DOKUMENTY ZARZĄDU NKWD DS. JEŃCÓW WOJENNYCH I INTERNOWANYCH ( )

Transkrypt

1 Wanda Roman DOKUMENTY ZARZĄDU NKWD DS. JEŃCÓW WOJENNYCH I INTERNOWANYCH ( ) Zasadniczą część archiwaliów, które Wojskowa Komisja Archiwalna (WKA) uzyskała w archiwach moskiewskich stanowią akta Głównego Zarządu NKWD ds. Jeńców Wojennych i Internowanych. Są one częścią zasobu Ośrodka Przechowywania Zbiorów Historyczno-Dokumentacyjnych Federacji Rosyjskiej (dawne Centralne Państwowe Archiwum Specjalne) w Moskwie. W CAW znajduje się część akt tego zespołu, w postaci kserokopii, które WKA zakwalifikowała ze względu na fakt, że dotyczą jeńców Polaków, którzy na przestrzeni lat przewinęli się przez radziecki system obozów. Zarząd ds. Jeńców Wojennych 1 utworzono we wrześniu 1939 roku jako część Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR na prawach samodzielnego wydziału. Podstawą prawną do działania była Ustawa o Zarządzie... zatwierdzona przez ówczesnego Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych Ławrentija Berię 2. Na czele Zarządu stanął naczelnik podległy Ludowemu Komisarzowi Spraw Wewnętrznych, bezpośrednie kierownictwo nad Zarządem sprawował jego zastępca (ówcześnie był nim komisarz dywizyjny Czernyszow). Pierwszym naczelnikiem Zarządu został kapitan bezpieczeństwa państwowego Piotr Karpowicz Soprunienko. Pełnił tę funkcję aż do 1943 roku, a po nim kolejno stanowisko to zajmowali: gen. 1 W końcu 1939 r. zaczęła obowiązywać nowa nazwa Zarząd ds. Jeńców Wojennych i Internowanych, a w 1945 r. dodano przymiotnik Główny CAW, Akta rosyjskie, t. 9, k. 64 (sygn. tymcz.).

2 lejtn. Piotrow, gen. lejtn. T. Filippow i gen. lejtn. Kriwenko 3. Siedziba Zarządu mieściła się w Moskwie, w październiku 1941 roku ewakuowano całą instytucję do Czkałowa 4. Pierwszy etat Zarządu zatwierdzono 19 września 1939 roku, w jego skład wchodziły: dowództwo, sekretariat, oddział polityczny, 1 oddział porządkowy, 2 oddział ewidencyjno-rozdzielczy, 3 oddział zaopatrzenia, 4 oddział sanitarny 5. W okresie późniejszym zorganizowano samodzielną Grupę Kadr oraz Oddział Frontowy 6. W CAW brak dokumentów o reorganizacjach Zarządu w latach Strukturę można odtworzyć na podstawie takich dokumentów jak np. Opis spraw prowadzonych przez sekretariat i oddziały Zarządu Znane są projekty nowego powojennego etatu Zarządu pochodzące z 1945 roku, według których nowa organizacja miała wyglądać następująco 8 : kierownictwo, inspekcja, sekretariat, Zarząd I operacyjny, Zarząd II (oddziały: organizacji i uzupełnień, służby i ochrony, ewidencyjny, frontowy), Zarząd III (oddziały: zaopatrzenia, budowlanoeksploatacyjny, gospodarstw pomocniczych, służby weterynaryjnej) oddział sanitarny, oddział pracy, Zarząd IV internowanych, oddział polityczny, oddział kadr. Kompetencje Zarządu w 1939 roku sformułowano bardzo ogólnie. Kierował on bezpośrednio organizacją oraz rozmieszczeniem obozów i punktów przyjęć, przyjmowaniem, ewakuacją i rozmieszczeniem jeńców, prowadzeniem ich ewidencji i wykorzystaniem do pracy. Do zadań Zarządu należało również opracowywanie dokumentów normatywnych ustaw, regulaminów, wytycznych i instrukcji dotyczących jeńców wojennych. Projekt Ustawy o Głównym Zarządzie... z 1945 roku o wiele dokładniej określał jego zadania. Instytucja ta była odpowiedzialna przed Ludowym Komisarzem Spraw Wewnętrznych za wypełnianie postanowień Ustawy o jeńcach wojennych i internowanych z 1 lipca 1941 roku oraz rozkazów i zarządzeń NKWD. Zarząd 3 Bliższych informacji o tych osobach nie udało się odnaleźć. 4 T. 171c, k T. 9, k Oddział Frontowy szczegółowo o jego zadaniach i działalności t. 244 i T. 171a, k. 129 patrz załącznik nr 1 i 2. 8 Projekt Ustawy o Głównym Zarządzie ds. Jeńców Wojennych i Internowanych, t. 185.

3 przedstawiał także kierownictwu NKWD informacje o wypełnianiu uchwał rządu, rozkazów i dyrektyw NKWD w odpowiednim porządku i przygotowywał projekty przedsięwzięć dla realizacji pracy wśród jeńców wojennych i internowanych. Do zadań Zarządu należało ponadto: planowanie, organizacja i uzupełnianie tworzonych obozów dla jeńców wojennych i internowanych, organizacja i kierowanie terenowymi zarządami ds. jeńców wojennych i internowanych, opracowywanie ustaw i rozkazów NKWD oraz wydawanie dyrektyw i instrukcji dotyczących przyjęć i przewozów jeńców i internowanych, rozdzielenia ich do obozów, organizacja dyscypliny i ochrony oraz porządku przetrzymywania w obozach, prowadzenia ewidencji, zaopatrzenia w żywność i ubranie, opieki medyczno-sanitarnej, wykorzystania do pracy, pracy politycznej (antyfaszystowskiej) wśród jeńców oraz przygotowanie i realizacja wymiany jeńców i internowanych po zakończeniu wojny. Na początku funkcjonowania Zarządu pracowało w nim 56 osób. Z akt Zarządu skserowanych w Moskwie utworzono w CAW odrębny zespół należący do kolekcji kserokopii archiwaliów rosyjskich. Członkowie Wojskowej Komisji Archiwalnej zakwalifikowali do skopiowania udostępnione im akta Zarządu, które umożliwiłyby poznanie mechanizmów działania systemu obozowego NKWD oraz archiwalia obrazujące losy Polaków na terenie ZSRR poddanych działaniu tego systemu. Każda skopiowana jednostka zachowała swoją sygnaturę, a na czas opracowywania ich w CAW została włożona do teczki wiązanej (czasami do dwóch lub trzech) i otrzymała numer porządkowy tymczasowy, który ułatwia dotarcie do poszczególnych jednostek. W CAW znalazło się 311 j.a. 9 Zarządu. Akta pochodzą z różnych komórek, z różnego okresu i po opracowaniu archiwalnym udało się odtworzyć strukturę organizacyjną ze względu na dokładny opis kancelaryjny teczek. Uzyskano obraz działalności Zarządu na przestrzeni lat oraz sieci jego komórek terenowych (zarządów obwodowych i zarządów obozów). Charakterystyka zawartości akt Zarządu została omówiona w sposób odzwierciedlający strukturę organizacyjną instytucji i działalność jej poszczególnych 9 Jest to stan na czerwiec 1993 r. Za jednostkę archiwalną uważa się w tym przypadku jedną teczkę wiązaną, która czasami jest częścią teczki oryginalnej, podzielonej ze względu na objętość.

4 komórek. Na początku zgrupowano akta sekretariatu (później przekształconego w Wydział Ogólny) w ilości 49 teczek 10. Wśród nich znajdują się podstawowe dokumenty normatywne, stanowiące podstawy prawne dla działalności Zarządu, zatwierdzone przez Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych lub jego zastępcę wydane w latach Są to: ustawy o Zarządzie ds. Jeńców Wojennych oraz o obozach, wytyczne dotyczące postępowania z jeńcami, instrukcje o sposobie przetrzymywania jeńców, o organizacji obozu rozdzielczego, o pracy punktów przesyłkowych, konwojowaniu jeńców, prowadzeniu ewidencji. Wśród tych dokumentów na szczególną uwagę zasługuje Dekret o zatwierdzeniu sytuacji jeńców wojennych z roku wypełnianie postanowień tegoż dekretu stanowiło naczelny obowiązek Zarządu 11. Z lat powojennych pochodzą natomiast rozporządzenia i dyrektywy naczelników Zarządu, które dotyczą spraw organizacyjnoporządkowych. Zgodnie z kompetencjami w sekretariacie gromadzono sprawozdania z działalności obozów (w CAW są te z lat niekompletne), a także etaty i korespondencję w sprawach organizacyjnych poszczególnych obozów. W kilku teczkach można odnaleźć rozkazy dzienne obozów (Ostaszków, Juchnowo- Pawliszczew Bór). Odrębną grupę akt w sekretariacie zajmują tzw. formularze obozów są to historie obozów obejmujące z reguły lata powojenne a spisane w latach Skserowano ich niewielką część: Aleksin, Wysznij Wołoczek, Kramatorsk, Borowicze, Morszańsk, Ostaszków, Lisiczańsk, Archangielsk, Saratów, Bekietowka, Spasozawodsk, Zaporoże, Mińsk, Korostień, Woroszyłowgrad, Kijów, Odessa. Całość systemu obozowego zawarto w trzech teczkach, które przedstawiają dyslokację obozów, podobozów, szpitali specjalnych i batalionów pracy w latach Wśród 16 j.a. Oddziału Politycznego z lat najwięcej miejsca zajmują plany i sprawozdania z pracy partyjno-politycznej wśród jeńców, które dają obraz dość prymitywnej propagandy radzieckiej prowadzonej w obozach. Niemniej i w tych aktach odnaleziono cenne informacje dotyczące likwidacji obozów w 10 Jest to również stan na czerwiec 1993 r., podobnie jak i w pozostałych komórkach. 11 T. 7.

5 Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, a zawarte właśnie w specjalnych meldunkach politycznych 12. W Oddziale Politycznym znajduje się ponadto grupa teczek z dokumentami obozu w Griazowcu z okresu kwiecień 1940 lipiec 1941, łącznie z wykazami imiennymi jeńców Polaków, którzy tam przebywali. Oddział I porządkowy, liczący 28 teczek z lat zawiera bardzo różne tematycznie archiwalia. Na uwagę zasługują szczególnie zestawienia dotyczące poszczególnych obozów, ich sytuacji, organizacji oraz operacyjno-informacyjne. Najliczniej jednak występują podania jeńców i ich rodzin do władz państwowych ZSRR i władz NKWD o zwolnienie z niewoli oraz pisma w sprawie ustalenia miejsca pobytu jeńców. W Zarządzie NKWD ds. Jeńców Wojennych bardzo skrupulatnie sporządzano wykazy imienne jeńców korespondujących z rodzinami lub nie otrzymujących listów, a także wykazy ich rodzin według miejsc zamieszkania w celu, jak to określono operacyjnego wykorzystania. W wielu teczkach znajdują się pojedyncze dokumenty normujące pracę w obozach instrukcje porządkowe, służby wartowniczej, wydawania przepustek, pisania sprawozdań. Obok powyższych zgromadzono tu meldunki z pracy polityczno-wychowawczej, meldunki o wypadkach nadzwyczajnych głównie o ucieczkach z obozów, a jako przykład bardzo interesującego dokumentu może służyć pismo z 7 stycznia 1940 roku postulaty grupy pułkowników jeńców Starobielska do władz obozowych w sprawie wyjaśnienia ich statusu i położenia 13. Akta Oddziału Ewidencyjnego najliczniej reprezentowanego (206 j.a), wyraźnie dzielą się na dwa okresy chronologiczne obejmujące lata i po 1945 roku. Podział chronologiczny jest też związany z rodzajem dokumentacji okres pierwszy to głównie dokumentacja opisowa, w tym drugim dominują wykazy imienne jeńców i internowanych. Większość materiałów z lat to korespondencja z obozami wchodząca i wychodząca, a wśród niej: sprawozdania z organizacji i działalności, rozkazy zarządów obozów, zestawienia ilościowe dzienne i meldunki statystyczne o ilości przetrzymywanych jeńców czy ucieczek z obozów. 12 Patrz dokumenty zamieszczone w niniejszym numerze nr 4, 5, 6, T. 13a, k. 141 i dalsze.

6 Jako przykład szczególnie interesujących, mniej znanych dokumentów mogą służyć: rozkaz o organizacji obozu w Jarmolińcach dla Czechów z legionu czeskiego Armii Polskiej; materiały związane z powstaniem i działalnością Centralnego Biura Informacji, które miało być pośrednikiem w przekazywaniu rodzinom informacji o jeńcach; akty oskarżenia i wyroki na jeńców; sprawozdanie rozliczenie z ilości przybyłych i ubyłych jeńców z obozu w Kozielsku w dniach roku. Oddział Ewidencyjny jak nazwa wskazuje zajmował się prowadzeniem ewidencji jeńców i internowanych, są tu więc imienne wykazy jeńców w obozach, przesyłanych do innych miejsc pobytu, kwestionariusze osobowe, karty ewidencyjne, korespondencja dotycząca poszukiwania pojedynczych osób. Z braku innych dokumentów wykazy imienne również wiele mówią, jak np. te zatytułowane Wykazy imienne jeńców wojennych skierowanych z obozu Ostaszków (Kozielsk) do miasta Kalinin (Smoleńsk) do dyspozycji Naczelnika NKWD, a pochodzące z okresu rok. Stanowią one jedne z niewielu śladów po zbrodni katyńskiej 14. Zachowały się również wykazy imienne żołnierzy polskich pochodzenia niemieckiego, których strona rosyjska przekazała Niemcom jesienią 1939 roku. Do dokumentacji ewidencyjnej należą także akty zgonu oraz pochowania jeńców. Na drugą część dokumentacji Oddziału Ewidencji pochodzącą z okresu powojennego składają się głównie różnego rodzaju wykazy imienne Polaków przebywających w obozach, batalionach pracy czy szpitalach NKWD, a wśród nich m.in.: wykazy imienne żołnierzy AK; wykazy imienne górników obywateli polskich wywiezionych do ZSRR z terenu Śląska Górnego i Opolskiego (3 tomy); wykazy imienne Polaków aresztowanych w l (6 tomów); 14 T. 49 a, b, c.

7 wykazy imienne repatriowanych. Spośród akt Oddziału Personalnego skopiowano trzy teczki z lat Dwie z nich dotyczą działalności i likwidacji obozu w Ostaszkowie oraz jego spraw organizacyjno-personalnych, a trzecia, jak wiele innych jest zbiorem dokumentów różnych i zawiera m.in. rozkaz Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych i plan wywozu internowanych na Łotwie polskich żołnierzy i urzędników, projekt rozładowania nadmiernego zagęszczenia obozów w Starobielsku i Kozielsku, zestawienia statystyczne dotyczące jeńców, skierowania imienne pracowników NKWD do pracy w obozach. W odtworzonym Oddziale Zaopatrzenia znajdują się tylko dwie pozycje, w których zawarto wykazy imienne obywateli polskich jeńców wojennych i internowanych, którzy z obozów byli odsyłani do Polski w latach Akta Oddziału Frontowego, który utworzono w celu kierowania obozami frontowymi, zbiorczymi i punktami przyjęć jeńców oraz oddziałami NKWD przy Zarządach tyłów frontów, są odzwierciedleniem jego działalności w okresie wojny i tuż po jej zakończeniu. Wśród dokumentów znajdują się: Ustawa o Oddziale Frontowym Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych, meldunki o pracy i przedsięwzięciach oddziału, zestawienia statystyczne o ruchu jeńców. Warunki medyczno-sanitarne w obozach w okresie przedstawiają zawarte w dwóch teczkach sprawozdania i zestawienia statystyczne i opisowe z pracy oddziałów medycznych, ambulatoriów i lazaretów. Z Zarządem ds. Jeńców Wojennych związane są ściśle jego oddziały terenowe i zarządy obozów. Ze względu na ważność dla sprawy polskiej skopiowano część akt jednego tylko oddziału obwodu charkowskiego z roku Są to wykazy imienne internowanych głównie Polaków przebywających w batalionach roboczych i szpitalach w obwodzie charkowskim oraz meldunki i zestawienia statystyczne tychże podlegających zwolnieniu. Z akt zarządów obozowych znalazły się w CAW nieliczne teczki z Ostaszkowa, Brześcia i Riazania zawierające przede wszystkim wykazy imienne przebywających w obozach jeńców i internowanych i podlegających zwolnieniu oraz protokół rozformowania obozu w Brześciu w 1950 roku.

8 Dla uzupełnienia obrazu akt zespołu Zarządu NKWD ds. Jeńców Wojennych i Internowanych, wydaje się konieczny ich opis od strony kancelaryjno-archiwalnej. Chociaż kserokopie o tym drugim zagadnieniu niewiele mówią, to można wywnioskować, że papier na którym akta powstały był w większości bardzo złej jakości i w wielu przypadkach stan ich zachowania kwalifikuje do natychmiastowej konserwacji. W CAW nadano aktom Zarządu układ strukturalno-rzeczowo-chronologiczny (który jest zwykle stosowany podczas opracowywania archiwaliów okresu powojennego), niemniej jednak niezbyt ściśle sprecyzowane rodzaje dokumentacji wytwarzane przez poszczególne komórki (patrz zał. nr 1) stanowią chaos i powodują trudności w odszukiwaniu materiałów dotyczących jednego zagadnienia. Dochodzą do tego jeszcze dość luźno traktowane przez kancelistów Zarządu sprawy układania dokumentów w teczkach z reguły brak chronologii i przemieszanie spraw, a w przypadku kserokopii posiadanych przez CAW niekompletność skserowanych teczek. Tak więc materiał aktowy jest bardzo cenny, ale korzystanie z niego winno przebiegać szczególnie uważnie. Załącznik nr 1 Opis spraw prowadzonych przez sekretariat i oddziały Zarządu NKWD ds. Jeńców Wojennych i Internowanych na 1941 rok S e k r e t a r i a t 1 Korespondenta z oddziałami NKGB i NKWD. 2 Kopie pism wysyłanych do Sekretariatu Zastępcy Ludowego Komisariatu (Spr. Wew.). 3 Sprawozdania z kontroli obozów przez urzędników Zarządu 4 Korespondencja z obozami 5 Dyrektywy różne 6 Teczka dot. spraw personalnych Zarządu i obozów

9 7 Kopie pokwitowań otrzymanych rozkazów, przesyłanie ich do obozów i potwierdzenia ich otrzymania przez obozy 1 O d d z i a ł 8 Dyrektywy i wytyczne 9 Zestawienia operacyjno-informacyjne 10 Korespondencja różna dot. pracy politycznej 11 Korespondencja z zarządami i oddziałami NKWD i NKGB centralnymi i terenowymi 12 Korespondencja różna dot. próśb 13 Korespondencja dot. pism jeńców wojennych i internowanych Korespondencja dot. zagadnień systemów ochrony i gotowości bojowej: 14 obozu w Kozielsku 15 obozu w Juchnowie 16 obozu w Griazowcu 17 obozu Kolei Północnej 18 obozu we Lwowie 19 obozu w Putywlu i Kozielszczynie 20 obozu w Starobielsku i Suzdalu 21 Dyrektywy i wytyczne dot. kompetencji Oddziału 2 2 O d d z i a ł Teczki podstawowe: 22 obozu w Kozielsku 23 obozu w Kozielsku nr 2 (internowanych armii obcych) 24 obozu w Juchnowie 25 obozu w Griazowcu 26 obozu w Putywlu 27 obozu w Kozielszczynie 28 obozu w Starobielsku 29 obozu we Lwowie

10 30 obozu w Suzdalu 31 obozu Kolei Północnej Teczki ogólnych zestawień statystycznych: 32 obozu w Kozielsku 33 obozu w Kozielsku nr 2 34 obozu w Juchnowie 35 obozu we Lwowie 36 obozu w Griazowcu 37 obozu w Putywlu 38 obozu w Kozielszczynie 39 obozu w Starobielsku 40 obozu w Suzdalu 41 obozu Kolei Północnej Teczki zestawień statystycznych o ucieczkach i zatrzymaniach jeńców wojennych 42 obozu we Lwowie 43 obozu Kolei Północnej 44 Notatki robocze dot. obozów 45 Zestawienia statystyczne i inne wykonane przez Oddział 2 46 Korespondencja dot. ucieczek i zatrzymań jeńców wojennych i internowanych 47 Korespondencja dot. jeńców wojennych i internowanych narodowości niemieckiej 48 Korespondencja dot. odprawienia za granicę jeńców wojennych i internowanych narodowości niemieckiej 49 Materiały przedstawiane Ludowemu Komisarzowi Spraw Wewn. ZSRR i jego zastępcom 50 Korespondencja różna 3 O d d z i a ł 51 Korespondencja z obozem w Kozielsku 52 Korespondencja z obozem w Juchnowie 53 Korespondencja z obozem w Starobielsku 54 Korespondencja z obozem w Kozielszczynie

11 55 Korespondencja z obozem w Putywlu 56 Korespondencja z obozem w Griazowcu 57 Korespondencja z obozem w Suzdalu 58 Korespondencja z obozem we Lwowie 59 Korespondencja dot. funduszy w 1941 roku 60 Sprawozdania obozów 61 Okólniki 62 Korespondencja różna 4 O d d z i a ł 63 Okólniki, dyrektywy, zarządzenia 64 Korespondencja dot. przewożenia jeńców wojennych 65 Pomoc sanatoryjne-uzdrowiskowa dla pracowników Zarządu i jednostek podległych 66 Korespondencja z różnymi instytucjami 67 Korespondencja w sprawach medyczno-sanitarnych z obozem w Kozielsku 68 Korespondencja z obozem w Juchnowie 69 Korespondencja z obozem w Griazowcu 70 Korespondencja z obozem w Putywlu 71 Korespondencja z obozem w Starobielsku 72 Korespondencja z obozem w Kozielszczynie 73 Korespondencja z obozem w Suzdalu 74 Korespondencja z obozem we Lwowie G r u p a K a d r 75 Korespondencja różna 76 Okólniki i dyrektywy grupy kadr 77 Korespondencja dot. książek pracy 78 Korespondencja z obozem w Starobielsku 79 Korespondencja z obozem w Kozielsku 80 Korespondencja z obozem w Griazowcu 81 Korespondencja z obozem w Juchnowie 82 Korespondencja z obozem w Kozielszczynie

12 83 Korespondencja z obozem w Suzdalu 84 Korespondencja z obozem w Putywlu 85 Korespondencja z obozem we Lwowie 13 marca 1941 roku Ośrodek Przechowywania Zbiorów Historyczno-Dokumentacyjnych Federacji Rosyjskiej (OPZHD), sygn. 1-a-p, 5, 2. CAW, t. 171a, k. 129 Załącznik nr 2 Krótki wykaz zadań należących do kompetencji poszczególnych oddziałów GZ ds. JW i I 1 Oddział Nacz. Oddziału ppłk Entin sposób ochrony i przetrzymywania jeńców. Bojowe przygotowanie stanu osobowego. Łączność. 2 Oddział Nacz. kpt. Bronnikow Ewidencja jeńców wojennych statystyczna i personalna w obozach. 3 Oddział Nacz. płk służby kwatermistrzowskiej Diemientiew Kontrola materialnej i gospodarczej działalności obozów. Planowanie i kierowanie działalnością obozowych gospodarstw pomocniczych. Zabezpieczanie obozów w konie i kontrola ich utrzymania. 4 Oddział Nacz. płk służby kwatermistrzowskiej Jeżow Obsługa medycznosanitarna obozów i szpitali specjalnych i kontrola ich pracy w tej dziedzinie. 5 Oddział Nacz. mjr bezp. państw. Bragilewski Wykorzystanie do pracy kontyngentu (jeńców). Kontrola prawidłowego wykorzystania do

13 pracy. Planowanie wytwórczości, produkcyjności obozów, zawieranie umów. Uzupełnianie budów kontyngentem (jeńców) wg postanowień Państwowego Komitetu Obrony. 6 Oddział Nacz. inż. mjr Lewicki Organizacja nowych obozów i podobozów. Zapewnienie niezbędnej pojemności (obozów dod. tłum.), kontrola wykorzystania funduszu mieszkaniowego. 7 Oddział Nacz. oddziału zastępca Nacz. Gł. Zarz. ds. JW i I płk Woronow Dowodzenie oddziałami frontowymi przy Zarządach Tyłów frontów, obozami frontowymi. Rozstrzyganie zagadnień związanych z bezpośrednim rozmieszczeniem jeńców wojennych w strefie frontowej. 8 Oddział Internowanych Nacz. oddz. płk Biełow Rozmieszczenie i ochrona internowanych, wykorzystanie do pracy. Kontrola obsługi medycznosanitarnej i zabezpieczenia materiałowego. Ewidencja internowanych. 9 Wydział polityczny nacz. mjr Bejdik praca part.-polityczna wśród stanu osobowego. 10 Oddział Ogólny nacz. ppłk Denisow ewidencja stanu osobowego obozów (kadry), Sekretariat Gł. Zarządu. 11 Oddział Kadr płk Lilikin (wg nowego etatu nie ma takiego oddziału). Uzupełnianie kadr i ich ewidencja. 12 Oddział Przewozów mjr Stołkowski (wg nowego etatu nie ma takiego oddziału). Przewóz jeńców. Łączność z oddziałem przewozów NKWD i kontrola ruchu wagonów. 7 luty 1945 roku OPZHD, sygn. 1-a-p, 13, 1. CAW, t k. 29.