie więcej niż jeden kontakt osobisty. Ponadto w nowym wzorcu Umowy pożyczki gotówkowej zostanie zamieszczone postanowienie o treści: W przypadku skierowana przez klienta do Pożyczkodawcy pisma drogą pocztową, przeprowadzeniem z inicjatywy klienta z Pożyczkodawcą rozmowy telefonicznej lub konieczności wizyty klienta u Pożyczkodawcy, w związku z niewłaściwym wykonaniem przez Pożyczkodawcę umowy, której dotyczył monit, wezwanie lub wizyta, Pożyczkodawca zwróci Klientowi koszty bezpośrednio związane z wykonanymi przez Klienta powyższych czynności. Z wzorca: Umowy pożyczki gotówkowej zostanie usunięty pkt 10 i zostanie on zastąpiony postanowieniem o treści: Pożyczkobiorca i Pożyczkodawca są zobowiązany do wzajemnego niezwłocznego informowania się wzajemnie o wszelkich zmianach nazwiska, adresu. Z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej zostanie usunięty pkt 12 i zostanie on zastąpiony postanowieniem o treści: W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową stosuje się przepisy kodeksu Cywilnego oraz ustawę o kredycie konsumenckim. Wszelkie spory wynikające z umowy rozstrzygać będzie Sąd właściwy miejscowo. Z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej zostanie usunięty pkt 6 i zostanie zastąpiony postanowieniem o treści: Pożyczkobiorcy przysługuje prawo do odstąpienia od niniejszej umowy pożyczki bez podania przyczyny w terminie 14 dni od daty jej zawarcia, poprzez złożenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki pod adresem firmy pośredniczącej, Pożyczkobiorca otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej i z Formularza informacyjnego zostanie usunięta kara umowna określona mianem zabezpieczenia windykacyjnego, dodatkowo zapisy o zabezpieczeniu windykacyjnym zostaną usunięte z pkt 2, 8, 9 i 14

15 14 wzorca umowy, przez co kwota zabezpieczenia windykacyjnego nie będzie doliczana do kwoty kosztu pożyczki, oraz pobierana od konsumentów w przypadku niespłacenia pożyczki w terminie. Z wzorca Umowy pożyczki gotówkowej zostanie usunięty pkt 11 i zostanie on zastąpiony postanowieniem o treści: Pożyczkobiorca ma prawo do spłaty pożyczki przed terminem. W przypadku spłaty pożyczki przed terminem całkowity koszt pożyczki ulega obniżeniu o kwotę oprocentowania dotyczącą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Opłata przygotowawcza, która nie zależy od okresu spłaty umowy nie podlega zwrotowi ( ). W terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty pożyczki, pożyczkodawca zwróci pożyczkobiorcy nadpłaconą kwotę odsetek na rachunek bankowy podany w umowie. We wzorcu Formularza informacyjnego oraz Umowy pożyczki gotówkowej zostanie oznaczone miejsce na zamieszczenie informacji o aktualnej wysokości stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz warunkach jej zmiany. W oświadczeniu o Odstąpieniu od umowy zostanie zamieszczona informacja o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumenta kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Opisane wyżej zmiany zostaną wprowadzone w terminie 2 miesięcy od daty otrzymania niniejszej decyzji, poprzez opracowanie nowych wzorców umownych, które przedsiębiorca zacznie stosować w w/w terminie. Do klientów, którzy zawarli umowy pożyczki w oparciu o wzorce zawierające zakwestionowane postanowienia, z którymi przedsiębiorca związany jest nadal umowami pożyczki gotówkowej, przedsiębiorca w w/w terminie wystosuje pisma z propozycją zmiany postanowień umowy w drodze jej aneksowania, poprzez usunięcie zakwestionowanych zapisów i zastąpienie ich postanowieniami o nowej treści lub uzupełnienie o treści pominięte a ponadto z informacją, iż zmiana wynika z Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającej, iż stosowanie zakwestionowanych postanowień jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Prezes Urzędu zważył co następuje: Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jeżeli w toku postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, zostanie uprawdopodobnione na podstawie okoliczności sprawy, informacji zawartych w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 100 ust. 1 tej ustawy, lub innych informacji będących podstawą wszczęcia postępowania, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24 tej ustawy, a przedsiębiorca, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom, Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek wykonania tych zobowiązań. W decyzji tej, jak wynika z art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu nakłada na przedsiębiorcę obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji zobowiązań. 15

16 Przytoczony powyżej przepis, jako przesłankę warunkującą możliwość wydania decyzji wskazuje: uprawdopodobnienie, że przedsiębiorca stosuje praktykę, o której mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz zobowiązanie się przedsiębiorcy, któremu jest zarzucane naruszenie tego przepisu, do podjęcia lub zaniechania działań zmierzających do zapobieżenia tym naruszeniom. W wyroku z dnia 5 maja 1995 r. (sygn. akt: S.A./Wr 2223/94) Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że: uprawdopodobnienie stanowi środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym, a zatem środek nie dający pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie [...]. Chodzi nie o przeprowadzenie dowodu na okoliczność podnoszonych przez Wnioskodawcę zarzutów, lecz o wskazanie okoliczności wystarczających dla powzięcia przekonania o prawdopodobieństwie zaistnienia podnoszonych okoliczności. Takie samo stanowisko zajęła doktryna. E. Iserzon w komentarzu do kodeksu postępowania administracyjnego podniósł, że: udowodnienie czyni istnienie pewnego faktu pewnym, uprawdopodobnienie tylko prawdopodobnym. Udowodnienie służy celowi przekonania organu orzekającego o prawidłowości pewnego twierdzenia, uprawdopodobnienie służy celowi obudzenia w organie orzekającym ufności w to, że pewne twierdzenie odpowiada prawdzie. (...) Uprawdopodobnienie jest to czynność procesowa stwarzająca w świadomości organu orzekającego mniejszy lub większy stopień przekonania o prawdopodobieństwie jakiegoś faktu 1. W niniejszym postępowaniu, wymaga zatem rozważenia, czy wskazane warunki zaistniały w odniesieniu do działań i zobowiązań A. Asztemborskiego, a ponadto, czy w przypadku ich wystąpienia uzasadnione jest przyjęcie zobowiązania strony postępowania i wydanie przez Prezesa Urzędu decyzji na podstawie art. 28 ust.1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W pierwszej jednak kolejności zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w przedmiotowej sprawie niezbędne jest uprawdopodobnienie, czy w sprawie doszło do zagrożenia naruszenia interesu publicznoprawnego, a następnie uprawdopodobnienie naruszenia przesłanek praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów zarzucanej przedsiębiorcy, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 i 3 tej ustawy. Uprawdopodobnienie naruszenie interesu publicznoprawnego Stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ochrona interesów przedsiębiorców i konsumentów podejmowana w ramach działań Prezesa Urzędu jest prowadzona w interesie publicznym. Podstawą ingerencji organu jest uprzednie ustalenie, że doszło do naruszenia interesów zbiorowości, a nie wprost poszczególnych, indywidualnych uczestników rynku. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 2001 r. sygn. akt I CKN 1217/98 stwierdził, że w odniesieniu do konsumentów ustawa chroni ich interesy, jako zjawiska o charakterze instytucjonalnym, zbiorowym a nie indywidualnym czy nawet grupowym w rozumieniu sumy indywidualnych interesów konsumentów. Działaniami antykonsumenckimi są więc jedynie takie działania, które dotykają sfery interesów szerszego kręgu uczestników rynku. 1 E. Iserzon (w:) E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz., wydanie IV, Warszawa

17 Podnieść zatem należy okoliczność, iż rozpatrywana sprawa wiąże się z ochroną interesu wszystkich konsumentów, którzy skorzystali lub mogli skorzystać z oferty pożyczki gotówkowej A. Asztemborskiego, które nazywane są również chwilówkami. Zakwestionowane działania przedsiębiorcy polegające na : I. stosowaniu postanowień wzorca Umowy pożyczki gotówkowej, które mogą zostać uznane za wpisane do rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479 (45) kpc; II. stosowanie działań, polegających na: 1) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, które uzależnia skuteczność oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki przez konsumenta w terminie 14 dni od jej zawarcia od zwrotu przez konsumenta określonej w umowie całkowitej kwoty pożyczki powiększonej o odsetki za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia jej spłaty, 2) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego konsumenci są obciążani karą umowną w postaci zabezpieczenia egzekucyjnego w sytuacji braku spłaty zobowiązania pieniężnego w terminie określonym przez pożyczkodawcę w piśmie o rozwiązaniu umowy pożyczki, 3) stosowaniu w umowach o pożyczkę zawieranych na podstawie wzorca Umowy pożyczki gotówkowej postanowienia, na podstawie którego przedsiębiorca rozlicza z konsumentami kwoty nadpłaconych odsetek w przypadku wcześniejszego zwrotu pożyczki przez konsumenta, jedynie w przypadku, gdy zobowiązanie przekroczy 5 krotność opłaty za nadanie listu poleconego za pośrednictwem PPUP Poczta Polska, III. zaniechaniu działań, polegających na: 1) poinformowaniu konsumentów w formularzach informacyjnych wręczanych konsumentom przed zawarciem umowy pożyczki o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego; 2) poinformowaniu konsumentów w zawartych umowach pożyczki o wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego oraz o warunkach jej zmiany IV wprowadzanie konsumentów w błąd, co do wysokości całkowitego kosztu kredytu oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta, poprzez podawanie ich wysokości przy błędnym założeniu, iż powinny one również uwzględniać kwotę zabezpieczenia windykacyjnego ; V. zaniechaniu poinformowania konsumentów we wzorcach Oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki o 30 dniowym terminie do zwrotu przez konsumenta kwoty pożyczki od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu, o którym mowa w art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715) - nie miały charaktery jednostkowego, nie były też stosowane wobec określonej grupy konsumentów, były natomiast stosowane we wszystkich wzorcach oferowanych każdemu konsumentowi korzystającemu z oferty pożyczki gotówkowej A. Asztemborskiego. Działaniom tym Prezes Urzędu zarzucił bezprawność działania tj. działanie sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym, poprzez naruszenie zbiorowych interesów konsumentów wskutek praktyk opisanych w art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z art. 24 ust. 1 w.w ustawy ich stosowanie jest zakazane. Zatem kwestionowanymi działaniami, zostały zagrożone interesy całego kręgu konsumentów, których sytuacja jest identyczna. 17

18 Uprawdopodobnione jest zatem naruszenie interesu publicznoprawnego, które przejawia się w możliwości naruszenia zbiorowego interesu konsumentów. W niniejszej sprawie, istnieje więc możliwość poddania zachowania A. Asztemborskiego dalszej ocenie, pod kątem stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Zatem uzasadnione było w niniejszej sprawie podjęcie przez Prezesa Urzędu działań przewidzianych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Uprawdopodobnienie naruszenia art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Stosownie do art. 24 ust. 2 tej ustawy, przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy. Naruszenie zbiorowego interesu konsumentów może polegać w szczególności na: 1.stosowaniu postanowienia wzorca umowy, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479(45) Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. 2014, 101 j.t. ze zm.); 2.naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; 3.stosowaniu nieuczciwej praktyki rynkowej lub czynu nieuczciwej konkurencji. Tym samym dla uprawdopodobnienia stosowania, zarzuconych A. Asztemborskiemu praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów konieczne jest uprawdopodobnienie kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek: 1) działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, 2) noszące znamiona bezprawności, w tym, w szczególności, poprzez uprawdopodobnienie stosowania praktyki, polegającej na stosowaniu postanowienia wzorca umowy, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 479(45) Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z j.t. ze zm.), uprawdopodobnienie naruszenia obowiązku przekazywania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz uprawdopodobnieniu stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej lub czynu nieuczciwej konkurencji; 3) naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Ad 1) Stosownie do art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ilekroć w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy, rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej ( ). Przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia 18

19 wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Przepis art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej definiuje działalność gospodarczą jako zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Wskazując na okoliczności, iż A. Asztemborski prowadząc działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności spełnia wszystkie kryteria definicji przedsiębiorcy, o których mowa w art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, wykonując we własnym imieniu oraz na własny rachunek działalność gospodarczą prowadzoną w sposób zorganizowany i ciągły oraz z zamiarem osiągania zysków, to pierwsza przesłanka niezbędna do uprawdopodobnienia stosowania przez w.w przedsiębiorcę praktyki wskazanej w art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów została uprawdopodobniona. Możliwość postawienia w niniejszym postępowaniu A. Asztemborskiemu zarzutu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, pomimo, że wszystkie czynności prowadzące do zawarcia umowy pożyczki, łącznie z jej zawarciem wykonywane były przez Marcina Śpiewak oraz Pawła Siperek prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej Konkret s.c. w Ostrołęce, wynika z faktu, że w/w działali wyłącznie jako pośrednicy, wzorce umowne oferowane były w imieniu A, Asztemborskiego a umowy pożyczki podpisywane były w imieniu i na rzecz A. Asztemborskiego. Ad 2. Bezprawność Analizując kolejną przesłankę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów tj. bezprawność, zauważyć należy, że ustawodawca nie uregulował w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów pojęcia bezprawności działań przedsiębiorcy, aczkolwiek obowiązek jej wykazania aktualizuje się każdorazowo w przypadku postawienia zarzutu naruszenia zbiorowego interesu konsumentów. Bezprawność najogólniej należy rozumieć jako niezgodność działania (lub zaniechania) z obowiązującym porządkiem prawnym. W związku z tym, że bezprawność jest kategorią obiektywną, dokonując oceny, czy działanie przedsiębiorcy jest bezprawne, w pierwszej kolejności należy właśnie stwierdzić, czy wykazuje ono sprzeczność z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym. W takim przypadku, po wykazaniu, iż działania te naruszają zbiorowe interesy konsumentów kwalifikujemy je jako naruszenie art. 24 ust. 2 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Natomiast art. 24 ust 2 w punktach 1), 2) i 3) zawiera przykładowy, nie zamknięty katalog stypizowanych działań bezprawnych, które po wykazaniu, iż naruszają zbiorowe interesy konsumentów kwalifikowane są jako praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. O bezprawności działania decyduje w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego (wyrok SN I PKN 1990/11-12 poz. 377). Sąd Najwyższy wskazał również, że o bezprawności działania możemy mówić wówczas, gdy nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających określone działanie. Okolicznościami tymi są : - działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez 19

20 obowiązujące przepisy, - wykonywanie prawa podmiotowego, - zgoda pokrzywdzonego, - działanie w obronie uzasadnionego interesu (wyrok SN z dnia 19 października 1989r. II CR 419/89, OSP 1990/11-12 poz. 377). Dla stwierdzenia bezprawności działania przedsiębiorcy bez znaczenia pozostaje strona podmiotowa czynu, a zatem wina sprawcy (w znaczeniu subiektywnym, oznaczającym wadliwość procesu decyzyjnego sprawcy) i stopień tej winy (umyślność, nieumyślność), a także świadomość istnienia naruszonych norm prawnych. Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, iż w okolicznościach sprawy bezprawność działania przedsiębiorcy, w zakresie opisanym w pkt A I. sentencji decyzji, może wynikać ze stosowania postanowień wzorców umów wpisanych do rejestru niedozwolonych postanowień umownych. W przypadku stosowania postanowień wzorców umów wpisanych do rejestru niedozwolonych postanowień umownych o bezprawności tego działania przesądza również rozszerzona skuteczność wyroku w sprawie o uznanie postanowień umownych za niedozwolone, co wynika z art k.p.c. W momencie wpisania do rejestru zapisu uznanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone postanowienie umowne, zapis staje się samodzielnie funkcjonującą zasadą, która została zakwestionowana. Ze względu na rozszerzoną skuteczność wyroku, klauzule spełniają funkcję podobną do przepisów prawa, zaś posługiwanie się nimi w kontaktach z konsumentami jest zakazane. Wzorce umów stosowane przez przedsiębiorców w kontaktach z konsumentami podlegają szczególnej kontroli. Wzorzec umowy to doktrynalne określenie wszelkich jednostronnie przygotowanych z góry przed zawarciem umowy, gotowych klauzul umów w postaci warunków umów, ich wzorów, regulaminów, statutów itp. (E. Łętowska, Prawo umów konsumenckich, C.H. Beck 2002, s. 292). W systemie polskiego prawa cywilnego ustawodawca przewidział instytucję abstrakcyjnej kontroli wzorców umownych, realizowanej w drodze postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie (wyroki: z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt: VI Aca 381/05; z dnia 16 listopada 2005 r., sygn. akt VI Aca 473/05), celem postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone jest tzw. abstrakcyjna kontrola wzorców, dokonana w oderwaniu od konkretnej umowy, zaś wyrok uwzględniający powództwo przez uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone i zakazanie ich stosowania ma, zgodnie z art k.p.c., od chwili wpisania do odpowiedniego rejestru, skutek także wobec osób trzecich.( ). Co więcej, jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 lipca 2006 r., sygn. akt III SZP 3/06, stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru, o którym mowa w art k.p.c. może być uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Tak więc, dokonując oceny treści postanowień umownych wykorzystywanych przez przedsiębiorców we wzorcach umownych należy wykorzystywać reguły interpretacji wykształcone w nauce prawa i praktyce orzeczniczej. Stąd też, niedozwolone będą 20