IDK. Inwestycje Dla Każdego. Program Giełda Instrukcja obsługi

Transkrypt

1 IDK Inwestycje Dla Każdego Program Giełda Instrukcja obsługi Szczecin 2013

2 1. WSTĘP Historia wersji Co nowego w wersjach WYMAGANIA SPRZĘTOWE I SYSTEMOWE INSTALACJA I URUCHOMIENIE PROGRAMU Przeniesienie baz z wersji poprzedniej lub aktualnej wersji shareware Instalacja programu Giełda Uruchomienie programu Giełda 2013 po raz pierwszy Uaktualniacz wersji Ograniczenia wersji shareware Uaktualnianie baz programu Rozwiązywanie problemów Deinstalacja programu PODSTAWY TEORETYCZNE Analiza fundamentalna Nowe wzory do obliczania wycen Analiza fundamentalna indeksów WIG20, WIG30 i mwig Analiza fundamentalna indeksów sektorowych (branżowych) Analiza techniczna Wskaźniki i oscylatory Regresja liniowa i paraboliczna Ustalanie cen zakupu i sprzedaży gęstość obrotów Wskaźnik Armsa nastrój sesji Wykresy kółko i krzyżyk Kontrakty współczynnik bezpieczeństwa, LOP i baza Podatność na spekulację OGÓLNA BUDOWA PROGRAMU

3 5.1 Bazy danych Bazy tekstowe Formaty plików Budowa modułowa programu Dane do programu Wprowadzanie nowego waloru PROGRAM GIEŁDA Okno główne programu Lista walorów Nowy walor Edycja danych waloru Konwerter Aktualizator Moduł Internet Zbiór tematyczny adresów stron Dialog Edycja Strony WWW spółek giełdowych Profile walorów Moduł Analiza techniczna Moduł Fundamenty Przeglądanie wyników spółek za pomocą tabel Przeglądanie wyników spółek na wykresach Wprowadzanie wyników spółek Dynamika wyników spółek Główni akcjonariusze Emisje kapitał akcyjny Dywidendy Prognozy przychodów i zysków netto Analiza fundamentalna

4 Analiza fundamentalna indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 oraz indeksów sektorowych (branżowych) Moduł Analizy Nastrój sesji Stopa wzrostu Gęstość obrotów Łatwość ruchu Statystyka wielu sesji Współczynniki bieżące Wykresy współczynników Wyceny wartości akcji Obliczenia czasu i położenia Analizy jednego waloru Moduł Notowania Notowania sesji lub waloru Podział lub scalenie akcji Moduł Rozliczenia Budowa portfela Rozliczanie transakcji Dodatkowe narzędzia WARUNKI LICENCJI POMOC TECHNICZNA WARUNKI GWARANCJI

5 1. Wstęp Program Giełda 2013 został stworzony z myślą o inwestorach giełdowych. Umożliwia on przeprowadzenie analiz fundamentalnych oraz technicznych, dzięki którym inwestor może dostosowywać swoją strategię inwestycyjną do bieżącej sytuacji na rynku. W oparciu o wieloletnie doświadczenie powstał program o specyficznym charakterze. Istotnymi jego cechami są: różnorodne moduły i narzędzia pomocnicze, przejrzyste menu oraz prostota i jednoznaczna obsługa, które zapewniają efektywność i komfort pracy. Jeśli chodzi o współpracę programu z jego otoczeniem to program integruje się z: Internetem, bazą danych, innymi programami do analizy technicznej. Przed programem postawiono następujące cele ogólne: dostęp do informacji w Internecie, gromadzenie i analizowanie danych fundamentalnych spółek, analizę techniczną notowań, analizę fundamentalną spółek, analizę fundamentalną indeksów: WIG20, WIG30 i mwig40, analizę fundamentalną indeksów branżowych, rozliczanie danych finansowych, gromadzenie i przeglądanie notowań, szereg analiz obejmujących pojedynczą spółkę, opiniowanie perspektyw spółek, analizy całego rynku, obsługa bazy tekstowej dla innych programów do analizy technicznej. Dane walorów można pobierać ze strony internetowej lub wprowadzać je samemu za pomocą odpowiednich formularzy. Wyniki analiz są prezentowane za pomocą wykresów lub tabel. Analizy mogą dotyczyć całego rynku lub pojedynczej spółki. 1.1 Historia wersji Program ma już dosyć długą historię: 5

6 1999 rok wersja 1.0 prosta baza danych przechowująca dane fundamentalne spółek oraz notowania. Wersja ta posiadała konwerter do wprowadzania danych. Współpracowała z bazą danych dbase rok wersja 2.0 została uzupełniona o rozliczanie portfeli, bazy tekstowe do Metastocka i Omegi, dynamikę wyników spółek i wykresy wyników rok wersja 2.5 napisana przy pomocy języka programowania Java rok wersja 3.0 dodano dostęp do Internetu, analizę techniczną, analizę jednego waloru, gęstość obrotów, statystykę sesji, obliczenia współczynników, obliczenia wyceny wartości akcji, wiadomości ze spółek, natomiast dane fundamentalne zostały uzupełnione o dywidendy i prognozy zysków. Zmieniono bazę danych na MySQL rok wersja 3.1 demo pierwszej komercyjnej funkcjonalnie identyczna jak wersja 3.2 poza jedną różnicą zablokowany konwerter rok wersja 3.2 pierwsza wersja komercyjna w rozdzielczości 800 x 600. W tej wersji dodano listę adresów stron spółek, wskaźnik Armsa, wskaźniki szybkie i wolne w analizie technicznej, rysowanie formacji, wykresy tygodniowe, trend i regresję paraboliczną, formularze do wprowadzania wyników spółek, wykresy akcjonariuszy, wykresy historii portfeli oraz możliwość wprowadzenia kontraktów na listę walorów rok wersja 3.3 pierwsza wersja komercyjna w rozdzielczości 1024 x 768. Funkcjonalnie identyczna jak wersja rok wersja 4.0 wprowadzono nową bazę danych ABS, Aktualizator nowe narzędzie do wprowadzania danych, obsługa kontraktów, spółek zagranicznych, wydruki z tabel i wykresów, indeksy giełd światowych, ulepszony Konwerter i Analiza techniczna rok wersja 4.1 jest to wersja shareware, którą można używać przez 30 dni po zainstalowaniu rok wersja 4.2 wersja w rozdzielczości 1280 x rok wersja 4.3 wersja AT jest to wersja bez analizy fundamentalnej. Przeznaczona dla inwestorów posługujących się tylko analizą techniczną rok wersja 4.4 wersja AF jest to wersja bez analizy technicznej. Przeznaczona dla inwestorów posiadających inny program do analizy technicznej rok wersja 4.5 podział bazy notowań na archiwalną i bieżącą, autodiagnoza tabel, ulepszone wydruki, odczyt daty sesji, nowe analizy: Łatwość 6

7 ruchu waloru i Obliczenia czasu i położenia, ulepszony split, skład portfela, historia transakcji rok wersja 4.6 dwie wersje shareware i dwie demo różne rozdzielczości rok wersja 4.7 wersja w rozdzielczości 1280 x rok wersja 4.8 dwie wersje AT różne rozdzielczości rok wersja 4.9 dwie wersje AF różne rozdzielczości rok wersja 5.0 nowa analiza Stopa zwrotu, rysowanie linii na większości wykresów, jedna baza linii, podział baz notowania, wspolczynniki i wspolczyn_hold na bazy archiwalne i bieżące (od początku 2006 roku), wybór koloru tła na wykresach, nowy rynek NewConnect, lepszy wykres Statystyki, obsługa baz archiwalnych i funduszy inwestycyjnych, autogeneracja tabel, obsługa PDA (praw do akcji), podział spółek na segmenty, pobieranie danych z dwóch źródeł (serwer rezerwowy), bazy Inwestora oraz szereg ulepszeń portfeli inwestycyjnych rok wersja 5.5 informacje ze spółek na stronie głównej, filtr Obserwacja w całym programie, autouzupełnianie notowań, przeglądarka wiadomości ze spółki, obsługa walorów 15 znakowych, nowe sektory i segmenty, łatwe przeliczanie historycznej wyceny, jednoczesne wprowadzanie danych do baz Firmowych i Inwestora oraz obliczanie wyceny, podgląd danych akcjonariuszy ze strony GPWInfoStrefa, rozbudowa filtru Ogólnego, dodatkowe pozycje w tabelach z wynikami i tabelach z dynamiką, dynamika, wycena i współczynniki są liczone jeśli jest komplet danych, współczynniki bieżące wyposażono w filtry oraz obliczane są wartości średnie, statystyka walorów w portfelach, finanse osobiste rozliczanie miesięcy i lat oraz dodatkowo tabele Kredyty, Konta i Terminy, w Analizie technicznej filtr Ogólny ma dodatkową pozycję akcje śmieciowe kurs poniżej 0.5 zł, dodatkowe wielkości kompresji miesięczne, kwartalne i roczne, oś czasu bez sobót i niedziel oraz wiele drobnych ulepszeń rok wersja 5.5V wersja przystosowana do pracy w systemie operacyjnym Vista rok wersja 6.0 nowe sektory na liście walorów, wielozakładkowy Aktualizator, automatyczne sortowanie akcjonariuszy, filtry na dynamikach kwartalnych i bilansach, uwzględnienie kursów walut przy spółkach zagranicznych, automatyczne ustalanie bieżącego kwartału i bilansu, współczynniki spółek z Dow Jonesa, automatycznie obliczana prowizja w portfelach, pasek danych fundamentalnych w analizie technicznej oraz nowa zakładka do porównywania walorów rok wersje obsługa walut z NBP, notowań surowców i walut z rynku Forex, nowe sektory z rynku NewConnect, rynek obligacji Catalyst, 7

8 dodatkowe opcje na Liście walorów (lista alertów, strefa niższej płynności, segment NC Lead), notowania OFE, osiem wersji rozdzielczości obejmujących wszystkie typowe rozdzielczości od netbooka (1024 x 600) do monitora Full HD (1920 x1080), poszerzona baza o przepływy operacyjne, inwestycyjne i finansowe zamiast przepływów łącznych, liczenie współczynników również w oparciu o bilanse, zamiana profili z Bizzone na profile z WNP (Wirtualny Nowy Przemysł), Analiza fundamentalna nowa analiza pozwalająca na automatyczny wybór spółek na podstawie danych fundamentalnych rok wersje obsługa funta brytyjskiego, nowe sektory: Surowcowy, NC Eco-energia i NC Recykling, nowe pozycje na filtrze Ogólnym: Akcje z GPW i ETF-y, nowa baza PlikiOp przechowująca opinie o walorach, analiza fundamentalna indeksu WIG20, Uaktualniacz wersji przenosi bazy prywatne i archiwalne oraz notatki z poprzedniej wersji programu, w Analizie jednego waloru wprowadzono zbiorczy arkusz z podstawowymi danymi waloru oraz opiniami o jego perspektywach, niektóre tabele wyposażono w możliwość wydruku oraz dodawania rekordu, przeliczanie danych fundamentalnych na inne waluty, możliwość wprowadzania parametrów odniesienia do obliczania wyceny, więcej danych na pasku fundamentalnym w AT rok wersje podział Listy walorów na rynki: Główny i NewConnect, zamykanie form i dialogów z zapisem danych lub bez zapisu, większe możliwości wyboru strony startowej, dodatkowa pozycja Nie holdingi na filtrze Ogólnym, możliwość wymuszania fokusa na formach i dialogach, badanie spółek pod kątem zagrożenia upadłością, pasek Fundamenty w Analizie technicznej uzupełniony o dodatkowe współczynniki: ROEw i AF, nowy pasek Akcje, dwie regresje paraboliczne wolna i szybka, podgląd historycznych danych fundamentalnych kursorem, obliczanie sumy wolumenu kursorem, obliczenia podatności na spekulację oraz w zakładka Formacje obliczanie odchylenia od trendu. 1.2 Co nowego w wersjach W wersjach dokonano następujących zmian: a) Zmiany dotyczące całego programu: Nazwa wersji programu uzupełniona o rozdzielczość ekranu. Dane z lat 2006 do 2009 zostały przeniesione do baz archiwalnych. Mniejsze pliki baz na skutek optymalizacji. Czyszczenie baz tekstowych mst. 8

9 Poprawki w kodzie obsługującym Konwerter i wykresy współczynników. b) Konwerter: Możliwość konwersji wybranego przedziału czasu. c) Analiza Fundamentalna: Analiza indeksów WIG30 i mwig40. Analiza indeksów sektorowych (branżowych). d) Analiza Techniczna: Nowa zakładka Spekulacja. 9

10 2. Wymagania sprzętowe i systemowe Program posiada następujące minimalne wymagania sprzętowe i systemowe: procesor o częstotliwości taktowania 1GHz lub lepszy, 1 GB pamięci RAM lub więcej, 700 MB wolnego miejsca na dysku, system operacyjny Windows XP, Vista, Windows 7 lub Windows 8. rozdzielczość ekranu do wyboru: o wersje 11.2, x 600 pikseli, o wersje 11.4, 11, x 768 pikseli, o wersje 11.6, x 800 pikseli, o wersje 11.8, 11, x 1024 pikseli, o wersje 12.0, x 768 pikseli, o wersje 12.2, x 900 pikseli, o wersje 12.4, x 1050 pikseli, o wersje 12.6, x 1080 pikseli. stałe łącze z Internetem, obsługa platformy Javy, obsługa Flasha. 10

11 3. Instalacja i uruchomienie programu 3.1 Przeniesienie baz z wersji poprzedniej lub aktualnej wersji shareware Przeniesienie baz z wersji Giełda 2012 dokonujemy za pomocą programu "Uaktualniacz wersji". Aby to było możliwe musimy zachować następującą kolejność czynności: Instalujemy nową wersję programu Giełda 2013, Przy zamkniętym programie Giełda 2013 uruchamiamy program "Uaktualniacz wersji". Następnie pobieramy wersję programu o używanej rozdzielczości oraz przenosimy bazy z poprzedniej wersji programu. Możemy przenieść bazy prywatne (zawierają dane portfeli oraz linie z Analizy technicznej), bazy archiwalne (zawierają notowania z lat wcześniejszych niż 2010 rok) oraz bazę notatek (notatki z Analizy jednego waloru). Jeśli używaliśmy bazy Inwestora to musimy je przekopiować samemu z katalogu Bazy\Inwestora poprzedniej wersji do takiego samego katalogu w nowej wersji. Przenosząc te bazy zachowujemy wszystkie wpisy wprowadzone przez nas ale tracimy wszystkie nowe dane wprowadzone do nowej wersji. Decyzja czy warto je przenosić ze starej wersji należy do użytkownika. Kasujemy poprzednią wersję programu (ikonkę na pulpicie, katalog na Menu Start i katalog Gielda2012 na dysku). Nie należy użyć deinstalatora, ponieważ może on usunąć z systemu operacyjnego biblioteki używane przez nową wersję programu. Za pomocą Uaktualniacza wersji można przenieść pliki z aktualnej wersji shareware. 3.2 Instalacja programu Giełda 2013 Instalację programu Giełda 2013 rozpoczynamy uruchamiając plik Gielda2013_x_x.exe lub Gielda2013_x_x_Shareware.exe (x_x numer wersji). Na pierwszym dialogu klikamy na przycisk Dalej. Na drugim dialogu w wersji pełnej musimy wpisać hasło (nie dotyczy wersji shareware) i kliknąć na przycisk Dalej. Następny dialog to warunki licencji na użytkowanie programu lub informacja o wersji shareware. Należy wyrazić swoją zgodę i kliknąć na przycisk Dalej. Na następnym dialogu wybieramy katalog docelowy (możemy go zmienić) i klikamy Dalej. Rozpoczyna się instalacja, która może trochę potrwać. Po zainstalowaniu programu, klikamy na przycisk Zakończ. 11

12 Nie polecam instalowania programu w katalogu C:\Program Files, ponieważ wtedy trzeba uruchamiać program z uprawnieniami administratora (Aktualizator podczas pracy podmienia pliki w bazie programu). 3.3 Uruchomienie programu Giełda 2013 po raz pierwszy Pierwsze uruchomienie wersji shareware musi być wykonane z uprawnieniami administratora. Aby program miał uprawnienia administratora należy kliknąć na ikonę programu prawym przyciskiem myszy i wybrać pozycję "Uruchom jako administrator". Program uruchamia się poprzez ikonkę Giełda 2013 znajdującą się na pulpicie. Program został zaprojektowany w wielu rozdzielczościach. Może być używany również w większej rozdzielczości. Po zainstalowaniu programu Giełda 2013 może okazać się, że używamy inną rozdzielczość ekranu niż rozdzielczość do jakiej został przystosowany program. Należy wtedy po zamknięciu programu Giełda 2013 uruchomić dodatkowy program Uaktualniacz wersji i za jego pomocą pobrać wersję programu z odpowiednią dla nas rozdzielczością. Zaraz po instalacji programu należy uruchomić Aktualizatora i pobrać bazy archiwalne. Aby to nastąpiło trzeba wybrać zakładkę Archiwalne i zaznaczyć wszystkie bazy a następnie kliknąć przycisk Start. Pobieranie baz archiwalnych może trwać ponad godzinę, ale robi się to tylko jeden raz. Notowania sesji należy pobierać codziennie po godzinie 18:00 za pomocą Konwertera (przycisk Start ), natomiast pozostałe bazy raz w tygodniu Aktualizatorem najlepiej w niedzielę rano (rozdział 3.5 Uaktualnienie baz programu). 3.4 Uaktualniacz wersji Jest to dodatkowy program (rys. 1), który spełnia trzy zadania: zmianę programu na wersję o innej rozdzielczości, zamianę bieżącej wersji na wersję najnowszą, przeniesienie baz z wersji programu Giełda 2012 lub z aktualnej wersji shareware. Program uruchamia się przy zamkniętym programie Giełda 2013, ponieważ zamienia on plik wykonywalny Gielda2013.exe na inną wersję. Może to zrobić tylko jak ten plik nie jest używany czyli jak program jest wyłączony. Nowa wersja jest pobierana poprzez internet, dlatego musi być aktywne połączenie z internetem. 12

13 Po włączeniu programu należy wybrać wersję programu, którą chcemy pobrać i kliknąć na przycisk Start. W czasie pobierania nowej wersji świeci się czerwona kontrolka. Po pobraniu programu otrzymamy odpowiedni komunikat. Rysunek 1. Uaktualniacz wersji. Przy pomocy następnych zakładek możemy przenieść bazy z wersji programu Giełda Aby to było możliwe musimy wpisać ścieżkę dostępu do pliku Gielda2012.exe (plik wykonywalny wersji poprzedniej). Jest to konieczne aby "Uaktualniacz wersji" znalazł pliki na dysku. Wartość domyślna ścieżki dostępu do poprzedniej wersji programu to C:\Gielda2012 (jeśli nie została zmieniona podczas instalacji), natomiast aktualnej wersji shareware to C:\Gielda2013S. 3.5 Ograniczenia wersji shareware Wersja shareware jest wersją pełną (bez żadnych ograniczeń w użytkowaniu), którą można używać przez 30 dni po zainstalowaniu. 13

14 3.6 Uaktualnianie baz programu Program używa 46 baz, które zajmują około 600 MB miejsca na dysku twardym (razem z bazami archiwalnymi) i znajdują się w formie plików w katalogu Bazy. Znajdują się tam następujące bazy: akcjonariusze6.abs, bilans_hold5.abs, bilanse5.abs, dywidendy.abs, emisje.abs, linie5.abs, gielda6.abs, historia5.abs, kwartal_hold5.abs, kwartalne5.abs, notowania_biez5.abs, portfele6.abs, prognoz_hold.abs, prognozy.abs, rozne5.abs, transakcje5.abs, wspolczynniki_biez.abs, wspolczynniki_hold_biez.abs. Oprócz tych baz program posługuje się 9 bazami tekstowymi zawartymi w katalogach: PlikiAT, PlikiFI, PlikiFor, PlikiMst, PlikiNbp, PlikiOfe, 14

15 PlikiOp, PlikiRtf PlikiZgr. Dodatkowo możliwości programu można rozszerzyć o 3 bazy historyczne: notowania_arch5.abs, wspolczynniki_arch.abs, wspolczyn_hold_arch.abs, oraz 7 baz tekstowych: PlikiATArch, PlikiFIArch, PlikiForArch, PlikiMstArch, PlikiNbpArch, PlikiOfeArch PlikiZgrArch. Aby uaktualnić bazy programu Giełda 2013, należy użyć Aktualizatora, który automatycznie pobierze wybrane przez nas bazy ze strony internetowej i rozpakuje je do baz użytkownika. Należy pamiętać, że bazy są aktualizowane na stronie internetowej w każdą sobotę wieczorem. Jeżeli będziemy chcieli uzupełnić brakujące notowania z kilku sesji bieżącego miesiąca wystarczy uruchomić Konwerter, który automatycznie ustawi datę pierwszej sesji do pobierania i pobierze wszystkie brakujące sesje po kliknięciu na przycisk Start". To czy potrzebne nam pliki są dostępne, możemy sprawdzić na stronie bossa.pl/pub/metastock/mstock/sesjaall/. 3.7 Rozwiązywanie problemów Najczęstszą przyczyną problemów jest niespójna baza (brak niektórych tabel). W takiej sytuacji należy za pomocą Aktualizatora pobrać wszystkie bazy z zakładki Firmowe. Jeśli problem dotyczy baz Inwestora to przed pobraniem wybieramy zakładkę Inwestora. Brakujące sesje z bieżącego miesiąca możemy uzupełnić Konwerterem. Natomiast sesje starsze Konwerter nie pobierze bo już ich nie ma na serwerze. Należy wtedy pobrać notowania za pomocą Aktualizatora i uzupełnić je Konwerterem (sesje z bieżącego tygodnia). 15

16 Jeśli nie możemy uzyskać połączenia w Internecie to należy pamiętać, że potrzebne nam jest połączenie z serwerem, na którym znajdują się źródła danych a nie z siecią szkieletową Internetu. Konwerter łączy się z serwerem, na którym jest strona bossa.pl, natomiast Aktualizator łączy się ze stroną Pozostałe sprawy proszę opisać i wysłać na adres pomoc@inwestkap.com lub adam@inwestkap.com. 3.8 Deinstalacja programu Deinstalację uruchamiamy, poprzez ikonkę Deinstalator programu z menu Start, katalog Giełda Na pierwszym dialogu klikamy na przycisk Dalej. Rozpoczyna się deinstalacja, która może trochę potrwać. Po usunięciu programu i baz, klikamy na przycisk Zakończ. Jeśli w trakcie używania programu pobraliśmy bazy archiwalne to Deinstalator nie będzie mógł ich usunąć, ponieważ ich nie zna. W takiej sytuacji należy po deinstalacji zamknąć Deinstalatora i ręcznie skasować na dysku twardym katalog Gielda2013 z bazami archiwalnymi. 16

17 4. Podstawy teoretyczne 4.1 Analiza fundamentalna Podstawy teoretyczne analizy fundamentalnej znajdują się na stronie Można również skorzystać z książki Inwestycje giełdowe - wydanie II (rozdział 15. Analiza fundamentalna i rozdział 16. Analiza rynkowa) lub z książki Strategie inwestycyjne (Część III. Strategie fundamentalne). Podstawy teoretyczne wyboru spółek w oparciu o analizę fundamentalną znajdują się w książce Tobiasza Malińskiego I ty możesz zostać polskim Warrenem Buffetem czyli inwestowanie skoncentrowane na GPW. Polegają one na stopniowej selekcji spółek przy założonych parametrach minimalnych lub maksymalnych. Zmieniając te parametry możemy z całego rynku wyselekcjonować najlepsze spółki do inwestycji w oparciu o analizę fundamentalną. Analiza składa się z czterech etapów wyboru spółek o: Najwyższej rentowności w oparciu o współczynnik ROE, Właściwej proporcji kapitałów własnych do aktywów (pozwala ocenić poziom podejmowanego przez spółkę ryzyka wynikającego z wykorzystywania kapitału obcego), Dodatnich przepływach z działalności operacyjnej, inwestycyjnej lub finansowej (pozwala ocenić finansowanie spółki oraz na jakim jest etapie rozwoju), Współczynniki C/Z i C/WK (pozwala wybrać spółki niedowartościowane na rynku). Analiza fundamentalna została uzupełniona o badanie spółek pod kątem zagrożenia upadłością. Do spółek zagrożonych zostały zaliczone spółki, które spełniają przynajmniej jeden warunek z następujących: ujemna wartość księgowa, wskaźnik płynności bieżącej = Aktywa \ Zobowiązania krótkoterminowe < 1,5, wskaźnik zobowiązań aktywów = Zobowiązania razem \ Aktywa > 65% (banki > 90%). Chciałbym jeszcze podać definicję niektórych współczynników fundamentalnych gromadzonych z bilansów: kapitał pracujący = aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe, rentowność operacyjna = zysk operacyjny \ przychody x 100 %, rentowność brutto = zysk brutto \ przychody x 100 %, rentowność netto = zysk netto \ przychody x 100 %, 17

18 ROA stopa zwrotu z aktywów = zysk netto \ aktywa x 100 %, ROE stopa zwrotu z kapitału własnego = zysk netto \ kapitał własny x 100 %, zadłużenie = zobowiązania ogółem \ aktywa x 100 %, dźwignia finansowa aktywa \ kapitał własny x 100 %, płynność bieżąca aktywa obrotowe \ zobowiązania krótkoterminowe x 100 %. W programie oprócz ROE zostało wprowadzone pojęcie ROEw (ROE względne). Jest to ROE uwzględniające aktualny kurs akcji. Pokazuje ono jaką wartość procentową ma osiągnięty zysk netto w ciągu roku danego waloru o danym ROE przy danym kursie. ROEw jest odwrotnością współczynnika C/Z Nowe wzory do obliczania wycen Wycena wartości akcji porównuje bieżące współczynniki C/Z i C/WK spółki z współczynnikami przyjętymi jako parametry odniesienia. Dodatkowo uwzględnia jeszcze dynamikę zysków spółki porównując zysk za bieżący rok z zyskiem za rok poprzedni. Ponieważ żyjemy w dynamicznych czasach i zyski spółek gwałtownie się zmieniają, więc wpływ tych zmian powodował bardzo dużą dynamikę zysków. Z kolei bardzo duża dynamika powodowała gwałtowne zmiany wyceny. Aby ograniczyć ten efekt zamiast dynamiki zysków wprowadziłem pierwiastek kwadratowy z dynamiki. Pozostała część wzoru jest identyczna. Dotyczy to zarówno dla wyceny wszystkich spółek (Norma WF) jak i banków (Norma C/WK). Zmiana ta spłaszczyła wyniki obliczeń i spowodowała, że są bardziej dokładne. Dodatkową zmianą w tej wersji programu jest możliwość ręcznego wpisywania parametrów odniesienia. Pozwala to na korygowanie wycen w zależności od stanu giełdy i gospodarki. W poprzedniej wersji były przyjęte sztywne wartości (C/Z = 15, C/WK = 1,5) parametrów odniesienia Analiza fundamentalna indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 Wartość indeksów zależy od kondycji fundamentalnej spółek, które go tworzą, czyli od wartości akcji tych spółek. Ponieważ program potrafi wycenić wartość akcji spółek, potrafi też obliczyć ile powinna wynosić wartość danego indeksu. Porównując tę wartość z wartością bieżącą zobaczymy czy rynek jest niedowartościowany czy też przewartościowany. Pozwoli to zajmować średnioterminową pozycję na kontraktach na indeks WIG20. Dodatkowo została wprowadzona możliwość prognozowania kursów poszczególnych spółek i w ten sposób obliczanie odpowiadającej tym prognozom, wartości indeksów. 18

19 Analiza ta pozwala też na przeliczenie wpływu dowolnej zmiany kursu dowolnej spółki na wartość indeksu oraz oblicza udział procentowy poszczególnych spółek w indeksie Analiza fundamentalna indeksów sektorowych (branżowych) Takie same analizy i obliczenia jak dla indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 zostały przeprowadzone dla indeksów sektorowych. Analizy te pozwalają wybrać niedowartościowane branże do inwestycji oraz ocenić wielkość przewartościowania branż wiodących. Pozwalają też ocenić wpływ poszczególnych spółek na wartość indeksu. Należy pamiętać, że liczba akcji poszczególnych spółek jest taka sama jak w indeksie WIG co powoduje bardzo dużą różnicę wpływu poszczególnych spółek na wartości indeksów sektorowych. W indeksach sektorowych nie ma ograniczenia udziału poszczególnych spółek w portfelu akcji. 4.2 Analiza techniczna Podstawy teoretyczne analizy technicznej znajdują się w książce Inwestycje giełdowe - wydanie II (rozdział 13. Analiza techniczna, rozdział 14. Analiza świec i rozdział 17. Analiza emocji) lub w książce Strategie inwestycyjne (Część II. Strategie techniczne) Wskaźniki i oscylatory Zachowanie się określonego waloru można mierzyć za pomocą wielu wskaźników i oscylatorów z analizy technicznej. Oscylator to wskaźnik, którego wartość oscyluje wokół pewnego poziomu. Ponieważ wskaźników i oscylatorów jest duża ilość, ograniczę się tylko do kilku przykładów: RSI (ang. Relative Strength Index), MACD (ang. Moving Average Convergence Divergence), Stochastik oscylator, Momentum, ADX (średni indeks ruchu kierunkowego), PVO (ang. Percentage Volume Oscillator), OBV (ang. On Balance Volume). Wskaźnik RSI (wskaźnik względnej siły) określa czy rynek jest wykupiony (brak popytu) czy wysprzedany (brak podaży). Rynek wykupiony oznacza dobry moment do sprzedaży, natomiast rynek wysprzedany oznacza dobry moment do kupna. 19

20 Wskaźnik ten przyjmuje wartości z przedziału od 0 do 100 punktów. Aby dokładniej określić sygnały kupna i sprzedaży, na wykresie prowadzi się dodatkowe linie na wysokości 20 i 80 punktów. Przebicie od dołu linii 20 punktów to sygnał kupna, natomiast przebicie linii 80 punktów od góry to sygnał sprzedaży. W strefach skrajnych wskaźnik RSI może przebywać jakiś czas. Wskaźnik MACD (zbieżność i rozbieżność średnich ruchomych) porównuje średnią kroczącą krótkoterminową ze średnią kroczącą długoterminową. Dodatkowo wskaźnik ten zawiera średnią wykładniczą i słupki pokazujące różnicę wartości pomiędzy średnimi. Linią równowagi jest poziom zerowy wykresu. W czasie hossy wskaźnik ten przebywa powyżej linii równowagi, w bessie poniżej. Stochastik (oscylator stochastyczny) stosuje się przy dużych zmianach cen, bez wyraźnego trendu. Pokazuje on stopień wykupienia wysprzedania rynku. Liczony jest najczęściej z 5 sesji (szybki) lub z 14 sesji (wolny). Aby dokładniej określić sygnały kupna i sprzedaży, na wykresie prowadzi się dodatkowe dwie linie poziome na wysokości 20 i 80 punktów. Przecięcie linii 20 punktów od dołu oznacza sygnał kupna, a przecięcie linii 80 punktów od góry oznacza sygnał sprzedaży. Momentum jest podstawowym wskaźnikiem impetu mierzącym wielkość zmiany ceny w zadanym okresie. Kierunek notowań powinien być potwierdzony analogiczną tendencją wskaźnika. Jeżeli wskaźnik osiąga nowe minimum i zaczyna rosnąć jest to wstępny sygnał kupna, osiągnięcie nowego szczytu i następujący po nim spadek jest wstępnym sygnałem sprzedaży. Dla potrzeb systemów transakcyjnych jako sygnał wykorzystywane też jest przebijanie poziomu równowagi. Również istotne od strony przebiegu wskaźnika jest poszukiwanie dywergencji. Możliwe jest także kreślenie linii trendu, których przebicie traktowane jest jako sygnał zmiany tendencji oraz poszukiwanie formacji. ADX jest wskaźnikiem mierzącym siłę trendu. Niskie wartości wskaźnika obecne są w okresach konsolidacji, jaka towarzyszy kształtowaniu szczytów. Wysokie wartości wskaźnika często towarzyszą kształtowaniu lokalnych minimów poprzedzonych gwałtownymi spadkami. Wskaźnik jest też wykorzystywany do ustalania poziomów dla zleceń z limitem aktywacji. Wskaźnik PVO (procentowy oscylator wolumenu) jest oscylatorem pokazującym procentowe zmiany wolumenu. Porównuje on dwie średnie: szybszą (liczoną z 12 sesji) z wolniejszą (liczoną z 26 sesji). Jego wzrost oznacza wzrost zainteresowania spółką. OBV (balans wolumenu) jest drugim po PVO wskaźnikiem analizującym wolumen obrotu. 20

21 Wartość wskaźnika obliczana jest następująco: jeśli kurs zamknięcia danej sesji jest wyższy niż jej kurs otwarcia to wolumen obrotu dodaje się do poprzedniej wartości wskaźnika, w sytuacji odwrotnej wolumen obrotu odejmuje się od poprzedniej wartości wskaźnika. Jeśli kursy są takie same zachowuje się dotychczasową tendencję. OBV pokazuje czy inwestorzy wchodzą w akcje danej spółki, czy też nie Regresja liniowa i paraboliczna Są to matematycznie wyliczone trendy w oparciu o dane widoczne na wykresie. Regresja liniowa pokazuje trend liniowy waloru a regresja paraboliczna tren cykliczny zbliżony do paraboli. Trend liniowy pokazuje ogólną tendencję na walorze, czyli czy mamy doczynienia z trendem wzrostowym, czy też spadkowym oraz jego siłę, czyli jak szybko rośnie lub spada w określonym przedziale czasu. Regresja paraboliczna jest dopasowywana do bieżącego wykresu poprzez zmianę współczynnika regresji. Pokazuje ona chwilowe odchylenia kursu pod wpływem emocji na rynku. Odchylenia te zmieniają się cyklicznie i możemy wykorzystać je do inwestycji. Zakładając, że kurs zawsze po pewnym czasie wraca do trendu, możemy kupować akcje przy silnym odchyleniu regresji parabolicznej poniżej trendu a sprzedawać przy odchyleniu powyżej trendu liniowego. Zawijanie się wykresu regresji parabolicznej jest dodatkową informacją o wyczerpywaniu się bieżącego trendu i jego zmianie na przeciwny. W obecnej wersji programu została wprowadzona regresja paraboliczna szybka i wolna. Regresja szybka pokazuje zmiany w krótkim okresie natomiast wolna w dłuższym. Przecinanie się linii regresji można traktować jak sygnały kupna i sprzedaży analogicznie do średnich w klasycznej analizie technicznej Ustalanie cen zakupu i sprzedaży gęstość obrotów Wartość danego kursu może pojawić się w historii notowań waloru kilka razy na różnych sesjach. Przy tym kursie następowały jakieś obroty. Należy zsumować wolumen lub wartość obrotów przy tym kursie. Zakładając racjonalne zachowanie się inwestorów (powstrzymywanie się od sprzedaży akcji ze stratą), jeśli kurs spadnie znika podaż tych akcji, a jeśli wzrośnie natychmiast pojawia się podaż. W ten sposób poziom odpowiadający temu kursowi jest poziomem wsparcia oporu znanym z analizy technicznej. Siła tego poziomu zależy od wolumenu lub wartości obrotów przy tym kursie. Silne poziomy powstają w okolicach maksimów i minimów na wykresach z analizy technicznej oraz przy okrągłych wartościach kursu (np.: 1 zł, 5 zł, 10 zł). Metoda ta pozwala dokładniej ustalić poziomy, oraz możliwość dokładnego porównywania ich siły. Pozwala też wykryć poziomy często niewidoczne w analizie technicznej (wolumen lub wartość obrotu rozłożona na wiele sesji). 21

22 Jak ustalać ceny zakupu i sprzedaży znając wartość poziomów najbliższych aktualnemu kursowi? Przy zakupie wystawiamy zlecenie z ceną nieznacznie wyższą niż najbliższy poziom (np.: 10.1 zł). Oznacza to, że będziemy posiadali akcje po przekroczeniu poziomu oporu, który zamieni się teraz na poziom wsparcia. Natomiast przy sprzedaży wystawiamy zlecenie z ceną nieznacznie niższą niż najbliższy poziom (np.: 9.9 zł). Oznacza to, że po dojściu do poziomu oporu już nie będziemy posiadali akcji i przebijanie tego poziomu to już nie nasz problem Wskaźnik Armsa nastrój sesji Wiadomo, że akcje najlepiej kupować, kiedy na rynku jest pesymizm (najniższe ceny), natomiast sprzedawać, kiedy na rynku panuje optymizm (najwyższe ceny). Do oceny nastroju służy wskaźnik opracowany przez amerykańskiego inwestora Richarda W. Armsa, określony wzorem (4.1). Wskaźnik Armsa = A/ D AV / DV (4.1) gdzie: A liczba akcji rosnących, D liczba akcji malejących, AV wolumen obrotu akcji rosnących, DV wolumen obrotu akcji malejących. Według R. W. Armsa Wskaźnik Armsa mierzy wewnętrzną dynamikę rynku. Ocenia on, dokąd podąża wolumen i jak silny jest ten strumień akcji. Obliczany w trakcie sesji lub na jej zamknięciu wskazuje on, czy na akcje przypada odpowiedni procent wolumenu oraz konkretną wielkość tych proporcji. Niskie wartości wskaźnika Armsa są dobre, ponieważ pokazują, że proporcjonalnie więcej wolumenu towarzyszy akcjom rosnącym. Za złe, czyli typowe dla bessy, uznawane są wysokie wartości tego wskaźnika, które oznaczają, że ton rynkowi nadają akcje spadające. Analiza wskaźnika Armsa pokazuje, że nastrój na rynku zmienia się cyklicznie. W bessie po dwóch, trzech sesjach pesymizmu następuje sesja optymizmu, a w hossie jest odwrotnie. Na początku sesji najczęściej panuje optymizm, a na zakończenie pesymizm. 30 Oznacza to, że zakup akcji najlepiej dokonywać około godziny 16, a sprzedaż około godziny 930 lub odwrotnie. 22

23 4.2.5 Wykresy kółko i krzyżyk Wykres kółko i krzyżyk jest analizą ruchu samych kursów. Oznacza to, że przy notowaniu zmian kursów czas nie jest brany pod uwagę. Kolumny X oznaczają kursy rosnące, a kolumny O oznaczają kursy malejące. Wielkość paczki (pojedynczy X lub O) ustalana jest w programie automatycznie według wzoru (4.2): Skok = (Maksimum Minimum) : k (4.2) gdzie: Skok wielkość paczki, Maksimum maksymalna wartość z badanego przedziału, Minimum minimalna wartość z badanego przedziału, k współczynnik podziału. Współczynnik podziału k decyduje o tym jak gęsto będą rozmieszczone paczki na wykresie. Zmiana kierunku rysowania (odwrócenie) może nastąpić po zmianie kursu na przeciwny o jedną lub kilka paczek (typowo 2 lub 3). Wykresy kółko i krzyżyk w łatwy sposób pokazują okresy konsolidacji na rynku oraz poszczególne fale i ich wielkość. Analiza ta bieże pod uwagę kursy minimalne i maksymalne z danej sesji, natomiast pomija kurs otwarcia i zamknięcia waloru Kontrakty współczynnik bezpieczeństwa, LOP i baza Zawieranie transakcji na kontraktach wymaga znajomości dodatkowych informacji. LOP liczba otwartych pozycji mówi o zainteresowaniu inwestorów danym kontraktem. Baza to różnica pomiędzy kursem kontraktu a kursem instrumentu bazowego. Baza informuje, czego spodziewają się inwestorzy w najbliższym czasie. Współczynnik bezpieczeństwa wiąże się z rozliczaniem kontraktów w portfelach. Właściwe zarządzanie gotówką w przypadku transakcji terminowych jest niezwykle ważne ze względu na działające tu dźwignie finansowe i rozliczanie zajętych pozycji po każdej sesji. Współczynnik bezpieczeństwa wyraża się wzorem (4.3): k= G * 100% D (4.3) 23

24 gdzie: k współczynnik bezpieczeństwa, G gotówka w portfelu, D depozyt właściwy całego portfela. Należy dążyć, aby współczynnik ten nie spadał poniżej 200 % Podatność na spekulację Porównując zmianę kursu do płynności (gotówki wydanej na kupno akcji) porównujemy skutek (zmianę kursu) i wywołującą go przyczynę. Można wyrazić to wzorem (4.4): PnS = C C FF = Pc W (4.4) gdzie: PnS podatność na spekulację, ΔC zmiana kursu, Pc płynność C, FF free flow akcje w wolnym obrocie, W wolumen. Płynność C jest to stosunek wolumenu do akcji w wolnym obrocie. Jeśli na danej sesji kurs spadł lub nie zmienił wartości to PnS będzie ujemny lub równy zero i wtedy nie bierzemy go pod uwagę. Na sesjach wzrostowych powinien on przekraczać wartość 10 punktów. Wzrost wartości PnS oznacza dalszy wzrost kursu natomiast spadek może sygnalizować możliwość wystąpienia korekty. Przy spekulacji przydaje się też suma wolumenu, którą można obliczyć w analizie technicznej. Przesuwając kursor dodajemy wolumen z kolejnych sesji. Jeśli w trendzie spadkowym suma wolumenu liczona od ostatniej sesji do lokalnej górki osiągnie wartość równą liczbie akcji w wolnym obrocie można spodziewać się znacznego spadku podaży i zmiany kierunku na wzrostowy. W obecnej wersji programu w Analizie technicznej została dołożona zakładka Spekulacja, która pokazuje na wykresach podatność na spekulację poszczególnych walorów. Same wartości podatności na spekulację zostały spierwiastkowane pierwiastkiem kwadratowym oraz ukryte, ponieważ stanowią zbyt chaotyczny zbiór wartości zarówno ujemnych jak i dodatnich. 24

25 Zamiast tego pokazane są regresje liniowe (trendy) i paraboliczne liczone z tego zbioru danych. Z wartości ujemnych liczone są regresje pokazujące podatność kursu waloru na spadki natomiast z wartości dodatnich podatność kursu waloru na wzrosty. Dodatkowo mamy wykresy regresji pokazujące ogólną podatność waloru na spekulację liczoną z wszystkich wartości danych. 25

26 5. Ogólna budowa programu 5.1 Bazy danych Program nie ma dużych wymagań, jeśli chodzi o bazę danych. Wskazane jest, aby była to baza szybka i łatwa w obsłudze. Wskazane jest też, aby do danych nie było dostępu z zewnątrz. Porównując dostępne bazy danych, zdecydowałem się na bazę danych ABS. Jest to szybka, posługująca się językiem SQL baza lokalna. Dane jednej bazy znajdują się w jednym pliku, do którego dostęp jest chroniony hasłem. Umożliwiło to wprowadzenie portfeli chronionych za pomocą hasła. Baza obsługuje nazwy w języku polskim. Program korzysta z następujących baz Firmowych: akcjonariusze6 baza akcjonariuszy, bilans_hold5 baza bilansów skonsolidowanych, bilanse5 baza bilansów jednostkowych, dywidendy baza dywidend, emisje baza wypuszczanych emisji, gielda6 baza różnych tabel, najważniejsza tabela to tabela walorów, kwartal_hold5 baza wyników kwartalnych skonsolidowanych, kwartalne5 baza wyników kwartalnych jednostkowych, notowania_arch5 baza notowań archiwalnych, notowania_biez5 baza notowań bieżących, prognoz_hold baza prognoz wyników kwartalnych skonsolidowanych, prognozy baza prognoz wyników kwartalnych jednostkowych, wspolczyn_hold_arch baza archiwalnych współczynników skonsolidowanych, wspolczyn_hold_biez baza bieżących współczynników skonsolidowanych, wspolczynniki_arch baza archiwalnych współczynników jednostkowych, wspolczynniki_biez baza bieżących współczynników jednostkowych. Dodatkowo program korzysta z baz Inwestora: akcjonariusze6 baza akcjonariuszy, bilans_hold5 baza bilansów skonsolidowanych, 26

27 bilanse5 baza bilansów jednostkowych, dywidendy baza dywidend, emisje baza wypuszczanych emisji, kwartal_hold5 baza wyników kwartalnych skonsolidowanych, kwartalne5 baza wyników kwartalnych jednostkowych, prognoz_hold baza prognoz wyników kwartalnych skonsolidowanych, prognozy baza prognoz wyników kwartalnych jednostkowych. Program korzysta również z baz Prywatnych: historia5 baza wartości portfeli i zmian kapitału, linie5 baza współrzędnych linii rysowanych na wykresach, portfele6 baza zawartości portfeli, rozne5 baza tabel różnych, transakcje5 baza transakcji. Bazy Prywatne zawierają dane indywidualne danego inwestora. Są to bazy, których nie można pobrać z Internetu. Bazy Inwestora są to bazy fundamentalne, w których inwestor może gromadzić swoje dane. Dane te nie zostaną zamienione bez zgody inwestora podczas używania Aktualizatora. Bazy Firmowe są pobierane raz w tygodniu z Internetu. Inwestor nie zajmuje się ich uzupełnianiem. Jeśli inwestor wprowadzi jakieś dane do bazy Firmowej a następnie pobierze bazy Firmowe za pomocą Aktualizatora, to wprowadzone zmiany zostaną usunięte, ponieważ pobieranie baz oznacza ich zamianę na bazy pobrane ze strony WWW. 5.2 Bazy tekstowe Program ma możliwość współpracy z innymi programami do analizy technicznej. Jednak programy te wymagają uaktualniania danych. Aby ponownie nie ściągać notowań sesji i poddawać je konwersji przez te programy, konwersję wykonuje Konwerter, a wyniki konwersji zapisuje do bazy tekstowej odpowiedniej dla tych programów. Powstaje w ten sposób baza PlikiMst zawierająca pliki w formacie mst zgodne z programem MetaStock. Konwersja obejmuje wszystkie walory znajdujące się w pliku z bieżącymi notowaniami sesji. Oprócz tej bazy są jeszcze następujące bazy tekstowe: PlikiAT wyniki poszczególnych sesji, PlikiFI notowania funduszy inwestycyjnych, 27

28 PlikiFor notowania z rynku forex, PlikiNbp notowania walut z NBP, PlikiOfe notowania funduszy emerytalnych, PlikiRtf tekstowe informacje o walorach tworzone przez Analizę jednego waloru, PlikiOp baza opinii o walorach, PlikiZgr notowania indeksów giełd światowych. Większość baz tekstowych jest podzielona na bazy bieżące oraz archiwalne. Bazy archiwalne znajdują się w następujących katalogach: PlikiATArch wyniki poszczególnych sesji, PlikiFIArch notowania funduszy inwestycyjnych, PlikiForArch notowania z rynku forex, PlikiMstArch poszczególne walory w formacie mst, PlikiNbpArch notowania walut z NBP, PlikiOfeArch notowania funduszy emerytalnych, PlikiZgrArch notowania indeksów giełd światowych. Bazy bieżące zawierają dane od początku 2010 roku. Program do niektórych obliczeń wykorzystuje bazę tekstową PlikiAT, natomiast bazę plików tekstowych PlikiMst można użyć do naprawy baz notowania_arch5 i notowania_biez5 lub do wprowadzania nowego waloru. 5.3 Formaty plików Pliki typu prn oraz pliki typu mst mają ściśle znormalizowaną budowę. Plik typu prn składa się z linii, a każda linia zawiera dane oddzielone przecinkiem: a, b, c, d, e, f, g, h gdzie: a nazwa waloru, b data sesji w formacie rrrrmmdd, c kurs otwarcia w zł, d kurs maksymalny w zł, e kurs minimalny w zł, f kurs zamknięcia w zł, 28

29 g wolumen obrotu w szt h LOP liczba otwartych pozycji. Pliki typu mst są plikami w standardzie programu MetaStock. Pierwsza linia zawiera informację o budowie pozostałych linii zawierających właściwe dane: <TICKER>,<DTYYYYMMDD>,<OPEN>,<HIGH>,<LOW>,<CLOSE>,<VOL><OPENINT>. Pozostałe linie zawierają dane konkretnego waloru zapisane tak jak w pliku typu prn. 5.4 Budowa modułowa programu Proste programy budowane są w formie jednego okna. Z kolei większe programy posiadają interfejs składający się z okna głównego i wielu okien potomnych. Okna potomne otwierane są wewnątrz okna głównego. Program jest zbyt duży, aby stosować rozwiązanie pierwsze. Rozwiązanie drugie też nie bardzo się nadaje. W tym rozwiązaniu stosuje się bardzo rozbudowane menu główne i wiele pasków narzędzi. W danym momencie używa się tylko niewielką ich część, natomiast cała reszta tylko przeszkadza. Wygaszanie nieużywanych w danym momencie ikonek oraz pozycji na menu głównym nic nie daje, ponieważ i tak są widoczne i zajmują miejsce. II poziom Główne I poziom Internet Analiza tech. Fundamenty Analizy Notowania Rozliczenia Konwerter Aktualizator III poziom Lista Jednego Rysunek 2. Podział na poziomy. Dlatego zdecydowałem się na budowę modułową i poziomową programu (rys. 2). Przy starcie otwierane jest okno główne (poziom pierwszy), z którego poziomu można uruchomić główne moduły programu (poziom drugi): 29

30 Internet, Analiza techniczna, Fundamenty, Analizy, Notowania, Rozliczenia. Można też uruchomić dodatkowe analizy, moduły i narzędzia reprezentujące poziom trzeci: Konwerter, Aktualizator, Lista walorów, Analizy jednego waloru. Poziom pierwszy i drugi posiadają własne menu główne (poza Analizą techniczną), natomiast poziom trzeci nie. Wszystkie pozostałe formy i dialogi są zaliczane do poziomu trzeciego. Taka budowa pozwala na danej formie czy dialogu utworzyć menu i pasek narzędzi obsługujące tylko daną funkcję, którą ona spełnia. Nie ma, więc całej masy zbędnych ikonek i pozycji menu. Wiąże się to jednak ze znacznie większym nakładem pracy i wielkości programu, ponieważ menu i paski narzędziowe budowane są wielokrotnie. 5.5 Dane do programu Program obsługuje następujące dane: a) Moduł Internet: adresy stron www podział tematyczny, adresy strony Bankier.pl profile walorów, adresy strony WNP profile walorów, adresy strony GpwInfo profile walorów, adresy strony Interia profile walorów, adresy strony Parkiet profile walorów, adresy stron www spółki giełdowe. b) Konwerter: 30

31 tabela brak sesji w danym roku, notowania wyniki sesji w formacie abs, notowania poszczególne walory w formacie tekstowym mst (Metastock), notowania wyniki sesji w formacie tekstowy prn, notowania indeksy giełd światowych w formacie tekstowy prn, notowania fundusze inwestycyjne w formacie tekstowy prn, notowania fundusze emerytalne w formacie tekstowy prn, notowania rynek forex w formacie tekstowy prn, notowania waluty z NBP w formacie tekstowy prn, obliczenia wskaźnik Armsa, historia portfeli (wartość i kapitał), obliczenia współczynników w oparciu o ostatni kwartał lub bilans roczny, obliczenia podatności na spekulację. c) Lista walorów: lista walorów i ich podstawowe dane, dane uzupełniające, opis działalności, dane pierwszego notowania, emisje i akcje poza obrotem giełdowym, spółki zagraniczne. d) Analiza techniczna: formacje dzienne, formacje tygodniowe, formacje miesięczne, formacje kwartalne, formacje roczne, parametry wskaźników. e) Moduł Fundamenty: wyniki kwartalne jednostkowe, wyniki kwartalne skonsolidowane, 31

32 bilanse jednostkowe, bilanse skonsolidowane, główni akcjonariusze, adresy strony GpwInfo dane akcjonariuszy, dywidendy, emisje, prognozy jednostkowe, prognozy skonsolidowane, kursy walut, skład indeksów: WIG20, WIG30 i mwig40, skład indeksów sektorowych (branżowych). f) Analiza jednego waloru: tekstowe informacje o walorze, adresy strony GpwInfo informacje z danej spółki, opinia o walorze. g) Moduł Notowania: wyniki sesji, indeksy giełd światowych, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne, rynek forex, waluty z NBP, podział akcji, obsługa obserwacji, adresy strony GpwInfo notowania danej spółki. h) Moduł Rozliczenia: lista portfeli i ich hasła, tabela prowizji, tabela depozytów, historie portfeli (wartość i kapitał), 32

33 historia transakcji, finanse osobiste dodatkowe dane prywatne. i) Moduł Analiz: Dialog Dow Jones współczynniki spółek z indeksu Dow Jones, Wszystkie dane można wprowadzać poprzez odpowiednie formularze, Konwerter lub za pomocą Aktualizatora ze strony Wprowadzanie nowego waloru Jeśli na rynku pojawi się nowy walor to należy wprowadzić go do programu poprzez wykonanie następujących czynności: wprowadzić walor na listę walorów, dane podstawowe oraz uzupełniające (zobacz rozdział Nowy walor strona 37), wpisać adresy profili (zobacz rozdział Profile walorów strona 45), wprowadzić wyniki kwartalne oraz bilanse (zobacz rozdział Wprowadzanie wyników spółek strona 59), wprowadzić adres strony GpwInfo z danymi akcjonariuszy i przepisać je (zobacz rozdział Główni akcjonariusze strona 63), wpisać dane emisji (zobacz rozdział Emisje kapitał akcyjny strona 65), wprowadzić dywidendy (zobacz rozdział Dywidendy strona 66), wprowadzić prognozy wyników (zobacz rozdział Prognozy przychodów i zysków netto strona 67), wprowadzić adres strony GpwInfo z informacjami ze spółki, przepisać najważniejsze informacje do notanika oraz napisać opinię o walorze (zobacz rozdział Analizy jednego waloru strona 91), wprowadzić adres strony GpwInfo z notowaniami do modułu Notowania (zobacz rozdział Notowania strona 94). 33

34 6. Program Giełda Okno główne programu Okno główne programu umożliwia wybranie odpowiedniego modułu lub narzędzia pomocniczego. Menu główne i podręczne programu umożliwiają bezpośrednie dotarcie do potrzebnej analizy lub dialogu bez uruchamiania nadrzędnego modułu. Dzięki takiej budowie unikamy przeładowania okna głównego nadmiarem pasków i ikon, a uzyskane miejsce możemy wykorzystać na bieżące informacje giełdowe. Informacje te ładują się automatycznie przy starcie programu. Może to być jedna ze stron, z pięciu głównych źródeł internetowych. Stronę tę możemy zmienić na inną za pomocą zdefiniowanych przycisków (Bankier, Bossa, GpwInfo, Money i Parkiet). Informacje giełdowe możemy otworzyć w programie jak również w przeglądarce internetowej. Wybór źródła informacji ładowanej przy starcie programu dokonujemy za pomocą dialogu (rys. 4) Adresy stron WWW uruchamianego przyciskiem Edycja (jest aktywny po zamknięciu bieżącej strony). Pozostałe przyciski to typowe przyciski do obsługi strony WWW. Przycisk Zamknij zamyka bieżącą stronę. Okno główne programu pokazane jest na rysunku 3. Rysunek 3. Okno główne programu. 34

35 Dialog Adresy stron WWW zawiera oprócz adresów możliwość wyboru strony, która ma się ładować przy starcie programu. Adresy można zmieniać i zapisywać do bazy firmowej lub prywatnej inwestora. Adresy w bazie firmowej są kontrolowane przez Aktualizator (mogą być przez niego zmienione), natomiast adresy w bazie prywatnej nie podlegają takiej kontroli, mogą więc być dowolne. Nazwa strony pojawia się jako napis na odpowiednim przycisku. Można też wybrać stronę startową opisującą podstawową budowę programu. Rysunek 4. Dialog wyboru źródła informacji. Z poziomu okna głównego można uruchomić główne moduły programu: Internet, Analiza techniczna, Fundamenty, Analizy, Notowania, Rozliczenia. Można też uruchomić dodatkowe analizy, moduły i narzędzia: Konwerter, Aktualizator, Lista walorów, Analizy jednego waloru. 35

36 6.2 Lista walorów Kręgosłupem programu jest lista walorów (rys. 5). Jest to lista zawierająca wszystkie walory, którymi zajmuje się program. Jeśli na rynek wejdzie nowa spółka, a nie wprowadzimy jej na listę walorów, to program nie będzie jej widział. Lista walorów zawiera nazwy skrócone walorów oraz ich kod. Nazwa skrócona, jest to nazwa o maksymalnej długości piętnastu znaków, taka sama jak nazwa używana w pliku z wynikami sesji. Nazwy te muszą być identyczne, aby prawidłowo działał Konwerter. Oprócz nazwy skróconej program posługuje się maksymalnie pięcioznakowym kodem waloru. Oba rodzaje nazw nie uwzględniają standardu polskich znaków. Lista pokazuje walory z wybranego rynku: NewConnect lub Głównego. Listę walorów można filtrować za pomocą filtrów: Ogólny, Sektor i Obserwacja. Lista jest obsługiwana poprzez przyciski do: dodawania nowego waloru, usuwania waloru i edycji waloru istniejącego. Rysunek 5. Lista walorów. 36

37 Drugą częścią Listy walorów jest podgląd podstawowych danych waloru na piewszej zakładce oraz danych uzupełniających na drugiej zakładce. Lista walorów posiada dwa dodatkowe przyciski: WWW uruchomienie strony internetowej danej spółki. uruchomienie programu pocztowego z adresem danej spółki. Niebezpieczną opcją na liście walorów jest usuwanie. Po wybraniu na liście danej spółki klikamy na przycisk Usuń i zatwierdzamy decyzję skasowania wszystkich danych danej spółki. Dane te nie idą do kosza, lecz są bezpowrotnie tracone Nowy walor Wprowadzając nowy walor trzeba podać: nazwę skróconą waloru, skrót waloru, wybrać walutę (używaną w raportach finansowych), wybrać rynek notowań, wybrać system notowań, wybrać sektor (branża, w której spółka działa), wybrać segment (wielkość spółki), wybrać typ waloru, wybrać udział w indeksie jeśli jest, mnożnik (tylko dla kontraktów i opcji), wielkość emisji (całkowita liczba akcji), kurs oraz datę pierwszego notowania (jeśli spółka była już notowana chociaż jedną sesję to program wprowadzi te dane sam). Oprócz tego należy zaznaczyć, czy walor jest na liście alertów, w strefie niskiej płynności, czy walor jest holdingiem, czy jest to spółka zagraniczna, oraz czy chcemy go obserwować. Nazwa skrócona waloru musi być zgodna z nazwą, którą posługuje się plik z notowaniami wyników z poszczególnych sesji. Nazwę oraz inne dane można pobrać ze strony Giełdy Papierów Wartościowych lub przeczytać w plikach tekstowych z notowaniami. Na tej samej stronie można pobrać również odpowiedni skrót waloru, który jest kodem nadawanym przez instytucje giełdowe. Mnożnik to liczba akcji papieru bazowego, na którą zawierany jest jeden kontrakt. 37

38 Na przykład kontrakt na WIG20 ma mnożnik 10, a na akcje spółki KGHM ma mnożnik 100. Sektor to inaczej nazwa branży a segment to podział na spółki duże (250 Plus), średnie (50 Plus), małe (5 Plus) i bardzo małe (5 Minus) oraz liderów z rynku NewConnect (NCLead). Dodatkowo możemy wprowadzić dane uzupełniające waloru. Są to: nazwa pełna waloru, opis działalności, ulica, miasto, nazwisko prezesa, liczba akcji znajdujących się poza obrotem giełdowym (akcje w formie papierowej, akcje uprzywilejowane nie dopuszczone do obrotu), adres strony WWW, adres poczty elektronicznej, telefon oraz faks. W czasie zapisywania waloru tworzone są wszystkie potrzebne tabele dla danego waloru. Jeśli pobieramy Aktualizatorem raz w tygodniu wszystkie bazy Firmowe to nie musimy sami wprowadzać nowe walory na Listę walorów już będą wprowadzone Edycja danych waloru Lista walorów wyposażona jest w możliwość edycji wprowadzonych wcześniej danych. Edycję danych waloru dokonuje się, jeśli spółka zmieni nazwę, rynek lub system notowań, albo stanie się holdingiem. Również dane uzupełniające edytuje się po zmianie danych adresowych, wypuszczeniu emisji lub umorzeniu akcji. 6.3 Konwerter Konwerter (rys. 6) zajmuje się przede wszystkim wprowadzaniem notowań. Notowania z danej sesji są rozpisywane na poszczególne walory. Uruchamia się go klikając na przycisk Start. Praca Konwertera sygnalizowana jest kolorem czerwonym pola Aktywność. Konwersja jednej sesji trwa typowo około jednej do dwóch minut. Ustawia się on w sposób automatyczny na datę następnego dnia po dniu, z którego notowania posiada w bazie. Konwerter wprowadza wszystkie brakujące notowania sesji z danego miesiąca. W sposób automatyczny pomija soboty i niedziele oraz święta zapisane w tabeli Dni bez sesji. Dostęp do tabeli uzyskujemy po kliknięciu na przycisk Brak sesji. 38

39 Notowania sesji z danego dnia należy wprowadzać po godzinie 18:00. Przed godziną 18:00 plik z notowaniami sesji może być niekompletny, dlatego pobieranie wyników sesji z danego dnia jest zablokowane. Dane indeksów światowych, funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych i z rynku forex są pobierane zawsze z poprzedniego dnia. Dodatkowo po konwersji wyświetlana jest statystyka, która mówi ile linii lub plików z notowaniami sesji zostało wprowadzonych. Statystyka obejmuje wszystkie pobrane pliki. Statystyka pozwala zorientować się czy plik poddany konwersji jest kompletny. Typowy plik z notowaniami sesji zawiera ponad 800 linii. Każda linia to jeden walor. Konwersji notowań sesji można dokonać z danych zawartych w katalogów na dysku lub pobierając je z Internetu. Pobierając dane z Internetu, pobieramy je jednocześnie do katalogów na dysku przechowujących wyniki sesji: katalog PlikiAT (notowania sesji), katalog PlikiFI (fundusze inwestycyjne), katalog PlikiFor (rynek forex), Rysunek 6. Zespół konwerterów. 39

40 katalog PlikiNbp (waluty z NBP), katalog PlikiOfe (fundusze emerytalne), katalog PlikiZgr (notowania indeksów). Domyślnie Konwerter ustawiony jest na pobieranie danych z Internetu. Aby przejść na konwersję danych z katalogów na dysku trzeba zmienić źródło danych na Dysk lokalny. Za pomocą Konwertera możemy wprowadzać dane z wybranego okresu. Wystarczy wtedy ustawić odpowiednie daty sesji początkowej i sesji końcowej. Przed uruchomieniem konwersji z katalogów trzeba pobrać z Internetu potrzebne pliki i przekopiować do tych katalogów. Możemy wybrać, jakie konwersje lub obliczenia mają być wykonane. Wyłączenie którejś z konwersji lub obliczeń należy dokonać w sposób rozważny, biorąc pod uwagę wszystkie skutki, jakie to wyłączenie spowoduje. Konwersja z katalogów oraz możliwość wyłączania obliczeń lub konwersji jest używana tylko do celów serwisowych (na przykład ustalania jaka część bazy zawiera błędy) i raczej nigdy nie będzie używana przez inwestora. Konwerter dokonuje następujących konwersji: ABS konwersja notowań sesji do bazy abs programu, MST konwersja do bazy tekstowej PlikiMst, która zawiera pliki w formacie programu MetaStock, Indeksy konwersja notowań indeksów giełd światowych do bazy abs oraz do bazy tekstowej PlikiMst, Fundusze konwersja notowań funduszy inwestycyjnych do bazy abs oraz do bazy tekstowej PlikiMst, OFE konwersja notowań funduszy emerytalnych do bazy abs oraz do bazy tekstowej PlikiMst, Forex konwersja notowań z rynku forex do bazy abs oraz do bazy tekstowej PlikiMst, Waluty konwersja notowań walut z NBP do bazy abs oraz do bazy tekstowej PlikiMst. W czasie pracy Konwertera dokonywane są następujące obliczenia: Arms obliczany jest wskaźnik Armsa, Portfele obliczana jest historia portfeli i sprawdzany jest depozyt w portfelach z kontraktami, Współczynniki obliczane są współczynniki fundamentalne spółek z bieżących danych kwartalnych lub z ostatniego bilansu rocznego. 40

41 Wskazane jest, aby pozostawić zaznaczone wszystkie konwersje i obliczenia, ponieważ są one potrzebne do pełnego działania programu. Uzupełnienie notowań pojedynczego waloru można przeprowadzić prostszą metodą niż konwersja wielu sesji, (ale tylko notowań). Najprostszym uzupełnieniem brakujących notowań jest posłużenie się konwersją danych z bazy tekstowej w formacie MST do bazy notowania ABS. W tym celu należy wybrać odpowiedni rynek, następnie z listy walor do konwersji i kliknąć przycisk Wykonaj. 6.4 Aktualizator Jest to narzędzie (rys. 7) do aktualizacji wszystkich baz, oprócz baz prywatnych. Rysunek 7. Aktualizator baz danych. Bazy prywatne to bazy, które przechowują dane prywatne użytkownika programu (rozne5, linie5, historia5, portfele6 i transakcje5). 41

42 Domyślnie pobierane są bazy firmowe (wykaz w rozdziale 5.1 Bazy danych strona 26 oraz w rozdziale 5.2 Bazy tekstowe strona 27). Za pomocą Aktualizatora można również pobrać dane archiwalne oraz zamienić bazy Inwestora na Firmowe. Bazy archiwalne pobiera się tylko jeden raz, po instalacji programu, ponieważ ich zawartość się już nie zmienia. Zawierają one notowania i współczynniki oraz pliki tekstowe z danymi sprzed 2010 roku. Aktualizator uruchamia się przyciskiem Start a jego praca sygnalizowana jest kolorem czerwonym pola Aktywność. Dodatkowo mamy sygnalizację, która baza jest aktualnie pobierana. Bazy zostały pogrupowane w trzy kategorie: fundamentalne, notowań i współczynników oraz dodatkowo bazy tekstowe. Bazy fundamentalne nie są duże, dlatego zaleca się ich pobieranie. Bazy notowań i współczynników pobiera się jak pojawi się nowy walor. Jeśli nie było nowych walorów to bazy notowań i współczynników inwestora są takie same jak bazy firmowe (przy założeniu, że inwestor regularnie używał Konwertera w ciągu tygodnia). Ponieważ są one duże można je wtedy pominąć. Bazy tekstowe mają średnią wielkość i można je również pominąć jeśli był regularnie używany Konwerter. Dane można pobrać z dwóch serwerów jest możliwość wyboru serwera głównego lub rezerwowego. Przed aktualizacją następuje porównanie listy walorów inwestora z firmową listą walorów. Jeśli listy się różnią to można pobrać tylko wszystkie bazy. Jest to zabezpieczenie przed umieszczeniem nowego waloru na liście walorów przy braku wszystkich jego tabel. Jeśli na rynek w ciągu ostatniego tygodnia weszła nowa spółka należy aktualizować wszystkie bazy firmowe. Dane do aktualizacji pobierane są automatycznie ze strony internetowej i rozpakowywane do baz użytkownika. Należy pamiętać, że bazy są aktualizowane na stronie internetowej w każdą sobotę wieczorem. W razie problemów z Aktualizatorem bazy można pobrać ręcznie z tabeli na stronie internetowej i rozpakować je do katalogu Bazy. Pracę Aktualizatora mogą utrudnić inne czuwające programy, na przykład do pobierania danych z Internetu. 6.5 Moduł Internet Zbiór tematyczny adresów stron WWW Aby ułatwić codzienne korzystanie z bieżących informacji gospodarczych, należy je pogrupować tematycznie i dostęp do nich uruchamiać w łatwy i szybki sposób. 42

43 Informację można podzielić na następujące grupy: akcje, biura maklerskie, edukacja, inne, instrumenty pochodne i ulubione. Każdej grupie tematycznej (rys. 8) odpowiada odpowiednia tabela w bazie danych. Gromadzi ona adresy 80 stron internetowych. Wybraną stronę można uruchomić w programie lub przeglądarce internetowej. Po kliknięciu na wybrany adres nastąpi załadowanie strony WWW, oraz pojawią się przyciski do jej obsługi takie jak w przeglądarce internetowej. Edycji danych dokonuje się za pomocą dialogu Edycja. Rysunek 8. Zbiór adresów stron WWW strony Ulubione Dialog Edycja Zawartość komórki edytuje się za pomocą dialogu Edycja (rys. 9). Uruchamia się go klikając na przycisk Edycja. Dialog Edycja zawiera następujące pola: Nazwa strony nazwa strony WWW maksymalna liczba znaków 15, Zawartość opis strony WWW maksymalna liczba znaków 20, Adres adres strony WWW maksymalna liczba znaków 100. Za pomocą dialogu Edycja wprowadza się dane aktualnie aktywnej komórki. 43

44 Rysunek 9. Edycja danych strony WWW Strony WWW spółek giełdowych Prawie wszystkie spółki giełdowe mają swoją stronę internetową. Jest to kopalnia wiedzy o danej spółce. Niektóre spółki mają specjalny dział dla inwestorów giełdowych. Gromadzą tam wszystkie raporty, artykuły, notowania spółki i inne cenne informacje o danej spółce. Po wyglądzie i zawartości strony można również ocenić daną spółkę. Ważne jest też jak często aktualizowane są informacje na stronie. Rysunek 10. Edycja adresu internetowego spółki. Dodanie lub zmiana adresu internetowego spółki wykonujemy poprzez dialog Edycja adresu strony WWW (rys. 10) uruchamiany przyciskiem Edycja. Spółki giełdowe w module Internet uruchamia się klikając na pasku narzędzi pozycję Spółki giełdowe. Uruchomi się wbudowana przeglądarka internetowa. Następnie należy wyszukać spółkę na alfabetycznie posortowanej liście spółek. Lista ta połączona została z bazą przechowującą adresy internetowe. Następnie należy wybrać pozycję Wczytaj stronę lub nacisnąć klawisz Enter. Pozostałe pozycje na pasku narzędzi przeglądarki są typowe dla przeglądarki internetowej. Stronę można uruchomić w programie lub przeglądarce internetowej. Niektóre strony blokują otwieranie zawartości w programie (na przykład strona Bankier.pl wyłącza się po kilku sekundach), dlatego należy otwierać je w przeglądarce. Listę spółek można filtrować za pomocą filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Pod listą znajdują się przyciski do obsługi obserwacji. 44

45 Za ich pomocą można dodać spółkę do obserwacji, usunąć z obserwacji lub wyczyścić obserwację. Czynności te można zastosować wobec wybranego zestawu (jest ich 10). Zestaw 0 jest to Obserwacja obsługiwana przez filtr Ogólny, pozostałe przez filtr Obserwacja Profile walorów Dużo informacji o konkretnej spółce można zobaczyć ze stron posiadających profile walorów. Program ma możliwość pokazać profile walorów ze stron: Bankier, GpwInfo, Interia, Nowy Przemysł i Parkiet. Można je wyświetlić zarówno w programie jak i w przeglądarce internetowej. Niektóre strony blokują otwieranie zawartości w programie (na przykład strona Bankier.pl wyłącza się po kilku sekundach), dlatego należy otwierać je w przeglądarce. Wyniki finansowe spółek i emisje najlepiej pokazuje Bankier oraz Nowy Przemysł, informacje bieżące GpwInfo, natomiast czekające zlecenia Interia. Niestety dane zawarte w profilu waloru Interii są opóźnione o 15 minut. Oprócz listy czekających zleceń kupna i sprzedaży są tam również dane zawartych już transakcji. Pozwala to w łatwy sposób ustalić najkorzystniejszą cenę sprzedaży lub kupna waloru. Aby uruchomić profil danej spółki należy wybrać źródło profilu z rozwijanej listy Profil, następnie wyszukać spółkę na alfabetycznie posortowanej liście spółek. Lista ta połączona została z bazą przechowującą adresy internetowe. Następnie należy wybrać pozycję Wczytaj stronę lub nacisnąć klawisz Enter. Pozostałe pozycje na pasku narzędzi przeglądarki są typowe dla przeglądarki internetowej. Listę walorów można filtrować za pomocą filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Pod listą znajdują się przyciski do obsługi obserwacji. Za ich pomocą można dodać walor do obserwacji, usunąć z obserwacji lub wyczyścić obserwację. Czynności te można zastosować wobec wybranego zestawu (jest ich 10). Zestaw 0 jest to Obserwacja obsługiwana przez filtr Ogólny, pozostałe przez filtr Obserwacja. 6.6 Moduł Analiza techniczna Analiza techniczna zawarta w programie zawiera podstawowe wskaźniki techniczne i rodzaje wykresów. Mamy do wyboru następujące rodzaje wykresów: liniowy, świeczki, słupkowy. Wykresy mieszczą się na dziewięciu zakładkach. Możemy wybrać skalę liniową lub logarytmiczną, włączać lub wyłączać siatkę, oraz wybrać zakres pokazywanego czasu dla notowań: 45

46 dziennych: 1 miesiąc, 2 miesiące, pół roku, 1 rok, 2 lata, 4 lata i Max (wszystkie sesje), tygodniowych: 5 miesięcy, 10 miesięcy, 2.5 roku, 5 lat, 10 lat, 20 lat i Max (wszystkie sesje), miesięcznych: 2 lata, 4 lata, 10 lat, 20 lat i 40 lat, kwartalnych: 5 lat, 10 lat, 30 lat i 60 lat, rocznych: 20 lat, 40 lat i 100 lat. Walor wybieramy z listy walorów, która może być filtrowana za pomocą trzech filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Lista pokazuje walory z wybranego rynku: Główny lub NewConnect. Dane początkowe waloru pokazywane są na pasku statusu. Kompresję notowań wybieramy z rozwijanej listy, natomiast przycisk Drukuj włącza podgląd wydruku danego wykresu. Domyślnie lista walorów ładowana jest walorami dodanymi do obserwacji. Za pomocą przycisków możemy dodać lub usunąć walor z obserwacji lub wyczyścić obserwację. Czynności te można zastosować wobec wybranego zestawu (jest ich 10). Zestaw 0 jest to obserwacja obsługiwana przez filtr Ogólny, pozostałe przez filtr Obserwacja. Listę walorów można poszerzać lub zwężać w zależności od tego czy chcemy się posługiwać kodem waloru czy tylko nazwą skróconą. Na wszystkich zakładkach można rysować linie trendu i formacje. Linię rysuje się za pomocą lewego klawisza myszki, zaznacza się ją poprzez kliknięcie na niej lewym klawiszem, natomiast kasuje się za pomocą prawego klawisza myszki. Po zaznaczeniu linii możemy ją przesuwać równolegle lub wokół punktów skrajnych. Linię można skasować jak jest zaznaczona. Formacje zapisywane są automatycznie do bazy przy zmianie waloru lub zamykaniu analizy technicznej. Oddzielnie możemy rysować formacje dzienne, tygodniowe, miesięczne, kwartalne i roczne. Wszystkie wykresy mają możliwość wyboru koloru tła wykresu. Wybrany kolor tła jest automatycznie pamiętany przez program. Wykresy możemy powiększać zaznaczając myszką prostokąt do powiększenia. Aby narysować prostokąt wciskamy prawy klawisz myszki i rysujemy od lewego, górnego wierzchołka prostokąta do prawego, dolnego wierzchołka. Powrót otrzymamy po wykonaniu myszką ruchu odwrotnego. Zakładka Kurs - Średnie (rys. 11) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, Średnia liczona z kursu domyślnie z 45 sesji, 46

47 Średnia liczona z kursu domyślnie z 100 sesji, Bollinger wstęga Bollingera liczona domyślnie od średniej 15-sesyjnej, Wolumen wolumen oraz wartość obrotu, Średnia liczona z wolumenu lub wartości obrotu domyślnie 30 sesji. Rysunek 11. Analiza techniczna spółki ASTARTA. Dla indeksów podawana jest tylko wartość obrotów. Dokładny odczyt wartości na wykresie, zmiany procentowej i wartościowej w odniesieniu do poprzedniej sesji oraz data sesji, realizowany jest za pomocą kursorów pojawiających się po przesunięciu myszki w obszar wykresu. Po najechaniu myszką na kursor wciskamy lewy klawisz i chwytamy kursor. Następnie trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki przesuwamy kursor po wykresie. Możemy zmieniać liczbę sesji, z których liczone są średnie oraz wstęga Bollingera. Ustawione wartości są automatycznie zapisywane przy zamykaniu Analizy technicznej i odczytywane przy otwieraniu. Wartość średniej, od której jest liczona wstęga Bollingera, nie może być mniejsza niż wartość najkrótszej średniej. Dodatkowo wykres posiada pasek z danymi fundamentalnymi: C/Z, C/WK, ROE, ROEw, AF, Wycena i Kapitał. Pozwala to jednocześnie oceniać nie tylko sytuację techniczną spółki ale również jej parametry fundamentalne. Następny pasek Akcje zawiera informacje rynkowe: Płynność, Wymiana, AR, WZ, Wartość giełdowa i Akcje w obrocie. 47

48 Na paskach wyświetlane są wyniki dodatkowych obliczeń: PnS (Podatność na Spekulację) oraz Sumę wolumenu (opis na stronie 23). Zakładka druga Trendy - Formacje (rys. 12) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, Regresja wolna regresja paraboliczna średnioterminowa, Regresja szybka regresja paraboliczna krótkoterminowa, Trend regresja liniowa. Rysunek 12. Formacje, trend i regresje spółki RANKPROGR. Przycisk Kurs umożliwia włączenie wykresu, na którym mamy skalę procentową i możemy zobaczyć procentowe zmiany waloru w określonym czasie. Współczynnik dopasowania regresji parabolicznej wolnej możemy zmieniać w przedziale od 1 do 10 (domyślnie ustawiona jest wartość 5), natomiast regresji szybkiej w przedziale od 10 do 20 (domyślnie ustawiona jest wartość 15). Na pasku mamy dodatkowe obliczenia odchylenia kursu od liniowego trendu. Pomaga to wyłapywać lokalne górki lub dołki i grać na powrót do głównego trendu. Za pomocą kursora możemy odczytywać wartości kursu, trendu, regresji wolnej i szybkiej oraz odchylenia. Zakładka trzecia Spekulacja (rys. 13) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, 48

49 Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, Regresja (PnS) regresja paraboliczna ogólnej podatności na spekulację, Trend (PnS) regresja liniowa (trend) ogólnej podatności na spekulację, Regresja (PnS na wzrost) regresja paraboliczna dodatniej (na wzrost kursu) podatności na spekulację, Trend (PnS na wzrost) regresja liniowa (trend) dodatniej (na wzrost kursu) podatności na spekulację, Regresja (PnS na spadek) regresja paraboliczna ujemnej (na spadek kursu) podatności na spekulację, Trend (PnS na spadek) regresja liniowa (trend) ujemnej (na spadek kursu) podatności na spekulację. Rysunek 13. Podatność na spekulację akcji spółki BZWBK. Oprócz wykresów podawane są bieżące wartości podatności na spekulację. Na sesji wzrostowej jest to wartość dodatnia a na sesji spadkowej ujemna. Za pomocą kursora możemy odczytywać wartości historyczne kursu, regresji i trendu. Współczynnik dopasowania regresji parabolicznej możemy zmieniać w przedziale od 3 do 15 (domyślnie ustawiona jest wartość 10). Zakładka czwarta Wskaźniki szybkie (rys. 14) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, 49

50 Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, RSI liczony domyślnie z 9 sesji, Momentum liczone domyślnie z 10 sesji, Stochastik szybki liczony domyślnie z 5 sesji, Średnia linia sygnalna dla stochastika liczona domyślnie z 15 sesji. Jest to zakładka zawierająca wskaźniki przydatne do inwestycji krótkoterminowych. Kursor przesuwamy po wykresie ciągnąc myszką za jego część górną zaznaczoną innym kolorem. Możemy zmieniać liczbę sesji, z których liczone są wskaźniki. Rysunek 14. Wskaźniki szybkie spółki TAURONPE. Zakładka piąta Wskaźniki wolne (rys. 15) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, MACD średnia wolna liczona domyślnie z 26 sesji, średnia szybka liczona domyślnie z 12 sesji, średnia wykładnicza liczona domyślnie z 9 sesji, ADX DMI+ oraz DMI- liczone domyślnie z 14 sesji, ADX liczony domyślnie z 26 sesji, Stochastik wolny liczony domyślnie z 14 sesji, Średnia linia sygnalna dla stochastika liczona domyślnie z 15 sesji. 50

51 Jest to zakładka zawierająca wskaźniki przydatne do inwestycji średnioterminowych i długoterminowych. Zakładka ta, tak jak poprzednia wyposażona jest w kursor, powiększanie wykresu oraz zapis i odczyt ilości sesji branych do obliczeń wartości wskaźników. Rysunek 15. Wskaźniki wolne spółki ASSECOPOL. Zakładka szósta Analiza wolumenu (rys. 16) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, PVO średnia wolna liczona domyślnie z 26 sesji, średnia szybka liczona domyślnie z 12 sesji, OBV, Wolumen, Średnia liczona z wolumenu lub wartości obrotu domyślnie 30 sesji. Zakładka ta, tak jak poprzednia wyposażona jest w kursor, powiększanie wykresu oraz zapis i odczyt ilości sesji branych do obliczeń wartości wskaźników. Zakładka siódma Kółko i krzyżyk (rys. 17) zawiera wykres kółko i krzyżyk danego waloru dla danych dziennych. Wielkość paczki jest obliczana automatycznie. Wielkość paczki (skok) oraz liczbę paczek (zmiana) potrzebnych, aby nastąpiło odwrócenie kierunku rysowania na wykresie może być ustawiona przez użytkownika. 51

52 Rysunek 16. Analiza wartości obrotów indeksu WIG. Wykres może być dowolnie powiększany. Funkcje nieaktywne zostały wygaszone. Zakładka ósma - Porównanie walorów zawiera tylko dwie serie (rys. 18), kurs waloru odniesienia i kurs waloru porównywanego. Obydwa wykresy można na siebie nakładać rozciągając je na całe okno lub przesuwając wykres dolny do góry. Aby przesunąć wykres, trzeba najechać myszką na prawą pogrubioną oś, wcisnąć prawy przycisk i bez jego zwalniania przesunąć wykres do góry. Aby szybko rozciągnąć wykresy na całe okno wystarczy na górnym pasku zaznaczyć opcję Przesuń serie. Zakładka posiada dwie listy walorów. Na liście głównej wybiera się walor porównywany a na liście dodatkowej wybiera się walor odniesienia. Domyślnie jako walor odniesienia przyjęty jest główny indeks rynku WIG. Zakładka dziewiąta Kontrakty (rys. 19) zawiera następujące serie: Kurs domyślnie świeczki, Średnia liczona z kursu domyślnie z 15 sesji, Wolumen, Średnia liczona z wolumenu lub wartości obrotu domyślnie 30 sesji, LOP liczba otwartych pozycji, Średnia liczona z LOP-u domyślnie z 15 sesji, Baza różnica pomiędzy kursem kontraktu a kursem instrumentu bazowego, 52

53 Średnia liczona z bazy domyślnie z 15 sesji. Rysunek 17. Kółko i krzyżyk kontaktów na ropę FOIL. Rysunek 18. Porównanie surowca GOLD z walutą USD. 53

54 Rysunek 19. Kontrakt grudniowy FPKNZ13 na akcje spółki PKNORLEN. Rysunek 20. Podgląd wydruku wskaźników wolnych spółki GROCLIN. Wszystkie zakładki posiadają możliwość podglądu wydruku (rys. 20). Na wydruku ustalany jest tytuł wykresy zawierający informacje o wykresie i drukowanych seriach. Przed wydrukowaniem wykresu możemy wybrać drukarkę oraz uruchomić systemowe dialogi ustawień drukarki i parametrów drukowania. 54

55 6.7 Moduł Fundamenty Przeglądanie wyników spółek za pomocą tabel Wyniki spółek można przeglądać za pomocą dwóch tabel (rys. 21), jedną z wynikami kwartalnymi, drugą z bilansami. Rysunek 21. Przeglądanie wyników za pomocą tabel spółka BIOTON. Tabela z wynikami kwartalnymi zawiera dodatkowo dane o rentowności a tabela z bilansami dane o rentowności i zadłużeniu. Każda z tabel wyposażona jest w nawigator do poruszania się po tabeli. Dane można wpisywać do tabeli do kolumn (żółto białe pola) bezpośrednio lub za pomocą odpowiednich formularzy. Bieżący kurs można wykorzystać do porównanie go z wyceną. Ponieważ na naszym rynku jest coraz więcej spółek zagranicznych, które podają wyniki w innej walucie niż polski złoty, więc tabele z wynikami zostały wyposażone w możliwość przeliczania danych z jednej waluty na drugą. Pozwala to w łatwiejszy sposób porównać dane różnych spółek. Do tabel możemy dodawać nowe rekordy. W tabelach pokazywane są dane spółki wybranej z listy spółek. Lista może być filtrowana przez filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja, oraz obsługiwana jest przez przyciski związane z Obserwacją. Za pomocą przycisku Matka możemy przełączać się pomiędzy wynikami jednostkowymi a skonsolidowanymi. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). 55

56 Przycisk Waluty uruchamia tabelę z kursami walut z końca ostatniego kwartału. Rysunek 22. Podgląd wydruku tabeli kwartalne spółka PKNORLEN. Bazy Inwestora można wykorzystać na przykład do usuwania zysków nadzwyczajnych spółki. Wpisujemy wtedy wartość typową porównywalną z innymi kwartałami i patrzymy jak zmienią się współczynniki fundamentalne spółki i jej wycena. Dane zawarte w tabeli możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku (rys. 22). Jeśli dokument jest wielostronicowy to za pomocą przycisków Poprzednia i Następna można przeglądać pozostałe strony. Przycisk Ustawienia uruchamia dialog konfiguracyjny drukowania. 56

57 Ponieważ jest to forma drugiego poziomu posiada swoje menu oraz pasek narzędziowy. Za jego pomocą można uruchomić przeglądanie wyników za pomocą wykresów, formularze do wprowadzania danych, dynamikę wyników, dane akcjonariuszy, dywidend, emisji i prognoz przychodów oraz zysków netto spółek, analizę fundamentalną i analizę indeksu WIG Przeglądanie wyników spółek na wykresach Wybór spółki odbywa się za pomocą listy spółek. Lista wyposażona jest dodatkowo w trzy filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja. Po wybraniu spółki otrzymujemy cztery wykresy (rys. 23) pokazujące domyślnie: przychody, zysk operacyjny, zysk brutto i zysk netto. Wykresy te posiadają dodatkowo trend pokazujący tendencję rozwojową spółki. Rysunek 23. Wykresy wyników kwartalnych jednostkowych spółki TPSA. Drugi rodzaj wykresów to wykresy rentowności uruchamiane przyciskiem Rentowność. Są to wykresy: rentowność operacyjna, rentowność brutto, rentowność netto i dodatkowo kapitał własny. Wykresy możemy przesuwać w czasie klikając na strzałki znajdujące się na osi x. Z kolei klikając na dowolny słupek na wykresie możemy włączyć lub wyłączyć dokładne wartości słupków na wykresie. Dodatkowo możemy zmieniać kolor tła wykresu, który jest automatycznie pamiętany. Przyciskiem Trzy lata możemy włączać dane historyczne spółki, (jeśli spółka była notowana na giełdzie), natomiast przycisk Matka włącza dane skonsolidowane, (jeśli spółka jest holdingiem). 57

58 Przyciskiem Tabela możemy włączyć dialog do wprowadzania danych omówiony w rozdziale Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Rysunek 24. Wykresy bilansów skonsolidowanych spółki LOTOS. Wykresy bilansów (rys. 24) mają taką samą budowę, z tym, że zamiast dwóch rodzajów wykresów mamy ich pięć: wyniki przychody, zysk operacyjny, zysk brutto, zysk netto, majątek aktywa, kapitał pracujący, aktywa obrotowe, kapitał własny, zadłużenie zobowiązania krótkoterminowe, zobowiązania razem, zadłużenie, przepływy operacyjne, rentowność rentowność operacyjna, rentowność brutto, rentowność netto, emisja, zyskowność ROA, ROE, dźwignia finansowa, płynność bieżąca. Wszystkie wykresy można wydrukować, klikając na przycisk Drukuj. Powoduje to uruchomienie podglądu wydruku wykresu. Podgląd wydruku zawiera informacje, jakiego waloru dotyczy wykres. 58

59 6.7.3 Wprowadzanie wyników spółek Oddzielnie wprowadza się wyniki kwartalne, a oddzielnie bilanse. W roku mamy cztery kwartały, bilans półroczny i roczny. Po za tym spółka może podać wyniki jednostkowe lub skonsolidowane, jeśli jest holdingiem. Rysunek 25. Wprowadzania wyników kwartalnych jednostkowych spółki ALCHEMIA. Formularz do wprowadzania wyników kwartalnych spółek (rys. 25) podzielony jest na dwie części. Część z prawej strony zawiera pola edycyjne do wprowadzania danych, natomiast część z lewej strony pokazuje dane sprzed roku. Wszystkie potrzebne dane można uzyskać z raportów finansowych. Znajdują się one na przykład na stronie bossa.pl/komunikaty jako kategoria listy SPÓŁKI - wyniki fin.. Każde pole edycyjne zawiera informację wyświetlaną w podpowiedzi oraz na pasku statusu, o rodzaju potrzebnych danych. Wyświetlana informacja zależy od branży, do której należy spółka. Kwartały przełączamy za pomocą nawigatora. Po wprowadzeniu danych należy je zapisać za pomocą przycisku Zapisz znajdującym się na nawigatorze lub poprzez zmianę pokazywanego kwartału. 59

60 Obok pól edycyjnych umieszczone zostały pola pokazujące trzy rodzaje dynamiki: bieżący kwartał do kwartału poprzedniego, bieżący kwartał do kwartału sprzed roku, bieżący kwartał do średniej rocznej. Dzięki tym obliczeniom możemy po wprowadzeniu danych na bieżąco obserwować, w jakim kierunku zmierza rozwój firmy i czy spółka odpowiada naszej strategii inwestowania na rynku. Zapisując wprowadzone wyniki kwartalne dokonujemy jednocześnie obliczeń wyceny wartości akcji danej spółki. Mając podaną wartość bieżącego kursu możemy porównać go z obliczoną wyceną. Za pomocą przycisku Matka można przełączyć dialog do wprowadzania danych skonsolidowanych, natomiast klawiszem Oblicz wprowadzamy dane narastające (nie używamy wtedy klawisza Zapisz na nawigatorze). Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora) do której wprowadzamy dane. Jeśli zaznaczymy opcję Obydwie bazy to wprowadzając dane do bazy Firmowej, zostaną one wprowadzone również do bazy Inwestora. Przycisk Oblicz nie może być używany dla spółek, które mają inny rok rozliczeniowy niż rok kalendarzowy. Dodatkowo mamy podgląd wartości bieżącej emisji spółki. Jeżeli wyniki spółki nas zainteresują, pozostaje już tylko dodać ją do obserwacji poprzez kliknięcie przycisku z zielonym plusem. Za pomocą niebieskiego minusa można spółkę usunąć z obserwacji, natomiast czerwony X usuwa wszystkie walory z obserwacji. Obserwacja 0 jest domyślną pozycją filtru Ogólny używanego do filtrowania listy walorów na innych formach. Natomiast obserwacje od 1 do 9 to zestawy uruchamiane przez filtr Obserwacja. Dialog do wprowadzania danych bilansów zawiera więcej pól edycyjnych (rys. 26). Obok pól edycyjnych pokazywane są tylko dwa rodzaje dynamiki: bieżący bilans do bilansu sprzed roku, bieżący bilans do średniej dwuletniej. Pozostałe funkcje oraz obsługa dialogu do wprowadzania danych bilansów jest taka sama jak na dialogu do wprowadzania danych kwartalnych z wyjątkiem przycisku Oblicz i obliczania wyceny wartości akcji. Dialog posiada dodatkowy przycisk Kopiuj, który pozwala na przeniesienie danych z dialogu Bilanse na dialog Kwartalne (musi być widoczny).pozwala to na szybsze wprowadzanie danych bilansów półrocznych i rocznych. 60

61 Rysunek 26. Wprowadzanie danych skonsolidowanych z bilansu spółki BIOTON Dynamika wyników spółek Po wprowadzeniu wyników kwartalnych lub bilansów spółek istnieje potrzeba szybkiej analizy wprowadzonych danych dla całego rynku. Pozwoli to wybrać spółki najszybciej rozwijające się. Dane kwartalne lub bilanse należy posortować, oraz obliczyć ich dynamikę względem punktu odniesienia. Punktem odniesienia może być: wynik za okres poprzedni, wynik sprzed roku, odpowiednia średnia (roczna - kwartalne, dwuletnia bilanse). 61

62 Rysunek 27. Dynamika wyników kwartalnych jednostkowych. Po posortowaniu danych, otrzymujemy informację o tym, które spółki mają najlepszą dynamikę rozwoju (kwartalne - rys. 27, bilanse rys. 28). Są to spółki, które w danej sytuacji makroekonomicznej najszybciej się rozwijają, czyli najlepsze do inwestycji długoterminowych. Dynamika wyników kwartalnych zawiera dwie zakładki: Wyniki i Rentowność, natomiast Dynamika bilansów pięć: Wyniki, Majątek, Rentowność, Zadłużenie i Przepływy. Analizie poddaje się następujące dane zawarte w bilansie: przychody, zysk operacyjny, zysk brutto, zysk netto, emisja, aktywa, aktywa obrotowe, kapitał własny, kapitał pracujący, przepływy operacyjne, przepływy inwestycyjne, przepływy finansowe, rentowność operacyjna, rentowność brutto, rentowność netto, ROA, ROE, zobowiązania krótkoterminowe, zobowiązania długoterminowe, zadłużenie, dźwignia finansowa i płynność bieżąca. W wynikach kwartalnych analizuje się tylko: przychody, zysk operacyjny, zysk brutto, zysk netto, kapitał własny, rentowność operacyjna, rentowność brutto, rentowność netto, emisja i wycena. Przyciskiem Matka przełączamy analizę, aby porównała dane skonsolidowane, natomiast uruchamiamy ją przyciskiem Analizuj. Wcześniej możemy wybrać za jaki okres dane będą analizowane i jaki ma być punkt odniesienia. Przyciskiem Drukuj włączamy podgląd wydruku. Możemy wydrukować pierwszych 57 pozycji (tyle mieści się na jednej stronie formatu A4). Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). 62

63 Rysunek 28. Dynamika bilansów skonsolidowanych. Spółki poddawane analizie możemy filtrować za pomocą filtru Ogólny, Sektor lub Obserwacja Główni akcjonariusze Dane akcjonariuszy prezentowane są w formie tabeli oraz wykresu kołowego. Korzystanie z formy Akcjonariusze rozpoczynamy poprzez wybranie spółki z listy, którą możemy odfiltrować za pomocą filtru Ogólny, Sektor lub Obserwacja. Tabela akcjonariuszy (rys. 29) zawiera dane o tym, kim jest akcjonariusz posiadający powyżej 5% akcji danej spółki, datę uzyskania tych akcji, dokładną liczbę akcji i liczbę głosów wynikających z tych akcji, przy których zostały również podane wartości procentowe. Przeliczenie procentowe wykorzystywane jest do stworzenia wykresu kołowego, przedstawiającego graficznie całą emisje akcji spółki na rynku giełdowym. Pola znajdujące się po lewej stronie wykresu kołowego zawierają informacje o emisji spółki, liczbie akcji poza obrotem, danych akcjonariuszy razem przeliczając je na akcje i procentowy udział oraz liczbę akcji w obrocie. Wszystkie dane są sumowane, aby obliczyć ile akcji danej spółki znajduje się w obrocie na rynku. Dane do tabeli możemy dopisywać, oraz edytować (żółto-białe pola). Aby je zapisać wystarczy zmienić aktywny rekord na inny. Dane są automatycznie sortowane według liczby akcji posiadanych przez akcjonariuszy. 63

64 Zawartość tabeli oraz wykresu możemy wydrukować. Przycisk Kopiuj umożliwia przekopiowanie zawartości kolumny Akcje do kolumny Głosy. Umożliwia to szybsze wprowadzanie danych jeśli spółka nie posiada akcji uprzywilejowanych co do głosu. Rysunek 29. Dane akcjonariuszy spółki GRAJEWO. Domyślnie lista spółek ładowana jest spółkami dodanymi do obserwacji. Spółkę można dodać do obserwacji poprzez kliknięcie przycisku z zielonym plusem. Za pomocą niebieskiego minusa można spółkę usunąć z obserwacji, natomiast czerwony X usuwa wszystkie walory z obserwacji. Obserwacja 0 jest domyślną pozycją filtru Ogólny, natomiast obserwacje od 1 do 9 to zestawy uruchamiane przez filtr Obserwacja. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Jeśli chcemy porównać posiadane dane akcjonariuszy z danymi podawanymi przez GPW wystarczy kliknąć na przycisk Wczytaj. Nastąpi załadowanie danych akcjonariuszy ze strony GPWInfo (rys. 30). Teraz możemy uaktualnić posiadane dane. Przyciskiem Adres uruchamiamy dostęp do dialogu Edycja adresu strony WWW. Za pomocą tego dialogu (rys. 10) wprowadzamy adres, pod którym znajdują się dane akcjonariuszy danej spółki na stronie GpwInfo. Ponieważ strona GpwInfo co kilka sekund przejmuje na siebie fokus, więc wprowadzanie danych bezpośrednio do tabeli jest mocno utrudnione. Dlatego wprowadza się je za pomocą dialogu uruchamianego przyciskiem Rekord (rys. 31). 64

65 Rysunek 30. Porównanie danych akcjonariuszy spółki GRAJEWO. Rysunek 31. Dialog do edycji danych akcjonariuszy. Po zaznaczeniu opcji Fokus możemy edytować wybrany rekord. Poruszanie się po rekordach umożliwiają przyciski Poprzedni i Następny Emisje kapitał akcyjny Kapitał akcyjny oraz jego historię możemy zobaczyć uruchamiając formę Emisje (rys. 32). Forma ta jest również obsługiwana przez listę spółek i filtry Ogólny, Sektor oraz Obserwacja. Tabela zawiera następujące kolumny: 65

66 emisje numer serii, rodzaj emisji, split, data data emisji, wielkość wielkość emisji, cena cena jednej akcji, nominał wartość nominalna jednej akcji, razem całkowita liczba akcji po emisji, kapitał kapitał akcyjny (iloczyn ilości akcji i ceny nominalnej), giełda data dopuszczenia emisji do obrotu giełdowego. Dane do tabeli możemy dopisywać, oraz edytować. Aby je zapisać wystarczy zmienić aktywny rekord na inny lub kliknąć klawisz Zapisz na nawigatorze. Rysunek 32. Historia emisji oraz dywidend spółki BZWBK. Lista obsługiwana jest poprzez przyciski do Obserwacji. Do tabeli można dodawać nowe rekordy oraz wydrukować jej zawartość. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora) Dywidendy Politykę dywidendową spółki możemy zobaczyć uruchamiając formę Dywidendy (rys. 32). Jest to ta sama forma, która zawiera tabelę z emisjami. 66

67 Tabela zawiera kolumny: rok - za który rok została wypłacona dywidenda, wypłata brutto, wypłata netto pomniejszona o podatek, data prawa, data wypłaty 1 pierwszy termin wypłaty, data wypłaty 2 drugi termin wypłaty. Poniżej tabeli znajduje się pole informujące o wielkości stopy dywidendy. Stopa jest liczona dla bieżącego kursu i aktywnego rekordu z dywidendą. Dzięki temu możemy zaobserwować, jaką polityką kieruje się firma wobec ustalania dywidend. Wszystkie obliczenia uwzględniają domyślnie ustawiony podatek 19%. Wielkość podatku możemy zmieniać w zakresie od 0% do 50%. Dane do tabeli możemy dopisywać, oraz edytować (żółto-białe pola). Aby je zapisać wystarczy zmienić aktywny rekord na inny lub kliknąć klawisz Zapisz na nawigatorze. Do tabeli można dodawać nowe rekordy oraz wydrukować jej zawartość. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora) Prognozy przychodów i zysków netto Spółki, oraz instytucje finansowe, często podają prognozy przychodów oraz zysków netto na dany rok. Prognozy te oraz ich realizację możemy prześledzić na formie Prognozy. Tabela rocznych prognoz przychodów oraz zysków netto (rys. 33) zawiera pozycje: rok, prognoza wielkość prognozy na dany rok, kto wydał prognozę, data data wydania prognozy, I kw.,ii kw.,iii kw., IV kw. wyniki kwartalne danej spółki (przychody lub zysk netto), % porównanie wyników kwartalnych danej spółki w stosunku do prognozy wyrażone w procentach. Na dolnej części formy znajdują się pola, które pokazują jak jest realizowana prognoza (zysk netto narastająco po I, II, III i IV kwartale). Za pomocą przycisku Matka możemy przełączyć się na prognozy holdingu. 67

68 Dane do tabeli możemy dopisywać, oraz edytować (żółto-białe pola). Aby je zapisać wystarczy zmienić aktywny rekord na inny lub kliknąć klawisz Zapisz na nawigatorze. Do tabeli można dodawać nowe rekordy oraz wydrukować jej zawartość. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Rysunek 33. Prognozy skonsolidowane przychodów i zysków netto spółki KGHM Analiza fundamentalna Aby szybko wybrać spółki do inwestycji w oparciu o wyniki fundamentalne powstał moduł analizy fundamentalnej. Składa się on z czterech etapów. Każdy etap opracowany jest na oddzielnej zakładce. Zakładka pierwsza I etap - ROE (rys. 34) oblicza ROE spółek i filtruje spółki, których ROE jest większe od przyjętej wartości minimalnej (typowo 10%). Obliczenia są dokonywane w oparciu o bilanse roczne lub półroczne, jednostkowe lub skonsolidowane. Raport w oparciu o który są dokonywane obliczenia można wybrać. Analiza wyposażona jest też w typowe filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja oraz możliwość wybrania bazy Firmowej lub Inwestora. Po wybraniu raportu należy kliknąć na przycisk Analizuj. Przebieg analizy pokazuje pasek postępu. Tabela ROE zawiera wyniki obliczeń dla całego rynku. Tabela Wynik I etapu zawiera spółki spełniające przyjęty warunek minimalnej wartości ROE. Spółki są posortowane od wartości maksymalnej do minimalnej pod względem ROE. Zawartość tabel można wydrukować. 68

69 Rysunek 34. Analiza fundamentalna I etap ROE. Zakładka druga II etap Kap. wł./aktywa (rys. 35) zawiera drugi etap analizy fundamentalnej, w której porównuje się kapitał własny spółki do jej aktywów. Porównanie to informuje nas jaka jest proporcja kapitałów własnych do kapitałów obcych czyli wielkość lewarowania (ryzyka) stosowanego przez spółkę. Rysunek 35. Analiza fundamentalna II etap Kap. wł./aktywa. 69

70 Domyślnie przyjęte jest że 60% aktywów stanowi kapitał własny a reszta czyli 40% to kapitał obcy. Proporcja ta zależy od branży do której spółka należy. Większe lewarowanie oznacza większe zyski ale też większe kłopoty gdyby coś poszło nie tak jak spółka sobie zaplanowała. Tabela Kap. wł./aktywa zawiera wyniki obliczeń dla całego rynku. Tabela Wynik II etapu zawiera spółki spełniające przyjęty warunek minimalnego udziału kapitału własnego. Natomiast tabela Wynik łączny to spółki spełniające warunki przyjęte w dwóch etapach. Spółki są posortowane od wartości maksymalnej do minimalnej pod względem proporcji kapitałów własnych do aktywów oraz ROE. Zawartość tabel można wydrukować. Rysunek 36. Analiza fundamentalna III etap Przepływy. Zakładka trzecia III etap Przepływy (rys. 36) zawiera osiem tabel ze spółkami o następujących przepływach: dodatnie przepływy operacyjne, inwestycyjne i finansowe, dodatnie przepływy operacyjne i inwestycyjne, ujemne finansowe, dodatnie przepływy operacyjne, ujemne inwestycyjne i finansowe, ujemne przepływy operacyjne, inwestycyjne i finansowe, ujemne przepływy operacyjne, dodatnie inwestycyjne i finansowe, ujemne przepływy operacyjne i inwestycyjne, dodatnie finansowe, ujemne przepływy operacyjne i finansowe, dodatnie inwestycyjne, 70

71 + - + dodatnie przepływy operacyjne i finansowe, ujemne inwestycyjne. Wariant domyślny to wariant typowy i pożądany (+ - -). Oznacza on, że spółka osiąga zyski z działalności operacyjnej, ponosi wydatki na inwestycje oraz spłaca kredyty. Tabela Wynik III etapu zawiera spółki z wybraną wersją przepływów. Dodatkowo w tabelach zawarte są wartości przepływów operacyjnych. Należy jednak pamiętać, że ich wielkość zależy od wielkości spółki, czyli jest to tylko dodatkowa informacja o wielkości spółki a nie podstawa ich wartościowania. Tabela Wynik łączny zawiera spółki, które przeszły trzy etapy. Zawartość tabel można wydrukować. Rysunek 37. Analiza fundamentalna IV etap C/Z i C/WK. Zakładka czwarta IV etap C/Z i C/WK (rys. 37) wybiera spółki tanie o niskich współczynnikach bieżących C/Z i C/WK. Tabele Cena/Zysku i Cena/W. ks. zawierają policzone współczynniki dla całego rynku i posortowane od wartości minimalnych do maksymalnych. Jako wartości graniczne domyślnie zostały przyjęte C/Z = 12 i C/WK = 1,2. Spółki, które spełniają oba warunki jednocześnie znajdują się w tabeli Wynik IV etapu. Natomiast tabela Wynik łączny zawiera spółki, które przeszły cztery etapy. Jeśli tabela będzie pusta oznacza to, że na rynku nie ma żadnej spółki spełniającej założone kryteria. Należy wtedy obniżyć poziom naszych wymagać, zmieniając tak wartości filtrów aż pojawią się spółki w tabeli. Spółki w tabelach są posortowane. Zawartość tabel można wydrukować. Ponieważ żyjemy w czasach kryzysu, więc musimy liczyć się z możliwością upadku spółki, której akcje posiadamy. 71

72 Aby nie stracić gotówki zainwestowanej w akcje musimy badać spółki pod kątem tego zagrożenia. Umożliwia to dodatkowa zakładka Zagrożenie upadłością (rys. 38). W zakładce tej spółki badane są pod względem trzech kryteriów: ujemnej wartości księgowej, płynności bieżącej aktywa / zobowiązania krótkoterminowe, wskaźnika zobowiązań aktywów zobowiązania razem / aktywa. Rysunek 38. Analiza fundamentalna Zagrożenie upadłością. Jako wartości domyślne przyjąłem wartość minimalną płynności bieżącej równą 1,5 oraz wartość maksymalną wskaźnika zobowiązań aktywów równą 65%. Wszystkie spółki, które nie spełniają, choć jednego kryterium znajdują się w tabeli Spółki zagrożone upadłością Analiza fundamentalna indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 oraz indeksów sektorowych (branżowych) Jest to analiza pozwalająca obliczać bieżącą wartość indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 oraz indeksów sektorowych (branżowych) (rys. 39) w oparciu o skład ich portfeli akcji oraz wycenę bieżącą wartości akcji spółek lub prognozę ich przyszłych kursów (zobacz: rozdział Analiza fundamentalna indeksów WIG20, WIG30 i mwig40 strona 18 oraz Analiza fundamentalna indeksów sektorowych (branżowych) strona 19). 72

73 Rysunek 39. Analiza fundamentalna indeksu WIG20. Zawartość pakietów oraz współczynnik korygujący należy skorygować po każdej rewizji kwartalnej składu indeksu. Do tabeli w kolumnie Prognoza można wprowadzać dowolne wartości kursów akcji i po kliknięciu w przycisk Oblicz zobaczyć ich wpływ na indeks. W ten sposób można na przykład zobaczyć o ile spadnie indeks po odjęciu prawa do dywidendy dla dowolnej spółki. Dane w tabeli są automatycznie sortowane pod względem udziału w indeksie. Zawartość tabeli można wydrukować. Jeśli program nie posiada wyceny wartości akcji spółki ze względu na jej krótki staż lub brak zysków (na przykład spółka GTC) to zamiast wyceny brany jest bieżący kurs. 6.8 Moduł Analizy Nastrój sesji Jest to analiza, którą widzimy po uruchomieniu modułu Analizy. Pokazuje ona wykres (rys. 40) wskaźnika Armsa w ciągu ostatnich 22 sesji (1 miesiąc). Wykres przedstawia wartość wskaźnika zarówno podczas otwarcia jak i podczas zamknięcia sesji. Linia oddzielająca optymizm na rynku od pesymizmu ma wartość jeden. Wykres jest prezentowany w skali logarytmicznej. Wartości wskaźnika na wykresie można pokazywać lub ukrywać. 73

74 Rysunek 40. Nastrój rynku. Dodatkowo na wykresie znajduje się średnia pokazująca nastrój na rynku w średnim terminie. Przecięcia średniej z linią o wartości jeden można traktować jako sygnały kupna i sprzedaży. Można zmieniać liczbę sesji branych do obliczania wartości średniej. Moduł Analizy zawiera następujące analizy uruchamiane przez poszczególne pozycje paska narzędzi: analiza fundamentalna, analiza indeksów, analiza techniczna, dynamika rozwoju bilanse, dynamika rozwoju wyniki kwartalne, stopa wzrostu, gęstość obrotów, łatwość ruchu, statystyka sesji, współczynniki, wykresy współczynników, 74

75 wycena akcji, obliczenia czasu i położenia, analizy jednego waloru. Wykres przedstawiający nastrój rynku można wydrukować. Można zmieniać kolor tła wykresu. Kliknięcie na przycisk Drukuj uruchamia podgląd wydruku. Analiza techniczna została opisana w rozdziale 6.6 (strona 45), natomiast dynamika wyników spółek w rozdziale (strona 61). Podstawy teoretyczne omawianych analiz znajdują się na stronie Można również skorzystać z książki Inwestycje giełdowe - wydanie II (rozdział 16. Analiza rynkowa) Stopa wzrostu Jest to analiza długoterminowa oparta na bilansach rocznych spółek i procencie składanym. Zawiera dwie zakładki: Stopa wzrostu, Stopy historyczne. Zakładka Stopa wzrostu (rys. 41) zawiera tabelę z bilansami rocznymi spółki oraz zestaw komponentów do prognozowania. Tabela zawiera pola obliczalne, które przygotowują wstępnie dane. Tabela składa się z następujących kolumn: rok, emisja liczba akcji w dniu sporządzania bilansu, kapitał kapitał własny inaczej wartość księgowa spółki, zob. długo. zobowiązania długoterminowe, przychody, operac. zysk operacyjny, netto zysk netto, przepływy przepływy netto, NOPAT zysk operacyjny pomniejszony o podatek (wzór 6.1), ROIC pokrycie kapitału i zobowiązań długoterminowych zyskiem operacyjnym pomniejszonym o podatek (wzór 6.2), ROE stosunek zysku netto do kapitału (wzór 6.3), EPS zysk netto przypadający na jedną akcję (wzór 6.4). 75

76 Pola obliczalne obliczają wartości według wzorów: NOPAT = Operac. * (1 podatek) (6.1) ROIC = NOPAT : (kapitał + zob. długo.) * 100 % (6.2) Rysunek 41. Skonsolidowana stopa wzrostu spółki KGHM. ROE = netto : kapitał * 100 % (6.3) EPS = netto : emisja * 1000 (6.4) Prognozowanie polega na wpisaniu założonych parametrów i kliknięciu w przycisk Oblicz. Wyniki obliczeń pojawiają się obok w tabeli. Dane z tej tabeli usuwamy klikając na przycisk Czyść. Zawartość każdej tabeli możemy wydrukować klikając na odpowiedni przycisk Drukuj, który uruchamia podgląd wydruku. Przyciskiem Matka przełączamy na bilanse skonsolidowane. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Lista spółek obsługiwana jest przez przyciski do Obserwacji i trzy filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja. Aby prognozować EPS należy wpisać stopę roczną i liczbę lat a następnie kliknąć na przycisk Oblicz. Wyniki w tabeli pokazują jak wzrośnie EPS po założonym okresie czasu (liczba lat) i przy przyjętym tempie wzrostu (stopa roczna). 76

77 Jeśli do naszych bieżących założeń dołożymy Prognozę C/Z to po kliknięciu na przycisk Oblicz otrzymamy prognozę ceny czyli kurs jaki powinien być na rynku dla danej spółki za kilka, kilkanaście lat przy naszych założeniach oraz cenę obecną czyli kurs jaki powinien być na rynku dla danej spółki obecnie. Dodatkowo po wprowadzeniu informacji, jaką cześć zysku spółka przeznacza na dywidendę otrzymamy stopę dywidendy w przyszłości. Jako przykład wybrano spółkę KGHM, wyniki skonsolidowane. Przyjęto stopę wzrostu = 10 % i liczbę lat = 5. Jako podstawę przyjęto bilans za rok Przy tych założeniach EPS dla spółki na koniec 2017 roku powinien wynosić 38,67 zł. Zakładając C/Z = 8 otrzymujemy przyszły kurs na poziomie 309,36 zł oraz stopę dywidendy równą 9,39%. Przyjmując roczną stopę zwrotu = 10 % otrzymujemy obecny kurs na poziomie 192,09 zł. Takie byłyby perspektywy spółki KGHM jeśli spełniłaby nasze założenia. Zakładka Stopy historyczne (rys. 42) zawiera tabele przedstawiające zmiany w czasie takich danych jak: przychody, kapitał, przepływy operacyjne, ROIC, EPS i przepływy inwestycyjne. Kolumna 1 rok pokazuje zmianę roczną, 5 lat zmiany w ciągu poprzednich 5 lat a kolumna 10 lat zmiany w ciągu poprzednich 10 lat. Oprócz ROIC jest to stopa wzrostu w przyjętym okresie. W przypadku ROIC przestawiana jest średnia wartość w przyjętym okresie. Dane przedstawione w tabelach pozwalają przeanalizować rozwój spółki w przeszłości. Klikając na przycisk Drukuj można uruchomić podgląd wydruku. Rysunek 42. Jednostkowe stopy historyczne spółki KGHM. 77

78 6.8.3 Gęstość obrotów Gęstość obrotów (rys. 43) danego waloru przedstawiona jest za pomocą wykresu. Spółkę wybieramy z listy spółek, która jest wyposażona w filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja. Możemy również wybrać zakres czasu, z którego dane są przetwarzane w tej analizie: 2 miesiące, 6 miesięcy, 1 rok, 2 lata, 4lata i Max (wszystkie sesje). Poszczególne słupki pokazują sumę wolumenu obrotu przy danym kursie (wykres górny) lub sumę wartości obrotu przy danym kursie (wykres dolny). Pozwala to na szybką ocenę czy walor może łatwo się poruszać (łatwość ruchu), oraz gdzie znajdują się poziomy wsparcia i poziomy oporu. Na wykresie widać też jak duże są te poziomy, co pozwala ocenić wielkość potrzebnego kapitału, aby te poziomy pokonać. Na wykresie oprócz głównej serii znajduje się punkt, który pokazuje bieżący kurs spółki. Dzięki temu widać, bieżące położenie kursu i wolumenu (wartości) obrotu na tle danych historycznych. Klikając na dowolny słupek możemy wyłączać i włączać wartości kursów odpowiadających danym słupkom. Wartości są automatycznie wyłączane, jeśli zakres czasu przekracza pół roku. Wykres przedstawiający gęstość obrotów danego waloru można wydrukować. Kliknięcie na przycisk Drukuj uruchamia podgląd wydruku. Możemy zmieniać kolor tła wykresu oraz rysować na wykresie linie trendu. Rysunek 43. Gęstość obrotów spółki PKOBP. 78

79 6.8.4 Łatwość ruchu Analiza Łatwości ruchu waloru jest rozwinięciem analizy Gęstości obrotów. Na wykresie łatwości ruchu przedstawione są notowania waloru na tle nawisów podażowych (rys. 44). Nawis podażowy to suma wartości obrotów z wielu sesji przy danym kursie. Nawis podażowy przedstawiany jest jako linia pozioma, której kolor zależy od wielkości nawisu. Na czarnym tle kolor czarny oznacza wartość najmniejszą. Wzrost wartości nawisu zmienia kolor na niebieski, a następnie na biały. Kolor biały to wartość maksymalna. Na białym tle znaczenie koloru białego i czarnego jest odwrotne a zamiast niebieskiego jest czerwony. Wiele linii tworzy tło o zmiennym kolorze. Dzięki temu wyraźnie widać, jakie przeszkody napotka ruch kursu w górę, oraz poziomy wsparcia. Walor wybieramy z listy spółek, która jest wyposażona w filtry Ogólny, Sektor i Obserwacja. Możemy również wybrać zakres czasu, z którego dane są przetwarzane w tej analizie: 1 miesiąc, 2 miesiące, 6 miesięcy, 1 rok i 2 lata. Dłuższe okresy czasu są w praktyce niepotrzebne, ponieważ trzymanie waloru powyżej dwa lata przez przeciętnego inwestora jest mało prawdopodobne. Rysunek 44. Łatwość ruchu waloru LOTOS. Nawisy podażowe możemy filtrować pod względem wartości. Wystarczy wpisać, poniżej jakiej wartości w mln zł nawisy nie będą pokazywane i kliknąć na przycisk Filtruj. 79

80 Na wykresie domyślnie odczytywany jest nawis, który pokazuje maksymalny obrót oraz odpowiadający mu kurs. Po najechaniu myszką na wykres pojawia się poziomy kursor. Przesuwając go pionowo myszką możemy odczytać wartości wszystkich pozostałych nawisów. Domyślnie podawany jest kurs i wartość nawisu maksymalnego. Wykres możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku wykresu. Możemy też wybrać typ wykresu, zmieniać kolor tła wykresu oraz rysować na wykresie linie trendu Statystyka wielu sesji Na wykresach można przedstawić liczbę walorów rosnących i malejących zarówno na otwarciu jak i na zamknięciu sesji. Można też przedstawić wolumen walorów rosnących oraz malejących na zamknięciu sesji. Wykresy przedstawiają średnią. Liczbę sesji branych do obliczenia wartości średniej można zmieniać (domyślnie 15). Rysunek 45. Statystyka wielu sesji. Na wykresach tych (rys. 45) widać cykle, maksima i minima tak samo jak w analizie technicznej. Możemy wybrać zakres czasu objęty statystyką: 2 miesiące, 6 miesięcy, 1 rok, 2 lata, 4 lata i Max (wszystkie sesje). Jeśli liczba walorów rosnących podczas otwarcia sesji jest większa niż liczba walorów rosnących podczas zamknięcia, to oznacza, że na rynku panuje opinia, że rynek jest w fazie hossy. W czasie otwarcia sesji następuje realizacja wcześniej złożonych zleceń wynikających z opinii inwestorów o stanie rynku. 80

81 Myślenie optymistyczne powoduje, że spadki na rynku są tylko chwilową korektą wzrostów oraz dogodnym momentem do zakupów akcji. Odwrotne zależności świadczą o fazie bessy. Wykres możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku wykresu. Możemy też zmieniać kolor tła wykresu oraz rysować na wykresie linie trendu. Dokładny odczyt wartości na wykresie, oraz data sesji, realizowany jest za pomocą kursorów pojawiających się po przesunięciu myszki w obszar wykresu. Kursor przesuwamy po wykresie ciągnąc myszką za jego część górną zaznaczoną innym kolorem. Po najechaniu myszką na kursor wciskamy lewy klawisz i chwytamy kursor. Następnie trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki przesuwamy kursor po wykresie. W oparciu o statystykę możemy oceniać tak zwaną szerokość rynku, czyli ile walorów powoduje obserwowany trend. Spadek liczby walorów zapowiada zmianę trendu na przeciwny. Spadek ten przeważnie wyprzedza zmianę trendu Współczynniki bieżące Celem tej analizy jest obliczenie współczynników fundamentalnych i rynkowych spółek, posortowanie wyników obliczeń i przedstawienie w formie listy (rys. 46). Sortowanie następuje malejąco lub rosnąco w zależności od rodzaju współczynnika. Rysunek 46. Współczynniki bieżące. 81

82 Ilość danych poddanych analizie możemy wybrać za pomocą filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Dodatkowo obliczane są wartości średnie współczynników. Aby obliczone wartości średnie nie uległy znacznym odkształceniom przez pojedyncze spółki o skrajnych współczynnikach wprowadzono ograniczenia liczenia średnich współczynników: C/Z < 100, C/WK < 10, AF i AR < 1000, wymiana < 10000, wartość < Analiza oblicza następujące współczynniki: C/Z cena do zysku przypadającego na jedną akcję, C/WK cena do wartości księgowej przypadającej na jedną akcję, AF atrakcyjność fundamentalna, AR atrakcyjność rynkowa, Płynność C płynność emisji znajdującej się na rynku, Zainteresowanie współczynnik zainteresowania, Wymiana liczba sesji potrzebnych do przejęcia akcji z rynku, Wartość giełdowa wartość akcji znajdujących się na rynku. Przyciskiem Matka przełączamy analizę, aby obliczała współczynniki skonsolidowane, natomiast za pomocą przycisku Wykresy przechodzimy do przeglądania danych historycznych. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Wartości każdego współczynnika możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchomimy podgląd wydruku. Wydruk obejmuje 57 pierwszych pozycji (tyle mieści się na jednej stronie formatu A4). Aby mieć chociaż wstępną orientację o wycenie akcji z rynku amerykańskiego współczynniki bieżące zostały wyposażone w dodatkową tabelę spółek wchodzących w skład indeksu Dow Jones (rys. 47) uruchamianą przyciskiem Dow Jones. Tabela zawiera bieżący kurs, zysk netto i wartość księgową przypadające na jedną akcję oraz wyliczone współczynniki C/Z i C/WK. Dodatkowo mamy obliczone średnie wartości współczynników C/Z i C/WK, pozwalające porównać średnie współczynniki naszego rynku z rynkiem amerykańskim. Przyciskiem Połącz otworzymy stronę www, z której należy po każdych wynikach kwartalnych wprowadzić bieżące dane.dane z tabeli można wydrukować. 82

83 Rysunek 47. Współczynniki fundamentalne spółek z indeksu Dow Jones Wykresy współczynników Wartości bieżące współczynników danego waloru obliczane za pomocą Konwertera możemy gromadzić w bazie, a następnie przedstawić je na wykresie. Na tym samym wykresie możemy przedstawić notowania danego waloru. Takie zestawienie pozwoli zobaczyć wpływ zmian współczynników na notowania waloru. Wykresy współczynników są przedstawione na trzech zakładkach. Możemy włączać lub wyłączać siatkę, oraz wybrać zakres pokazywanego czasu: 2 miesiące, pół roku, 1 rok, 2 lata, 4 lata i Max (wszystkie sesje). Walor wybieramy z listy walorów, która może być filtrowana za pomocą trzech filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Za pomocą przycisku Matka możemy przełączać pomiędzy współczynnikami jednostkowymi a współczynnikami skonsolidowanymi, natomiast przycisk Drukuj włącza podgląd wydruku danego wykresu. Możemy też zmieniać kolor tła wykresu oraz rysować na wykresie linie trendu. 83

84 Rysunek 48. Przeliczanie współczynników historycznych. Przyciskiem Przelicz włączamy dialog (rys. 48) przy pomocy którego możemy przeliczyć współczynniki historyczne. Współczynniki są obliczane w trakcie wprowadzania sesji Konwerterem w oparciu o wyniki kwartalne, dane akcjonariuszy i dane o emisji. Jeśli zmienimy te dane to możemy obliczyć współczynniki jeszcze raz dla danego kwartału. Aby dokonać obliczeń musimy wybrać rok, kwartał, daty publikacji raportów i liczbę spółek w danym kwartale (można policzyć otwierając plik z wynikami sesji z danego okresu). Kiedy zaczyna i kończy się kwartał możemy dowiedzieć się z tabeli uruchamianej przyciskiem Raporty (rys. 53). Obliczenia możemy zrobić dla wybranej spółki lub całego rynku, jednostkowe lub skonsolidowane. Duże skoki wartości współczynników następują w momencie podawania wyników kwartalnych. Dokładny odczyt wartości na wykresie, oraz data sesji, realizowany jest za pomocą kursorów pojawiających się po przesunięciu myszki w obszar wykresu. Kursor przesuwamy po wykresie ciągnąc myszką za jego część górną zaznaczoną innym kolorem. Po najechaniu myszką na kursor wciskamy lewy klawisz i chwytamy kursor. Następnie trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki przesuwamy kursor po wykresie. Zakładka Fundamentalne (rys. 49) zawiera następujące serie: Kurs wykres liniowy, Średnia liczona z kursu z 15 sesji, C/Z cena do zysku przypadającego na jedną akcję, Średnia liczona z współczynnika C/Z z 15 sesji, C/WK cena do wartości księgowej przypadającej na jedną akcję, Średnia liczona z współczynnika C/WK z 15 sesji, 84

85 AF atrakcyjność fundamentalna, Średnia liczona z współczynnika AF z 15 sesji. Rysunek 49. Skonsolidowane współczynniki fundamentalne spółki PAGED. Zmiany współczynników fundamentalnych odbywają się skokowo na skutek podawania wyników kwartalnych lub zmian w kapitale akcyjnym. Na wykresach współczynników C/Z i C/WK są zaznaczone innym kolorem strefy w których współczynniki te powinny przebywać. Strefy te są obliczane w oparciu o parametry odniesienia: C / Z = 15 C / WK = 1.5 Parametry odniesienia można używać jako orientacyjną ocenę danego waloru. Walor o parametrach niższych jest niedowartościowany, a wyższych przewartościowany. Strefy obliczane są w następujący sposób: C/Z 15 +/- 20 % z 15 = 18 (poziom górny) do 12 (poziom dolny), C/WK 1.5 +/- 20 % z 1.5 = 1.8 (poziom górny) do 1.2 (poziom dolny). Zakładka Rynkowe (rys. 50) zawiera następujące serie: Kurs wykres liniowy, Średnia liczona z kursu z 15 sesji, 85

86 AR atrakcyjność rynkowa, Średnia liczona z współczynnika AR z 15 sesji, WZ współczynnik zainteresowania, Średnia liczona z współczynnika WZ z 15 sesji, Wartość wartość giełdowa, Średnia liczona z wartości z 15 sesji. Zakładka ta pozwala zobaczyć wpływ zmian współczynników rynkowych na notowania waloru. Zakładka Płynność (rys. 51) zawiera następujące serie: Kurs wykres liniowy, Średnia liczona z kursu z 15 sesji, Płynność płynność C, Średnia liczona z płynności z 15 sesji, Wymiana liczba sesji potrzebnych do przejęcia akcji na rynku, Średnia liczona z wymiany z 15 sesji. Rysunek 50. Współczynniki rynkowe spółki TPSA. 86

87 Rysunek 51. Płynność spółki SEKO. Duży wzrost płynności może oznaczać zmianę trendu. Występuje najczęściej w okolicach górek oraz dołków na wykresie notowań danego waloru. Często pojawiają się dwa skoki płynności jeden przed samą górką a drugi zaraz za nią. Pierwszy wywołany jest euforią a drugi strachem. Spółki o niewielkiej wymianie bardzo dobrze nadają się na grę spekulacyjną. Po łatwym skupieniu akcji z rynku można mieć znaczący wpływ na ich kurs Wyceny wartości akcji Celem tej analizy jest przeprowadzenie wyceny wartości akcji spółek, posortowanie wyników obliczeń wraz z nazwami spółek, ponumerowanie i przedstawienie w formie listy (rys. 52). Podstawowym warunkiem uwzględnienia spółki podczas tej analizy jest podanie przez nią wyników finansowych za ostatnie dwa lata. Dodatkowym warunkiem jest to, aby suma kwartałów bieżących (cztery ostatnie kwartały) i suma kwartałów poprzednich (cztery poprzednie kwartały) była wartością dodatnią. Analiza oblicza wartość akcji w oparciu o normę WF i normę C/WK. Podstawy teoretyczne wyceny wartości akcji znajdują się na stronie Można również skorzystać z książki Inwestycje giełdowe. Jak grać i wygrywać (rozdział 16. Analiza rynkowa). Norma C/WK przeznaczona jest dla banków, natomiast norma WF dla wszystkich spółek. Spółki można analizować w oparciu o dane jednostkowe jak i skonsolidowane. 87

88 Trzeba mieć na uwadze, że wszystkie wartości wyświetlone na liście są odpowiednio zaniżone (mniejsza wartość wewnętrzna akcji niż wycena rynkowa) lub zawyżone (większa wartość wewnętrzna akcji niż wycena rynkowa). Pozwala to łatwo odróżnić spółki o niewiele różniących się parametrach. Wartość rzeczywista akcji jest wtedy, kiedy wartość wewnętrzna jest równa wycenie rynkowej. Wyceny z tabel oraz wykres można wydrukować. Przyciskiem Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku. Wydruk obejmuje 57 pierwszych pozycji (tyle mieści się na jednej stronie formatu A4). Przyciskiem Matka przełączamy analizę, aby obliczała wycenę w oparciu o dane skonsolidowane. Przyciskiem Firmowa można przełączać rodzaj bazy (Firmowa lub Inwestora). Należy pamiętać, że analiza ta jest miarą względną (porównuje daną spółkę z parametrami odniesienia) i nie podaje bezwzględnych wartości akcji. Parametry odniesienia można ręcznie wpisać i przeliczyć wycenę w tabelach klikając na przycisk PrzeliczW. Nowe parametry odniesienia zostaną zapisane do bazy przy zamykaniu formy. Zmiana parametrów odniesienia pozwala dostosować wyceny do sytuacji na rynku. Dodatkową zmianą wprowadzoną w tej wersji jest wprowadzenie do wzoru na wycenę pierwiastka kwadratowego z dynamiki zysków zamiast dynamiki zysków (zobacz: rozdział Nowe wzory do obliczania wycen strona 18). Spowodowało to mniejszy wpływ na wycenę gwałtownych zmian zysków spółek spowodowanych kryzysem. Rysunek 52. Wyceny bieżącej wartości akcji spółka BZWBK. 88

89 Wartości bieżące wycen wartości akcji danego waloru obliczane w momencie wprowadzania wyników kwartalnych możemy gromadzić w bazie, a następnie przedstawić je na wykresie (rys. 52). Na tym samym wykresie możemy przedstawić notowania danego waloru. Takie zestawienie pozwoli zobaczyć wpływ zmian wycen wartości akcji na notowania waloru. Na wykresach możemy włączać lub wyłączać siatkę, oraz wybrać zakres pokazywanego czasu: 2 miesiące, pół roku, 1 rok, 2 lata, 4 lata i Max (wszystkie sesje). Możemy też zmieniać kolor tła wykresu. Dokładny odczyt wartości na wykresie, oraz data sesji, realizowany jest za pomocą kursorów pojawiających się po przesunięciu myszki w obszar wykresu. Kursor przesuwamy po wykresie ciągnąc myszką za jego część górną zaznaczoną innym kolorem. Po najechaniu myszką na kursor wciskamy lewy klawisz i chwytamy kursor. Następnie trzymając wciśnięty lewy klawisz myszki przesuwamy kursor po wykresie. Walor wybieramy z listy walorów, która może być filtrowana za pomocą trzech filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Lista jest obsługiwana przez przyciski do obsługi Obserwacji. Wykres zawiera następujące serie: Kurs wykres liniowy, Norma WF, Norma C/WK tylko dla banków. Wyceny są obliczane w oparciu o wyniki kwartalne. Inwestor musi wiedzieć, kiedy zaczyna i kończy się kwartał. Odpowiednie dane zawiera tabela uruchamiana przyciskiem Raporty (rys. 53) Obliczenia czasu i położenia Analiza ta składa się z dwóch części. Obliczenia czasu oparte są o kalendarz spiralny Carolana. Według Carolana nastrój inwestorów zmienia się cyklicznie od punktu zwanego ogniskiem. Ogniskiem może być jakiś ważny moment zwrotny na rynku (dołek lub górka). Poszczególne wartości ciągu to pierwiastki kwadratowe z ciągu liczb Fibonacciego pomnożone przez 28 (liczba dni w miesiącu księżycowym). Po wybraniu daty ogniska należy kliknąć na przycisk Oblicz. Wyniki obliczeń pojawią się zarówno w tabeli, jak i na wykresie (rys. 54). 89

90 Rysunek 53. Tabela publikacji raportów kwartalnych. Otrzymany ciąg składa się z dwóch ciągów: parzystego (zgodnego z ogniskiem) i nieparzystego (odwrotnego względem ogniska). Do ustalania dokładnej daty ogniska pomocny jest kursor, którym możemy odczytywać wartości kursu i datę sesji. Linia ogniska ma inny kolor, natomiast pozostałe linie kolorowane są zgodnie ze zgodnością. Zmieniając datę ogniska możemy dopasowywać położenie linii do wykresu. Na wykresie możemy włączać lub wyłączać siatkę, wybrać typ wykresu, oraz zakres pokazywanego czasu: 1 miesiąc, 2 miesiące, pół roku, 1 rok, 2 lata, 4 lata i Max (wszystkie sesje). Możemy też zmieniać kolor tła wykresu oraz rysować na wykresie linie trendu. Walor wybieramy z listy walorów, która może być filtrowana za pomocą trzech filtrów Ogólny, Sektor i Obserwacja. Lista jest obsługiwana przez przyciski do obsługi Obserwacji. Obliczenia położenia, czyli zasięgu fali wzrostowej lub spadkowej oparte są o wartości wynikające z teorii Dowa i w oparciu o ciąg Fibonacciego. Aby dokonać obliczeń należy wpisać wartości: początek fali poprzedniej i koniec fali poprzedniej, a następnie kliknąć na klawisz Oblicz. Wyniki obliczeń pojawią się w tabeli oraz na wykresie jako kolorowe linie. Inny kolor mają linie skrajne, inny linie w oparciu o ciąg Fibonacciego, a inny linie w oparciu o teorię Dowa. 90

91 Rysunek 54. Obliczenia czasu waloru DJIA. Do odczytu dokładnych wartości waloru pomocny jest kursor. Obliczenia czasu oraz położenia możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku Analizy jednego waloru Prawie wszystkie programy do analizy technicznej i fundamentalnej opierają się o zbiór analiz i listę walorów. Zbudowane są tak, że najpierw wybiera się analizę a później dany walor. Taki układ jest wygodny, jeśli się chce przejrzeć cały rynek lub jego znaczną część w celu wyboru waloru do inwestycji. Ale jak już wybierzemy konkretny walor, to chcielibyśmy poddać wielu analizom tylko ten walor. Wtedy lepsza jest inna budowa programu. Najpierw wybieramy walor, a później poddajemy go wszechstronnej analizie (analizy jednego waloru). Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest wersja programu, który potrafiłby działać według obu wersji. Umożliwiałby zarówno przeglądanie rynku w celu wyboru waloru oraz analizowanie wybranego waloru. Jednak wewnętrzna budowa takiego programu jest mocno złożona. Program Giełda 2013 posługuje się listą walorów, aby łatwo przeglądać cały rynek w celu wyboru waloru. Walor wybrany z listy możemy łatwo analizować przy pomocy modułu Analizy jednego waloru. 91

92 Rysunek 55. Analizy jednego waloru spółka IFCAPITAL. Rysunek 56. Analizy jednego waloru wiadomości o spółce IDMSA. W zasadzie nie jest to nowa analiza, tylko inna organizacja programu (rys. 55). Po wybraniu spółki z listy możemy uruchomić dostępne w programie analizy. 92

93 Analizy te uruchamiają się z danymi wybranej spółki, a nie z danymi domyślnymi (pierwsza pozycja na liście). Klikając na odpowiedni przycisk, możemy uruchomić analizę techniczną waloru, zobaczyć dane fundamentalne (wyniki kwartalne, bilanse, dane akcjonariuszy, dywidendy, emisje, prognozy zysków), uruchomić analizę gęstości obrotów, notowania. Możemy też uruchomić stronę WWW spółki, przejrzeć dane ogólne, jej profil w Interii, zobaczyć historię współczynników, wycen wartości, przeanalizować łatwość ruchu, dokonać obliczeń czasu i położenia lub analizować stopę wzrostu. Analizy jednego waloru posiadają dodatkowo notatnik, w którym przechowuje się dowolne informacje o danej spółce. Informacje te są automatycznie zapisywane i gromadzone w bazie tekstowej. Notatnik wyposażony jest w typowe narzędzia do obróbki tekstu. Bieżące informacje można przeczytać w Przeglądarce ze strony GpwInfo po kliknięciu na przycisk Wczytaj (rys. 56). Aby było to możliwe program gromadzi adresy z wiadomościami ze spółek ze strony GpwInfo. Przyciskiem Edycja uruchamiamy dostęp do dialogu Edycja adresu strony WWW. Za pomocą tego dialogu (rys. 10) wprowadzamy adres, pod którym znajdują się wiadomości z danej spółki na stronie GpwInfo. Wersja obecna została wyposażona w dodatkową zakładkę, na której są zgromadzone podstawowe dane o spółce wraz z opinią o inwestycji w akcje tej spółki (rys. 57). Rysunek 57. Dane waloru oraz opinia waloru RANKPROGR. 93

94 Dane zostały podzielone na: podstawowe, fundamentalne, rynkowe. W oparciu o te dane oraz informacje dostarczane przez program jest ustalana jedna z trzech możliwych opinii. W przypadku opinii pozytywnej lub neutralnej ustalany jest też optymalny czas inwestycji. Opinie mają swoje uzasadnienie tekstowe. Są to jednak tylko moje opinie o spółkach i nie należy ich traktować jako rekomendacji. Opinie są przechowywane w bazie tekstowej PlikiOp. Walory o określonej opinii można wybrać za pomocą Filtru Obserwacja. 6.9 Moduł Notowania Notowania sesji lub waloru Notowania danej sesji prezentowane są za pomocą tabeli (rys. 58). Aby wybrać dowolną sesję najpierw wybieramy datę sesji, której notowania chcemy zobaczyć a następnie klikamy na pozycję Notowania dzienne na pasku narzędzi lub korzystając z przycisków Poprzednie notowanie lub Następne notowanie. Tabela zawiera następujące pozycje: walor nazwa waloru, data data sesji, otwarcie kurs otwarcia, maksimum wartość maksymalna, minimum wartość minimalna, zamknięcie kurs zamknięcia, zmiana procentowa zmiana w stosunku do poprzedniej sesji, wolumen wolumen obrotu w sztukach (dla indeksów wartość obrotu w tysiącach zł), LOP liczba otwartych pozycji. Kolor zielony rekordu oznacza walor rosnący, kolor czerwony walor malejący, a kolor niebieski walor o kursie bez zmian lub brak danych. Dane w tabeli można sortować rosnąco lub malejąco według dowolnej kolumny. 94

95 Jako informację dodatkową mamy statystykę sesji, czyli liczbę walorów rosnących i ich wolumen obrotu, oraz liczbę walorów malejących i ich wolumen obrotu. Porównanie tych parametrów pozwala na ocenę nastroju sesji. Obsługa obserwacji jest możliwa, ale bardziej złożona, ponieważ lista walorów jest domyślnie załadowana i włączona jest pozycja Walory razem. Lista jest niewidoczna. Aby dodać walor do obserwacji należy kliknąć na przycisk z zielonym plusem. Zmiany są widoczne po pokazaniu listy walorów. Rysunek 58. Notowania sesji z dnia Za pomocą przycisku z niebieskim minusem możemy usunąć walor lub za pomocą przycisku z czerwonym X wszystkie walory z obserwacji. Aby usunąć walor z obserwacji należy najpierw wybrać pozycję Walory z paska narzędzi, co spowoduje pokazanie listy. Następnie należy wybrać za pomocą filtru Ogólny pozycję Obserwacja lub za pomocą filtru Obserwacja wybrać odpowiedni zestaw, wybrać walor i możemy go usunąć z obserwacji lub usunąć wszystkie walory. Możemy zobaczyć następujące notowania klikając na przycisk: Sesje notowania sesji, Indeksy notowania indeksów światowych, Fundusze notowania funduszy inwestycyjnych, OFE notowania funduszy emerytalnych, 95

96 Forex notowania z rynku forex, Waluty notowania walut z NBP. Po kliknięciu na przycisk Notowania walorów na pasku narzędziowym możemy zobaczyć notowania dowolnego waloru wybranego z listy (rys. 59). Kliknięcie spowoduje pokazanie się listy walorów, na której możemy wybrać interesujący nas walor. Rysunek 59. Notowania waloru TVN. Notowania waloru są prezentowane tak, aby ostatnia sesja znalazła się na początku tabeli. Tabela składa się z następujących pól: nr numer sesji, data data sesji, otwarcie kurs otwarcia, maksimum wartość maksymalna, minimum wartość minimalna, zamknięcie kurs zamknięcia, wolumen (wartość) wolumen obrotu w sztukach (dla indeksów wartość obrotu w tysiącach zł), LOP liczba otwartych pozycji. 96

97 Bieżące transakcje z danej sesji można zobaczyć ze strony GpwInfo po kliknięciu na przycisk Wczytaj (rys. 60). Aby było to możliwe program gromadzi adresy z notowaniami walorów ze strony GpwInfo. Przyciskiem Edycja uruchamiamy dostęp do dialogu Edycja adresu strony WWW. Rysunek 60. Notowania z dnia waloru TVN. Za pomocą tego dialogu (rys. 10) wprowadzamy adres, pod którym znajdują się notowania danej spółki na stronie GpwInfo. Notowania sesji oraz danego waloru można drukować po uruchomieniu podglądu wydruku poprzez kliknięcie na klawisz Drukuj. Z poziomu tej formy można uruchomić Konwerter, Aktualizator, Listę walorów, Split (podział akcji) i Statystykę sesji Podział lub scalenie akcji Podział akcji (split) to zamiana obecnej ilości akcji na nową, poprzez pomnożenie obecnej ilości akcji przez współczynnik podziału. Może on przybrać dowolną wartość liczbową, z jednym ograniczeniem. Po podziale wartość nominalna jednej akcji nie może być mniejsza niż wartość dopuszczalna prawem (obecnie 0.01 zł). Scalenie akcji (resplit) to proces odwrotny do podziału. Nowa liczba akcji jest większa lub mniejsza od starej ilości w zależności od współczynnika podziału. Najczęściej wybiera się go w zakresie od 1 do 10. Większy współczynnik podziału stosuje się w celach spekulacyjnych. 97

98 Podział akcji stosuje się wtedy, kiedy kurs waloru przybiera zbyt duże wartości liczbowe, natomiast scalenie gdy spółka nie chce być zaliczana do papierów śmieciowych (kurs poniżej 0,5 zł). Aby nie uległ zmianie kapitał akcyjny spółki, zmienia się nie tylko liczbę akcji, ale również ich wartość, mnożąc ją przez odwrotność współczynnika podziału. Aby notowania archiwalne waloru były porównywalne z notowaniami bieżącymi po podziale, należy je przeliczyć w oparciu o współczynnik podziału. Przeliczeniu podlega kurs i wolumen obrotu waloru. Wykonując podział lub scalenie musimy podać również datę pierwszej sesji, na której walor będzie notowany po zmianie (rys. 61). Rysunek 61. Zmiana danych archiwalnych. Aby uruchomić dialog podziału akcji należy wybrać pozycję Walory na pasku narzędzi, następnie właściwy walor z listy walorów i pozycję Split / Resplit na pasku narzędzi. Dialog Podział lub scalenie akcji nie uruchamia się podczas przeglądania notowań sesji. Podczas obliczania wartości notowań archiwalnych pole Aktywność jest koloru czerwonego. Oprócz podziału lub scalenia notowań archiwalnych, następuje przeliczanie automatyczne emisji, akcji poza obrotem, kursu pierwszego notowania, wyceny i danych akcjonariuszy. Możemy wybierać, czy zmiana obejmuje tylko bazy Firmowe czy również bazy Inwestora. Wyniki sesji możemy wydrukować. Klikając na przycisk Drukuj uruchamiamy podgląd wydruku. Możemy również wydrukować notowania wybranego waloru. Wydruk notowań waloru obejmuje 57 ostatnich sesji (tyle mieści się na jednej stronie formatu A4). 98

99 6.10 Moduł Rozliczenia Okno główne modułu Rozliczenia umożliwia obsługę wybranego portfela. Domyślnie ładuje się pierwszy portfel na liście portfeli. Menu główne i podręczne umożliwiają bezpośrednie dotarcie do wszystkich dialogów programu. Okno główne modułu Rozliczenia pokazane jest na rysunku 62. Z poziomu okna głównego modułu można uruchomić następujące funkcje programu: Wpłata i wypłata gotówki, Kupno i sprzedaż walorów, Przeniesienie walorów z jednego portfela do drugiego, Zakładanie i usuwanie portfela, Zmiana hasła i zmiana nazwy portfela, Arkusz kalkulacyjny, Kalkulator, Tabela depozytów i tabela prowizji, Kontrakty terminowe, Historia portfela i historia transakcji, Split danych prywatnych, Konwerter Budowa portfela Portfel jest to zbiór danych o posiadanych walorach i ilości wolnej gotówki. Jest on dodatkowo wyposażony w statystykę, statystykę walorów, wykres pokazujący skład portfela i wykres pokazujący jego historię (rys. 62). Portfel służy do rozliczania transakcji kupna lub sprzedaży akcji i kontraktów. Oprócz typowego zastosowania portfele można wykorzystać do obserwacji dowolnych grup akcji. Mogą to być akcje z jednej branży, jak również akcje, które mają jakąś wspólną cechę (np.: duże, średnie, małe, o niskim nominale lub krótkim stażu na rynku). Portfel wybiera się z listy portfeli. Są dwa rodzaje portfeli: portfele zwykłe i portfele chronione hasłem. Tabela pokazuje zawartość danego portfela i zawiera następujące pozycje: 99

100 nr numer pozycji w portfelu, walor nazwa waloru, liczba liczba sztuk walorów w portfelu, Rysunek 62. Budowa portfela Duże. zakup cena zakupu jednej sztuki w zł, data data zakupu, prowizja prowizja zapłacona przy kupnie, kurs kurs zamknięcia z ostatniej sesji w zł, wartość bieżąca wartość pozycji w portfelu w zł, zysk bieżący zysk lub strata w zł, zysk zysk lub strata wyrażona w procentach, podatek wartość podatku do zapłaty w zł. Tabela zawiera podsumowanie, które pokazuje łączną liczbę i wartość walorów, łączny zysk procentowy i wartościowy, łączną prowizję oraz podatek liczony od łącznego zysku. Jeśli popełnimy błąd przy wprowadzaniu transakcji do portfela to możemy ręcznie poprawić dane w tabeli. Aby zachować prawidłowe zapisy w bazie po edycji danych w portfelu należy skorygować odpowiednie zapisy w tabeli transakcji i historii portfela. 100

101 Możliwość edycji tabeli możemy wykorzystać do prognozowania przyszłych zysków lub strat wpisująć dowolne wartości kursu. Obliczenia podatku uwzględniają domyślnie ustawiony podatek 19%. Wielkość podatku możemy zmieniać w zakresie od 0% do 50%. Całkowity stan rachunku pokazują pola zgrupowane jako Statystyka : wartość portfela całkowita wartość portfela w zł, kapitał inwestycyjny ilość zainwestowanej gotówki, gotówka bieżąca ilość gotówki w zł, depozyt właściwy zabezpieczenie posiadanych kontraktów, aktualny zysk różnica między kapitałem inwestycyjnym i wartością portfela w zł, indeks portfela zysk wyrażony procentowo. Historia portfela pokazuje zmianę jego wartości w czasie, zainwestowany kapitał, zysk lub stratę z portfela w zł oraz indeks portfela czyli zysk lub stratę wyrażoną w procentach w stosunku do zainwestowanego kapitału. Poszczególne serie możemy włączać lub wyłączać. Historia portfela jest obliczana podczas wprowadzania notowań za pomocą Konwertera. Przyciskami możemy przełączać zakres pokazywanej historii: 1 miesiąc, 2 miesiące, pół roku, 1 rok, i Max (wszystkie sesje). Możemy też zmieniać kolory teł wykresów Skład portfela xxx i Historia portfela xxx. Przyciskiem Siatka możemy ją włączać lub wyłączać. Na dodatkowej zakładce znajduje się Statystyka walorów. Pokazuje ona łączną liczbę danego waloru, jego średnią cenę zakupu, procentową wartość prowizji, łączną wartość, zysk wartościowy i procentowy oraz podatek. Obliczenia te są zrobione dla każdego waloru oddzielnie. Wykres historii możemy powiększać zaznaczając myszką prostokąt do powiększenia. Aby narysować prostokąt wciskamy lewy klawisz myszki i rysujemy od lewego, górnego wierzchołka prostokąta do prawego, dolnego wierzchołka. Powrót otrzymamy po wykonaniu myszką ruchu odwrotnego. Zawartość portfela oraz jego historię oraz skład możemy wydrukować klikając na przycisk Drukuj. Portfel posiada dodatkowo informację o dacie ostatniej uwzględnionej sesji przy obliczaniu historii portfela. Wybierając pozycję Wpłata lub Wypłata na pasku narzędzi pojawia się dialog (rys. 63), do któremu wpisujemy kwotę gotówki odpowiednio powiększając lub pomniejszając stan naszego konta oraz zainwestowany kapitał. Wpłacając lub wypłacając gotówkę możemy zmienić lub nie wartość kapitału inwestycyjnego. Jest to przydatne przy uwzględnianiu otrzymanych dywidend lub zapłaconych odsetek od kredytu i podatków. 101

102 Założenie nowego portfelu odbywa się poprzez wybranie z paska narzędzi pozycji Nowy portfel. W dialogu Dodaj portfel (rys. 64) wpisujemy nazwę nowego portfela i hasło, jeśli chcemy, aby portfel był chroniony hasłem. Rysunek 63. Dialog wpłaty gotówki. Nie wpisanie hasła oznacza, że portfel nie będzie chroniony hasłem. Jako nazwę portfela nie można użyć zastrzeżonej nazwy. Jeśli przypadkiem taką wybierzemy to pojawi się odpowiedni komunikat i trzeba będzie podać inną nazwę. Nazwa portfela nie może być dłuższa niż 16 znaków, natomiast hasło musi zawierać od 8 do 16 dowolnych znaków. Nazwy portfeli mogą zawierać polskie znaki. Wybierając pozycję na pasku Usuń portfel i akceptując komunikat usuwamy niepotrzebny portfel. Możemy usunąć tylko portfel otwarty. Za pomocą dialogu Zmiana hasła możemy zmienić hasło, wprowadzić hasło lub je usunąć. Aby usunąć hasło lub je zmienić musimy znać stare hasło. Dialog Zmiana hasła uruchamiamy wybierając z paska narzędzi pozycję Zmiana hasła. Jest jeszcze dialog do zmiany nazwy portfela, gdzie wpisujemy nową nazwę portfela. Operacje związane z portfelem możemy przeprowadzić tylko jak portfel jest otwarty. Rysunek 64. Dialog dodaj portfel Rozliczanie transakcji Przy pomocy portfela można dokonać wpłatę i wypłatę gotówki oraz wprowadzić transakcje kupna i sprzedaży akcji spółek. 102

103 Transakcje kupna dokonuje się za pomocą odpowiedniego dialogu (rys. 65) wybierając pozycję Kupno z paska narzędziowego. W dialogu Kupno walorów najpierw wybieramy z listy zakupiony walor oraz wpisujemy: liczba sztuk liczba sztuk zakupionego waloru, kurs po jakim kursie walor został zakupiony, data datę zakupu waloru (domyślnie jest to data bieżąca), prowizja wybieramy obliczoną prowizję liniową, z tabeli lub inną obliczaną za pomocą podręcznego kalkulatora. Transakcję wprowadzamy klikając na przycisk Dodaj. Możemy wprowadzić kilka transakcji po kolei bez zamykania dialogu. Liczbę kontraktów wprowadzamy ze znakiem plus, jeśli otwieramy pozycję na wzrost waloru i ze znakiem minus, jeśli otwieramy pozycję na spadek waloru. Rysunek 65. Rozliczanie transakcji kupna. Dialog Sprzedaż walorów (rys. 66) jest używany do rozliczania transakcji sprzedaży. Uruchamia się go klikając na pozycję Sprzedaż na pasku narzędzi. Podczas rozliczania transakcji sprzedaży lista zawiera tylko spółki znajdujące się w danym portfelu. Jeśli walor był kupowany kilka razy, to również na liście jest kilka razy. 103

104 Rysunek 66. Rozliczanie transakcji sprzedaży. Z listy wybieramy interesujący nas walor. Pozostaje już tylko wpisać: liczba sztuk liczba sztuk sprzedanego waloru (domyślnie wprowadzana jest pełna liczba wcześniej kupiona), kurs po jakim kursie walor został sprzedany, data datę sprzedaży waloru (domyślnie jest to data bieżąca), prowizja wybieramy obliczoną prowizję liniową, z tabeli lub inną obliczaną za pomocą podręcznego kalkulatora. Rysunek 67. Przeniesienie walorów. 104

105 Rozliczenie ze sprzedaży zatwierdzamy przyciskiem Usuń. Możemy wprowadzić kilka transakcji po kolei bez zamykania dialogu. Portfele zabezpieczone są przed sprzedażą większej liczby akcji niż było kupione w tej transakcji, oraz przed kupnem akcji za gotówkę większą niż się posiada. Zakupione walory można przenieść do innego portfela (rys. 67). Jest to dialog podobny do dialogu sprzedaży waloru. Różni się tylko wyborem portfela, do którego chcemy przenieś wybraną z listy pozycję, hasłem tego portfela, (jeśli posiada) i opłatą za przeniesienie Dodatkowe narzędzia Program wyposażony jest w dodatkowe narzędzia: finanse osobiste, kalkulator, tabelę depozytów, tabelę prowizji, dialog Kontrakty terminowe, historię portfela, historię transakcji i podział lub scalenie danych prywatnych. Finanse osobiste (rys. 68) służą do przechowywania i rozliczania historii transakcji (miesięcznych, rocznych), rozliczeń okresowych, rozliczania pobranych kredytów oraz danych i stanu kont. Rysunek 68. Miesięczna historia transakcji. Portfele są całkowicie wyposażone do rozliczania kontraktów terminowych. Dlatego program posiada tabelę depozytów (rys. 69) dla kontraktów terminowych oraz dodatkowy dialog Kontrakty terminowe, który pokazuje szczegóły danego portfela w związku z kontraktami oraz oblicza możliwości zakupu kontraktów. Bieżące dane do tabeli depozytów można pobrać fullkm_zar.xls). 105 ze strony (plik

106 Rysunek 69. Tabela depozytów. Dialog Kontrakty terminowe (rys. 70) zawiera depozyt wstępny (blokowany w chwili zakupu kontraktu), depozyt właściwy (blokowany w czasie posiadania kontraktu), ewentualną natychmiastową dopłatę do pełnego depozytu wstępnego, współczynnik bezpieczeństwa oraz obliczenia zakupu kontraktów. Należy pamiętać, że przy braku pokrycia depozytu właściwego należy dopłacić do wysokości depozytu wstępnego. Po otwarciu pozycji (zakupie kontraktu) depozyt całego portfela zwiększany jest do wysokości depozytu wstępnego. Współczynnik bezpieczeństwa to wyrażona w procentach proporcja posiadanej gotówki do depozytu właściwego. Aby zobaczyć ile możemy zakupić kontraktów za posiadaną gotówkę wybieramy interesujący nas kontrakt z listy kontraktów. Dodatkowo widzimy ile będzie wynosił depozyt wstępny tego zakupu. Tabela prowizji (rys. 71) zawiera dane potrzebne do obliczenia kosztów ponoszonych przy zakupie i sprzedaży akcji. Do tabeli prowizji można wpisać tabelę obowiązującą w dowolnym biurze maklerskim. Wprowadzone dane zatwierdzamy klikając na przycisk Zapisz. Jeśli inwestor posługuje się prowizją liniową to wpisuje również dane prowizji liniowej. Wprowadzone dane prowizji będą uwzględniane podczas kupna i sprzedaży walorów. 106

107 Rysunek 70. Kontrakty terminowe w portfelu Duże. Rysunek 71. Tabela prowizji. Dialog Historia portfela (rys. 72) służy do ręcznej edycji danych pokazywanych na wykresie. Ręczna edycja danych jest potrzebna na przykład w sytuacji, kiedy spółka dokona splitu lub zmieni nazwę, a my zmiany te naniesiemy po kilku sesjach. 107

108 Ponieważ konwerter oblicza wartość portfela po każdej sesji, przez te kilka sesji wartość portfela będzie mocno zaniżona. Rysunek 72. Tabela z danymi historii portfela. Historia portfela posiada możliwość obcinania historii (np., jeśli chcemy obserwować stan portfela od początku roku lub kwartału). Należy wtedy wybrać datę pierwszej sesji i kliknąć na przycisk Usuń. Usuwanie historii portfela jest nieodwracalne. Historia transakcji (rys. 73) służy do automatycznego rozliczania i przechowywania danych o poszczególnych transakcjach. Z historii możemy usuwać transakcje dokonane wcześniej od założonej daty. Pozwala to na przykład rozliczać transakcje w ciągu bieżącego miesiąca. Usuwanie historii transakcji jest nieodwracalne. Historia transakcji zawiera podsumowanie obejmujące transakcje zakończone. Zysk procentowy jest liczony jako średnia wartość jednej transakcji. Natomiast zysk wartościowy i liczba walorów to suma obejmująca zakończone transakcje. Prowizja sprzedaży doliczana jest do ostatniej części transakcji. Podatek liczony jest z uwzględnieniem transakcji zakończonych stratą. 108