PACSystems i Industrial Application Server nagrodzone

Transkrypt

1 PACSystems i Industrial Application Server nagrodzone ASTOR dystrybutorem FANUC Robotics FIRMA ASTOR ZAPRASZA NA TARGI AUTOMATICON 2004 Warszawa, marca 2004 r. hala I, stoisko B10/C7 ASTOR 2004 RAPORT SPECJALNY: str. I-VIII

2 ZADZWOŃ DO NAS CHĘTNIE POMOŻEMY Miasto GDAŃSK KATOWICE KRAKÓW POZNAŃ WARSZAWA STARGARD SZCZECIŃSKI BIAŁYSTOK WROCŁAW Dział Handlowy Dział Wsparcia Technicznego i Teleserwisu Fax ASTOR ASTOR ASTOR ASTOR ASTOR INFEL PROMAR SOFTECHNIK Dział Handlowy tel tel tel tel tel tel tel tel tel tel Dział Wsparcia Technicznego i Teleserwisu tel tel tel tel tel tel tel tel tel tel Udziela informacji na temat: warunków handlowych, dostęp ności modułu na magazynie, terminu realizacji zamówienia. Przygotowuje oferty handlowe i wypożycza produkty do testów. Udziela pomocy technicznej (Karta Teleserwisowa ASTOR), prowadzi konsultacje przy powstawaniu koncepcji nowych systemów oraz konsultacje w sprawie serwisu gwarancyjnego. ASTOR Sp. z o.o. Centrala: tel Sekretariat Zarządu: tel Dział Finansowy: tel Dział Marketingu i PR: tel Redakcja Biuletynu Automatyki: tel System Teleserwisowy ASTOR System Finansowania ASTOR Nadrzędnym celem firmy ASTOR jest ciągłe doskonalenie obsługi Naszych Klientów, dlatego przygotowaliśmy i oddajemy w Państwa ręce zestawienie numerów telefonów, które pozwolą szybko i trafnie kontaktować się z nami z każdego rejonu Polski. Życzymy udanych i owocnych kontaktów z naszą Firmą.

3 ASTOR 1/2004 (39) Szanowni Państwo, Pierwsze w tym roku wydanie "Biuletynu Automatyki" trafia do rąk Państwa tradycyjnie już w przededniu targów AUTOMATICON 2004 w Warszawie, na które serdecznie Państwa zapraszamy, licząc na wiele ciekawych spotkań i rozmów z naszymi Czytelnikami. Numer ten oddajemy do druku w "pięknych i niepowtarzalnych okolicznościach przyrody" (by sparafrazować klasyka polskiej komedii) - za oknem śnieg i mróz, więc napis na winietce Biuletynu: "Wiosna 2004", wydaje się - jak na razie - mało uzasadniony. Widać tym razem natura zafundowała nam ćwiczenia na wytrzymałość. Pozostaje tylko cieszyć się, że nie jesteśmy piłkarzami, którzy wkrótce rozpoczynają rozgrywki ligowe, a obecnie - chcąc nie chcąc - intensywnie trenują na zaśnieżonych, pokrytych lodem boiskach. Cóż, nasi sportowcy nie mają tyle szczęścia, co niektórzy ich koledzy po fachu zza oceanu, korzystający z ogromnego, supernowoczesnego stadionu w Houston, który w razie niepogody osłaniany jest ruchomym dachem, obsługiwanym za pomocą systemu sterowania produkcji GE Fanuc - piszemy o tym na stronie 4. Na szczęście rzeczywistość naszych przedsiębiorstw nie musi być tak siermiężna, jak rzeczywistość polskich obiektów sportowych. Oferta urządzeń i systemów automatyki przemysłowej jest na tyle bogata, że rozwiązania dla siebie znajdą zarówno użytkownicy systemów rozbudowanych i niezwykle zaawansowanych technologicznie, jak i instalacji, na które przewidziane są niskie nakłady finansowe. Z myślą o przedstawieniu tak zróżnicowanej oferty dla przemysłu przygotowaliśmy dla Państwa nieco odmienny od dotychczasowych raport specjalny - "Przewodnik po firmie ASTOR", mający przybliżyć Państwu sposób działania firmy - jej strukturę, sieć dystrybucji oraz zakres oferowanych przez nią produktów i usług. Mam nadzieję, że raport ten ułatwi i usprawni Państwa kontakt z firmą ASTOR, a korzyści ze współpracy będą znaczące. W dzisiejszych czasach, gdy sytuacja gospodarcza bardzo często przypomina grę, jakże słuszne wydaje się stwierdzenie, że wygraną od porażki dzieli umiejętność szybkiego reagowania. Niewątpliwie inwestycja w dobre, sprawdzone i nowoczesne technologie znakomicie zwiększa szanse na odniesienie zwycięstwa. Spis treści: AKTUALNOŚCI str. 4 V LINK 100 System bezprzewodowej transmisji obrazu str. 6 Roboty przemysłowe FANUC Robotics str. 9 INSTALACJE AUTOMATYKI W POLSCE: MIFAM S.A.: Statystyczna kontrola procesu w zarządzaniu produkcją str. 11 Automatyzacja Centralnej Ciepłowni w EC Skarżysko Kamienna str. 13 Zdalne sterowanie węzłami cieplnymi w ZEC Wola w Warszawie str. 15 TO WARTO WIEDZIEĆ: CIMPLICITY PE jak dobrać właściwą licencję str. 7 Autoryzowani Integratorzy Systemów ASTOR str. 10 Wonderware InTouch w edukacji str. 16 Huta Bankowa: InTrack w systemie śledzenia produkcji streszczenie pracy magisterskiej....str. 17 ASTOR Tour de Pologne str. 18 Ludzie ASTORA (39) str. 18 RAPORT SPECJALNY: ASTOR str. I VIII ASTOR Sp. z o.o. Autoryzowany dystrybutor GE Fanuc, Wonderware, Satel, FANUC Robotics ul. Smoleńsk 29, Kraków, tel. (012) , fax (012) serwis GE Fanuc: gefanuc1@astor.com.pl serwis Wonderware: wonderware1@astor.com.pl serwis Satel: satel1@astor.com.pl marketing: marketing1@astor.com.pl Oddział Gdańsk: ul. Polanki 12, Gdańsk tel. (058) , gdansk1@astor.com.pl Oddział Katowice: ul. Rolna 43, Katowice tel. (032) , katowice1@astor.com.pl Oddział Kraków: ul. Smoleńsk 29, Kraków tel. (012) , krakow1@astor.com.pl Oddział Poznań: ul. Romana Maya 1, Poznań tel. (061) , poznan1@astor.com.pl Oddział Warszawa: ul. Wólczyńska 206, Warszawa tel. (022) , warszawa1@astor.com.pl Justyna Ryś Redaktor naczelny Regionalni Dystrybutorzy ASTOR: Białystok: Promar PHUP, ul. Wołyńska 36, Białystok, tel. (085) , tel./fax (085) Stargard Szczeciński: Infel s.c., ul. I Brygady Stargard Szcz., tel. (091) , fax (091) Wrocław: Softechnik Sp. z o.o., ul. Tenisowa 20, Wrocław, tel. (071) , fax (071)

4 Aktualności Trzy nagrody dla GE Fanuc za PACSystems Trzy renomowane czasopisma nagrodziły firmę GE Fanuc Automation za rodzinę zintegrowanych systemów sterowania PACSystems. W uznaniu dla nowatorstwa tego rozwiązania swoje wyróżnienia przyznały magazyny "Control Engineering", "Instrumentation & Automation News" ("IAN Magazine") oraz "Plant Engineering". Wyboru dokonano na podstawie takich czynników, jak przydatność w przemyśle, nowatorstwo technologiczne i promowanie nowych produktów na rynku. Biuletyn Automatyki "Jesteśmy dumni, że tak uznane czasopisma doceniły innowacyjne możliwości PACSystem" - powiedział Bill Estep, wiceprezes GE Fanuc Automation. "PACSystem to rewolucyjna zmiana w dziedzinie automatyki przemysłowej, polegająca na wprowadzeniu zintegrowanych, kompleksowych systemów sterowania. Oferując produkty z tej rodziny, staramy się wychodzić naprzeciw potrzebom rynku, który wymaga elastycznych technologii, umożliwiających ciągłe podnoszenie wydajności produkcji przemysłowej." Dach stadionu w Houston zautomatyzowany przez GE Fanuc Finał rozgrywek futbolu amerykańskiego - Super Bowl, jest po drugiej stronie Atlantyku największym wydarzeniem sportowym roku. W ostatnią niedzielę stycznia w Houston kibice mogli oglądać to widowisko w komfortowych warunkach na supernowoczesnym stadionie Reliant Stadium. Wybudowany w 2002 roku stadion, mogący pomieścić kibiców, jest pierwszym stadionem NFL z w pełni zautomatyzowanym dachem. Całość została zaprojektowana, wyprodukowana i zmontowana przez firmę-integratora Uni-Systems z Minneapolis. System automatyki wykonała firma GE Fanuc. Nowa konstrukcja, ważąca około 1000 ton, będzie otwierana i zamykana średnio 120 razy w roku przez najbliższe 30 lat, zapewniając fanom futbolu amerykańskiego najlepsze warunki do oglądania spektakli sportowych. Dach składa się z dwóch paneli, które, poruszając się po stalowych torach, potrafią przy idealnych warunkach atmosferycznych rozkładać się z prędkością 10 metrów na minutę. Złożenie/rozłożenie całości zajmuje około siedmiu minut. Sercem systemu sterowania jest rodzina sterowników GE Fanuc serii Sterują one dwudziestoma silnikami (produkcji General Electric), które poruszają kołami przenośników. Nadzorem i wizualizacją systemu zajmuje się platforma CIMPLICITY. Przy pomocy kliknięcia myszą operator może diagnozować zarówno cały system, jak i wszystkie jego komponenty. Pomaga to interpretować i lokalizować wszelkie usterki i problemy. Układ sterowania wspomagany jest także przez system kamer. V LINK100 bezprzewodowa transmisja obrazu Firma Satel Oy, czołowy dostawca urządzeń do transmisji danych drogą radiową, wprowadziła na rynek od dawna oczekiwany moduł do zapisu i kompresji obrazu V-LINK100. Umożliwia on stworzenie systemu do bezprzewodowego przesyłania obrazu w oparciu o transmisję poprzez radiomodemy. Ten rodzaj komunikacji pozwala na znaczne zwiększenie zasięgu transmisji - powyżej 10 km, co otwiera nowe możliwości zastosowania monitoringu wizyjnego. Systemy tego typu są szczególnie przydatne do monitoringu wizyjnego odizolowanych, znacznie oddalonych obiektów, w warunkach, w których zastosowanie połączenia kablowego jest kosztowne lub ryzykowne. Mają on kluczowe znaczenie w monitoringu obiektów rozproszonych, takich jak studzienki i przepompownie czy stacje transformatorowe wysokiego napięcia, a także w systemach monitoringu i ochrony mienia oraz w systemach telewizji przemysłowej. Bezprzewodowe systemy transmisji obrazu mogą być również wykorzystywane do monitorowania ruchu ulicznego czy warunków atmosferycznych. Więcej informacji na stronie 6. ASTOR Tour de Pologne 2004 W dniu 2 marca br., w Pałacu w Krobielowicach k/wrocławia odbyło się seminarium ASTOR Tour de Pologne 2004 "Automatyka i teleinformatyka w przemyśle". Spotkanie, organizowane przez firmy ASTOR i Softechnik, poświęcone było systemom sterowania GE Fanuc Automation, oprogramowaniu przemysłowemu Wonderware oraz systemom bezprzewodowej transmisji danych Satel. W seminarium wzięło udział blisko 100 przedstawicieli firm i zakładów przemysłowych z regionu Dolnego Śląska. Krótką relację ze spotkania zamieszczamy na stronie 18. 4

5 ASTOR 1/2004 (39) Industrial Application Server nagrodzony przez redaktorów Control Engineering Magazyn Control Engineering nagrodził oprogramowanie Wonderware Industrial Application Server w rankingu "Editors' Choice Award" za rok Editors' Choice Award to wyróżnienie przyznawane nowym produktom spośród opisywanych w "Control Engineering", "Control Engineering Online" (wersja internetowa pisma) lub w jednym z tematycznych biuletynów elektronicznych redagowanych przez tenże magazyn. "Nagroda ta jest wyrazem uznania dla Wonderware i Invensys, twórców architektury ArchestrA, na której bazuje Industrial Application Server" mówi Steve Garbrecht, manager marketingu Industrial Application Server. "Dla naszych klientów ważny jest fakt, że zastosowanie Industrial Application Server a nie pociąga za sobą konieczności aktualizacji oprogramowania lub też wymiany istniejących systemów czy aplikacji nadrzędnych. Industrial Application Server umożliwia dodanie nowej, dostarczającej informacje warstwy w systemach produkcyjnych, bez konieczności przerywania produkcji". Polska ceremonia wręczenia nagród "Control Engineering" odbyła się w dniu 18 lutego 2004 r. w Gdańsku podczas targów "Napędy i Sterowanie" (o nagrodach czytaj także na stronie 14). Aktualności IndustrialSQL Server 8.0 w wersji Enterprise Edition Firma Wonderware wprowadziła nową wersję procesowej bazy danych IndustrialSQL Server Enterprise Edition. Wersja ta wykorzystuje właściwości Microsoft Cluster Services, co dodatkowo zwiększa wysoką niezawodność tworzonych aplikacji. Klaster (cluster) to grupa współpracujących ze sobą komputerów, na których uruchomiony jest ten sam zestaw aplikacji. Z poziomu stacji klienckiej i aplikacji na niej działającej grupa ta widziana jest jako jeden system. Wysoką niezawodność oprogramowania IndustrialSQL Server 8.0 Enterprise Edition zapewniają też takie funkcje, jak Server Store & Forward oraz zdalne instalowanie i zarządzanie usługami zbierania danych, eliminujące przerwy w przepływie danych. W przypadku utraty połączenia z serwerem głównym, funkcja Store & Forward umożliwia zapisywanie danych w serwerze rezerwowym, a po ponownym uzyskaniu połączenia przesłanie zapisanych danych do serwera głównego, bez zakłócania działania systemu. W ramach partnerstwa firm Wonderware i Stratus Technologies, IndustrialSQL Server został zatwierdzony do użytkowania na bezawaryjnych serwerach serii Stratus ftserver Serwery te, w połączeniu z oprogramowaniem IndustrialSQL Server, są doskonałym rozwiązaniem przeznaczonym dla środowisk wymagających wysokiej niezawodności. CTRLink urządzenia przemysłowej sieci Ethernet w ofercie firmy ASTOR Firma Contemporary Controls, z główną siedzibą w Downers Grove w Illinois w Stanach Zjednoczonych, jest światowym dostawcą urządzeń przemysłowej sieci Ethernet dla systemów automatyki pracujących w trudnych warunkach przemysłowych (wysokie temperatury, zapylenie, etc.). W Europie firma ma swoje oddziały w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Od tego roku w ofercie firmy Firma ASTOR przyznała certyfikaty AISA na rok 2004 Od 2002 roku firma ASTOR przyznaje certyfikaty firmom wdrażającym systemy w oparciu o produkty z jej oferty. Uhonorowani tym tytułem integratorzy zapewniają wysoką jakość usług świadczonych na rynku automatyki. W tym roku tytuł Autoryzowanego Integratora Systemów ASTOR otrzymały już 24 firmy. Uroczyste wręczenie certyfikatów AISA odbyło się ASTOR znajdują się koncentratory, przełączniki i konwertery serii CTRLink. Dla zapewnienia ciągłości pracy, wszystkie te urządzenia mają w standardzie możliwość podłączenia zasilania awaryjnego AC lub DC oraz funkcję połączeń redundantnych i zwiększających przepustowość komunikacji między nimi (istotne w odpowiedzialnych instalacjach). Urządzenia te wykorzystują zarówno standardową skrętkę miedzianą, jak i łącza światłowodowe. w dniu 17 lutego 2004 roku w siedzibie Busines Centre Club w Warszawie. Gościem honorowym uroczystości był Marek Goliszewski, prezes BCC - organizacji zrzeszającej najlepsze, najbardziej dynamiczne polskie firmy (w tym gronie od kilku lat znajduje się firma ASTOR). Szczegóły oraz lista firm z grona AISA na stronie 10. 5

6 Aktualności V LINK100 Biuletyn Automatyki System bezprzewodowej transmisji obrazu Moduł V LINK100 umożliwia stwo rzenie systemu bezprzewodowego przesyłania obra zu w oparciu o transmisję poprzez radiomo demy. Zasięg transmisji do ponad 10 km, otwiera nowe per spektywy przed systemami moni toringu obiektów rozproszonych, ochrony mienia, telewizji przemy słowej oraz syste mami monitorowa nia ruchu uliczne go lub warunków atmosferycznych. 6 Wraz z rozwojem algorytmów i technik kompresji danych, powstają nowe możliwości wykorzystywania urządzeń o ograniczonej prędkości transmisji danych do realizacji nietypowych dotąd zadań. Najnowszym osiągnięciem firmy Satel Oy, czołowego dostawcy urządzeń do transmisji danych drogą radiową, jest opracowanie od dawna oczekiwanego modułu do zapisu i kompresji obrazu V-LINK100. Moduł ten umożliwia stworzenie systemu do bezprzewodowego przesyłania obrazu w oparciu o transmisję poprzez radiomodemy. Jak dotąd, głównym problemem realizacji tego zagadnienia było przesyłanie dużej ilości danych z ograniczoną przez radiomodemy prędkością (maksymalnie bit/s). Zastosowanie najnowszych technik przy zapisie i kompresji danych w module V-LINK100 otwiera możliwość przesyłania obrazu również w bezprzewodowych sieciach szeregowych pracujących w zakresie częstotliwości poniżej 900 MHz. Na rynku jest obecnie wiele rozwiązań umożliwiających bezprzewodową transmisję obrazu, jednakże pozwalają one realizować transmisję na niewielkie odległości (rzędu kilkuset metrów). Komunikacja poprzez radiomodemy Satel umożliwia natomiast znaczne zwiększenie zasięgu do ponad 10 km, otwierając nowe możliwości zastosowania monitoringu wizyjnego. Jak działa system? W skład systemu wchodzą kamera, moduł V-LINK100, radiomodemy Satelline-3AS(d)/Satelline-3AS(d) 869 oraz komputer PC. Obraz zbierany z kolorowej kamery jest zapisywany i kompresowany przez moduł V-LINK100, a następnie przesyłany drogą radiową do komputera umożliwiającego podgląd monitorowanego obiektu. Ponadto na komputerze tym można zapisywać przesłane z kamery pojedyncze klatki lub nagrywać obraz w sposób ciągły. Dzięki użyciu efektywnego mechanizmu kompresji danych, wymagana do archiwizacji obrazu pamięć jest raczej marginalna. Rozwiązanie techniczne tego systemu opiera się na innowacyjnym algorytmie zapisu obrazu i oprogramowaniu kompresującym, które w znaczący sposób zmniejsza ilość transmitowanych danych. Każda ramka jest przesyłana przez radiomodemy w formie sygnału cyfrowego. Ze względu na ograniczoną przepustowość łącza radiowego, przy jednoczesnej potrzebie dużej częstotliwości odświeżania o b r a z u z kamery, przesyłane są nie całe klatki obrazu, a jedynie zaistniałe w nim zmiany. Obraz z kontrolowanego obiektu może być przesyłany z częstotliwością nawet 1-2 razy na sekundę. Jakość obrazu uzależniona jest od częstotliwości jego odświeżania. System V-LINK100 zawiera ponadto 3 porty I/O do podłączeń zewnętrznych. W przypadku alarmu, porty te mogą być użyte automatycznie lub załączone zdalnie do włączania oświetlenia, aktywacji alarmu, otwarcia lub zamknięcia bramy, itp. Nowe możliwości zastosowania monitoringu wizyjnego System do bezprzewodowej transmisji obrazu, oparty na module V-LINK100, jest szczególnie przydatny do monitoringu wizyjnego odizolowanych, znacznie oddalonych obiektów (nawet powyżej 10 km), w sytuacji, gdy połączenie kablowe jest kosztowne lub ryzykowne. Alarmowanie i możliwość kontroli poprzez obraz z kamery to czynniki kluczowe w monitoringu obiektów rozproszonych, takich jak studzienki i przepompownie, stacje transformatorowe wysokiego napięcia itp. Szeroki zakres zastosowań rozwiązań tego typu obejmuje również systemy monitoringu i ochrony mienia oraz systemy telewizji przemysłowej. Bezprzewodowa transmisja obrazu może być również wykorzystywana do monitorowania ruchu ulicznego lub warunków atmosferycznych. Tomasz Kochanowski (ASTOR Sp. z o.o.)

7 ASTOR 1/2004 (39) CIMPLICITY PE Jak dobrać właściwą licencję To warto wiedzieć Jakie elementy są potrzebne, by zbudować wydajny i użyteczny system SCADA? Czy będzie możliwa późniejsza rozbudowa aplikacji bez konieczności tworzenia systemu od nowa? Ile taka rozbudowa będzie kosztowała? Ile zajmie to czasu? Te i wiele innych pytań często pojawiają się na etapie wyboru systemu SCADA w zakładzie produkcyjnym. Czy odpowiedź na nie jest identyczna dla każdego systemu wizualizacji? Z pewnością nie zatem przed podjęciem decyzji warto sprawdzić, jakie czynniki decydują o globalnych kosztach wdrożenia takiego systemu w przedsiębiorstwie. Zasadniczym problemem, przed którym staje przyszły użytkownik systemu SCADA, jest wybór odpowiedniego typu licencji. W tym zakresie większość systemów wizualizacji można podzielić na grupy wg następujących kryteriów: funkcjonalność; liczba obsługiwanych zmiennych; dostępność elementów opcjonalnych; możliwości rozbudowy systemu; system operacyjny. Funkcjonalność W tym zakresie wyróżniamy dwa rodzaje licencji: Development licencja służąca do tworzenia aplikacji, bardzo często pozwalająca również na jej uruchomienie; Runtime licencja służąca jedynie uruchomieniu aplikacji przygotowanej wcześniej w środowisku Development; nie pozwalająca na jej na rozbudowę. Użytkownik końcowy, dla którego aplikację przygotowuje firma integratorska, będzie potrzebował jedynie licencji Runtime. Jeżeli natomiast chce on zbudować system samodzielnie lub też planuje przyszłą rozbudowę aplikacji warto, by nabył licencję w wersji Development, aby uniknąć w przyszłości dodatkowych kosztów. Liczba obsługiwanych zmiennych Drugie kryterium to liczba obsługiwanych zmiennych. Jest ona różnie liczona przez poszczególnych producentów, różnie też zmienne są nazywane - punkty, tagi, bramki, itp. Zmienne w wizualizacji wykorzystywane są do gromadzenia informacji o wartościach zmierzonych na obiekcie, np. temperaturze, ciśnieniu, pobieranej mocy, napięciu, szybkości obrotu taśm, wałów itp.; mogą one też nieść informacje o wartościach pewnych wyrażeń, np. iloczynu prędkości przepływu cieczy i jej temperatury. Jak więc widać, w pierwszym rzędzie na wielkość licencji wpływa ilość informacji, którą chcemy przetwarzać w aplikacji wizualizacyjnej. Istotny jest także fakt, czy zliczane są wszystkie zmienne, czy tylko zmienne zewnętrzne oraz czy istnieje możliwość tworzenia tzw. zmiennych tablicowych, tj. takich, które niosą informację o więcej niż jednej wielkości. Dostępność elementów opcjonalnych Trzecim ważnym kryterium jest dostępność elementów opcjonalnych oraz sposób ich licencjonowania. Fakt, że nie wszystkie elementy dostarczane są od razu w cenie produktu, bynajmniej nie dyskwalifikuje pakietu. Współczesne programy SCADA są tak rozbudowane, że w wielu aplikacjach pewne elementy nigdy nie zostaną wykorzystane i rzeczywiście często użytkownik nie korzysta z programów opcjonalnych. Mimo to ważne jest, aby były one dostępne, gdyż w pewnym momencie np. w przypadku rozbudowy systemu mogą okazać się niezbędne. Możliwości rozbudowy systemu Wybierając system, należy też rozeznać możliwości rozbudowy systemu z jednostanowiskowego na wielostanowiskowy. System jednostanowiskowy nierzadko można stworzyć w bardzo krótkim czasie (nawet w ciągu jednego dnia), jeśli aplikacja nie jest szczególnie skomplikowana. Bardziej istotny jest fakt, jak wiele czasu i wysiłku będzie wymagała rozbudowa takiej aplikacji na wiele stanowisk czy konieczna okaże się całkowita przebudowa aplikacji, czy też wystarczy jedynie zaznaczenie dodatkowej opcji lub po prostu uruchomienie aplikacji na kolejnym komputerze. Warto również zwrócić uwagę na dostępność programów komunikacyjnych, niejednokrotnie bowiem zachodzi potrzeba połączenia systemu SCADA z różnymi urządzeniami (sterowniki, czujniki, wagi itp.), które umożliwiają komunikację w ściśle określonym protokole komunikacyjnym. Szczególnego znaczenia nabiera wówczas możliwość bezproblemowej komunikacji w danym protokole lub też możliwość komunikowania się poprzez uniwersalne protokoły, takie jak OPC lub DDE, dla których producenci niestandardowych urządzeń przygotowują specjalne programy. System operacyjny Ostatnim kryterium jest platforma, czyli system operacyjny, na którym dane środowisko jest uruchamiane. System SCADA to jeszcze nie wszystko w dobrze przemyślanej strukturze zakładu stanowi on jedynie element pośredniczący między produkcją a systemami zarządzania i finansowymi, dlatego bardzo ważnym aspektem jest jego otwartość, możliwości współpracy z pakietami biurowymi, intuicyjność środowiska, itp. CIMPLICITY HMI Plant Edition Budując system w oparciu o oprogramowanie CIMPLICITY, użytkownik nie musi się martwić o wielkość systemu docelowego. Można rozpocząć od stworzenia systemu jednostanowiskowego, np. na 75 punktów (zmiennych), gdzie istotne parametry dotyczące produkcji, przedstawiane na ekranach tworzo- Jakie elementy są potrzebne, by zbu dować wydajny i użyteczny sys tem SCADA? Czy będzie możliwa późniejsza rozbu dowa aplikacji bez konieczności two rzenia systemu od nowa? Ile taka rozbudowa będzie kosztowała? Ile zajmie to czasu? Przed podjęciem ostatecznej decy zji warto spraw dzić, jakie czynni ki decydują o glo balnych kosztach wdrożenia takiego systemu w przed siębiorstwie. 7

8 Biuletyn Automatyki Rys. 1 W pełni funkcjonalna jednostanowiskowa aplikacji CIMPLICITY PE podłączona do sterowników Server i Viewer w jednym Rys. 2 Aplikacja wielostanowi skowa różne sposoby połą czenia z serwerem 8 nej wizualizacji, są bez problemu przekazywane (w postaci raportów, wykresów, statystyk) do części biurowej zakładu, np. do pakietu MS Excel lub baz danych, takich jak MS Access, MS SQL czy Oracle. Owe 75 punktów w CIMPLICITY PE odnosi się tylko do zmiennych zewnętrznych, pobieranych ze sterowników. Na wielkość licencji, jaką należy nabyć w celu obsłużenia danego procesu nie ma wpływu definiowanie dowolnej liczby zmiennych wewnętrznych (tzn. wirtualnych). Dodatkowo zmienne (punkty) mogą być zmiennymi tablicowymi. Jeśli jednak okaże się, że wskutek rozwoju systemu kontrolę nad danym procesem powinna pełnić więcej niż jedna osoba, niezbędna będzie rozbudowa aplikacji w taki sposób, aby można było ją obsługiwać również z drugiego stanowiska (lub z kilku kolejnych stanowisk). W takim przypadku podstawowy komputer, na którym uruchomione jest oprogramowanie CIMPLICITY, będzie pełnił rolę serwera, tzn. będzie pobierał dane ze sterowników/innych urządzeń oraz przesyłał je do nich. Jednocześnie może on nadal pełnić rolę stacji operatorskiej Viewer, czyli interfejsu użytkownika, poprzez który pracownik będzie śledził proces i zadawał odpowiednie parametry, potwierdzał stany alarmowe, itp. Z reguły drugi komputer nie służy już gromadzeniu tych samych danych, a jedynie udostępnieniu interfejsu kolejnemu użytkownikowi (wyjątek stanowią systemy z rezerwacją, w których podwojenie liczby serwerów służy większemu zabezpieczeniu działania systemu nawet w przypadku wystąpienia awarii). Nie ma zatem potrzeby uruchamiania tam tej samej aplikacji wystarcza wyświetlanie ekranów synoptycznych, alarmowych, raportów, itd., za pomocą których przedstawiany jest proces. W CIMPLICITY PE ów interfejs użytkownika może być zrealizowany na dwa sposoby: poprzez uruchomienie tzw. Viewer a, umożliwiającego wyświetlania ekranów synoptycznych, podczas gdy informacje o wartościach procesowych pobierane są z komputera podstawowego; poprzez udostępnienie całej aplikacji przez internet oraz podgląd i sterowanie procesem z poziomu przeglądarki internetowej. Uruchomienie Viewer a możliwe jest jedynie na przeznaczonym do tego celu komputerze, z zainstalowanym oprogramowaniem CIMPLICITY, natomiast sterowanie poprzez przeglądarkę internetową możliwe jest z poziomu dowolnego komputera (podłączonego do serwera poprzez sieć Ethernet) wyposażonego w przeglądarkę Internet Explorer. Z kolei dostęp do danych z poziomu Viewer a nie jest w żaden sposób limitowany, natomiast dostęp poprzez przeglądarkę internetową jest uzależniony od tego, czy na serwerze zapisana jest licencja na dostęp tego typu. Licencja ta to informacja o maksymalnej liczbie użytkowników, którzy jednocześnie mogą śledzić proces poprzez Internet globalna liczba użytkowników danej aplikacji może być większa. Przykładowo, jeżeli jest to licencja na 5 użytkowników i obecnie przez Internet korzysta z aplikacji 5 osób, to kolejna, szósta osoba będzie mogła zalogować się do systemu dopiero w momencie, gdy któraś z osób wcześniej zalogowanych zakończy pracę. Kolejnym etapem rozbudowy aplikacji może być utworzenie aplikacji obsługiwanej przez wiele serwerów i /lub utworzenie systemu z rezerwacją serwerów, połączeń, sterowników, który jest wręcz niezbędny do obsługi systemów o podwyższonym statusie bezpieczeństwa, takich jak systemy zabezpieczające pracę rafinerii, stacji metra czy elektrowni. Rys. 3 CIMPLICITY PE jako system SCADA z redundancją Dobór właściwej licencji Jeżeli zadanie polega na uruchomieniu aplikacji jednostanowiskowej (tak jak na rys. 1) stworzonej przez integratora, wystarczy zainstalować pojedynczą licencję Runtime (np. IC646TRT075, czyli Runtime Server dla 75 punktów). Jeżeli aplikację będzie tworzona lub rozwijana lokalnie, zamiast licencji Runtime należy nabyć licencję Development (np. IC646TDV075, czyli Development Server dla 75 punktów). System podstawowy można następnie rozbudowywać o kolejne stacje operatorskie, tak jak ma to miejsce na rys. 2 - wówczas oprócz licencji na serwer niezbędna okaże się licencja na stację operatorską - Viewer (IC646TRT999). W przypadku licencji stacji Viewer nie ma znaczenia liczba obsługiwanych zmiennych. Jeżeli chce się udostępnić aplikację poprzez Internet, należy zainstalować licencję na WebView (czyli serwer Internetowy, np. IC646NWV000) lub też zamiast standardowej licencji na server wybrać tzw. wersję rozszerzoną PRO Server, która, oprócz elementów dostępnych w wersji standardowej posiada pakiet dodatków, w tym licencję na WebView. Na rys. 3 prezentowany jest schemat jednego z bardziej zaawansowanych systemów. W takim przypadku wymagane są następujące licencje: Development Server oraz Runtime Server na dwa komputery pracujące w rezerwacji; jeżeli proces rezerwacji ma wykonywać się automatycznie niezbędną będzie licencja CIMPLICITY Redundancy (IC646NHR000), która umożliwi zautomatyzowanie tego procesu; licencje na dodatkowe stacje operatorskie Viewer. Zachęcamy do zapoznania się z cennikiem oprogramowania CIMPLICITY PE wszystkich zainteresowanych zapraszamy do kontaktu z Działem Systemów Sterowania firmy ASTOR (tel.: , gefanuc1@astor.com.pl). Michał Januszek (ASTOR Sp. z o.o.)

9 ASTOR 1/2004 (39) Roboty przemysłowe FANUC Robotics Aktualności W dzisiejszych przedsiębiorstwach sprawą najwyższej wagi jest zapewnienie elastyczności działania, tak aby móc szybko reagować na wymagania i potrzeby rynku. Tempo i wydajność produkcji muszą być nieustannie optymalizowane, bez kompromisów w sferze jakości produktów, opłacalności ich wytwarzania oraz zadowolenia użytkowników. W tym procesie niewątpliwym wsparciem może być zastosowanie robotów przemysłowych japońskiej firmy FANUC Robotics Ltd, światowego dostawcy urządzeń automatyki dla fabryk. FANUC Robotics produkuje roboty, systemy sterowania CNC, serwonapędy, obrabiarki CNC i systemy laserowe. Roboty przemysłowe FANUC znane są z bardzo szerokiego zakresu zastosowań, m.in. do paletyzowania, przenoszenia materiałów, pakowania, maszynowego załadunku i rozładunku, mechanicznego montażu, precyzyjnego spawania łukowego, cięcia laserowego oraz przy użyciu strumienia wody, pieczętowania, wysokowytrzymałego zgrzewania w przemyśle samochodowym oraz malowania. Z powyższej listy wynikają zastosowania w następujących branżach przemysłu: samochodowym, elektronicznym, spożywczym, maszynowym, farmaceutycznym metalowym, papierniczym, urządzeń medycznych, plastikowym, hutach szkła. Budowa Zasadnicze elementy składowe robota przemysłowego to: mechaniczny zespół wykonawczy (z napędami sterowanymi numerycznie); podręczny programator (Teach Pendant); zintegrowana szafa sterownicza (Controller). Rys. 1 Robot + kontroler + ręczny programator Mechaniczny zespół wykonawczy Składa się z osi i ramion poruszanych za pomocą serwonapędów. Charakteryzują go następujące parametry: Liczba swobodnych osi ruchu standardowo od 2 do 6. Decyduje ona o możliwościach ruchu, a tym samym o wykonywanych przez robota czynnościach. Każda z osi ruchu ma ograniczenia związane z ruchem obrotowym ilością stopni (w rozumieniu kąta np. oś J1 na rys. 2 ma ograniczenie 340 o ). Udźwig maksymalny ciężar, jaki robot może podnieść i przemieszczać. W ofercie firmy FANUC Robotics znajdują się jednostki, które umożliwiają przenoszenie ładunków w granicach kg (w najbliższym czasie aż do 600 kg) Zasięg pozioma odległość (promień obszaru), w ramach której robot może operować. Powtarzalność parametr związany z precyzją ruchu dokładność, z jaką robot powróci do żądanego punktu w przestrzeni. W przypadku nowo wyprodukowanych robotów FANUC Robotics ich faktyczna precyzja jest znacznie wyższa niż obrazują to dane katalogowe. Nominalne parametry robot FANUC osiąga dopiero po 8 latach nieprzerwanego działania. W zależności od modelu, powtarzalność mieści się w zakresie od 0,04 do 2 mm. Prędkość ruchu maksymalna prędkość, z jaką można poruszać poszczególnymi osiami ruchu, podawana w o /s lub w mm/s. Ręczny programator (Teach Pendant) Jest on swoistym pilotem sterującym całym systemem, wyposażonym w 40-znakowy, 16-linijkowy wyświetlacz LCD, 11 sygnalizacyjnych diod LED oraz 61 przycisków, z których 7 użytkownik może sam skonfigurować do realizacji przez robota konkretnych funkcji. Za jego pomocą można dokonywać wszelkich manipulacji robotem, zmieniać prędkość ruchu, śledzić pracę robota, przechodzić pomiędzy różnymi układami współrzędnych, zmieniać konfigurację, robić kopie zapasowe, kontrolować status, itd. Ponadto programator służy do konstruowania programów w sytuacji, gdy nie posiadamy opcjonalnego oprogramowania umożliwiającego tworzenie programów przy użyciu komputera PC. Bardziej zaawansowaną wersją programatora jest graficzny, kolorowy ipendant, umożliwiający użytkownikowi pracę nie tylko z robotem, ale także z wszelkimi innymi urządzeniami podłączonymi do sieci. Bardzo istotnymi elementami programatora są przycisk bezpieczeństwa Deadman switch (1) oraz przycisk awaryjny Emergency stop button (2). Deadman switch jest przyciskiem (rys. 3) zabezpieczającym, który umożliwia operowanie robotem w trybach testowych T1 i T2. Oba te tryby służą do programowania robota oraz testowania napisanego programu. Tryb T1 cechuje ograniczenie prędkości poruszania się robota do 250 mm/s, co sprawia, że operacje są bezpieczne, zaś w trybie T2 prędkość nie jest ograniczona (100% możliwości). Oprócz powyższych trybów dostępny jest jeszcze tryb AUTO automatyczna praca urządzenia. Naciśnięcie przycisku bezpieczeństwa Deadmen switch, gdy programator jest włączony, powoduje załączenie zasilania serwonapędów i zwolnienie hamulców, co pozwala na manipulację robotem. Gdy podczas poruszania robotem zwolnimy przycisk, spowoduje to zatrzymanie robota. Przycisk awaryjny Emergency stop button (2) jest kolejnym zabezpieczeniem umieszczonym na programatorze, powodującym przy naci- 2 Roboty przemysło we FANUC Robotics to ogromna precyzja wykonywanych operacji, realiza cja zadań niewy konalnych dla człowieka, takich jak działanie w środowisku chemicznie niebezpiecznym, przenoszenie ciężkich elemen tów, oraz optymal ne wykorzystanie przestrzeni. Rys. 2 Schemat robota M6iB. 6 osi ruchu; J1, J2, J3 osie główne Rys. 3 Ręczny programator 1 9

10 Rys. 4 Przykładowy zrzut ekranu z oprogramowania symulacyjnego 3D FANUCWorks śnięciu natychmiastowe załączenie hamulców i zatrzymanie robota. Zintegrowana szafa sterownicza (Controller) Kontroler jest sercem systemu elementem zarządzającym całością, przy pomocy którego następuje wymiana informacji pomiędzy programatorem a zespołem wykonawczym oraz wszelkimi innymi urządzeniami. Kontroler zawiera: zasilacz, interfejs użytkownika (umieszczony na płycie zewnętrznej kontrolera, wyposażony w przyciski umożliwiające: załączenie/wyłączenie urządzenia, przełączanie pomiędzy trybami pracy, reset błędów, start, emergency stop, funkcje zdefiniowane dla użytkowników oraz licznik godzin pracy urządzenia); układ odpowiadający za poruszanie robotem; obwody I/O; płytę główną z CPU; układy pamięci. Oprogramowanie do kontrolera Robot może być wyposażony w oprogramowanie dedykowane do specjalnych czynności, m.in. np. przenoszenia elementów (HandlingTool ), spawania (ARC Tool ), formowania plastikowych elementów (AccuDeflash ), malowania (ACCUmist ), przenoszenia elementów o różnych gabarytach (Random Order PalletTool ), wykańczania powierzchni i krawędzi (RemovalTool ), Biuletyn Automatyki pieczętowania (Sealing Tool ), laserowego cięcia (Laser Tool ). Oprogramowanie komputera PC Należy tu wspomnieć o dwóch bardzo użytecznych pakietach: oprogramowaniu symulacyjnym 3D FANUCWorks oraz o programie do zarządzania plikami PC File Services. FANUCWorks jest łatwym w użyciu programem symulacyjnym 3D stosowanym do automatycznego generowania i testowania programów. Pozwala on operatorowi na znaczące zredukowanie czasu przestojów, nieuniknionych w przypadku stosowania tradycyjnych metod uczenia robota. Za pomocą FANUCWorks użytkownik jest w stanie błyskawicznie stworzyć trójwymiarową trajektorię ruchu modelu robota, sprawdzić czy jego ruchy nie powodują żadnej kolizji oraz skontrolować czas pojedynczego cyklu. Z kolei oprogramowanie PC File Services umożliwia zrobienie backup u aplikacji robota na komputerze (PC) poprzez Eternet. PC File Services przesyła pliki programów, zmiennych i systemowe do komputera za pomocą protokołu FTP (File Transfer Protocol). Zastosowanie robotów przemysłowych FANUC Robotics w procesie produkcyjnym przynosi przedsiębiorstwu szereg korzyści, wśród których na szczególne podkreślenie zasługują: zwiększenie wydajności produkcji oraz jakości produkowanych wyrobów przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów produkcji; ogromna precyzja wykonywanych operacji; realizacja prac niemożliwych do wykonania przez człowieka, np. działanie w środowisku chemicznie niebezpiecznym czy też przenoszenie ciężkich elementów (ważących 100 kg i więcej); optymalne wykorzystanie przestrzeni. Piotr Przydatek (ASTOR Sp. z o.o.) Uczestnicy ceremonii 10 Autoryzowani Integratorzy Systemów ASTOR 2004 W dniu 17 lutego 2004 roku w Warszawie, w siedzibie Business Centre Club odbyło się uroczyste wręczenie certyfikatów Autoryzowanego Integratora Systemów ASTOR. Firma ASTOR od 2002 roku przyznaje certyfikaty firmom wdrażającym systemy w oparciu o produkty z jej oferty - systemy sterowania, oprogramowanie przemysłowe, urządzenia do bezprzewodowej transmisji danych. W tym roku tytuł AISA otrzymały już 24 firmy. Uhonorowani tym tytułem integratorzy zapewniają wysoką jakość usług świadczonych na rynku automatyki. Na uroczystości obecni byli przedstawiciele AISA z całej Polski. Imprezę rozpoczął Stefan Życzkowski, prezes ASTOR Sp. z o.o., wyrażając uznanie dla profesjonalizmu wyróżnionych firm integratorskich. Życzył wszystkim owocnej współpracy i wielu sukcesów w biznesie. Gościem honorowym uroczystości był Marek Goliszewski, prezes Busines Centre Club, który zwrócił uwagę na olbrzymi wpływ rozwoju polskiej przedsiębiorczo- ści na poziom gospodarczy kraju. BCC, zrzeszając Marek Goliszewski i Stefan Życzkowski najlepsze, najbardziej dynamiczne firmy (w tym gronie od kilku lat znajduje się firma ASTOR), popiera wszelkie rozwojowe inicjatywy swoich członków. Po przemówieniach nastąpiło wręczenie certyfikatów, wraz z gratulacjami i życzeniami sukcesów. Spotkanie zakończyło się lunchem i serdecznymi rozmowami w kuluarach Pałacu Lubomirskich. AB CONTROL Sp. z o.o.! ABIS s.c.! AF SEKO Sp. z o.o.! ATEX Sp. z o.o.! AUTOMATIC SYSTEM Sp. z o.o.! EG-AUTOMATYKA Sp. z o.o.! EKO-ZAP Sp. z o.o.! ENERGOMEDIA Sp. z o.o.! Firma Inżynierska EnCo Sp. J.! HK Zakład Automatyzacji Sp. z o.o.! KOMSTER S.A.! MERCOMP SZCZECIN Sp. z o.o.! MICROTECH INTERNATIONAL Ltd. Sp. z o.o.! MILKOMATIC Sp. z o.o.! P.W. DREWMAX Tadeusz Sąsiadek i Wspólnicy Sp. J.! PIA-ZAP Sp. z o.o.! PPHW PROLOC Sp. z o.o.! PRO-CONTROL Sp. zo.o.! EL PAK Sp. z o.o.! REMIS Sp. z o.o.! SATCHWELL Polska Toruń Sp. z o.o.! TECHMADEX Sp. z.o.o.! AUTOMATYKA Sp. z o.o.! ELSTA Sp. z o.o.

11 RAPORT ASTOR 2004 I Marzec 2004

12 RAPORT ASTOR 2004 II Marzec 2004

13 RAPORT ASTOR 2004 III Marzec 2004

14 RAPORT ASTOR 2004 IV Marzec 2004

15 RAPORT ASTOR VersaMax Nano Sterownik do niewielkich instalacji (do kilku sygna łów). Bloki regulatora PID; pamięć mogąca pomieścić kilkaset instrukcji. Możliwość wykonywania podprogra mów i operacji zmiennoprzecinkowych. Obsługa proto kołów Modbus RTU Slave, Serial I/O. 2. VersaMax Micro Sterownik do małych instalacji (do kilkudziesięciu sygnałów). Możliwość dołączania jednostek rozszerza jących. Zegar czasu rzeczywistego; możliwość wyposa żenia w dwa porty; obsługa sygnałów dwustanowych i analogowych. Szeroko stosowany np. w przepompow niach, maszynach pakujących, maszynach przemysłu spożywczego. Obsługa protokołów Modbus RTU Slave, Serial I/O. 3. VersaMax PLC Tani sterownik o znacznych możliwościach. Budowa modułowa. Możliwość pracy w rozproszeniu na odle głość do 750m. Fabrycznie wyposażony w min. 2 porty komunikacyjne. Obsługa do 2048 sygnałów. Stosowa ny m.in. w oczyszczalniach ścieków, instalacjach wodo ciągowych, liniach do obróbki drewna, liniach do pro dukcji wyrobów z tworzyw sztucznych. Obsługa proto kołów Ethernet TCP/IP, DeviceNet, Modbus RTU Master/Slave, ASi Master, Profibus DP Slave, Serial I/O Mnogość rozwiązań; od tanich, prostych układów po skomplikowane systemy sterowania. Obsługa do 2500 sygnałów przyłączonych lokalnie oraz kilku tysięcy sygnałów z rozproszonych układów wejść/wyjść. Zarzą dzanie pracą sieci przemysłowych. Systemy z rezerwa cją do odpowiedzialnych instalacji. Stosowane m.in. do sterowania procesami chemicznymi, w hutach, przemyśle maszynowym i motoryzacyjnym. Olbrzymia gama obsługiwanych protokołów. 5. RX3i Zintegrowany System Sterowania najnowszej gene racji. Bardzo duża moc obliczeniowa, obszerna pamięć. Dostępny od II połowy 2004 r. Rozszerzenie serii możliwość korzystania z modułów wejść/wyjść serii 90 30, ale znacznie wyższa wydajność systemu i komunikacji Duży, wydajny sterownik dla odpowiedzialnych insta lacji. Układy z rezerwacją, także w systemach certyfi kowanych TÜV, SIL. Potencjalny komponent systemu klasy DCS OpenProcess. 7. RX7i Zintegrowany System Sterowania najnowszej gene racji. Bardzo duża moc obliczeniowa, obszerna pamięć. Dla dużych i bardzo odpowiedzialnych systemów stero wania, np. w procesach chemicznych i petrochemicz nych. Nowatorska architektura pozwala na ich bardzo ekonomiczne wykorzystanie w systemach klasy PLC (Programmable Logic Controller), CCS (Compact Control System) i DCS (Distributed Control System). 8. OCS Połączenie sterownika i panelu operatorskiego. Bar dzo uzasadniona ekonomicznie alternatywa dla trady cyjnego połączenia sterownika z panelem. Często sto sowane w instalacjach wymagających łatwego łączenia sterowników w rozległą sieć (np. wodociągi). Obsługa protokołów Modbus RTU Master/Slave, Serial I/O. 9. MiniOCS Tańsza wersja urządzeń OCS. Układy wejść/wyjść wbudowane na stałe (fabrycznie). Wykonywane w róż nych wersjach (liczba i rodzaj wejść/wyjść). 10. QuickPanel CE Viev Niezwykle zaawansowane technologicznie panele operatorskie. Możliwości równe komputerom panelo wym. Wykonywane w wersjach przemysłowych; wszyst kie komponenty (system operacyjny, program do wizu alizacji) zainstalowane fabrycznie. 11. QuickPanel CE Control Wersja paneli QuickPanel CE. Możliwość wizualizacji i sterowania procesem przemysłowym przez podłączo ne do panelu wejścia/wyjścia rozproszone, pracujące w ramach jednej z typowych sieci przemysłowych, np. Genius, Profibus DP, DeviceNet, Ethernet. 12. TIU Tanie monochromatyczne panele operatorskie. Sze roki wachlarz: od paneli znakowych 2x20 znaków do paneli graficznych. Dobrze sprawdzają się w instala cjach, na które przewidziane są niższe nakłady finan sowe. 13. VersaMax I/O Tanie układy do budowy rozproszonych wejść/wyjść. Mogą być wyposażone w interfejs różnych sieci, np. Profibus DP, Genius, DeviceNet, Ethernet. Możliwość podłączenia do sterownika nadrzędnego GE Fanuc, sterowników innych producentów lub do komputera nadrzędnego. 14. VersaPoint Układ wejść/wyjść rozproszonych. Możliwość komu nikacji w protokole Profibus DP, DeviceNet, Ethernet. Konfigurowalna liczba i typ wejść/wyjść w obrębie jed nego węzła. Możliwość budowy rozproszonych układów wejść/wyjść do sterowników GE Fanuc i innych produ centów. 15. Bloki Genius Rozbudowana diagnostyka oraz wbudowane funkcje do pracy w układach rezerwacji. Stosowane głównie w instalacjach o wysokim poziomie niezawodności działania, takich jak układy do awaryjnego odstawiania instalacji (ESD) Bloki Genius mogą tam pracować jako wejścia w systemie z podwójną i potrójną rezerwacją wejść lub jako wyjścia typy FailSafe lub/i Fault Tolerant. 16. GMR System do awaryjnego odstawiania instalacji (ESD) skalowalna architektura z możliwością rozproszenia elementów systemu na instalacji. W zależności od wymogów poziomu bezpieczeństwa możliwość takiego doboru konfiguracji systemu, aby spełniał on wymaga nia norm SIL 1 do 3. Certyfikat niemieckiego urzędu TÜV w klasie od 4 do CIMPLICITY Machine Edition Narzędzie nowoczesnego automatyka. Pakiet umoż liwiający stworzenie kompleksowego systemu automa tyki konfigurację i programowanie sterowników, pro gramowanie napędów, wizualizację na panelach opera torskich i komputerach stacjonarnych. Oparty na nowo czesnych i sprawdzonych rozwiązaniach sprzętowych i programowych. Moduł do konfiguracji i programowa nia sterowników również po polsku. 18. CIMPLICITY Plant Edition System SCADA. Oparty na architekturze klient ser wer. Zaawansowane gotowe mechanizmy obsługi sys temów z rezerwacją, wielostanowiskowych, itp. Możli wość tworzenia zarówno prostych, jak i rozbudowanych systemów kontroli procesu. 19. CIMPLICITY Open Process System sterowania klasy DCS. Stosowany do stero wania procesami ciągłymi, m.in. w przemyśle chemicz nym i petrochemicznym. Łatwość zapisu algorytmu ste rowania, bogata i efektowna grafika ilustrująca proces, niezawodność działania systemu. V Marzec 2004

16 RAPORT ASTOR 2004 VI Marzec 2004

17 RAPORT ASTOR Systemy statystycznej kontroli procesu QI Analyst Systemy umożliwiające scentralizowane analizo wanie i zbieranie danych na temat kluczowych para metrów produkcji z urządzeń sterujących, pomiaro wych lub paneli operatorskich. Dzięki tym systemom, opartym na oprogramowaniu QI Analyst, można budować elastyczne systemy analiz statystycznych SPC. Umożliwiają one szybsze reagowanie na nie prawidłowości procesu przez operatorów procesu oraz lepszą kontrolę kadr zarządzających i możliwość optymalizowania produkcji. 2. Analiza przestojów linii produkcyjnych, wyznaczanie efektywności produkcji DT Analyst Systemy wykorzystujące oprogramowanie Wonder ware DT Analyst umożliwiają dokładne wyliczanie i analizowanie nawet najkrótszych przestojów w pro dukcji. Systemy te pozwalają na elastyczne deklaro wanie definicji przestojów, które mają być śledzone, umożliwiają też bieżącą analizę efektywności pro dukcji wyrażanej wskaźnikiem OEE (OEE = tempo produkcji x jakość x faktyczna dostępność środków produkcyjnych). 3. Elastyczne systemy sterowania produkcją wsadową, systemy recepturowania (S88), zarządzanie produkcją wsadową (MES) InBatch Systemy zarządzające produkcją typu wsadowego począwszy od zaplanowania produkcji poprzez jej kierowanie, tworzenie genealogii, śledzenie magazy nów, zmagazynowanie wyrobu gotowego. Zapewniają wysoką elastyczność przezbrajania produkcji w przy padku dużej liczby receptur. Zgodność z normą S88 gwarantuje niski koszt i szybkość wdrożenia. 4. Systemy łączności pomiędzy układami sterowania a oprogramowaniem warstwy ERP FactorySuite A2 Oprogramowanie FactorySuite A2 służy jako kon centrator danych przemysłowych, odpowiada za ich wstępne przygotowanie dla systemów finansowo księ gowych służących do zarządzania przedsiębiorstwem. Umożliwia też przygotowanie realnych danych o kosz tach, czasie produkcji, stanach magazynowych, moż liwościach produkcyjnych w taki sposób, aby codzien ne ważne decyzje bazowały na dokładnych, bieżących danych procesowych. Otwartość baz danych Factory Suite A2 umożliwia dobieranie optymalnych rozwiązań sprzęgających warstwę produkcyjną z warstwą zarzą dzania przedsiębiorstwem. 5. Wizualizacja (HMI), monitoring, SCADA InTouch Wizualizacja (HMI Human Machine Interface) jest najczęściej stosowanym narzędziem umożliwiającym stały nadzór nad działaniem maszyn lub produkcji. Dodatkowo zadania systemów typu SCADA (Supervisory Controll And Data Aquisition), do których zalicza się pakiet InTouch, polegają na możliwości dokonywania zmian lub korekty parametrów na bieżą co podczas pracy urządzeń. Wgląd w poszczególne elementy systemów automatyki, dostęp do danych aktualnych oraz historycznych w połączeniu z łatwo ścią obsługi wpływają na wzrost efektywności oraz pozwalają na istotną redukcję kosztów produkcji. 6. Programy komunikacyjne dla systemów sterowania I/O Servers Wszystkie systemy informatyczne powiązane z automatyką przemysłową wymagają sprawnej i pewnej akwizycji danych. Wydajne i stabilne połą czenie z urządzeniami przemysłowymi realizują pro gramy komunikacyjne. Komunikacja to nie tylko stan dardowe protokoły (Modbus, GESNP, MPI, itp.), ale także możliwość diagnostyki połączenia czy nawet buforowania danych w razie chwilowej przerwy w połączeniu (DAS Data Access Server). 7. Raportowanie i dystrybucja danych przemysłowych przez Internet/Intranet SuiteVoyager, ActiveFactory Raportowanie i dystrybucja danych przez Inter net/intranet, realizowane za pośrednictwem opro gramowania SuiteVoyager oraz pakietu narzędzi raportowych ActiveFactory, oznaczają dostęp do parametrów produkcyjnych z każdego komputera w zakładzie przemysłowym (Intranet) i na świecie (Internet). Każdy komputer, wyposażony w przeglą darkę Internet Explorer i połączony z siecią Inter net/intranet, pozwala na połączenie z zakładowym systemem raportowym. Po weryfikacji dostępu moż liwy jest wgląd w parametry produkcji oraz ich anali za i przygotowanie on line dowolnych raportów na podstawie bieżących i historycznych parametrów pro dukcji. Łatwość sporządzania raportów pozwala na korzystanie z tych bogatych możliwości każdej prak tycznie osobie zainteresowanej stanem i przebie giem produkcji. 8. Systemy dokumentowania produkcji, raportowania produkcji, analiza danych historycznych i bieżących FactorySuite (IndustrialSQL Server, ActiveFactory) Pakiet oprogramowania przemysłowego Factory Suite umożliwia archiwizację szczegółowej historii produkcji, parametrów produkowanych wyrobów oraz stanu i wykorzystania urządzeń i maszyn oraz zapis zgromadzonych danych np. na nośnikach CD. Auto matyczne systemy zbierania danych zapewniają sta bilny i bezawaryjne funkcjonowanie niezbędne dla ciągłości gromadzenia danych. Dedykowane progra my pozwalają na przygotowanie raportów uaktualnia nych cyklicznie według harmonogramu oraz na two rzenie raportów on line w dowolnej chwili. Raporty mogą być tworzone przy zastosowaniu różnych metod prezentacji danych, np. na wykresach czaso wych (trendy), wykresach X Y czy tabelach raporto wych. Łatwość i szybkość przygotowania raportów sprawia, że stanowią one doskonałe narzędzie rapor towe dla kadry technicznej i menedżerskiej. 9. Śledzenie produkcji, tworzenie genealogii produkcji, zarządzanie produkcją dyskretną (MES) InTrack Systemy realizacji i śledzenia produkcji dyskretnej w całym zakresie, począwszy od planowania a skoń czywszy na gotowych wyrobach. Umożliwiają one ponadto elastyczne tworzenie marszrut produkcyj nych, tworzenie genealogii produktu, śledzenie prze pływu materiałów i wykorzystania maszyn. Wypełnia ją lukę między systemami zarządzania przedsiębior stwem klasy ERP a systemami sterowania produk cją. 10. Bilansowanie mediów Systemy bilansowania mediów to systemy reje stracji i analizy danych. Szeroki zakres rejestrowa nych parametrów pozwala m.in. na szybkie wykrywa nie awarii, określanie ich przyczyn i miejsc powsta nia, raportowanie stopnia obciążenia urządzeń sieci, co pozwala na optymalizację i przedłużenie żywotno ści urządzeń. Automatycznie generowane konfiguro walne podsumowania ułatwiają analizy i obniżają koszt wdrożenia systemu. VII Marzec 2004

18 ASTOR 2004 RAPORT Produkty Satel VIII Marzec 2004

19 ASTOR 1/2004 (39) MIFAM S.A. Statystyczna kontrola procesu w zarządzaniu procesem produkcji Instalacje automatyki w Polsce Integrator: ABIS s.c. Fabryka Narzędzi Chirurgicznych i Dentystycznych MIFAM S.A. szczyci się ponad pięćdziesięcioletnią tradycją w zakresie wytwarzania sprzętu medycznego. Przedsiębiorstwo oferuje odbiorcom krajowym i zagranicznym szeroki asortyment wyrobów medycznych i półfabrykatów, przede wszystkim igieł jednorazowego użytku oraz przyrządów i instrumentów stomatologicznych. Główną strategią kierownictwa MIFAM jest ciągła dbałość o zapewnienie wysokiej jakości wytwarzanych produktów. Dzięki wysokim kwalifikacjom załogi oraz stosowaniu nowoczesnych metod zarządzania i organizacji produkcji, MIFAM jest w stanie zrealizować zamówienia najbardziej wymagających odbiorców, co zostało potwierdzone wieloma certyfikatami, m.in. ISO 9001, ISO 2000, EN 46001, ISO oraz uzyskaniem znaku CE - zgodności wyrobów z wymaganiami rynku europejskiego. Utrzymanie tak wysokiego standardu produkcji wiąże się z inwestowaniem w nowe technologie nie tylko w zakresie wytwarzania, ale również w dziedzinie zarządzania jakością. Realizując kolejne etapy wdrażania nowych rozwiązań, w przedsiębiorstwie uruchomiono system QI Analyst, służący do kompleksowego zarządzania procesami produkcji w całej fabryce przy pomocy metod statystycznej kontroli procesu (SPC - Statistical Process Control). Według założeń system miał realizować następujące zadania: kontrola procesu w czasie rzeczywistym, umożliwiająca ciągłe i bieżące monitorowanie parametrów produkcji; elastyczne połączenie z urządzeniami pomiarowymi, pozwalające na bezkolizyjną i automatyczną współpracę z systemem przetwarzania danych pomiarowych; dostarczanie aktualnych danych operatorom maszyn, którzy na ich podstawie korygują ustawienia maszyn eliminując wytwarzanie "braków produkcyjnych"; udostępnienie możliwości analizy zebranych danych pomiarowych pod wybranym kątem bez konieczności znajomości technik programowania przez obsługę systemu. Opracowanie koncepcji działania systemu zbierania i analizy danych oraz wdrożenie powierzono firmie Abis s.c. z Krakowa. Jako platformę programową do realizacji zadania wybrano oprogramowanie Wonderware QI Analyst Controller, dające obsłudze możliwość konfiguracji tworzonych przez dział kontroli jakości planów badań dla poszczególnych produktów oraz kontrolę procesu produkcji w czasie rzeczywistym. Oprogramowanie umożliwia również zarządzanie prawami dostępu do przygotowanych planów badań, przypisywanymi odpowiednio operatorom i ustawiaczom maszyn. W uruchomionym systemie dane pomiarowe zbierane są przy pomocy suwmiarki Mitutoyo wyposażonej w interfejs RS-232, podłączonej za pomocą konwertera do komputera, na którym pracuje QI Analyst Controller. Bezpośrednie podłączenie oprogramowania QI Analyst do dostępnych na rynku systemów pomiarowych, między innymi systemu Mitutoyo, jest możliwe dzięki wyposażeniu w zestaw serwerów OPC. Wykonane na suwmiarce pomiary zapisywane są w wewnętrznej bazie danych oprogramowania. W zależności od potrzeb dane te mogą być archiwizowane również w innych systemach bazodanowych, takich jak MS SQL Server, MS Access, Oracle i innych. Rys. 1 Przyłączenie źródła danych Na stanowisku kontrolnym operatorzy prowadzący produkcję na maszynach wybierają przygotowany plan badań dla produkowanego przedmiotu. Plan opisuje dokładnie sposób zbierania danych pomiarowych, operacje wykonywane na pomiarach oraz analizy prezentowane na ekranie. Automatyzacja działania programu polega na tym, że jedyną czynnością wykonywaną przez operatora jest dokonanie pomiaru suwmiarką. Dane z suwmiarki trafiają do bazy danych wraz z informacjami dodatkowymi ustalonymi w planie badań. Są to informacje o operatorze wykonującym pomiary, numeru zlecenia lub serii produkcyjnej, przetworzone informacje pomiarowe oraz czasy wprowadzenia pomiarów. Informacje dodatkowe niezbędne są w przetwarzaniu danych i generowaniu zestawień rozliczeniowych dla operatora, zmiany czy też zlecenia produkcyjnego. Operator obsługujący system pobiera elementy z obrabiarek i według planu badań wykonuje pomiary dla przyjętej liczby próbek. Analiza statystyczna prowadzona jest na bieżąco po każdym wprowadzonym pomiarze. Wyniki analizy prezentowane są w czasie rzeczywistym na odpowiednich wykresach i w postaci wybranych współczynników oceny statystycznej procesu, takich jak np. Cp, Cpk. Jeżeli wprowadzony pomiar nie mieści Wdrożenie systemu QI Analyst umożliwiło analizę jakości wykonywanych detali bezpośrednio na sta nowisku pracy oraz natychmiastową reakcję obsługi w przypadku wystą pienia nieprawidło wości. Dało to wymierne efekty w zakresie poprawy jakości detali oraz pozwoliło na dokład niejsze ustawianie maszyn. Rys. 2 Informacja o przekro czeniu tolerancji wymiarów 11

20 Rys.3 Przykładowa analiza się w zadanej tolerancji wymiarów produktu, na ekranie monitora pojawia się informacja o przekroczeniu. Po zidentyfikowaniu przekroczenia operator może zdefiniować przyczynę, która spowodowała powstanie błędu oraz podjąć działania w celu wyeliminowania przyczyn produkcji wadliwych elementów. Na rys. 2 widoczne są opisane kolejno: informacja o przekroczeniu tolerancji wymiaru, pole wyboru przyczyn powstania błędu i akcja, jaka operator wykonuje po wystąpieniu błędu. W czasie wdrażania systemu opracowane zostały, wspólnie z kadrą firmy MIFAM, zestawy przyczyn oraz akcji dostępnych do wyboru w polu informacyjnym. W czasie zbierania danych na bieżąco uaktualniane są wybrane w planie badań zestawienia i charakterystyki prezentowane operatorom na ekranie. Na podstawie tych danych operatorzy decydują o kolejnych krokach mających na celu optymalizowanie prowadzonego procesu (decydują np. o zmianie ustawień obrabiarek pracujących na stanowiskach). Oprogramowanie QI Analyst Controller umożliwia definiowanie z poziomu administratora planów badań dla poszczególnych wyrobów. Administrator, w porozumieniu z działem kontroli jakości, określa metodę zbierania próbek pomiarowych i ich ilość, rodzaje i reguły wykonywanych na pomiarach analiz oraz sposób prezentacji ich na ekranie. Dla każdego planu badań możliwe jest zdefiniowanie indywidualnych przyczyn powstawania wykrytych wad produkcyjnych. Administrator określa przyczyny, które w trakcie Biuletyn Automatyki wykonywania planu pomiarowego operatorzy będą przypisywali do każdego wykrytego w czasie pomiarów błędu. Pomiary zbierane przez operatora podlegają automatycznej ocenie według zdefiniowanych reguł (np. sprawdzenie założonych tolerancji). Dla każdej ze zdefiniowanych przyczyn administrator określa również akcje, jaki podejmuje po wykryciu przekroczenia reguł oceny wprowadzanych produktów. Może to być np. powtórzenie pomiaru w celu potwierdzenia jakości wykonania. Administrator decyduje również o rodzaju i ilości prezentowanych na ekranie zestawień i wykresów. Andrzej Sioma (Abis s.c.) mgr. inż. Jacek Szeliga - MIFAM S.A w Milanówku, Wydział Szlifierni Igieł: "W związku z coraz większymi wymaganiami jakościowymi klientów, nasza firma postanowiła wdrożyć system pozwalający monitorować w czasie rzeczywistym istotne dla klientów parametry. Poszukiwania takiego systemu trwały dosyć długo, ponieważ rozwiązania dostępne na rynku nie spełniały założonych wymagań. Odpowiedni okazał się dopiero system QI Analyst zaproponowany przez firmę Abis s.c. z Krakowa. Jego wdrożenie umożliwiło analizę jakości wykonywanych detali bezpośrednio na stanowisku pracy oraz natychmiastową reakcję obsługi szlifierki w przypadku wystąpienia nieprawidłowości. Dało to wymierne efekty w zakresie poprawy jakości detali oraz pozwoliło na dokładniejsze ustawianie maszyn (szlifierek). Wykonywane pomiary są archiwizowane i stanowią część historii wyrobu. Firma MIFAM S.A. planuje rozbudowę systemu o następne stanowiska pracujące w wewnętrznej sieci wydziału produkcyjnego. 12