Realizacja warsztatów: Monika Komorowska, Ludwika Ignatowicz, Karolina Pluta

Transkrypt

1 Raport z warsztatów dotyczących trzech podobszarów kryzysowych na Pradze Północ w ramach przygotowań Zintegrowanego Programu Rewitalizacji przez Biuro Polityki Lokalowej Urzędu m.st. Warszawy Opracowanie raportu: Monika Komorowska Realizacja warsztatów: Monika Komorowska, Ludwika Ignatowicz, Karolina Pluta Cel warsztatów Celem warsztatów było włączenie społeczności lokalnej w przygotowania dokumentu strategicznego dotyczącego rewitalizacji Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata Intencją organizatorów było poznanie potrzeb i pomysłów mieszkańców dotyczących rozwoju trzech podobszarów kryzysowych na Pradze Północ wyznaczonych w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata Odbyły się 3 spotkania warsztatowe: - 17 maja 2014 w godzinach 9:30-14:00 w Domu Kultury Praga przy ulicy Dąbrowszczaków 2 odbył się warsztat dotyczący Nowej Pragi; - 24 maja 2014 w godzinach 9:30-14:00 w XX Liceum im. Bolesława Chrobrego przy ulicy Objazdowej 3 odbył się warsztat dotyczący Szmulowizny; - 31 maja 2014 w godzinach 9:30-14:00 w Szkole Podstawowej nr 73 przy ulicy Białostockiej 10/18 odbył się warsztat dotyczący Starej Pragi. W warsztatach mogli wziąć udział mieszkańcy podobszarów kryzysowych, ale także wszyscy zainteresowani tematem. Akcja informacyjna była realizowana przez Centrum Komunikacji Społecznej urzędu m.st. Warszawy poprzez plakaty dystrybuowane na Nowej Pradze i rekrutację bezpośrednią, ale także on-line na stronach Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy: oraz Warsztaty zgromadziły uczestników w różnym wieku, reprezentujących różne doświadczenia życiowe, mieszkańców Nowej Pragi, Szmulowizny, Starej Pragi i nie tylko. W warsztatach na Nowej Pradze wzięło udział 21 osób, na Szmulowiźnie 19 osób, a na Starej Pradze 16 osób.

2 Struktura warsztatu Warsztaty miały na celu poznanie potrzeb i wyobrażeń uczestników dotyczących przyszłości tej części Pragi Północ w ramach możliwości, jakie daje Zintegrowany Program Rewitalizacji na lata Z tego powodu pierwszą częścią warsztatów było uwspólnienie pojęcia rewitalizacji w oparciu definicję, jaką posługuje się ZPR. W celu zweryfikowania rozumienia przez uczestników pojęcia rewitalizacja najpierw zostali oni poproszeni o zapisanie na karteczkach skojarzeń z hasłem rewitalizacja. Z zebranych kartek powstała baza skojarzeń wśród nich pojawiły się m.in.: - remont, - modernizacja i odbudowa kamienic, - odnowa społeczna, kulturalna i gospodarcza, - ożywienie lokalnej przedsiębiorczości, by to miejsce mogło żyć, - pomoc dla ludzi, - przywrócenie do dawnej świetności, - zmiana na lepsze, - postęp i zadbanie o miejsce gdzie żyjemy, - zapobieganie procesowi degradacji, - odnowienie infrastruktury technicznej i społecznej, aby lepiej funkcjonowało się tu w przyszłości, - poprawa, - dobra atmosfera w życiu i zdrowie, - przekształcenie tkanki społecznej i miejskiej, - przywracanie do życia społecznego. 1 Scenariusze warsztatów na Nowej Pradze, Szmulowiźnie i Starej Pradze stanowią załącznik do raportu.

3 Ale także nie wiem proszę o wyjaśnienie, co pokazało, że jeśli chcemy zapraszać do dyskusji o działaniach w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata szerokie grono mieszkańców i interesariuszy, to musimy umożliwić wszystkim zrozumienie, o czym dokładnie rozmawiamy. Wiele z przyklejonych przez mieszkańców karteczek było bliskich definicji, którą posługuje się BPL w pracach nad ZPR na lata , stały się więc one dobrą podstawą do przedstawienia definicji rewitalizacji w ZPR. Następnie skupiono się na haśle podobszaru kryzysowego i definicji jego granic analizie tego, jaki tkwi tu potencjał, a jakie problemy wynikają z takiego wyboru lokalizacji przyszłych działań rewitalizacyjnych. Ten etap nie był zaplanowany w scenariuszu warsztatów, a był wynikiem dyskusji wywołanej przez pytania uczestników warsztatów o zaprezentowane przez moderatorki granice podobszaru kryzysowego zdefiniowanego przez Biuro Polityki Lokalowej Bazując na naszym doświadczeniu w prowadzeniu warsztatów dotyczących przestrzeni miejskiej i wiedzy o tym, że dyskusja o przestrzeni jest szczególnie trudna bez wyraźnej wizualizacji przedmiotu dyskusji tu ulice i przestrzenie przeznaczone do rewitalizacji w latach , zdecydowałyśmy się użyć zdjęć lotniczych z zaznaczonymi granicami obszarów. Bez tych materiałów realizacja warsztatów byłaby bardzo trudna, ponieważ uczestnicy stale odwoływali się do różnych ulic i miejsc i dzięki materiałom mogliśmy wspólnie i na bieżąco weryfikować, czy dyskusja na ten temat jest zasadna ze względu na przyjęte granice obszaru. (Pomimo to w dziale pomysły pojawiają się propozycje spoza obszaru kryzysowego, wynika to z tego, że uczestnicy znający funkcjonowanie nie tylko obszaru kryzysowego, ale całej okolicy Nowej Pragi, Szmulek i Starej Pragi nie chcieli się ograniczać do wysp rewitalizacji, wskazywali, że sztuczne jest analizowanie tylko podobszaru kryzysowego, skoro w jego bliskości jest potencjał przestrzeni, budynków, który mógłby pozytywnie na obszar kryzysowy oddziaływać. Pomysły zostaną zaprezentowane w taki sposób, żeby BPL mógłby wyraźnie zaznaczyć, które z nich można realizować w ramach ZPR, a które mogą zostać przekazane i poddane pod dyskusję dotyczącą szans na ich realizację Dzielnicy, czy innym Biurom )

4 W związku z tym, że w warsztatach wzięły udział osoby, które były również uczestnikami ubiegłorocznych spotkań dotyczących ZPR na lata z Dzielnicową Komisją Dialogu Społecznego były zdziwione przedstawianymi granicami podobszaru, ponieważ odbiegały od tych, o których rozmawiano na jesieni 2013 roku. Emocje związane z tym etapem warsztatów były bardzo negatywne. W związku z tym w scenariuszu kolejnych warsztatów postanowiłyśmy uwzględnić dodatkowo pytanie o to Dlaczego program rewitalizacji w latach będzie realizowany nad danym podobszarze w granicach odpowiednio Szmulek i Starej Pragi? Dodanie tego pytania pozwoliło na obniżenie temperatury dyskusji.

5 Okazało się również bardzo korzystne z uwagi na dalszy przebieg warsztatów, ponieważ pozwoliło uczestnikom uświadomić sobie lepiej nie tylko ograniczenia wynikające z konieczności zawężenia obszaru, ale także potencjał tkwiący w tym miejscu i logikę wyboru przez Urząd Miasta akurat tego fragmentu. Następnie uczestnicy w grupach mapowali problemy danego podobszaru. Etap diagnozy służył z jednej strony poznaniu sposobu postrzegania podobszaru przez uczestników warsztatów, a z drugiej strony jego rolą było uświadomienie samym uczestnikom kompleksowości problemów podobszaru i tego, że w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata Urząd Miasta nie jest w stanie zająć się wszystkimi zagadnieniami w sposób równie szczegółowy i że niektóre z kwestii powinny być rozwiązywane w ramach bieżących polityk prowadzonych przez Urząd Dzielnicy Pragi Północ oraz Urząd Miasta w ramach innych programów, czy działań statutowych. Fakt, że w analizie problemów pojawiają się bardzo różne informacje, nie powinien być interpretowany jako przerost oczekiwań względem ZPR, a raczej wskazanie, że rewitalizacja, która z definicji Rewitalizacja - oznacza proces zmian przestrzennych, technicznych, społecznych i gospodarczych, podjętych w interesie publicznym, których celem jest wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej, przywrócenie mu dawnych funkcji bądź znalezienie nowych funkcji oraz stworzenie warunków do jego dalszego rozwoju z wykorzystaniem jego cech endogenicznych. 2 - jest kompleksowa. Musi integrować bardzo różne obszary działań władz lokalnych i partnerów społecznych, by faktycznie w sposób strategiczny i efektywny realizować Program rewitalizacji - oznacza opracowany, przyjęty i koordynowany przez gminę wieloletni program działań w sferze przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki zmierzający do wyprowadzenia obszaru z sytuacji kryzysowej oraz stworzenie warunków do dalszego rozwoju obszaru. 3 Na warsztatach na Nowej Pradze mapowanie było realizowane w podziale na kategorie: przestrzeń, ludzie, gospodarka, kultura. Zauważyłyśmy, że uczestnikom sprawiało trudność wypowiadanie się o problemach, które miały być punktem wyjścia do późniejszego tworzenia pomysłów z perspektywy różnych mieszkańców i interesariuszy. Dlatego na dwóch kolejnych warsztatach, uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie grup mieszkańców i innych interesariuszy z danego podobszaru kryzysowego, którzy wg ich opinii powinni być uwzględnieni w działaniach ZPR, a dopiero następnie grupy zajęły się mapowaniem problemów i to właśnie w podziale na kategorie osób i interesariuszy. Taki sposób analizy problemów pozwolił uczestnikom na przyjęcie różnych perspektyw i zastanowienie się nad problemami i potrzebami osób, które nie były reprezentowane na warsztatach. Uczestnicy w grupach pracowali nad wybranymi przez siebie kategoriami osób/ użytkowników, następnie 2 Źródło przytaczanych definicji: 3 Op.cit. 2

6 te problemy były prezentowane przez przedstawiciela grupy na forum wszystkich uczestników warsztatów i dyskutowane, inne grupy dodawały do listy problemów zagadnienia, których nie zidentyfikowała dana grupa. Uczestnicy warsztatów pracowali w grupach około 4-6 osobowych, skład grup oraz doświadczenie życiowe/instytucjonalne nie miało wpływu na wybór kategorii osób/interesariuszy, których problemy mapowała dana grupa. Grupy uczestników warsztatów deklarowały, jakimi grupami chciały się zająć. Często grupy, gdzie byli seniorzy deklarowali, że chcą się zająć seniorami, a osoby pracujące z młodzieżą, że chciałyby się zająć młodzieżą. Jednak należy pamiętać, że nabór na warsztaty był otwarty, mógł się na nie zgłosić każdy. Ponadto metodologia pracy warsztatowej w tym przypadku nie miała na celu uchwycenia reprezentatywności składu grup odpowiadającemu charakterystyce populacji w danym podobszarze. Analiza problemów w sposób subiektywny odwołuje się do doświadczeń uczestników i ich postrzegania danego podobszaru. Uczestnicy warsztatu na Szmulkach podczas dyskusji w grupach. Następnie stworzono bank pomysłów i idei, które uczestnicy warsztatów chcieliby włączyć do działań ZPR na lata Część pomysłów była dedykowana konkretnym lokalizacjom/adresom, a część stanowiła bardziej ogólne wskazania dotyczące sposobu zaspakajania potrzeb zidentyfikowanych przez uczestników na wcześniejszych etapach warsztatów. Raport opisuje przedstawione przez uczestników pomysły. Następnym krokiem, który zapewniłby przejrzystość komunikacji w odniesieniu do ZPR na lata powinno być odniesienie się Urzędu Miasta, do tego jak i czy dane pomysły mogą być włączone, co jest potrzebne by zweryfikować możliwość ich realizacji, w jakim terminie uczestnicy mogą szukać informacji dotyczących tego jak/w jakim stopniu ich postulaty

7 zostały uwzględnione, a jeśli nie zostały uwzględnione w ramach ZPR, to gdzie, w jakim biurze, w jakich działaniach mogłyby zostać uwzględnione. Podczas warsztatów uczestnicy zostali również poinformowani o otwartym charakterze ZPR oraz o otwartości BPLu na realizowanie działań z partnerami społecznymi, warto jest więc zarysować w czytelny sposób możliwości. Uczestnicy warsztatów na zakończenie zostali poinformowani, że raport z procesu konsultacji znajdzie się na stronie oraz Uczestnicy warsztatów wyrazili nadzieję, że strona stanie się faktyczną bazą wiedzy o rewitalizacji w Warszawie i pozwoli uzyskać bieżące informacje o stopniu realizacji Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata oraz umożliwi sieciowanie działań i podmiotów, które w ten proces chciałyby się wpisywać. Poniżej zostaną przedstawione raporty z warsztatów przeprowadzonych w poszczególnych podobszarach. Po prezentacji raportów są prezentowane rekomendacje sformułowane po zakończeniu warsztatów w oparciu o zaprezentowane przez uczestników warsztatów pomysły oraz dyskusję podsumowującą warsztaty. Ich charakter jest ramowy i ogólny dotyczą bardziej sposobów działania w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji, niż konkretnych działań, ponieważ działania proponowane przez uczestników w dziale pomysły powinny najpierw zostać zweryfikowane przez Biuro Polityki Lokalowej Urzędu m.st. Warszawy pod kątem możliwości ich realizacji.

8 Raport z warsztatów Jak przyszłość dla Nowej Pragi? Dlaczego zajmujemy się podobszarem o danych granicach na Nowej Pradze? Warsztat na Nowej Pradze był pierwszym z serii warsztatów konsultacyjnych realizowanych na zaawansowanym etapie prac nad Zintegrowanym Programem Rewitalizacji na lata To uczestnicy tego warsztatu najbardziej dobitnie pytali moderatorki sposób wyznaczenia granic obszaru. Wielu uczestników nie zgadza się z dużym jego zawężeniem. Ponadto podkreślali, że wyznaczenie granic obszaru było przedmiotem dialogu społecznego Zdjęcie lotnicze z zakreślonymi granicami podobszaru kryzysowego na Nowej Pradze przygotowane jako materiał roboczy dla uczestników warsztatu. Źródła: zdjęcie lotnicze- google.pl, schemat i opis materiały Biura Polityki Lokalowej. dotyczącego ZPR prowadzonego na jesieni 2013 roku. Miasto rozmawiało wtedy z Dzielnicową Komisją Dialogu Społecznego. Po tych konsultacjach uczestnicy nie dostali jasnego sygnału zwrotnego, co zostanie uwzględnione w ZPR, a co nie i z jakich przyczyn. Wtedy uczestnicy zgłaszali potrzebę rozszerzenia granic podobszaru kryzysowego na Nowej Pradze. Uczestnicy warsztatów sygnalizowali również, że nie jest dla nich jasne, jakie działania są realistyczne w ramach ZPR, ponieważ nie ma informacji o środkach finansowych zabezpieczonych na jego realizację.

9 Mapa problemów Uczestnicy zostali poproszeni o zmapowanie problemów różnych grup mieszkańców/ użytkowników podobszaru kryzysowego, które powinny kształtować priorytety działań w kolejnych latach realizacji ZPR. O problemach dyskutowano w kategoriach: przestrzeń, ludzie, gospodarka, kultura. Najczęściej pojawiającą się kategorią jest przestrzeń. Poniżej przedstawione zostaną najważniejsze wątki dyskusji dotyczące problemów w każdej z kategorii. Przestrzeń problem powszechnie odczuwany Na Nowej Pradze znajduje się prawdziwa warszawska Starówka jednak stan zabudowy grozi jej powolnym zanikaniem, nie wolno ulec urokowi autentyczności miejsca obsypujących się tynków, odkrytych murów, przejść, tam gdzie dawniej były kamienice i patrzeć jak to, co jest praskim zasobem i dziedzictwem całej Warszawy niszczeje. Zdegradowany krajobraz nierówne, zaniedbane trawniki pomiędzy zniszczonymi kamienicami, przemieszanymi z ruinami; tworzą przestrzeń mentalną mieszkańców, ale też lokalizują Nową Pragę na mapie mentalnej mieszkańców Warszawy i turystów

10 to w ich odbiorze skansen, rodzaj zakazanego miasta, do którego wchodzi się, żeby poczuć autentyczność, ale wychodzi stąd by żyć normalnie gdzie indziej, a jak powiedzieli uczestnicy warsztatów mieszkańcy Nowej Pragi żyją w gruzach. Tkanka miejska pełna wolnych parceli niewykorzystany potencjał. Brak terenów rekreacyjnych pomiędzy zabudową mini skwerów, miejsc do aktywności fizycznej np. siłowni plenerowych. Bardzo niski współczynnik terenów zieleni, co negatywnie wpływa na jakość życia mieszkańców. Niewykorzystany potencjał rejonu ulic: Małej, Strzeleckiej, Stalowej. Remonty realizowane w sposób niszczący lokalne dziedzictwo likwidacja detali architektonicznych (często zabytkowe elementy są rozkradane), zastępowanie bruku - kostką, uczestnicy warsztatów skarżą się na brak poszanowania historii, także przez zarządców nieruchomości. Chaos w zarządzaniu przestrzenią; uczestnicy warsztatów zwracali uwagę, że w przestrzeni Nowej Pragi demonstruje się dobitnie brak koordynacji działań związanych z zarządzaniem tym miejscem; brakuje systematycznych działań podnoszących standardy mieszkania w kamienicach (ciągle są mieszkania bez C.O., dostępu do łazienki). Cała Praga Północ, a Nowa Praga szczególnie mocno, potrzebuje nowych inwestycji. Niestety często nowe inwestycje zamiast podnosić jakość przestrzeni to pogarszają stan istniejący: zaciemniają mieszkania w sąsiadujących budynkach, utrudniają mieszkańcom pobliskich budynków poruszanie się pomiędzy ważnymi punktami na lokalnej mapie (uczestnicy warsztatów powoływali się na przykład inwestycji przy ul. 11 Listopada 54). Problemem jest zdominowanie przestrzeni przez samochody; brak rozwiązań sprzyjających zrównoważonemu transportowi (zbyt mało ścieżek rowerowych). Brud w przestrzeni publicznej: pety, psie kupy, butelki. Stan techniczny budynków powoduje zagrożenie życia np. balkony przy ul. Kowieńskiej 27. Nierówne chodniki, pozapadane studzienki utrudniające korzystanie z przestrzeni publicznej. Brak centralnej przestrzeni publicznej, która byłaby sercem życia społeczności lokalnej, występów, integracji. Tkanka miejska jest zdegradowana; mieszkańcy tęsknią za wydzieloną przestrzenią podwórzy i przywróceniem bram. Legalizowanie samowoli budowlanych utrudnia przywracanie ładu przestrzennego (przykład wybijania okien w ścianach szczytowych, co uniemożliwia zabudowę pustych parceli i przywracanie ciągłości zabudowy pierzejowej, w opinii jednego z uczestników ważne jest ustalenie priorytetów, bo w ten sposób nigdy nie zapanuje na Nowej Pradze porządek w przestrzeni). Hałas i brudne powietrze.

11 Ludzie Niewystarczająca liczba miejsc służących integracji mieszkańców. Szczególnie dotyczy to seniorów, dla których obiekt przy ul. Brzeskiej 4 na Starej Pradze, gdzie aktualnie mieści się Dom Dziennego Pobytu, jest zbyt mały i niedostosowany do potrzeb; jego powierzchnia 120 m2 nie wystarcza, jak na wiele aktywności realizowanych przez seniorów. Ciągle bardzo niski standard mieszkań m.in. brak miejsca na pralkę w łazienkach, lub brak łazienki w mieszkaniu w ogóle - sanitariaty na korytarzach; brak C.O. w budynkach. Problem eksmisji z kamienic, co do których są roszczenia; uczestnik warsztatów reprezentujący organizację pozarządową dbającą o prawa lokatorskie podawał przykłady, wątpliwej weryfikacji spadkobierców roszczeń, a eksmitowani mieszkańcy nie otrzymują lokali zastępczych. Nowa Praga to bardzo złe wskaźniki dotyczące wielu aspektów świadczących o jakości życia; to tu jest największy odsetek nieopłaconych alimentów, a średnia długość życia jest najniższa w całej Warszawie; duży procent ludności żyje w nędzy, występują tu liczne skupiska patologii alkoholizm, narkotyki, nielegalne źródła utrzymania, niepłacenie za czynsz. Uzależnienie od pomocy społecznej, która choć nie ma środków, by wspierać wszystkich potrzebujących, to wciąż daje rybę, a nie wędkę. Ubóstwo wielu mieszkańców, co jest szczególnie dotkliwie odczuwane przez dzieci i młodzież, ale także seniorów. Gospodarka Z mapy Nowej Pragi znikają zakłady usługowe dawnych rzemieślników (zawody takie jak: szewc, rymarz, stolarz). Niektórzy uczestnicy sygnalizowali, że rzemieślnicy są tylko brakuje klientów; Sytuacja ekonomiczna mieszkańców i przedsiębiorców na Nowej Pradze musi być analizowana kompleksowo. W ostatnich latach w bezpośredniej bliskości ulicy Stalowej zlokalizowano wiele sklepów wielkopowierzchniowych, których konkurencji nie wytrzymały małe lokalne biznesy sklepy, które regulowały dużą część życia lokalnej społeczności (rodziny się znały, sprzedawano na zeszyt, sklepy ożywiały przestrzeń ulicy, były to też centra aktywności społecznej służące podtrzymywaniu więzi międzyludzkich); dziś lokalne biznesy to głownie sklepy z alkoholem. Nie ma strategii najmu lokali, dominuje myślenie wynajmującego kategorią najwyższego czynszu ;

12 Na Pradze kiełkują nowe pomysły, nowi przedsiębiorcy, instytucje, artyści chętnie się sieciują na zasadzie pojawiania się obok siebie galerii, kawiarni, sklepu z bio żywnością, tego typu aktywność warto zauważać i wspierać, bo ożywia ona przestrzeń publiczną, często wspiera tworzenie nowych miejsc pracy, przyciąga na Nową Pragę mieszkańców z drugiej strony Wisły i turystów. Niedostosowanie kształcenia zawodowego do potrzeb rzemiosło rządzi się swoimi prawami powiedział uczestnik reprezentujący praski zakład stolarski z tradycjami. System edukacji, ani programy wspierające kształcenie zawodowe nie rozumieją specyfiki prowadzenia małego zakładu, rodzinnej firmy. Kultura Oferta kulturalna na Nowej Pradze realizowana jest często przez organizacje pozarządowe, twórców, kawiarnie i wtedy często nie otrzymuje wsparcia promocyjnego od Dzielnicy. Prowadzi to do tego, że działania o podobnym charakterze podejmowane są równolegle przez różne podmioty, bo nie są one ze sobą dobrze skomunikowane. Artyści, którzy trafili na Pragę Północ na fali mody sprzed kilku lat, rezygnują z najmu lokali na pracownie, powodem są szybko wzrastające czynsze, ale także brak przestrzeni wystawienniczej.

13 Pomysły 4 PRZESTRZEŃ Uwolnienie przestrzeni od samochodów, wykorzystanie szansy, jaką daje metro, stworzenie sieci ścieżek rowerowych/ pasów dla rowerów, ale również zapewnienie skupisk miejsc parkingowych, zapewnienia możliwości obsługi punktów handlowych i usługowych zlokalizowanych przy ważnych komunikacyjnie ciągach m.in. ulica Stalowa. Stworzenie godnych warunków życia zapewnienie dostępu do publicznej pralni, łaźni, które mogłyby się znaleźć przy większym centrum aktywności i wsparcia lokalnej społeczności. W przestrzeni publicznej widać podejmowane inicjatywy służące podnoszeniu jakości przestrzeni na Nowej Pradze na tym tle wyróżniają się murale; warto je eksponować i podtrzymywać tradycję ich tworzenia. Uczestnicy zaproponowali również eksponowanie zdjęć historycznych w przestrzeni publicznej, co wpłynęłoby na świadomość dziedzictwa architektonicznego i urbanistycznego Nowej Pragi oraz kształtowanie tożsamości lokalnej mieszkańców. Zadbanie o przestrzeń dla dzieci i młodzieży, wykorzystanie pustych działek na tworzenie placów zabaw i boisk, siłowni plenerowych. Przywrócenie gradacji przestrzeni typowej dla XIX wiecznej zabudowy Nowej Pragi tzn. jasne rozdzielenie przestrzeni publicznej ulice, skwery, place, parki, zieleńce etc. i prywatnej kamienice, podwórza. Zniszczenia wojenne i postępująca po wojnie degradacja XIX wiecznej praskiej zabudowy, wraz z chaotycznymi uzupełnieniami współczesnymi sprawiły, że reguły, które kształtowały tu dawniej funkcje przestrzeni są zdeformowane: puste parcele, które przerywają linie pierzei oraz usunięte i/lub zniszczone bramy, które czynią z przestrzeni podwórek nie miejsce kieszenie ulicy, z których nie korzystają mieszkańcy, a służą one często niepożądanym przez mieszkańców użytkownikom. Rewitalizacja jest szansą na przywrócenie właściwej rangi przestrzeniom publicznym ulice, skwery, place, co pozwoliłoby na ożywienie w 4 Niektóre z pomysłów zostały zaznaczone na zdjęciu lotniczym, stworzono wspólny schemat jeden dla warsztatów z dorosłymi uczestnikami oraz młodzieżą, dotyczący podobszaru kryzysowego na Nowej Pradze został on zamieszczony na końcu opracowania.

14 niej życia społeczno-kulturalnego, a przez to zadbanie by przestrzenie podwórek zostały przywrócone sąsiadom, mieszkańcom danych kamienic. To właśnie podwórka są szansą na budowanie odpowiedzialności za przestrzeń swojego otoczenia w skali mikro, gdy granice między przestrzenią prywatną i publiczną zacierają się, zaciera się również poczucie odpowiedzialności. Wyznaczenie przestrzeni na organizację pchlego targu, być może organizowanego czasowo. Zadbanie o przestrzeń wystawienniczą, miejsce, gdzie mogłyby się odbywać wydarzenia (festyny, koncerty, parady) w przestrzeni publicznej. Ożywienie parterów kamienic zadbanie by lokale użytkowe nie stały puste. Stworzenie na mapie Pragi miejsc cyklicznych aktywności stałe lokalizacje, z których część mogłaby się wiązać z czasowym zamykaniem ulic. Systematyczne działania zmierzające do zazielenienia Pragi i poprawy jakości przestrzeni publicznej chodniki, mała architektura, estetyka/czystość. Stworzenie Traktu Praskiego deptaku, który byłby powiązany z innymi częściami Pragi Północ. Stworzenie szlaku turystycznego, czytelnie oznaczonego w przestrzeni publicznej. LUDZIE Stworzenie centrum seniora Domu Dziennego Pobytu przy ul. 11 Listopada 13/15 to propozycja nowego adresu, ponieważ ten budynek jest pusty i spełnia oczekiwania seniorów, ale w opinii seniorów uczestników nie jest to jedyna możliwa lokalizacja, na Nowej Pradze jest więcej obiektów, które zaspokoiłyby ich potrzeby. Podtrzymywanie tożsamości lokalnej poprzez celebrowanie lokalnych świąt Dni Pragi (sieciować w ramach takich inicjatyw różne podmiotóy: Miasto, klubokawiarnie, przedsiębiorców, artystów) bardzo ważnym elementem tego pomysłu jest zadbanie o dobrą promocję tego typu wydarzeń. Uwzględnienie w myśleniu o rewitalizacji różnych adresatów działań: mieszkańców i odbiorców zewnętrznych; Tworzenie bariery elitarności będzie budowało lokalne antagonizmy. Należy zadbać, o to by mieszkańcy mogli uczestniczyć w życiu swojej okolicy. Należy zadbać o program imprez, działań plenerowych dostępnych da każdego.

15 Działania resocjalizacyjne adresowane do mieszkańców. Docieranie z pomocą społeczną, do tych mieszkańców, którzy realnie tej pomocy potrzebują ( pukanie do drzwi i weryfikowanie, czy pomoc jest właściwie użytkowana ), ponieważ uczestnicy warsztatów słyszeli o licznych przypadkach wyłudzenia pomocy, a osoby realnie jej potrzebujące pozostają bez środków do życia). GOSPODARKA Stworzenie specjalnej strefy ekonomicznej na Praskiej Starówce stymulowanie rozwoju rozwiązaniami z zakresu ekonomii społecznej (np. prowadzenie kawiarni przez matki z tego podobszaru, które chcą wrócić na rynek pracy, taka kawiarnia ma szansę stać się centrum aktywności społecznej), szczególnie istotnym elementom tych działań powinna być polityka czynszowa. Żywność sprzedawana w małych sklepach i na targowiskach, jako lokalna marka; produkt, po który przyjeżdża się na Pragę. Dostrzeżenie potencjału ekonomicznego Pragi, bo jak powiedzieli uczestnicy warsztatów: tu można zarobić, należałoby oprzeć o to strategię rozwoju przedsiębiorczości. Warto skierować działania marketingowe na zewnątrz w celu przyciągnięcia inwestorów, ale także stworzyć program wsparcia adresowany do tych, którzy już tu są lokalni przedsiębiorcy, artyści (póki, co to w związku z brakiem takiej strategii, wiele osób, które się tu sprowadziły na fali mody, już się stąd wyprowadziło z powodu podwyżki czynszów). Przywrócenie kształcenia zawodowego, bazowanie na lokalnych przedsiębiorcach, którzy mogliby zapewnić praktyki. Niezbędne jest oparcie tych programów o rzeczywiste możliwości przedsiębiorców - wiele programów unijnych stawia nierealistyczne wymagania dotyczące standardów warsztatu pracy. Przedsiębiorcy, obawiając się kontroli, rezygnują z udziału w tego typu programach mających na celu kształcenie stażystów. Lokalni przedsiębiorcy jako atrakcja miejsce, gdzie można byłoby nabyć nowe umiejętności podczas warsztatów, zobaczyć warsztat pracy. Stworzenie lokalnym przedsiębiorcom warunków do egzystencji. Uproszczenie procedur biurokratycznych, aktualizowanie mapy wolnych lokali, dbałość o

16 zapewnienie różnorodności usług np. poprzez rozpisywanie konkursów celowych na najem. Praga z dużą ilością lokali użytkowych jest doskonałą przestrzenią do rozwoju start up ów, przyciągać miałoby je na Pragę Centrum Targowa 56, które powstaje od kilku lat jednak działalność dedykowana ściąganiu tu innowacyjnych, często małych firm musi przebiegać w sposób zaplanowany i aktywny (także poprzez działania i monitorowanie realnej sytuacji przedsiębiorców i stanu wykorzystania lokali użytkowych w terenie). KULTURA Wsparcie sieciowania podmiotów społeczno-kulturalnych działających na Nowej Pradze. Ułatwienia służące wspólnemu realizowaniu projektów oraz pomoc w staraniach o zewnętrzne środki finansowe na działania społeczno-kulturalne. Budowanie poprzez działania społeczno kulturalne z jednej strony poczucia dumy z Pragi wśród mieszkańców, a z drugiej strony wizerunku Pragi na zewnątrz.

17 Rekomendacje Skoordynowanie podejmowanych działań rewitalizacyjnych w latach ze strategią rozwoju Warszawy i decyzjami, wpływającymi na całą metropolię m.in. komunikacja, gospodarka. ZPR powinien być elastyczny i umożliwić reagowanie na bieżące problemy, włączanie nowych partnerów, sieciowanie pojawiających się oddolnie inicjatyw. Niezbędna jest strategia dotycząca remontów kamienic; miejska tkanka Nowej Pragi podlega stale degradacji i mniejsze inicjatywy zawsze będą warunkowane ogólną kondycją okolicy. Stymulowanie rozwoju na wielu różnych poziomach: społecznym, gospodarczym, kulturalnym, przestrzennym. Uwolnienie przestrzeni od samochodów, wykorzystanie szansy, jaką daje metro, ale również zapewnienie skupisk miejsc parkingowych; odblokowanie ulicy Szwedzkiej, na której permanentnie jest korek (generujący brud, hałas, niebezpieczeństwo). Ulica Stalowa jako deptak Nowej Pragi szerokie chodniki, zieleń, mała architektura. Kompleksowe działanie przy realizacji remontów na polu infrastrukturalnym (dążenie do standardów mieszkania XXI wieku, a nie ograniczanie się do remontu fasady) i społecznym tworzenie poczucia tożsamości i szacunku dla dziedzictwa architektonicznego i urbanistycznego (relacja kamienicy do szerszego otoczenia), ale także aktywizacja zawodowa, która jest szansą na zapewnienie dochodów możliwość regularnych opłat za czynsz. Etapowanie działań w obszarze kryzysowym podzielenie go na jeszcze mniejsze całości.

18 Raport z warsztatów Jak przyszłość dla Szmulek? Dlaczego zajmujemy się podobszarem o danych granicach w ramach Szmulowizny? Uczestnicy zostali poproszeni o odpowiedź na pytanie o granice podobszaru kryzysowego na Szmulkach. Poniżej przedstawiono uzasadnienia podawane przez uczestników warsztatu. - Znajdują się tu stare, niszczejące od lat budynki. - Na tym terenie brak w budynkach podstawowej infrastruktury C.O., woda. - Zasoby mieszkaniowe nie spełniają standardów XXI wieku. - Stan zabudowy mieszkaniowej powoduje zagrożenie życia mieszkańców. - Duże skupisko terenów niezagospodarowanych, zaniedbanych (szczególnie przestrzenie publiczne).

19 - Podobszar wytypowany do rewitalizacji jest sztucznie zawężony, nie obejmuje całej ulicy Kawęczyńskiej, która jako kręgosłup Szmulowizny powinna podlegać kompleksowej rewitalizacji. - W odbiorze mieszkańców wytyczenie obszaru kryzysowego na Szmulkach jest wynikiem biurokratycznej decyzji, a nie systematycznej analizy potrzeb. Urząd Miasta pracując nad wyznaczeniem obszaru nie wystarczająco mocno współpracował z działającymi na tym obszarze NGOsami, które dobrze znają lokalne uwarunkowania i potrzeby. Proces komunikacji rozpoczęty na jesieni został przerwany, a obszar wyznaczono arbitralnie W sposób sztuczny od podobszaru kryzysowego zostały odcięte tereny, które są z nim funkcjonalnie powiązane i mają duży potencjał, jeśli chodzi o rewitalizację dzielnicy. Działające na Szmulkach organizacje pozarządowe od kilku lat działają na rzecz rewitalizacji ważnych obszarów, które nie zostały włączone do ZPR na lata takim obszarem jest m.in. Młyn Michla, gdzie od kilku lat działa Stowarzyszenie Michałów animując przestrzeń wokół niego, aktywizując mieszkańców. Kolejną istotną kwestią, która wpłynie na funkcjonowanie Szmulek, jest przebieg Trasy Świętokrzyskiej, która będzie przecinała ważne dla Szmulowizny tereny zieleni; ZPR w odbiorze uczestników warsztatów ignoruje ten fakt.

20 Uczestnicy warsztatów dostrzegli również potencjał tkwiący w podobszarze o tak wyznaczonych granicach. To: - Centralne położenie podobszaru, który może oddziaływać na okolicę. - Zlokalizowanie tu Wyższej Szkoły Menadżerskiej. - Bazylika z przestrzenią publiczną dookoła niej. - Pierzejowa zabudowa z zabytkowymi kamienicami. - Bliskość terenów zieleni. Głosem podsumowującym tę część dyskusji były stwierdzenie, że cały obszar Szmulowizny podlega systematycznie degradacji w skutek wieloletnich zaniedbań i niedofinansowania. Brak jest systemowego rozwiązania, które mogłoby stać się impulsem do odwrócenia tego trendu. Cała Praga Północ potrzebuje specjalnego traktowania i choć istnieją wspominane przez uczestników warsztatów regulacje prawne, które by to umożliwiały, to nie jest to realizowane. Zdjęcie lotnicze z zakreślonymi granicami podobszaru kryzysowego na Szmulkach przygotowane jako materiał roboczy dla uczestników warsztatu. Źródła: zdjęcie lotnicze-www. maps. google.pl, schemat i opis materiały Biura Polityki Lokalowej.

21 Mapa problemów Uczestnicy zostali poproszeni o zmapowanie problemów różnych grup mieszkańców/użytkowników podobszaru kryzysowego, które powinny kształtować priorytety działań w kolejnych latach realizacji ZPR. Uczestnicy sami stworzyli listę grup, o których problemach chcieli dyskutować pod kątem rewitalizacji. Najważniejszą pomiędzy grupową kategorią problemu jest przestrzeń, a obok niej kategoria problemów dotyczących ZPR. Poniżej przedstawione zostaną najważniejsze wątki dyskusji dotyczące problemów, z każdej z grup. Przestrzeń problem powszechnie odczuwany Brak miejsc do rekreacji. Ciemne, odczuwane jako niebezpieczne ulice. Brak wysokiej jakości przestrzeni publicznej. Brak przestrzeni integracji społecznej i spędzania czasu wolnego. Mieszkania komunalne ich stan jest alarmujący. To z jednej strony warunki mieszkaniowe uwłaczające standardom XXI wieku, zagrożenia wynikające z życia w nieremontowanych latami budynkach, a z drugiej marazm i apatia ich mieszkańców, nieporadność życiowa i/lub wyuczona bezradność, nieuiszczanie nawet podstawowych opłat, które umożliwiłyby remonty. Padły głosy, że tacy mieszkańcy, nawet przeniesieni do nowych mieszkań, nie będą potrafili o nie dbać. Niezagospodarowana przestrzeń podwórek. Dzieci Oferta kierowana do najmłodszych i ich rodzin przez instytucje i organizacje pozarządowe wydaje się być nieskoordynowana. Informacja o zajęciach, wolnych miejscach, możliwości uzyskania porady, często nie trafia do zainteresowanych (wśród uczestników warsztatów pojawiały się sprzeczne opinie, co do tego czy oferta jest wystarczająca, czy nie). Zbyta mało placów zabaw i miejsc dedykowanych rodzinnemu, aktywnemu wypoczynkowi. Istniejące zasoby baza lokalowa oraz sportowa wydają się niewystarczająco wykorzystywane nie wystarczy ich zbudować, należy jeszcze przyciągnąć użytkowników, sprawnie nimi zarządzać i komunikować ich ofertę dotyczy to m.in. nowego obiektu sportowego, w pobliżu szkoły).

22 Brakuje tu klubu mam, klubokawiarni przyjaznej rodzicom z dziećmi. Młodzież Zwrócono uwagę na bardzo niskie wyniki w nauce w praskich szkołach, brakuje pomysłu na plan ratunkowy dla praskich szkół, pomysłu jak ściągnąć tu nauczycieli, którzy nie będą bali się uczniów, nie będą dostrzegali problemu w ich praskim pochodzeniu, a będą w stanie nauczyć ich umiejętności, które pozwolą wyjść im z kręgu patologii i ubóstwa, w skrajnych przypadkach, a w większości przypadków pozwolą na dalsze kształcenie i uzyskanie zawodu. Zwrócono uwagę, że Urząd Dzielnicy nie dokłada wystarczających starań by zadbać o poziom oświaty na Pradze Północ. Często młodzi ludzie nie maja wsparcia w domach, które są dysfunkcyjne; trudno jest młodzieży wyjść poza krąg patologii i ubóstwa. Młodzież najczęściej spędza czas na ulicy, nie korzysta z dostępnych obiektów sportowych. Zważając na ilość dostępnej przestrzeni, brakuje na Szmulkach miejsca dedykowanego młodzieży np. skate parku. Problemy z brakiem przestrzeni rekreacyjnej dotykają młodzież w takim samym stopniu jak pozostałe grupy; Młodzież, to nie tylko chłopaki! -powiedziała jedna z seniorek uczestniczących w warsztatach- w ofercie kierowanej do młodzieży zbyt mało uwagi poświęca się dziewczętom, które niekoniecznie chcą grać w piłkę nożną, a ich aktywizacja jest równie ważna, jak chłopców; Brakuje centrum/świetlicy młodzieżowej, które stymulowałoby rozwijanie pasji; Studenci To grupa z jednej strony korzystająca z oferty dydaktycznej Wyższej Szkoły Menadżerskiej, z której znaczna część to przyjezdni, którzy ze względu na tok studiów są na Szmulkach tylko w weekendy, a z drugiej strony studenci różnych warszawskich uczelni, którzy tu mieszkają lub mogliby tu mieszkać. Problemy, które tu napotykają wymieniane przez uczestników przedstawiono poniżej. Brak miejsca do spędzania wolnego czasu, chodzi tu zarówno o lokale gastronomiczne, kawiarnie, kluby, jak i wysokiej jakości przestrzeń publiczną i przestrzenie rekreacyjne zazielenione. Infrastruktura - studenci Wyższej Szkoły Menadżerskiej często przyjeżdżają samochodami, a brakuje miejsc parkingowych, więc wszystko dookoła jest pozastawiane (Szkoła dysponuje miejscami, które jednak nie są udostępniane).

23 Dojazd - w weekendy jest dużo studentów, a kursuje mniej linii tramwajowych. Nocleg/ mieszkanie - wiele osób szuka na Szmulkach mieszkania, a nieliczne hostele są tu oblężone. Uczelnia vs Szmulki - w odbiorze uczestników warsztatów, potencjał, jakim jest uczelnia, jej kadra i studenci nie jest lokalnie wykorzystywany. Być może udałoby się zacieśnić współpracę pomiędzy Miastem, Dzielnicą, Uczelnią, której celem byłoby przygotowywanie analiz (choćby monitorowanie postępów Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata ), działanie na rzecz aktywizacji lokalnej społeczności etc. ). zwykli mieszkańcy ludzie, którzy tu mieszkają, pracują/ osoby, które mogłyby tu mieszkać gdyby Szmulowizna wykorzystała swój potencjał Aktualnie komunikacja jest utrudniona przez prace związane z budową metra, po ich zakończeniu należałoby monitorować rozwój sytuacji, by Szmulki były efektywnie skomunikowane z Centrum swojej dzielnicy, jak i innymi częściami miasta, a przez to były atrakcyjnym osiedlem mieszkaniowym dla aktualnych i potencjalnych mieszkańców. Brak miejsc spotkań miejsca, gdzie zwykli mieszkańcy mogliby się napić piwa. Brak miejsc pracy - do pracy podróżuje się na drugą stronę Wisły. Szmulki są obszarem monofunkcyjnym sypialnią. Brak informacji o tym, co już tu jest np. WSM ma basen, z którego prawie nikt nie korzysta. Brak miejsc społecznie przyjaznych, takich jak np. Centrum Paca i Bar Prasowych, które byłyby atrakcyjną ofertą dla mieszkańców w różnym wieku i mogłyby z jednej strony stymulować rozwój społeczności lokalnej, a z drugiej podtrzymywać jej aktywność. Na Szmulkach mogłoby mieszkać wiele więcej osób, żeby nie stygmat złej dzielnicy. Mieszkańcy Szmulek są jej zasobem i szansą. Seniorzy 60+ Zbyt mało miejsc spotkań, spędzania wolnego czasu dla seniorów. Uczestnicy warsztatów korzystają z oferty Domu Dziennego pobytu przy ul. Brzeskiej 4, którego baza lokalowa jest niedostosowana do licznego (ponad 100 osobowego) grona korzystającego z tego miejsca. DDP zlokalizowany jest na piętrze, nie ma własnego ogródka, ma jedną toaletę, nie ma gabinetu zabiegowego, ma zbyt mało pomieszczeń, jak na ofertę, którą realizuje.

24 Seniorzy to grupa, której potencjał jest niewykorzystany. Mają pasje, które chcą realizować, którymi mogliby się dzielić np. poprzez koncerty w przestrzeni publicznej. Brak jest miejsc w przestrzeni publicznej, z których mogliby bezpiecznie korzystać (przystosowanie do ograniczeń ruchowych, niepełnosprawności wynikających z zaawansowanego wieku). Grupa ta często boryka się z problemem ubóstwa. Artyści Ulegli magii dzielnicy, jednak brak przyjaznej polityki czynszowej (czynsz często wzrasta po pierwszych 3 latach najmu) sprawił, że wielu z nich rezygnuje z prowadzenia pracowni na Szmulkach. (Uczestnicy warsztatu zasygnalizowali, że będzie dopuszczany najem 10 letni z opcją podnajmu na mocy nowoprzyjętych przez Radę Warszawy przepisów). Artyści tu działający narzekają na brak przestrzeni wystawienniczej. Przedsiębiorcy Nie są wspierani przedstawiciele ginących zawodów np. szewc, produkcja szczotek. Lokalni drobni przedsiębiorcy mają problem z utrzymaniem się ze względu na wzrastające czynsze oraz zbyt bliską lokalizację marketów wielkopowierzchniowych. Stereotypy związane z tą stroną rzeki odstraszają nowych przedsiębiorców i nowe firmy, które nie chcą tu lokalizować swoich siedzib. Niewykorzystana jest wiedza o prężnie działających tu markach, jak np. Fabryka Obrabiarek Precyzyjnych AVIA S.A., która jest dużym zakładem pracy realizującym zamówienia na całym świecie. Własne inicjatywy przedsiębiorców takie jak powstałe z inicjatywy piekarza Mariana Pozorka Warszawskie Muzeum Chleba przy ul. Jadowskiej 2, nie są promowane, wspierane przez Dzielnicę, ani miasto. Wśród lokalnych przedsiębiorców są firmy działające tu od lat i cenione przez mieszkańców takie jak cukiernia Strzałkowskich. Lokalnym przedsiębiorcom brakuje wsparcia promocyjnego, które pokazałoby, że na Szmulkach można dostać produkty/usługi wysokiej jakości w spersonalizowanej, a nie masowej atmosferze centrum handlowego.

25 Problemy dotyczące Zintegrowanego Programu Rewitalizacji na lata Uczestnicy warsztatów zgłosili uwagę, że rzeczywistość mieszkańców i rzeczywistość urzędników są równolegle, brakuje współpracy, która pozwoliłaby zbudowanie strategii dla Szmulek, a nie reakcji w sytuacjach kryzysowych Brak jasnej informacji o środkach finansowych zabezpieczonych na rewitalizację w latach Miasto nie udostępnia takich informacji nawet, jeśli chodzi o najbliższy rok. Nie podaje w jaki sposób zamierza pozyskiwać środki na kolejne lata. Brak jasnego schematu działań w ramach rewitalizacji. Brak odpowiedzi na to: Jak wyłaniane są projekty? Jakie są priorytety działań? Jak mogą włączać się w działania rewitalizacyjne potencjalni partnerzy: wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, organizacje pozarządowe, instytucje działające na danym obszarze? Nie wystarczająco szczegółowe zmapowanie lokalnego potencjału i istniejących koncepcji/pomysłów jego rozwoju.

26 Pomysły 5 PRZESTRZEŃ Uwolnienie przestrzeni z nadmiaru parkujących tu samochodów zadbanie o udostępnienie już istniejących miejsc parkingowych z jednej strony, a z drugiej postawienie na komunikację publiczną. Ograniczenie/ przeniesienie w mniej konfliktogenne miejsca punktów zbiórki złomu to podzieliło uczestników. Część widzi tu szansę utrzymania się najbiedniejszych mieszkańców, a część problemy dla okolicy tych punktów wizerunek plus zagrożenie kradzieżami elementów, które mogą być skupione oraz hałas. Zadbać o czystość Szmulek - problemem są zalegające wszędzie butelki po piwie, niesprzątanie po psach zadbać o egzekwowanie prawa. Zadbać o tereny zieleni. Stworzyć atrakcyjną ofertę rekreacyjną. Plus wprowadzić więcej zieleni na ulicach podobszaru kryzysowego. Zadbać o ulicę Kawęczyńską, jaką o kluczową przestrzeń publiczną, a także o charakter znajdujących się przy niej lokali, aby toczyło się na niej życie. Zadbać o nawigację na Szmulkach zbyt mało jest tu odsyłaczy, znaków w przestrzeni, które pozwoliłyby się tu turyście czuć prowadzonym, a zwiększenie ruchu turystycznego jest wielką szansą dla Szmulek. Zadbać o komfort chodzenia na Szmulkach mieszkańcy chcąc dotrzeć do ważnych na ich mapie osiedla punktów muszą często pokonywać liczne przeszkody, schody, etc. brak udogodnień pochylni, ramp. Zmapowanie i aktualizowanie bazy o pustostanach, które mogłyby być wykorzystywane na lokale użytkowe lub mieszkania. Aktywna polityka ich najmu, ponieważ ma to wpływ na życie na Szmulkach. 5 Niektóre z pomysłów zostały zaznaczone na zdjęciu lotniczym, stworzono wspólny schemat jeden dla warsztatów z dorosłymi uczestnikami oraz młodzieżą, dotyczący podobszaru kryzysowego na Szmulkach, został on zamieszczony na końcu opracowania.

27 Zadbać o komunikację komfort chodzenia na piechotę, jeżdżenia rowerem (stworzenie stacji Veturilo, komunikację miejską lepsze połączenie z centrum dzielnicy, Urzędem Dzielnicy, więcej tramwajowych połączeń w weekendy) to byłoby szansą na odciążenie Szmulek od komunikacji samochodowej. Więcej działań prewencyjnych policji szkolonej na okoliczność działania/pracy na Szmulkach Koordynacja remontów kamienic, która nie ograniczałaby się tylko do elewacji. Przy remontach by ich efekty były trwałe niezbędna jest również wymiana instalacji, okien, remonty klatek schodowych, prowadzone w powiązaniu z działaniami społecznymi, co miałoby na celu zachowanie trwałości remontów poszanowanie własnego środowiska życia. Remontami zainteresowani są przedstawiciele wspólnot mieszkaniowych, którzy chcieliby podjąć działania remontowe w ramach ZPR W związku z tym należy sformułować jasny komunikat do wspólnot mieszkaniowych, na jakie wsparcie mogą liczyć przy podejmowaniu działań remontowych merytoryczne, finansowe, inne jakie? Podejmowanie działań w skupionych na mniejszych obszarach podobszaru kryzysowego. W wyznaczanych strategicznie i monitorowanych rejonach skupienie działań remontowych zorientowanych na podnoszenie jakości przestrzeni publicznej i budynków oraz podejmowanie działań aktywizujących społecznie mieszkańców. Rejony podlegające rewitalizacji powinny być ciągiem przestrzeni generujących życie na Szmulkach tzn. oferta handlowo-usługowa i społecznokulturalna powinna być dostępna w parterach budynków skupionych przy ciągach pieszych. Sieciowanie rewitalizowanych obszarów z innymi miejscami ważnymi dla dzielnicy. W przestrzeni publicznej więcej małej architektury ławki, kosze ale także miejsca aktywnego wypoczynku siłownie plenerowe. Pomysły pod konkretnymi adresami: Ulica Kawęczyńska 26 drewniak, który mógłby stać się siedzibą choćby Muzeum Warszawskiej Pragi. Ulica Kawęczyńska 25 doposażyć, stworzyć mini orlik z opcją grania w koszykówkę.

28 Wykorzystać pierzejowość ulicy szczególnie ul. Grajewska, której miastotwórczy potencjał jest niewykorzystany. Doświetlenie ulic Siedleckiej i Otwockiej; Wykorzystanie, jako atrakcji, małej jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej, która znajduje się przy zajezdni tramwajowej 6. Pałacyk przy ulicy Kawęczyńskiej 39 wykorzystać na cele społeczne (biblioteka, żłobek, centrum kultury). Zlikwidować komórki zabudowania niszczące przestrzeń pomiędzy kamienicami między ulicami Łomżyńską a Łochowską. Dokładną lokalizację należy zweryfikować w terenie. Remonty kamienic w okolicy Fabryki Trzciny ulice Gajewska i Łochowska, MIESZKANIA Mieszanie starych i nowych mieszkańców Szmulek. Przy realizacji nowych inwestycji dążenie do unikania stygmatyzacji przestrzennej mieszkańców tu tylko mieszkania komunalne, a tu getta dla bogatych. Pomysłem na rewitalizowanie tkanki Szmulowizny jest budowa mieszkań na wynajem, akademików, czy hosteli właśnie, co mogłoby też pobudzić Szmulki gospodarczo ożywiając małą przedsiębiorczość. WIZERUNEK LUDZIE Zadbać o P.R., który obecnie blokuje rozwój Szmulek. Działania promocyjne muszą być dobrze skoordynowane i zorientowane wieloaspektowo (dziedzictwo historyczne, przedsiębiorczość, oferta kulturalna i artystyczna etc.) Te działania muszą być realizowane we współpracy Miasta, instytucji, przedsiębiorców i zakrojone na wiele lat by trwale zmienić obraz Szmulek na mentalnej mapie Warszawy. Aktywizacja społeczności lokalnej. 6 Uczestnicy warsztatów nie podali adresu. Siedziba OSP na Pradze Północ wskazywana w Internecie znajduje się przy ulicy Karola Marcinkowskiego 2, uczestnicy wspominali o sąsiedztwie zajezdni.

29 Stworzenie Centrum Aktywności Lokalnej przy ul. Kawęczyńskiej 16, pomysł został zgłoszony przez członka Stowarzyszenia Michałów do Budżetu Partycypacyjnego, centrum powinno być miejscem sieciowania mieszkańców i idei. Miejsc, gdzie mogłoby powstać jest więcej, ale jeśli uda się je uruchomić, warto by ZPR wykorzystał jego potencjał. Stworzenie lokalnej filii Domu Seniora, pomysł był zgłaszany przez seniorów także na warsztatach na Nowej i Starej Pradze. Więcej aktywności aktywizujących mieszkańców, budujących poczucie dumy z miejsca, wspierających lokalną tożsamość (np. święta sąsiada, dni ulicy etc.). Zadbanie o szanse edukacyjne młodzieży, stworzenie strategii podnoszenia jakości na Pradze Północ oraz programy uwrażliwiające na lokalną tożsamość, dbałość o przestrzeń publiczną. Stworzenie oferty dla artystów, która bazowałaby na lokalach przystosowywanych na pracownie np. lokale parterowe oraz zapewnieniu przestrzeni wystawienniczej, bazą dla tego typu aktywności mogłyby być budynki poprzemysłowe. Promocja i wsparcie dla lokalnych przedsiębiorców. ZARZĄDZANIE Urzędnicy W odbiorze uczestników warsztatów praca urzędników na Pradze Północ powinna być nie tylko, służbą publiczną, ale wręcz działalnością misyjną opartą o duże kompetencje i zaangażowanie. Praga Północ nie jest dzielnicą łatwą w zarządzaniu przy całym jej potencjale i wartości ma liczne problemy, których nie sposób rozwiązywać bez kontaktu z ludźmi, znajomości codziennego, zwykłego życia praskiej ulicy i jej specyfiki. Póki, co wśród uczestników warsztatów dominowało przekonanie, że takich urzędników Dzielnica nie ma. Rekomendacje Podejmowanie działań zorientowanych na przestrzeń publiczną oraz jakość tkanki urbanistycznej:

30 Ograniczenie ruchu samochodowego i liczby parkujących samochodów na Szmulkach poprzez wsparcie komunikacji rowerowej i miejskiej rowery miejskie, tramwaje, autobusy. Stworzenie sieci ważnych przestrzeni publicznych. Uczestnicy zwracali uwagę na kluczową rolę ulicy Kawęczyńskiej, której jedynie fragment został uwzględniony w podobszarze kryzysowym, a także na potencjał ulicy Grajewskiej. Dbałość o jakość przestrzeni publicznej wprowadzanie małej architektury ławki oraz kosze na śmieci i psie odchody, oświetlenie oraz zazielenianie przestrzeni. Tworzenie przestrzeni rekreacyjnej: wykorzystywanie przestrzeni pomiędzy budynkami na małe boiska, czy instalacje urządzeń typu siłownia plenerowa, a w większej skali. Wprowadzanie nowej zabudowy np. mieszkania na wynajem, akademiki, hostele, która pozwoli na mieszanie nowych i starych mieszkańców oraz będzie szansą na ożywienie lokalnej przedsiębiorczości i przywrócenie witalności ulicom (działające kawiarnie, punkty usługowe). Prowadzenie polityki czynszowej pozwalającej na utrzymanie ważnych tzw. miastotwórczych funkcji np. kawiarnia przy ważnym ciągu komunikacyjnym. Sieciowanie podobszaru kryzysowego z innymi punktami ważnymi w Dzielnicy np. poprzez tworzenie systemu oznaczeń przestrzeni publicznej służących możliwym trasom zwiedzania, ważnym punktom. Kompleksowe działanie w strategicznie wyznaczonych rejonach podobszaru kryzysowego. Dotyczy to łączeniu działań remontowych, czy nowych inwestycji z podejmowaniem działań społeczno-kulturalnych skierowanych do mieszkańców. Wizerunek Szmulek Podejmowanie działań promocyjnych zmieniających postrzeganie Szmulek skierowanych do mieszkańców Warszawy, turystów, przedstawicieli biznesu. Pomysł, który poddali uczestnicy na wsparcie lokalnych przedsiębiorców mógłby być właśnie elementem strategii P.R. odwołanie się do lokali z tradycjami.