Jak uniknąć formalizmu w edukacji matematycznej dzieci?

Transkrypt

1 Materiał konferencyjny Na dobry start w przygotowaniach do szkoły! Jak uniknąć formalizmu w edukacji matematycznej dzieci? Prowadząca: Barbara Nawolska Kraków, 0 marca 014 r. Tydzień 1. W PRZEDSZKOLU Dzień. Znaczki Propozycja zapisu w dzienniku zajęć: 4. Nasze znaczki zabawa matematyczna połączona z wykonaniem ćwiczenia Nasze znaczki w K1.,. Tworzenie zbiorów (według podobieństwa elementów) i podzbiorów (według różnic elementów). y Nasze znaczki zabawa matematyczna. Grupowanie obiektów według różnych kryteriów, najpierw podobne z podobnym (tworzenie zbiorów), potem rozdzielanie grup ze względu na pewne różniące je cechy (podział zbioru na podzbiory). N. rozkłada znaczki dzieci. Każde dziecko odszukuje swój znaczek, ogląda i opisuje, co na nim jest i jakie jest (podając wybrane cechy, np. kształt, kolor, wielkość, przeznaczenie, miejsce występowania itp.), a następnie nazywa go. Po prezentacji N. poleca dzieciom dobrać się w pary na zasadzie podobieństwa znaczków, np. kotek i gil, bo to zwierzęta, albo gil i bocian, bo to ptaki, albo jabłko i banan, bo to owoce, piłka i jabłko, bo okrągłe, pomidor i muchomor, bo czerwone, muchomor i biedronka, bo w kropki. Dzieci w parach prezentują, co z czym połączyły i dlaczego. Pozostałe dzieci oceniają trafność połączenia. Po prezentacji wszystkich par ćwiczenie powtarzamy z obowiązkiem zmiany partnera. Następnie dzieci tworzą bardziej liczne grupy znaczków podobnych pod jakimś względem, uwzględniając różne kryteria tego podobieństwa, i podają nazwy ogólne (nadrzędne) zgromadzonych znaczków. Przykłady nazw ogólnych: owoce, warzywa, zwierzęta, zabawki, pojazdy, okrągłe, niebieskie itp. Po utworzeniu takich maksymalnie dużych grup można próbować każdą z nich dzielić na mniejsze części (tu pytanie: Czym różnią się znaczki będące w jednej grupie?). I tak pojazdy można podzielić na poruszające się po torach i po drogach, a zwierzęta na dwunożne i czteronożne. y Nasze znaczki wykonanie ćwiczenia w K1.,. 1. Dzielenie znaczków na grupy, otaczanie pętlą (różne kolory) każdej grupy. [Rozwiązanie: dwie duże pętle, a w nich osobno owoce i osobno zwierzęta. Ponadto owoce można jeszcze podzielić według kolorów na żółte i czer wone, zaś zwierzęta na ptaki i ssaki (ptaki i nie ptaki, dwunożne i czteronożne)].. Nalepianie brakujących znaczków: biedronkę nad listkiem, kwiatek obok biedronki, autko pod choinką, misia między listkiem a wróbelkiem. znaczek dla każdego dziecka K1.,, kredki ołówkowe Przygoda z uśmiechem. Przewodnik metodyczny 1, s. 8 1

2 W przedszkolu W przedszkolu 1. Podziel znaczki na grupy. Każdą grupę otocz pętlą, używając innego koloru. 1. Podziel znaczki na grupy. Każdą grupę otocz pętlą, używając innego koloru.. Przedszkolakom przydzielono szafki. Na każdej szafce powinien być znaczek. Nalep brakujące znaczki: biedronkę nad listkiem, kwiatek obok biedronki, autko pod. Przedszkolakom wróbelkiem, misia przydzielono między listkiem szafki. a wróbelkiem. Na każdej szafce powinien być znaczek. Nalep brakujące znaczki: biedronkę nad listkiem, kwiatek obok biedronki, autko pod wróbelkiem, misia między listkiem a wróbelkiem. Strona 1 ćwiczenie 1 Strona 13 ćwiczenie 1 Strona ćwiczenie Strona 1 ćwiczenie 1 Strona 13 ćwiczenie 1 Strona ćwiczenie Strona 5 ćwiczenie 3 Strona 9 ćwiczenie 1 Strona 5 ćwiczenie 3 Strona 9 ćwiczenie 1 Przygoda z uśmiechem. Karty 1, s.

3 Materiał konferencyjny Tydzień. MOJA GRUPA Dzień. Znamy magiczne słowa Propozycja zapisu w dzienniku zajęć: 4. Magiczne rytmy zabawa matematyczna połączona z wykonaniem ćwiczenia Magiczne rytmy w K1., 5. Tworzenie regularności (rytmów), w których powtarzają się sekwencje - oraz 3-sylabowe. y Magiczne rytmy zabawa matematyczna. Tworzenie regularności (rytmów), w których powtarzają się sekwencje - oraz 3-sylabowe. Dzieci za pomocą kształtów lub kolorów tworzą rytmy szlaczki matematyczne. Dzieci siedzą w kręgu. Jakie znacie magiczne słowa? Podziel słowo proszę na sylaby. Ile jest sylab? Teraz będziemy wymawiać rytmicznie słowo proszę sylabami, ale tak, że każdy powie tylko jedną sylabę. Będziemy mówić po kolei. N. zaczyna i mówi pro, dziecko obok mówi szę, następne mówi znowu pro i kolejne szę itd., aż wszyscy powiedzą jedną z sylab. Tworzy się regularność dźwiękowa. N. proponuje, aby to powtórzyć, ale teraz wypowiadaniu sylaby ma towarzyszyć gest. Zawsze tej samej sylabie taki sam gest. Np. osoba wypowiadająca pro musi jednocześnie podnieść obie ręce w górę i opuścić, a każdy, kto mówi szę uderza obiema dłońmi w uda (można oczywiście wymyślić inny układ). Dzieci wykonują zadanie. Tworzy się w ten sposób również oprócz dźwiękowej regularność ruchowa. N. proponuje, aby ten rytm zilustrować kolorowymi karteczkami. W pudełkach są przygotowane kwadratowe kartoniki (lub klocki) o jednakowych wymiarach, w każdym pudełku inny kolor kartoników (by łatwo było je wybierać). N. pyta, jak można jeszcze inaczej, np. za pomocą takich kartoników (klocków) przedstawić rytm wielokrotnego wypowiadania słowa proszę. Ważne, by tej samej sylabie towarzyszył ten sam znak (symbol). Można przy sylabie pro układać czerwony kartonik, a przy sylabie szę niebieski. Podczas wykonywania zadania tworzy się szlaczek kartoników naprzemiennie czerwonych i niebieskich. Jest to szlaczek, w którym powtarza się sekwencja -sylabowa (regularność wzrokowa). Warto ten szlaczek przeczytać : czerwony, niebieski, czerwony, niebieski itd. albo matematycznie: jeden, dwa, jeden, dwa... Analogicznie postępujemy ze słowem przepraszam albo słowem dziękuję (wystarczy jedno z nich). Tym razem tworzymy rytmy (szlaczki), w których powtarza się sekwencja 3-sylabowa. Przy tworzeniu regularności wzrokowej posłużmy się kształtem (a nie, tak jak poprzednio, kolorem). Można na przemian układać itd. albo jakiekolwiek inne elementy (wedle uznania N. i pomysłowości dzieci). A jak będzie wyglądał szlaczek dla słowa mama? (ciąg jednakowych obiektów; rytm 1-sylabowy). y Magiczne rytmy wykonanie ćwiczenia w K1., Kończenie kolorowania szlaczka.. Dorysowywanie brakujących elementów szlaczka. 3. Określanie Co tu nie pasuje? Poprawianie szlaczka nalepianie właściwych figur. kolorowe kartoniki (albo klocki) tego samego kształtu (minimum trzy różne kolory), kartoniki jednobarwne w minimum 3 różnych kształtach lub WM figury geometnryczne/ zabawki K1., 5, kredki ołówkowe Przygoda z uśmiechem. Przewodnik metodyczny 1, s. 8 3

4 Moja grupa 5 1. Dokończ kolorowanie kwadratów zgodnie z podanym rytmem. 1 Strona ćwiczenie. Dokończ rysowanie figur zgodnie z podanym rytmem. ćwiczenie 1 Strona ćwiczenie Strona 5 ćwiczenie 3 3. Przyjrzyj się szlaczkowi. Przeczytaj go. Co tu nie pasuje? Nalep właściwe figury tak, aby szlaczek był poprawny. ćwiczenie 5 ćwiczenie 3 1 Strona ćwiczenie Strona 5 ćwiczenie 3 5 ćwiczenie 3 Strona 5 ćwiczenie 3 wiczenie wiczenie Przygoda z uśmiechem. Karty 1, s. 5

5 Materiał konferencyjny Tydzień 4. RUCH DROGOWY Dzień. Bezpieczne przejście przez jezdnię Propozycja zapisu w dzienniku zajęć: 4. Ulica słuchanie wiersza I. Buczkowskiej połączone z wykonaniem ćwiczenia Sygnalizatory świetlne w K1., 10. Uważne słuchanie utworu. Tworzenie regularności (rytmów), w których powtarzają się sekwencje -elementowe. Poznanie liczby dwa i jej znaku graficznego cyfry. Swobodne prowadzenie linii nieregularnych i linii prostych, pionowych po śladzie. yulica słuchanie wiersza Iwonny Buczkowskiej. Ulica Iwonna Buczkowska Dwa pasy ruchu miała, w środku podwójne tory, a przejścia przez nią strzegły dwa sygnalizatory. Po bokach dwa chodniki, na których stali grzecznie dwaj chłopcy i czekali, by mogli przejść bezpiecznie. Gdy sygnalizatory włączyły już zielone, to wtedy każdy z chłopców na drugą przeszedł stronę. Rozmowa kierowana pytaniami N.: Ile pasów ruchu miała ulica?; Ile sygnalizatorów było przy ulicy?; Ilu chłopców czekało na przejście przez ulicę? Omawianie pracy sygnalizatora dla pieszych: koloru świateł i ich naprzemienności. Najpierw werbalnie: czerwone, zielone, czerwone, zielone itd. Tworzenie szlaczka zmieniających się świateł za pomocą okrągłych kartoników w kolorze czerwonym i zielonym. Powstanie regularność wzrokowa, w której powtarza się sekwencja -wyrazowa. y Sygnalizatory świetlne wykonanie ćwiczenia w K1., 10. Udzielanie odpowiedzi na pytania: Czy wszystkie sygnalizatory są takie same?; Jakiego koloru jest światło na górze / dole sygnalizatora?; Jakiego koloru jest światło pośrodku sygnalizatora dla kierowców?; Ile świateł ma sygnalizator dla pieszych? 1. Kolorowanie cyfry, oznaczającej liczbę dwa. Liczenie, ile jest klocków w okienku.. Kolorowanie dwóch dowolnych figur. 3. Kończenie rysowania i kolorowania. Łączenie linią sygnalizatorów dla pieszych z cyfrą. Udzielanie odpowiedzi na pytanie: Ile jest sygnalizatorów dla kierowców? Zadanie dodatkowe: Wypychanie cyfry z WM, kolorowanie jej według własnego pomysłu. Cyfrę przestrzenną można wykorzystać poczas różnych zabaw dydaktycznych. okrągłe kartoniki czerwone i zielone K1., 10, kredki ołówkowe; WM Przygoda z uśmiechem. Przewodnik metodyczny 1, s

6 . Pokoloruj dwie figury. 1. Pokoloruj cyfrę, oznaczającą liczbę. Policz, ile jest obok klocków. 1. Pokoloruj cyfrę, oznaczającą liczbę. Policz, ile jest obok klocków. 1. Pokoloruj cyfrę, oznaczającą liczbę. Policz, ile jest obok klocków. 1. Pokoloruj cyfrę, oznaczającą liczbę. Policz, ile jest obok klocków.. Pokoloruj dwie figury. Pokoloruj dwie figury.. Pokoloruj dwie figury.. 3. Pokoloruj zielone światła w sygnalizatorach dla pieszych. Dokończ rysowanie i kolorowanie. Policz sygnalizatory dla samochodów. Połącz linią podwójne sygnalizatory z cyfrą. 3. Pokoloruj zielone światła w sygnalizatorach dla pieszych. Dokończ rysowanie i kolorowanie. Policz sygnalizatory dla samochodów. Połącz linią podwójne sygnalizatory z cyfrą. 3. Pokoloruj zielone światła w sygnalizatorach dla pieszych. Dokończ rysowanie i kolorowanie. Policz sygnalizatory dla samochodów. Połącz linią podwójne sygnalizatory z cyfrą. Policz sygnalizatory dla samochodów. Połącz linią podwójne sygnalizatory z cyfrą. kolorowanie. i rysowanie Dokończ pieszych. dla sygnalizatorach w światła zielone Pokoloruj 3. Przygoda z uśmiechem. Karty 1, s. 10

7 Materiał konferencyjny Tydzień 5. JESIEŃ DAJE NAM OWOCE Dzień. Jabłka, gruszki, śliwki Propozycja zapisu w dzienniku zajęć: 4. Więcej, mniej, tyle samo zabawa matematyczna połączona z wykonaniem ćwiczenia Więcej, mniej, tyle samo w K1., 16. Porównywanie liczebności zbiorów owoców przez odwzorowanie 1 do 1. y Więcej, mniej, tyle samo zabawa matematyczna. Porównywanie liczebności zbiorów owoców przez odwzorowanie 1 do 1. Na stole leżą wymieszane różne owoce, np. 4 jabłka zielone duże i 5 czerwonych mniejszych, 4 gruszki zielone, 6 śliwek, 3 cytryny, 4 banany, 3 pomarańcze. Co jest na stole? Pogrupujcie owoce, byśmy wiedzieli, co mamy. Dzieci grupują np. wg gatunków i podają ich nazwy. Ale dużo owoców. Czy wszystkich jest po tyle samo? Dzieci mogą odpowiedzieć nie, bo na oko widać, że nie jest po tyle samo. Wtedy N.: Jak to sprawdzić? Jeśli dzieci zaproponują układanie 1 do 1, to należy to wykorzystać. W przeciwnym razie N. proponuje: Poukładajmy je. Układamy owoce jednego rodzaju w rzędzie, a obok równolegle układamy w rzędzie owoce drugiego rodzaju, tak aby widać było pary (jeden taki i jeden inny). Najpierw sprawdźmy, czy gruszek jest tyle samo co bananów?; Ile jest? Wniosek: tyle samo, bo do każdej gruszki dopasowany jest dokładnie jeden banan (tych i tych jest po 4). Następnie porównujemy banany i pomarańcze. Wniosek: więcej bananów niż pomarańczy. O jeden banan więcej. Czy gruszek jest tyle samo co pomarańczy? Może niektóre dzieci bez układania i bez liczenia zauważą, że skoro gruszek jest tyle samo co bananów, zaś bananów więcej niż pomarańczy, to gruszek jest więcej niż pomarańczy [logiczne wnioskowanie]. Czego jeszcze jest tyle samo co gruszek? (jabłek zielonych). Czego jest najwięcej? (wszystkich jabłek, ale jeśli jabłka rozdzielić kolorami to najwięcej jest śliwek); Ile jest śliwek? Które owoce są najmniejsze? (śliwki). Wniosek, że śliwki wprawdzie najmniejsze, ale jest ich najwięcej. Które owoce są największe?; Ile ich jest? Czego jest najmniej? (cytryn i pomarańczy po 3 i wniosek, że pomarańczy jest tyle samo co cytryn). Czy można owoce pogrupować inaczej?; Jak? Np. podzielić według kolorów (i ustawić w rzędach), albo według pochodzenia na owoce krajowe i egzotyczne (i także ustawić w rzędach). Których jest najwięcej?; Których najmniej?; O ile więcej? O ile mniej? y Więcej, mniej, tyle samo wykonanie ćwiczenia w K1., Nazywanie owoców na obrazkach. Otaczanie pętlą owoców tego samego rodzaju. Których owoców jest najwięcej?; Ile?; Których owoców jest najmniej?; O ile mniej od śliwek / jabłek?. Czy jabłek jest tyle samo co śliwek? Sprawdzanie trafności swojej wypowiedzi przez rysowanie linii łączących w pary jabłko ze śliwką. 3. Rysowanie tylu jabłek, aby było ich więcej niż gruszek. prawdziwe owoce, np. 4 duże zielone jabłka i 5 czerwonych mniejszych, 4 gruszki, 6 śliwek, 3 cytryny, 4 banany, 3 pomarańcze K1., 16, kredki ołówkowe Przygoda z uśmiechem. Przewodnik metodyczny 1, s

8 16 16 Jesień daje nam owoce Jesień daje nam owoce 1. Otocz pętlą owoce tego samego rodzaju. Których owoców jest najwięcej? Ile? Których 1. owoców Otocz pętlą jest owoce najmniej? tego Ile? samego rodzaju. Których owoców jest najwięcej? Ile? Których owoców jest najmniej? Ile?. Czy jabłek jest tyle samo co śliwek? Pomóż sobie, rysując linie łączące jabłko ze śliwką.. Czy jabłek jest tyle samo co śliwek? Pomóż sobie, rysując linie łączące jabłko ze śliwką. 3. Otocz pętlą talerz, na którym jest mniej owoców. 3. Otocz pętlą talerz, na którym jest mniej owoców. Przygoda z uśmiechem. Karty 1, s. 16

9 Materiał konferencyjny Tydzień 8. JESIEŃ W LESIE Dzień. Grzybobranie Propozycja zapisu w dzienniku zajęć: 4. Grzyby słuchanie wiersza A. Łady-Grodzickiej połączone z wykonaniem ćwiczenia Pięć grzybów w K1., 8. Uważne słuchanie wiersza. Poznanie wyglądu i nazw grzybów: prawdziwek, kurka, maślak, kozak, muchomor. Poznanie liczby pięć i jej znaku graficznego cyfry 5. Posługiwanie się liczebnikami głównymi i porządkowymi. Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej. Grzyby słuchanie wiersza Anny Łady-Grodzickiej. N. recytuje wiersz i umieszcza na tablicy kolejne obrazki grzybów. Grzyby Anna Łada-Grodzicka Gdy jest deszczowo i ciepło, Gdy lato jeszcze nie uciekło, Nadchodzi powoli jesień I kosze grzybów nam niesie. W lesie grzybów więc szukamy, Grzyby dzisiaj mamie damy. Uważnie patrzymy wszędzie. Może tutaj grzybek będzie? O, jest pierwszy to borowik, Mówią o nim: Król grzybowy! Mówią także: Grzyb prawdziwy, Różne nazwy istne dziwy! Drugi grzyb to żółta kurka, W mech zielony dała nurka. Przykrywa ją mech i ziemia I udaje, że jej nie ma! O, tam grzyby jeszcze rosną! Trzeci grzyb pod młodą sosną. To młodziutki jest maślaczek, Co beżowy ma kubraczek. O, tu kozak to grzyb czwarty, Ale stroi sobie żarty. Mówi mi: Tańczyć nie mogę, Bo mam tylko jedną nogę. Piąty grzyb nie oszukuje, Mówi wprost: Ja muchy truję, Więc nie zrywaj mnie i już, Inny grzyb do kosza włóż!. Rozmowa kierowana pytaniami N.: Co nam niesie jesień?; Gdzie zbieramy grzyby?; O jakich jadalnych / niejadalnych grzybach była mowa w wierszu?; Ile jest grzybów jadalnych / niejadalnych / wszystkich razem?; Który grzyb jest pierwszy / drugi / trzeci / czwarty / piąty?; Na którym miejscu jest borowik / muchomor / kurka/ kozak/ maślak?; Czy możemy policzyć te grzyby od drugiej strony? Policzmy. Który grzyb jest TERAZ pierwszy / drugi / trzeci / czwarty / piąty?; Na którym miejscu jest TERAZ borowik / muchomor / kurka/ kozak/ maślak? Dajemy w ten sposób okazję do doświadczania (w przyszłości zrozumienia), że przy zmianie porządku zmieniają się liczby porządkowe, w przeciwieństwie do niezmienności liczby kardynalnej (liczebności zbioru). Ile jest wszystkich grzybów?; A ile będzie, gdy zamienimy miejscami borowika z muchomorem? Zamieniamy i sprawdzamy. A ile będzie, gdy zamienimy miejscami kurkę z kozakiem? itp.; A ile będzie, gdy włożymy grzyby do koszyka? Jedno z dzieci wkłada grzyby (obrazki) do koszyka. Dzieci sprawdzają, ile grzybów (obrazków) jest w koszyku (to doświadczanie stałości liczebności zbioru). N.: Nie mamy prawdziwych grzybów, więc weźcie tyle patyczków, ile jest grzybów. Ile masz patyczków? (Pyta kolejno kilkoro dzieci.) Wyobraźcie sobie, że te patyczki to grzyby i wkładacie je do dwóch koszyków. Rozdzielcie grzyby na dwie części (do dwóch koszyków). Jak ty je rozdzieliłaś/łeś? (Pyta kolejno kilkoro dzieci.). Dzieci pokazują i omawiają swój sposób rozdzielenia patyczków-grzybów. Jest to przygotowanie do rozkładu liczby 5 na dwa składniki. Wykorzystanie patyczków jest ważnym doświadczeniem. Chodzi o to, by dzieci dostrzegły, że w sytuacji, w której nie mogą manipulować rzeczywistymi obiektami (tu grzybami), mogą posłużyć się przedmiotami zastępczymi (tu patyczkami). y Pięć grzybów wykonanie ćwiczenia w K1., 8. Udzielanie odpowiedzi na pytania: Jakie grzyby przedstawione są na rysunku?; Jakiego grzyba brakuje? 1. Kolorowanie cyfry 5, oznaczającej liczbę pięć. Liczenie, ile jest klocków w okienku.. Kolorowanie pięciu wybranych figur. 3. Wskazywanie: prawdziwka, kurki, maślaka, kozaka. Nalepianie piątego grzyba muchomora, kończenie rysowania i kolorowania pozostałych. Nalepianie kolejnych cyfr obok grzybów. obrazki grzybów analogiczne do wiersza, sylweta kosza na tablicę, sylwety koszyczków dla dzieci, patyczki K1., 9, kredki ołówkowe; WM Przygoda z uśmiechem. Przewodnik metodyczny 1, s

10 tek listy listek 1. 5ją Pokoloruj cyfrę 5, oznaczającą ą liczbę 5. Policz, ile jest obok klocków. 1. 5ją Pokoloruj cyfrę 5, oznaczającą ą liczbę 5. Policz, ile jest obok klocków.. Pokoloruj pięć figur. listy. Pokoloruj pięć figur. 3. Pierwszy grzyb to prawdziwek, drugi kurka, trzeci maślak, czwarty kozak, a piąty muchomor. Policz grzyby i podaj ich nazwy. Dokończ rysowanie i kolorowanie. Nalep piąty, brakujący grzyb. Co o nim powiesz? Obok grzybów nalep kolejne cyfry. 3. Pierwszy grzyb to prawdziwek, drugi kurka, trzeci maślak, czwarty kozak, a piąty muchomor. Policz grzyby i podaj ich nazwy. Dokończ rysowanie i kolorowanie. Nalep piąty, brakujący grzyb. Co o nim powiesz? Obok grzybów nalep kolejne cyfry. Strona 6 ćwiczenie 1 Strona 7 ćwiczenie 1 1 Strona 8 ćwiczenie Przygoda z uśmiechem. Karty 1, s. 8