Procedury postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie dla osób realizujących te zadania

Transkrypt

1 Spis treści: Wstęp...4 I Charakterystyka zjawiska przemocy w rodzinie wybrane informacje Definicja przemocy w rdzinie Rodzaje przemocy Cykle przemocy w rodzinie - Fazy przemocy...8 II III IV Obowiązujące akty prawne z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie Akty prawne dotyczące przemocy w rodzinie Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Czyny popełniane w rodzinie podlegającym ustawowo sankcjom karnym Obowiązki instytucji i służb dotyczące zawiadamiania o podejrzeniu przestępstwa przemocy w rodzinie Świadkowie przemocy w rodzinie Przepisy dotyczące ochrony danych osobowych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Zadania organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne gminy Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne powiatu Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie zadania z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne samorządu województwa Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania wojewody 19 Zadania służb wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury "Niebieskie Karty" Zadania Zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej Działania Zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Działania Zespołu Interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Działania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie

2 Działania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania funkcjonariusza Policji Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania przedstawiciela ochrony zdrowia Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania przedstawiciela oświaty Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.28 V Organizacje pozarządowe w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie 28 VI Zasady funkcjonowania, skład i zadania zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych Podstawa prawna Cel Skład Zespołu Organizacja Pracy Zespołu Zadania Zespołu Interdyscyplinarnego Zadania Grup Roboczych Przetwarzanie danych osobowych przez członków Zespołu Interdyscyplinarnego oraz Grup Roboczych 31 VII Procedura Niebieskie Karty dla realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie na terenie województwa kujawsko-pomorskiego Cel procedury Idea Prawo w sprawie procedury Wszczęcie procedury Niebieska karta a obowiązek powiadomienia Policji lub Prokuratury Formularz Niebieska Karta B Dziecko doznające przemocy w procedurze Niebieskiej Karty Działania związane z formularzem Karta A Procedura Niebieskie Karty w pracy zespołu interdyscyplinarnego Ponowne wypełnienie kolejnego formularza Karty A Formularz karta D Dokumentowanie działań przez członków Zespołu Interdyscyplinarnego i Grup Roboczych Zadania poszczególnych służb wymienione w rozporządzeniu Zakończenie procedury 40 2

3 VIII Dane teleadresowe instytucji województwa kujawsko - pomorskiego związanych z problematyką przemocy w rodzinie Szczegółowy wykaz jednostek Policji Dane Ośrodków Pomocy Społecznej Dane Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie Dane Specjalistycznych Ośrodków Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Sądy Prokuratury.. 48 IX Dane wybranych organizacji pozarządowych i innych podmiotów zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie.. 49 X Przydatne strony internetowe. 50 XI Literatura związania z tematyką przemocy w rodzinie Załączniki 1. Schemat postępowania służb na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury "Niebieskie Karty" 2. Schemat działania Zespołu Interdyscyplinarnego i Grupy Roboczej - po otrzymaniu Niebieskiej Karty A 3

4 WSTĘP Przemoc w rodzinie stanowi jeden z poważniejszych problemów współczesnych państw na całym świecie. Przeciwdziałanie temu zjawisku powinno więc zajmować priorytetowe miejsce wśród zadań organów państwa. Dla skutecznego przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności właściwego określenia zadań państwa, w tym organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, konieczna jest świadomość specyfiki zjawiska i wiedza na temat cyklu przemocy w rodzinie oraz sytuacji psychologicznej osób jej doświadczających, zwłaszcza, że z przemocą w rodzinie wiąże się wiele mitów i stereotypów z pewnością utrudniających walkę z tym zjawiskiem. Poniżej wskazane zostaną najbardziej istotne informacje i fakty uzasadniające potrzebę podejmowania przez organy państwa w odniesieniu do przemocy w rodzinie specjalnych działań. Przemoc w rodzinie, inaczej zwana przemocą domową, to nie tylko przemoc fizyczna, lecz także psychiczna, seksualna lub ekonomiczna. Wbrew stereotypom ma ona miejsce nie tylko w rodzinach z tzw. marginesu społecznego, lecz także w tych dobrze sytuowanych, uważanych za "normalne" i występuje we wszystkich grupach społecznych. Posiadamy coraz bogatszą ofertę instytucji i organizacji pomagających osobom doznającym przemocy, sprawcom i świadkom. Wzrasta poziom społecznej świadomości na temat przyczyn i skutków istnienia przemocy w rodzinach. Niezwykle konieczne i wymagane jest dalsze doskonalenie zawodowe osób tzw. pierwszego kontaktu oraz wypracowywanie zasad współpracy w ramach posiadanych zasobów instytucjonalnych, znajdujących się na danym obszarze terytorialnym, wszystko po to by coraz skuteczniej pomagać i wspierać osoby uwikłane w przemoc. Zalecana praca w formule interdyscyplinarnej pozwoli na zrozumienie zjawiska przemocy w rodzinie z różnych perspektyw (prawnej, psychologicznej, społecznej), gdyż żadna instytucja działająca sama nie jest w stanie skutecznie powstrzymać przemocy i łagodzić jej skutki. W roku 2011 zostały wprowadzone Procedury postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie dla osób realizujących te zadania. Z uwagi na zmianę przepisów dotyczących 4

5 przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności z uwagi na wejście w życie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta" (Dz. U z 2011 r. Nr 209, poz.1245) konieczne stało się dostosowanie Procedur do obowiązujących przepisów. Niniejsze Procedury postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie do realizacji obowiązków służbowych w przedmiotowym zakresie zostały opracowane na podstawie przepisów oraz interpretacji wg stanu na dzień 31 października I Charakterystyka zjawiska przemocy w rodzinie Zadaniem ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie jest wprowadzenie w życie szerokiego spektrum działań mających na celu zarówno zwrócenie uwagi opinii publicznej na zjawisko przemocy w rodzinie jak i przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz zwiększenie profesjonalizmu służb społecznych w udzielaniu pomocy ofiarom przemocy rodzinnej, a także w podejmowaniu odpowiednich działań wobec sprawców. Celem Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie jest: 1. zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie; 2. zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie i zwiększeni dostępności pomocy; 3. zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Cele ogólne są realizowane przez: 1. systematyczne diagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie; 2. podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie; 3. podnoszenie kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy w rodzinie; 4. udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy w rodzinie; 5. oddziaływania na sprawców przemocy w rodzinie. 5

6 1. Definicja przemocy Zgodnie z Ustawą z dnia 29 lipca 2005 r przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz ze zm.), przemoc w rodzinie należy rozumieć jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Przemoc w rodzinie nie zawsze jest łatwa do rozpoznania. Powszechnie przyjmuje się, że jest to działanie: intencjonalne i skierowane przeciwko innym członkom rodziny, co oznacza, że jest zamierzonym działaniem lub zaniechaniem mającym na celu całkowitą kontrolę nad ofiarami; naruszające prawa i dobra osobiste ofiar co oznacza, że sprawca wykorzystuje swoją przewagę narusza podstawowe prawa człowieka, np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku; wykorzystujące wyraźnie asymetrię sił ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy; powodujące ból i cierpienie sprawca naraża zdrowie i życie ofiar na poważne szkody, co powoduje, że ofiary mają mniejszą zdolność do samoobrony. Źródłem dysproporcji sił zazwyczaj są: wiek np. relacja dziecko dorosły, osoba starsza - ktoś w sile wieku; płeć - zwykle kobieta jest słabsza od mężczyzny, chociaż zdarzają się wyjątki; stan zdrowia na ogół chory czy niepełnosprawny jest słabszy od zdrowego; różne zależności np. dziecko rodzic, ale też zależność ekonomiczna; ktoś dysponuje pieniędzmi. 1 przez określenie członek rodziny należy rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą. 6

7 2. Rodzaje przemocy Przemoc fizyczna wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie, np. popychanie, obezwładnianie, policzkowanie, szczypanie, kopanie, duszenie, bicie otwartą ręką, pięścią lub przedmiotami, oblewanie wrzątkiem lub substancjami żrącymi, użycie broni. Objawy przemocy fizycznej: siniaki, ślady po uderzeniach w różnych miejscach ciała, rany twarzy i głowy w różnych stanach gojenia się, ślady po oparzeniach, powtarzająca się opuchlizna, a także złamania, zwichnięcia, lęk przed rozebraniem się, lęk przed dotykiem drugiej osoby, strój nieadekwatny do pory roku oraz pogody, nadmierna apatia lub agresja, noszenie ciemnych okularów, także przy braku słońca. Przemoc psychiczna prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby, wykorzystuje mechanizmy psychologiczne, np. wyśmiewanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie, narzucanie własnych poglądów, ciągłe krytykowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi, stosowanie gróźb, szantażowanie. Objawy przemocy psychicznej: zaburzenia mowy (wynikające z napięcia nerwowego), psychosomatyczne (bóle jelitowo żołądkowe, bóle i zawroty głowy), moczenie i zanieczyszczanie się (zazwyczaj u dzieci), bóle mięśni, nadmierna potliwość, zaburzenia snu, brak poczucia pewności siebie, niska samoocena, wycofanie, depresja, fobie, lęki, zachowania destrukcyjne, kłopoty z kontrolą emocji, poczucie krzywdy i winy, nieufność do innych, problemy w pracy lub szkole, zachowania agresywne w stosunku do innych osób, tendencja do uzależniania się od innych. Przemoc seksualna wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, np. nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystycznych form współżycia, a także krytykowanie zachowań seksualnych. Objawy przemocy seksualnej (uwzględniające przemoc seksualną w stosunku do dzieci): 7

8 Objawy somatyczne najczęściej mają charakter pośredni tj.: ciąża, choroby weneryczne, wirus HIV, infekcje dróg moczowo-płciowych, urazy pochwy, odbytu, przerwanie błony dziewiczej, krwawienie z narządów rodnych, ból przy oddawaniu moczu czy kału, krwawe stolce, infekcje jamy ustnej. Objawy psychologiczne i behawioralne: nadmierna erotyzacja dziecka: prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne, erotyczne rysunki lub zabawy, agresja seksualna wobec rówieśników, wczesna lub nasilona masturbacja dziecięca, nieadekwatna do fazy rozwoju psychoseksualnego, nieadekwatny do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący sfery seksualnej, obniżony nastrój, lęk, niepokój (dziecko może bać się iść do szkoły, boi się kontaktów z ludźmi, boi się spać samo itd.), poczucie winy, niska samoocena, myśli samobójcze, koszmary, lęki nocne, nadpobudliwość psychoruchowa, trudności w koncentracji uwagi, wtórne moczenie nocne, zachowania regresywne (np. powrót do ssania palca czy smoczka), alkoholizowanie się, narkotyzowanie się, prostytucja, zaburzenia łaknienia, problemy szkolne, złe relacje z rówieśnikami, dolegliwości psychosomatyczne: bóle brzucha, głowy, nudności, wymioty. Przemoc ekonomiczna - prowadzi do całkowitego uzależnienia finansowego od sprawcy, np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, okradanie, zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka. Objawy przemocy ekonomicznej: brak możliwości zaspokojenia własnych podstawowych potrzeb Zaniedbanie ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb Objawy zaniedbania: częsta absencja w szkole lub przedszkolu, wagarowanie, brak przyborów szkolnych, ubiór nieadekwatny do pory roku, niedożywienie, zaniedbanie pod względem higienicznym i zdrowotnym (brudna odzież, skóra, przewlekłe nieleczone choroby, nie zażywanie niezbędnych leków, brak szczepień, koniecznych badań, zaburzony rozwój fizyczny), pozostawanie poza domem bez opieki w godzinach wieczornych i nocnych (zwłaszcza młodsze dzieci), apatia, bierność. 8

9 3. Cykle przemocy w rodzinie - Fazy przemocy Badania wykazały, że związki, w których kobiety doznają przemocy fizycznej ze strony swoich partnerów, przechodzą przez trzy fazy powtarzającego się cyklu. Faza narastania napięcia W tej fazie partner jest napięty i stale poirytowany. Każdy drobiazg wywołuje jego złość, często robi awantury, zaczyna więcej pić, przyjmować narkotyki lub inne substancje zmieniające świadomość. Może poniżać partnerkę, poprawiając swoje samopoczucie. Prowokuje kłótnie i staje się coraz bardziej niebezpieczny. Sprawia wrażenie, że nie panuje nad swoim gniewem. Kobieta stara się jakoś opanować sytuację - uspokaja go, spełnia wszystkie zachcianki, wywiązuje się ze wszystkich obowiązków. Często przeprasza sprawcę. Ciągle zastanawia się nad tym, co może zrobić, aby poprawić mu humor, uczynić go szczęśliwym i powstrzymać przed wyrządzeniem krzywdy. Niektóre kobiety w tej fazie mają różne dolegliwości fizyczne, jak bóle żołądka, bóle głowy, bezsenność, utratę apetytu. Inne wpadają w apatię, tracą energię do życia lub stają się niespokojne i pobudliwe nerwowo. Jest to wynik narastania napięcia, które po pewnym czasie staje się nie do zniesienia. Zdarza się, że kobieta wywołuje w końcu awanturę, żeby "mieć to już za sobą". Faza gwałtownej przemocy W tej fazie partner staje się gwałtowny. Wpada w szał i wyładowuje się. Eksplozję wywołuje zazwyczaj jakiś drobiazg, np. lekkie opóźnienie posiłku. Skutki użytej przemocy mogą być różne - podbite oko, połamane kości, obrażenia wewnętrzne, poronienie, śmierć. Kobieta stara się zrobić wszystko, żeby go uspokoić i ochronić siebie. Zazwyczaj, niezależnie od tego jak bardzo się stara, wściekłość partnera narasta coraz bardziej. Czuje się bezradna, bo ani przekonywanie sprawcy, ani bycie miłą, ani unikanie, ani bierne poddawanie się mu nie pomaga i nie łagodzi jego gniewu. Po zakończeniu wybuchu przemocy, kobieta jest w stanie szoku. Nie może uwierzyć, że to się na prawdę stało. Odczuwa wstyd i przerażenie. Jest oszołomiona. Staje się apatyczna, traci ochotę do życia, odczuwa złość i bezradność. 9

10 Procedury postępowania interwencyjnego Faza miodowego miesiąca Gdy sprawca wyładował już swoją złość i wie, że posunął się za daleko nagle staje się inną osobą. Szczerze żałuje tego, co zrobił, okazuje skruchę i obiecuje, że to się nigdy nie powtórzy. Stara się znaleźć jakieś wytłumaczenie dla tego, co zrobił i przekonuje ofiarę, że to był jednorazowy, wyjątkowy incydent, który już się nigdy nie zdarzy. Sprawca okazuje ciepło i miłość. Staje się znowu podobny do tego, jaki był na początku znajomości. Przynosi kwiaty, prezenty, zachowuje się jakby przemoc nigdy nie miała miejsca. Rozmawia z ofiarą, dzieli się swoimi przeżyciami, obiecuje, że nigdy już jej nie skrzywdzi. Dba o ofiarę, spędza z nią czas i utrzymuje bardzo satysfakcjonujące kontakty seksualne. Sprawca i ofiara zachowują się jak świeżo zakochana para. Ofiara zaczyna wierzyć w to, że partner się zmienił i że przemoc była jedynie incydentem. Czuje się kochana, myśli, że jest dla niego ważna i znowu go kocha. Spełniają się jej marzenia o cudownej miłości, odczuwa bliskość i zespolenie z partnerem. Życie we dwoje wydaje się piękne i pełne nadziei. Ale faza miodowego miesiąca przemija i znowu rozpoczyna się faza narastania napięcia. Zatrzymuje ona ofiarę w cyklu przemocy, bo łatwo pod jej wpływem zapomnieć o koszmarze pozostałych dwóch faz. Prawdziwe zagrożenie, jakie niesie ze sobą faza miodowego miesiąca jest związane z tym, że przemoc w następnym cyklu jest zazwyczaj gwałtowniejsza. II Obowiązujące akty prawne z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie 2.1. Akty prawne dotyczące przemocy w rodzinie - Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz ze zmianami) - Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta" (Dz. U z 2011 r. Nr 209, poz.1245) - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących 10

11 oddziaływania korekcyjno-edukacyjne. (Dziennik Ustaw nr 50 poz. 259 z 8 marca 2011 r.) - Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 marca 2011r. w sprawie procedury postępowania przy wykonywaniu czynności odebrania dziecka z rodziny w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (Dz. U. Nr 81, poz. 448) - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010 r. w sprawie wzoru zaświadczenia lekarskiego o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2010 r. Nr 201 poz. 1334) - Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 stycznia 2011 r. w sprawie Zespołu Monitorującego do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie ( Dz. U. Nr 28, poz. 146) - Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie utworzenia Zespołu Monitorującego Realizację Krajowego Programu przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie - KRAJOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Załącznik nr 1 - Harmonogram działań Programu zadania, odpowiedzialni za realizację, terminy realizacji Załącznik nr 2 - Wytyczne do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie Załącznik nr 3 - Nakłady budżetu państwa w latach w związku z uchwaleniem Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Załącznik nr 4 - Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie za okres I-VI / I-XII 2.2. Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie została przyjęta w grudniu 1995 roku na II Ogólnopolskiej Konferencji na temat Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Przemoc w rodzinie jest szczególnie drastycznym problemem w naszym kraju. Sprzyja jej bierność obywateli i bezsilność służb publicznych. Dlatego wzywamy parlament, administrację rządową i samorządową, sądownictwo, prokuraturę, massmedia oraz wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej do przeciwdziałania przemocy i postępowania zgodnie z następującymi zasadami etycznymi: 11

12 1. KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do życia w środowisku rodzinnym, wolnym od przemocy, która jest naruszeniem praw i dóbr osobistych 2. CZŁOWIEK doświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany 3. DZIECI I MŁODZIEŻ mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić 4. KAŻDY CZŁOWIEK doświadczający przemocy ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej psychologicznej i medycznej, bez naruszania jego godności osobistej 5. KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą 6. KAŻDY CZŁOWIEK ma prawo do przeciwdziałania przemocy w rodzinie 7. KAŻDY CZŁOWIEK ma obowiązek udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinie 2. 3 Czyny popełniane w rodzinie podlegającym ustawowo sankcjom karnym Do czynów popełnianych w rodzinie podlegającym ustawowo sankcjom karnym, zgodnie z ustawą z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. Nr 88, poz.553, ze. zm.) zalicza się między innymi: fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad najbliższym lub pozostającym w stosunku zależności (art. 207), zabójstwo (art. 148), spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156), inne naruszenie czynności ciała lub rozstrój zdrowia (art. 157), narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia osoby pozostającej pod opieką (art ), groźby popełnienia przestępstwa na szkodę najbliższych (art. 190), 12

13 Procedury postępowania interwencyjnego stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia (art. 191), gwałt (art. 197), pedofilię (art. 200), rozpijanie małoletniego (art. 208), uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego (art ), porzucenie osoby małoletniej lub nieporadnej (art. 210). Przestępstwa ścigane z urzędu (publiczno-skargowe) to takie, w stosunku do których prokurator i policja prowadzą postępowanie niezależnie od woli i zgody osoby pokrzywdzonej. Wycofanie skargi lub odmowa zeznań nie jest podstawą do umorzenia postępowania, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniono przestępstwo. Do takich przestępstw należy: fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad najbliższym lub pozostającym w stosunku zależności (art. 207 k.k.), zabójstwo (art. 148 k.k.), spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 156 k.k.), umyślne narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia osoby pozostającej pod opieką (art k.k.), stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia (art. 191 k.k.), pedofilia (art. 200 k.k.), rozpijanie małoletniego (art. 208 kk), porzucanie osoby małoletniej lub nieporadnej (art. 210 k.k.), uprowadzanie lub zatrzymanie małoletniego wbrew woli opiekuna (art. 211 k.k.). Przestępstwa ścigane na wniosek to przestępstwa, w których postępowanie karne wszczyna się i kontynuuje tylko wtedy, kiedy pokrzywdzony złoży wniosek, a jego złożenie powoduje, że dalsze postępowanie toczy się z urzędu. Wniosek może być złożony przed prokuratorem lub Policją w dowolnej formie (ustnie lub pisemnie). Przyjęcie i cofnięcie wniosku wymaga protokołu. Wniosek o ściganie może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, chyba że chodzi o przestępstwo zgwałcenia. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne. Do takich przestępstw należą m.in.: gwałt, zniszczenie mienia, uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego. 13

14 Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (prywatnoskargowe) to przestępstwa, w których postępowanie karne rozpoczyna się wniesieniem prywatnego aktu oskarżenia. Akt ten powinien oznaczać osobę oskarżonego, określać zarzucany mu czyn i wskazywać dowody, na których opiera się oskarżenie. Oskarżycielem prywatnym jest osoba pokrzywdzona. Do takich przestępstw należą: zniewaga, naruszanie nietykalności cielesnej. Kary i środki karne oraz środki probacyjne, które może zastosować sąd w stosunku do osób skazanych za przestępstwa z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby pozostającej w stosunku zależności do sprawcy: kara grzywny, kara ograniczenia wolności, kara pozbawienia wolności obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do określonych osób (ze wskazaniem odległości od osób chronionych, jaką skazany zobowiązany jest zachować), nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, obowiązek powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, obowiązek poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym, obowiązek uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, dozór kuratora lub osoby godnej zaufania. Sąd obligatoryjnie zarządza wykonanie kary warunkowo zawieszonej, jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie 14

15 używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą. 2.4 Obowiązki instytucji i służb dotyczące zawiadamiania o podejrzeniu przestępstwa przemocy w rodzinie. Obowiązek instytucji i służb dotyczący zawiadamiania o podejrzeniu przestępstwa przemocy w rodzinie wynika z: art. 12 ust.1 znowelizowanej ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie stanowi, że osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych lub zawodowych powzięły podejrzenie o popełnieniu ściganego z urzędu przestępstwa z użyciem przemocy w rodzinie niezwłocznie zawiadamiają o tym policję lub prokuratora. art k.p.k. stanowi, iż instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, są zobowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym prokuratora lub policję ( ). Przepis ten nakłada obowiązek na wyżej wymienione organy zawiadamiania o przestępstwie, a zaniechanie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością karną, zgodnie z art. 231 k.k. art k.p.c. stanowi, iż każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy. art k.p.c. obowiązek ten ciąży przede wszystkim na: urzędach stanu cywilnego, sądach, prokuraturach, notariuszach, komornikach, organach samorządu i administracji rządowej, organach policji, placówkach oświatowych, opiekunach społecznych oraz organizacjach i zakładach zajmujących się opieką nad dziećmi lub osobami psychicznie chorymi. 2.5 Świadkowie przemocy w rodzinie 15

16 Działania, do których zobowiązane są osoby będące świadkami przemocy w rodzinie, określone są w art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: Osoby będące świadkami przemocy w rodzinie powinny zawiadomić o tym Policję, prokuratora lub inny podmiot działający na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Natomiast zgodnie z art k.p.k. każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. 2.6 Przepisy dotyczące ochrony danych osobowych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zgłaszanie właściwym instytucjom i służbom podejrzenia lub stwierdzenia, że doszło do popełnienia przestępstwa związanego z przemocą w rodzinie winno uwzględniać przepisy dotyczące ochrony danych osobowych. Art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych określa, iż, za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Przetwarzanie danych osobowych, to w myśl Art. 7 ust. 2 w/w ustawy jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie. Zgodnie z Art. 23. ust. 1 cyt. ustawy, przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy: osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych, jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa, jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną, lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą, jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego, 16

17 Procedury postępowania interwencyjnego jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą. Jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, a nie wyraziła zgody (lub jest niemożliwe wyrażenie), można przetwarzać dane bez zgody tej osoby, do czasu, gdy uzyskanie zgody będzie możliwe (art. 23 ust. 3). Jednakże art. 9c. ust 1. Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie stanowi: Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych w zakresie niezbędnym do realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3, mogą przetwarzać dane osób dotkniętych przemocą w rodzinie i osób stosujących przemoc w rodzinie, dotyczące: stanu zdrowia, nałogów, skazań, orzeczeń o ukaraniu, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, bez zgody i wiedzy osób, których dane te dotyczą. 2. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych zobowiązani są do zachowania poufności wszelkich informacji i danych, które uzyskali przy realizacji zadań, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3. Obowiązek ten rozciąga się także na okres po ustaniu członkostwa w zespole interdyscyplinarnym oraz w grupach roboczych. 3. Przed przystąpieniem do wykonywania czynności, o których mowa w art. 9b ust. 2 i 3, członkowie zespołu interdyscyplinarnego oraz grup roboczych składają organowi, o którym mowa w art. 9a ust. 2, oświadczenie o następującej treści: "Oświadczam, że zachowam poufność informacji i danych, które uzyskałem przy realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie oraz, że znane mi są przepisy o odpowiedzialności karnej za udostępnienie danych osobowych lub umożliwienie do nich dostępu osobom nieuprawnionym.". III Zadania organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego wynikające z ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 3.1 Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne gminy. 17

18 Do zadań własnych gminy należy w szczególności: opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia, tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. 3.2 Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne powiatu. Do zadań własnych powiatu należy w szczególności: opracowanie i realizacja powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, opracowanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mających na celu udzielanie specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrożenia prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie, zapewnienie osobom dotkniętym przemocą miejsc w ośrodkach wsparcia i ośrodkach interwencji kryzysowej, a także tworzenie i prowadzenie ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie oraz prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej. 3.3 Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie zadania z zakresu administracji rządowej realizowane przez powiat Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy w szczególności: tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie (środki na realizację i obsługę dwóch ostatnich zadań, zapewnia budżet państwa). 3.4 Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania własne samorządu województwa 18

19 Do zadań własnych samorządu województwa należy w szczególności: opracowanie i realizacja wojewódzkiego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, opracowywanie programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz ramowych programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, organizowanie szkoleń dla osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 3.5 Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie - zadania wojewody Do zadań wojewody należy w szczególności: opracowywanie materiałów instruktażowych, zaleceń, procedur postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie dla osób realizujących te zadania, monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie, monitorowanie realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, nadzór nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowanych przez samorząd gminny, powiatowy i województwa. IV Zadania służb wynikające z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury "Niebieskie Karty" 4.1. Zadania Zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej Działania Zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania Zespołu i Grupy wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Dokumentowanie wszystkich działań. 2. Udzielanie pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. 19

20 3. Zaproszenie osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej (zaproszenie wystosowuje Przewodniczący Zespołu). Niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. 4. Na posiedzeniu członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej w obecności zaproszonej osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają formularz "Niebieska Karta - C". 5. Opracowanie indywidualnego planu pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, i jej rodziny, który zawiera propozycje działań pomocowych. Indywidualny plan pomocy obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, oraz podmioty, o których mowa w art. 9d ust. 2 ustawy (JOPS, GKRPA, Policji, Oświaty, Służby zdrowia), w celu poprawy sytuacji życiowej tej osoby oraz jej rodziny. Plan ten może ulegać zmianie w zależności od potrzeb i sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w szczególności w sytuacjach, o których mowa w 9 ust Rozstrzyganie o braku zasadności podejmowania działań. 7. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumenty, o których mowa w ust. 1, są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego. Jeżeli w trakcie działań dokonywanych przez przedstawiciela podmiotu, o którym mowa w art. 9d ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (JOPS, GKRPA, Policji, Oświaty, Służby zdrowia), zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec 20

21 której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie, wypełnia się formularz "Niebieska Karta- A" w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia i przesyła go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego Działania Zespołu Interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania Zespołu i Grupy wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wypełniają formularz "Niebieska Karta - D" w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. 2. Dokumentowanie wszystkich działań. 3. Podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w celu zaprzestania stosowania tego rodzaju zachowań. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa dokumenty, o których mowa w ust. 1, są przekazywane organom właściwym do prowadzenia postępowania przygotowawczego. 4. Diagnozuje sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą. 5. Przekazuje informacje o konsekwencjach popełnianych czynów. 6. Motywuje do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych. 7. Przeprowadza rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków; 8. Przekazuje informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie. 9. Jeżeli osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, nadużywa alkoholu, członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej kierują tę osobę do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. 21

22 Jeżeli zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie w trakcie działań dokonywanych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą, wypełnia się formularz "Niebieska Karta - C" w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia. 4.2 Zadania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej Działania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania pracownika socjalnego wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 2. Udziela kompleksowych informacji o: a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, b) formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc, c) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 3. Organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 4. Zapewnia osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb, schronienie w całodobowej placówce świadczącej pomoc, w tym w szczególności w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; 22

23 Jeżeli w trakcie działań dokonywanych przez przedstawiciela podmiotu, o którym mowa w art. 9d ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (JOPS, GKRPA, Policji, Oświaty, Służby zdrowia), zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie, wypełnia się formularz "Niebieska Karta- A" w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia i przesyła go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego Działania pracownika socjalnego jednostki organizacyjnej pomocy społecznej wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania pracownika socjalnego wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. 4.3 Zadania przedstawiciela Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania przedstawiciela Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 2. Udziela kompleksowych informacji o: 23

24 a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, b) formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc, c) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 3. Organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; Jeżeli w trakcie działań dokonywanych przez przedstawiciela podmiotu, o którym mowa w art. 9d ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (JOPS, GKRPA, Policji, Oświaty, Służby zdrowia), zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie, wypełnia się formularz "Niebieska Karta- A" w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia i przesyła go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania przedstawiciela Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie Zadania funkcjonariusza Policji 24

25 4.4.1 Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania przedstawiciela Policji wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy; 2.Organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 3. Podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie, włącznie z zastosowaniem na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania; 4. Podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w rodzinie, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb określonych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą. 5. Przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa; Jeżeli w trakcie działań dokonywanych przez przedstawiciela podmiotu, o którym mowa w art. 9d ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (JOPS, GKRPA, Policji, Oświaty, Służby zdrowia), zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie, wypełnia się formularz "Niebieska Karta- A" w zakresie niezbędnym do udokumentowania nowego zdarzenia i przesyła go do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego. 25

26 4.4.2 Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie Zadania przedstawiciela Policji wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Przeprowadza, o ile jest to możliwe, z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego; 2. Przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa; 4.5. Zadania przedstawiciela ochrony zdrowia Przedstawicielem ochrony zdrowia uprawnionym do działań jest osoba wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna i ratownik medyczny Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania przedstawiciela ochrony zdrowia wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Każdorazowo udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, informacji o możliwościach uzyskania pomocy 26

27 i wsparcia oraz o uprawnieniu do uzyskania bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego o ustaleniu przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. 2. Jeżeli stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, wymaga przewiezienia jej do podmiotu leczniczego, formularz "Niebieska Karta - A" wypełnia przedstawiciel podmiotu leczniczego, do którego osoba ta została przewieziona. 4.6 Zadania przedstawiciela oświaty Działania podejmowane wobec osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie Zadania przedstawiciela oświaty wynikające z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta": 1. Udziela kompleksowych informacji o: a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, b) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 2. Organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie; 3. Diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności wobec dzieci; 4. Udziela kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie. 27