Organizacja edukacji zorientowanej na dziecko

Transkrypt

1 Organizacja edukacji zorientowanej na dziecko Podejścia pedagogiczne w teorii i praktyce przedszkola. Podejście pedagogiczne - to całokształt działań nauczyciela z dziećmi podporządkowany jakiejś naczelnej idei świadomie lub też intuicyjnie urzeczywistniony w praktyce. W/g. R. Więckowskiego 1. Podejście zadaniowe. 2. Projektowanie okazji edukacyjnych. 3. Oferty edukacyjne. 4. Podejście sytuacyjne. Podejście zadaniowe Zadanie w sensie prakseologiczny jest to coś narzucone jednostce z zewnątrz konieczne do wykonania pod określonymi rygorami. Podejście to wyraża się w następującym schemacie: Zadanie wyrażone w postaci polecenia oraz czynności wykonawcze dzieci Zadania tak rozumiane są swoistą forma bodźca a czynności wykonawcze to reakcja. Podejście to nawiązuje do behawiorystycznej koncepcji człowieka. W ujęciu behawioralnym przyjmuje się, ze zachowanie człowieka, może być sterowane przez środowisko zewnętrzne za pomocą wzmocnień pozytywnych i negatywnych. Projektowanie okazji edukacyjnych Okazja w sensie semantycznym to okoliczność sprzyjająca czemuś /np. uczeniu się, nabywaniu umiejętności/ 1

2 Praca wychowawczo- dydaktyczna bazująca na tym podejściu polega na stosowaniu sekwencji zadań otwartych inaczej okazji dającej wychowankom możliwość wyborów w zakresie sposobów działania, środków działania czy ostatecznego wyboru. Każdą propozycję działania z dziećmi, nawiązującą do projektowania okazji edukacyjnej można analizować pod kątem: 1. Typów działania: poznawanie jakie informacje gromadzą dzieci w rzeczywistości, używanie, posługiwanie się poznanymi narzędziami i umiejętnościami, język jest środkiem wyrażania uczuć, tworzenie realizowanie idealnych wizji /musi istnieć wewnętrzna motywacja, osobisty stosunek do działania, przyjemność radość z tego, że coś się odkryło/. 2. Ukierunkowania dziecka, co chcemy aby odkryło, osiągnęło. 3. Punkt wyjścia zachęcanie dziecka do działania /jak?/, wyzwalanie aktywności własnej dziecka /jak?/ 4. Zadań otwartych / sformułowane sekwencje zadań otwartych/. 5. Materialnych i organizacyjnych warunków działania. Takie podejście nawiązuje do koncepcji humanistycznej /Wychowanie w Przedszkolu-11/1986, 10/1989, 3/1993/ Oferty edukacyjne Oferta w ujęciu słownikowym to inaczej propozycja zawarcia umowy. To podejście wyraża się w negocjowaniu przez dzieci i nauczyciela zadań do wykonania. Każdy dzień w przedszkolu i w szkole można rozpocząć od rozmowy co chciałby robić. Propozycje dzieci należy rejestrować, rysować nazywać, nagrywać, zapisywać itp. Istotne jest to,że oferty składają, planują zarówno dzieci jak i nauczyciele. Propozycje dzieci nie powinny być segregowane w kategoriach: ciekawe - nieciekawe, dobre złe, głupie mądre Mogą być wartościowane w kategoriach: możliwe do wykonania niemożliwe do wykonania Podejście oferty edukacyjnej nawiązuje do humanistycznej koncepcji człowieka. 2

3 Podejście sytuacyjne Sytuacja jest to układ ludzi, rzeczy, zadań powiązanych jednością miejsca i czasu. Ten typ podejścia polega na fakcie znalezienia się dziecka w okolicznościach zaskakujących dziecko i prowokujących do działania. Wskaźnikiem podejścia sytuacyjnego są celowe działania nauczyciela, które mają zaskoczyć dzieci i być impulsem do działania. Kierunki działań dzieci nie dadzą się zawsze przewidzieć Dziecko w sytuacji przedszkolnej Sytuacje edukacyjne Związane z zabawą (naturalne) związane z nauką (inspirowane) związane z pracą (kierowane) ZADANIA PROBLEMOWE Typowe nietypowe Z. DECYZYJNE normalne, optymalne, trudne, sprzyjające, pewne, niepewne Z. TRUDNE deprymacja, przeciążenia, utrudnienia 3

4 zagrożenie, konflikt I. kryterium aktywności ze względu na rodzaj II. kryterium aktywności ze względu na źródło SYTUACJA EDUKACYJNA: gromadzi nowe doświadczenia, dziecko czegoś się uczy, sytuacja edukacyjna to układ ludzi, rzeczy, zadań, dostarczających wychowankom określonych doświadczeń. Doświadczenie to ogół przeżyć pozytywnych, negatywnych, wiedzy, umiejętności, nawyków jakie jednostka, /dziecko, uczeń, dorosły, człowiek/ gromadzi w ciągu swojego życia. Doświadczenie to ślady w umyśle, które regulują zachowanie człowieka, przechodzą w umyśle i pozwalają nam zachować się w różnych sytuacjach. Sytuacje edukacyjne: umacniają u dzieci poczucie kompetencji albo zadowolenia, budują osobowość, poczucie zadowolenia, pozytywne lub negatywne doświadczenia, umacniają lub pozwalają na odbieranie wychowankom poczucia podmiotowości, naruszają lub umacniają poczucie godności. O sytuacji mówimy wtedy gdy: 4

5 Ze względu na człowieka(podmiot sytuacji) sytuacja jest zawsze czyjaś (ucznia, nauczyciela, dyrektora, rodzica) co powoduje, że sytuacja jest/zostaje odebrana w sposób subiektywny. Wtedy gdy określamy ją poprzez wyodrębnienie elementów składowych(ludzi, rzeczy) czyli układ bodźców, zadania, czas i miejsce w których rozgrywa się sytuacja. Wtedy gdy rozpatrujemy ją ze względu na określoną aktywność podmiotu. Sytuacje są źródłem zadań i w związku z tym człowiek w określonej sytuacji realizuje zadania, a poprzez to rozwiązuje daną sytuację (zabawa, dom, przedszkole). Sytuacja naturalna pozbawiona ingerencji nauczyciela (np. dziecko samo bierze się za rysowanie, nie pytając z zadanie) Sytuacja inspirowana są to sytuacje naturalne, wzmocnione, są to sytuacje w których nauczyciel ingeruje po to aby sprowokować dzieci do działania. Sytuacje inspirowane odnoszą się do aktywności własnej, która ma dwa źródła. Sytuacja kierowana to sytuacje, w których nauczyciel kieruje zachowaniem dzieci, określa co maja robić, jak to mają zrobić, gdzie to maja zrobić. Sytuacja edukacyjna to dwie psychologiczne sytuacje dziecka i nauczyciela. Nauczyciel szeroka aktywność Dziecko wąska aktywność 5

6 D N Sytuacja naturalna D N Sytuacja kierowana D N Sytuacja inspirowana Jest najtrudniejsza, ale najkorzystniejsza u małych dzieci. Edukacja będzie bardzo dobra (efektywna) gdy nauczyciel będzie stosował trzy sytuacje w zależności od potrzeb. 6

7 Sytuacja zadaniowa zawiera sytuację naturalną, kierowaną i inspirowaną. Dlatego, że jeśli w określonej sytuacji człowiek formułuje sobie cel, program działania to możemy powiedzieć, że człowiek stawia sobie zadania a sytuacje określamy jako zadaniową. W każdej sytuacji zadaniowej można wyróżniać układ wartości i możliwości. Układ wartości to stan rzeczy, który określa kierunek aktywności człowieka, cel jego działań. Układ możliwości to stan rzeczy od którego zależy czy wartość, cel zostanie osiągnięty. Wynika z tego, że każda sytuacja obiektywna jest sytuacja zadaniową. Sytuacja problemowa - to sytuacja zadaniowa, w której dziecko nie jest wstanie rozwinąć na podstawie posiadanej wiedzy czy umiejętności, luka dotycząca wiedzy, umiejętności zostaje zapełniona w momencie prawidłowego rozwiązania sytuacji problemowej. Sytuacja typowe to sytuacje powtarzalne i znane dziecku ( mycie rąk, powitania) Sytuacje nietypowe sytuacje nieznane dzieciom, mogą różnic się pod względem stopnia powtarzalności (dziecko wchodzi do sali gdzie w zastępstwie jest inna wychowawczyni, pierwszy dzień w przedszkolu) Sytuacje decyzyjne to sytuacje, w których człowiek rozstrzyga o różnych kwestiach np. zachowania, działania Organizacja pracy w przedszkolu??? Zmiany czy norma w organizacji pracy z dziećmi w przedszkolu????? Zapoznanie z nową organizacją dnia w przedszkolu. Uczenie w przedszkolu powinno być: reaktywne sytuacyjne okolicznościowe Przedstawienie podstawowych założeń wychowawczych w przedszkolu. 7

8 Odwołanie się do następujących tez: uczenie się przez działanie bowiem co nie przejdzie przez ręce dziecka nie pozostawia śladów w umyśle / Bruner, każde wychowanie, aby było efektywne musi być rozwijające będące w rozwoju, a niektóre są już rozwinięte, rozwój poznania postępuje od bezpośredniego kontaktu / dotykanie/ przez upośrednione /obraz/ do pośredniego /słowo, znak model, schemat/ M. Jakowicka, dziecko poznaje świat droga odkrywania / J. S. Bruner/, uczenie będzie bardziej efektywne im bardziej będzie związane z potrzebami dziecka / Z. Włodarski/, poznanie świata przez dziecko odbywa się przy pomocy dorosłego, nie z jego nakazu. Założenia w ramach reaorganizacji 1. Odstąpienie od zajęć z organizowanych na rzecz zespołowych, tworzenie zespołów przez dzieci, podział zadań, wspólny cel, wytwór/. Zajęcia z całą grupą : muzyczne, ruchowe, konieczność wprowadzenia nowych pojęć, wiadomości, informacji, podsumowujące. Należy pamiętać o zasadzie indywidualizacji przy organizacji każdych zajęć. 2. W systemie zajęć zespołowych ustala się cele na cały dzień, które organizują działanie dziecka i nauczyciela. 3. W takiej sytuacji nie zaleca się sprawdzania obecności, powinien funkcjonować kalendarz pogody, lista obecności umożliwiająca utrwalanie dni tygodnia, ustalanie systematyczności, obowiązkowości, /nazwisko/. Do ukształtowania umiejętności samokontroli ważnej w nauce można wprowadzić dzienniczki osiągnięć, prowadzone przez same dzieci. Czas na zajęcia nie jest określony. Ważny jest efekt oraz zainteresowanie dzieci, co nie znaczy, że nie należy dzieci usprawniać powolnie wykonujących różnych czynności. 4. Zajęcia prowadzone są w dowolnych porach. 5. Zajęcia zespołowe w zespołach utworzonych przez dzieci skupionych wokół nauczycielki. 6. Zespoły powinny tworzyć się zgodnie z zainteresowaniami dzieci. 7. Nauczycielka powinna dostarczać dzieciom różnorakiego materiału do tworzenia, konstruowania. Należy wykorzystać do tego np. skrzynie skarbów. 8. Zmiany te wymagają innego pojmowania roli nauczycielki - z kierowniczej na: inspirującą, pobudzającą, współuczestniczącą, korygującą. Główne cele pracy pedagogicznej nauczyciela skupiają się wokół następujących problemów: 8

9 1. zapewnienie dzieciom warunków bezpieczeństwa psychicznego rozwijanie pozytywnego obrazu siebie, rozwijanie zaufania we własne siły bazującym na poczuciu własnego Ja, rozwijanie umiejętności współpracy i współżycia w grupie, poszanowaniu autonomii drugiego dziecka, rozwijanie poczucia odpowiedzialności za efekty własnych działań, wdrażanie do aktywnego przyswajania wiedzy o wartościach, normach i wymaganiach życia w grupie, 2. Rozwijanie zdolności operacji umysłowych sprzyjających aktywnemu i samodzielnemu dostrzeganiu problemów ich rozwiązywaniu: uczenie dzieci przez dostrzeganie, rozwijanie umiejętności formułowania zadań zgodnie z potrzebami, rozwijanie umiejętności wyboru strategii działania, rozwijanie wytrwałości, tempa, doprowadzania zadań do końca, rozwijanie samodzielności w procesie wykonawczym, rozwijanie umiejętności doceniania, wartościowania. 3. Zapewnienie indywidualnych warunków rozwoju w zakresie strefy aktualnego i najbliższego rozwoju. 4. Włączanie w procesy wychowawcze, treści dostarczonych przez dziecko /mają one wówczas sens dla dziecka/ 5. Zapewnienie warunków wychodzenia poza dostarczone informacje ku górnej granicy poznania rzeczywistości w sensie poznania: siebie, rzeczy, innych. 9