Sprawdzian i egzamin na tle zmian w szkole podstawowej i gimnazjum. Krzysztof Konarzewski kris@medianet.pl

Transkrypt

1 Sprawdzian i egzamin na tle zmian w szkole podstawowej i gimnazjum Krzysztof Konarzewski kris@medianet.pl

2 Pytania badawcze 1. W jakim stopniu szkoły zapobiegająściąganiu na sprawdzianie i egzaminie? 2. W jakim stopniu wyniki testowania zewnętrznego pokrywają się z ocenami wewnętrznymi? 3. Jaki wpływ wywierają wyniki testowania zewnętrznego na pracę szkoły i poszczególnych nauczycieli?

3 Metoda Badanie przeglądowe metodą ankietową na próbkach losowych Szkoły Jednostka analizy Lokalizacja Wieś Miasto Razem Podstawowe Gimnazja Podstawowe Nauczyciele a Gimnazja Uczniowie b Gimnazja

4 Procedura

5 Ściąganie było niemożliwe (proporcje) Wyszczególnienie Szkoły podstawowe Gimnazja wiejskie miejskie wiejskie miejskie Dyrektorzy 0,95 0,71 0,64 0,48 Nauczyciele 0,41 0,36 0,36 0,29

6 Opinie uczniów o możliwości ściągania na sprawdzianie zewnętrznym przy końcu klasy VI wiosną 2002 r. (procenty w kratkach, N = 1445) Czy Ty ściągałeś na sprawdzianie? Tak w jednym lub dwóch zadaniach Tak w trzech lub więcej za- Czy w Twojej szkole podstawowej dało się ściągać na sprawdzianie? Tak nauczyciele Tak ale nauczyciele Nie udawali, że pilnowali nie widzą Razem daniach Nie Razem

7 Wyniki testowania a oceny wewnętrzne

8 1. Jaka jest wielkość współczynnika korelacji między średnim stopniem a wynikiem testowania w klasie VI? Umiarkowana: r = 0,58. Z pewnością nie są to równoległe oszacowania tej samej dyspozycji psychicznej. 2. Która z miar osiągnięć w klasie VI lepiej prognozuje stopnie w klasie I? Analiza regresji: średni stopień z klasy VI wyjaśnia 56% zróżnicowania stopni w klasie I, natomiast wynik testowania mniej niż 1%. Najwyraźniej stopnie chwytają dyspozycje, które szkoła ceni i na których buduje proces kształcenia. 3. Jak wiążą się obie miary osiągnięć z cechami przypisanymi ucznia?

9 Czynniki miar osiągnięć szkolnych w klasie VI szkoły podstawowej i klasie I gimnazjum (η 2 %) Efekt Klasa VI Klasa I Stopnie Sprawdzian Stopnie Status społecznoekonomiczno rodziny (SES) 4,2 5,0 3,4 Płeć 5,2 7,2 Miejsce zamieszkania Płeć SES Płeć Miejsce zamieszkania SES Miejsce zamieszkania Płeć SES Miejsce zamieszkania 1,4 1,6 Razem (R 2 ) 12,3 8,1 13,5

10 Siła wpływu SES i płci na stopnie w klasach VI i I gimnazjum w trzech badaniach eta kwadrat (%) SES VI SES I Płec VI Płeć I

11 Wskaźniki rozbieżności między wynikiem testowania a średnim stopniem w zależności od płci i SES rodziny ucznia 1,5 1 Średnia reszt 0,5 0-0,5 Dziewczynki Chłopcy -1-1,5 Niższy Niższo-średni Wyższośredni SES Wyższy

12 Wyniki testowania a praca szkoły

13 Sposoby wykorzystania informacji o wynikach testowania przez nauczycieli (rozkłady procentowe w kolumnach) Szkoły podstawowe Gimnazja Wyszczególnienie wiejskie (N = 158) miejskie (N = 300) wiejskie (N = 130) miejskie (N = 307) Czy analizowano wyniki na posiedzeniu rady pedagogicznej? Tak Nie Brak odpowiedzi Czy przeprowadzono z nauczycielem rozmowę wyjaśniającą na temat wyników? Tak Nie Brak odpowiedzi Czy nauczyciel zmienił coś w swojej praktyce pod wpływem wyników? Tak Nie Brak odpowiedzi

14 Co nauczyciele zmienili w swojej praktyce? 1. Trenowanie testów (26%). 2. Ćwiczenie umiejętności, których wymagają sprawdziany zewnętrzne (24%). 3. Przebudowa programu nauczania (34%). 4. Polepszenie nauczania (25%). 5. Dostosowanie oceniania wewnętrznego do pomiaru zewnętrznego (5%).

15 Opinie o wartości zewnętrznego pomiaru osiągnięć

16 W przypadku rozbieżności która ocena lepiej odzwierciedla rzeczywistą wiedzę ucznia? (proporcje lub procenty w kolumnach) Wyszczególnienie Szkoły podstawowe Gimnazja wiejskie miejskie wiejskie miejskie Dyrektorzy (N = 19) (N = 21) (N = 19) (N = 21) Ocena wewnętrzna 0,37 0,43 0,58 0,52 Ocena zewnętrzna 0,05 0,11 0,05 Brak odpowiedzi 0,63 0,52 0,31 0,43 Nauczyciele (N = 158) (N = 300) (N = 128) (N = 302) Ocena wewnętrzna Ocena zewnętrzna Brak odpowiedzi

17 Jak Pan(i) ocenia obecność sprawdzianu egzaminu zewnętrznego w polskich szkołach podstawowych / gimnazjach? (proporcje odpowiedzi dyrektorów i nauczycieli) Wyszczególnienie Zdecydowanie pozytywnie Raczej pozytywnie, choć ma on również pewne wady Raczej negatywnie, choć ma on również pewne zalety Zdecydowanie negatywnie Nie mam zdania lub brak odpowiedzi Szkoły podstawowe Gimnazja wiejskie miejskie wiejskie miejskie (N = (N = (N = (N = (N = (N = (N = (N = 19) 158) 21) 300) 19) 130) 21) 307) 0,06 0,24 0,06 0,21 0,14 0,19 0,10 0,58 0,38 0,42 0,39 0,58 0,47 0,71 0,50 0,26 0,22 0,24 0,16 0,16 0,12 0,05 0,11 0,04 0,05 0,05 0,04 0,02 0,16 0,30 0,05 0,34 0,05 0,23 0,05 0,27

18 Uzasadnienia dyrektorów Niekorzystny stosunek zysków do kosztów (12%). Zyski rzeczywiste (39%). Zyski pozorne (65%). Odpowiedzi ambiwalentne (20%).

19 Uzasadnienia nauczycieli ODPOWIEDZI KRYTYCZNE Wyniki testowania są niemiarodajne (28%). Wyniki testowania są niesprawiedliwe (12%). Testowanie jest źródłem stresu (23%). Wynik testowania jest niepotrzebny, niczemu nie służy (6%). Wyniki testowania są wykorzystywane do oceniania szkół (4%). Testy rodzą pokusę nieuczciwości (3%). Testowanie jest zbyt kosztowne (2%). Obecność testów zniekształca edukację (1%).

20 ODPOWIEDZI APROBUJĄCE Testowanie jest źródłem cennej wiedzy (34%). Zewnętrzna kontrola osiągnięć podwyższa motywację uczniów i nauczycieli (9%). Testowanie chroni przed stresem egzaminacyjnym i uodparnia na nań (7%).

21 Wnioski i rekomendacje

22 Procedura Ściąganie podczas testowania osiągnięć jest hańbą polskiej oświaty, zwłaszcza gdy odbywa się za cichym przyzwoleniem nauczycieli. Wprowadzić niezależnych obserwatorów do każdej szkoły. Kontrolować uczciwość sprawdzianów i egzaminów za pomocą analizy struktury danych.

23 Rozkład szkolnych współczynników alfa dla wyników testu matematyczno-przyrodniczego (N = 5409) ,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1

24 Wyniki testowania a oceny wewnętrzne Położyć kres propagandzie, która gloryfikuje test jako źródło prawdziwej informacji o dyspozycjach ucznia i jakości nauczania w szkole, dezawuując tym samym oceny wewnętrzne jako intuicyjne i podporządkowane celom społeczno-wychowawczym (Bolesław Niemierko). Wpisywać na świadectwie szkolnym wartość wskaźnika osiągnięć będącego łączną funkcją wyniku testowania i oceny wewnętrznej. Uruchomić program badawczy, który powie, co jest przedmiotem pomiaru testowego (w szczególności jaki udział ma w nim inteligencja ogólna i wiedza zdobywana poza szkołą) i jak dokładnie prognozuje karierę oświatową ucznia.

25 Wyniki testowania a praca szkoły Zmniejszyć wykorzystywanie wyników testowania do wywierania nacisku na nauczycieli. Taki nacisk skłania do podporządkowania procesu kształcenia wymaganiom testowym. Sprowadzenie postępu oświatowego do coraz lepszego wykonywania takich testów byłoby ciosem dla edukacji narodowej. Zwiększyć wykorzystywanie zagregowanych wyników testowania do identyfikowania szkół najbardziej odbiegających od średniej regionalnej, po to by polepszyć w nich warunki kształcenia.