Łysienie. Uszkodzenia włosów i skóry owłosionej. Metody pielęgnacji włosów. Wzrost włosów. Trichogram. Wpływ hormonów

Transkrypt

1 Uszkodzenia włosów i skóry owłosionej. Metody pielęgnacji włosów. Omówienie problematyki łysienia i łupieżu. Łysienie Produkty przeciw wypadaniu włosów 1 2 Wzrost włosów Wzrost włosów asynchroniczny 3 fazy wzrostu włosa Anagen(faza wzrostowa) Kilka lat, 85% włosów Katagen (faza przejściowa) Kilka dni, 1% włosów Telogen(faza spoczynku) Kilka miesięcy, 15% włosów Kilka lat w przypadku brwi 3 4 Wpływ hormonów 3 rodzaje włosów Zależne od płci Wysokie stężenia androgenów występujące u mężczyzn Broda Włosy pomiędzy trójkątem łonowym a pępkiem Przewód słuchowy zewnętrzny Włosy ambiseksualne Zależne od androgenów w stężeniach występujących u obu płci Pachowe Łonowe Włosy niezależne od płci Brwi Rzęsy Trichogram Jest to półinwazyjnametoda pozwalająca na określenie rodzaju utraty włosów, a także monitorowanie procesu leczenia u pacjentów z wypadaniem lub znacznym scienczeniem włosów. Trichogramstosowany jest w diagnostyce łysienia niebliznowaciejącego, głównie łysienia plackowatego, androgenowego i telogenowego

2 Trichogram Określa w procentach ilość włosów w poszczególnych fazach wzrostu, a także stwierdza obecność włosów nieprawidłowych dystroficznych i pozbawionych pochewek włosów dysplastycznych. Prawidłowy tichogram wygląda następująco: - > 80% włosów: włosy anagenowe - < 20% włosów: włosy telogenowe - 2-3% włosów: włosy katagenowe Łysienie Przejściowa lub trwała utrata włosów obejmująca niewielką powierzchnię lub całą owłosioną skórę głowy, niekiedy również inne okolice owłosione. Łysienie typu męskiego oraz łysienie z bliznowaceniem utrzymują się trwale. 7 8 Łysienie - pojęcia Effluvium proces utraty włosów (łysienie); Alopecia brak lub zmniejszenie liczby włosów w miejscach gdzie normalnie występują; Atrichia wrodzony brak mieszków włosowych; Hypotrichosis zmniejszona liczba włosów nie jako wynik łysienia ; 9 Przyczyny wypadania włosów Wiek biologiczny: u obu płci starzenie powoduje stopniowy zanik cebulek włosowych; Sposób odżywiania: niedobór żelaza, kwasu foliowego, cynku, miedzi, witaminy B, witaminy A, aminokwasów, jadłowstręt psychiczny, używki; Zaburzenia hormonalne: endokrynopatie(hipotyreoza, hipertyreoza, hiperprolaktynemia, hiperandrogenizm, hipoestrogenizm); Urazy psychiczne: np. silny stres może spowodować uratę wszystkich włosów; 10 Przyjmowane leki: środki cytotoksyczne i immunosupresyjne, antykoagulanty (heparyna, kumaryna), beta blokery(propanolol), hormony (danozol, androgeny), leki obniżające stężenie lipidów (fibraty), leki przeciwdrgawkowe (karbamazepina), leki przeciwtarczycowe (tiamazol, tiouracyl) lewodopa, witaminy (retinoidy), złoto; Zaburzenia krążenia: jeśli cebulka włosa nie jest dostatecznie odżywiona, podziały mitotyczne są spowolnione; Zatrucie metalami ciężkimi: talem, arsenem, rtęcią; Choroby ogólnoustrojowe; cukrzyca, AZS, choroby wątroby; Choroby zakaźne; ostre choroby gorączkowe, AIDS, grypa, gruźlica, kiła; Łysienie mechaniczne: nadmierne naciąganie włosów (mocno splecione koki, warkocze, końskie ogony ), wielokrotne przeprowadzanie zabiegów fryzjerskich (farbowanie, rozjaśnianie, trwała); Promieniowanie; Choroby skóry i włosów; Sezonowość;

3 Owalne ogniska utraty włosów w następstwie odczynu zapalnego w obrębie mieszka włosowego o nieznanej etiologii; proces odwracalny całkowicie lub częściowo; Choroba prawdopodobnie o podłożu autoimmunologicznym. Etiologia Immunologiczna? Czynniki prowokujące? Choroby genetyczne Stres (szok i nagły duży stres, trauma, długoterminowy chroniczny stres) Zaburzenia endokrynologiczne (ch. tarczycy, AZS) Miejscowy uraz skóry Infekcja wirusowa/bakteryjna Ciąża/hormony Alergie Środki chemiczne Obraz kliniczny Jedno lub kilka okrągłych lub owalnych ognisk całkowitej utraty włosów; Potylica, skronie (broda, brwi, rzęsy, inne); Skóra pozornie niezmieniona, koloru kości słoniowej, możliwy delikatny rumień; Skóra delikatnie zapadnięta (ubytek objętości mieszków); Ujścia mieszków włosowych zachowane (brak zaniku i bliznowacenia); Łatwe wyrywanie włosów z otoczenia zmiany sugeruje dalsze powiększanie ogniska wyłysienia Wyrwane włosy mają zaostrzoną część proksymalną i są pozbawione pochewki Włosy wykrzyknikowate cm, często rozszczepione w części dystalnej, zaostrzone w części proksymalnej Włosy martwicze Przypominają zaskórniki (martwicze szczątki macierzy w obrębie mieszka włosowego) Postacie Ł. p. rozlane jeden duży obszar bez oddzielnych ognisk; Alopecia totalis utrata włosów na całej głowie; Alopecia universalis utrata włosów na całym ciele w tym brwi, rzęs, włosów pachowych, łonowych. Ł. p. wężykowate (typu ophiasis) zmiany umiejscowione na obwodzie skóry głowy, potylica, kark. Ogniska podłużne, zygzakowate. W przypadku postępu choroby włosy najdłużej utrzymują się na szczycie głowy (lwia grzywa)

4 Trichogram Prawidłowe proporcje dla poszczególnych faz rozwojowych; Przy wolnym postępie choroby, zwiększona liczba włosów telogenowych; Przy szybkim postępie choroby, zwiększona ilość dystroficznych włosów anagenowych. Przebieg i rokowanie Nieprzewidywalne 1/3 odrost w ciągu 6 m-cy 1/3 odrost w ciągu 12 m-cy 1/3 po roku nadal ogniska utraty włosów Dobrze rokują pacjenci starsi z jednym ogniskiem Źle rokują liczne ogniska, początek w dzieciństwie, łysienie wężykowate, alopecia totalis et universalis Różnicowanie Kiła II rz. z łysieniem Badanie serologiczne Grzybica Badania mykologiczne Trichotylomania Część włosów jest ułamanych Wywiad psychologiczny Pseudopelade Badanie HP wycinka zanik, bliznowacenie 21 Leczenie Brak leczenia swoistego i trudności w ocenie skuteczności miejscowe zastosowanie alergenu kontaktowego (difenylocyklopropenonu) indukującego kontrolowany stan zapalny miejscowe leczenie minoksydylem fotochemioterapia lub terapia UVB hormony glikokortykosteroidowe (Encorton) w przypadku łysienia złośliwego nie reagującego na inne metody terapii psychoterapia sole cynku (Zincteral) miejscowe stosowanie glikokortykosteroidów 22 ŁYSIENIE ANDROGENOWE KOBIET Łysienie telogenowe(analogiczne do męskiego) Rzadziej zaawansowane postacie U podłoża schorzenia leży nadmierna produkcja androgenów lub wrodzona wrażliwość meszków włosowych na niewielkie fizjologiczne stężenie androgenów. 23 TYPY 1. Łysienie androgenowe u kobiet typu męskiego Najczęściej cechy wirylizacjizwiązane z zaburzeniami hormonalnymi (hirsutyzm, pogrubienie głosu). Obraz analogiczny do łysienia męskiego. 2. Łysienie androgenowe u kobiet typu kobiecego rozlane Utrata włosów między r. ż. Charakteryzujące się stopniowym ścieńczeniem i przerzedzeniem włosów głównie na szczycie głowy z zachowaną granicą owłosienia na czole. Często współistnieje łojotok związany ze stymulacją gruczołów łojowych przez androgeny. 24 4

5 LECZENIE Etiopatogeneza łysienia androgenowego kobiet jest bardzo złożona. Zasadnicza rolę odgrywają następujące czynniki: - Czynniki genetyczne. - Zaburzenia androgenowe w typie męskim łysienia. - Stężenia androgenów w górnej granicy norm lub nieznacznie podwyższone w typie rozlanym łysienia. - Czynniki prowokujące: detergenty, lakiery do włosów, farby. - Stres. Hormonalne - Estrogeny - Przeciwandrogeny: octan ciproteronu(diane35), antagonista aldosteronu (spironolakto) Usunięcie guza Leczenie miejscowe: minoksydil, steroidy miejscowe Przeszczepy peruka Łysienie patologiczne U kobiet łysienie łojotokowe zdarza się rzadko. Występuje raczej łysienie postępujące, endokrynne, pojawiające się w okresie menopauzy lub stanach depresji. Pelade Cebulka pozostaje nienaruszona, dochodzi do chwilowego zatrzymania podziału komórkowego w następstwie: - szoku emocjonalnego; - zaburzenia funkcji tarczycy; - terapii przeciwnowotworowej; po zaprzestaniu leczenia, mitozy wracają i włosy odrastają ŁYSIENIE ANDROGENOWE MĘSKIE Przewlekły proces uwarunkowany genetycznie, - hormony - dotyczący większości mężczyzn; Przyczyna: łysienie androgenowe, spowodowane szczególną nadwrażliwością mieszka włosowego na dihydrotestosteron, utworzony z testosteronu pod wpływem 5-α-reduktazy. skrócenie anagenu, zwiększenie włosów telogenowychi stopniowa zamiana włosów we włosy cienkie, dziecięce. ŁYSIENIE ANDROGENOWE MĘSKIE Obraz kliniczny Początek w okolicy czołowej -skronie stopień I -skronie + okolica tylnej części głowy II -zlewanie się ognisk III -obwodowy wieniec włosów IV (obwód skroniowo-potyliczny jest nienaruszony, ponieważ cebulki włosowe są w tym miejscu niewrażliwe na dihydrotestosteron(dht) zjawisko tłumaczy skuteczność przeszczepu)

6 ŁYSIENIE ANDROGENOWE MĘSKIE U mężczyzn, którzy w wieku 40 lat nie wykazują cech łysienia, istnieje małe prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia w wieku późniejszym LECZENIE Przeszczepy kępek włosów z owłosionej części głowy; Miejscowo minoksydyl2% (Regaine) -lek obniżający ciśnienie; Progestosol(na bazie progesteronu, działa jak antagonista testosteronu); Finasteryd(początkowo stosowany w leczeniu przerostu gruczolakowego prostaty. Jest inhibitorem 5- α-reduktazy, przekształcającej testosteron w dihydrotestosteron(dht). Zmniejsz również wydzielanie łoju, które jest czynnikiem nasilającym w łysieniu androgenowym. 33 Połączenie cystyna-witamina B6; Witaminy B2, B5, B6, B8; Wyciągi roślinne (zawierające polifenole przeciwrodnikowei czynniki wzrostu mogą regulować wydzielanie łoju i pobudzać krążenie) Pochodne krzemu; Leczenie schorzeń towarzyszących łupież, łojotokowe zapalenie skóry. 34 ZABURZENIA WŁOSÓW WYWOŁANE CZYNNIKAMI ZEWNĄTRZPOCHODNYMI Wyłysienie wywołane czynnikami mechanicznymi (stylizacja włosów) Trichotillomania nerwicowe wyrywanie włosów Wyłysienie popromienne (promieniowanie jonizujące) Wyłysienie polekowe (cytostatyki, heparyna, retinoidy) Zatrucie metalami ciężkimi Uszkodzenia kosmetyczne (łodyga włosa) ZABURZENIA WŁOSÓW WYWOŁANE PRZEZ CZYNNIKI MIEJSCOWE ZAJĘCIA SKÓRY GŁOWY PRZEZ DERMATOZY MOŻE PROWADZIĆ DO WTÓRNEGO USZKODZENIA WŁOSÓW: - zakażenia bakteryjne - wyprysk łojotokowy, atopowy - bliznowaciejące schorzenia owłosionej skóry głowy (liszaj czerwony, liszaj rumieniowaty) - nowotwory (rak podstawnokomórkowy) - grzybice (grzybica woszczynowa (jej charakterystycznym wykwitem jest okrągła, szarawożółta tarczka) zagłębione, żółte strupy średnicy do 2 cm, pozostawiające blizny i ogniska wyłysienia)

7 ZABURZENIA WŁOSÓW WYWOŁANE PRZEZ CZYNNIKI WEWNĄTRZPOCHODNE Wypadanie włosów wywołane nieprawidłowym odżywianiem, chorobami gruczołów dokrewnych (wyłysienie tarczycopochodne, poporodowe), schorzenia wątroby, wyłysienia pozakaźne Łupież (pityriasis) Jeden z najczęstszych problemów skóry owłosionej głowy Łupież to przewlekłe złuszczanie naskórka skóry owłosionej głowy w postaci drobnych, białych łusek. okresowe nasilenie lub zmniejszenie objawów klinicznych brak zmian zapalnych (przede wszystkim rumienia) co pozwala na odróżnienie tego schorzenia np. od łojotokowego zapalenia skóry czy łuszczycy. Jedną z podstawowych przyczyn łupieżu jest przyśpieszenie procesu fizjologicznej odnowy komórek naskórka. Proces ten może ulec skróceniu nawet o kilku dni. Komórki ulegają szybszemu dojrzewaniu i osiągają zewnętrzne warstwy naskórka zanim ulegną całkowitemu zrogowaceniu. Takie komórki mają skłonność do tworzenia widocznych gołym okiem skupisk W mikroskopie obserwuje się zmniejszenie pokładów korneocytówwarstwy rogowej z ponad 30 do około 10. Wiele prac naukowych wskazuje, że podstawową przyczyną tych zmian są bytujące na powierzchni skóry drożdżopodobne lipofilne grzyby Pityrosporum ovale

8 NMF PŁASZCZ WODNO - LIPIDOWY Wiele czynników uszkadzających barierę naskórkową sprzyja temu schorzeniu. Są to czynniki zewnętrzne: nadmierne nasłonecznienie, zanieczyszczenia środowiska, a nawet niektóre środki do pielęgnacji skóry owłosionej głowy. LIPIDY MIĘDZYKOMÓRKOWE BARIERA NASKÓRKA PROCES KERATYNIZACJI WARSTWA ROGOWA -NAJWAŻNIEJSZ CZĘŚĆ BARIERY NASKÓRKOWEJ OCHRONNEJ KERATYNOCYTY WARSTWY ZIARNISTEJ KORNEOCYTY POŁĄCZENIA MIĘDZYKOMÓRKOWE Najczęstszą postacią nadmiernego łuszczenia się skóry owłosionej głowy jest tzw. łupież suchy, będący przede wszystkim problemem estetycznym i w odróżnieniu od łupieżu łojotokowego, nie wiążący się z ryzykiem nadmiernej utraty włosów. Łupież - Pityriasis Otrębiaste złuszczanie się naskórka Łupież suchy, zwykły nadmierne tworzenie drobnych, białych lub szarych w barwie łusek. Włosy są niezmienione, nie obserwuje się również ich nasilonego wypadania Łupież suchy może powstawać na skutek: stosowania nieodpowiednich kosmetyków do pielęgnacji, niedokładnego spłukiwania odżywek i szamponów z włosów, niewłaściwej pielęgnacji skóry głowy, długotrwałego zmęczenia i stresu, niewłaściwego odżywiania, osłabionego organizmu przewlekłą chorobą, nadmiernego stosowania lakierów i pianek do włosów, częste korzystanie z basenów (chlor nadmierne odwodnienie lub nasilenie łojotoku) Łupież - Pityriasis Łupież tłusty powstaje z nasilonym łojotokiem. Pojawiają się żółte, tłuste łuski, mocniej przylegające do skóry głowy; nie towarzyszy mu swędzenie. Jeżeli wystąpi stan zapalny rozpoznaje się łojotokowe zapalenie skóry

9 Dieta, suplementacja witamin, wzmacniających skórę głowy: witaminy z grupy B oraz witaminy E i A, również niedobory minerałów: selenu, cynku, magnezu, żelaza, wapnia czy potasu mogą być przyczyną początku łupieżu tłustego. Etiopatogeneza Hiperproliferacja naskórka; Pityrosporumovale(Malassezia furfur) grzyb drożdżopodobny; Mechanizmy immunologiczne; Czynniki genetyczne; Zaburzenia hormonalne, neurologiczne; Czynniki prowokujące; styl życia - wewnętrzne - zewnętrzne Łupież pstry jest to rodzaj grzybicy nie występujący na skórze głowy, a na skórze gładkiej, np. na klatce piersiowej. Pielęgnacja skóry owłosionej głowy osób z łupieżem Podstawowym zadaniem wszystkich kosmetyków przeciwłupieżowych jest usunięcie lub zredukowanie objawów nadmiernego łuszczenia się i powstawania widocznych łusek. Wiele doniesień wskazuje na kluczową rolę grzyba drożdżopodobnego Pityrosporumovalew etiopatogenezie łupieżu, czego dowodem jest również efekt wprowadzenia środków przeciwgrzybicznych do terapii łupieżu

10 Obecnie ta grupa preparatów odgrywa kluczową rolę w leczeniu łupieżu. Środki te zmniejszają ilość P. ovalena powierzchni owłosionej skóry głowy i w efekcie normalizują cykl odnowy komórek naskórka. Istnieje możliwość wzrostu populacji P. ovalepo zaprzestaniu leczenia, jednak efekt ich działania utrzymuje się dłużej niż innych środków przeciwłupieżowych Środki keratolityczne: Mają zdolność usuwania warstwy rogowej naskórka razem z łupieżem związki siarki, kwas salicylowy, mocznik, AHA, dziegcie. Preparaty te są skuteczne, lecz efekt ich działania jest krótkotrwały, są raczej grupą związków wspomagających działanie środków działających przyczynowo Środki hamujące tempo odnowy komórek naskórka (cytostatyczne). Rozluźnienie połączeń międzykomórkowych, obserwowane po stosowaniu tych środków, umożliwia lepszą penetrację w głąb naskórka innych związków aktywnych. Tłumaczy to lepsze efekty terapeutyczne preparatów złożonych zawierających między innymi, środki keratynolityczne. Normalizacja cyklu odnowy komórkowej prowadzi do powstania w pełni zrogowaciałych komórek naskórka, które ulegają złuszczeniu w postaci niewidocznych łusek. Przedstawicielem tej grupy jest piroctanolamine, dziegcie i dwusiarczek selenu

11 Leczenie Skuteczność tych związków w niewielkim jednak stopniu wpływa na populacje P. ovaleponadto jest ograniczona do okresu, w którym są stosowane. Odstawienie tych preparatów powoduje bardzo często nawrót łupieżu. szampony przeciwłupieżowe zawierające środki: - keratolityczne(dziegcie, związki siarki, kwas salicylowy, kwas mlekowy, mocznik) - cytostatyczne (antyproliferacyjne) środki hamujące tempo odnowy komórek naskórka (dziegcie, dwusiarczek selenu, octopirox, ichtiol) - przeciwgrzybicze (ketokonazol, pirytioniancynku, klimbazol, dwusiarczek selenu, cyklopiroksolamina, ichtiol) Ketokonazol działa przeciwzapalnie i antyandrogenowo; stosowany miejscowo łagodzi świąd i zmniejsza nasilenie zmian skórnych w przypadku łupieżu zwykłego, pstrego oraz łojotokowego zapalenia skóry. Pirotyniancynku hamuje niektóre procesy życiowe w ścianie komórki grzyba, co ostatecznie prowadzi do jej zniszczenia (lizy). Normalizuje też warstwę rogową naskórka. Rozpuszcza się w łoju, dzięki czemu jego działanie przeciwgrzybicze jest dłuższe. Siarczek selenu działa cytostatycznie na komórki naskórka i mieszków włosowych, hamuje ich nadmierne złuszczanie i świąd skóry. Regularne jego stosowanie może wywoływać przetłuszczanie włosów. Składniki środków przeciwłupieżowych, dostępnych na rynku 63 Dziegcie działa keratolityczniei cytostatycznie. Cechami charakterystycznymi dla dziegcia jest nieprzyjemny zapach oraz ciemny kolor. Obecna technologia sprawia, że można pozbyć się nieprzyjemnego zapachu i ciemnego koloru przy produkcji preparatów dziegciowych. Fotowrażliwość. Octopirox pochodna pirydonu, hamuje transport leucyny do komórki grzyba i uszkadza błonę komórkową. Szerokie działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Składniki środków przeciwłupieżowych, dostępnych na rynku 64 Składniki środków przeciwłupieżowych, dostępnych na rynku Cyklopiroksolamina także pochodna pirydanu, która działa grzybobójczo, grzyboststycznie, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Ichtiol właściwości przeciwłojotokowe, przeciwświądowe, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze; może być używany jako wspomagający leczenie łuszczycy głowy lub zapobiegać nadprodukcji łoju. Spowolnienie namnażania się komórek naskórka i przywróceniu go do normalnego poziomu. Składniki środków przeciwłupieżowych, dostępnych na rynku Leczenie środki apteczne i drogeryjne Dermoactive zawiera ketokonazol 2% i carbamidne 3%- łupież suchy; ketokonazol 1% i carbamidne 3%, octopirox 1% - łupież tłusty, Nizoral zawiera 2% ketokonazolu Polytar AF zawiera pirytonian cynku i miesznkę dziegci, Stieproxdostępny na receptę, zawiera 1,5% cyklopiroksolaminy, XerialP -1% ichtiolu, 1,5% kw. salicylowego, 10% mocznika, 0,5% alantoiny, Triazol zawiera klotrimazol

12 Leczenie środki apteczne i drogeryjne Dermoactive Blau Farma szampon łupież tłusty (ketokonazol 1%, oktopirox1%, carbamide3%, kompleks wit(a+f); łupież suchy (ketokonazol2%, carbamide3%, AHA, L-arginina), szampon kondycjonujący (carbamide 5%, AHA, l-arginina) 67 12