' - 5,..I'-3, - i -- MISN /499?.0512/ . SI' PIZOGIIAM NAUCZANIA DI,A ZAWOIIIJ

Transkrypt

1 , ' - 5,..I'-3,. SI' - i -- MISN /499?.0512/ PIZOGIIAM NAUCZANIA DI,A ZAWOIIIJ

2 Program nauczania przygotowala Konusja Progal~iowa dla Zawod6w Elektryczno-Elektronicznych, powdana decyzja nr 12 Milustra Edukacji Narodowej z dnia 12 kwiehua 1995 roku.

3 I I. PLANY NAUCZANIA DLA ZA\YODU I'LAN NAUCZANIA Szkoia Srednia zawodowa 7'echiiikum Zaw6d: lecllnik elektronik Podbudowa programowa: szkola podsiawowa *) ~yiniary godzin poszczeg6lnych przediniotdw dzielone sq odpowiednio na te sanle lata nauki co u' szkole dla mlodziety **) godziny przeznaczonc na dodatkowe zajecia z przedlliiolh!~ obowiqzkowycll zgodnie z poirzebalni danej klasy

4 PLAN NAUCZANIA Szkola Srednia zawodowa Tecl~nikuin Zaw6d: tecllnik elektronik f'odbudowa progratnowa: szkola zasadnicza, zaw6d: n,otller elektronik ) wymiary godzin poszczeg6lnych przedmiotbw dzielone s* odpowiednio na te same lata nauki co w szkole dla mlodziehg, **) godziny przeznaczone na dodatkowe zajecia z przedtniotbw obowiqzkowych zgodnie z potrzeba~ni danej klasy.

5 PLAN NAUCZANIA Szkola Srediiia zawodowa Szkola policealna Zaw6d: lechnik elcklronik Podbildowa progranioiva: liceuin og6inoksztalcqce Lp. Pncdmiolynnl#izania (~bo~"i~ko%"t~ 01a,"lod~ic,.y - Dlr doroslyrl. SCMESTR Rlr.,l R.xm R ~ c m,, I " "*il. I Irchnolaaia i nlaarialo- I I I 1 ) wyinialy godziii poszczeg6lnycli przedinioi6n* dzieloiie sq od[ioaiediiio ria te salile lala liauki cow szkole dla tiilodziety,

6 Wyltaz ohowi;~zkowycli 1przed1niolOw zawotlowycl~: 'rccl~~~ologia i ~l~aieri:~loztiawslwo elektryczlle I'odslawy eleklrolccl~i~iki i clcktro~~il(i I'racowl~i:~ clcktryczl~a i elcklro~iiczna Uklady a~ialogowe IJkl;l<ly cyfiowc I'1~yr7qdy ~~o~~liaro\ve Ukl;idy ~nil~ro~~roccsorowc Ukledy anloln;~iyki Urzqilzct~in clcktro~~icz~ie %;Liecia ~praklycznc Sllccjalizacja I'raklyka zawodowa Zarys wicdzy o gosl~udarcc

7 Maleriilly slosown~~e w eleklsol~ice: Maleri;~ly ])rzewodzrlce, ol~oro~ve, iiielckl!yki. ~nalerialy nlagnelyczllc, ciekle k~yszl;~ly (wlasciw!~sci, roclzi~jc, olszy~~~ywa~~ie i zaslosownnie).

8 Wylwarzanie elc1ncnl6w i ultlad6w slosowanych w eiel(1ronicc: Elcineiily elckbolliczi~c: rezystoly, koi~ilensato~y. [~odzespoly ii~dt~kcyiile, lprzyrzildy ~16ll~;zeruodi1ikowe. Wylwarzatrie iikladbw scalo~iycli. I<odzqje, ozliaczenia, obudo~vy cleine1116w i ukladhw eleklroi~icz~~ycl~. Wylwarza~iie ~r~agnetyci.iiych iioiiiikow inrorlnacji. Wytwarzanie plyt foiiiczt~yclr. Doku~ne~llacja lecllniczna urzqdzeli: Sclictilaly elckl~ycz~ie: ideowc i liiolile.iowe orz;ldze~i. Rysuliki Inaszynowc: rziily, widoki i przckroje, wy~iiinrowaiiie. ul~oszczeiri;i w ~ysul~ku maszyiiowylrl. Proccs 1produkcy.jny: Analiza po~~zcb. Przygotowanie 1,rodukcji. Doki~inc~itacja ko~lslrukcyj~~a i tecl~irologicz~ia. 1'1.zygolowa1iie stai~owisk. Prodokc;a. Kol~lroln jakoici (~iorlny IS0 9000). 3. Uwagi o rcalizacji i.; Nartczai~ie Lcgo przedirrio~u wiiltio by& reaiizowai~c w pracowiii ~~~zediiiioiowci. ze wzglqdu!la stalq polrzebe iluslrowatiia lreici zawarlycli w progralriie ~~o~iioca~iii (lydaktycznyii~i. Pozna~iie lprzed~i~iotu i zaiiitercsowai~ie 11ii11 11cziii6w Jest ~lioili\vc 11olvzez obscrwaciq, pokar. oraz czqste od\volywni~ie siq do i~rzyklad6~ zna~iycli liczl~ioin z r6ii1ycli dziedzili teclil~iki. Ziiajo~iloiC Iecliiiologii wytwarza~iia i {~odslawowych wlaiciwoici ~naterialirw stosowa~iyclr w clcklro~rice lpowii~ira zaowocowat racjonalilq eksl~loataciq ele1iic11t6w, ukladow i urzqdzci~ elektro~licziiycli. Oinawiai~ie katdcgo dzi;llu Lelrialyczllego willno by6 pollarlc l~rczet~l;ic,jq zcstaw0w ~prbbek, ele~iie~~lhw slosowa~~ycli do polqczeii ~nechal~icz~iych i w oiocltatil elekt~yczliyin. W lrakcie za;qc uczlriowie lpowiluii poslugiwac siq katalogaiiri ele111cnt6w cleklroiricz~iycli i ~necl~anicz~iycli. Nailczyciel wiiiielr wyko~zystywac w hnkcie zqiqi: plansze, inodele, filmy dydaklycziie i iprzeirocza. Przy orilawiaiiiu irraterial6w stosowa~~ycl~ w cleklrotlice traleiy zwrdcic szczcg6111q liwagq na sy~~~bole i ozl~aczeliia. Przy ol~lawia~iiu dzial6w M~~?/,,lloi irriqhoi clcklrj~c~~?j~c/~ i eick/,o~iic;it~icli oraz A40,7102 niccllfl~sicz~~j~ tlalciy pizede wszyslki111 poslirgriwni sip ckspo~~ala~ni: plylck ~lri~kowa~iycl~. 11olqczei1 elck~~~czil~cli, zlqcz ~nodulowych i kablo\vycll, prowa~lliic i loiysk, przekladi~i, ]~okr$lel, wylqcztiikhw itd. Niezwykle watiiyln zagndi~ieiiic~li jesl

9 .,,- llealizncja dzialu I'roccs /~roiirrkcyjr~y willnil by6 pollnr(;l wycieczk:l do z;~kl;kdu pro(lokuj;\cego wysokiej jakoici ilrzq~lzenin elek(lo~iicztle. W teclitlikit~t~ 3 1 i i na podbi~dowie szkoly znsadniczej, ce~liz~cja [ego lnze~liniolu [lolegn ltit j)o~vlbrze~~iti i 1)ogIqbiellilt u,iador~iosci i 11111iejp1itoSci wyniesionycli 11szcz ucz~~iow szkoly z:~s;~d~~iczej. Sprwdznllie osi,?g~~i$c l:cztiihw powit~tio by6 poprzedzot~e wczeir~icjszy~~~ ~tst;tle~tiet~~ zbiorow wyinagtli~ dla k;ti<lc,j l~ozytyw~~ej oceny o<ldzielnic, czyli odrlziclnc wy~~inga~~ia 118 ocetlp inielrrq (wylnagi~nia konieczue), oddziell~e - II~ oceiip dost;lleczn:l (wytn:iga~iia podslawowe), o<ldzielne -!la dobrq (wylrlaganin rozszerzone) i Bar~lzo 11obr;l (wylnagaliia dopeltliiijqce). kl/yrltogo"io ko~rieczric dotyczq zal~alniqtat~ia windo~noici, czyli gotowoici ucztiia do ~przyl~o~tu~ienia sobie llewnycl~ teni~inow i f;1kl6w (1111, 11y111ierri6 I~O~/.S~I!II~~III~~! i~~/rrici~~*o.ici nrnrerinld~~~ slu.ru11~rnyc11 tv elck~runice,!~yrrtio?ib.~l~o.si~l,y l)olqcze~i clcklryczriycti, ~~'yrrtierri? l~ulqczer~ia rrrccltirniczrte - rozlqcz~rc i ~tiovzlqczrtc, ilii). I~Vyrrr~igoriio /)otl.iro~~~o~~~e dotyczq zrozut~lienia windott~oici co o711;tcz;1, ze I ~~czeillslucl~acz 11otr" je ~)rze~lsl;~wic w ir111e.i forlt~ie, nil: JC zapn~~~i$li~l. ~~porz:l(lkowac, streicic (I~I. ~uzrhitti? i scl~o,rrkteryzi~~l'ni r,mleriolj, sloso~~~rrre clcknor~icc, rozrdjirrii i.scl~a,rrk/o~zyroto~~c incforiy nronf<12r/ eleknai~icrr~<! i r~rcclmrricztregn, ruz,liirrii. i.rclrorok~ev)izi~~~~o? zlqczir slr~.so~aarie 11, elekrro~rice, ild) CVyrrrri~ortiiruzsze,?urte dolyczi( stosowat~ia wiado~nosci i ~t~tlie.j~tnoici w syli~i~c,ji~ci~ ~y~)owycii; co oztiacza olla~~owal~ie I)I.ZCZ i~cztiid~l~~cl~aczn ~~~iiiej$t~loici pt.i~ktyczt~ego poslugiw;~oia siq wiatlo~noici;ltni wedlug l~odi~ttycli III~I t~przcdllio wzorc6,v. (111,: rloh,rr? udpo$~~icdr~ie rrmlurinly llr?clvo~lzqce i elekfroizolmcyjrtc 11, zrrlcillo.ici oil l),~ez~~acre~tio, ~iubro? rorlintory i ~~,er~l)ilrr/ory 1s rrrzq~izer~iaclr clck~ro~ticzrt)~clr 11, zirlczr?o.ici od rrrocv 11~1?1ziclmtei r~rzcz rrklad eleklrorlicz~ll? ild ~. problernouyc~l, oparrow;t~~i;t plzez ~tc7~1ia t:llliej~ftlo~ci rormlllow.?lrin proble~nbw, dokol~ywntti aoillizy zjawisk, tworzenin o~ygit~alt~ycl~ rozwiilznil, itd. 3. Podslawowe Srodki dyditklycz~le -zeslaw 11robek iiletnli i tworzyw szt~~czt~ycll, -zestnw probek i~~aterinlow l~rzewodzqcycli. -zestaw pr0bek 111aterial6w elektroizoli~cyjt~ycl~, -zeslau* elc11ie1116w slosownr~ycl~ do polqczeh ~necl~;~~iiczt~ycl~ (ir~~by, wkrety, nil?). -zestaw elelnelit6w stosowa~iycl~ w tnolltailt elektryczllyltl (przewody, zlqczn. tcat~sfor~i~t~toty. ~~ote~lcjot~~etry, radiato~y, wentylntoly, rezystoly, ko~ide~~salory. przyrzqrly 116ll)rzewod1iikowe, ild.). -elelilenty sprr;%ysfe, lokyst:~, pcowadttice, sl~rz~gla, przekl~~dtlie, -katnlogi elcr11e11t6w elekllycz~lych i mecl~anicz~~ych, -dokutnet~tacja tecl~lliczna ltrztldzeil, -1lorlIly ISO.

10 Oko~~iewrki S. '['ccl~llologia dla cleklrollikow (WSil', 1995) Olcksitrk 14'. I'odsla~yy korislrtjkcji ~rlcci~a~~icznycli (WSil', 1987) 'l'y~i~owski J. Materi;~lozna\vslwo i ~~odslawy tccllllologii (WSil', 198G) I'olskie Norlily ljrzq(lzetlin clcktrotlicz~~e i'lacn zl~io~~bva Poradriik i~rtylricra clcl(lrtirrika (WNT, 1988) Czaso~,isi~la o lcllialycc clcklronicz~~ei

11 I. Szczegolowe cele kszlalcenia: - sclt:ir;tkietyzowac podslawowe z.jilwiska zacliodzqce w lpolu elekltycztiyttt, ~tlngtteiyczr~ytn i elektror~iagttelyczttyttt, - zsslosow;tc 11odsl;twowe 11raw;t eleklrolechl~iki do oblicz;tnia obwod6w eleklrycztiycli li~.;ldu slslego i ztilieltnego, - oszacowai- w:irloici wielkoici elek(tyczt1yc11 w ~~rosiyclt obwoclaclt, - wyjailtic ~jawiskn zacliodz;(ce w obwodncli elekltyczttyclt podczas sta~ihw - tiieusl:tlottycl~, wyiai~tit og6lt1e zasady dzi:tlatti;i i bezliieczt~egu u%ylkowaltiii ~iruslyclt ttiaszytt i, - orzqdzeit elekttycznych, i wyjas~tic dzialnr~ie i za.slosowetrie elelnelrl6w liniowycli, - wyjaslric ljawiska tizycz~te zacliochodzqce w 116ll~rzewodttikacl1, - wy,iainit dziolanie, scl~nrokle~yzowac liodslawowe 11nr;ltnelry or:tz wykreslic - cl~;iraklerystyki [irzyrzqilow 116lprzewo~lr1ikowycl1, za~~nlizowat rlziai:tttit: 1irosIowrtik6w, slabilizalor6w oraz liilr6w w ttklad:tclt l~rostowtiikowyclt, wyjnsltic dzi;tl;inie i z:islosow:tttie proslyclt i~kladbw energoelrklrottiki, - wyj;isnit burlowq i dzi;tl;tttic [iraslycll itiicr;lii<ow ~I~klrycroycl~. - scl~nr:~kleryzowac tt~cloily i blcdy [iotniaro ~~odstnwowyclt wiclloici - elcl~(rycznyclt, wy.jasr~ic inielody l~o~tiiitr~t [iaratl~eltbw i cltantkletysiyk ~~rzy1~gc1o\v pdll~uewod~tikowycl~, Oh~vody eleklryczlic psqdu slalego: WielkoSci elekltycztte: setn, ti;tlii$cie, pyrl clcklrycz~iy, rezys(:it~cjn, rezys~ywti~iic, kottduklntlcjn, IkonduklywitoiC. I'r:two Olttlie dla obwodu i odcink;~ oliwod~t. I'rawa Kircllltoffa. bpzcnie rez,yslorow, clzielttiki iiaj~igcia i prqdu. Moc i et~ergiit ]~rqdu eiekt~yczl~ego. Olilicza~tie obwod6w elek(rycz,trycl~ z wykorzyslat~iern 111.it\v 0ltt11a i Kircltltoffa. Znsatl;t super(iozyc,ji. Obwody tlielittiowe prqclu slalcgo.

12 Polnialy eleklryczi~e w obwodacii prqdu stalego: Podstawowe pojecia inelrologii: poiniaiy, ~tietody pomiarowe, blqily. Klasyfikacja bled6w. PizyrL;(dy l)oniiaroivc - biidowa i ogiillie zasady dzialaltia: ampeioiiiierz, \volioiiiieiz, oii!otiiieiz, waloiiiicrz, iiioslck ]politiaiowy. I'olniai ~inpi~cia, ~~l'yilo, rezyslaiic,ji, iiiocy - iiieloily pomiarowc i blqdy poliiiaru. Pole ~iiag~ietycz~ie i elektro~iiagiict)'zm: Po\vstawaiiie i obsaz pola iiiagiietycziiego. Sila dzialajaca na przewodnik iiiiiieszczoiiy w polu magnelyczliym. Indukcja magnetycziia. Sll-uiiiieli inagoelycziiy. Nateieiiie pola iiiagnclycziiego. PrzenikaliiokC magnetyczna S~.odowiska. M'lasiioSci magoetyczne matei-ialhw. Kizywa ~nagnesowatiia, bisfereza magnetyczna. IitdiikcyjnoSC wlasiia i wzajelniia ccwki. Elleigin pola inaglietycziiego ccwki. Elektioitiagoes. Ilidiikcja eleklroinagnetycz~ia. Regiila Leitza, zjawisko ilidukcji wlasej i wzajc~iiiie.i. f..: Obwody prqdu sitiusoidaliiie zmiei~nego: I'owslawaiiie prqdii siniisoidalliego; wielkosci cliarakfe~yzuijqce przebicg siitusoidality, podstawowe po.jecia i prawa obwodu z prqdein si~iusoidaloy~n, infe~pretacja geoilieliycziia w postaci obiacajqcego siq wektora. ZaleiiioSci ~niedzy itapiqciaini i piqdaini dla R, L, C. Obwody szeiegowe RL, RC, RLC, trojkqly iiapiqt. i impedaiicji. Obwod rowiiolegly RLC, tl-"ikqly prqdow i admitancji Zjawisko iezoiiaiisu u, obwodzie elehbycz~iy~li. I'raklyczlie zastosow;uiia obwod6w rezoiialiso~ycli w elektionice. Obliczaiiie piosiycli obwod6w prqdu sinosoidalnego. I'oiiiiaiy iiapiecia i pr;idu ziiiieimego. Poinialy iii~iukcy.j~~oici i po.jeiiiaosci. Qieigia i tiioc piqdu przeiiiiei~oego, iiioc czyniia, bieliia i pozoriia. Potiiialy inocy i eiiergii elekt~yczitei. Obwody ze sprzeie~iiaini ~iiafiietycziiyiiii. Traiisfoniiatoiy. l'rqdy wiiowe. \..l Ultiady trqjfazo\~e: Podstan.owe pojecia. Klasyfikacja iikladoiv tr6jfazo\\~cit. Moc w odbioniikacli h.6jfazowycll polqczoiiycl~ IV gn,iazdp lob tio~kqt. Pizyklady zastosowali. Maszyliy elektrycziie: Zasada dzialaiiia silnikbw piqdu slalego i ziniemicgo. Reyillacja predkoici obrotowej. Zasada dzialaiiia piqdtiic. 1listaiac.je eiektryczne: Przewody elektiycziie: rodzaje, syrnbole, dopuszczaliie obciqienia. Ospizql iltsialacyjiiy: poszki, zaciski Vago, goiazda, l;(czi~iki. Scl~eiuaty prostych iiistalacji elekliyczitycli. Zabezpieczenia. Dob6r bezpieczltikh\v. Bezj)ieczeristwo w u2ylkowaiiiu urzqdzeii eiektrycznycii: Zagroieoia zufiqzane z piildein elekhycznyin. Sysleiny ocluolly przecia'poraieiiiowej. Zabezpieczenia rbinicowo-prqdoare. Sposoby ~idziela~iia poiiiocy osoboin posaioiiym prqdem elekhyczliyin. Wplyw pbl elekbomagtietycziiycli na oigaoizm liid7ki. Eleinenty liniowe w elektronice: Rezystoiy, polellcjolnehy, kondensaioiy, cewhi, dlawiki - symbol graficzity, podstawowe paralllehy, budo\va, iodzaje, oziiaczenia, przykladowe zastoso\\,aiiia, sclieiiiaty zastepcze dla w. cz. I2

13 Przebiegi niesinusoidalne: Rodzaje przebiegbw niesinusoidalnych. Paratnehy przebiegow impulsowych. Przedstawienie przebiegow w postaci sun~y bannonicznych. \Vidrtio ar~iplit~~dowe i fazowe. Stany nieitstaione: Stany nie~istalone w lik?adach RC i RL. Pojqcie stalej czasowej; w p h stalej czasowej na kyztalt t~api$c i prqd6w. Stany nieustalone w obwodacli RLC. Uklady r0iniczkiijqce i calkujqce. Cz\vbrniki: Rodzaje czwo~nikbw i ich klasyfikacja. Schematy zastqpcze. Wanlnki dopasowaiiia. Paramehy czwhmikdw. Filhy: mdzaje, charakteiystyki atnl)litudowe i Cazowe, zastosowania. Wplyw pastna pnenoszenia filh.6~ na ksztalt iml,iilson'. Lillie diugie: paramet~y, odbicia, dopasowanie. Poiprzewodniki: Budowa kystaliczna p6lprzewodnikow somoistnyci~; generacja i rekombinacja. Domieszhowar~ie donorowe i akceptorowe. Dyfilzja i d~yft. Poi\-stawailie i wiaiciwoici zl3cza p-81; rodzaje zlqcz p-n. Zlqcza m-s. Polalyzacja zlqcza. I'rzebicie zlqcza. PojeinnoiC zjqcza. Przyrzqdy p0lprze\uodnikowe: Zasady oznaczania elementow p0l{~rzewodnihot~ycl~ Diody: orostownicze, Zenera, pojemno~ciowe, impulsowe. Tranzystory bipolame: znsada dzialania, podstawowe uklady pracy tranzystor6w bipolamycli, chal-akteryslyki statyczne i podstawowe pssalnetly, paralnehy "11". 'rranzystoty bipolarne z izolowanfi brarnkfi. Tranzystory PNFET, MOSFET: zasada dzialania, cl~at~akre~ystyki slalyczne, pods(awowe pararnetry i ilklady {XXC)', M'pi)~ tempeiaully na pracq elenientbw p0lprzewodnikowych. Hallot~ony. Ele~nenry optoelekt~~oniczne: diody LED, fotodiody, fototranzystoty, h-ansoploty, wskainiki cieklolilystaliczne - zasada dzialania, charaktecystyki, parametty. Ty~ystoty - zasada dzialania, cl~araktelystyki, paralnehy. Metody pomial-11 podstawowycb parame1ri)w i ctialakterysiyk eleinent6w polprzewodnikowycl~. Prostowniki i stabilizatory: Prostowniki jedno- i dwt~polowkowe. Filny stosowule w ukladacl~ prostowniczycl~. Stabilizacja napiqcia za polnocq diody Zenera. Stabilizacja z \vykorzystanie~n uhiadow hanzysforowycb. Uklady energoelektroniki. Elelnenty p6lprzewodnikowe duiej mocy. Metody odprowadzania ciepla. Dob6r radistolw. Uklady prostownikbw sterowanych: wlaiciwoici, przyklady zastosowah. Tyrystorowe uklady regulacji.

14 1V klasie /)ie~i~~szej ~cc/~nikr~ni 5-leniiego ria zajqciacli z przedmiotu podstar!,). elel<(rotechnil~i i elcl<troniki iiczniowie uykor~)~stitjq podstawo~e piawa elekt~ycz~toici i tnag~ietyzmu, do obliczeii piostycli ob\rfodb\u elekh),cziiych prqdu stalego i ztiiieitnego; ~~ykoiiujq Cwiczenia polegajqce na szacowatiii~ rozplywo prqdbw i iozkladu napiqt w proslych obwodacli, z wykorzystaiiiem praw Olitna i Kirclilioffa; korzystajq przy tytn z l)izedrostk6w wielokrotiioici i pod\r~ielokrotiioici jed~iostek tiliar (takich jak: V, mv, kn, Ma, 11~4, PA). Opiocz ii1iiiejqbl0i~i piec)%yjnego oblicza~iia waiioici prqdow i spadk6w napiqc, istohia jest u~niejqtnoif, oszacowania rzqdu wielkoici lycii wartoici. Ucz~iiowie powi~iiii i~~iiiet okl-eilat, w obwodacli elektiycznycli, skladoive stale i ztnien~le tlalliqt i piqdbw; powimii oitiiet dokonat analizy pracy ukladu elekhycztiego ria podstawic znaiomoici napiqt w i. cliaiakteiystyczitycli pi~iiktaclt po~niaiowycli. Podstawowe wiado~iioici dla zlvzilinieinia calej elekbill~iki zawiera rozdzial ohi~odji riek11ycri7c 1)rqdi~ siale~o. Wiadotiioici, wzoiy i jednostki liale j egzekwowat i ulimalaf, iioli slop, wracat do nicli pizy kaidej okazji. Najlepsze efekty w pracy z zespolem klasowyln daje duia iloic prostycli.. pszykladbw... Seinestl drugi klasy pieiwszej tcclinik~iiii 5-leniiego poiwiqcony jest ob~~'odoiir 11rqdit sh?irsoiclai?iie zr?iioiriego. Ze wzylqdiz na ogianiczoiiq iloic godzin, i\viadomie t- :.,.,. J.. scriiestize goziia.iq rbwiiiei proste iniaszyiiy i instalacje elektiyczne oiaz zagiozeoia zwiqzatie z pqdeln elekt~ycziiy~ii i podslawowe systeliiy oclirony ~vzeciwporateniow9ejj Klasa drugs teclt~iiku~ti 5-letniego poiwiqcoiia jest ombwie~iiu cieme~itb\r i prostyc11 ilklad6w stosowariyclt w elekboltice. Dzialy: clonaiiy li17ioil'e 11' elekiroi~ice, l)i.rebiexi ~?iesintisoidal~ie, sla~~j) nicri.sra/orie i c31,drriiki dolyczq eletiielitbw iiniomych i icli iastoso\vali w elektroiiice. W trakcie realizacii ~iiaferiali~ i~auczaiiia iialeiv stale e/l!l71~17~j, /~il/~rzei~'od,jikc~i~~e. Naleiy m polojrt szczegbliiy iiacisk lia prosle pizedstawie~iic zjawisk iizycznych zaciiodzqcych w tycli eleinentacli. Przy otnawianiu eleme1it6w pblpszewod~iiko\rycii nalej ski111ic siq ria parainehacli, rozkladach napiqt i rozplywacli pradbw, jakie witmy liljec te eienienty podczas pracy prau~idiou'ej i wadliwej (ele~iient uszkodzony). M'szystkie eleiiiency pol~xzewod~iikowe nalezy oliiawiat wg ~iastqi~i~jqcego sclielnahl: symbol, polaiyzacja, l~rzykladowe waitoici napiqt zasilajqcych, budowa, zasada dzialania, chaiakteiyslyki, iiodstaw~oive paramehy, przyklady zastosowania, j~otniaty podstawow)~cli parameh6w. Pizy oiriawiaiiiii prostownik6w i stabilizatordw oraz okiadda, eitergoeleklroi~ilii - nalcj szczeg611iq liwagq zwrbcit Iia uyrobieiiie u uczoia i~miejqhloici szacowaliia wartoici napiqt stalycii oraz analizowaiiia ksztaltu przebiegow czasoaycli skladou~ycli tiapiqt zniiemiycli w poszczeg6lnycli cliaialitelystycziiycli punhtach poiniaro\vycli

15 okladow. Uczei~ lllusi ulniec wyjasnic role poszczegolnycb elet~ientbw w kaidym z oinawianyci~ itklad6w elektronicznych. W tecllitikuin 3-leh~im na podbudowie zasadniczej szkoly zawodowej przedlniot podstnwy elel<lrotecl~niki i elel;lrot~ili realizowany jest w calosci w Marie pier-wszej. Realizacja tego przedmiotu polega na powtbrzeniu i poglgbiet~iu wiedzy i omiejqh~oici \uyniesionych przez uczoi6w zasadt~iczej szkoly zawodowej. W szkole ])oliceali~ej przedrniot podstawy elel(tl-oleehnil~i i elel;tronil;i realizowany jest w selneshze pielwszytn w wylniarze 8 godzin tygodniowo. Realizacja t~eici ksztalcei~ia zwiazanych z elekt~ycznoiciq, elektlostaiykq i tnagnetyunem oraz Iiblprzewodnikatni wituia bazowad tia wiedzy i lt~lliej~hloiciac~l wyniesionych z przedmioru (izyl;~ w liceinn og6lnoksztalcqcyt1i. Jednym z gldwnych zada6 ltauczycieli w pracy dydaktyczllej jest spr-awdzanie osiqyiet ocztribw. Sprawdzanie powiono obejlnowac kaidy dzial ternafyczny 11rogt.a11ii1 i~aucza~~ia. Nauczyciele sq wiqc zobowiqziuli do korttruli sto1111ia opanowania zaloionyclr, w celaci~ ksztalcenia, umiejgtnoici i wiadomoici. Przy kilkustopniowej skali oceil (od miemej do bardzo dobsej) rtaleiy ustalit zbioly wymagai~ (zadan) dla kaidej pozytywnej ocetly oddzielnie, czyli oddzielile wymagania na ocene mien14 (wytnagania konieczoe), oddzieloe - oa acene dostatecznq (wymagnoia podstawowe), oddzielt~e - na dobrq (uymagania rozszeszoiie) i bardzo dobrq (wymagania dopeiniajqce): M/l"iiagariio konicczric dotyczq zapamiqtania wiadomoici czyli goiowoici 11cznia do przyliotnnienia sobie: -/~o~/."au~o~~ycll prull' elckfro/cchniki, -.scl~cntonj~~~ e1ckfryc:ii)ch f)yoi~yci? iikladd~e clek/run/c:lljich, -~~od.sfo~~~o~~ychl~a,m~iefrir~~~ i charakloys1)~k elcn~eiifd~~' i riklact~i~~~ clekfronic;nych, Wy~nogoiiia l~nrbrmt~~ot~~c dotycz? zrozumienia \r.iadotlioici co ozoacza, ic itczeiilsluchacz pot~afi wyjainic: -drialar~ic elcii~crifrii~~ i irkiadd~<, c/ek/ro~?iccnych, -1i~j11y,,, poszc;qsbi)~ch cle~i~enfd!s ria para~lrelry i charakkrysysrliki prosfych aklodri~c~ clekn-o~ic:r~)~ch, oraz opatiowal utniej~hloi6 t~ykykorzy.~fajiio podsfmt~oi~ych ilzordil, sfosoivanych 11, clckfrofechriicc (10 ob1ic;nia i~'ar/usci~,ielkosci eiekoycznych, I.Vyr~mngor?ia i.uzvzo.;orie dotycz* stosowania wiadomoici i ua~iejernoici w sytoacjach lypowych; co oztlacra o])a~)owiil~ie przez ~tc~nia/~h~chacza ~lt~~iejell~oici piaktycznego poslityi\~'at~ia sie wiadomoiciami wedlug podat~ych mu uprzedriio n'zo~.ow, np: -z(~sforoi~~anie pmv Ohora i Kircllhofi do obliczania ob~r~od~tt~ c/ck/~ycz~lycii, -ob/ic:nnie ~sorosci i tvykrcslnnie przcbicgdi~, czasoitych i ~~'ekforo~tych prqdtr i nopiccia 11, ob11,odach I?, L, C; M/yiiagania do[~c/niajqcc dotyczq stosowania wiadomoici i ~tlliiejghloici w sytuacjacll probiemowycli, np: -anoliso~~,ania prac), prosrych tiklarid~ta elekoycznjzh i clcko.onicz~~ych na podsiawie ~rzyskatiych ~~ynikd~~~poiiriardiv o m lokolizacji eiscnr~ralnych vsckodccri. - analizu~~~onia II~,~I('II napiqc zasilajqcych na pracq tikia<hi,

16 4. Podstawowe srodki dydakiyczne -zestawy Lwiczeniorve i~inoi.iiwiajqce demonshacj~ dzialai~ia uhlad6\\' elekhycznycll i elcktroilicziiycli, -ko~i~putcr z lpanclcin LCD, -oprogramowa~iie symulacy,jne do 1,rczenlacii dzialailia ukladb\v elcktronicz,iiych (tip. Pspice), 5. Literatura i. Brak )podrqcziiika obejmlijqceyo caly program; zasfcpczo propoiiuje sic: Bolkowski S. Podstawy elekh.oteclioiki (WSiP, 1992) Markiewicz A. Zbi61. zadali z podstan, elektrorecbiiiki (M'SiP, 1986) Mocsclike R,... Elektronika (WSil', 1994) Pioco M i B. Podsta~y elektro~iiki (WSiP, 1994) Ruseh A. Podstauy elehhoiiihi (WSiP, 1986) Tictze U. Uklady palpizeu'od~iikowe (WNT, 1987) Jaiiuszewshi S. Nowoczesiie przyrzqdy p6lprze\\,od1iiho\~'e w eiiergoelektroiiice, ~wiqtek tl. MINT, 1994 Iiorou,ilz P. Sztuka elekh-oiiiki t, I, 11 (M'KiL, 1992) Casopisllla o tellialyce elehho~~icziiej

17 Zaj~cin \v Iabo~.atoriom elcktryczoym I. Szczegolowe cele ksztalcenia: W rvyr~ikr~ eorganizorr,nnego (x'occsu l~ztalce~iia uczeti powinic~~ utniei: -zastosowac przepisy BI-IF, -0bslu2yC pizyrzqdy porniarowe takie jak: wskaz6wkowe elekbyczne i elekho~uczne l)rzyrztcly pomiarowe, ~nitlrimeliy cyfrowe, oscyloskopy, generatoiy pomiarowe, mosrki, -dobra& przyrzqdy w zaleinoici od parainetrow badallego ukladu, -z~iiierzy& wielkoici elekt~yczne, -zastosowac odpowiednie sondy pomiarowe, -miierzyc paranlehy eleinent6w i 11klad6w elektl-onicznycli, -zastosowac odpowied~iie ~netody pomiarowe, -obliczyt i oszacowai bledy po~niaru, -zaoalizowai dzialaiiie ukladu na podstawie ozyskanych wy~iikhw pomiaru, -wykorzystac ko~nputei. do obr6bki wynik6w pomiam, -wykorzysta& kornpi~lex z kal-tami porniarowy~ni do po~nialdw wielkoici elekt~ycznycll. i 2. Material nauczania Za.j$cia wstql~iie: zapozoanie z regolaminein pracowtii, szkoleiiie z zakresu 11Iip i iwzepis6w przeciwpoiarowycli; om6wienie sposobu realizacji serii Cwiczeli i obslugi, wykorzystywanych w tych Cwiczeniacli, przyrzqdow porniarowycli; o1n6wienie sposobil opracowywa~iia protokol6w i sprawozda~i z wykonanych pomiaidw; pokazy pol~iarbw podstawowycli wielkoici elekt~ycz~iycli, Uklildy i'egl~lacji iiat$2ei,ia p1.qd11: pl.ojektowanie ukladow reyirlacji riateieiiia prqdil z wykorzystariiem rezystoia suwakowego wl+czonego szeregowo z obciqieoiem; pomiary lr4du za poniocq amperornierzy oraz iliriwersalnycli ~niemik6w aiialogo\vycl~ i cyfsowycli; porownanie wynik6w pomiaru wykonnoycl~ za 1po111ocq roinycli przyrzqdiiw; wyznaczanie zakresu regolacji; wyzoacznnie cl~amktelystyki i=f(r), prq U=const, Ultlady regi~iacji napi~cia: projektowanie iiklad0w regolacji napiecia z wykorzysta~iiem potencjoinenycznego dzielnika napiecia; pomia~y riapiecia za pomocq woltomierzy oraz uniweisalnych miemik6w analogowych i cyfiowych; por6w11~nie wynikow pomiarow; wyznaczanie zakresu regulacji dla jedno- i dwosropniowego ukladu reguliicji; badiuiie wplyw~ rezystancji odbiotnika na wartoic llapiecia wyjicio\vego poleiicjo~neb.~; wyznaczanie charakte~ysryk potencjomeh.6w. Badanie obwodow prtddu stalego: projektowanie uklad6w zloionycli z kith rezysto,dw polqczonycli: szeregowo, idw~iolegle i w sposiib ~nieszaoy; po~niar spadkow napie& i rozplywu prqd6w w powyiszych ukladach oraz por6wnanie

18 ., wynikb\v porniarbw z w;uiosciami obliczonyini; lokalizacja ~iszkodzoiiycli rezystorbw na podstawie wyiiikbw pomiarbw, Badaiiie wplywu parainetrdw iniemikow na wyiiiki pomiarow: poiiiiaiy piostycli obwod6w pqdu stalego za poiiiocq iiiiei~1ik6w o rbinej rezystaiicji wewiietiznej; porbwiiaiiie wynikow pomiani, oszacowaiiie bled6w poioiaiu, Polniaiy rez),sta~icji: inetodq techriicznq, za poriiocq oinomierza oraz inetodq inostkowq; pol6wnaiiie wyoik6w pomiarbw, Poiniar pojemilosci: poiiiiary po.ierntioici koi~deiisatorb~' polqczonycl~ r6wilolegle, szeiegowo i w sposbb inieszatiy miemikai~ii pojeini~obci i inostkaini RLC; poidwnanie uyiikbw poiniarb\~, Poiniar iiidokcyi~~osci: inetodq teclinicznq, m~iltiiiict~~em oraz metodq inostkow;l; zbadaiiie a,piyw~i rdzenia na iiidiikcyj~io5c cewki; pomiaiy dobroci cewek, Obshiga oscyloskopii: zapoznanie siv z roziiiieszczeiiiein elementow regolacyjnycli na plycie czolowej; przygotowaiiie oscyloskopi~ do pi-acy; obseiu'acja i poiniaiy iiapiecia stalego oi-az pi-zebiegbw o i.oin),cli ksztaltacb; Podstawowe poiniaiy oscyloskopcin: poii~iaiy aiiiplitody, okresu, czestotliwoici oraz p1zesuiii$cia fazowego; poniiaiy podstawo,rycb garainetidw pizebiegb~, imp~ilso\wcli; wykoszystaiiie.. sond iiapieciowycl~,. pomiaiy cliarakteiystk piqdowo- ~ i~api~cioaycli, Badaliie szeregowego obwodu z eleiiieiitaiii RL i RC: poiniaiy spadkbw i~apiqc 11s eleiiientach R. L oraz R i C. nomian, [,radii. s1,orzadzenie wvkresbw wskazo\wcli... inapiqc i bb.ikqta iin]iedai~cji), Badaiiie ro\viioleglego obwodu z eleiiieiila~~ii RI, i RC: poniia~y prqdow plynqcycii przez eleinenty R, L oraz R i C oraz spadku inaiiiecia iia tycli elen~eiilacli, sporzqdzeiiie wykresbw wskazo~ycli traikqta adii~ifaiic.ii, Badanie szeregowego obwodu RLC: poi~liaiy spadkow iiapiet na eleiiieiitacli R, L i C oraz poiniaiy ~prqdu w fiiiikcji cz+stotliwoici, sporzqdzenie wykresb\v i\,skazowych ilapiec i i~ojkqta iinpedancji, zaobserirfou,anie rezoilansu iuapiec, Dadaiiie row~ioleglego obwodu z elenieiitaiiii RLC: poliiiaiy prqdow plyiiqcycli przez ele~iienty R, L i C oraz napiecia w iiiiikcji czestolliwoici. sporzqdzeiiie \vykresbw ~vskazowycli prqdbw i tl-aikqla adinitar~c.ii, zaobrerwo\r,aiiie rezoiiailsii prqdow, Poiiiiaiy inocy: czyiuie;, biei-nej i pozoriiej w obwodacl~ zawierajqcycli elen~eiity R, L i C; obliczaiiie i poprawa wspblczyiiilika iiiocy, Batialiie transconualora jedtiofazowego: poioiaiy iezystaiicji ozwo.jeil, przekladiii, stanu jalowego, staiiu zwarcia, stann obciqienia, Badaliie siliiik6w elektiycztiych liialej inocy: pomiaiy l~odstawo\+ycii lparaine[l-6w silr~ikbw prqdu stalego, prqdri przeioieniiego i silnikbw kroko~ych, Badar~ie il~stalacji elektlyczc~ej: inoiitai inodelii prostej instalacii do~nowej zawierajqcej: zabezpieczeiiia r6inicoufo-prqdowe, osprzet iiistalac)'jily (piiszki, zaciski Vago, gniazda, iqczniki); dobbr odpowiednich przewodbw elektiycznycli: w, zaleiiioici od dopuszczalnycli obciqieii; dobbr bezpieczoikbw; badaiiie iikladu zabezpieczed, Badanie diod p6lprzewod1iiko\~ycli: ~yznaczanie cliarakteiystyk prqdowoiiai~i~ciowycli, nyziiaczaiiie rezystaticji statyczi~ej i dyiiainicznej, pomiar parainell-bw

19 i~npolsowycli, badiuiie wplywu napiecia polalyziijqcego na pojemno9c diod, por6!ilianie wynikiiw pornialdw z daiiyini katalogowymi, Badaiiie tranzystoro\v: po~niar parainetlbw [I)], pomiw czcstotliwosci gruiicznych, po~nia~y pn11ameh6w za pomocq testerow, wyz~~aczaoie clrarakte~ystyk za pomocq clrarakterografii, Badaiiie elementow optoelektronicznych: poiniw podstawouych pararnetlbw olaz wyz~inczanie charakteiystyk fotoogliiwa, fotorezystora, fotodiody, fotohaozystora i haiisol)tora, porbwnaie ohzylnanych wy11ik6w z danymi katalogowymi. Badmie polprzewodnikowych elemeiltow sterowanych: wyznaczailie cliarakie~ystyk prqdowo-~iapieciowycli, poiilialy podstawowycli paralnehhw tyrystora i n-iaka; badanie prostownika sterowuiego; badanie oklado regulacji natrie~lia ~S~vietlenia, Bada~lie filtrow elekt~ycu~ycii: wyzaaczanie cliarakte~ystyk cz~stotiiu~osciowycl1, pomia~y czestotliwoici granicznych. Badanie prostownikow: obse~wacja oscylogram6w napict wyjiciowych Ix~~t~\vnikow jedoo- i dwupolhwkowycli z filti-em RC na wyjicii~ i bez fiiha; \\,yzoaczanie zaleitioici napiecia wyjiciowego od rezysta~icji obciqienia, Bada~iie stanow oieustalo~~ycl) w,~bwodach RC i RLC: obse~wacja oscylogrambw ~iapiet ria eleinentacli RLC podczas sta~iow nieustalonych; \*yztiaczanie stalej czaso\vej, Badatlie przebiegow nieinusoidalnycb: obsetwacja oscylogrambw: ro2~1ycli przebieg6w niesitiiisoidal~iycli, kilku koiej~iycli barioonicznycli badanego przebiegu: badanie przebiegow aoalizarore~u widma; badanie wply\n~ pasma przenoszcnia czwolriika na ksztalt przebiegbw ~liesiiliisoidalnycli, I. Szczegblowe cele ksztatcenia: W ~vy,xil;u zorganizownnego procesu l<sztalcenia uczeil po!vioien umiei.: -zastoso!vac przepisy RHP, -uiiierzyt pararnetly wzmacriiacz): -okreiiic wplyw war!osci eleineiltbw sprz$ienia zwrotnego ina paramehy wzuiac~iiaczy, -sporzqdzic chwakteiystyki wzmacniaczy za polnocq komputesa, -dobra6 przyszqcly porniarowe i metody. porniaru przy badanio i1klad6w wysokiej czcstotliwoici, -unierzyt pasnio pszenoszonych cz~stotliw6ici, -okreilic wpiyw elernentbw korekcyjnych na pasrno prze~ioszenia wuaacniaczy szerokouas~nowvcl~.,, -okreslic wplyw obciqienia na inoc wyjiciowq wz~nacniaczy n~ocy, -okreitic wplyw wai~oici elerne1116rv geiierslorbw an cz$slotliwo+c icli ]~r;icy, 2. >. -zmizrq,c paralnehy przebieghw zmodulowanycli. 1')

20 -zaiializo\vat dzialaiiic 11klad6w clckiro~~icznycli inn podslawic uzyska~iycli \uyt~il.row l,oiiii;~ni i IokaIizou~aC iisterki, -zn~iro~jcktowat prostc riklady a~ialogowe, -skorz>,s[ac z kalalogti clc111c16w i ukla(lhn' a~t;ilogou~ycli oraz cyrrowycli, -z11iicrzyt II~~RII>CIIY C~CII~C~,I~\Y i t~klatlb\v cyfrt,wycli. -rozr67:~lii iyl~owc rzszkodzciiin clci11c~~16w i i~!i;rd6w cyfio\\~ch. -liosiiiiyc s i Icslererii ~ riklad61v cyrro\vycli, -zeprojcklownc prosic riklady kornlrii~ac).iiic. -pol;lczyc i 1lriic11oiniC riklady ko~r~bii~ac):jiic. -zii~icizyt za poinocq oscyloskol~o lilzelricgi {in ~r~yl,iowadzeiiiacli r~kla~lon* cyfrowycli, -sl)rawdzic ~polra\vttoic (lzialania 1ihlad6w cyfrowyclr, -j'ol;(czyi ilklady sckwc~~c):j~~c w bloki, -\vykonac psosle operac.je asytiiiclycz~~c i logicziie za lpoinocq iikladrj\i, a~yii~iclycz~~)~ch, -znprojcklo~vai~lilady ko~ii~iiacyjt~c, -zapisac i odczyiat koin6rki l~airiieci RAM,, -skasou'at i za11isac ii~rori~lacje us ~~at~ii$ciacl~ I:Pl<OM i EEI'ROl\rl. -1lolqczyC scaloi~c uklndy patniqci 1%. bloki. -z~niiiii~lalizo\r.ac fiinkc,jc logicznc, -1~oslu7:yi sip oprogran~oa'ailiciir wspoinagnjqcytn ~piojcktowat~ie ukladoiv logicznych, -zalirogia~riawac riklndy GAL -ziiricrzy6 lparaineliy iii~ii pizcsylowycli (knbcl ko~lcelil~yczliy, sk~$il;a dwoorzcwodowa. 6wiallowb(l). Batlaiiic iikladhw 11ol;riyzac.ii i slabilizacji ~pii~iklu 1,iacy liaiiz)~slorn: poini:tr rozhla(li~ liapiqc slalycl~ i 1071>1y\v11 lpriid6~ \ye \Y~.III~CI~~~CZII.jcdiiosioj~~iio\\-~~t~~ z siritiyliii i~kladali~i polar)*zacji i sfabilizacji ~~~iiiklii pracy; poiiiiary wziiiaci~iacze z i~szkodzoi~y~i~ (rallzys!orc$n, Datlairie wz~~lac~iiticzy Iraiiz)~sloro\vycl~ w ~iodslil\\~o\\'yci~ i~liliidii~l~ 11roc)~: >vyznaczai~ie cliarnklciyslyk, poininr szerokoici lpasiira pmctioszetiia, lioriiiai. rczysia~~cji wejiciawei i wyjiciowqj, Bndaiiie \vzi~rac~riacza 7.c sl~l-z~teiiie~il zwl.oliiym: a,yznaczanic c.l~ni;~klci)~siyl~i clyila~~iiczt~cj, lpoiniau zi~ickszlalccii~icliriiowycli, wyzi~aczat~ic lpaslna ~przeiiosi,enia, lpoiriia~. iti~l~cdai~cii wcjiciowci i u,)~,jiciowcj; lporh\\,iiailic 11nraii1cls6m i cllarakreiyslyk ~~~zniaciriacza l~ez splzq%ei~in i z i;jciirriyrrr splzetaiici~i zrnrolti)~~~~, Dndaiiic wzinaciiiacza nialci cz$slolliwosci: lloiiiiaty jcdi~o- i da~iislo~~niowcgo wzioaciiiacza pszy dolqczoiiycli r6i11ycii ko~~tlci~~al~iacl~ s1)rz~grtjqcycli l)loi(~~jqcycli rezystor cr~iiterowy (\~yztraczanie cl~:irakieiyslyk: III~II~~C~IC, ai~~plii~i(lowej i fazo\vei w fitiikcji czpslolli\voici, wy~i~aczaiiic \\,sphlczy~iiiika \vziiiociiic~ria li~zr~isciiiacza nf fiirikqji req,siai~cji obciqlctiia, Radailie \+'~1liaci1iaczy seleklgw~iycli:!vyz~~aczailie ci~al;ikle~ysiyki aiii1)li1u(iowej w fiiiikcji cz~slotli~voici wzrriac~iiacz)~ z oli\voduni LC, z fillraii~i ~~iczoclci;~~cz~~ynii i