M. Dziubińska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Praca stanowi próbę charakterystyki i oceny wpływu otoczenia społecznego przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 Otoczenie społeczne i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstwa produkcyjnego działającego w branży spożywczej. M. Dziubińska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Streszczenie: Praca stanowi próbę charakterystyki i oceny wpływu otoczenia społecznego przedsiębiorstwa na jego wyniki ekonomiczne na przykładzie zakładu produkcyjnego działającego w branży spożywczej. W analizie wykorzystano model J. Zietlowa. W raporcie policzono wszystkie 15 wskaźników modelu, które zaprezentowano w następujących częściach: kategorie ogólne najbliższej perspektywy, kategorii krótkoterminowej, kategorie średnioterminowe. Analiza została przeprowadzona w okresie 6 letnim, ukazując tym samym sytuację ekonomiczną badanej instytucji w długim okresie. W ostatniej części pracy policzony został ogólny wskaźnik kondycji finansowej. Stanowi on tym samym podsumowanie badań i pozwala wysunąć wniosek, że opisywana instytucja w analizowanym okresie znajdowała się w stosunkowo dobrej sytuacji ekonomicznej, a osiągane wyniki ukazują dobre perspektywy rozwoju. Słowa kluczowe: model Zietlowa, wpływ otoczenia, sytuacja finansowa

2 Social environment and its influence on economic health of the manufacturing company in food industry Abstract: The work is an attempt at characterization and assessment of the impact of the social environment on the company's economic performance on the example of a production plant operating in the food industry. The analysis model was used by J. Zietlowa. The report counted all 15 indicators of the model, which are presented in the following sections: general categories nearest perspective, the category of short-term, medium-term categories. The analysis was carried out in the period of 6 years, showing that the economic situation of the audited institutions in the long term. In the last part of the work was numbered general indicator of financial health. It is thus a summary of research and allows sliding the conclusion that an institution described in the analyzed period was in relatively good economic situation and these figures show good prospects for development. Keywords: Zietlow s model, Financial Health Index, influence of environment Jel: A10 P. Kopacz ence_on_economic_health_of_the_manufacturing_company_in_food_industry/888483m. Piekutowski ence_on_economic_health_of_the_manufacturing_company_in_food_industry_/888485

3 1. Wstęp Do analizy wpływu otoczenia na wyniki finansowe przedsiębiorstwa wykorzystano 6 letnie dane finansowe dla firmy produkcyjnej działającej w branży spożywczej. Instytucję do badania wybrano ze względu na jej rozwój w ostatnim okresie. Jednym z założeń pracy było sprawdzenie czy rozwój widoczny na zewnątrz znajduję swoje odzwierciedlenie w równie dobrych wynikach finansowych 1. Jako okres do analizy wybrano lata od 2007 do Tak długi okres miał zapewnić wiarygodność badania ze względu na wykluczenie czynników sezonowych i nietypowych, prezentując tym samym sytuację ekonomiczną instytucji zarówno przed, jak i po europejskim kryzysie. Badania oparte na metodologii modelu J. Zietlowa, grupując 15 wskaźników przedstawiających sytuację ekonomiczną instytucji w czterech kategoriach: ogólna, najbliższej perspektywy, krótkoterminowa, średnioterminowa. W ostatniej części policzony został wskaźnik oceny sytuacji finansowej, podsumowując tym samym przeprowadzoną analizę. W raporcie wykorzystano dane rzeczywiste. Jako główny cel w pracy postawiono dokonanie oceny istnienia wpływu pomiędzy otoczeniem w którym istnieje przedsiębiorstwo, a jego wynikami ekonomicznymi. Celami szczegółowymi było natomiast określenie sytuacji finansowej badanej w pracy instytucji. 2. Kategorie ogólne Wskaźniki tej kategorii służą analizie kondycji finansowej instytucji w okresie do 36 miesięcy. Wykorzystane zostały następujące wskaźniki: logarytm naturalny wieku, rozmiaru, 1 E. Nowak. (2005) Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE, s.46

4 Wskaźnik niestabilności aktywów 2. Służą one nie tylko ocenie finansowej stabilności, ale również elastyczności instytucji i możliwości reakcji na występujące zmiany na rynku 3. Tabela 1 Porównanie wskaźników kategorii ogólnej dla analizowanej instytucji Kategorie ogólne (General Category) Natural Logarithm of Age 2,773 2,833 2,890 2,944 2,996 3,045 Natural Logarithm of Size 11,924 12,150 12,134 12,178 12,425 12,500 Asset instability index (-) Wiek stanowi lata istnienia przedsiębiorstwa. Wzrost wieku wiąże się ze wzrostem elastyczności finansowej oraz stabilności, ale także wzrostem zapotrzebowanie na środki pieniężne Pozytywnym zjawiskiem w przypadku analizowanego przedsiębiorstwa jest wzrost dwóch pierwszych wskaźników w badanych latach. Wzrost wartości logarytmu naturalnego wieku świadczy o wzroście stabilności finansowej instytucji. Negatywną cechą jest natomiast wzrost wskaźnika niestabilności aktywów, którą następuje z roku na rok. Świadczyć to może jednak o dużych inwestycjach czynionych przez podmiot 4. Tabela 2 Porównanie podwskaźników kategorii ogólnej dla analizowanej instytucji Podwskaźnik ogólny (General Category) 21,051 25,002 24,739 25,622 31,193 33,178 Podwskaźnik ogólny pokazuje stabilność aktywów instytucji. Policzony został w oparciu o 3 pierwsze wskaźniki, przy nadaniu wag dla każdego ze wskaźników. Wskaźnik ten jest stosunkowo wysoki, wynosi powyżej wartości 10, co oznaczać będzie dość wysoką 2 S. Basak, (2001) Value-at-Risk Based Risk Management: Optimal Policies and Asset Price, dostępna na ostatni dostęp 18 grudnia W. Bień (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 4 J. Kowalczyk, (1993) Finanse firmy, Warszawa, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, str. 30

5 niestabilność aktywów. Może to być jednak związane ze specyfiką branży i wymogiem posiadania dużych aktywów Kategorie najbliższej pespektywy Aby dokonać analizy płynności natychmiastowej przedsiębiorstwa posłużono się następującymi współczynnikami: współczynnikiem dostatecznej rezerwy gotówkowej (obrazujący zdolność pokrywania wydatków gotówką) 6, zmodyfikowany wskaźnik gotówki (pokazuje wypłacalność instytucji im wyższe tym lepsze), docelowa płynność Lambda (charakteryzuje stan płynności), skorygowany wskaźnik płynności (ukazuje stan płynności jako stosunek aktywów obrotowych do zobowiązań bieżących + długoterminowych) 7. Tabela 3 Porównanie wskaźników kategorii najbliższej perspektywy dla analizowanej instytucji Kategorie najbliższej perspektywy Cash Reserve Sufficiency Ratio 0,769 0,766 0,797 0,838 0,852 0,779 Modified Cash Ratio -0,315-0,500-0,449-0,524-0,484-0,563 Target Liquidity Lambda 0,786 0,433 0,905 1,852 2,274 2,153 Current Liquidity Index 0,445-0,120 0,340 0,347 0,125 0,225 Analizując otrzymane wyniki należy zauważyć, że w badanym podmiocie w ciągu ostatnich lat nastąpił wzrost pokrywania wydatków gotówką. Wskaźnik najwyższą wartość osiągnął w roku 2011 i wyniósł wtedy 0,852, w następnym roku można było jednak zauważyć spadek wartości tego wskaźnika. Prawdopodobnie zostało to spowodowane nową inwestycją spółki i tym samym spadkiem zasobów pieniężnych utrzymywanych w formie gotówki. 5 G. K. Świderska (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin, s M. Piotrowska (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wrocław: Wyd. AE, s M. Madej (2012), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case, Wrocław, dostępna na ostatni dostęp 18 grudnia 2013

6 Możliwe problemy w przypadku natychmiastowej wymagalności spłaty zobowiązań krótkoterminowych z działalności finansowej oraz pozostałej działalności wykazuje zmodyfikowany wskaźnik gotówki, ponieważ ujemne wartości wskaźników świadczą o złej sytuacji pod względem wypłacalności 8. Oceniając ogólną zdolność do regulowania zobowiązań za pomocą wskaźnika Lambda, należy pozytywnie ocenić płynność analizowanego przedsiębiorstwa. W ostatnich latach nastąpił wysoki wzrost wartości tego wskaźnika. Pomimo spadku w ostatnim roku, dalej utrzymuje się na wysokim poziomie. Tabela 4 Porównanie podwskaźników kategorii najbliższej perspektywy dla analizowanej instytucji Podwskaźnik najbliższej perspektywy 0,421 0,145 0,398 0,628 0,692 0,649 Podwskaźnik najbliższej perspektywy w analizowanym okresie nie przekroczył wartości 1. Można jednak zauważyć zdecydowaną poprawę wartości tego podwskaźnika. Z najniższej wartości 0,145, jaki osiągnął w roku 2008, wzrósł do wartości 0,649 w roku Świadczy to o wzroście płynności w badanym okresie Kategorie krótkoterminowe Kategoria ta przedstawia stan przedsiębiorstwa w okresie krótkoterminowym od 3 do 12 miesięcy i bierze pod uwagę następujące wskaźniki: przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej (ocenia zdolność do pokrycia zobowiązań bieżących wpływami z 8 H. Buk. (2005), Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wyd. AE, Katowice, s R. Kowalak. (2008), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, ODDK, Gdańsk, s. 51

7 działalności operacyjnej) 10, wskaźnik aktywów (przedstawia udział majątku obrotowego w aktywach ogółem), administracyjny współczynnik wydatków (stosunek kosztów administracyjnych do kosztów pozostałych) 11. Tabela 5 Porównanie podwskaźników kategorii krótkoterminowej dla analizowanej instytucji Kategorie krótkoterminowe Operating Cash 0,403-0,194 0,302 0,203 0,035 0,229 Asset Ratio 0,613 0,677 0,568 0,571 0,464 0,430 Administrative Expense Ratio 0,106 0,102 0,085 0,107 0,109 0,084 Pozytywnym zjawiskiem, jest fakt że w ciągu analizowanego okresu spółka tylko raz w roku 2008 osiągnęła ujemną wartość przepływów z działalności podstawowej. Nie odnotowano jednak jednego trendu wzrostowego wartości wskaźnika przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Po dużych jego wzrostach można w następnym roku zauważyć spadek jego wartości. W badanym podmiocie można zauważyć spadek wartości wskaźnika udziału aktywów obrotowych w aktywach ogółem. Oznacza to inwestowanie firmy przede wszystkim w aktywa trwałe, co związane jest ze specyfiką branży. Stosunek kosztów administracyjnych do pozostałych kosztów jest w badanym podmiocie niski i we wszystkich latach wynosił około 10%. Dodatkowo w ostatnim roku 10 K. Madej, (2013), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case,Wrocław, dostępna na (ostatni dostęp 19 grudnia) 11 J. Kowalczyk, (1993), Finanse firmy, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, Warszawa, str. 25

8 można zauważyć spadek wartości tego wskaźnika, co dodatkowo świadczy o nie generowaniu zbędnych kosztów i dobrej gospodarności 12. Tabela 6 Porównanie podwskaźników kategorii krótkoterminowej dla analizowanej instytucji Podwskaźnik kategorii krótkoterminowych 0,377 0,156 0,317 0,285 0,186 0,246 Wskaźniki przedstawiające płynność w okresie krótkoterminowym od 3 do 12 miesięcy, wykazały że analizowana firma jest wypłacalna. Dodatkowo w ostatnim roku nastąpił wzrost wartości tego podwskaźnika, co świadczy o poprawie sytuacji w zakresie regulowania zobowiązań. 5. Kategorie średnioterminowe W kategorii wykorzystano wskaźniki: zmiana aktywów netto (dodatnia wartość oznacza nadwyżkę, najbardziej pożądana jest stała i rosnąca zmiana) 13, wskaźnik wniesionego wkładu (stosunek sumy wsparcia i przychodu do wsparcia, przychodu i dochodu. Niższa wartość wskaźnika oznacza większą elastyczność spółki i mniejsze ryzyko działalności) 14. współczynnik samofinansowania (obrazuje stopnień w jakim spółka sama finansuje przedsięwzięcia. Aby samodzielnie finansować inwestycje muszą osiągnąć wartość wskaźnika w wysokości 1) 15, wskaźnik zadłużenia finansowego (poziom finansowania 12 R. Borowiecki, A. Jaki (red.), (2010), Współczesne problemy analizy ekonomicznej, Wyd. Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 26. Z. Leszczyńki, A. Skowronek-Mielczarek, (2001), Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Wyd. Difin, Warszawa, s M. Milevsky, (1998) Optimal Asset Allocation Towards the End of the Life Cycle: To Annuitize or Not to Annuitize, dostępna na ostatni dostęp 18 grudnia A. Steiner, Sharpe Ratio Contribution and Attribution Analysis (2011), ostatni dostęp 18 grudnia T. Korol, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, (2013),Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s. 24.

9 aktywów kapitałem obcym. Niska wartość wskaźnika oznacza mniejsze zadłużenie spółki, lecz niski stopień wykorzystania dźwigni finansowej) 16, wskaźnik koszów pozyskiwania funduszy (stosunek kosztów pozyskiwania funduszy do całkowitego dochodu wraz ze wsparciem. Niższy wskaźnik to lepsza kondycja finansowa spółki) 17. Tabela 7 Porównanie wskaźników kategorii średnioterminowej dla analizowanej instytucji Kategorie średnioterminowe Net surplus Contribution ratio Self financing ratio 2,235 0,406 0,379 0,429 0,515 0,796 Financial debt ratio 0,406 0,524 0,628 0,612 0,766 0,783 Fundraising cost ratio Powyższe wskaźniki przedstawiają w średnim okresie trochę gorszą sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa niż w krótkim okresie. Szczególnie negatywnym zjawiskiem jest spadek wartości przychodów netto w ostatnim roku. Bardzo wysoką wartość natomiast osiągnęły one w 2010 roku i wyniosły ponad 7mln. Wartość wskaźników contribution ratio oraz fundraising cost ratio wynosi w całym okresie zero, ponieważ analizowane przedsiębiorstwo jest podmiotem działającym w przemyśle spożywczym i nie prowadzi zbiórki pieniędzy aby pokrywać koszty funkcjonowania Pozytywnie należy ocenić wartość wskaźnika do samofinansowania działalności, jego wartość w poszczególnych latach ciągle wzrasta i w roku 2012 wyniosła 0, D. Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego (2006), Wyd. Wolters Kluwer Polska, Kraków, s R. Krishan, (2002), Financial Disclosure Management by Nonprofit Organizations ostatni dostęp 18 grudnia 2013

10 Tabela 8 Porównanie podwskaźników kategorii średnioterminowej dla analizowanej instytucji Podwskaźnik kategorii średnioterminowych 1,587 0,525 0,442 0,595 0,666 0,775 W dłuższej perspektywie finansowej odnoszącej się do miesięcy, oszacowanej na podstawie 3 użytych wielkości widać poprawę sytuacji ekonomicznej. 18 Należy jednak wtej dłuższej perspektywie wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia zjawisk nieprzewidywalnych, nietypowych, stąd większe ryzyko i mniejsza pewność otrzymanych wyników. 6. Wskaźnik kondycji finansowej Aby podsumować ogólną sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa wykorzystano wskaźnik składający się z czterech, wcześniej obliczonych podwskaźników. Przypisano następujące wagi poszczególnym podwskaźnikom: General Subscore 0,1, Immediate-Term Subscore 0,4, Short-Term Subscore 0,3 oraz Medium-Term Subscore 0,2. Wskaźnikom krótkoterminowym przypisano wyższe wagi, ponieważ uznano, że sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa w większym stopniu zależy od teraźniejszości. Aby ułatwić czytelność, otrzymane wyniki podzielono przez 10. Tabela 9 Porównanie wskaźników kondycji finansowej dla analizowanej instytucji Wskaźnik kondycji finansowej 5,989 2,097 3,426 4,556 4,656 4, Z. Leszczyńki, A. Skowronek-Mielczarek (2001), Analiza ekonomiczno-finansowa firmy, Wyd. Difin, Warszawa, s. 20.

11 Z otrzymanych wskaźników wynika, że sytuacja analizowanego przedsiębiorstwa ulega w ostatnim okresie poprawie, pomimo iż najwyższą wartość wskaźnik kondycji finansowej osiągnął w 2007 roku i w następnym roku odnotowano ponad dwukrotny tego spadek to od roku 2009 obserwujemy systematyczny wzrost wskaźnika. Tym samym pozwala to wyciągnąć wniosek, że sytuacja ekonomiczna w badanym okresie poprawiła się. Zakończenie Analizowane przedsiębiorstwo cechuje się stosunkowo dobrą sytuacją ekonomiczną. Przez cały analizowany okres posiadało zdolność do regulowania swoich zobowiązań i utrzymało płynność. W działalności badanego podmiotu można było zauważyć wpływ kryzysu w latach , jednak od roku 2011 widać wzrost wartości osiąganych przychodów i tym samym polepszenie analizowanych wskaźników. Można zauważyć, że przedsiębiorstwo w badanym okresie dokonało licznych inwestycji. W związku z tym zauważono spadek wartości aktywów obrotowych (w tym gotówki) na rzecz wartości aktywów trwałych. W ciągu ostatnich lat instytucja zainwestowała w zakup budynków oraz nowych maszyn produkcyjnych. W związku z licznymi inwestycjami przedsiębiorstwo może mieć problem w przypadku natychmiastowej spłaty wszystkich swoich zobowiązań krótkoterminowej. Pozytywnie kształtuje się perspektywa średniookresowa, należy jednak zauważyć pewne ryzyko działalności w długim okresie. Wykorzystując model J. Zietlowa można pozytywnie ocenić sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa, należy jednak zauważyć, że większą skutecznością model odznacza się przy analizie organizacji non profit, stąd też wartość 0 przy dwóch wskaźnikach.

12 Bibliografia: 1. Stive Basak, (2001) Value-at-Risk Based Risk Management: Optimal Policies and Asset Price, dostępna na ostatni dostęp 9 grudnia Witold Bień (2000) Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Warszawa: Wyd. Difin. 3. Ryszard Borowiecki, Andrzej Jaki (red.), (2010), Współczesne problemy analizy ekonomicznej, Wyd. Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s Hanna Buk. (2005), Sprawozdawczość i analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wyd. AE, Katowice, s Ranjani Krishan, (2002), Financial Disclosure Management by Nonprofit Organizations ostatni dostęp 9 grudnia Tomasz Korol, Nowe podejście do analizy wskaźnikowej w przedsiębiorstwie, (2013),Wyd. Wolters Kluwer Polska, Warszawa, s Robert Kowalak. (2008), Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa w badaniu zagrożenia upadłością, ODDK, Gdańsk, s Justyna Kowalczyk, (1993), Finanse firmy, Wydawnictwo Międzynarodowej Szkoły Zarządzania, Warszawa, str Zdzisław Leszczyńki, Anna Skowronek-Mielczarek (2001), Analiza ekonomicznofinansowa firmy, Wyd. Difin, s Katarzyna. Madej, (2013), Financial Analysis of Economic Health Polish Entities Case,Wrocław, dostępna na

13 11. Moshe Milevsky, (1998) Optimal Asset Allocation Towards the End of the Life Cycle: To Annuitize or Not to Annuitize, dostępna na ostatni dostęp 9 grudnia Edward Nowak. (2005) Analiza sprawozdań finansowych. Warszawa: PWE, s Maria Piotrowska (1997) Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe. Wrocław: Wyd. AE, s Andreas Steiner, Sharpe Ratio Contribution and Attribution Analysis (2011), ostatni dostęp 9grudnia Grażyna Świderska (2011) Jak czytać sprawozdanie finansowe. Warszawa: Difin, s Dariusz Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego (2006), Wyd. Wolters Kluwer Polska, Kraków, s Marta Wiącek (2013) Analiza finansowa ekonomicznej kondycji na przykładzie polskich instytucji, dostępna na ostatni dostęp 9 grudnia John Zietlow, A Financial Health Index for Achieving Nonprofit Financial Sustainability, dostępna na : ostatni dostęp 9 grudnia Sprawozdania finansowe instytucji non profit Sprawozdania finansowe instytucji finansowej Sprawozdania finansowe instytucji prowadzącej pozostałą działalność