Raport z badania Powiat łukowski

Transkrypt

1 Raport z badania Razem jesteśmy najsilniejsi - wdrożenie modelu współpracy w 6 gminach powiatu łukowskiego realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V Dobre Rządzenie; Działanie: 5.4 Rozwój potencjału trzeciego sektora, Poddziałanie Rozwój dialogu obywatelskiego realizowanego przez Fundację EOS Powiat łukowski

2 Spis treści I. Metodologia badania desk research opis założeń... 4 II. Metodologia badania kwestionariusz ankiety, wywiadów pogłębionych... 5 III. Ogólny opis gminy... 9 IV. Warunki życia materialnego Warunki życia materialnego mieszkańców gminy wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Poziom opieki społecznej Problemy społeczne rodzin Stan lokalnych dróg V. Warunki mieszkaniowe Warunki mieszkaniowe analiza ankiet i wywiadów pogłębionych Warunki mieszkaniowe VI. Rozwój ekonomiczny i dostępność miejsc pracy Rozwój ekonomiczny i dostępność miejsc pracy wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Dostęp do podstawowych usług handlu Połączenia komunikacyjne z innymi miejscowościami Dostęp do Internetu Utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy VII. Edukacja i kultura Edukacja i kultura wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Poziom zadowolenia z jakości edukacji szkolnej Dostęp do przedszkola... 35

3 1.3. Problemy społeczne w obszarze edukacji Problemy społeczne w obszarze kultury i sportu VIII. Poziom aktywności obywatelskiej Poziom aktywności obywatelskiej wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Ważność obszarów życia społecznego Dostęp do gmininnej biblioteki Udział mieszkańców w uroczystościach gminnych i religijno patriotycznych IX. Zdrowie publiczne Zdrowie publiczne wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Poziom zadowolenia z opieki zdrowotnej Problemy społeczne w obszarze opieki zdrowotnej X. Jakość środowiska naturalnego XI. Nierówności społeczne Nierówności społeczne wyniki ankiet Problemy społeczne osób w podeszłym wieku Problemy społeczne dzieci i młodzieży Wnioski Rekomendacje... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Literatura Bibliografia Spis rysunków, tabel i wykresów... 57

4 I. Metodologia badania desk research opis założeń Desk research jako niereaktywna metoda badań polegająca na analizie danych zastanych polega na wykorzystaniu dostępnych danych wtórnych takich jak publikacje, raporty, biuletyny, katalogi, informacje dostępne na stronach WWW itp. Przed wykorzystaniem danych w badaniu są one analizowane pod kątem wiarygodności, rzetelności i aktualności. Analiza danych zastanych objęła cztery różne źródła informacji, do których zdefiniowano cele, a następnie przyporządkowano określone pytania badawcze, na które zgodnie z zapisami SOPZ Wykonawca poszukiwał odpowiedzi. Materiały objęte analizą przyporządkowano do czterech grup, dla których określono cele i pytania badawcze. W koncepcji analizy desk research przedstawiono cele badawcze, które sprowadzono do siedmiu podstawowych obszarów badania, takich jak: 1. Warunki życia materialnego mieszkańców gminy 2. Warunki mieszkaniowe mieszkańców gminy 3. Rozwój ekonomiczny gminy i dostępność miejsc pracy 4. Edukacja i kultura 5. Poziom aktywności obywatelskiej 6. Zdrowie publiczne 7. Jakość środowiska naturalnego 8. Nierówności społeczne W badaniu desk research wykorzystano analizę zagregowanych danych statystycznych dostępnych na stronach Głównego Urzędu Statystycznego, opracowania i analizy z poprzednich badań (o ile takie raporty były dostępne), jak również strony internetowe Urzędu Gminy. Ponadto w badaniu desk research wykorzystano dane uzyskane bezpośrednio od pracowników Urzędu Gminy oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Łukowie, dzięki czemu badanie ma charakter partycypacyjny. Model partycypacyjny zastosowany w trakcie całego procesu badawczego podzielono na trzy etapy. Etap 1. I spotkanie plenarne:

5 W pierwszej części spotkania firma badawcza (inicjator spotkania) zaprezentowała zebranym cel spotkania, informując o zamiarze prowadzenia badań a realizator projektu przedstawił jego ogólny zarys. W drugiej przeprowadzono dyskutuje nad dotychczasowymi doświadczeniami władz lokalnych, organizacji społecznych i biznesowych oraz poddano zaopiniowaniu propozycje pytań ankietowych. W trzeciej części nastąpiło podsumowanie prac i ostateczne ustalenie wniosków dla prowadzącego badania. Etap 2. Prace zespołu konsultacyjnego: Przez cały okres prowadzenie procesu badawczego funkcjonował zespół konsultacyjny złożony z pracowników gminy i innych instytucji, który na bieżąco konsultował wyniki cząstkowe prowadzonych badań. Etap 3. II spotkanie plenarne: Celem tego spotkania było przedstawienie przez przedstawiciela władz lokalnych (wójt, burmistrz) wyników badań oraz wniosków zawartych w raportach. II. Metodologia badania kwestionariusz ankiety, wywiadów pogłębionych Na terenie gminy Krzywda przeprowadzono 70 ankiet i 5 wywiadów pogłębionych z mężczyznami i kobietami w przedziale wiekowym lat. Założenie zakładało celowy dobór próby mieszkańców gminy Krzywda, zarówno w przypadku kwestionariusza ankiety jak i wywiadu. Badanie metodą kwestionariusza ankiety odbywało się od 18 grudnia 2013 roku do 9 stycznia 2014 roku. W badaniu ankietowym wgięło udział 46 kobiet i 24 mężczyzn, co daje stosunek 66% udziału kobiet w badaniu i 34% mężczyzn.

6 Wykres 1. Udział kobiet i mężczyzn w badaniu. 34% Kobieta Mężczyzna 66% Wykres 2. Wiek respondentów. 3% 3% 11% i więcej 83%

7 Wykres 3. Wykonywany zawód. 1% 6% 8% 6% Uczeń 31% 9% Rolnik Przedsiębiorca Pracownik umysłowy Pracownik fizyczny Emeryt 39% Bezrobotny Wykres 4. Wykształcenie. 26% 10% 17% Niższe niż zawodowe lub brak Zawodowe Średnie 11% Policealne 36% Wyższe Ankieta zawiera 8 pytań i dotyka wielu aspektów życia społecznego w gminie, natomiast do raportu zostały wykorzystane tylko te pytania, które mogły odpowiedzieć na założenia do raportu. Zarówno kwestionariusz ankiety, jak i wywiad pogłębiony przeprowadzony w gminie odpowiadają na takie wskaźniki jak: 1. Warunki życia materialnego mieszkańców gminy

8 2. Warunki mieszkaniowe mieszkańców gminy 3. Rozwój ekonomiczny gminy i dostępność miejsc pracy 4. Edukacja i kultura 5. Poziom aktywności obywatelskiej 6. Zdrowie publiczne 7. Nierówności społeczne Ankieta nie odpowiada na wskaźnik jakim jest: Jakość środowiska naturalnego. Kwestionariusz wywiadu pogłębionego zakładał przeprowadzenie rozmowy i próbę odpowiedzi na 20 pytań z kwestionariusza ankiety. W Gminie Krzywda kwestionariusz pogłębiony przeprowadzono z (5 osobami) czterema kobietami, w tym z trzema kobietami - pracownikami urzędu gminy, jedną Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej i jednym mężczyzną mieszkańcem gminy Krzywda. Udział kobiet i mężczyzn przedstawia wykres 5. Wykres 5. Udział kobiet i mężczyzn w kwestionariuszu pogłębionym. 20% Kobieta Mężczyzna 80%

9 III. Ogólny opis gminy Rysunek 1. Źródło: Rysunek 2. Źródło: Krzywda jest gminą wiejska leżąca w południowo-zachodniej części powiatu łukowskiego, składająca się z 26 miejscowości i 25 sołectw. Na ha gminy zamieszkuje mieszkańców, co daje 67 osób na 1 kilometr kwadratowy. Na stu mieszkańców gminy płci męskiej przypada 99 kobiet, natomiast na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 65,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. Strukturę ludności w podziale na płeć i przedziały wiekowe przedstawia wykres 6. Saldo migracji w gminie Krzywda wynosi 102, przez co gmina plasuje się na 2 miejscu w skali powiatu. W zakresie dochodów własnych budżetu gminy na jednego mieszkańca gmina plasuje się na 8 miejscu w skali powiatu i na 185 w skali województwa. W zakresie wydatków na jednego mieszkańca gmina plasuje się na 8 miejscu w skali powiatu i 157 w skali województwa. W roku 2011 w zakresie dochodów budżetu gminy na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych gmina plasuje się na 7 miejscu w skali powiatu i na 172 w skali województwa. Łączne środki w dochodach budżetu gminy na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych w 2011 r. wyniosły 3,9 mln zł, a w ,2 mln zł.

10 Wykres 6. Ludność według płci i wieku w 2012 r. Źródło: Ludność w wieku przedprodukcyjnym w 2012 roku wynosi 2596 osób, w wieku produkcyjnym 6469 osób a w poprodukcyjnym 1644 osoby. Źródło: Statystyczne Vademecum Samorządowca 2013 Rysunek 3 Wybrane dane demograficzne w 2012 r.

11 IV. Warunki życia materialnego Odnosząc się do warunków materialnych mieszkańców gminy Krzywda należy wspomnieć, że w ujęciu ogólnopolskim widoczne są wyraźne różnice wartości średniego rocznego dochodu ekwiwalentnego. Najwyższy przeciętny roczny ekwiwalentny dochód został odnotowany w regionie centralnym (woj. mazowieckie i woj. łódzkie) - 109,4% wartości średniej dla Polski, natomiast najniższy w regionie wschodnim (woj. lubelskie, woj. świętokrzyskie, woj. podkarpackie i woj. podlaskie) - 88,2%. Poza tym co czwarte gospodarstwo domowe (24,9%) z regionu wschodniego jest zagrożone ubóstwem (wskaźnik dla ogółu Polski wynosi 17,1%) (Główny Urząd Statystyczny Departament Badań Społecznych i Warunków Życia, 2013). Gmina Krzywda leży więc w regionie uboższym niż centralna część kraju. W stosunku do województwa Gmina Krzywda leży w powiecie, który odznacza się niskim wskaźnikiem dochodów na 1 mieszkańca (95,5%), ale wysokimi wydatkami budżetu powiatu na jednego mieszkańca (103,7%) oraz bardzo niskimi nakładami inwestycyjnymi na 1 mieszkańca (50,9%). W latach we wszystkich województwach wystąpił spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej. Średnioroczny spadek w analizowanym okresie w Polsce kształtował się na poziomie ok. 4%, od najwyższego w woj. lubuskim (7,2%) do najniższego w woj. pomorskim (1,8%). W 2012 r. w porównaniu do 2010 r. udział korzystających z pomocy społecznej w Polsce zmniejszył się o 0,6 p. proc. (w 2012 r. 8,1%, a w 2010 r. 8,7%). Spadek wskaźnika wystąpił we wszystkich województwach, największy o 1,1 p. proc. odnotowano w woj. lubuskim oraz o 1,0 p. proc. w świętokrzyskim. Wyraźny spadek powyżej 0,5 p. proc. odnotowano zarówno w województwach, w których skala korzystania z pomocy społecznej jest wysoka (podkarpackie, zachodniopomorskie, warmińsko-mazurskie i kujawsko-pomorskie), jak również w województwach, w których poziom korzystania z pomocy społecznej jest relatywnie niski (dolnośląskie i mazowieckie). W Województwie lubelskim udział gospodarstw beneficjentów w gospodarstwach ogółem wynosi 9,4% (Jakóbika, 2013).

12 Odnosząc się do wskaźnika mieszkańców w poszczególnych przedziałach dochodowych brak jest jakichkolwiek danych wskazujących na rozkład dochodów mieszkańców gminy Krzywda. Z zebranych danych wynika, że gmina nie dysponuje miarodajnymi danymi, chociaż można przypuszczać, że najwięcej mieszkańców utrzymuje się z pracy w gospodarstwach rolnych. Można także powiedzieć, że w gminie występuje większy niż w skali województwa i powiatu odsetek osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej (wykres 7). Zwiększa się również wskaźnik mieszkańców żyjących poniżej minimum socjalnego, uprawniającego do pomocy socjalnej. W roku 2011 wskaźnik ten wynosił 3,21%, natomiast w 2012 roku 6,89%. Poza tym w roku ,3% dzieci było objętych programem dożywiania w szkołach. W 2011 r. wydatki na pomoc społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej wyniosły 5954,4 tys. zł a w 2012 wzrosły do poziomu 6216,9 tys. zł. Wykres 7.Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem. Źródło: Na terenie gminy 348 gospodarstw domowych korzystało w 2012 roku ze środowiskowej pomocy społecznej (1405 osób). Można powiedzieć, że udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem wynosił 13,1%.

13 Tabela 1. Korzystający ze środowiskowej pomocy społecznej Kategoria gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej osoby w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem Jednostka miary wartość gosp.dom. osoba % ,1 Źródło: Odnosząc się do świadczeń rodzinnych warto zaznaczyć, że w 2012 roku 841 rodzin otrzymywało zasiłki rodzinne na łączną liczbę dzieci 1844 dzieci, w tym na 1659 dzieci do 17 roku życia. Tabela 2. Świadczenia rodzinne Kategoria rodziny otrzymujące zasiłki rodzinne na dzieci dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny - ogółem dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny Jednostka miary rodzina osoba osoba wartość udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w tym wieku % 63,9 Źródło: Podsumowując można stwierdzić, że kwota świadczeń rodzinnych w 2012 roku wyniosła tys. zł, kwota zasiłków rodzinnych (wraz z dodatkami) wyniosła tys. zł, zaś kwota zasiłków pielęgnacyjnych wyniosła 427 tys. zł. Tabela 3. Kwoty świadczeń rodzinnych wypłaconych w roku - ogółem Kategoria kwota świadczeń rodzinnych Jednostka miary wartość 4288 tys. zł kwota zasiłków rodzinnych (wraz z dodatkami) kwota zasiłków pielęgnacyjnych Źródło: tys. zł tys. zł

14 1. Warunki życia materialnego mieszkańców gminy wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych W tej części raportu został opisany stosunek mieszkańców gminy do opieki społecznej, przytoczone zostały również wypowiedzi z przeprowadzonych wywiadów pogłębionych na ten temat. Następnie przeanalizowane zostały wyniki z pytania zadanego w ankiecie Które z wymienionych problemów społecznych rodzin uważa Pan/i za najważniejsze na terenie naszej gminy? Analizując warunki życia mieszkańców poddany został również stopień zadowolenia mieszkańców ze stanu lokalnych dróg. Rozdział 2 Ustawy o samorządzie gminnym z 1990 roku opatrzony tytułem Zakres działania i zadania gminy wskazuje co należy do zadań gminy w poszczególnych dziedzinach życia. Ustawodawca zobowiązuje gminę do pomocy społecznej, w tym (wspierania, prowadzenia) ośrodków i zakładów opiekuńczych Poziom opieki społecznej Wyniki ankiet o stan zadowolenia mieszkańców z poziomu opieki społecznej przedstawia poniższy wykres. Wykres 8. Poziom zadowolenia mieszkańców z dostępu do opieki społecznej. 20% 6% 17% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 20% 37% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Z powyższego zestawienia danych ankietowych wynika, że 26% badanych deklaruje zadowolenie z pomocy społecznej w gminie Krzywda, a 37% jest raczej niezadowolony a

15 tylko 17% jest zdecydowanie niezadowolonych. Natomiast 20% ma obojętne stanowisko do poziomu opieki społecznej w gminie. Z przeprowadzonych wywiadów pogłębionych wynika, że mieszkańcy są objęci pomocą społeczna, a środki na ten cel wynoszą około 5 milionów złotych, natomiast gmina uważa, że z pomocy nie korzystają wszyscy, którzy mogli by ubiegać się o pomoc, lecz wynika to z indywidualnego podejścia samych mieszkańców. W jednym z wywiadów czytamy: Funkcjonuje. Ludzie są objęci pomocą społeczną, na pewno na dobrym poziomie i W ubiegłym 2013 roku naprawdę nie było problemu, mieliśmy tyle środków że mogliśmy wszystkim przyznać pomoc w wysokich kwotach. Każdy został zabezpieczony, wszyscy dostali zasiłki na opał, także tu nie ma problemu Problemy społeczne rodzin Zapytano respondentów z gminy Krzywda Które z wymienionych problemów społecznych rodzin uważa Pani / Pan za najważniejsze na terenie naszej gminy? Odpowiedzi respondentów przedstawia poniższy wykres.

16 Wykres 9. Które z wymienionych problemów społecznych rodzin są najważniejsze? Nieporadność życiowa Ubóstwo 5% 9% 6% 12% Bezrobocie 6% 16% Alkoholizm 17% 29% Bezradność opiekuńczowychowawcza Brak wsparcia pscyhologiczno-prawnego Niski poziom więzi między rodzinami i sąsiadami Zanikanie tradycyjnych form spotkań rodzinnych Wyniki pokazują, że największym problemem, na który wskazują mieszkańcy gminy Krzywda, jest bezrobocie (29%) badanych i alkoholizm (17%) ankietowanych. Jako problem społeczny respondenci wskazują również ubóstwo (16%). 12 % ankietowanych zwraca uwagę na nieporadność życiową. 5% biorących udział w badaniu, jako problem społeczny wskazuje brak wsparcia psychologiczno-prawnego. Bezradność opiekuńczo-wychowawczą i zanikanie tradycyjnych form spotkań rodzinnych wskazuje (6%) a niski poziom więzi między rodzinami i sąsiadami wskazało (9%) ankietowanych Stan lokalnych dróg Poziom zadowolenia ze stanu lokalnych dróg przedstawia wykres 10.

17 Wykres 10. Poziom zadowolenia mieszkańców ze stanu lokalnych dróg. 30% 7% 34% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 10% 19% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak wynika z powyższego zestawienia mieszkańcy w sumie w (37%) są zadowoleni ze stanu lokalnych dróg. Natomiast 34% ankietowanych stwierdza, że jest zdecydowanie niezadowolonych ze stanu lokalnych dróg. Na uwagę zasługuje 10% wskaźnik obojętności do stwierdzenia poziomu zadowolenia. Z wywiadów pogłębionych wynika, że mieszkańcy oceniają drogi gminne jako dobre. Najlepsza droga to droga do Łukowa. Analizując położenie gminy stwierdzić można że przez gminę Krzywda nie przechodzi żadna droga wojewódzka, a mieszkańcy poruszają się po drogach powiatowych i gminnych. Z wywiadów pogłębionych dowiadujemy się iż ocena dróg w skali 0-5 otrzymuje punktów 4 - Między 1 a 5 powiedziałbym, że oceniam na 4. Nie ma powybijanych dróg, nieprzejezdnych. Nie jest bardzo dobrze, ale jest dobrze. Została pominięta sprawa obecności stacji PKP na terenie gminy Krzywda, co może okazać się dużym potencjałem do komunikacji i rozwoju gminy. V. Warunki mieszkaniowe Na terenie gminy rozprowadzonych jest 159,5 km sieci wodociągowej, do której podłączonych jest 2490 gospodarstw. Łącznie z sieci wodociągowej korzysta 2490

18 mieszkańców. Długość sieci kanalizacyjnej, odprowadzającej ścieki od 531 gospodarstw, łącznie z budynkami zbiorowego zamieszkania, wynosi 21,2 km. Średnioroczne zużycie wody w 2012 roku na jednego mieszkańca wynosi 23,1 m3. Na terenie gminy rozprowadzona jest także sieć gazowa. Jej łączna długość wynosi 41,2 km. Gaz ziemny doprowadzany jest do 552 gospodarstw domowych, spośród których 195 gospodarstw gazem ziemnym ogrzewa także mieszkania. Łącznie z gazu korzysta 2037 osób. Spośród wszystkich mieszkańców gminy 84,5% ma dostęp do wodociągów i 21% do kanalizacji (nie licząc przydomowych oczyszczalni ścieków) oraz 19% do gazu ziemnego. W kontekście odsetka ludności korzystającej z instalacji wodociągowej gmina zajmuje 7 miejsce w powiecie i 77 w skali województwa, z instalacji kanalizacyjnej 4 miejsce w powiecie i 104 w województwie oraz w odniesieniu do sieci gazowej 3 miejsce w powiecie i 65 w województwie. Urząd Gminy nie dysponuje bezpośrednimi wskaźnikami obywateli żyjących w mieszkaniach bez standardowych wygód (bieżąca woda, wc, itp.). Można także powiedzieć, że gmina nie dysponuje także mieszkaniami komunalnymi. Poza tym z danych uzyskanych od Urzędu Gminy wynika, że w roku 2012 około 18,2% mieszkańców nie ma własnego mieszkania lub domu. Pod względem przeciętnej powierzchni użytkowej mieszkania w zasobach mieszkaniowych w 2010 r gmina plasuje się na 9 miejscu w skali powiatu i na 113 w skali województwa. Rysunek 4 Zasoby mieszkaniowe Źródło: Vademecum samorządowca GUS 2013

19 1. Warunki mieszkaniowe analiza ankiet i wywiadów pogłębionych W tej części raportu omawiać będziemy poziom zadowolenia z warunków mieszkaniowych osób z terenu gminy Krzywda. Ustawa o samorządzie gminnym z 1990 roku w rozdziale 2 Zakres działania i zadania gminy w wskazuje zadania gminy w poszczególnych dziedzinach życia. W myśl Art. 6. pkt 7, 2 i 3 gmina jest zobowiązana do gminnego budownictwa mieszkaniowego, utrzymania gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, budowy i utrzymania wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz Warunki mieszkaniowe Mieszkańcy gminy Krzywda zostali zapytani w ankiecie o stopień zadowolenia z warunków mieszkalnych, którego wyniki przedstawia poniższy wykres. Wykres 11. Stopień zadowolenia z warunków mieszkaniowych 21% 3% 2% 10% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 64% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak widać na powyższym wykresie w sumie 85 % ankietowanych jest zadowolonych z warunków mieszkaniowych, na terenie gminy Krzywda. Natomiast zaledwie 5%

20 mieszkańców deklaruje swoje niezadowolenie. Na uwagę zasługuje 10% ankietowanych obojętnych badaniem, którzy nie potrafią udzielić odpowiedzi. Z wypowiedzi w wywiadach pogłębionych dowiadujemy się, że warunki mieszkaniowe na terenie gminy Krzywda są w przeważającej mierze dość dobre. Wiele jest domów jednorodzinnych, bardziej zadbanych u osób pracujących w Polsce i tych za granicą. Natomiast gmina nie posiada żadnych mieszkań socjalnych dla osób, które mogły by potrzebować wsparcia. VI. Rozwój ekonomiczny i dostępność miejsc pracy Na koniec listopada 2013 roku stopa bezrobocia w skali kraju wynosiła 13,2%, w skali województwa lubelskiego 14%. Odnosząc się do innych województw można powiedzieć, że wyższa stopa bezrobocia została odnotowana w województwach świętokrzyskim, zachodniopomorskim, warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, podlaskim i podkarpackim. Według danych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie w roku 2013 wzrosła liczba zarejestrowanych bezrobotnych w stosunku do roku poprzedniego (+5,543 os.). Największy wzrost odnotowano wśród osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, długotrwale bezrobotnych, bez wykształcenia średniego oraz osób powyżej 50 r. życia. Większych problemów ze znalezieniem pracy mają bezrobotni do 25 r. życia (Stan bezrobocia w województwie lubelskim, 2013). Dane uzyskane od Powiatowego Urzędu Pracy w Łukowie wskazują, że w 2013 r. największe bezrobocie jest odczuwalne w sektorze przetwórstwa przemysłowego, budownictwa oraz handlu hurtowego i detalicznego (Dane PUP w Łukowie). Dokładne dane prezentuje Tabela 4.

21 Tabela 4. Bezrobotni zarejestrowani w PUP w Łukowie (2013 r.) Sektor N % Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 187 2% Górnictwo i wydobywanie 8 0% Przetwórstwo przemysłowe % Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę 16 0% i powietrze do układów klimatyzacyjnych dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z 73 1% rekultywacją Budownictwo % Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając % motocykle Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 279 3% Transport i gospodarka magazynowa 344 4% Informacja i komunikacja 56 1% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 105 1% Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 29 0% Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 142 2% Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 220 3% Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 466 5% społeczne Edukacja 306 4% Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 170 2% Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 82 1% Pozostała działalność usługowa 270 3% Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe 4 0% produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0% Działalność niezidentyfikowana 67 1% % Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych PUP w Łukowie W regionie puławskim, do którego należy powiat łukowski stopa bezrobocia wynosiła 13,6%. Można powiedzieć, że w gminie Krzywda stopa bezrobocia jest niższa niż w skali powiatu łukowskiego (12,7%). Stopa bezrobocia wynosiła w roku 2011 wynosiła 8,8%, natomiast w roku 2013 zaledwie 5,7%. Z uzyskanych od Powiatowego Urzędu Pracy danych wynika, że na przestrzeni trzech lat ( ) liczba bezrobotnych utrzymuje się na stałym poziomie między 570 a 670 osób, spośród których więcej jest kobiet (rok 2013: kobiety 397;

22 mężczyźni 279). Ponadto z zebranych z Urzędu Gminy Krzywda informacji wynika, że odsetek osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu wynosi 12,6%. Tabela 5 Bezrobocie r. Jednostka miary BEZROBOCIE Bezrobotni zarejestrowani wg płci ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci ogółem % 8,8 9,7 - mężczyźni % 6,4 7,6 - kobiety % 11,7 12,2 - PRACUJĄCY WEDŁUG INNEGO PODZIAŁU NIŻ PKD Pracujący wg płci ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Źródło: W roku 2013 na terenie gminy Krzywda było zarejestrowanych 568 podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON, spośród których 38 należało do sektora publicznego, a 530 do sektora prywatnego. W ramach wszystkich przedsiębiorstw 63% wykonuje pozostałą działalność gospodarczą, 32% działa w ramach przemysłu i budownictwa, a 6% to rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Najwięcej jest mikroprzedsiębiorstw 96,4%, pozostałe to firmy zatrudniające od 10 do 49 pracowników (3,4%) oraz od 50 do 249 pracowników (0,2%). Dane prezentuje wykres 12.

23 Wykres 12. Przedsiębiorstwa z terenu gminy Krzywda. Podział według sektora (2012 r.) pozostała działalność; 63%; 63% przemysł i budownictwo; 32%; 32% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo; 6%; 5% Źródło: W ramach sektora publicznego spośród 38 podmiotów 34 należy do państwowych i samorządowych jednostek prawa budżetowego. Z kolei sektor prywatny to przede wszystkim osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (477 jedn.), reszta to spółki handlowe (7 jedn.), 1 spółka handlowa z udziałem kapitału zagranicznego, spółdzielnie (3 jedn.) oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne (22 jedn.). Wykres 13 przedstawia Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (sektor prywatny).

24 Wykres 13. Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (sektor prywatny) 0,59% 1,37% 0,20% 4,31% sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed.gosp. sektor prywatny - spółki handlowe jed.gosp. 93,53% sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego jed.gosp. sektor prywatny - spółdzielnie jed.gosp. sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne jed.gosp. Źródło: W roku 2013 na terenie gminy Krzywda powstało 52 firmy, spośród których 49 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, oraz jedna spółka handlowa.

25 Wykres 14 Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON 2013 (sektor prywatny) sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed.gosp. sektor prywatny - spółki handlowe jed.gosp. sektor prywatny - stowarzyszenia i organizacje społeczne jed.gosp. Źródło: dane GUS Wykres 15 Podmioty nowo zarejestrowane w rejestrze REGON 2013 (sektor publiczny) 1 4 sektor publiczny - ogółem jed.gosp. sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego jed.gosp.

26 Odnosząc się do wyrejestrowanych firm można powiedzieć, że liczba wyrejestrowanych podmiotów działalności gospodarczej w roku 2013 wynosiła 44, spośród których 41 to to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i 1 spółka prawa handlowego. Największy spadek można odnotować w zakresie budownictwa oraz handlu hurtowego i detalicznego, jak również w zakresie transportu i gospodarki magazynowej. W tych sektorach dochodzi także do największych rotacji. Odnosząc się do budownictwa warto zauważyć, że w roku 2012 więcej firm z tego sektora zamknęło swoją działalność niż ją otworzyło. Wykres 16 Podmioty wyrejestrowane w 2013 roku według REGON 1 41 sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jed.gosp. sektor prywatny - spółki handlowe jed.gosp. Źródło: dane GUS 2013

27 Tabela 6. Podmioty nowo zarejestrowane wg sekcji i działów PKD 2007 oraz sektorów własnościowych (rok 2012) Kategoria Zarejestrowane Wyrejestrowane N % N % Przetwórstwo przemysłowe 2 5% 3 9% Budownictwo 11 30% 12 35% Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 30% włączając motocykle % Transport i gospodarka magazynowa 4 11% 3 9% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 1 3% 0% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 0% 1 3% Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 1 3% - - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 3 8% - - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 3% zabezpieczenia społeczne Edukacja 3 8% 1 3% Opieka zdrowotna i pomoc społeczna % Pozostała działalność usługowa; Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące - 3% usługi na własne potrzeby - 1 Razem Źródło: Odnosząc się do wskaźników podmiotów gospodarki narodowej należy stwierdzić, że na 10 tys. ludności z terenu gminy Krzywda przypada 526 firm. Na 10 tys. ludności w roku 2013 powstało więcej firm (55) niż zostało wyrejestrowanych (44), chociaż wartości są do siebie zbliżone. Na 100 osób w wieku produkcyjnym 7,3 osób prowadzi działalność gospodarczą. Z kolei na 10 tys. ludności w wieku produkcyjnym przypada 57 nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw. Odnosząc się do fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych można powiedzieć, że na 10 tys. mieszkańców przypada 21 tego typu instytucji. Dokładne dane prezentuje tabela.

28 Tabela 7. Podmioty gospodarki narodowej wskaźniki Kategoria Jednostka Wartość miary wskaźnika podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności jed.gosp. 526 jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności jed.gosp. 35 jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności jed.gosp. 32 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców jed.gosp. jed.gosp. podmioty nowo zarejestrowane na 10 tys. ludności w wieku produkcyjnym jed.gosp. 57 Źródło 7, Rozwój ekonomiczny i dostępność miejsc pracy wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych W tym rozdziale zaprezentowane zostaną wynik badań dotykające problemów dostępności do podstawowych usług handlu dla mieszkańców gminy i połączeń komunikacyjnych z najbliższymi miejscowościami. Analizie został poddany również poziom zadowolenia z dostępu do Internetu. Zapytano respondentów o potrzebę utworzenia punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy 1.1. Dostęp do podstawowych usług handlu Poziom zadowolenia mieszkańców gminy Krzywda z dostępu do podstawowych usług handlu przedstawia poniższy wykres.

29 Wykres 17. Dostęp do podstawowych usług i handlu. 16% 1% 6% 9% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 68% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak wynika z zebranych danych ankietowani w 84% zadeklarowali zadowolenie z dostępności do podstawowych usług i handlu na terenie gminy Krzywda. 16% biorących udział w badaniu deklaruje zdecydowane zadowolenie. Tylko 1% ankietowanych wyraża zdecydowane niezadowolenie z dostępu do podstawowych usług i handlu, natomiast 6% ankietowanych zadeklarowało umiarkowane zadowolenie. Z wywiadów pogłębionych dowiadujemy się, że w miejscowości gminnej istnieją prywatne sklepy, których właściciele dbają o zaopatrzenie, najczęściej są to sklepy z artykułami spożywczymi i podstawowymi przemysłowymi. W gminie brak jest natomiast niektórych usług np.; szewca. Niektórzy mieszkańcy gminy Krzywda twierdzą, że wszystko można kupić na miejscu, nie trzeba jechać do Łukowa, jednak inni uważają, że jest to gmina typowo wiejska i brak jest przedsiębiorstw i usług. Wymieniają między innymi zapotrzebowanie na: restauracje, sklep meblowy, RTV.

30 1.2. Połączenia komunikacyjne z innymi miejscowościami Poziom zadowolenia z połączeń komunikacyjnych z innymi miejscowościami przedstawia poniższy wykres. Wykres 18. Poziom zadowolenia z połączeń komunikacyjnych 10% 13% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 36% 13% 28% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak widać na powyższym wykresie mieszkańcy w 36% deklarują zadowolenie z połączeń komunikacyjnych z innymi miejscowościami i 10% ankietowanych opowiada się za zdecydowanym zadowoleniem w tym temacie. Natomiast 10% ankietowanych wyraża zdecydowane niezadowolenie i 28% badanych umiarkowane. 13% osób biorących udział w badaniu nie wyraziło swojego poziomu zadowolenia. Z wywiadu pogłębionego dowiadujemy iż Dostęp do pociągu mamy dosyć dobry, bo jest stacja PKP w Krzywdzie. Z połączeniami PKS-u nie jest dobrze do sąsiedniej gminy, do Adamowa, mamy problem z dostaniem się komunikacją, w przypadku Stanina jest troszkę lepiej. W stronę Dęblina też trudno się dostać PKS-em, w stronę Łukowa już nie możemy narzekać. Zależy w którą stronę. Mogłoby być lepiej, za mało jest busów i autobusów Dostęp do Internetu Poziom zadowolenia z dostępu do Internetu przedstawia poniższy wykres.

31 Wykres 19. Poziom zadowolenia mieszkańców z dostępu do Internetu 13% 8% 10% 6% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 63% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Z przeprowadzonych badań wynika, że mieszkańcy deklarują wysoki stopień zadowolenia z dostępu do Internetu 63% i zdecydowanie zadowolonych jest 13%. Natomiast 18% ankietowanych twierdzi, że jest raczej nie zadowolonych i zdecydowanie niezadowolonych z dostępu do Internetu. Z wywiadów pogłębionych wnioskować można że mieszkańcy posiadają dostęp do Internetu nieodpłatnie w Krzywdzie w Ośrodku Kultury. Ponadto dostęp do sieci znajduje się jeszcze w bibliotekach, i jej filiach w większych miejscowościach, w Hucie Dąbrowej i Okrzei. Ponad to każda ze szkół posiada własne sale internetowe. Innym głosem mieszkańców jest fakt że nowa firma (prywatna) ma za zadanie położenia światłowodu a co z tym związane nastąpi poprawa dostępu do usług internetowych. Natomiast większość mieszkańców gminy korzysta z łączy radiowych. W trakcie wywiadu pogłębionego pracownik urzędu gminy Krzywda poinformował że Internet jest. Może nie ma zasięgu w tych najmniejszych i najodleglejszych miejscowościach. Ale większość osób ma dostęp. Gmina przystąpiła również do projektu dotyczącego wykluczenia cyfrowego. 2 lata temu, wielu mieszkańców gminy otrzymało sprzęt i bezpłatny Internet. Dzieci mogą korzystać bezpłatnie w szkołach. W urzędzie gminy

32 zapewniony jest dostęp do sieci, jak również w centrum gminy funkcjonuje świetlica internetowa Utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy Zapytano respondentów o potrzebę utworzenia punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Wyniki przedstawia poniższy wykres. Wykres 20. Utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. 16% 70% 14% mało ważne średnio ważne bardzo ważne Dla respondentów utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy jest bardzo ważne, gdyż opowiedziało się za nim aż 70% ankietowanych. Dla 16% taki punkt wydał się mało ważny, a dla 14% średnio ważny. Wywiad pogłębiony nie przewidywał pytania o utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy.

33 VII. Edukacja i kultura Na terenie gminy znajdują się 7 szkół podstawowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, do których w 2012/2013 roku uczęszczało 825 uczniów (437 mężczyzn, 388 kobiet). Na terenie gminy znajdują się także 3 gimnazja z 415 uczniami (202 mężczyzn, 213 kobiet). Na terenie gminy znajduje się także jedno Liceum Ogólnokształcące prowadzone przez samorząd powiatowy z 192 uczniami (mężczyźni 106, kobiety 86) oraz jedno liceum ogólnokształcące dla dorosłych prowadzone przez samorząd powiatowy (97 uczniów; mężczyźni 71, kobiety 26) i jedno liceum ogólnokształcące dla dorosłych prowadzone przez organizacje społeczne i stowarzyszenia (43 uczniów; mężczyźni 30, kobiety 13). Na terenie gminy znajdują się także dwa uzupełniające licea ogólnokształcące (46 uczniów) oraz jedna szkoła policealna prowadzona przez samorząd powiatowy z 123 uczniami. Współczynnik skolaryzacji brutto dla szkół podstawowych w roku 2012 wynosił 104,04%, z kolei dla gimnazjów 96,96%. Spośród zebranych w Urzędzie Gminy Krzywda danych statystycznych dotyczących wyników testów gimnazjalnych można odnotować wyraźny wzrost ogólnego wyniku testów gimnazjalnych, których ogólny poziom w roku 2011 wynosił 25,54%, a w roku 2013 wynosił 34,39%. Na terenie gminy znajduje się 8 placówek wychowania przedszkolnego w tym 2 przedszkola prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, do których w roku 2012 uczęszczało 140 dzieci. Można powiedzieć, że odsetek dzieci w wieku 3-6 lat uczęszczających do przedszkola w roku 2012 wynosił 40%.

34 Rysunek 5 Edukacja Źródło: Vademecum Samorządowca 2013 GUS 1. Edukacja i kultura wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych W tej części raportu znajdują się dane odnoszące się do poziomu zadowolenia z jakości edukacji szkolnej i dostępu do przedszkoli. Zapytani respondenci odpowiadali również na pytanie: Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze edukacji uważa Pani/Pan za najważniejsze na terenie naszej gminy? oraz Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze sportu i kultury uważa Pani/Pan za najważniejsze na terenie naszej gminy?

35 1.1. Poziom zadowolenia z jakości edukacji szkolnej Poziom zadowolenia z jakości edukacji szkolnej przedstawia wykres 21. Wykres 21. Poziom zadowolenia z jakości edukacji szkolnej. 10% 6% 10% 13% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 61% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Z powyższego zaestawienia wynika, że mieszkańcy są zadowoleni z poziomu edukacji szkolnej, w sumie aż 71% badanych. 10% badanych wyraża zdecydowane zadowolenie. Natomiast 16% ankietowanych wyraża niezadowolenie z jakości edukacji szkolej. 13% badanych posiada obojętne stanowisko. W wywiadach pogłębinych czytamy, że dzieci są dowożone do szkół, wyniki są dość dobre oraz Powiedziałbym bardzo dobrze. Nie odbiegamy tutaj poziomem kształcenia od szkół miejskich. Nawet po egzaminach szóstych klas, no różnie jest, w zależności jaka to szkoła, ale mieścimy się w tych średnich województwa, czasem jesteśmy wyżej, czasami niżej. Ale zaplecze szkół jest bardzo dobre bym powiedział. Nauczyciele w opini organu prowadzącego są kompetentni Dostęp do przedszkola Poziom zadowolenia z dostępu do przedszkola przedstawia poniższy wykres.

36 Wykres 22. Poziom zadowolenia z dostępu do przedszkola. 13% 7% 9% 13% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 58% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Z powyższego wykresu wynika, że mieszkańcy są zadowoleni z dostępu do przedszkola samorządowego prowadzonego przez gminę (71%). Dosyć duży odsetek mieszkańców bo aż 13% deklaruje zdecydowane zadowolenie z dostępu do przedszkola. 16% ankietowanych wyraża niezadowolenie w tym aż 7% ankietowanych wyraża zdecydowane niezadowolenie. Z wywiadu pogłębionego dowiadujemy się, że dostęp do przedszkoli na terenie gminy Krzywda jest bardzo dobry. W tym momencie istnieją dwa przedszkola samorządowe a ponad to w każdej miejscowości istnieje punkt przedszkolny, stworzony na bazie programu Kluby Przedszkolaka. Do przedszkoli uczęszcza 75 dzieci i po 15 dzieci w każdej z mniejszych miejscowości Problemy społeczne w obszarze edukacji Respondenci odpowiadali na pytanie Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze edukacji uważa Pani / Pan za najważniejsze na terenie naszej gminy? Wyniki na tak zadane pytanie znajdują się na wykresie poniżej.

37 Wykres 23. Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze edukacji uważa Pani/Pana za najważniejsze na terenie naszej gminy? 29% 1% 4% 16% 50% Brak placówek wychowania przedszkolnego Brak wykorzystania bazy szkolnej w czasie wolnym od nauki Niedostateczne wsparcie psychologiczne lub pedagogiczne Brak stołówek szkolnych Inne Jak wynika z powyższego wykresu 50% ankietowanych za najważniejszy problem społeczny uważa brak wykorzystania bazy szkolnej w czasie wolnym od nauki. 16% badanych wskazuje jako problem brak placówek wychowania przedszkolnego. 4% ankietowanych wskazuje inne problemy społeczne w obszarze edukacji Problemy społeczne w obszarze kultury i sportu Problemy społeczne w obszarze kultury i sportu przedstawia poniższy wykres 21.

38 Wykres 24 Problemy społeczne w obszarze kultury i sportu w opinii mieszkańców Nie w pełni wykorzystany potencjał historii i kultury regionu Niewykorzystany potencjał uzdolnionej i utalentowanej młodzieży 8% 14% 1% 10% 26% Brak wiejskich świetlic i ognisk kultury 24% 17% Zbyt mało imprez i wydarzeń środowiskowych Brak lokalnego ośrodka, klubu sportowego Brak organizacji pozarządowych inspirujących działalność kulturalną i sportową Inne Z wykresu wynika że 26% badanych wskazuje, na niewykorzystany potencjał uzdolnionej i utalentowanej młodzieży w gminie Krzywda. W 24% ankietowani zaznaczyli że jest zbyt mało imprez i wydarzeń kulturalnych. Mieszkańcy gminy Krzywda w 14% deklarują, że brak jest pozarządowych organizacji, które by inspirowały działalność kulturalną i sportową. W opinii 10% ankietowanych to nie wpełni wykorzystany potencjał historii i kultury regionu. Tylko 8% objętych badaniem zaznaczyło że problemem społecznym w obszarze kultury i sportu jest brak lokalnego ośrodka bądź klubu sportowego. Dla 17% ankietowanych najważniejszy jest brak świetlic wiejskich.

39 Z wywiadu pogłębionego dowiadujemy się, że na terenie gminy w każdej miejscowości znajduje się wyremontowana świetlica wiejska. Jeśli w którejś miejscowości nie było świetlicy to została w ostatnich latach wybudowana. W większości miejscowości świetlice te są wyposażone w sprzęt sportowy, gdzie młodzież może z niego korzystać nieodpłatnie. Jeśli nie ma sprzętu sportowego, to jest sprzęt gospodarstwa domowego, wtedy mogą starsze osoby korzystać, gotować, organizować spotkania integracyjne. istnieją także kluby sportowe, w których organizowane są dla dzieci i starszych zajęcia sportowe. VIII. Poziom aktywności obywatelskiej Poziom aktywności obywatelskiej można mierzyć na wiele sposobów. Najbardziej powszechnym, a jednocześnie najbardziej trafnym pomiarem jest zaangażowanie społeczne i polityczne obywateli. Zaangażowanie polityczne można mierzyć poprzez udział w wyborach czy różnego rodzaju akcjach społecznych organizowanych na terenie gminy (Stypułkowski, 2012). W roku 2012 na terenie gminy funkcjonowało 22 organizacje społeczne oraz 3 biblioteki i filie z łącznym woluminem Jakkolwiek na jedną placówkę biblioteczną przypada 3570 mieszkańców, to w przeliczeniu na 1000 osób można odnotować 155 czytelników bibliotek, gdzie jeden czytelnik wypożyczył około 21,3 książek w ciągu roku. Szczegółowe dane przedstawia tabela 8. Tabela 8. Biblioteki - wskaźniki Kategoria Jednostka miary Wartość ludność na 1 placówkę biblioteczną osoba 3570 księgozbiór bibliotek na 1000 ludności czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludności wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach Źródło wol. osoba wol. 2310, ,3

40 Spośród danych uzyskanych z Głównego Urzędy Statystycznego brak jest informacji odnoszących się do działalności domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic. Jakkolwiek na terenie gminy funkcjonują 22 stowarzyszenia i organizacje społeczne, to według danych uzyskanych z Urzędu Gminy wynika, że około 0,002% obywateli w ostatnim roku uczęszczało w konsultacjach nad lokalnymi projektami prawa i działań, a odsetek obywateli angażujących się w wolontariat i pomoc sąsiedzką wynosi ok 0,1%. Jest to dosyć niski wskaźnik zwłaszcza, gdy około 1,81% mieszkańców należy do organizacji społecznych. Odnosząc się do wskaźnika politycznego aktywności obywatelskiej należy stwierdzić, że w wyborach samorządowych w 2010 roku wzięło udział około 37,1% uprawnionych do głosowania. 1. Poziom aktywności obywatelskiej wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Ta część raportu zawiera informacje z przeprowadzonych ankiet i wywiadów pogłębionych na terenie gminy. Poziom aktywności obywatelskiej badaliśmy, przez wskazanie stopnia ważności w 20 wskazanych kategoriach określających obszary życia społecznego: 1. Utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy 2. Mobilny punkt pomocy specjalistycznej dla osób uzależnionych 3. Dzienny dom pomocy społecznej 4. Likwidacja barier architektonicznych w urzędach 5. Mieszkania chronione, lokale socjalne 6. Usługi opiekuńcze dla osób starszych i/lub niepełnosprawnych 7. Stworzenie sieci pomocy sąsiedzkiej 8. Założenie grupy wsparcia dla osób niepełnosprawnych 9. Założenie grupy wsparcia dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie 10. Organizacja miejsc zakwaterowania dla sprawców przemocy 11. Założenie wolontariatu 12. Finansowanie płatnych szczepionek dla dzieci

41 13. Zwiększenie dostępu do lekarzy specjalistów (kardiolog, diabetolog, onkolog) 14. Pomoc psychologa/terapeuty, profilaktyka uzależnień dla dzieci, młodzieży i dorosłych 15. Stypendia dla dzieci z ubogich rodzinami 16. Zapewnienie dostępu do pedagoga, logopedy i opieki medycznej w szkołach i przedszkolach 17. Wydłużenie czasu otwarcia przedszkoli 18. Poszerzenie oferty o oddział żłobkowy 19. Zwiększenie liczby obiektów sportowo-rekreacyjnych na terenie placówek oświatowych 20. Potrzeba pedagogizacji rodziców i dzieci Dodatkowo zapytaliśmy ankietowanych o poziom zadowolenia z dostępu do biblioteki i poziom zadowolenia z udziału mieszkańców w wydarzeniach gminnych i religijno patriotycznych Ważność obszarów życia społecznego W kwestionariuszu ankiety badani zostali poproszeni o udzielenie pytań odnoszących się do kwestii najważniejszych dotyczących ich miejsca zamieszkania. Ważność obszarów życia społecznego dokładnie wskazuje poniższy wykres.

42 Wykres 25 Ważność obszarów życia społecznego według mieszkańców Potrzeba pedagogizacji rodziców i dzieci Zwiększenie liczby obiektów sportowo-rekreacyjnych na terenie placówek oświatowych Poszerzenie oferty o oddział żłobkowy Wydłużenie czasu otwarcia przedszkoli Zapewnienie dostępu do pedagoga, logopedy i opieki medycznej w szkołach i przedszkolach Stypendia dla dzieci z ubogich rodzinami Pomoc psychologa/terapeuty, profilaktyka uzależnień dla dzieci, młodzieży i dorosłych Zwiększenie dostępu do lekarzy specjalistów (kardiolog, diabetolog, onkolog) Finansowanie płatnych szczepionek dla dzieci Założenie wolontariatu Organizacja miejsc zakwaterowania dla sprawców przemocy Założenie grupy wsparcia dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie Założenie grupy wsparcia dla osób niepełnosprawnych Stworzenie sieci pomocy sąsiedzkiej Usługi opiekuńcze dla osób starszych i/lub niepełnosprawnych Mieszkania chronione, lokale socjalne Likwidacja barier architektonicznych w urzędach Dzienny dom pomocy społecznej Mobilny punkt pomocy specjalistycznej dla osób uzależnionych Utworzenie punktu informacyjnego w gminie oferującego usługi doradztwa zawodowego i ośrednictwa pracy 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% mało ważne średnio ważne bardzo ważne

43 Jak wynika z wykresu najważniejszym obszarem społecznym dla mieszkańców gminy Krzywda jest brak dostępu do lekarzy specjalistów, wskazuje na to ponad 90% ankietowanych. Bardzo ważnym obszarem jest również zapewnienie dostępu do pedagoga, logopedy i opieki medycznej w szkołach i przedszkolach. 86% ankietowanych uważa za bardzo ważne - brak stypendiów dla dzieci z ubogich rodzin, oraz niedostateczny poziom usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych, na który wskazuje ponad 83% badanych. Ponad 82% ankietowanych wskazuje że ważne jest zapewnienie pomocy psychologa lub terapeuty, profilaktyka uzależnień dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Na finansowanie płatnych szczepionek dla dzieci wskazuje ponad 70% respondentów. Z wywiadu pogłębianego dowiadujemy się, że na terenie gminy istnieją trzy ośrodki zdrowia: w Krzywdzie, Hucie i Okrzei. Jest tam obecnych od trzech do czterech lekarzy, są trzy gabinety stomatologiczne, dwa w Krzywdzie i jeden w Hucie. Te trzy miejscowości to największe skupiska ludności w gminie, od 1,5 do ponad 2 tysięcy mieszkańców - tam więc znajdują się ośrodki zdrowia. Wszystkie z nich są odremontowane, z podjazdami dla niepełnosprawnych (ośrodek w Krzywdzie posiada platformę). Działają one na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Zatrudniają czterech lekarzy - w tym pediatrę, lekarza rodzinnego i felczera - oraz personel pomocniczy. Co jakiś czas przyjeżdża ginekolog, a jeśli chodzi o innych specjalistów. Kiedyś przyjmował reumatolog, ale tylko okresowo. Na wiosnę w ramach akcji Zdrowa Gmina zwiększono liczbę specjalistów takiego argumentu używa pracownik gminy Krzywda Dostęp do gmininnej biblioteki Poziom zadowolenia mieszkańców z dostępu do gminnej biblioteki przedstawia wykres 26.

44 Wykres 26. Dostęp do gminnej biblioteki. 32% 4% 3% 4% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 57% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Ankietowani w 89% deklarowali zadowolenie z dostępu do biblioteki w 57% i zdecydowane zadowolenie w 32%. Tylko 4% badanych opowiedziało się za tym, że są zdecydowanie niezadowoleni z dostępu do biblioteki. Z pogłebionego wywiadu dowiadujemy się, że dla mieszkańców gminy Krzywda zapewniony jest dostęp do biblioteki. Gminna biblioteka publiczna otwarta jest od 8:00 do 18:00. Poza tym posiada dwie filie, w Hucie Dąbrowie i w Okrzei. W bibliotece organizowane są cztery dni w tygodniu lekcje języka angielskiego popołudniami, które prowadzi prywatna szkoła z Łukowa. Rodzice mogą przyprowadzać dzieci, a czekając na nie około 45 minut, również korzystają z biblioteki. W każdej bibliotece znajduje się kafejka internetowa. Biblioteki wraz ze szkołami są również organizatorami ferii zimowych. Szkoła organizuje pierwszą połowę ferii, a my drugi tydzień, z posiłkiem. Środki na posiłek pozyskane są z komisji alkoholowej z Urzędu Gminy Udział mieszkańców w uroczystościach gminnych i religijno patriotycznych Udział mieszkańców w uroczystościach gminnych i religijno patriotycznych przedstawiają dwa poniższe wykresy.

45 Wykres 27. Udział mieszkańców w wydarzeniach gminnych. 6% 4% 24% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 44% 22% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Wykres 28. Udział mieszkańców w wydarzeniach religijno-patriotycznych. 10% 6% 16% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 50% 18% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak wynika z powyższych wykresów większym zadowoleniem wśród mieszkańców gminy Krzywda cieszą się wydarzenia religijno-patriotyczne (60%), niż gminne (50%). W obu przypadkach występuje zbliżona grupa mieszkańców, która wykazuje brak zainteresowania uroczystościami.(18%-22%) W sumie 28% ankietowanych jest

46 niezadowolonych z udziału w uroczystościach gminnych, a 22% w uroczystościach religijnopatriotycznych. Z wywiadów pogłębionych dowiadujemy się że udział mieszkańców w wydarzeniach gminnych jest duży. Mieszkańcy często licznie uczestniczą w festynach, dożynkach, czy gminnych obchodach świąt Narodowych. Natomiast na terenie gminy swoje obszary posiadają cztery parafie i to ludzie z nimi związani są najbardziej aktywni społecznie. IX. Zdrowie publiczne Gmina Krzywda nie dysponuje danymi odnoszącymi się do średniej oczekiwanej długości życia. Na terenie gminy funkcjonują 3 przychodnie podległe samorządowi terytorialnemu, w których w roku 2012 udzielono łącznie porad. Z tego wynika, że statystyczny mieszkaniec gminy korzystał niewiele więcej niż 3 razy z konsultacji lekarskiej. Na terenie gminy znajdują się także 3 apteki i jeden punkt apteczny. 1. Zdrowie publiczne wyniki ankiet i wywiadów pogłębionych Ta część raportu zawiera opinie mieszkańców odnoszące się do poziomu zadowolenia z opieki zdrowotnej w gminie, jak i również odpowiedź na zadane pytanie Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze opieki zdrowotnej uważa Pani/Pan za najważniejsze na terenie naszej gminy? 1.1. Poziom zadowolenia z opieki zdrowotnej Wyniki problemów w obszarze opieki zdrowotnej w gminie Krzywda przedstawia poniższy wykres.

47 Wykres 29. Poziom zadowolenia z opieki zdrowotnej. 23% 10% 18% Zdecydowanie niezadowolony/a Raczej niezadowolony/a 3% 46% Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a Raczej zadowolony Zdecydowanie zadowolony Jak wynika z powyższego zestawienia 64% objętych badaniem wykazuje zadowolenie z opieki zdrowotnej w gminie a tylko w sumie 33% badanych jest nie zadowolona z poziomu opieki zdrowotnej w gminie Krzywda. W 3% badanych przejawia obojętność do tematu Problemy społeczne w obszarze opieki zdrowotnej Które z wymienionych w ankiecie problemów społecznych w obszarze opieki zdrowotnej uważają mieszkańcy Gminy Krzywda za najważniejsze przedstawia poniższy wykres.

48 Wykres 30. Które z wymienionych problemów społecznych w obszarze opieki zdrowotnej uważają mieszkańcy Gminy Krzywda za najważniejsze. Długi okres oczekiwania na usługi medyczne 0% Mała liczba lekarzy specjalistów 21% 8% 42% 29% Mała liczba specjalistycznych gabinetów Ograniczona liczba wizyt domowych lekarza u osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych Inne Jak wynika z powyższego zestawienia za największy problem ankietowani mieszkańcy gminy Krzywda wskazują małą liczbę lekarzy specjalistów (42%). 29% ankietowanych uważa, ze problemem społecznym w obszarze opieki zdrowotnej jest zbyt długi okres oczekiwania na wszelkie usługi medyczne. Dla ankietowanych problemem jest również mała liczba specjalistycznych gabinetów, na które zwraca uwagę 21%. Tylko 8% ankietowanych zwraca uwagę na osoby przewlekle chore i niepełnosprawne i ich opiekę zdrowotną.

49 X. Jakość środowiska naturalnego Na ha powierzchni gminy Krzywda 3668,2 ha zajmują lasy (lesistość 22,8%). Jakkolwiek Gmina nie dysponuje informacją o stanie czystości wód i powietrza, to można powiedzieć, że Gmina Krzywda leży na obszarze czystym w stosunku do województwa lubelskiego. Emisja dwutlenku siarki w tym rejonie waha się w granicach Mega Ton na rok, dwutlenku azotu Mega Ton na rok, pyłu Mega Ton na rok i jest stosunkowo niska w porównaniu z regionem lubelsko-puławskim i chełmskokrasnostawskim. Można jednak powiedzieć, że emisja tlenku węgla dla tego regionu jest zbliżona do regionu lubelsko-puławskiego Mega Ton na rok (red. A Roguska, T. Grzywaczewska, 2009). Na terenie gminy Krzywda funkcjonują 4 biologiczne oczyszczalnie ścieków, które obsługują 5768 mieszkańców. W roku 2012 zostało wytworzonych 126,75 ton odpadów komunalnych, z których 60,21 ton stanowią odpady zebrane z 1782 gospodarstw domowych. Średnio jeden mieszkaniec wytworzył 5,6 kg odpadów komunalnych. Warto dodać, że w 2009 r., w stosunku do 2007 r. zmniejszyła się łączna masa zebranych odpadów komunalnych. Wykres 31. Zmieszane odpady komunalne zebrane w ciągu roku Źródło