I. Podstawa programowa zajęć artystycznych z komentarzem

Transkrypt

1 Małgorzata Czuj MALARSTWO I RZEŹBA PROGRAM ZAJĘĆ ARTYSTYCZNYCH SPIS TREŚCI: I. Podstawa programowa przedmiotu zajęcia artystyczne z komentarzem II. Wstęp założenia programowe III. Cele kształcenia i postawa twórcza ucznia IV. Treści programowe V. Założone osiągnięcia uczniów VI. Procedury osiągania celów VII. Ocenianie uczniów I. Podstawa programowa zajęć artystycznych z komentarzem Cele kształcenia wymagania ogólne: 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. 2. Tworzenie wypowiedzi ekspresja przez sztukę. 1. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. Treści nauczania wymagania szczegółowe Przykładowe zajęcia plastyczne: 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. 1) uczestniczy w kulturze poprzez kontakt z zabytkami i dziełami sztuki współczesnej, mając poczucie związku z tradycją narodową i europejskim dziedzictwem kultury oraz doceniając dorobek innych kręgów kulturowych( zna dorobek wybranych placówek kultury); 2) korzysta z przekazów medialnych dotyczących wiedzy o sztuce i zjawiskach artystycznych, stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (przestrzegając podstawowych zasad prawa autorskiego dotyczących ochrony własności intelektualnej). 2. Tworzenie wypowiedzi ekspresja przez sztukę. 1) podejmuje działalność twórczą, posługując się środkami wyrazu plastycznego, innych dziedzin sztuki i elementami formy przekazów medialnych, projektując publikacje prasowe albo programy telewizyjne (w zakresie ich redakcji, edycji, przygotowania do druku i wizualizacji wypowiedzi, reklamy i kształtowania wizerunku w kontakcie z otoczeniem); 2) realizuje projekty w sferze sztuk wizualnych służące kształtowaniu poczucia estetyki (stylizacji ubioru, aranżacji miejsca zamieszkania i pracy) oraz na rzecz popularyzacji wiedzy ( o sztuce i zjawiskach artystycznych) w społeczności szkolnej i lokalnej. 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. 1) rozróżnia wybrane style i kierunki architektury i sztuk plastycznych oraz osadza je w odpowiednim porządku chronologicznym i miejscu, z którym było związane ich powstanie, na podstawie określonych przykładów (posługując się terminologia z danej dziedziny sztuki) 2) rozpoznaje dzieła w wybranych dyscyplinach architektury i sztuk plastycznych, przyporządkowując je właściwym autorom oraz opisuje ich funkcje i cechy stylistyczne, na podstawie określonych przykładów (posługując się terminologia z zakresu sztuk plastycznych).

2 ZALECANE WARUNKI I SPOSÓB REALIZACJI Szkoła opracowuje i przedstawia uczniom ofertę zajęć artystycznych. Rodzaj zajęć oraz realizowany program powinny być dostosowane do zainteresowań uczniów. Zajęcia mogą być realizowane w trybie regularnych cotygodniowych spotkań lub w trybie projektu wskazanego przez nauczyciela lub proponowanego przez uczniów, także w korelacji z pracą nad projektami z innych zajęć edukacyjnych. Przygotowując konkretną ofertę zajęć artystycznych, nauczyciel precyzuje wymagania szczegółowe wynikające z wybranego zakresu i formy zajęć. Zajęcia artystyczne oferowane przez szkołę mogą stanowić podstawę do stworzenia lokalnej ( gminnej, powiatowej, dzielnicowej) oferty, z której uczniowie mogą wybrać interesujące ich zajęcia. Należy stwarzać możliwości publicznego prezentowania efektów pracy uczniów w ramach zajęć artystycznych, włączając odpowiednie prezentacje w organizację szkolnych i środowiskowych uroczystości i imprez, oraz stymulować ucznia do udziału w koncertach, przeglądach i konkursach. KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE Zajęcia plastyczne: Ważną rolę dla osiągnięcia celów założonych dla edukacji plastycznej mogą na III etapie pełnić zajęcia plastyczne. Mogą one być realizowane w trybie cotygodniowych spotkań w połączeniu z ewentualnymi zajęciami pozalekcyjnymi. Zajęcia te stać się powinny podstawą uczestnictwa uczniów w upowszechnianiu kultury we własnej społeczności lokalnej, jak i przygotowaniu planu współpracy z innymi szkołami i ich uczniami na rzecz uczestnictwa w kulturze. II. Wstęp, założenia programowe Program zajęć artystycznych uwzględnia w swych założeniach czynniki sprzyjające rozwojowi ucznia, zainteresowania sztuką, indywidualizacji w kreowaniu postaw wobec kultury i wyrażaniu siebie poprzez czynny proces twórczy. Zakłada wzbudzanie refleksji estetycznych, moralnych i intuicyjnych, a także świadomą modyfikację działań pod wpływem dzieł sztuki. Głównym założeniem programu jest realizacja działań w zakresie malarstwa i rzeźby z uwzględnieniem różnych środków wyrazu plastycznego i przy zastosowaniu odpowiednio dobranych technik plastycznych, możliwych do realizacji w warunkach typowych pracowni szkolnych, bez konieczności stosowania specjalistycznych materiałów i narzędzi. Treści programu obejmują wiedzę teoretyczną z określonej dziedziny, połączoną z praktycznym działaniem, dzięki czemu wiedza ta stanowi inspirację do praktycznych działań twórczych, podczas których uczniowie zyskują możliwość rozwijania zainteresowań, zdolności manualnych i rozbudzania wyobraźni. Na program składa się 17 różnych zagadnień tematycznych do zrealizowania w czasie 32 godzin w cyklu rocznym. Czas na realizację każdego z nich został zróżnicowany, może jednak być odpowiednio modyfikowany i określany przez nauczyciela, w zależności od zainteresowania uczniów tematem bądź też ze względu na konieczność jego wydłużenia lub skrócenia. Tematyka wykracza poza ramy typowych działań plastycznych i wkracza w sferę interdyscyplinarnych form działalności, łącząc sztuki plastyczne, muzyczne, literackie i teatralne. W programie uwzględniono realizację projektu edukacyjnego będącego jednocześnie działaniem wynikającym z realizacji podstawy programowej zajęć artystycznych organizację wernisażu prac uczniów. Proponowana forma zakłada czynne uczestnictwo uczniów w propagowaniu

3 kultury w środowisku szkolnym i lokalnym, integracji rówieśniczej, powstawaniu inicjatyw i umiejętności współdziałania w grupie. Program uzupełnia obudowa dydaktyczna: plan pracy skonstruowany z podziałem na treści i cele nauczania, założone osiągnięcia ucznia i określenie realizacji punktu podstawy programowej, a także opracowane scenariusze zajęć z dokładnym opisem działań i wskazaniem na metody i formy pracy. W realizacji programu uczeń korzysta z zeszytu ćwiczeń stanowiącego zespolenie wiedzy z zakresu sztuki, środków wyrazu plastycznego i technik, zawierającego elementy instruktażowe, stanowiące wskazówkę do działań określonych jako krok po kroku i odrobina inspiracji. III. Cele kształcenia 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki o Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze przez kontakt z dziełami sztuki. o Poznawanie dorobku artystycznego różnych kręgów kulturowych. o Kształcenie poczucia związku z kulturą własnego regionu. o Wskazywanie na możliwości poznawania sztuki europejskiej przez wirtualne zwiedzanie galerii sztuki. o Poznawanie i korzystanie z zasobów bibliotecznych (albumów i opracowań). o Ukierunkowanie na możliwości korzystania z dorobku artystycznego jako źródła inspiracji działań twórczych z zachowaniem podstawowych zasad prawa autorskiego. o Wskazanie na ośrodki kultury w regionie i zachęcanie do uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych na ich terenie. 2. Tworzenie wypowiedzi ekspresja przez sztukę o Kształcenie postawy twórczej przez inspirowanie do działań. o Interpretacja wrażeń na podstawie wybranych przykładów malarstwa i rzeźby. o Projektowanie i realizacja zadań plastycznych w zakresie zagadnień kompozycyjnych. o Rozwiązywanie w twórczy sposób problemu przestrzeni w obrazie. o Umiejętne stosowanie środków wyrazu plastycznego dla oddania istoty wytworu. o Tworzenie strukturalnych form płaskich i przestrzennych. o Pokonywanie trudności przy realizacji tematu przez twórcze rozwiązania i pomysły. o Kształcenie umiejętności projektowania, konstruowania i modelowania formy przestrzennej na określony temat. o Kształtowanie osobowości przez udział w działaniach i akcjach plastycznych. o Nabywanie umiejętności interpretowania zjawisk w sztuce kultur różnych narodów. o Kształcenie możliwości w zakresie doskonalenia warsztatu pracy przy zastosowaniu różnych materiałów i narzędzi. o Kształcenie tolerancji wobec twórczości innych osób. o Prezentowanie własnej twórczości przez udział w imprezach kulturalnych, także z wykorzystaniem nowoczesnych form przekazu. 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki o Utrwalanie i pogłębianie wiedzy z zakresu sztuk plastycznych ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby i malarstwa. o Doskonalenie umiejętności posługiwania się terminologią z zakresu sztuk plastycznych. o Definiowanie pojęcia sztuki, twórcy i dzieła. o Rozróżnianie i określanie stylów oraz przyporządkowywanie ich w odniesieniu do ram czasowych wg chronologii.

4 o Kształcenie umiejętności analizy i interpretacji wybranych dzieł pod względem formalnym i ikonograficznym. o Umiejętność rozpoznawania dzieł w określonych dyscyplinach sztuk plastycznych. o Utrwalanie wiadomości w zakresie znajomości środków wyrazu plastycznego. o Określanie możliwości w zakresie pozyskiwania informacji zawartych w tekstach kultury. Postawa twórcza o zna i stosuje zasady pracy na lekcjach zajęć artystycznych o potrafi współpracować w grupie o jest tolerancyjny wobec twórczości innych o pogłębia wrażliwość artystyczną i przygotowanie do odbioru sztuki o nabywa umiejętności wrażliwej obserwacji natury i przekłada to na działania plastyczne o w twórczy sposób przedstawia temat wykazując się zaangażowaniem i inwencją o utożsamia się z projektem przez działania i ekspozycję własnej twórczości o czynnie uczestniczy w propagowaniu kultury w środowisku szkolnym i lokalnym. IV. Treści programowe 1. Wybrane zagadnienia z historii sztuki Sztuka antyczna: przy realizacji zagadnienia w zakresie rzeźby kanon idealnych proporcji. Sztuka średniowiecza: przy realizacji zagadnienia w zakresie kompozycji i wieloosiowej (witrażu). Sztuka renesansowa: przy realizacji zagadnienia perspektywy i idealnych proporcji w rzeźbie. Impresjonizm: przy realizacji zagadnienia w zakresie kompozycji barwnych. Secesja: przy realizacji zadania w zakresie tworzenia przestrzennej, dekoracyjnej formy użytkowej. Ekspresjonizm: realizując zagadnienie ekspresji w malarstwie. Abstrakcjonizm: przy tworzeniu niefiguratywnych form przestrzennych. Kubizm: realizując zagadnienia w zakresie geometryzacji formy. Sztuka drugiej połowy XX wieku: poprzez uczestnictwo w akcji plastycznej (happeningu). 2. Wiedza w zakresie środków wyrazu plastycznego Barwa: - barwy kontrastowe (dopełniające) - barwy monochromatyczne - przejścia tonalne - barwa lokalna - barwy czyste i złamane - barwy harmonijne - temperatura barw - symbolika barw - mieszanie optyczne barw - nasycenie i jasność barw - względność barw.

5 Plama barwna: - gamy barwne (szeroka i wąska) - akcent barwny - plama ostra - plama miękka - plama konturowa. Linia: - formalna: prosta, krzywa, falista, łamana, spiralna, krótka, przerywana - wyrazowa: dynamiczna, mocna, delikatna, lekka, spontaniczna, miękka - walorowa: jasna, ciemna, wyrazista, rozmyta. Kompozycja: - rytm w kompozycji - równowaga kompozycji: zasada złotego podziału, kompozycja geometryczna na bazie trójkąta, układ ukośny (reguła Rembrandta) - kadr: poziomy, pionowy, kwadratowy - symetria: jednoosiowa, wieloosiowa - statyka i dynamika - ciężar plamy. Przestrzeń: - linearna (zbieżna) - malarska - powietrzna. Faktura: - gładka - szorstka - impastowa. Kontrast: - świetlny (światło-mrok), - barwny (ciepła-zimna) - walorowy (jasna-ciemna), - kontrast faktur (szorstka-gładka) - przestrzenny (zabudowana-niezabudowana). 3. Wiedza w zakresie stosowania technik plastycznych: alla prima (wł. za pierwszym razem) kolaż dripping (ang. drip kapać) sgraffito (wł.graffiare ryć,drapać) malarstwo witrażowe dywizjonizm puentylizm szkic rysunkowy kredka na podłożu fakturowym narzut gipsowy relief z papieru batik klejowy na papierze.

6 4. Formy działalności twórczej. Tworzenie szkiców rysunkowych. Malowanie przy użyciu różnych technik. Komponowanie i konstruowanie. Tworzenie form przestrzennych figuratywnych i dekoracyjnych. Udział w akcji plastycznej. Podejmowanie działań interdyscyplinarnych: haiga. Udział w projekcie organizacja wystawy. V. Założone osiągnięcia uczniów 1. W zakresie wiadomości: Wiedza ogólna - zna i definiuje pojęcia: sztuka, dzieło, twórca - rozpoznaje, nazywa i określa chronologicznie dzieła z zakresu malarstwa i rzeźby - zna środki wyrazu plastycznego stosowane w dziele malarskim i rzeźbiarskim - wie, jakie są możliwości warsztatu twórczego w zakresie stosowania technik malarskich i rzeźbiarskich - posiada wiedzę na temat źródeł informacji o tekstach kultury europejskiej i narodowej - zna ośrodki kultury własnego regionu. Wiedza szczegółowa - zna i rozumie ideę założeń technik malarskich impresjonistów, rozróżnia je i odnosi do przykładów - definiuje abstrakcjonizm, nazywa i określa jego cechy - zna i określa założenia malarstwa kubistycznego - określa cechy stylu secesyjnego w odniesieniu do przykładów wybranych dzieł - określa ideę sztuki haiga, widzi związek pomiędzy integracją sztuk - określa pojęcie happeningu ze wskazaniem na tworzące go elementy - zna dziedziny rzemiosła artystycznego i określa ich funkcję jako użytkową - zna zasady kanonu idealnych proporcji ciała człowieka - nazywa barwy i określa ich wpływ na klimat dzieła poprzez analizę wybranych przykładów malarstwa - zna i określa temperaturę barw, - nazywa barwy czyste i określa sposoby ich łamania, - wie co to są barwy monochromatyczne i harmonijne - potrafi określić pojęcie przejście tonalne - wie kiedy występuje barwa lokalna - zna symbolikę barw w kulturze europejskiej - wie jak uzyskuje się nasycenie i jasność barwy - zna pojęcie względności barw - potrafi określić na czym polega zjawisko optycznego mieszania barw - odróżnia gamy barwne i znajduje je w dziełach malarskich - zna rodzaje plam barwnych - wie co to jest akcent barwny i jaką rolę pełni w dziele malarskim - zna rodzaje linii i określa ich wpływ na uzyskanie wrażenia przestrzeni w rysunku

7 - definiuje pojęcie rytmu - rozumie pojęcie kompozycji jako uporządkowanego układu elementów - zna zasady porządkowania układu kompozycyjnego wg złotego podziału, kompozycji geometrycznej na bazie trójkąta i układu ukośnego - wie jak powstaje kompozycja jedno- i wieloosiowa - określa kompozycję statyczną i dynamiczną w odniesieniu do form przestrzennych i malarstwa - potrafi określić zasady perspektywy linearnej, malarskiej i powietrznej - definiuje pojęcie faktury - zna i określa rodzaje kontrastów - definiuje pojęcia: płaskorzeźba, relief, zna funkcje rzeźby - zna zasady stosowania technik: alla prima, dripping, sgraffito, dywizjonizmu, puentylizmu, witrażu, narzutu gipsowego, kolażu - zna techniki i materiały rzeźbiarskie - potrafi odnaleźć informacje o tekstach kultury, zna adresy stron internetowych, zestaw literatury w szkolnej bibliotece. - zna domy kultury, muzea i galerie swojego regionu. 2. W zakresie umiejętności: Umiejętności ogólne - umiejętnie analizuje i interpretuje wybrane dzieła pod względem formalnym i ikonograficznym - projektuje i realizuje zadania plastyczne w zakresie zagadnień kompozycyjnych - rozwiązuje w twórczy sposób zagadnienie przestrzeni w malarstwie - tworzy strukturalne formy płaskie i przestrzenne - umiejętnie stosuje środki wyrazu plastycznego dla oddania istoty zagadnienia - uczestniczy w interdyscyplinarnych działaniach tematycznych - jest współtwórcą projektów w środowisku szkolnym. Umiejętności szczegółowe - umiejętnie komponuje pracę w charakterze barwnych przejść tonalnych lub kontrastów barwnych - potrafi zastosować rytm w kompozycji plastycznej - umiejętnie tworzy przemyślaną kompozycję zgodnie z poznanymi zasadami - projektuje i wykonuje formę dekoracyjną ze świadomie przewidzianym efektem - stosuje w plastycznym działaniu tematycznym symetrię jedno- i wieloosiową - właściwie kadruje i porządkuje układ elementów na płaszczyźnie wg znanych reguł - rozwiązuje w twórczy sposób problem przestrzeni w obrazie poprzez umiejętne stosowanie zasad perspektywy - tworzy formy przestrzenne o charakterze statycznym i dynamicznym - projektuje, konstruuje i modeluje formę przestrzenną na określony temat - tworzy dekoracyjne formy przestrzenne z zachowaniem określonego stylu - tworzy prace malarskie o charakterze ekspresyjnym stosując różne środki wyrazu plastycznego - umiejętnie komponuje pracę w charakterze barwnych przejść tonalnych lub kontrastów barwnych - określa kształt plam barwnych, nadając im charakter tematycznych przedstawień - posługuje się linią w celu określenia kształtu - odnajduje barwę lokalną, eksperymentując w zakresie mieszania barw - tworzy prace w określonej tonacji barwnej, dostrzegając wpływ barwy na tworzenie nastroju dzieła - określa kształt obserwowanej formy w szkicu rysunkowym - tworzy prace plastyczne strukturalne o różnorodnej fakturze uwzględniając przewidziany efekt swych działań - tworzy dekoracyjne naczynie techniką narzutu gipsowego

8 - umiejętnie posługuje się technikami plastycznymi dla oddania istoty zadania plastycznego, nadając im charakter indywidualnych przedstawień - uwzględniając zasady haiku, pisze wiersz i tworzy pracę plastyczną pozostającą w ścisłym związku z utworem, stosując schematyczne, uproszczone formy przy jednoczesnym zachowaniu związku z wierszem - z zaangażowaniem uczestniczy w akcji plastycznej z umiejętnością odczytywania jej znaczeń - podejmuje działania w zakresie organizacji wernisażu projektuje plakaty i zaproszenia, katalogi; tworzy tematyczne prezentacje multimedialne, organizuje kompozycję wystawy w przestrzeni. VI. Procedury osiągania celów Przy programowaniu metod i form pracy za istotną należy przyjąć konieczność stosowania atrakcyjnych działań wzbudzających u uczniów zainteresowanie twórczością plastyczną. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien planować i proponować działania inspirujące do pracy, tworzyć atmosferę wyzwalającą pozytywne emocje, inspirować przez dostarczanie wrażeń na wystawach i wernisażach, wzmacniać wiarę ucznia we własne możliwości poprzez dobór właściwych form pracy i różnicowanie stopnia trudności przy wykonaniu zdania, przekazywać informację zwrotną dającą możliwość analizy i korekty własnych dokonań, a tym samym umożliwiać rozwój umiejętności twórczych. Należy przy tym pamiętać, że każdy uczeń ma określone predyspozycje, wykazuje indywidualne cechy i zróżnicowane tempo pracy. Proponowane formy zajęć: 1. Bezpośredni bądź wirtualny kontakt z dziełem sztuki przez zwiedzanie galerii i wystaw. 2. Zajęcia plenerowe z możliwością obserwacji przestrzeni i zjawisk. 3. Działania studyjne z wykorzystaniem atrakcyjnych technik plastycznych. 4. Ćwiczenia kompozycyjne w zakresie rysunku i malarstwa. 5. Tworzenie form przestrzennych tematycznych i dekoracyjnych. 6. Udział w interdyscyplinarnych formach działalności artystycznej (happening,haiga). 7. Udział w projekcie edukacyjnym, promocja twórczości własnej i rówieśników w środowisku lokalnym. Metody pracy: 1. Działania plastyczne z korektą nauczyciela (heureza). 2. Rozmowa dydaktyczna. 3. Pokaz i prezentacja. 4. Wizualizacja. 5. Mapy mentalne. 6. Metoda inscenizacji. 7. Metoda projektu. 8. Praca w grupach. Wszystkie metody i formy pracy powinny prowadzić do odkrywania potencjału własnych możliwości twórczych i samorealizacji, a w efekcie końcowym prezentacji dokonań, zaś zespolenie działań nauczyciela i uczniów powinno powodować nobilitację przedmiotu zajęć artystycznych w środowisku szkolnym. VII. Ocenianie uczniów Propozycje pomiaru osiągnięć uczniów po zakończeniu danego etapu realizacji programu ze względu na specyfikę zajęć powinny przybierać formę miernika określającego stopień zainteresowania i akceptacji dla tego typu działań wynikających z zaangażowania ich autorów lub innego określenia w dowolnie wybranej formie.

9 Kryterium oceny nie mogą stanowić zdolności ucznia, lecz jego możliwości i zaangażowanie. Ocenianie powinno przebiegać systematycznie i zawierać informację zwrotną. Uczeń powinien mieć szansę wypowiedzi interpretacyjnej efektu swojej pracy i gwarancję równego traktowania podczas prezentacji wizualnej. Ocena powinna uwzględniać: - zaangażowanie podczas wykonywania ćwiczeń i wysiłek wkładany w jego realizację - podejmowanie merytorycznej dyskusji - przygotowanie do zajęć: systematyczność, gromadzenie dodatkowych materiałów - zgodność z przyjętymi założeniami realizacji zagadnienia programowego w tematycznej pracy plastycznej - estetykę wykonania pracy - indywidualne rozwiązania w zakresie realizowanych projektów, zapał twórczy - właściwe współdziałanie w grupie rówieśniczej - realizację dodatkowych zadań powstałych z inicjatywy ucznia - zaangażowanie w propagowaniu kultury w środowisku szkolnym.