Kardiologia Polska 2015; 73, 10: ; DOI: /KP ISSN
|
|
- Józef Makowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Kardiologia Polska 2015; 73, 10: ; DOI: /KP ISSN OPINIE, KONSENSUSY, STANOWISKA EKSPERTÓW / EXPERTS OPINIONS AND POSITION PAPERS Miejsce fondaparinuxu w terapii ostrych zespołów wieńcowych w Polsce od teorii do praktyki. Stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Fondaparinux in the treatment of acute coronary syndromes in Poland from theory to the practice. Experts group position paper endorsed by the Polish Cardiac Society Working Group on Cardiovascular Pharmacotherapy Krzysztof J. Filipiak 1, Beata Wożakowska-Kapłon 2, Adam Witkowski 3, Marek Gierlotka 4, Grzegorz Opolski 1, Artur Mamcarz 5 1 I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 2 I Klinika Kardiologii i Elektroterapii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, Kielce 3 Klinika Kardiologii i Angiologii Interwencyjnej, Instytut Kardiologii, Warszawa 4 III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 5 III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa Recenzenci dokumentu: prof. dr hab. n. med. Dariusz Kozłowski (Gdański Uniwersytet Medyczny) prof. dr hab. n. med. Marek Kuch (Warszawski Uniwersytet Medyczny) FONDAPRINUX ISTOTNY POSTĘP W ZAKRESIE LECZENIA PRZECIWKRZEPLIWEGO Fondaparinux syntetyczny pentasacharyd wybiórczo hamujący aktywny czynnik X (inhibitor czynnika Xa) to lek nadal rzadko stosowany przez polskich lekarzy, w tym przez polskich kardiologów. Mechanizm jego działania polega na odwracalnym połączeniu z cząsteczką antytrombiny, co powoduje zmiany jej konformacji przestrzennej i zwiększenie zdolności unieczynniania czynnika X (tzw. pośredni inhibitor czynnika Xa). Fondaprinux powinno się postrzegać jako lek reprezentujący najwyższą obecnie formę ewolucji heparyny niefrakcjonowanej (UFH, unfractionated heparin), co zaprezentowano na rycinie 1. W odróżnieniu od dominujących ilościowo, a przede wszystkim kosztowo w Polsce heparyn drobnocząsteczkowych (LMWH, low-molecular weight heparins), z punktu widzenia płatnika jednych z najdroższych leków stosowanych w naszym kraju, fondaparinux jest: łatwiejszy w stosowaniu masa ciała nie wpływa na sposób doboru dawki leku; bardziej przyjazny chorym podaje się go raz na dobę w zastrzyku podskórnym, a nie dwa razy na dobę jak w terapii LMWH; bezpieczniejszy w zakresie powikłań praktycznie nie obserwuje się po nim, w odróżnieniu od LMWH, a tym bardziej UFH, trombocytopenii polekowej; ponadto wydaje się bezpieczny także u chorych z już rozwiniętą trombocytopenią poheparynową może być u nich stosowany mimo braku formalnych wskazań zawartych w charakterystyce produktu; związany z mniejszym ryzykiem krwawień niż alternatywne leki przeciwkrzepliwe, co udowodniono zarówno przy stosowaniu tego leku w ostrych zespołach wieńcowych (ACS, acute coronary syndromes), jak i w innych wskazaniach klinicznych, w tym zwłaszcza u pacjentów z umiarkowaną, przewlekłą niewydolnością Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak, FESC, I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, ul. Banacha 1A, Warszawa, tel: , faks: , krzysztof.filipiak@wum.edu.pl Copyright Polskie Towarzystwo Kardiologiczne
2 Krzysztof J. Filipiak et al. Rycina 1. Ewolucja klasycznych leków przeciwtrombinowych od heparyny niefrakcjonowanej (hamującej czynnik IIa i Xa w porównywalnym stopniu), poprzez heparyny drobnocząsteczkowe (substancje o większej aktywności anty-xa niż anty IIa), aż do pięciocukrowych łańcuchów specyficznie hamujących tylko czynnik Xa nerek [wskaźnik filtracji kłębuszkowej (GFR, glomerular filtration rate) ml/min]; lek nie wymaga redukcji dawki w szerokiej grupie pacjentów z GFR ml/min. Zainteresowanie lekiem w kardiologii i internie wydaje się poszerzać, podobnie jak zainteresowanie lekami doustnymi działającymi w tym samym mechanizmie farmakologicznym (doustne, bezpośrednie inhibitory czynnika Xa ksabany: riwaroksaban, apiksaban, edoksaban). Najnowsze badania wskazują na nowe, plejotropowe działania fondaparinuxu. Poprzez inhibicję czynnika Xa może on stabilizować blaszki miażdżycowe, prawdopodobnie poprzez hamowanie ekspresji metaloproteinazy-9 i metaloproteinazy-13 [1]. Jest lekiem z wyboru u osób nietolerujących heparyn [2]. Niepokojąca jest mała popularność tego najnowocześniejszego leku przeciwkrzepliwego w Polsce. Niniejsze stanowisko ekspertów, dotyczące wyłącznie kwestii stosowania fondaparinuxu w ACS, powstało zatem jako wynik odczuwalnego dysonansu między wysoką ewidencją kliniczną leku i jego rzadkim stosowaniem w naszym kraju. MIEJSCE FONDAPARINUXU W TERAPII ACS AKTUALNE ZALECENIA Najnowsze wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC, European Society of Cardiology) dotyczące ostrych zespołów wieńcowych bez przetrwałego uniesienia odcinka ST (NSTE-ACS, non-st-elevation acute coronary syndromes) z 2015 r. bardzo wysoko sytuują miejsce fondaparinuxu w terapii przeciwkrzepliwej. Przypominają one przede wszystkim dane pochodzące z badania Fifth Organization to Assess Strategies in Acute Ischaemic Syndromes (OASIS-5), które objęło pacjentów z NSTE-ACS, randomizowanych do przyjmowania fondaparinuxu 2,5 mg s.c. lub enoksaparyny 1 mg/kg/mc. W badaniu tym chorzy leczeni fondaparinuxem rokowali porównywalnie do osób stosujących enoksaparynę w zakresie zdarzeń niedokrwiennych w okresie 9-dniowej obserwacji [zgon, zawał serca lub nawrót dławicy piersiowej ryzyko względne (HR, hazard ratio) = 1,01; 95% przedział ufności (CI, confidence interval) 0,90 1,13], ale leczenie fondaparinuxem zmniejszało o połowę ryzyko dużych krwawień (HR = 0,52; 95% CI 0,44 0,61; poziom istotności: p = 0,001). Przekładało się to już po zakończeniu terapii na istotną statystycznie redukcję śmiertelności całkowitej w obserwacji 30-dniowej (fondaparinux 2,9% vs. enoksaparyna 3,5%; HR = 0,83; 95% CI 0,71 0,97; p = 0,02) i 6-miesięcznej (5,8% vs. 6,5%; HR = 0,89, 95% CI 0,80 1,00; p = 0,05), a więc w długim czasie od opuszczenia szpitala [3]. Te fundamentalne dla współczesnej wiedzy kardiologicznej dane pozwoliły lepiej zrozumieć odroczone ryzyko następstw wewnątrzszpitalnych krwawień w fazie ostrej ACS. W podgrupie chorych, u których wykonano przezskórną interwencję wieńcową w tym badaniu (PCI, percutaneous coronary intervention), a więc wśród 6239 osób z badania OASIS-5, również zaobserwowano istotnie mniejsze ryzyko dużych powikłań krwotocznych (w tym także tych związanych z miejscem wkłucia) w obserwacji 9-dniowej na korzyść fondaparinuxu (2,3% vs. 5,1%; HR = 0,45; 95% CI 0,34 0,59; p = 0,001). Co więcej, częstość krwawień nie zależała od czasu wykonania PCI w stosunku do podanej dawki fondaparinuxu (1,6% vs. 1,3% dla wykonania PCI < 6 h vs. > 6 h). W grupie leczonej fondaparinuxem częściej stwierdzano ryzyko zakrzepicy na cewniku niż w grupie przyjmującej enoksaparynę (0,9% vs. 0,4%), ale zjawisko to dotyczyło de facto kilku chorych i całkowicie zniknęło, gdy w grupie leczonej fondaparinuxem dodawano bolus UFH. Wyniki kolejnych badań udowodniły, że standardowy bolus UFH powinien być rekomendowany zawsze u pacjentów leczonych za pomocą PCI, którzy wcześniej otrzymali fondaparinux [4 6]. Dlatego też w najnowszych wytycznych dotyczących NSTE-ACS opublikowanych przez ESC jednoznacznie stwierdzono: Fondaparinux jest uważany za parenteralnie podawany lek przeciwkrzepliwy o najlepszym profilu skuteczności/bezpieczeństwa i jako taki jest rekomendowany niezależnie od przyjętej strategii leczenia, chyba że pacjent natychmiastowo jest kierowany na koronarografię. W wytycznych przyjęto zatem wśród leków podawanych parenteralnie: klasę zaleceń IB dla fondaparinuxu oraz podobnie: IB dla UFH i enoksaparyny. W przypadku klasy IB dla UFH dopisano jednak: rekomendowane dla pacjentów poddawanych PCI, którzy nie otrzymali dotąd antykoagulantu, a w przypadku enoksaparyny przyznanie klasy IB opatrzono komentarzem: podawać, gdy fondaparinux jest niedostępny [7]. Co interesujące, klasę IA przyznano jedynie dożylnie podawanej biwalirudynie w leczeniu inwazyjnym (PCI). Problem ze stosowaniem tego leku był już poprzednio rozważany w naszym gronie [8]. W przypadku ACS z uniesieniem odcinka ST fondaparinux posiada bogatą ewidencję kliniczną, jednak odnoszącą się do stosowania tego leku w terapii trombolitycznej. Dlatego też, zwłaszcza w Polsce, a więc kraju z szerokim dostępem do 944
3 Miejsce fondaparinuxu w terapii ostrych zespołów wieńcowych w Polsce od teorii do praktyki kardiologii inwazyjnej, jego stosowanie w tej grupie chorych nie powinno być rekomendowane. W przypadku podania fondaparinuxu u chorego z zawałem serca z przetrwałym uniesieniem odcinka ST (STEMI, ST-elevation myocardial infarction) kierowanego na zabieg PCI również należy dostrzyknąć UFH. FONDAPARINUX W ACS W POLSCE ILU CHORYCH MOGŁOBY BYĆ NIM LECZONYCH? Interesującym problemem byłoby oszacowanie w Polsce optymalnej liczby chorych z ACS, którzy, w ramach poprawy bezpieczeństwa (zmniejszenia ryzyka krwawień), mogliby otrzymywać fondaparinux, a nie heparyny. Najświeższe dane europejskie dotyczące 37 krajów stowarzyszonych w ESC (opublikowane w 2014 r.) pozwalają w przybliżeniu oszacować tę liczbę chorych w odniesieniu do STEMI [9]. Mimo że Polska należy do trzech krajów ESC, w których wykonuje się najwięcej zabiegów przezskórnych na milion mieszkańców, a fibrynoliza praktycznie przestała być metodą leczenia tego typu zawału (dodajmy, że w 2013 r. Narodowy Fundusz Zdrowia raportował zaledwie 48 przypadków leczenia fibrynolitycznego zawału serca w Polsce), nadal szacuje się, że ok chorych rocznie nie jest poddawanych żadnej terapii reperfuzyjnej. Zapewne należą do tej grupy osoby przyjmowane ze STEMI w bardzo odległej godzinie bólu zawałowego, osoby niewyrażające zgody na zabieg interwencyjny, a przede wszystkim pacjenci z innym współistniejącymi, ciężkimi chorobami przewlekłymi, zwiększającymi ryzyko krwawień, w tym osoby z chorobą nowotworową, u których ryzyko leczenia trombolitycznego lub nawet zabiegu PCI jest zbyt wysokie. To zapewne grupa, w której podanie leku przeciwkrzepliwego o jak najmniejszym ryzyku krwawień jest szczególnie wskazane. Fondaparinux powinni jednak otrzymywać przede wszystkim pacjenci z NSTE-ACS. Lek ten powinien być preferowany u wszystkich takich chorych, z wyjątkiem osób wymagających pilnej rewaskularyzacji w ciągu pierwszych 2 godzin. Z raportu konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii za 2013 rok wynika, że w Polsce leczono łącznie blisko pacjentów z NSTE-ACS w porównaniu z pacjentów z STEMI [10]. W tej pierwszej grupie ok. 58% osób było poddanych terapii inwazyjnej ( przypadków leczonych inwazyjnie), a więc ponad chorych nie było leczonych w pracowniach kardiologii inwazyjnej w trakcie pierwszej hospitalizacji. W tej właśnie grupie szczególnie korzystne byłoby zastosowanie fondaparinuxu jako skutecznego i najbezpieczniejszego pod względem ryzyka krwawienia leku przeciwkrzepliwego. FONDAPRINUX W KARDIOLOGII EUROPEJSKIEJ NAJNOWSZE DANE Z REJESTRÓW W 2015 r. opublikowano dane z rejestru szwedzkich pacjentów z NSTE-ACS i analizowano pod kątem leczenia fondaparinuxem lub LMWH [11]. Dane te cytowane są już w tegorocznych wytycznych dotyczących leczenia NSTE-ACS opublikowanych przez ESC. Bazując na obserwacjach pochodzących z badania OASIS-5, autorzy postanowili zweryfikować, czy stosowanie fondaparinuxu vs. LMWH przekłada się na zmniejszenie ryzyka dużych krwawień i poprawę rokowania chorych z NSTE-ACS również w warunkach klinicznych, wśród pacjentów włączanych do rejestrów obserwacyjnych. W tym celu prospektywnie obserwowali wieloośrodkową kohortę pacjentów z rejestru Swedish Web-System for Enhancement and Development of Evidence-Based Care in Heart Disease Evaluated According to Recommended Therapies (SWEDEHEART), obejmującego kolejnych szwedzkich chorych z NSTE-ACS, którzy w trakcie leczenia szpitalnego otrzymywali fondaparinux lub LMWH między wrześniem 2006 r. a czerwcem 2010 r. Odnotowywano poważne krwawienia wewnątrzszpitalne, śmiertelność 30- i 180-dniową, zawały serca, udary mózgu i poważane krwawienia w tym okresie. W analizie wieloczynnikowej regresji uwzględniono wpływ m.in. takich zmiennych, jak wyjściowa charakterystyka chorych czy odsetek rewaskularyzacji w danym ośrodku. W analizowanym rejestrze (36,4%) chorych było leczonych fondaparinuxem, a (63,6%) pacjentów stosowało LMWH. Zdarzenia krwotoczne wewnątrzszpitalne odnotowywano istotnie rzadziej w grupie fondaparinuxu [1,1% vs. 1,8%; adjustowny iloraz szans (OR, odds ratio) = 0,54; 95% CI 0,42 0,70). W grupie fondaprinuxu stwierdzono łącznie 394 zgony vs zgony wśród chorych leczonych LMWH (2,7% vs. 4,0%; adjustowany OR = 0,75; 95% CI 0,63 0,89). Różnica w zakresie dużych krwawień oraz śmiertelności między dwoma grupami utrzymywała się zarówno w 30-, jak i 180-dniowej obserwacji. Ważne informacje, jakie odnotowano w szwedzkim rejestrze odzwierciedlającym rutynową praktykę kliniczną stosowaną u chorych z NSTE-ACS, dotyczą również zmieniającego się krajobrazu leczenia przeciwkrzepliwego w Szwecji. O ile na początku zbierania danych ze szwedzkiego narodowego rejestru (2006 r.) częstość stosowania fondaparinuxu wynosiła wśród chorych z NSTE-ACS zaledwie kilka procent, pod koniec zbierania danych (2010 r.) osiągała średnią wartość ponad 80% leczonych. MIEJSCE FONDAPARINUXU W TERAPII ACS W POLSCE FAKTY Dane na temat stosowania poszczególnych leków przeciwkrzepliwych w terapii ACS w Polsce można uzyskać z ogólnopolskiego rejestru ACS (PL-ACS) koordynowanego przez Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Jeśli przeanalizujemy procentowe wykorzystanie poszczególnych czterech grup leków przeciwkrzepliwych stosowanych w ACS (UHF, LMWH, fondaprinux, biwalirudyna) w ostatnich 5 latach ( ), otrzymamy dane, które wskazują, że polska praktyka leczenia przeciwkrzepliwego w ACS mocno odstaje od wytycznych ESC (tab. 1). 945
4 Krzysztof J. Filipiak et al. Tabela 1. Odsetkowe stosowanie poszczególnych klas leków przeciwkrzepliwych w ostrych zespołach wieńcowych (ACS) w Polsce w latach raportowane wg danych ogólnopolskiego rejestru ACS-PL; dane dzięki uprzejmości Zespołu ACS-PL, 2015; próba ankietowana = ACS; A. Dane dotyczące stosowania leków u chorych leczonych inwazyjnie i nieinwazyjnie, bez uwzględnienia podania leku przeciwkrzepliwego podczas zabiegu inwazyjnego okołozabiegowo; B. Dane dotyczące stosowania leków u chorych leczonych inwazyjnie i nieinwazyjnie, z uwzględnieniem podania leku przeciwkrzepliwego podczas zabiegu inwazyjnego okołozabiegowo Rok Lek* STEMI NSTEMI UA ACS** 2010 LMWH 17,7% 28,3% 19,6% 21,9% ,5% 26,9% 16,7% 19,9% ,7% 24,5% 16,3% 19,1% ,4% 24,6% 16,6% 19,2% ,3% 24,8% 15,2% 18,4% 2010 UFH 36,9% 26,7% 19,1% 27,2% ,4% 26,2% 19,2% 26,5% ,9% 26,4% 19,9% 26,2% ,5% 23,7% 17,3% 23,5% ,2% 23,3% 18,3% 23,3% 2010 biwalirudyna 0,11% 0,11% 0,16% 0,13% ,06% 0,15% 0,10% 0,11% ,08% 0,11% 0,08% 0,09% ,06% 0,06% 0,06% 0,06% ,11% 0,20% 0,17% 0,17% 2010 fondaparinux 0,19% 0,84% 0,72% 0,59% ,09% 0,34% 0,39% 0,28% ,22% 0,92% 0,36% 0,52% ,12% 1,02% 0,23% 0,48% ,12% 0,41% 0,16% 0,23% A. Stosowanie leków u chorych leczonych inwazyjnie i nieinwazyjnie (bez uwzględnienia podania leku przeciwkrzepliwego podczas zabiegu okołozabiegowo) 2010 LMWH 17,7% 28,3% 19,6% 21,9% ,5% 26,9% 16,7% 19,9% ,7% 24,5% 16,3% 19,1% ,4% 24,6% 16,6% 19,2% ,3% 24,8% 15,2% 18,4% 2010 biwalirudyna 0,11% 0,11% 0,16% 0,13% ,06% 0,15% 0,10% 0,11% ,08% 0,11% 0,08% 0,09% ,06% 0,06% 0,06% 0,06% ,11% 0,20% 0,17% 0,17% 2010 fondaparinux 0,19% 0,84% 0,72% 0,59% ,09% 0,34% 0,39% 0,28% ,22% 0,92% 0,36% 0,52% ,12% 1,02% 0,23% 0,48% ,12% 0,41% 0,16% 0,23% B. Stosowanie leków u chorych leczonych inwazyjnie i nieinwazyjnie (z uwzględnieniem podania leku przeciwkrzepliwego podczas zabiegu PCI) 2010 LMWH 19,7% 29,8% 20,8% 23,5% ,4% 28,7% 18,0% 21,5% ,1% 25,9% 17,2% 20,3% ,7% 25,8% 17,2% 20,1% ,5% 25,8% 15,7% 19,2% 2010 UFH 87,8% 66,7% 55,3% 69,3% ,5% 68,4% 58,7% 71,0% ,8% 70,0% 62,7% 72,8% ,5% 70,0% 62,1% 72,0% ,4% 72,2% 63,9% 73,4% 2010 biwalirudyna 0,21% 0,17% 0,21% 0,20% ,26% 0,19% 0,13% 0,19% ,19% 0,14% 0,09% 0,14% ,14% 0,17% 0,25% 0,19% ,57% 0,53% 0,73% 0,63% 2010 fondaparinux 0,20% 0,88% 0,73% 0,61% ,10% 0,35% 0,39% 0,29% ,24% 0,93% 0,37% 0,54% ,14% 1,02% 0,23% 0,48% ,12% 0,43% 0,16% 0,24% *Raportowany w rejestrze lek przeciwkrzepliwy stosowany niezależnie od rodzaju leczenia (inwazyjne/nieinwazyjne); **Wszystkie ACS łącznie; ACS ostre zespoły wieńcowe; LMWH heparyna drobnocząsteczkowa; NSTEMI zawał serca bez przetrwałego uniesienia odcinka ST; PCI pierwotna angioplastyka wieńcowa; STEMI zawał serca z przetrwałym uniesieniem odcinka ST; UA niestabilna choroba wieńcowa; UFH heparyna niefrakcjonowana 2010 UFH 36,9% 26,7% 19,1% 27,2% ,4% 26,2% 19,2% 26,5% ,9% 26,4% 19,9% 26,2% ,5% 23,7% 17,3% 23,5% ,2% 23,3% 18,3% 23,3% Æ Z danych tych wynika, że stosowanie fondaparinuxu w praktyce terapii wszystkich form ACS liczonych łącznie w Polsce w ciągu ostatnich lat nigdy nie przekraczało 0,61%, a w ostatnim roku wynosiło 0,24% blisko 3-krotnie mniej niż stosowanie biwalirudyny, 80 razy rzadziej niż LMWH 946
5 Miejsce fondaparinuxu w terapii ostrych zespołów wieńcowych w Polsce od teorii do praktyki i ponad 300 razy rzadziej niż UFH. W praktyce zatem, stosowanie fondaprinuxu w Polsce w ACS jest zjawiskiem marginalnym. Przy porównaniu danych dotyczących terapii ACS w Polsce w 2014 r. zastanawiające jest zwłaszcza to, że fondaprinux wykorzystywano 60 razy rzadziej niż enoksaparynę (głównie LMWH stosowana w ACS) w terapii zawału serca bez przetrwałego uniesienia odcinka ST oraz blisko 100 razy rzadziej w terapii niestabilnej choroby wieńcowej. Znając wysokie koszty podawania LMWH oraz ekstrapolując związane z wykorzystaniem LMWH większe koszty leczenia powikłań krwotocznych, fakt tak powszechnego niestosowania fondaparinuxu w naszym kraju powinien napawać niepokojem. Jeżeli porównamy dane z ogólnopolskiego rejestru PL- -ACS z cytowanymi wcześniej danymi z rejestru szwedzkiego SWEDEHEART (80-procentowa częstość stosowania fondaparinuxu w NSTEMI w 2010 r.), również trudno wytłumaczyć aż takie dysproporcje stosowania najnowocześniejszego antykoagulantu w tej populacji chorych po obu stronach Bałtyku. Zagadnienie to dyskutowane jest przez wielu ekspertów. Aby dyskusję tę ująć w krótkie ramy, przytoczmy opinię chyba najbardziej oddającą istotę problemu, z jakim spotykamy się nie tylko w Polsce: ( ) Mimo że fondaparinux okazał się lepszy od enoksaparyny, biwalirudyna lepsza od heparyny z inhibitorami GP IIb/IIIa, a prasugrel i tikagrelor lepszy od klopidogrelu w randomizowanych badaniach klinicznych, stosowanie lepszych leków nie przekłada się zawsze na praktykę kliniczną ( ). Należy jednak pamiętać, że implementacja nowych schematów terapii jest zawsze procesem powolnym, zajmującym około 5 10 lat ( ). Rozległe inicjatywy edukacyjne zmierzające do implementacji wyników badań i obowiązujących zaleceń mogą mieć kluczową rolę w zmniejszaniu rozdźwięku między praktyką a teorią. Inną barierą jest koszt nowych terapii i ograniczenia refundacyjne. Analizy kosztowo-efektywnościowe powinny zatem wesprzeć nowe terapie i wskazać podgrupy chorych, u których nowe leki są szczególnie korzystne [12]. WNIOSKI Autorzy niniejszego stanowiska, wspartego przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, widzą potrzebę zmian w częstości stosowania poszczególnych leków przeciwkrzepliwych w terapii ACS w Polsce. Niezmiernie rzadkie wykorzystanie biwalirudyny w populacji polskich pacjentów z ACS leczonych inwazyjnie było już przedmiotem odrębnego stanowiska ekspertów [8]. W przypadku fondaparinuxu sytuacja jest jeszcze gorsza, bowiem jego stosowanie w terapii ACS w Polsce praktycznie nie istnieje. Mimo określonego miejsca w wytycznych ESC, potwierdzonej wyższości nad LMWH (enoksaparyną) w zakresie częstości zdarzeń krwotocznych i rokowania odległego, mimo łatwości w dawkowaniu, większego bezpieczeństwa u chorych z umiarkowaną niewydolnością nerek (GFR ml/min), jeszcze mniejszego ryzyka trombocytopenii niż w przypadku LMWH, fondaparinux nadal praktycznie nie jest stosowany. Przy uwzględnianiu porównań kosztowych obu form terapii warto natomiast pamiętać o dawkowaniu LMWH dwa razy dziennie. Eksperci, którzy sformułowali niniejsze stanowisko, uważają, że stosowanie fondaparinuxu w ACS powinno być częstsze, a zwłaszcza konieczne jest pamiętanie o nim w przypadku wszystkich chorych z NSTE-ACS niezależnie od przyjętej strategii leczenia, z wyjątkiem tych, którzy są poddawani pilnej rewaskualryzacji, a więc osób ze: wstrząsem kardiogennym i/lub niestabilnych hemodynamicznie, niestabilnych wieńcowo mimo stosowania leczenia, pacjentów po zatrzymaniu krążenia i/lub z zagrażającymi życiu arytmiami, osób z mechanicznymi powikłaniami zawału serca, ostrą niewydolnością serca oraz pacjentów ze zmiennym obrazem elektrokardiograficznym w zakresie odcinka ST, w tym zwłaszcza u chorych z przejściowym uniesieniem odcinka ST. Konflikt interesów: Współautorzy opracowania uczestniczyli w środkowoeuropejskiej konferencji Cardiology Expert Forum strategies for thrombosis management in the patient with ACS w Warszawie, w dniach r. Udział ten został wsparty merytorycznie przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, a w całości zorganizowany i sfinansowy przez Aspen, Polska. Niniejsze stanowisko stanowi podsumowanie odbytej tam dyskusji. Piśmiennictwo 1. Zuo P, Zhou Q, Zuo Z et al. Effects of the Factor Xa Inhibitor, Fondaparinux, on the Stability of Atherosclerotic Lesions in Apolipoprotein E-Deficient Mice. Circ J, 2015 Sep 3. [Epub ahead of print]. 2. Trog LM, Kahle B, Schindewolf M et al. Tolerance of Fondaparinux in Immediate-type Hypersensitivity to Heparins. Am J Med, 2015 Jul 11 [Epub ahead of print]. 3. Yusuf S, Mehta SR, Chrolavicius S et al. Comparison of fondaparinux and enoxaparin in acute coronary syndromes. N Engl J Med, 2006; 354: Jolly SS, Faxon DP, Fox KA et al. Efficacy and safety of fondaparinux versus enoxaparin in patients with acute coronary syndromes treated with glycoprotein IIb/IIIa inhibitors or thienopyridines: results from the OASIS 5 (Fifth Organization to Assess Strategies in Ischemic Syndromes) trial. J Am Coll Cardiol, 2009; 54: Steg PG, Jolly SS, Mehta SR et al. Low-dose vs standard-dose unfractionated heparin for percutaneous coronary intervention in acute coronary syndromes treated with fondaparinux: the FUTU- RA/OASIS-8 randomized trial. JAMA, 2010; 304: Steg PG, Mehta S, Jolly S et al. Fondaparinux with unfractionated heparin during revascularization in acute coronary syndromes (FUTURA/OASIS 8): a randomized trial of intravenous unfractionated heparin during percutaneous coronary intervention in patients with non-st-segement elevation acute coronary syndromes initially treated with fondaparinux. Am Heart J, 2010; 160: Roffi M, Patrono C, Collet JP et al ESC guidelines for the management of acute coronary syndromes in patients pre- 947
6 Krzysztof J. Filipiak et al. senting without persistent ST-segment elevation. Eur Heart J, doi: /eurheartj/ehv320. [Epub ahead of print]. 8. Wożakowska-Kapłon B, Lesiak M, Ochała A et al. Stanowisko grupy ekspertów Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej i Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w sprawie stosowania biwalirudyny u pacjentów z ostrym zawałem serca poddawanych przezskórnej interwencji wieńcowej w Polsce. Kardiol Pol, 2014; 72: Kristensen SD, Laut KG, Fajadet J et al. Reperfusion therapy for ST elevation acute myocardial infarction 2010/2011: current status in 37 ESC countries. Eur Heart J, 2014: 35: Opolski G. Aktualny stan opieki kardiologicznej w Polsce. Konferencja prasowa, , Warszawskie Dni Kardiologii Akademickiej, Warszawa. 11. Szummer K, Oldgren J, Lindhagen L et al. Association between the use of fondaparinux vs low-molecular-weight heparin and clinical outcomes in patients with non-st-segment elevation myocardial infarction. JAMA, 2015; 313: Huber K, Bates ER, Valgimigli M et al. Antiplatelet and anticoagulation agents in acute coronary syndromes: what is the current status and what does the future hold? Am Heart J, 2014; 168: Cite this article as: Filipiak KJ, Wożakowska-Kapłon B, Witkowski A et al. Miejsce fondaparinuxu w terapii ostrych zespołów wieńcowych w Polsce od teorii do praktyki. Stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Kardiol Pol, 2015; 73: doi: /KP
Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe?
Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe? co można jeszcze poprawić? Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii WUM Porównanie liczby ppci/mln mieszkańców w 37 krajach (dane za 2007 i
Bardziej szczegółowoOstre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach
Ostre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach Andrzej Budaj Przewodniczący komisji Wytycznych i Szkolenia PTK Kierownik Kliniki Kardiologii CMKP,
Bardziej szczegółowoOstre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia
Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Janina Stępińska Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytut Kardiologii, Warszawa o Abott Potencjalny konflikt interesów
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014
Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZECIWPŁYTKOWE I PRZECIWKRZEPLIWE. Dr n. med. Karolina Supeł
LECZENIE PRZECIWPŁYTKOWE I PRZECIWKRZEPLIWE Dr n. med. Karolina Supeł Skale oceny ryzyka stosowane do określenia optymalnego czasu prowadzenia podwójnej terapii przeciwpłytkowej PRECISE-DAPT DAPT OCENIANE
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoGrzegorz Bojarski (Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, Szpital Wojewódzki we Włocławku)
T. XXXIII Zeszyty Naukowe WSHE 2011 r. Grzegorz Bojarski (Pracownia Kardiologii Inwazyjnej, Szpital Wojewódzki we Włocławku) LECZENIE INWAZYJNE PACJENTÓW Z OSTRYM ZAWAŁEM SERCA Z UTRZYMUJĄCYM SIĘ UNIESIENIEM
Bardziej szczegółowoPostępowanie w ostrych zespołach wieńcowych. wytyczne i praktyka
Postępowanie w ostrych zespołach wieńcowych wytyczne i praktyka Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii WUM Śmiertelność Zmniejszenie śmiertelności w świeżym zawale serca w okresie 2003-2010 20%
Bardziej szczegółowo5 Terapia. 5.1 Strategie terapeutyczne. 5 Terapia
5.1 Strategie terapeutyczne Standardy ESC obejmują najważniejsze zalecenia dotyczące NSTE-ACS w praktycznym stopniowanym schemacie. Podkreślają jednocześnie, że szczególne sytuacje wymagają odstępstw od
Bardziej szczegółowoGrzegorz Opolski. Doświadczenia polskie w leczeniu chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi
Doświadczenia polskie w leczeniu chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie Docelowy model leczenia OZW zasady systemu system
Bardziej szczegółowoOstre Zespoły Wieńcowe jak walczyć o pacjenta? Maciej Lesiak, I Klinika Kardiologii Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu
Ostre Zespoły Wieńcowe jak walczyć o pacjenta? Maciej Lesiak, I Klinika Kardiologii Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu Ostre Zespoły Wieńcowe - OZW całkowite zatrzymanie przepływu
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoXXX lecie Inwazyjnego Leczenia Zawału Serca. ,,Czas to życie
XXX lecie Inwazyjnego Leczenia Zawału Serca,,Czas to życie Mariusz Gąsior III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu Opóźnienia czasowe -> Krytyczny moment leczenia
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwzakrzepowe w ostrych zespołach wieńcowych historia i perspektywy
Leczenie przeciwzakrzepowe w ostrych zespołach wieńcowych historia i perspektywy Tomasz Pasierski Oddział Kardiologii i Chorób Wewnętrznych Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie Rada Przejrzystości
Bardziej szczegółowoRóżne stenty dla różnych chorych w różnych sytuacjach klinicznych, co każdy lekarz wiedzieć powinien. Dominik Wretowski
Różne stenty dla różnych chorych w różnych sytuacjach klinicznych, co każdy lekarz wiedzieć powinien. Dominik Wretowski Dr Andreas Gruentzig (1939-1985) 23 lata po PCI Restenoza po 6 tygodniach Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoCo możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej.
Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej. AF i udar U ok. 1 z 3 chorych
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoPrzypadki kliniczne EKG
Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA, 2006: 135 138 (przypadek 31) i 147 150 (przypadek 34) PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz
Bardziej szczegółowoPrzypadki kliniczne EKG
Przypadki kliniczne EKG Przedrukowano z: Mukherjee D. ECG Cases pocket. Börm Bruckmeier Publishing LLC, Hermosa Beach, CA 2006: 139 142 (przypadek 32); 143 146 (przypadek 33). PRZYPADEK NR 1 1.1. Scenariusz
Bardziej szczegółowoKardiologia interwencyjna w Polsce w 2012 roku. Raport Zarządu Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Kardiologia Polska 2013; 71, 11: 1213 1219; DOI: 10.5603/KP.2013.0313 ISSN 0022 9032 OPINIE, KONSENSUSY, STANOWISKA EKSPERTÓW / EXPERTS OPINIONS AND POSITION PAPERS Kardiologia interwencyjna w Polsce w
Bardziej szczegółowoWpływ badań klinicznych na jakość świadczeń w oddziale kardiologicznymdoświadczenia
Wpływ badań klinicznych na jakość świadczeń w oddziale kardiologicznymdoświadczenia własne Marek Bronisz, Eligiusz Patalas PSZOZ Szpital Powiatowy im. L. Błażka w Inowrocławiu Definicja Jakość opieki zdrowotnej,
Bardziej szczegółowoInterwencyjne Leczenie STEMI w Polsce w roku 2003 na Podstawie Bazy Danych Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK Realizacja Programu Terapeutycznego NFZ
Interwencyjne Leczenie STEMI w Polsce w roku 2003 na Podstawie Bazy Danych Sekcji Kardiologii Inwazyjnej PTK Realizacja Programu Terapeutycznego NFZ Adam Witkowski, Instytut Kardiologii w Warszawie Paweł
Bardziej szczegółowoOCENA. m.in. dlatego, że wiele czynników zwiększających ryzyko choroby wieńcowej (np.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W ŁODZI Katedra i Klinika Kardiologii \'.' j. Szpital im. Wł. Biegańskiego ~ 347 ŁÓDŹ, KNIAZIEWICZA 1/5 t~l./fax 653-99-09. centr. 251-60-11 Prof. dr hab. med. Małgorzata Kurpesa Katedra
Bardziej szczegółowoPostępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi
Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi Dr hab.n.med.barbara Małecka Krakowski Szpital Specjalistyczny im.jana Pawła II 1 1. Leczenie przeciwzakrzepowe wiąże
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii
Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoZawał serca jak przeżyć? Jak powinno wyglądać leczenie?
Akademia Dziennikarzy Medycznych KARDIOLOGIA 2017 Zawał serca jak przeżyć? Jak powinno wyglądać leczenie? Adam Witkowski Klinika Kardiologii i Angiologii Instytut Kardiologii w Warszawie 09.10.2017 Konflikt
Bardziej szczegółowoChoroby Serca i Naczyń 2011, tom 8, nr 2, 70 DEBATY I KONTROWERSJE W KARDIOLOGII
Choroby Serca i Naczyń 2011, tom 8, nr 2, 70 DEBATY I KONTROWERSJE W KARDIOLOGII Od Redaktora działu W terapii ostrych zespołów wieńcowych (ACS, acute coronary syndrome) kardiolog, mówiąc heparyny drobnocząsteczkowe,
Bardziej szczegółowoMetodyka RCT, próba otwarta (osoby oceniające wystąpienie punktów końcowych nie znały przynależności chorych do grup); analiza ITT
Enoksaparyna i.v. w porównaniu z heparyną niefrakcjonowaną i.v. u chorych z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST poddawanych pierwotnej przezskórnej interwencji wieńcowej badanie ATOLL Omówienie artykułu:
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy doktorskiej. Lek. Krzysztofa Myrdy. W przedstawionej mi do recenzji rozprawie doktorskiej lek. Krzysztof Myrdy próbuje
Dr hab. n. med. Jacek Legutko, prof. UJ Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Instytut Kardiologii, II Klinika Kardiologii Ul. Kopernika 17,31-501 Kraków Tel.: 1242471 81, Fax: 124247184 E-mail: jacek.legutko@uj.edu.pl
Bardziej szczegółowoKARDIOLOGIA. Forum Ekspertów. Główne zagadnienia listopada 2018 PROGRAM
PROGRAM Forum Ekspertów KARDIOLOGIA Interdyscyplinarny panel dyskusyjny optymalna opieka nad pacjentem kardiologicznym z chorobami współistniejącymi Główne zagadnienia NADCIŚNIENIE TĘTNICZE STABILNA DŁAWICA
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoChory ze stentem wieńcowym do operacji niekardiochirurgicznej
Trudni chorzy na sali operacyjnej Chory ze stentem wieńcowym do operacji niekardiochirurgicznej Anna Dylczyk-Sommer Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Gdański Uniwersytet Medyczny Deklaruję brak
Bardziej szczegółowoInhibitory enzymu konwertującego angiotensyny w prewencji ostrych zespołów wieńcowych
Inhibitory enzymu konwertującego angiotensyny w prewencji ostrych zespołów wieńcowych Od chwili wprowadzenia inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE-I) do lecznictwa szczególne zainteresowanie budzi zastosowanie
Bardziej szczegółowoFaza A badania Aggrastat to Zocor (A to Z)
Faza A badania Aggrastat to Zocor (A to Z) Enoksaparyna w porównaniu z ufhw leczeniu ostrych zespołów wieńcowych bez uniesienia odcinka ST (NSTE ACS) podawanych łącznie z Tirofibanem i Aspiryną Faza A
Bardziej szczegółowoWyniki nowych badań potwierdzają długoterminowe korzyści stosowania CLEXANE u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym
Warszawa, 2.09.2007 Wyniki nowych badań potwierdzają długoterminowe korzyści stosowania CLEXANE u pacjentów z ostrym zespołem wieńcowym Paryż, 2 września 2007 r. Firma Sanofi-Aventis ogłosiła, że wyniki
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW III i IV ROKU STUDIÓW
PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW III i IV ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU Ostre zespoły wieńcowe NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoVI KONFERENCJA POSTĘPY TERAPII PRZECIWKRZEPLIWEJ I PRZECIWPŁYTKOWEJ
VI KONFERENCJA POSTĘPY TERAPII PRZECIWKRZEPLIWEJ I PRZECIWPŁYTKOWEJ PIĄTEK, 24 LISTOPADA 2017 ROKU 09.00 10.05 Sesja 1. Migotanie przedsionków w codziennej praktyce... Przewodniczący: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoAspekty ekonomiczne dostępności do nowoczesnego leczenia przeciwkrzepliwego w profilaktyce udaru mózgu. Maciej Niewada
Aspekty ekonomiczne dostępności do nowoczesnego leczenia przeciwkrzepliwego w profilaktyce udaru mózgu Maciej Niewada PLAN Udar epidemia? Jak migotanie przedsionków wpływa na udar? Nowe leki przeciwkrzepliwe:
Bardziej szczegółowoPrewencja wtórna po OZW-co możemy poprawić? Prof. Janina Stępińska Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego
Prewencja wtórna po OZW-co możemy poprawić? Prof. Janina Stępińska Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Innowacje w kardiologii, Warszawa, 17 maja 2012 Potencjalny konflikt interesów NIE ZGŁASZAM
Bardziej szczegółowoWytyczne ACC/AHA dla STEMI
Wytyczne ACC/AHA dla STEMI Podsumowanie wytyczne ACC/AHA postępowania z pacjentami z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST (STEMI). Podsumowanie wytyczne ACC/AHA postępowania z pacjentami z zawałem serca
Bardziej szczegółowoPowikłania krwotoczne w przebiegu ostrych zespołów wieńcowych
PRACA POGLĄDOWA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 1, 8 13 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Powikłania krwotoczne w przebiegu ostrych zespołów wieńcowych Przemysław Trzeciak i Lech Poloński
Bardziej szczegółowoPROGRAM. Hotel Golden Tulip Warsaw Centre ul. Towarowa 2
PROGRAM Hotel Golden Tulip Warsaw Centre ul. Towarowa 2 09.00-10.30 NOWE/INNE NIŻ ANTAGONIŚCI WITAMINY K DOUSTNE LEKI PRZECIKRZEPLIWE (NOAC) konkurs który najlepszy? Pięciu bohaterów i głosowanie publiczności
Bardziej szczegółowoAktywność sportowa po zawale serca
Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM VII ŚWIĘTOKRZYSKICH WARSZTATÓW EKG, HOLTERA EKG I ABPM
RAMOWY PROGRAM VII ŚWIĘTOKRZYSKICH WARSZTATÓW EKG, HOLTERA EKG I ABPM Piątek 29.11.2013 Sala A Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmiany programu. 16:00-18:00 Sesja przy współpracy z Sekcją,, Choroby
Bardziej szczegółowoChoroby układu sercowo-naczymowego są obecnie jedną z głównych przyczyn ogólnej zarówno w populacji polskiej, jak i europejskiej.
Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarza Sławomira Rychlika pt.:,,profil hormonów tarczycy po podaniu kontrastu jodowego podczas koronarografii u osób z chorobą wieńcową - badanie prospektywne"
Bardziej szczegółowoPrewencja wtórna po zawale mięśnia serca w Małopolsce czy dobrze i skutecznie leczymy? Piotr Jankowski
Prewencja wtórna po zawale mięśnia serca w Małopolsce czy dobrze i skutecznie leczymy? Piotr Jankowski I Klinika Kardiologii i El. Int. oraz Nad. Tęt. IK CMUJ Kraków piotrjankowski@interia.pl Gdańsk, 24
Bardziej szczegółowoDr n. med. Tadeusz Osadnik
Dr n. med. Tadeusz Osadnik III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca Laboratorium Genomiki, Śląski Park Technologii Medycznych KardioMED Silesia genomika@kmptm.pl Gdzie jesteśmy?
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe przed i po zabiegach elektroterapii. dr Dariusz Górko, dr hab. n.med. Marcin Grabowski SPCSK, Warszawa
Leczenie przeciwpłytkowe przed i po zabiegach elektroterapii dr Dariusz Górko, dr hab. n.med. Marcin Grabowski SPCSK, Warszawa 1 Ryzyko krwawienia okołooperacyjnego 1. Zabiegi implantacji wszczepialnych
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoZawał bez uniesienia ST -Postępowanie w ostrym okresie kiedy koronarografia i plastyka, jakie leki. Dominik Wretowski
Zawał bez uniesienia ST -Postępowanie w ostrym okresie kiedy koronarografia i plastyka, jakie leki Dominik Wretowski Postępowanie i agresywność leczenia w OZW-NSTEM powinny opierać się na wczesnej ocenie
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoSz.P. Śląski Uniwersytet Medyczny. Pl. Taraugutta Zabrze
Dr hab. med. Przemysław Mitkowski, prof. UM I Klinika Kardiologii Katedry Kardiologii Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego ul. Długa 1/2, 61-848 Poznań, tel.: 61.8549326, 8549223, 8549146, fax:
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoTransdermalne systemy hormonalne
Transdermalne systemy hormonalne Gdańsk 2014 Redaktor prowadzący: Olga Strzelec Redakcja: Olga Strzelec Korekta: Teresa Moroz Projekt okładki: Andrzej Owsiany Skład: Tomasz Kowalewski Seria wydawnicza
Bardziej szczegółowoNowe leki w terapii niewydolności serca.
Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
Bardziej szczegółowoInterventional cardiology how do we treat patients in 2010? Report of Association on Cardiovascular Interventions of the Polish Cardiac Society
Asocjacja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK/Association on Cardiovascular Interventions of PCS Kardiologia interwencyjna jak leczyliśmy chorych w 21 roku? Raport Zarządu Asocjacji Interwencji Sercowo-Naczyniowych
Bardziej szczegółowoOpublikowane ostatnio zalecenia dla. Stanowisko zespołu konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny ratunkowej
dr n. med. Przemysław Paciorek 1, prof. dr hab. Andrzej Basiński 1, prof. dr hab. Adam Nogalski 1, prof. dr hab. Leszek Brongel 1, dr n. med. Grzegorz Wit Jagielski 1, lek. Andrzej Szmit 1, lek. Jarosław
Bardziej szczegółowoKomentarz. Zaskakująca ewolucja preferencji leczenia przeciwpłytkowego z perspektywy przełomu 2017 i 2018 roku
Choroby Serca i Naczyń 2017, tom 14, nr 5, 321 326 F A R M A K O T E R A P I A C H O R Ó B U K Ł A D U K R Ą Ż E N I A Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Beata Wożakowska-Kapłon Komentarz. Zaskakująca
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwkrzepliwe w zawale serca znaczenie fondaparynuksu
PRACA POGLĄDOWA Folia Cardiologica Excerpta 2009, tom 4, nr 1, 1 9 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1896 2475 Leczenie przeciwkrzepliwe w zawale serca znaczenie fondaparynuksu Piotr Podolec i Grzegorz Kopeć
Bardziej szczegółowoRECENZJA rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lek. Jacka Wacławskiego. Przesłana do recenzji rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Prof. dr hab. n. med. Marianna Janion Kielce, 23. 11. 2015 r. II Klinika Kardiologii Świętokrzyskie Centrum Kardiologii WSzZ w Kielcach Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jana Kochanowskiego
Bardziej szczegółowoNowoczesne metody leczenia
Nowoczesne metody leczenia mechaniczna trombektomia + farmakoterapia dr hab. med. Adam Kobayashi Centrum Interwencyjnego Leczenia Udaru Mózgu Zakład Neuroradiologii Instytut Psychiatrii i Neurologii Konflikt
Bardziej szczegółowoVI ŚWIĘTOKRZYSKIE WARSZTATY HOLTERA EKG AMELIÓWKA 23-25.11.2012 ROK
NACZELNA RADA LEKARSKA ŚWIĘTOKRZYSKA IZBA LEKARSKA ODDZIAŁ KIELECKI POLSKIEGO TOWARZYSTWA KARDIOLOGICZNEGO VI ŚWIĘTOKRZYSKIE WARSZTATY HOLTERA EKG AMELIÓWKA 23-25.11.2012 ROK Szanowni Państwo Mam zaszczyt
Bardziej szczegółowoWarszawa, r. Dr hab. n. med. Łukasz Szarpak Zakład Medycyny Ratunkowej I Wydział Lekarski Warszawski Uniwersytet Medyczny
Warszawa, 8.01.2018r. Dr hab. n. med. Łukasz Szarpak Zakład Medycyny Ratunkowej I Wydział Lekarski Warszawski Uniwersytet Medyczny Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Michała Czapli Powikłania w transportach
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowoKardiologia Polska 2013; 71, 12: ; DOI: /KP ISSN
Kardiologia Polska 2013; 71, 12: 1332 1336; DOI: 10.5603/KP.2013.0344 ISSN 0022 9032 OPINIE, KONSENSUSY, STANOWISKA EKSPERTÓW / EXPERTS OPINIONS AND POSITION PAPERS Wymogi Asocjacji Interwencji Sercowo-
Bardziej szczegółowoWnioski i rekomendacje na przykładzie niewydolności serca
Priorytety zdrowotne w kontekście demograficznego i gospodarczego rozwoju Polski Wnioski i rekomendacje na przykładzie niewydolności serca Streszczenie raportu Długość życia w dobrym zdrowiu obywateli
Bardziej szczegółowoUkład krzepnięcia a znieczulenia przewodowe
Układ krzepnięcia a znieczulenia przewodowe We wszystkich obecnie dyscyplinach zabiegowych obowiązuje standard profilaktyki przeciwzakrzepowej z zastosowaniem heparyn (zwłaszcza drobnocząsteczkowych).
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 38 Wnioski naukowe Sól sodowa enoksaparyny jest heparyną drobnocząsteczkową wprowadzoną do obrotu pod nazwą handlową Lovenox i nazwami produktów związanych. Ten lek przeciwkrzepliwy
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA OPERACYJNEGO U CHORYCH KARDIOLOGICZNYCH Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Kardiologicznej I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii UM w Łodzi Jak ocenić ryzyko i zakwalifikować chorego
Bardziej szczegółowoSzkoły Serca dla lepszej organizacji opieki zdrowotnej, edukacji pacjentów i prewencji wtórnej. z Polski i Norwegii
Szkoły Serca dla lepszej organizacji opieki zdrowotnej, edukacji pacjentów i prewencji wtórnej chorób układu krążenia jako element wymiany i współpracy międzynarodowej kardiologów z Polski i Norwegii Opracowanie
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoznieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych i
Leki przeciwkrzepliwe a anestezja regionalna Anestezja regionalna znieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych
Bardziej szczegółowoLeki przeciwkrzepliwe w chorobach serca i naczyń stan obecny i perspektywy
Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 3, 130 136 LECZYĆ BEZPIECZNIEJ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE LEKÓW W CODZIENNEJ PRAKTYCE Redaktor działu: dr hab. med. Krzysztof J. Filipiak Leki przeciwkrzepliwe w chorobach
Bardziej szczegółowoBurza elektryczna - aktualne zasady postępowania Część 3 rokowanie, profilaktyka
Burza elektryczna - aktualne zasady postępowania Część 3 rokowanie, profilaktyka Maciej Kempa, Szymon Budrejko Klinika Kardiologii i Elektroterapii Serca, Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Konsekwencje burzy
Bardziej szczegółowoWyniki leczenia ostrych zespołów wieńcowych u chorych w podeszłym wieku
PRACA POGLĄDOWA Wyniki leczenia ostrych zespołów wieńcowych u chorych w podeszłym wieku Piotr Buchta, Anna Maria Frycz-Kurek, Lech Poloński III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoProfilaktyka chorób układu krążenia - nowości zawarte w wytycznych ESC 2012
Nowe wytyczne ESC/PTK w kardiologii Profilaktyka chorób układu krążenia - nowości zawarte w wytycznych ESC 2012 Przemysław Trzeciak Częstochowa 11.12.2012 Umieralność z powodu chorób ukł. krążenia w latach
Bardziej szczegółowoDostęp promieniowy u pacjentów leczonych inwazyjnie z powodu ostrych zespołów wieńcowych
66 Dostęp promieniowy u pacjentów leczonych inwazyjnie z powodu ostrych zespołów wieńcowych Dostęp promieniowy u pacjentów leczonych inwazyjnie z powodu ostrych zespołów wieńcowych Radial approach for
Bardziej szczegółowoLeczenie fibrynolityczne ostrych zespołów wieńcowych z przetrwałym uniesieniem odcinka ST w 2002 roku
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2004, tom 11, nr 1, 9 17 Copyright 2004 Via Medica ISSN 1507 4145 Leczenie fibrynolityczne ostrych zespołów wieńcowych z przetrwałym uniesieniem odcinka ST w 2002 roku The
Bardziej szczegółowoProfilaktyka przeciwzakrzepowa. Łukasz Krzych
Profilaktyka przeciwzakrzepowa Łukasz Krzych Czym jest profilaktyka p/zakrzepowa? Zapobieganie DVT / PE Element protokołu ERAS Postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa choremu w obliczu ryzyka,
Bardziej szczegółowoCo po zawale? Opieka skoordynowana
Co po zawale? Opieka skoordynowana Piotr Jankowski Komisja Promocji Zdrowia Polskie Towarzystwo Kardiologiczne piotrjankowski@interia.pl Warszawa, 25 X 2016 r. Częstość instruowania o postępowaniu w razie
Bardziej szczegółowoWpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem
Wpływ zaprzestania palenia papierosów na zahamowanie agregacji płytek u chorych leczonych klopidogrelem Lek. med. Bogumił Ramotowski Klinika Kardiologii CMKP, Szpital Grochowski Promotor pracy Prof. dr
Bardziej szczegółowoAlgorytm wyboru terapii hipotensyjnej krajobraz po badaniu ASCOT-BPLA
Choroby Serca i Naczyń 26, tom 3, supl. A, A5 A9 Algorytm wyboru terapii hipotensyjnej krajobraz po badaniu ASCOT-BPLA Marcin Grabowski, Krzysztof J. Filipiak I Katedra i Klinika Kardiologii Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoShould we perform percutaneous angioplasty in stable angina? Landscape after the COURAGE trial results
GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCE-BASED GERIATRICS Wpłynęło: 24.09.200 Poprawiono: 04.10.200 Zaakceptowano: 22.10.200 Czy stosować przezskórną angioplastykę wieńcową w stabilnej chorobie wieńcowej?
Bardziej szczegółowoStanowisko z dnia 03 czerwca 2011r. konsultanta krajowego w dziedzinie piel gniarstwa ratunkowego w sprawie transportu pacjentów z symptomatologi
Kraków 2011-06-03 Stanowisko z dnia 03 czerwca 2011r. konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego w sprawie transportu pacjentów z symptomatologią: ostrego zespołu wieńcowego, udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowo15.20 15.30 Otwarcie konferencji prof. dr hab. n. med.krzysztof Narkiewicz
15.20 15.30 Otwarcie konferencji prof. dr hab. n. med.krzysztof Narkiewicz 15.30 17.00 Sesja 1. Nowe wytyczne i stanowiska ESC i ESH - co w nich uważam za najważniejsze? Sesja pod patronatem Prezesów PTK
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoInterventional cardiology how we treated patients in Report of Working Group on Interventional Cardiology of the Polish Cardiac Society
Sekcja Interwencji Sercowo-Naczyniowych PTK/Working Group on Interventional Cardiology of PCS Kardiologia interwencyjna jak leczyliśmy chorych w roku 29. Raport Zarządu Sekcji Interwencji Sercowo- -Naczyniowych
Bardziej szczegółowoWYNIKI. typu 2 są. Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem
Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem sercowo-naczyniowym (badanie CARMELINA, 1218.22) Osoby z cukrzycą typu 2 są narażone na 2 do 4-krotnie
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoMaksymilian Mielczarek. Kliniczne Centrum Kardiologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego
Miejsce przezskórnego zamknięcia uszka lewego przedsionka w prewencji powikłań zakrzepowo-zatorowych u pacjentów z migotaniem przedsionków dowody z badań klinicznych Maksymilian Mielczarek Kliniczne Centrum
Bardziej szczegółowoWarsztaty ABC opisu EKG część Przerwa na kawę Warsztaty ABC opisu EKG część 2
8.45 11.45 Warsztaty ABC opisu EKG (dodatkowa opłata zakładka Warsztaty) prof. dr hab. n. med. Rafał Baranowski prof. dr hab. n. med. Dariusz Kozłowski 8.45 10.00 Warsztaty ABC opisu EKG część 1 10.00
Bardziej szczegółowoKtórzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej
Którzy pacjenci OIT mogą odnieść korzyści z wprowadzenia cewnika do tętnicy płucnej D. Payen i E. Gayat Critical Care, listopad 2006r. Opracowała: lek. Paulina Kołat Cewnik do tętnicy płucnej PAC, Pulmonary
Bardziej szczegółowoWytyczne Resuscytacji 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji
Wytyczne Resuscytacji 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji Prof. dr hab. med. Janusz Andres Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii UJCM w Krakowie Polska Rada Resuscytacji janusz.andres@uj.edu.pl
Bardziej szczegółowo